Kunstbalie over het belang van een goed netwerk door Jacolien de Nooij
|
|
- Cecilia Simons
- 9 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kunstbalie over het belang van een goed netwerk door Jacolien de Nooij Afgelopen jaar hebben we diverse pioniers op het gebied van Foto s Ad en Clara Cultuur in de Spiegel geïnterviewd om een beeld te geven van hoe er in het veld al gewerkt wordt om het theoretisch kader van CiS te laten landen. Een gedeeld referentiekader is van essentieel belang voor een goede samenwerking op het gebied van cultuuronderwijs. Daarnaast is een stevig netwerk eveneens onmisbaar wanneer allerlei partijen (overheid, fondsen, scholen, educatieve en ondersteunende instel-lingen) willen en moeten Foto s Ad en Clara samenwerken. Maar hoe geef je een netwerk structuur? Hoe houd je het beste overzicht van alle lijntjes? En hoe houd je iedereen gemotiveerd en zorg je dat de netwerken ook inhoudelijk interessant blijven? Daar praten we over met Ad van Drunen, Senior Beleidsmedewerker Cultuureducatie bij Kunstbalie. Kunstbalie werkt in opdracht van de provincie Noord-Brabant om de cultuurparticipatie van alle inwoners van de provincie te vergroten en daarmee het fundament voor de culturele levensloop te verstevigen. Dit doet Kunstbalie door te investeren in de infrastructuur en diverse partijen met elkaar te verbinden, maar ook door vakinhoudelijke en organisatorische kennis en expertise te delen. Ad is vanaf het prille begin ambassadeur van Cultuur in de Spiegel en Kunstbalie telt inmiddels twee CiS-adviseurs: Monique Koolen en Clara Linders. Clara is de derde persoon aan tafel vandaag, zij zit als CiS-adviseur en Senior Consulent Educatie middenin een web van netwerken. Ad, hoe zag het netwerk in Noord-Brabant eruit toen je bij Kunstbalie kwam werken? Ad: Eind 1995 startte ik als freelance gitaardocent bij het Brabants Instituut voor School en Kunst (BisK), de voorloper van Kunstbalie, daarnaast had ik een deeltijdbaan in het onderwijs. Vanaf 1998 kreeg ik een vaste aanstelling, maar had ik nog niet heel erg veel met het netwerk te maken gaandeweg ben ik daar steeds meer betrokken bij geraakt. Het netwerk bestond destijds uit werkgroepen die kunstmenu s organiseerden, in die werkgroepen zaten de vertegenwoordigers van elke school. Die werkgroepen heb ik vanuit BisK begeleid bij de organisatie van het kunstmenu. Ter vergelijking: nu zijn er nog steeds netwerken van scholen, maar ook met vertegenwoordigers uit de cultuursector, ambtenaren vanuit de gemeente, de marktplaatsen cultuureducatie en de intermediairs Cultuureducatie met Kwaliteit. Je werd op een gegeven moment projectleider van de marktplaatsen, was er iets dat je heel graag wilde veranderen of verbeteren? Ad: Nou, eerlijk gezegd was ik voor die tijd vooral druk bezig om thuis te worden in wat er in de provincie allemaal gebeurde en welke rol de organisatie daarbij speelde. Pas in een later stadium hield ik me bezig met het vormgeven van de netwerken. De provincie Noord-Brabant initieerde het
2 Kruisbestuiving Ik herinner me dat op een gegeven moment door een gemeente een medewerker veiligheid en sociale competenties werd aangesteld. Tja, waar breng je die dan onder? Dat werd de marktplaats in de betreffende gemeente. Op het eerste gezicht hebben beide partijen natuurlijk hele andere doelen. Maar na een tijd ontstond er een prachtige kruisbestuiving, waarbij kunstzinnige activiteiten werden ingezet om de veiligheid en het sociale klimaat in de wijk te vergroten. Ad van Drunen beleid met marktplaatsen eind Vanaf de nieuwe beleidsperiode, in 2005, zijn we werkelijk gestart. Gedurende twee beleidsperiodes hebben de marktplaatsen zich steeds verder ontwikkeld en is er een steeds duidelijkere structuur ontstaan. Dat zetten we nu door. In de loop van 2005, 2006 kwam de vraag om de ontwikkeling van de marktplaatsen in de provincie in goede banen te leiden en te ondersteunen. Die opdracht kwam destijds bij BisK terecht (en in 2010 bij Kunstbalie, dat ontstond na een fusie tussen het Centrum voor Amateurkunst (CVA) en BisK). De oorspronkelijke opdracht aan de marktplaatsen was vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Ik besloot me vol op die ontwikkelingen te richten. Nu zijn we twee beleidsperiodes verder, en het heeft wel wat teweeg gebracht in het veld. De marktplaatsen zijn redelijk verankerd geraakt. De grootste winst is dat de marktplaatsen zichzelf ongelofelijk zichtbaar hebben gemaakt. Er is altijd sprake van een driehoekssamenwerking: gemeente (die ook de subsidie verdeelt), onderwijs en cultuursector. De intermediaire rol daartussen van de marktplaatsen (eerst alleen door vraag en aanbod bij elkaar te brengen, maar gaandeweg steeds meer als aanjager van ontwikkelingen in een steeds uitgebreidere