De verkiezingsuitslag van 6 mei is aanleiding tot discussie hoe het

Transcriptie

1 De verkieingsuitslag van 6 ei is aanleiding tot discussie hoe het 1- cc t c... c; t u ~ :J UJ cc u_; verder oet et het CDA. De koers van de partij oet ich beegen in een richting aarbij het no-nonsense-beleid van Lubbers evenichtig ordt gecobineerd et betrokkenheid, verantoordelijkheid en orgaaheid. Geen fundaentele ijiging van de inhoud van het verkieingsprograa, aar van accenten in beleid, presentatie en partijcultuur. B innen het CDA ordt vcrschillcnd gcdacht over de vraag of de verkieingsuit;lag van () ci jongstleden aanleiding oct ip1 tot een grondige discussic over hoc e nu verder octcn. Dat is op ich niet o vreed. Dat het oeilijk ou ijn o in het gevecht tu "cn Kok en llolkcstcin voldoendc aandacht op te eisen, erd veracht. llepaald onveracht as de nnang van het verlics, eker odat velen op een stabilisatie ol Iichte groei hooptcn. Weer vijl etels indcr dan de toch al draatischc.i4 van I 'JCJ4. Zol\!Jr.drs H P Kifl der oet, ullcn bang ijn voor onrust in de partij. Die angst het aarst Iaten cgen ou echter struiogclpolitiek Zijl1. Nu e op dit punt aangeland ijn, al de houding van andere partijen tcgcnovcr her CDA onvcrschilliger orden. Alsof one partij al bij na afgeschreven i;. Niets ou indcr aar oeten ijn. In 1989 haalden e nog 54 etck Dat hetekent dat undanks de secularisatic cr een klcinc I 0 jaar gel eden nog ruin1te a~ voor ccn grotc christen-dcocratischc volksparti) Dat ou dus icts kidt tot dtscussie. Lhar"' gcen ontkocn aan. [r is hovcndicn ook aile rcdcn toe; nog een cc/jcc en het CDA is niet Ianger ccn eenlijke factor in de nog steeds ogelijk oeten ijn. Hcbbcn e dan de afgelopen vier jaar, ondanks de inct van velen, niet ellectiel geerkt aan her her.,tel~ Is de kalitcit Nedcrlandsc politick Tegenstandcrs van onc polittek niet o gccest dat van ecn discussie over hoc het nu ver- hct electoraat het CDA hcdt heront-

2 dcktc lllijkbaar nict En juit daaro oct cr at gehcurcn. I )e analyse in dit artikcl richt ich op de inhoud en de vor van onc politick en op de partijcultuur. Rode draad is het oeken naar cthoden die de kalitcit van onc politick vcrhogcn. De krittck op de parti] ordt hieronder et enigc schroo gdo1ulccrd. Het is akkclijk vanaf de ijlijn tc advisercn. De strekking is cchtcr steeds hct C:Di\ ijn positic in het spectru van de Ncdcrlandsc politick tc Iaten herinncn en niet af tc gcven op vcrantoordelijkc partijlcdetl in verlcden of hcdcn. De inhoud ~let gaat in hct C:DA priatr o de tnhoud. Vcrnicuing van de inhoud kan noott lcidcn tot het verlatcn van one christcn-dencra tischc uitgangspunten, odat dat uit clcctoraal oogpunt aantrekke\ijk ou ijn Bovcndien is dat ccn vcrkccrde taxatie Fr hlijft in NedcriJnd ccr dan voldocnde ruitc voor ccn hrcdc chriqcn-dcocrati-,chc vo\k.,partij die ecr oog hedt voor de arkt en sccptischcr i' over de,taat dan de,ociaal-deocratic en ecr sociaal-hcogcn is dan hct lihcrali-,e en ich daarhij - op basi, van de eigcn spccihekc uitgang,pttntcn - voldocndc ondcrscheidt van hct vrijcvendc pragati,c van I )6!J.!