Het economisch belang van de gezondheidszorg en public health Huub Sibbing, Academie voor Gezondheid Vincent Smit, lector

Transcriptie

1 Het economisch belang van de gezondheidszorg en public health Huub Sibbing, Academie voor Gezondheid Vincent Smit, lector Grootstedelijke ontwikkeling Opbouw De gezondszorg als economische sector De kosten van de gezondheidszorg De toekomst : Vergrijzing De kosten van ongezondheid Alternatieve blik op de Gezondheidszorg 1 De maatschappelijke baten van gezondheid Alternatieve blik op de Gezondheidszorg 2 Conclusies Aanbevelingen voor de Hogeschool Hoe economisch is de gezondheidszorg?? Hoe gezond is de economie Wealth= Health McKeown Bloom Toenemende welvaart hoofdverantwoordelijke voor stijgende levensverwachting

2 Wat kost de gezondheidszorg nu helemaal Wie heeft enig idee?? Samenvatting 85 milard Meer dan 10% BNP resp. 12.5% BBP Trend: Alleen maar stijgend Waarom blijven de kosten alsmaar stijgen

3 Dat komt toch door de vergrijzing!!?? No way, Nyfer 2012 Stijging kosten Maar voor ca. 15% toe te schrijven aan langdurige zorg Zwaartepunt kostenstijging in ziekenhuiszorg (volumestijging ca. 5-7% per jaar Eerstelijn: maar 2% per jaar Ter vergelijking: Preventie -4% per jaar En wat staat ons nog te wachten

4 Compressie of Expansie (uitbreiding) van morbiditeit Gevolgen voor de Gezondheidszorg 1 Aantal clienten zal stijgen Toename chronisch zieken Complexiteit zal toenemen: Comorbiditeit

5 Gevolgen voor de Gezondheidszorg Mantelzorg zal afnemen Mantelzorgers ook steeds ouder Zorgaanbod schiet tekort Toekomst Arbeidsmarkt bij ongewijzigd beleid RIVM: In extra zorgprofessionals nodig. (VTV2010) SCP: In 2020 moet 20% beroepsbevolking in de zorg werken (Zorgen voor zorg). Ca % van de schoolverlaters moet voor de zorg kiezen. Zie jij dat gebeuren?? Zorg-Innovatieplatform: toekomst onvervulde vacatures Betaalbaarheid Gezondheidszorg

6 Waarom blijven de kosten alsmaar stijgen Ligt blijkbaar complex Rapport Rekenkamer 2012 Oorzaak 1 Inefficiency

7 Nyfer 2012 ne Dieper kijken Rapport BOOZ aug Centraal knelpunt: Interdoktersvariantie en overbehandeling Hoe komt dat nou allemaal?? Kernmechanismen Financieringssystemen Huisarts: Abonnementssysteem Als je meer doet, krijg je niets extra s. Je bent een dief van je eigen portemonee Specialist: Verrichtingsysteem Hoe meer je doet, het meer je krijgt Je spekt je eigen portmonee

8 Er zit dus een structuurfout in de gezondheidszorg!! Ook in de thuiszorg Ook in de jeugdgezondheidszorg Trend afgelopen jaren: Medicalisering van de jeugd en van de opvoeding Stigmatisering en etikettering Trend afgelopen jaren concreet Indicatie voor speciaal onderwijs sinds 2003 verdubbeld Aantal kinderen met rugzakjes bijnas verviervoudigd 10% leerlingen basisonderwijs heeft een rugzakje In het voorgezet onderwijs zelfs 20%