rol) wordt gewaardeerd door alle partijen, dus bij de bezuinigingen zijn ze tot nu toe gelukkig redelijk overeind gebleven. Als ze al sneuvelen, zie ik dat ze toch (soms in een iets andere vorm) weer terugkomen of dat de taken op een andere wijze worden ingevuld. Kun je iets zeggen over het netwerk cultuureducatie in Noord-Brabant in verhouding tot de andere provincies? Is het netwerk vergelijkbaar of pakt jullie provincie het toch anders aan? Ad: Toen wij aan de slag gingen met de ontwikkeling van de marktplaatsen, waren er meer provincies bezig met soortgelijke projecten. Ik denk alleen dat Noord-Brabant het op een iets andere manier heeft ingevuld, want onze marktplaatsen hebben een unieke intermediaire rol. Er zijn natuurlijk veel meer ontwikkelingen geweest. Het programma Cultuur en School stuurde eerder al aan op een betere samenwerking tussen het onderwijs en de cultuursector. Wij hebben dat in de vorm van lokale marktplaatsen uitgewerkt, waarbij zij ook een hele nadrukkelijke aanjagende taak hadden. Wat je veel ziet is dat veel provinciale instellingen zelf bijvoorbeeld icc-cursussen organiseren. Daarvan hebben wij destijds gezegd, dat moet je lokaal organiseren en waar nodig kunnen wij ondersteuning bieden. Daarmee hebben de marktplaatsen zichzelf heel sterk in de markt gezet. Clara, hoe ervaar jij het netwerk in de praktijk? Clara: Ik ben in 2004 als literatuurconsulent bij BisK komen werken. Van daaruit ben ik doorgegroeid naar Senior Consulent Educatie en houd ik me op dit moment vooral bezig met de ontwikkeling van Cultuureducatie met Kwaliteit, dat zich uit in de ontwikkeling van De Cultuur Loper. Als literatuurconsulent werkte ik vooral binnen de instelling, het contact met de scholen verliep grotendeels via onze veldmensen. In mijn huidige taak ben ik zelf veel meer op het netwerk gericht. Voorheen was ik vooral gefocust op de kunstprojecten (voorstellingen en tentoonstellingen) en hoe we die zo optimaal mogelijk overbrengen en daar iedereen z n rol in kunnen geven. De werkgroepen vanuit de scholen rond de kunstmenu s hebben voornamelijk een organiserende rol. In de ontwikkeling van De Cultuur Loper heb ik een andere taak. Ik trek daarin veel meer op met het netwerk. Om te kijken wat er nodig is om de cultuureducatie op de school over de hele breedte te versterken, wat er moet gebeuren om hen zo goed mogelijk te ondersteunen. De scholen komen meer aan het woord, het is een veel opener proces. 2
3 Wat zijn sterke punten van het netwerk in Noord-Brabant en welke punten blijven altijd lastig? Clara: Ik merk dat wie er op een bepaalde plek zit ontzettend veel verschil kan maken in hoe bepaalde dingen bij de kinderen komen. Je hebt te maken met de individuele docenten, de werkgroep en de directie. Het netwerk is sterk afhankelijk van de figuren die er zitten. De ene persoon is een inspirator voor een grotere kring, terwijl de ander misschien zelf nog heel erg zoekend is. Ad: Dat had natuurlijk ook weer alles met geld te maken. Wanneer een gemeente deelnam aan de regeling met de marktplaatsen, konden zij zelf bepalen hoeveel ze wilden inleggen. Dat bedrag werd in eerste instantie zonder plafond met provinciaal geld verdubbeld. Dat plafond kwam er later overigens wel. Die vrijheid betekende wel dat als een gemeente maar weinig geld had, dat bedrag verdubbeld werd met hetzelfde beetje geld, en dat dat het totale budget was waarmee de marktplaats gefinancierd moest worden. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor de kwaliteit en de beschikbare tijd. Wij hebben geprobeerd om dat in onze coachende rol zoveel mogelijk op te vangen door cursussen en bijeenkomsten voor de marktplaatsen te organiseren. Het kind staat centraal, dat moet alle kansen krijgen. Clara: Wat heel goed is, is dat er lange tijd eigenlijk weinig wisselingen in het netwerk zijn geweest. Er zijn natuurlijk wel wat verschuivingen in rollen en taken geweest, maar er zijn maar weinig personen uit het netwerk verdwenen en vervangen door nieuwe personen. Ik kom nu veel op scholen en merk dat er vaak een hele vriendschappelijke band is tussen de intermediairs en de scholen. Ze zijn kind aan huis en dat is een heel groot voordeel. De afgelopen jaren hebben we de taken van de intermediairs langzaam uitgebreid, we hebben een bepaalde expertise bij hen weggelegd. In sommige gevallen moeten we daar aan blijven werken, maar op de meeste plekken wordt dat heel goed opgepakt en zie ik een grote inhoudelijke groei. Wat soms voor problemen zorgt, is het feit dat belangen kunnen botsen. Voorheen heb ik bijvoorbeeld gemerkt dat een marktplaats opdracht van de gemeente had om lokale cultuuraanbieders een plek te geven op de scholen, terwijl het belang van de scholen was om kwalitatief goed aanbod binnen te