\let hct oog op de inhoudclijke pitic van hct CDA ko ik tot de volgcndc ohscrvatic': I )c verkieing,ncderlagcn van I 9'!4 en I ')')8 ijn cer tc ijten aan struhhclingcn binncn de partii. dan aan trcndn1atigc..,ccularisatic die cr oniskcnhaar is, aar dte niet vcrhindcrdc dat hct CDA in I '!89 nog 54 cte\., hchaaldc. lkt C:DA opcrecrt voor ccn bclangrijk dee\ op deeltde kiecrsarkt als de VVD Het!cit dat in de prcsentatie (niet in de inhoud!) van het vcrkieingsprogran1n1a de nadruk te vee\ lag op de progres'ieverc punten hecft negatief op het rcsultaat van de vcrkieingen uitgeerkt De koer' van de partij oet ich in een richting bcegen aarhij hct no nonsce-helcid van Lubbers cvenichtig gecohineerd ordt et bctrokkenheid, vcrantoordelijkhcid en orgaaheid. Dit betekent in relatie tot hct laat,te verktcing'prograa geen fundaentcle vcrandering van de inhoud, aar e! van accenten in het bclcid en van de presentatie. Dit oet lciden tot aaprekende en herkenhaar christen-dcocratische thca's: De toek11st P!lll de arheidsarkt Over enkclc jaren begint de uitstroo van de naoorlogse geboortegolf len overschot op de arbeidsarkt al oslaan naar ccn tekort. Het C:DA oet et een visie koen. In die visie oet rckening gehouden orden et een acceptabele invulling van door erkgevers geeiste 'n~tployahility' en door crknecrs ver\angde flexiht!iteit \ 1 rau}teke hij sc!ja,du}roti111} Hct C:DA heeft op alle niveau-, eegeerkt aan,chaalvergroting. Dit leidde tot een aatschappij aar individuen ich verloren voelcn. De inforatieaatschappij hicdt kan,cn de trend te qtgen. Schaalverklcintng is is -,chien ei de toeko't, odat kennis snel en op af.,tand he-,chikbaar is. Voor de bcpaling van de juiste schaal. oct kaliteit de doorslag gevcn. 'Croter' is in icdcr geval niet altijd beter. ;N c ) ''-- rr

3 f- c.::.~ ~ u &: :J c.:: Waa1 den ennon11e11 positie van de Sociaai-Econoische Hct CDA kan, gclct op ijn uitgang; Raad (SI-:R) Het CDA en ijn politicke puntcn, helder ijn in het actuelc dchat voorloper, ijn de natuurlijke over het 'inloe gccld'. De incidenten van de afgelupen pe- verdediger, van de ovcrlcgcconoie. De jaren tachtig hebhen riode hehben aangetoond Iaten ien dat aileen o Het CDA oet de dat hrede lagen van de langjarige loonatiging en bevolking behoefte hehhen overlegeconoie een degelijk her;telbeleid aan duidclijkhcid over te rcaliseren ijn. Her voor de toekost het verei;te re;pcct voor CDA oet er erk van het enselijk Ieven en behouden. aken de negatieve kan- de aatschappelijkc o- ten van de overlegeconoie gangsvoren. Het spontane veret van de hevolking tegen het 'inloe geeld' duidt op een vaculi. Het CDA oet proberen hicr al., obiliserende en saenbindende factor op te treden. ( oals de sos onduidelijke verde ling van verantoordelijkheden tus'en overheid en sociale partners) cg te neen en o dit odel voor de toeko;t te hehouden. Sociale cohesic door betrokkcnheid van erkgcversorganisaties Ccin Het CDA heeft de individualisering in en vakbonden oet voor ons e, ;entieel ijn. onder andere de,ocialc ekerheid Iaten gebeuren. Het gein is elisaar 'herontdekt' aar de uiterking oet aansprekender