Verticale integratie infra / vervoer: Theorie en modellen voor de praktijk

Transcriptie

1 ESB, Den Haag Verticale integratie infra / vervoer: Theorie en modellen voor de praktijk Didier van de Velde inno-v (Amsterdam) TU Delft Faculteit TBM Afdeling Organisation and Governance(Delft) Splitsing infrastructuurbeheer treinexploitatie Waar was het oorspronkelijk om te doen? Vergroten marktaandeel in het internationaal goederenvervoer Inefficiëntie / Gebrek aan klantgerichtheid / Excessieve nationale focus PROBLEEM Inderdaad... Efficiëntie / Klantgerichtheid / Modal split WENS/DOEL Mooi!... Behoefte aan concurrentiële druk IDEE! Dogmatisch, maar waarschijnlijk goed idee... Aanbestedingen en/of open access Neutraliteit en geen toetredingsbarrières Volledige verticale splitsing Behoefte aan coördinatie Zweden (1988), Europa (1991,...) OPLOSSING! VOORWAARDEN? OPLOSSING! UITDAGING... Misschien, maar had ook anders gekund... Een neutrale infrastructuurbeheerder!... Moeilijk te realiseren... Een radicale oplossing!... Waardoor coödinatievraagstukken ontstaan... Oplossen van slechte afstemming van belangen of kostbare niet-afstemming op de langere termijn Verticale splitsing: Een goede of een problematische oplossing...? En voor welk probleem...? ESB - Spoordebatte?n 2

2 ESB - Spoordebatten Initiatief tot aanbieden van... equipment De trein Het station Treinonderhoud Het spoor equipment stock Train Treinexploitatie Trein Coördinatiebehoefte? Verkoop retail Coördinatiemiddelen? Verkoop en informatie sexploitate Spoor Spoorexploitatie Productie (realtime) bijsturing Traffic Vervoersdienst voor de reiziger ESB - Spoordebatten Materieel-bouwer stock Train Geïntegreerdespoorweg Infrastructuuur-bouwer Verticaal geïntegreerde spoorwegonderneming retail Traffic Seinen equipment equipment