krijgen. Dat strookt niet per definitie met elkaar. Ad: Ik blijf ook altijd benadrukken, het kind staat centraal, dat moet alle kansen krijgen. Daarbij moet je een juiste balans vinden tussen wat lokaal voorhanden is en daarbuiten. In die balans kan een intermediair een rol spelen. Maar als er een belang zit om vooral lokaal aanbod aan de man te brengen, dan kan dat botsen. Toen ik begon lag er een redelijk open opdracht om daar vorm aan te geven. In de tweede beleidsperiode hebben we nadrukkelijker geformuleerd wat de taken van de marktplaatsen zouden kunnen zijn. Op die manier voorkom je ook teleurstelling wanneer de marktplaats niet aan bepaalde verwachtingen blijkt te voldoen. Je blijft in een netwerk altijd afhankelijk van alle schakels. Wanneer er ergens een zwakke schakel zit, dan kan het lastig zijn om iedereen te bereiken. Clara: Je blijft in een netwerk altijd afhankelijk van alle schakels. Wanneer er ergens een zwakke schakel zit, hetzij omdat die persoon wegens ziekte uitvalt of niet de tijd of expertise heeft die daar net nodig is om zijn taken goed uit te voeren, dan kan het lastig zijn iedereen te bereiken. Ad: Ik heb gezien dat in de regio s waar de marktplaatsen zich verantwoordelijk maakten voor die extra zet, dat extra beetje inspanning, dat leidde tot veel meer successen. Al die ervaringen hebben we ook uitgewisseld. We organiseerden twee bijeenkomsten per jaar voor alle marktplaatscoördinatoren in de provincie. Daarnaast was er ook elk jaar een studiedag, waarbij een 3
4 agendacommissie meedenkt over relevante onderwerpen. De marktplaatsen waren vanaf de start allemaal pioniers in hun eigen regio, dus de behoefte om uit te wisselen was enorm. In het begin lukte het me dan in de pauze bijna niet om iedereen weer de zaal in te krijgen, zoveel hadden ze elkaar te vertellen. Ad, in 2008/2009 werd je ambassadeur van Cultuur in de Spiegel. Waarom besloot je destijds om je in te zetten voor dit onderzoek? Ad: Ik werd door projectleider Hadewijch de Jong benaderd met de vraag of ik ambassadeur van Cultuur in de Spiegel wilde worden. Ze had iemand nodig uit het zuiden van het land, met een groot netwerk. Via-via was mijn naam genoemd. Ik wist op dat moment nog niets van CiS. Tijdens de eerste ambassadeursbijeenkomst ging het echt over de inhoud, heel boeiend, maar mijn takenpakket diende natuurlijk een ander doel. Het is mijn taak om kennis te nemen van dit soort ontwikkelingen en te beoordelen of Kunstbalie daarin een rol kan spelen. Echt tijd om me inhoudelijk grondig te verdiepen had ik niet, maar ik zag wel dat CiS inzette op een toekomstige ontwikkeling. De mensen in mijn netwerken waren voortdurend op zoek naar legitimering van cultuuronderwijs, legitimering van de activiteiten op school. Dat triggerde mij om nauw bij CiS betrokken te raken. Op een gegeven moment is er een splitsing gekomen tussen ambassadeurs en adviseurs en dat gaf de mogelijkheid om die kennis naar Kunstbalie te halen in te vorm van Monique en Clara als CiS-adviseurs. Nu kunnen we onze kennis zowel op beleidsmatig niveau als op uitvoerend niveau delen. Ik merk een hele sterkte behoefte aan legitimatie van cultuuronderwijs op scholen, ook naar de ouders toe. Het theoretisch kader heeft als doel om het referentiekader van mensen met verschillende achtergronden op een lijn te brengen. Om mensen met elkaar in gesprek te laten gaan op zoek naar verankering van cultuuronderwijs, op basis van een gedeeld begrippenkader dat misverstanden in gesprekken voorkomt. Heeft het theoretisch kader van CiS jullie op die manier geholpen bij het versterken van de netwerken in Noord-Brabant? Zo ja, was dat op beleidsmatig niveau of juist op meer praktisch uitvoerend niveau? Clara: Eerlijk gezegd zie ik nog geen direct resultaat. Dit loopt natuurlijk ook parallel met CMK, wat in ieder geval voor een grote verandering heeft gezorgd. Wel merk ik een hele sterke behoefte aan de legitimatie van cultuuronderwijs op scholen, ook naar ouders toe. Ik zou bijna zeggen dat de behoefte al vooruitloopt op de uitkomsten van het onderzoek. Het theoretisch kader heeft echt nog wel een behoorlijk afstand tot de praktijk van het onderwijs. De vertaling van het kader is zeker nodig. Ik neem wel een aantal uitgangspunten uit het theoretisch kader mee, maar ik ben nog erg voorzichtig om het zelf al naar de praktijk te vertalen. Het is nog te vroeg om er echt stappen mee te kunnen zetten. Ad: Komt dat misschien ook doordat het na de regiobijeenkomsten een tijd redelijk stil is geweest? Dat het nog even duurt voor de resultaten er zijn? Clara: Wellicht voor een deel, maar dan spreek ik voor mezelf. Als ik op scholen ben, heb ik heel sterk het idee dat ik moet aansluiten bij de taal die ze spreken en de dingen waar ze hun energie en inspiratie uit halen. Als ik met begrippen kom waar ze zich nog helemaal in moeten verdiepen, dan heb ik het gevoel dat ik ze al kwijtraak. Het hangt erg af van de school en van welke stappen de school wil maken. Bij de regeling CMK laten we de scholen nu benoemen wat ze hun leerlingen via cultuureducatie willen meegeven. Soms weten ze nog niets van CiS, maar sluiten ze ongemerkt op heel veel punten aan. Inhoudelijk zie ik dan de kansen en wil ik de theorie aanhalen, maar het is juist zo sterk als ze het zelf formuleren. 4