9 Enorme toename doorverwijzing Bureau Jeugdzorg We weten het al veel langer: BOOZ 2012 Nyfer 2012 Croon/ de Boer 2012 CBO 2002 Medisch Handelen op een Tweesprong (Gezondheidsraad 1991)!!! Volkskrant 1 september 2012 Prof. Gert Westert, Hoogleraar Kwaliteit van Zorg Universiteit van Nijmegen de jaarlijkse kostenstijging is een lachertje, vergeleken bij de regionale verschillen. De prijzen van de behandeling is nauwelijks gestegen maar het zorgaanbod is ge-explodeerd Meer dan ooit is de zorg een volume-industrie geworden. Meer dan de helft van de zorgverleners geeft toe dat patienten teveel zorg krijgen Volkskrant 1 september 2012 Prof.Gert Westert, Hoogleraar Kwaliteit van Zorg Universiteit van Nijmegen Onderzoek CPB maart 2011: Hoe meer specialisten er werken in een regio, hoe meer er wordt behandeld. Het effect wordt fors versterkt als de specialisten niet in loondienst zijn, maar vrijgevestigd. Dan worden ze per verrichting betaald en hebben ze er belang bij om hun aanbod te vergroten Iedereen in de zorg heeft er baat bij, dat het geld blijft stromen. We zitten vast in een pervers systeem. We betalen voor de inkomsten van de zorgverleners, niet voor de uitkomsten van patienten

10 Perverse prikkels RVZ 2010: Perspectief op Gezondheid Ziekte wordt beloond, behoud van gezondheid wordt bestraf Hoe nu verder De hete aardappel voor ons uitschuiven en om het probleem heendraaien?? En de lasten ergens anders neerleggen Iemand betaalt de rekening Tussen hamer en aanbeeld

11 Zorgsparen Of de problemen echt aanpakken (BOOZ 2012) Nieuw perspectief Terugdringen van overbehandeling Sturen op output en resultaat in plaats van op verrichting Opbrengsten naar schatting 8-10 miljard Of de problemen echt aanpakken (BOOZ 2012) Nieuw perspectief Kosten van ongezondheid

12 SEGV in hoofdlijnen lage SES Chronische aandoeningen 46% 29% Arbeidsongeschikt 18% 3% Levensverwachting Gezonde levensverwachting hoge SES VTV 2010 Laag opgeleiden leven jaar korter zonder beperkingen. Deze verschillen zijn de afgelopen jaren niet afgenomen maar eerder toegenomen. Weten we al sinds VTV 1993 Heel recent: Verschillen nog groter RVZ: Conclusies uit VTV s Grote verschillen in gezondheid tussen kansarm en kansrijk Grote regionale verschillen: ruimte voor verbetering

13 Kosten van ongezondheid Voorbeeld 1: Ziekteverzuim: Verlies aan loonkosten 12.4 miljard (TNO 2012) Nog exclusief verlies aan productiviteit etc. (schatting ca miljard Kosten van ongezondheid Voorbeeld 2: arbeidsongeschiktheid Schatting ca 8 miljard Kosten van ongezondheid Voorbeeld 3: Kindermishandeling 965 miljoen (RMO 2009) Daarnaast: Schooluitval Kans op Wajong Etc. Voorbeeld 4: Antisociaal gedrag Ca. 20 miljard all in (RMO 2009) Verlies arbeidsparticipatie door chronische aandoenen

14 Wajong Nog fundamenteler: Ons perspectief is verkeerd RVZ 2010: Perspectief op Gezondheid Orientatie op Ziekte en Zorg De koers moet om: Van Ziekte en Zorg (ZZ) naar Gezondheid en Gedrag (GG) Daar zullen we dus wat mee moeten 1 Demedicalisering Decentralisatie Deregulering Weer vertrouwen in de professionals Ontzorgen Daar zullen we dus wat mee moeten 2 Verschuiving van intramuraal naar extramuraal onontkoombaar Nadruk weer op preventie / gezondheid/ zelfmanagement RVZ: Van ziekte en Zorg naar Gezondheid en Gedrag (ZZ naar GG)