3 ESB Spoordebatten Breuklijnen in waardeketen Splitsing is niet alleen verticaal Splitsing = interfaces tussen organisaties stock Train Belangentegenstellingen kunnen niet Vervoerder meer via één management-hiërarchie opgelost worden Marktmechanisme zorgt (in principe) Catering voor afstemming Tractie Materieelleasing Materieelonderhouds Infrastructuur-bouwer Hypothetische volledig gesplitste spoorweg Mateireel-bouwer Nevendiensten seigenaar Winkelbedrijven retail sdienstverlener Onderhouds equipment equipment Infrastructuurbeheerder Energie leverancier Traffic Infrastructuur-provider Seinen Kan het prijsmechanisme zorgen voor afstemming bij de verschillende breuklijnen? Er zijn veel verschillende arrangementen qua splitsing Nog afgezien van verschillen concurrentievormen Materieel-bouwer ' ' stock Train Holding'model' Example:'DB'(Germany)' Trac7on'' 'stock' ' '' Train'' ' ' DB'Mobility'Logis7cs'AG' Train'catering' ' ' ' ' Rolling'stock' ' Infrastructuuur-bouwer ' ' ' ' ' ' RealH7me' Informa7on' retail' ' (for'consumer)' ' ' (for'ru)' DB'Netze' ' ' '(path)' ' Trac7on'stock' ' Trac7on'' ' ' 'stock' ' '' ' ' '' 'equipment' ' 'equipment' ' '' ' NS' ' ' Rolling'stock' ' retail ' ' ' Maintenance' ' companies' ' stock Train Version'7.0' ' ' '' 'equipment' ' 'equipment' ' ' ' ' '(path)' ' '' Traffic'' '' ' ' ' ' Trac7on'stock' ' Trac7on'' '' ' ' 'stock' ' '' Train'' ' ' Ver7cal'integra7on'with'separa7on'of'essen7al'func7ons' Example:'SBB'(Switzerland)' Version'7.0' Geen splitsing equipment equipment ' ' retail SNCF Gares et Connexions Train'catering' ' ' ' ' Rolling'stock' ' ' ' ' ' ' Infranord' ' ' ' '' 'equipment' ' 'equipment' ' ' Trac7on'stock' ' Trac7on'' ' ' 'stock' ' '' ' ' ' ' Train'' ' ' ' Train'catering' SBB' ' cleaning,'etc.' ' ' RealH7me' Informa7on' Sales,'informa7on' and'support' ' ' '' 'equipment' ' 'equipment' ' retail' ' (for'consumer)' ' ' (for'ru)' ' '(path)' ' '' stock Materieelleasing ' '(path)' Train Vervoerder Catering Materieelonderhouds Nevendiensten seigenaar Winkelbedrijven retail sdienstverlener Onderhouds ' (for'ru)' Tractie Energieleverancier Infrastructuurbeheerder Traffic Infrastructuur-provider Traffic'' equipment Seinen equipment '' ' ' ' ' (for'consumer)' ' '' ' ' ' retail' Jernhusen' Traffic SNCF Réseau ' ' ' RealH7me' Informa7on' Sales,'informa7on' and'support' ' '' ' Trafikverket' Rolling'stock' ' ' cleaning,'etc.' Euromaint' '' Traffic'' stock Train TOC (Franchise) ROSCO Seinen Ver7cal'separa7on' Example:'SJ'(Sweden)' Vertical separation Example: British Rail (Great Britain) DEEP ALLIANCE equipment Traffic BAV' equipment ' (for'ru)' SJ' ' (for'consumer)' ' ' Trasse'Schweiz' retail' ' Maintenance companies ' ' RealH7me' Informa7on' Sales,'informa7on' and'support' SNCF Mobilités (SNCF Voyageurs) "Holding" (?) model Example: SNCF (France) ' cleaning,'etc.' NedTrain' ' ' Train'catering' ' ' Traffic'' '' Train'' ' ' '' ' Verticaal geïntegreerde spoorwegonderneming ' cleaning,'etc.' Sales,' informa7on'and' support' ' ' ' ' Trac7on'stock' ' ' ' ' Version'7.0' ' ' ' Geïntegreerde spoorweg ' ' '' Mateireel-bouwer ' Infrastructuur-bouwer Ver7cal'separa7on' Example:'NS'(The'Netherlands)' Hypothetische volledig gesplitste spoorweg Version'7.1' manufacturer equipment equipment retail Network Rail Volledige unbundling vd keten Traffic Bestaande voorbeelden Opm.: Typologie van de splitsing Boekhoudkundige Informatie (chinese walls) Organisationele (holding) Institutionele (2 bedrijven) Opm.: Wat is een «holding»? Holding / paraplu / groep /...? Welke bevoegdheden? Welke governance? Voor meer details, zie: Van de Velde, D.M. (2015), "European Railway Reforms: Unbundling and the Need for Coordination", In: Rail economics, policy and regulation in Europe (Eds.: Finger, M., T. Holvad and P. Messulam), 52-88, Edward Elgar. 6