5 Merken jullie al iets van een gedeeld begrippenkader? Clara: Het is opvallend hoe sterk scholen inhouden kunnen verwoorden wat ze willen met cultuureducatie. Wanneer je dan kijkt naar de praktijk, dan staat dat er helaas nog wel behoorlijk ver vanaf. Ook dat verschilt natuurlijk per school en per docent. In de gedachteprocessen en principes zie ik wel echt de aansluiting bij CiS, maar in de praktijk minder. Ad: Op beleidsmatig vlak heb ik er nog weinig gebruik van gemaakt, hoewel ik zeker heb gemerkt dat er bij de marktplaatsen behoefte is aan legitimering. De marktplaatsen zijn zo goed overeind blijven staan vanwege hun praktische ondersteuning. De onderliggende inhoudelijke theoretische kaders kan ik nog niet helemaal duiden. Wel hebben ze duidelijk behoefte aan een theoretische basis, vandaar ook dat ze erg gretig waren bij de regiobijeenkomst in Deurne vorig jaar maart. Gaat de verspreiding van kennis vooral via de intermediairs/marktplaatsen? Ad: Zij spelen zeker een grote rol. Maar we moeten er wel voor waken dat scholen denken ah, als de marktplaats gaat, dan hoor ik het wel via de intermediairs. We willen juist dat ze zich er zelf in onderdompelen. Maar docenten hebben het druk, het is een vrij grote brok theorie om jezelf eigen te maken en het zijn toch veelal mensen van de praktijk. Clara: We hadden na Deurne nog drie vervolgbijeenkomsten rondom CiS voor het onderwijs op het programma staan, maar toen kwam net Cultuureducatie met Kwaliteit. Die bijeenkomsten hebben we dus breder getrokken, waardoor CiS toch een beetje ondersneeuwde. De scholen hadden meer behoefte aan informatie over CMK, de regeling bood natuurlijk ook een financiële bijdrage. Proef ik het goed, dat een sterk netwerk niet alleen inhoudelijk interessant is, maar ook organisatorische voordelen heeft? Ad: Dat proef je goed, maar ik plaats daar ook kanttekeningen bij. Je moet niet altijd mensen werk uit handen willen nemen. Je moet mensen betrokken maken. En dat betekent soms extra werk. Dat doen we nu dus wel, met de nieuwe regeling. Als scholen hieraan deelnemen, moeten ze er zelf over nadenken en er tijd in investeren. Clara: Bij een sterk netwerk hoort vooral ook dat er informatie terugkomt, dat er een wisselwerking is. Ik merk nu bij de ontwikkeling van De Cultuur Loper heel sterk dat wanneer alle partijen zich gehoord voelen, iedereen ook veel meer betrokken is. Ad: Het is de kunst om verschillende krachten bij elkaar te brengen. Iedere partij kent zijn eigen sterke punten, wanneer je die bij elkaar kunt brengen, kun je gebruik maken van de optelsom. Dat is de kracht van een sterk netwerk. Je moet niet altijd mensen werk uit handen willen nemen. Je moet mensen betrokken maken. En dat betekent soms extra werk. Ook zijn na de eerste pioniersjaren de verplichtingen van de marktplaatsen beter vastgelegd om belangenverstrengelingen te voorkomen. De inhoudelijke regie over hoe zo n netwerk lokaal functioneert wordt aangestuurd door een stuurgroep waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn (onderwijs, cultuursector en de gemeente als opdrachtgever). Wanneer daar consensus is over de manier van werken, dan voorkom je problemen. In een aantal gevallen hebben we vastgelegd dat de gemeente de knoop door mag hakken wanneer het onverhoopt vastloopt. Het is daarbij heel goed als je kennis hebt van hoe het in de hele provincie werkt. Soms zat ik bij een gemeente aan tafel om een probleem te bespreken, maar dan wist ik al hoe dat in een andere gemeente was opgelost. 5
6 Jullie organiseren ook veel bijeenkomsten en studiedagen. Draagt dat ook bij aan het succes van een netwerk? Ad: Ja, dat denk ik wel. Het is belangrijk dat mensen elkaar regelmatig spreken. Vaak dragen ze zelf interessante onderwerpen aan om te bespreken. Toen CiS zich aandiende hebben we dat ook op de agenda gezet. Sommige marktplaatsen doken er direct op af en gingen na afloop zelf op onderzoek uit via jullie website. Kunstbalie moet het sinds 2013, net als veel andere organisaties, doen met een kleiner budget. Met 25% minder, om precies te zijn. Welke consequenties heeft dit voor de kwaliteit van het netwerk? Ad: We hebben met de provincie afgesproken dat we vol blijven inzetten op de netwerken. Hun bestaan is inmiddels