ijn (als hct inkoeplan voor de iddengroepen al in dit kader een poging tot geinsbeleid a', is dat islukt; het as vee I te ingeikkeld o het te kunnen verkopcn). De saenhang tus'en gein, school en (openbare) vcilighcid verdient aandacht van Oil'. Daar valt grote inst te halen in Cclnuik Pl11 de o{lc11hure ite Nederland dreigt te verstoppen. Zonder onorthodoxe keues al Nederland over een of tee decennia va;tlopen. Dar vraagt o nicue ideeen op het terrein van oncn, erken en reien. Paar; hecft ich voornaclijk heperkt tot het uitvoeren van plannen van cerdere kabinetten, aar nagt'laten helder te ijn over at de toekost hier van de strijd regen de criinaliteit. on~ vraagt. Ecn uitdaging voor hct CDA derhalve. Zorg 0111 saluuuj en ku,uliteit lh de S1111e11- lfli1u} Zervers, junh, ontrichte geinnen, etc.: one saenleving iet hct aar doet nicts. 'De ens is de ens een org' oet hct uitgang,punt van hct CDA ijn Oualcqec ic e11 sociale colsie De paarse partijen docn alsof het polderodel hun uitvinding is. Niets is inder aar. Aan het begin van het paar,e optreden begon de aanval up de Etnojl!1 en de }io's Het CDA is altijd cen fer ondersteuncr van de Europese gcdachtc gcecst. Europa hedt ons veel goed., gehracht aar het is ons niet gelukt de burger er ar voor te akl'n. De overheid hecft hier een taak Iaten liggcn Het C:DA oet kieen voor een voorichtiger uitbou van Europa en tegelijkertijd de burger Iaten canciperen in ijn eigen regio Deocratische betrokkenheid is daarbij een essenticlc vooraarde. ( [)V 7 k '!S

4 Hct,prcckt voor ich dat het CDA oct va,thoudcn aan de,ucccsvollc clccntcn van onc politick uit de jarcn ti!chtig, oal, cen 'olidc hnanciccl ovcrhcid.,hclcid, ruic aandacht voor crkgclcgcnhcid, etc.!-let aandragen dat De Hoop Scheffer ich in de edia hcelt kunnen profileren en ccn eigen ste pel op de partij hedt kunncn drukkcn, is te kort gccc,t o ccn crkhaar effect te hcbbcn op de verkicing-,uitslag. van nicuc thcn1a\ n1oct ovccl nlogclijk uit de p1rtij cll kocn. Daarnaa,t vcrdicnt hct rapport NieuePe epeqe11, l){l\le IPtltlen hernieudc aandacht. Vee! van at tocn 1angcdragcn is, ou de partij hclpcn op de eg naar inhoudclijkc vcrnicuing. Naar aile aar;chijnlijkheid vocrt hct CDA de kocndc Jarcn opnieu oppo 'ilie. Dat al hctcr octcn dan in de vorigc pcriodc, oveel is duidelijk. Hct laatste Jaar is daar al ee bcgonnen, aar het i' nuttig nu stil te staan bij de kenerkcn van ccn dlcctieve oppo'itie: Een nieue vor Na de vcrkicingcn hehhen coentatorcn opnicu va'tgc'tcld dat hct C:DA de slap van natuurlijkc rcgcring;partij et 'terk he'tuurlijkc trckkcn naar oppositiepartij niet gocd hcdt door,taan. Dit is ccn tcrcchte con,tatering. De lractic van 1994 krccg tc akcn et ccn nicuc ;iluatic. Oppositic vocrcn tegcn ccn kahinet dat op ccn aantal tcrrcincn politick vocrde die ecn voortctting as van hct hclcid van kahincttcn aar hct C[)A proinent VernielllPCitde in f,j,ts Prill renllllctlde fjolitiek Het C:DA oct oppasscn niet tc belanden in de positic dat tclkens opgekoen ordt voor hct hcstaande, dat paars probeert al te breken. Te lang va'thoudcn aan de