4 Meer verticale integratie en concurrentie via emulatie? Japan JR (6) Big (15) Big Small (100+) Small Small Paraplu NS Infrastructuur Privaten Zwitserland SBB BLS Vervoer Parapluals optiein rapport Verticale integratie niet echtoverwogen SOB NMBS SNCB Holding Infrabel NMBS DB Netz Duitsland Paraplu / alliantie DB DB Fern open access open access Regionaal NS onderhands gegund Regionaal Erzijnveel verschillende arrangementenqua splitsing en concurrentie Network Rail Deep alliance TOC Discussie over aanbestedingen: zie de lezing van vorige spreker TOC Framework alliance TOC TOC open access S1: Nationale vervoerder België tot 2014 S2: Hybride model 2a 2b 2c Groot-Brittannië Herinnering uitbijeenkomst Europa De opties van het rapport Kiezenvooreengoedspoor in een breder kader geplaatst Infrabel België vanaf 2014 NMBS S0: Status Quo B&M NS onderhands gegund Regionaal S3-4: Concurrentie Region. HRN Stoptrein IC Cor 1 Cor 2 Cor 3 Cor 4 Reg 1 Reg 2 Reg 3 Reg 4 3 4a 4b 4c Meer concurrentie voor het spoor (aanbestedingen) of op het spoor 7 Wetenschappelijke literatuur over splitsing Bevindingen(econometrisch) onderzoek Econometrisch onderzoek Authors (year) Problematische definitie van splitsing en concurrentie Tegenstrijdige conclusies Jensen and Stelling (2007) Countries covered Friebelet al. (2010) Europe Effect of vertical separation Effect of competition Combined effect Sweden Negative Positive Positive Positive if appropriatelyphased Positive if appropriatelyphased Positive if appropriately phased Cantos et al. (2010) Europe Positive Positive Positive Cantos (2011) Europe Not significant Positive Positive Wetzel (2008) Europe Not significant - - Incentive misalignments (EVES-Rail, 2012; etc.) Verticale splitsing kan substantiële (prikkel-)afstemmingsproblemen genereren tussen inframanager en vervoerder De resulterende meerkosten zijn meer danalleende transactiekostenvan verticale splitsing De afstemmingsproblemengroeienmet hogeretreindichtheden Referenties: Mizutani, F., A. Smith, C. Nash and S. Uranishi(2015), "Comparing the Costs of Vertical Separation, Integration, and Intermediate OrganisationalStructures in European and East Asian Railways", Journal of Economics and Policy (JTEP), 49, Growitsch and Wetzel (2009) Europe Negative for most countries - - Nash, C.A., A.S.J. Smith, D. Van de Velde, F. Mizutaniand S. Uranishi(2014), "Structural reforms in the railways: Incentive misalignment and cost implications", Research in ation Economics, 48, Mizutani and Uranishi(2012) Europe and Japan Depends on train density - - Van de Velde, D.M., C. Nash, A. Smith, F. Mizutani, S. Uranishi, M. Lijesenand F. Zschoche (2012), "EVES-Rail - Economic effects of Vertical Separation in the railway sector", Report for CER - Community of European Railway and Companies, by inno-v (Amsterdam) in cooperation with University of Leeds ITS, Kobe University, VU Amsterdam University and civitymanagement consultants, Amsterdam/Brussels, 188 pp. 8

5 Theorie Waarom wel/niet splitsen? Redenenom wel/niettesplitsen Technisch splitsbaar Economisch zinvol Marktof hiërarchie (Transaction Cost Economics) Minimum productie-+ transactiekosten Institutioneeltoegestaan Zijn de voorwaarden voor splitsing gerealiseerd? De splitsing is hier niet ontstaan uit optimaliteit. Ze is opgelegd. Wat gebeurteralshet nietoptimaalis? Iederactor optimaliseert zijn deelvan de keten Niemandoptimaliseert het geheel Transactiekosten: Contractering Monitoring Geïnduceerdekosten: Meer infra nodig Meer personeelnodig Gemistekansen Trage aanpassingen Niet-bediendevraag Verkeerde focus Penny-wise, pound-foolish 9 Waarom kijken naar coördinatie? Nederland: Beter& Meer (ihkv LTSA) LTSA, Deel2, p. 32 Aanvullingin Persoonlijkenotitie van Jaap Bierman...onvoldoende samenwerking tussen de infrabeheerder en vervoerders leidt tot suboptimalisatie......de scheiding in operationele verantwoordelijkheden tussen vervoerders en de infrabeheerder vormt vaak een belemmering voor de operationele samenwerking......hoewel de non-discriminatoire capaciteitsverdeling door de splitsing is verbeterd, heeft de splitsing er ook toe geleid dat de partijen te ver van elkaar verwijderd waren en dat de wederzijdse afhankelijkheid lange tijd niet goed is erkend......maar ook is gebleken dat de juiste prikkels tot samenwerking ontbrekenom de betrouwbaarheid van het totale spoorsysteem - concessieoverstijgend -op alle momenten van de dag te verbeteren......de afgelopen jaren hebben, NS en andere betrokken partijen hun samenwerking zichtbaar verbeterd, met als recent voorbeeld het gezamenlijke rapport van en NS Beter en Meer (Rapport Bierman)...Gezien het feit dat werkelijke marktwerking op het HRN onwaarschijnlijk is, de bestaande afstemmingsproblematiek groot is, de verkeersintensiteit zal toenemen, en er behoefte is aan een robuuster systeem, moet de richting zijn: minder complex & naar elkaar toe i.p.v. meer interfaces & van elkaar af......indien, en zolang, wijzigingen in de ordening niet tot een effectievere en meer integrale aansturing van en NS leiden, kan overwogen worden de gezamenlijke besluitvaardigheid te vergroten door een formeel deadlock breaking mechanism af te spreken... 10