gerechtvaardigd. We hebben de afgelopen 8 jaar enorm geïnvesteerd in de marktplaatsen. Ook nu, in de nieuwe periode met CMK, willen we een beroep blijven doen op deze intermediairs meestal zijn dat de marktplaatsen met inmiddels een dijk aan ervaring. Wel is een en ander nu een stuk onoverzichtelijk geworden. Voorheen waren er de marktplaatscoördinatoren, via hen hadden we contact met de diverse partijen. Nu wordt het ingewikkelder. We hebben marktplaatsen oude stijl (vraag en aanbod bij elkaar brengen); marktplaatsen oude stijl, maar ook intermediair CMK; intermediairs CMK zonder marktplaats taken; combinatiefuncties cultuur, die soms worden ingezet om de marktplaats oude stijl overeind te houden (niet voor CMK); marktplaatsen die hun oude taak financieren uit combinatiefuncties cultuur en met geld uit CMK hun intermediaire rol vervullen; meer en meer grote centra voor de kunsten met onderwijscoördinatoren die ook op dat terrein werkzaam zijn; nog wat intermediaire functies die daarbuiten vallen, maar zich evengoed op cultuureducatie richten. Aan ons de taak om daar binnenkort wat duidelijkheid in te scheppen. Ik zie 2013 als een overgangsjaar. Het kussen is opgeschud en nu wachten we af hoe alle veertjes landen. Zoals dat nu lijkt, ben ik er niet ongelukkig mee. Er is veel bezuinigd, maar er wordt ook nadrukkelijk gekeken naar hoe middelen efficiënt kunnen worden ingezet en zoveel mogelijk overeind kan blijven. Maar soms wringt het ook. Dan gaat er bijvoorbeeld lokaal geld naar een intermediaire functie, maar wordt dat geld weggehaald bij de cultuursector die juist het aanbod moet verzorgen. Clara: Een andere ontwikkeling is dat sommige scholen hun netwerk uitbreiden naar bedrijven toe en ouders een steeds grotere rol spelen. Het is belangrijk om aan ouders te laten zien waarom we aan cultuureducatie doen. Ad: Het was bekend dat na 2012 de provinciale subsidie om de marktplaatsen mee te financieren zou verdwijnen. De opdracht was dus, kijk of je je dienstverlening kunt verruimen, zodat je in je eigen bestaan kunt voorzien. Nu worden er bijvoorbeeld ook activiteiten voor ouderen georganiseerd en vroeg- en voorschoolse educatie. Dan zit je echt op het terrein van de culturele levensloop, want die beperkt zich niet tot het primair onderwijs. Het is een goede ontwikkeling wanneer een lokale intermediair inziet dat men daar ook een coördinerende taak kan hebben. Hoe hoop je dat het beeld in 2014 is, wanneer alle veertjes zijn neergedaald? Ad: Dan hoop ik dat alle partijen die hier een rol in spelen zich zo onmisbaar hebben gemaakt, dat iedereen het als normaal ervaart dat ze er zijn. Dat geldt zowel voor de aanbieders als voor de mensen die de touwtjes aan elkaar knopen. Clara: En dat de krachten goed verdeeld zijn. Dat iedereen een rol in het netwerk heeft waarin hij optimaal kan functioneren. Dat is wat je hoopt, en dat zie ik nu met CMK ook wel gebeuren, dat is heel prettig. Ad: Kunstbalie heeft 25% bezuinigd. Dat valt nog mee in vergelijking met andere provincies, waar soms zelfs 60 of 70% bezuinigd wordt. Maar het is nooit gemakkelijk, want je moet keuzes maken. 6
7 De provincie Noord-Brabant heeft cultuur tot kerntaak benoemd, dat helpt ons. En er zijn veel gedreven mensen in de sector, die ondanks de bezuinigingen willen blijven doen wat ze al deden en de nieuwe ontwikkelingen en taken er ook nog bij nemen. Ook zij moeten natuurlijk wel keuzes maken en het takenpakket efficiënt herinrichten, anders is het niet haalbaar. We blijven inspelen op de belangrijke ontwikkelingen en hopen zoveel mogelijk voort te kunnen bouwen op onder andere de marktplaatsen die zich afgelopen jaren in veel gevallen sterk verankerd hebben in onze provincie. -- Voor meer informatie over Kunstbalie kijkt u op Wilt u een gesprek met een van de adviseurs Cultuur in de Spiegel in de regio Zuid Nederland, neem dan contact op met Ad van Drunen via of ad.van.drunen@kunstbalie.nl. 7
SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12
SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen
Nadere informatieFianne Konings en Marjo Berendsen over Culturele instellingen en een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs door Jacolien de Nooij
Fianne Konings en Marjo Berendsen over Culturele instellingen en een doorlopende leerlijn cultuuronderwijs door Jacolien de Nooij De publicatie van Fianne Konings, Culturele instellingen en een doorlopende
Nadere informatieWelkom bij De provinciale staat van cultuurbeleid! Tilburg, 4 maart 2015
Welkom bij De provinciale staat van cultuurbeleid! Tilburg, 4 maart 2015 Loek Sijbers Dagvoorzitter twitter mee via #PS15 Ocker van Munster Directeur LKCA Brigite van Haaften-Harkema Gedeputeerde provincie
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieEen goed leven voor.
Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een
Nadere informatieDe Cultuur Loper vier jaar in beweging Samenvatting eindevaluatie
De Cultuur Loper vier jaar in beweging Samenvatting eindevaluatie 2013-2016 In Noord-Brabant hebben de afgelopen vier jaar 185 in 27 gemeenten gewerkt met De Cultuur Loper. Wat heeft dit opgeleverd? In
Nadere informatieBrabantse aanpak Cultuureducatie met Kwaliteit
Brabantse aanpak Cultuureducatie met Kwaliteit Hoe breng je meer lijn en structuur in je cultuureducatie en hoe werk je gericht aan de persoonlijke (creativiteits)- ontwikkeling van leerlingen? Basisscholen
Nadere informatieKunstgebouw Beleidsplan 2013-2016
Kunstgebouw Beleidsplan 2013-2016 Kunstgebouw Broekmolenweg 16 2289 BE Rijswijk www.kunstgebouw.nl B e l e i d s p l a n 2 0 1 3-2 0 1 6 Z I C H T B A AR M AK E N W AT E R I S, S T I M U L E R E N W AT
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.
Nadere informatieHET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN
HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF
Nadere informatieKINDEREN LEKKER IN HUN VEL
KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieJeroen Dusseldorp 17-12-2013
Groeidocument trainingen blok 2 Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Inleiding Voor u ligt mijn groeidocument van de trainingen die zijn gegeven in blok 2 van de minor Consultancy. Om een succesvolle consultant
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieTineke Boudewijns VERSTAG
Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.
Nadere informatie360 feedback 3.1 M. Camp Opereren als lid van een team Omgaan met conflicten Omgaan met regels
360 feedback 3.1 Student: M. camp Studentnummer: 11099003 Klas: WDH31 Datum: 2-02-2014 Personen welke de formulieren hebben ingevuld: - M. Camp - Menno Lageweg - Ir. S.W.L. van Herk - D.J. Jager M. Camp
Nadere informatieDe Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.
De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieKunstgebouw Beleidsplan
Kunstgebouw Beleidsplan 2017-2020 Kunstgebouw Broekmolenweg 20 2289 BE Rijswijk www.kunstgebouw.nl Beleidsplan 2017-2020 ZICHTBAAR MAKEN WAT ER IS, STIMULEREN WAT ER KAN ZIJN Inleiding Kunstgebouw is expert
Nadere informatieVerslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.
Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatieNieuwe ogen. kijken naar De Cultuur Loper. } auteur Ria Timmermans, KPC Groep
nieuwe ogen Hoe kijken scholen, aanbieders en gemeenten die niet met De Cultuur Loper werken naar de effecten van het programma? Eind 2016, begin 2017 hebben niet-deelnemers een blik geworpen op wat De
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieAB/ De I Cultuur. 3zos> 1. we 44 W. Loper. Betere cuüuureducatie voor Brabantse \eerhngen
k De I Cultuur Loper we 44 W 5 nu 3zos> 1 Betere cuüuureducatie voor Brabantse \eerhngen AB/019785 Bereik 'De Cultuur Loper helpt scholen hun ambitie met betrekkingtot cultuureducatie te te formulerenen
Nadere informatieAan de slag met de Werk Ster!
Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6
1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel
Nadere informatieMeten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid
Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel
Nadere informatieGrowth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014
Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatiePASSEND ONDERWIJS IN PRAKTIJK
THEMA TERUGBLIK OP EEN JAAR PASSEND ONDERWIJS NIEUW VAN BALANS: PASSEND ONDERWIJS IN PRAKTIJK Tekst: Anouk van Westerloo Foto s: Thijs Rooimans Om te zorgen dat ouders, onderwijs en zorg hun gezamenlijk
Nadere informatieDe oplossingsgerichte flowchart
De oplossingsgerichte flowchart Inleiding De oplossingsgerichte flowchart is een hulpmiddel om de werkrelatie te beschrijven tussen cliënt en hulpverlener. Het instrument kan bij elke client-hulpverlener
Nadere informatiePersoonlijkheidstesten
Persoonlijkheidstesten De gratis korte persoonlijkheid test De eerste test die ik heb gemaakt is een gratis test. Deze test bestaat uit één vraag waar wordt gevraagd een van de negen figuren te kiezen.
Nadere informatieAllemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige
Nadere informatieKijk maar naar enkele reacties van leerlingen en ouders.
Inleiding 7 Steeds vaker komen we op school leerlingen tegen van wie de ouders gescheiden zijn. Eén op de drie huwelijken wordt ontbonden en veelal zijn daarbij kinderen betrokken. Uit onderzoek blijkt
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieErvaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier
Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieEen nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken. coaching en energetische therapie. www.pranakompas.nl
Nieuwsbrief 2015-3: Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken coaching en energetische therapie www.pranakompas.nl Een nieuw jaar nieuwe kansen! 9 Tips die je helpen je
Nadere informatieHuiselijk geweld tussen zussen
Huiselijk geweld tussen zussen Motiverende gespreksvoering: Casus huiselijk geweld tussen zussen Door drs. Sergio van der Pluijm Een tijd terug had ik een jonge vrouw (18) van allochtone afkomst in begeleiding
Nadere informatieFeedback Project Ergonomisch Ontwerpen
Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7
Nadere informatieVoorbereidende les. Basisonderwijs. Educatieteam
Basisonderwijs Voorbereidende les (1) Introductie (2) Huiswerkopdracht (3) Bijlage 1 (4) Bijlage 2 Educatieteam Het educatie team bestaat uit jonge, gemotiveerde en bevlogen medewerkers die dichtbij de
Nadere informatieVIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING
VIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens is
Nadere informatieEffectief investeren in management
Effectief investeren in management Veel organisaties zijn in verandering. Dat vraagt veel van de leidinggevenden/managers. Zij moeten hun medewerkers in beweging krijgen om mee te veranderen. En dat gaat
Nadere informatieWeer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Nadere informatieAVONTURENKAART. Reflectieopdrachten
AVONTURENKAART Reflectieopdrachten Je hebt aangegeven dat je het niet weet; je hangt niet erg aan je huidige baan maar hebt ook niet de ambitie om naar een andere baan op zoek te gaan. Geef hieronder kort
Nadere informatieEindverslag SLB module 12
Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie
Nadere informatieLes 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper
Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes
Nadere informatie13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl
13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieKlanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS
2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming
Nadere informatieCharles den Tex VERDWIJNING
Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken
Nadere informatieParticipatieverslag Nieuw & Anders
Participatieverslag Nieuw & Anders Op 26 en 31 maart vonden twee bijeenkomsten plaats met de titel Nieuw & Anders plaats. Twee bijeenkomsten die druk bezocht werden door vrijwilligers, verenigingen en
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieGoede gesprekken bekeken door de bril van kwetsbare ouders
Goede gesprekken bekeken door de bril van kwetsbare ouders Een suggestielijst voor schoolteams en CLB-medewerkers Achtergrond De communicatie over heikele onderwerpen met ouders wordt door school en CLB
Nadere informatieZES VOUCHERS VOOR JOUW ARTISTIEKE ONTWIKKELING! CURSUS EN COACHING VOUCHERS. VOOR WIE? De vouchers zijn bedoeld voor: &
ZES VOUCHERS VOOR JOUW ARTISTIEKE ONTWIKKELING! DIT BOEKJE IS 2850,- WAARD. DE VOUCHERS KUN JE INWISSELEN VOOR EEN CURSUS OF COACHINGSESSIE(S) BIJ EEN CENTRUM VOOR DE KUNSTEN IN BRABANT. CURSUS EN COACHING
Nadere informatieHet gedragmodel. 1. Inleiding
Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun
Nadere informatieHans van Rooij VERSTAG
Hans van Rooij VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van
Nadere informatieCentrum voor Onderwijsinnovatie en Onderzoek. Fontys Hogescholen. Ivonne Jürgens Click Coaching&Consult
Fontys Hogescholen Ivonne Jürgens Click Coaching&Consult Praktijkbeschrijving studiekeuzegesprekken DEEL 1 Context beschrijving DEEL 2 Redeneerketen op basis van het algemene onderzoeksmodel DEEL 3 Operationali
Nadere informatieAdviesrapport Decentralisatie Jeugdzorg Wageningen 2013
Adviesrapport Decentralisatie Jeugdzorg Wageningen 2013 Jongerenraad Wageningen Adviesnr. : 1 Datum : 29-05-2013 Colofon De Jongerenraad, een adviesorgaan van de gemeente Wageningen, is geïnstalleerd in
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieDe olifant die woord hield
De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte
Nadere informatieDossier opdracht 5. Kijk op leerlingen en leren
Dossier opdracht 5 Kijk op leerlingen en leren Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 19 januari, 2008 Samenvatting Als voorbereiding op onze baan in
Nadere informatieWat heeft dit kind nodig?