uitgeholdc veruilde structuren in de edia, het ondcrijs en het aatschappelijk iddcnvcld in hct algecen leidt tot een verliccrsstiga En oals hckcnd, kiccrs illen niet hij de vcrlieers hoaan cc deed, is niet akkclijk Hcera kreeg de ijn vaste christen-dcorcn. De uitdaging oet Ook de idden- ondankhare taak dit vor groepen verdienen cratischc aarden uit on, tc gcvcn 1-:n, cerliik gecgd, dat lukte nict. fr at punten o tc cttcn in Progran1 van Uitgangsthca's steun van het CDA. arcn cr nauclijks en het ge cinig richting ir\ cigen hrck aan christcn-dcocratischc vaandcldragcr', die altijd in hct kabinct atcn, deed ich gcvoclcn. De lractie bcstond voor hct overgrotc dec! uit kacrlcden die gcpokt en gcacld arcn in rcgcring'-polinck n1aar van nature indcr gcschikt aren voor de oppitic. oderne voren die hrcde lagen van de bcvolking aansprckcn. Daarbij oeten e ons nict bcpcrkcn tot de akkcren, hoc nodig aandacht voor dec grocp ook is. Laten e niet vcrvallen in de fouten van de!'vela van de jaren tachtig; ook de iddcngroepcn die heig ijn hun Ieven op tc houcn vcrdicnen one aandacht en,teun. De ccrste dric jaar na de vorigc vcr kicingcn ijn i,,chicn in de partij gchruikt o ccn verandcring door tc cttcn, richting de huitcncrcld as de prc;cntatic onder de aat. De periode Ai}endohcfltllendc i11 floats 1)(111 agdapol_qende politick Hct is vaker gecotateerd: Holkc,tcin hepaalt de politieke agenda De andere c S Cl ) v ":J ) -l

5 politici reageren slecht'i. Het i'i ecn aktehod lloike'itein daarover verijtcn te aken. Wat telt, is het e\1 heter doen; elf de poiitieke agenda bepaien of andere partijen afrekenen als e een prodhallon oplaten die vanclf leegloopt. (Hoc vaak is Bolkestcin eigenlijk door het CDA ter verantoording gerocpen over de resultaten van ijn briljante invallen7) We oetcn aansprekende thea's hebben. De Ieiding van de partij oet gehruik aken van het cnore potcntieel aan \eden dat het C:DA nog steeds ecr dan genoeg is op vee\ bcstuur'elke andere partij dan ook heeft. Vor groepen van experts die ondererpen voorbereiden, die kunnen eten ater in de aatschappij lecft. Laat dcskundige \eden nadenkcn over hqvoorbeeid de PR-aspectcn, over de contacten et de edia. Poo111ijkc, puhlicitcitst}ctjoeliyc flo!jtick i11 J,/,ts p, ec11 hrslrjjjrlijkr ilil11/wk Het CDA als oppitiepartij oet in ecr;te instantie nict problecn oplossen aar oppo,itie voeren. One contacten el journaiisten ijn geien de aandacht voor het C:DA in de edia biijkbaar slecht. Ais natuurlijke regcringspartij arcn het C:DA en ijn ini,tcr' a is hct are 'tualit,!le qu11' voor de edia intcressant. Nu nict ecr. Het C:DA-gehaltc van journalistcn is bijonder laag Op natuurlijke 'lcun hoevcn e dus niet te rekencn. Dat betekent dat e elf contacten oeten lcggcn en ccr aandacht octen gevcn aan hct ontikkeien van die expertise in aile iagen van de partij, aar ckcr in het Haagse circuit. Ceef pcrsooniijkhcden de kans ich te ontikkclen, et nae in de edia. Verkieingen or- Geef den icr, - of e het nu leuk vinden of niet- in de a'isaedia (en dan et nae op televisie J geonnen of verloren. persoonlijkheden het lijkt dat