6 Waarom kijken naar coördinatie? Nederland: B&M: Een tijdelijke halve alliantie( ) Het programma Beter en Meer wordt in samenwerking tussen NS en uitgevoerd De governance sluit hierbij aan RvC ExCo DOO Betrokken afdelingen NS Beter en Meer Trein PrePHS Trein Be- en Bijsturing van de Toekomst s Programmabureau s Beter en Meer Beter en Meer Programmadirecteur Directieoverleg Veiligheid Secretariaat Control Veiligheid Uitvoeringsagenda (samenwerking) Veiligheid RvC Directie Betrokken afdelingen VRAGEN Zijn de problemen die het ontstaan van B&M rechtvaardigden structureel verdwenen? Moet er een B&M2 geïns]tu]onaliseerd worden om de oplossingen van B&M te bestendigen en verdere vraagstukken aan te pakken? Zo ja, hoe? PPG Geschiedenis 2012: Winterse problemen 2012: Rapport over optimalisatiesamenwerkingns / 2013: LTSA, waaronder"b&m" 2014: Begin "BeterenMeer" Doel: Samenprestatiesverbeterenom frequentieverhoging te kunnen realiseren Eerst beter dan meer Verlaging van verstoringsbronnen Verlaging van variantie in exploitatie Corridor "A2" eerst(daarna meer) Gerelateerde voorbeelden: OCCR en pro-actief optreden Verbetering onderhoud infra en materieel Opleiding en training bestuurders en conducteurs Optimalisatie logistiek 11 Waarom kijken naar coördinatie? Ook andere landen hebben vragen(en oplossingen) Frankrijk Een vorm van reïntegratie in Zweden Railway investigation ( ) Aandacht voor coördinatie van de keten Splitsing niet ter discussiegesteld Oprichtingvan het Forum voorsamenwerkingin de spoorwegbranche Diverse programma sterverbeteringvan punctualiteit, capaciteitstoewijzing, planning van onderhoud, enz. Groot Brittannië McNulty rapport (2011) high level of fragmentation is important reason for inefficiencies Recommends: cost and revenue sharing, joint targets, alliances, vertical integration; whole-system, whole-life approaches, better consideration of trade-offs infrastructure / rolling stock / operations Wessex Alliance, Scotrail Alliance Railway Delivery Group Grayling statements (2017)...initially at an operational level... I expect new frachises... to have integrated operating teams between train s and infrastructure. Timetable fiasco May 2018 LNER: DOHL running in integrated mode since Virgin was terminated in June 2018, until retendering as a partnership, preference for one single team operating the railway Williams rapport (tbp 2019)(Bradshaw Address, ): Put bluntly, franchising cannot continue the way it is today. It is no longer delivering clear benefits for either taxpayers and farepayers. We need to recognisethat there is unlikely to be a one size fits all solution which will work for every part of the country and all types of passenger. 12