ADHD PDD-NOS Leerstoornis Gedragsstoornis Team Wat heeft dit kind nodig? Lynn leest in haar leesboek. Tegelijkertijd tikt ze constant met haar pen op haar tafel. Dat doet ze wel vaker. De kinderen van
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieTeam:Sales en Marketing Datum: 21-04-2011 WICKED TEAMS RAPPORT
Team:Sales en Marketing Datum: 21-04-2011 WICKED TEAMS RAPPORT 1. Inleiding Het Team Testing team heeft de WickedTeams Teamanalyse gedaan. Deze teamanalyse geeft inzicht in een aantal kenmerken die van
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieEerste tussentijdse effectevaluatie
Eerste tussentijdse effectevaluatie In Noord-Brabant namen in 2013 en 2014 85 basisscholen en 3 middelbare scholen uit 27 gemeenten deel aan De Cultuur Loper. De Cultuur Loper helpt scholen om vanuit hun
Nadere informatieBlok 1 - Voeding en ziekte
Reflectie jaar 2 Algemeen Nadat ik mijn propedeuse heb behaald kon ik mij in het volgende studiejaar compleet richten op het begin van de hoofdfase. Ik heb in het tweede jaar veel geleerd en mijzelf verder
Nadere informatienarratieve zorg Elder empowering the elderly
narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar
Nadere informatieTraining Conflicthantering
Training Conflicthantering Conflicthantering, onderhandelen met resultaat Effectief ruziemaken. Kan dat? Wij denken van wel. Een conflict kan zorgen voor een nieuw inzicht of een frisse wind in een relatie.
Nadere informatieLeer hoe je effectiever kunt communiceren
Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de
Nadere informatieFLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2
FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieHOFPLEIN EDUCATIE Lesbrief voorstelling Alice in Wonderland
HOFPLEIN EDUCATIE d n a rl e d n o W in e c li A g in Lesbrief voorstell 'DE VOORSTELLINGEN VAN HOFPLEIN ROTTERDAM WORDEN GESPEELD MÉT JONGEREN, VÓÓR JONGEREN.' hofplein rotterdam Hofplein Rotterdam richt
Nadere informatieBijeenkomst voor gemeenten: Nieuw beleid voor Cultuur en Erfgoed
Bijeenkomst voor gemeenten: Nieuw beleid voor Cultuur en Erfgoed - 3-12-2015 De bedoeling van de bijeenkomst wordt door gedeputeerde Josan Meijers toegelicht. Vanaf januari 2017 gaat er een nieuwe beleidsperiode
Nadere informatieNypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken
Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid
Nadere informatiePersoonlijk rapport van: Marieke Adesso 29 Mei 2006 1
Talenten Aanzien en Erkenning 3 Besluitvaardigheid 8 Confrontatie en Agitatie 4 Doelgerichtheid 4 Talenten Hulpvaardigheid 5 Ontzag 3 Orde en Netheid 4 Pragmatisme 6 Stressbestendigheid 7 Verantwoording
Nadere informatieLes 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen?
Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vorige week zijn we begonnen met voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieDoel A bestaat uit vier inhoudelijke elementen waar we bij stil zullen staan in deze studie:
Doel A: Geboren in het Koninkrijk : studenten zowel kerkelijk als niet-kerkelijk komen tot persoonlijke geloofsovergave aan Jezus en leren dit proces voor zichzelf verwoorden. Doel A bestaat uit vier inhoudelijke
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieBijlage Stoere Schildpadden
Bijlage Stoere Schildpadden Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie Stoere Schildpadden, zoals die is opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies. Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies
Nadere informatieWORKSHOP LEERLIJNEN. Dag van de Cultuureducatie: workshop leerlijnen
WORKSHOP LEERLIJNEN Welkom en inleiding Wat is een leerlijn? Voorbeelden en achtergronden van leerlijnen cultuuronderwijs Leerlijnen in Flevoland: KIDD en De Culturele Haven Hoe bouw je een leerlijn? WORKSHOP
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatie!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!
Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje
Nadere informatieOmgaan met gedrag op Basisschool De Bareel
1. Uitgangspunten gedrag Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel Schooljaar 2013 Inhoud 2. Preventief handelen om te komen tot gewenst gedrag 3. Interventies om te komen tot gewenst gedrag 4. Stappenplan
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieRegelgeving & Geldzaken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieOpeningswoord van CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de bijeenkomst over burgerinitiatieven in Overijssel op 2 oktober 2013.
Openingswoord van CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de bijeenkomst over burgerinitiatieven in Overijssel op 2 oktober 2013. Dames en heren, Wat fijn dat u vandaag bij ons bent. Ik heet u hartelijk welkom
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieBusiness Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!
Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:
Nadere informatieDenk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?
Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.
Nadere informatieJan de Laat OVERSTAG
Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten
Nadere informatie