het inhoudede kans ich te ontikkelen in de edia. De partijcultuur De partijcultuur van het CDA is, oals die van de eeste ovcrige partijen, niet et de tijd eegegaan. Reiatid einig \eden ijn actiel. De \eden die ei acticl ijn (uitgeondcrd \eden in verkoen tunctiesj, ijn vee\ tijd kljt et organisatorische en hestuurlijke aangclegenheden Merkaardig vergadcringen einig tijd de inhoud van onc politick tc hespreken. Dit vergt ook een andere instelling en andere vaardigheden, redenen aaro \ijke dehat s geschud of heperkt ordt. Hct hespreken van het landelijke verkieingsprograa op ccn avond, aarbij aile ondercrpen aan de orde ge'tcld kunnen orden, is gcen uitondenng. Zo'n cultuur schrikt \eden al die priair inhoudelijk ge"interes'ecrd ijn. Was het hen er o tc doen organisatorisch of hcstuurlijk actid te ijn, dan is ecn positic in cen bestuur van een sport- of elkc andere vercniging dan ook isschien ei interessanter. Op dee anicr gaat vee\ talent verloren. De klas-,ieke partijcarrierc vergt geduld, aandacht voor randverschijnselcn, kennis van rcglcenten en hct oeken van steun bij geledingen in de partij die te vricnd gehouden oeten orden. lr kot iers cen n1otncnt van hcrverkictng, van...,anlcnstei!jng van iijsten voor elk orgaan dan ook. Leden et een drukke baan, die tijd illcn voor hun gein en socialc ogeving, gcven ondanks hun chris- ([lv7s'ls

6 tcn-deocratische idealcn dan niet snel hun laatste vrije urcn aan het C:DA. Hoe ou het isschien andcrs kunnenc Het C:DA oet open staan voor ensen die op een enkel ondererp inhreng leveren. Die inhreng ligt bij voorkeur in het verlcngdc van hun aatschappelijke activiteiten. De organisatie al ecr ad hoc en inder gestructureerd octen ijn dan e gecnd ip1. l.ielst ook et ecr cno;en uit hct hedrijfsleven, odat de achtcrgrond van onc n1en':.cn in vcrtcgcnoordigende luncties te ccnijdig gericht is op de collectieve sector. De groepen van experts die o gcvord kunnen orden, oeten in rechtstrceks contact orden gebracht et onc gckocn partijleden Zo oet het lukken de kalitcit van one inhreng tc verhogcn. Dit gcldt niet aileen voor de inhoud. ook de vor dient kalitatieve verhetering. Jn,chakeling van dcskundige partijleden daarhij is essentiecl. Het uitdagende verlies,\lijn conclusie is dat hct CDA ich sncl oet vcrnicuen naar vorn1 en ten dele naar inhoud van helcid. De partij oct ruite akcn voor ensen et ideci'n, pcrsoonlijkheid en gcvoel voor politieke arketi11g. Durt oct heloond orden en niet afge'traft. In de partij oet cen kliaat ontstaan aar kaliteit kan gedijen 1-let CDA is nog altijd de partij et de ee.,te lcden. Daar oet de kaliteit uitkoen en niet aileen uit onc 29 vertegenoordigers in de Teedc Kaerlractic. De 5/ui}rocfl is CCJJ t}eclschafl }01tge christelldeoctell dat lll!llljidelijks bijccllkot o lla tc gac hoc hct CDA o{r cell odcrllc f1uia de clnistcll-deouatischc uitgullgsflrtell k1 tocflusscll Cll uitdrcujcll. c i () ;I :::::; v ;I -l i\ 1.-. d.-., 1/k flcta Kifl is scuclc1ris Alc;ccllc ZakCll lhlll de Nederlalldse Vcrcllit}int} Pilll lla11kcll en lid Pan de SllliZ}rocfl ill i\111\lcrdcllll. U JV 7 s 'IK