7 ESB - Spoordebatten Coördinatie tussen systeemelementen(verschillende termijnen) Sta9on Coördinatie van investeringen (techniekkeuze) Sta9on stock Coördinatie van productie (bemensing, onderhoud) retail Sta9on Train Coördinatie van capaciteitsbenutting (dienstregeling) van productie Traffic Coördinatie (real-time) (bijsturing) equipment equipment Algehele samenhang en feed-back loops van realisa9e naar planning Gebrekkigeafstemming( incentive misalignment ) Voorbeelden van coördinatievraagstukken en arrangementen Hoeveeloptimalisatiemogelijkhedenblijvenonbenut? Waar? Investment coordination Production planning coordination Timetable planning coordination Production (real-time) coordination Extension/ decommissioning Upgrading / downgrading Rail2000(CH) High frequency rail (NL) RUS/IIP (GB) Prioritisation (FR) and power supply (GB) ERTMS/ETCS Synergy real estate rail Quality of resources and reliability Small/medium scale investments Stelling Coordination of small scale /high impact investments (JP) Gebrekaanzichtop, enaandachtvoor, deze vraagstukken! IM/RU cooperation/misalignment (NL, FR, GB) Trade-offs track / total system costs Japan Maintenance/renewal versus operations Timetable robustness Timetabling and path allocation (CH, GB, FR, NL) possessions and commercial consequences (FR, PL) SE: JBS Disruption handling Feed-back loops Traffic centres colocation (GB, NL, FR) Passenger information(nl) Feed-back loops (JP, NL) NL:Beter&Meer GB: Alliancing Bronvoorbeelden: Van de Velde, D.M., C. Nash, A. Smith, F. Mizutani, S. Uranishi, M. Lijesenand F. Zschoche (2012),"EVES-Rail-Economic effects of Vertical Separation in the railway sector", Report for CER - Community of European Railway and Companies, by inno-v (Amsterdam) in cooperation with University of Leeds ITS, Kobe University, VU Amsterdam University and civitymanagement consultants, Amsterdam/Brussels, 188 pp. 14

8 Gebrekkige afstemming( incentive misalignment ) Hoe moet het verder? (punten voor de discussie) Observaties Theoretisch gezien zou bij splitsing het prijsmechanisme de juiste afstemmingsprikkels moeten geven (optimaal gebruik en investeringen) Prijsmechanisme De gebruiksvergoedingen De prestatieregeling van de toegangsovereenkomst Maar dit blijkt in de praktijk weerbarstig cq onmogelijk Zelfs in GB vond men dat dit onvoldoende werkt om alle afstemmingsvraagstukken voldoende te dekken (Zie McNulty e.v.) Afstemming is in een spoorsysteem crucialer dan in andere vervoersystemen Groter aandeel van het geïnvesteerd vermogen zit in de infrastructuur Sterke technische afhankelijkheid infra-voertuig (beveiliging) Operationele afhankelijkheid: beperkte flexibiliteit in uitvoering van het vervoer ( inhalen ) Afstemming belangrijker Bij hogere dichtheden Bij investeringen (waaronder invoering nieuwe techniek) Belangrijke gevaren / problemen Suboptimalisatie van systeem als geheel Misleidende helderheid van kosten Traagheid Focus op grote projecten ipvkleine, voortdurende verbeterstappen (impact op innovatie?) Belangrijke thema s blijven buiten beschouwing (reguleringsdogma) Er kan veel, maar moeilijk/onmogelijk zodra geld in het spel komt Arrangementen Prijsmechanisme Praatclub Suikeroom Moeizaam, onvolledig... Helpt, tot er geld bij komt kijken... Handig, maar efficiënt?... Reguleringsoptreden Helpt misschien, als passend... Alliantie Integratie Interessante, ingewikkelde omweg? Radicale oplissing 15 Stellingen voor de discussie De splitsingheeftvoorde nodigeopschuddinggezorgd, en daarlangs tot efficiëntieverbeteringen geleid. Maar dit had ook anders bereikt kunnen worden. De splitsing vormt, op de lange termijn, een obstakel voorsysteembrede(kosten)optimalisatievan het spoorsysteem. 16