15 Trends 2: Hoe de zorg organiseren BMC-rapport 2012 Kleinschaliger werken Vertrouwen in de wijkverpleegkundige Meer aandacht voor preventie Integrale wijkgerichte benadering Ondersteuning Zelfmanagement Wijkverpleegkundige is de Zichtbare Schakel Hoe nu verder 2 Paradigmashift 2: Van Care Cure naar preventie: Maar dan niet op de manier van de afgelopen jaren Toen lag de nadruk of leefstijlinterventies en gedragsverandering VTV 2010: Lessen mbt. Effectiviteit Preventie Niets wijst erop dat leefstijlcampagnes directe leefstijlverandering tot gevolg hebben. Van massamediale campagnes bestaat er geen enkel bewijs dat ze effectief zijn. p.9/65: Gezondheidsbescherming levert wel gezondheidswinst op

16 Conclusies uit VTV 2010 Fysieke omgeving is belangrijk aangrijpingspunt preventie Ook maatschappelijke omgeving is belangrijk aangrijpingspunt preventie VTV 2010 Blijkbaar doen we iets niet goed In preventie en zorg staat veelal een te smalle individugerichte benadering van gezondheid centraal Uitsluitend focussen op gedrags- en leefstijlinterventies is ontoereikend. Dit vraagt ook dat preventiewerkers een breder maatschappelijk perspectief dienen te hanteren om naar preventie en gezondheid te kijken. Hoe dan wel VTV 2010, p.10: Het bereiken van laagopgeleiden vereist extra aandacht.. Hierbij dient vooral rekening gehouden te worden met achterliggende maatschappelijke determinanten en aandacht voor fysieke en maatschappelijke omgeving Lessen uit onderzoek 2. Actieve inbreng doelgroep onontbeerlijk Community-based-benadering succesvol Maatschappellijke benadering/ Public Health-benadering onontbeerlijk Karin Stronks: De maatschappij als medicijn

17 Recent verschenen De Gezondheidsepidemie (Polder/ vd/ Lucht/ Kooiker) Centrale paradox: We worden gezonder en steeds meer zieken Nadruk op wijkgerichte preventie, uitgaande van de leefwereld van de doelgroep: Community based Van ZZ via GG is niet voldoende Van ZZ via GG naar Mens en Maatschappij (MM) Community Based benadering Wijkgerichte interventies trachten de omgeving aan te pakken en bij bewoners van de wijk een verandering teweeg te brengen Enkele voorbeelden Leefbare woonomgeving (lawaai, verkeer, overlast, vervuling) Veilige woonomgeving Tegengaan eenzaamheid en sociaal isolement Pesten op school Speel- en groenvoorzieningen kinderen Activering sociale steunsystemen Verbetering arbeidsomstandigheden Voorbeeld van Communitybenadering

18 Prachtig Ebook met schitterende praktijkvoorbeelden Gezondheidsraad: Voor dik en dun Voorbeeld van Communitybenadering

19 Maar ook onze visie zal mee moeten veranderen Centrale begrippen Gezondheid Zelfmanagement Demedicalisering Ontzorgen Public Health Anders aankijken tegen de gezondheidszorg xx xx xx VTV Deelrapport Maatschappelijke Baten Winst van gezondheid ligt grotendeels buiten de gezondheidszorg Sociale Zekerheid Arbeidsproductiviteit Vermindering schooluitval etcetc Voorbeeld 1 Ziekteverzuim: Kosten 12,4 miljard Ca.50-60% is beinvloedbaar verzuim 7 miljard

20 Stijging van gezonde levensverwachting Arbeidsongeschiktheid/ Arbo Ca % is vermijdbaar Spin off arbo: (SER 2002) Verhoging productiviteit Minder verloop Minder bedrijfsongevalen ed. Voorbeeld Kindermishandeling Zijn effectieve preventieprogramma s voor (RMO) Nurse Family Partnerschip Program Healthy family America Etc. It takes a village to raise a child Voorbeeld Antisociaal gedrag Zijn effectieve preventieprogramma s voor (RMO) Nurse Family Partnerschip Program Perry Preschool Program Eigen Kracht Conferenties

21 Conclusie 1: Health = Wealth Conclusie 2: Kwaliteit van leven is ook aandacht voor Public Health