Statenvoorstel nr. PS/2012/111 COCONCEPTNCEPT

Transcriptie

1 Statenvoorstel nr. PS/2012/111 COCONCEPTNCEPT Datum GS-kenmerk Inlichtingen bij 21 februari / mw. I.G.A.M. Kalkhoven, telefoon Aan Provinciale Staten Onderwerp Aanbesteding luchthaven: RFP en concessieovereenkomst Bijlagen I. Ontwerpbesluit nr. PS/2012/111 a (bijgevoegd) II. Ontwerpbesluit nr PS/2012/111-b (bijgevoegd) III. Bestuursnotitie Luchthaven Twente (te raadplegen via onder het bovengenoemde PS-kenmerk en ligt ter inzage) IV. Request for Proposal en annexen (te raadplegen via onder het bovengenoemde PS-kenmerk en ligt ter inzage) V. Concept-concessieovereenkomst met annexen (Engelstalig) (ligt onder oplegging Geheimhouding ter inzage bij de griffie voor Statenleden) VI. Notitie met overzicht wijzigingen op de concept-concessieovereenkomst (ligt onder oplegging Geheimhouding ter inzage bij de griffie voor Statenleden) VII. Nederlandse samenvatting concept-concessieovereenkomst (te raadplegen via onder het bovengenoemde PS-kenmerk en ligt ter inzage) VIII. Advies van de Tenderboard (te raadplegen via onder het bovengenoemde PS-kenmerk en ligt ter inzage) Samenvatting van het voorgestelde besluit Op 9 februari 2011 heeft uw Staten de Kadernota Aanbesteding Luchthaven Twente vastgesteld. (PS/2010/1275) Deze is ook door de Raad van Enschede vastgesteld. Met de vaststelling van deze Kadernota zijn de kaders en ambities voor de aanbesteding gegeven en kon, na afstemming met het ministerie van I&M in april 2011 de aanbesteding starten. De uitgangspunten uit de Kadernota zijn verwerkt in eisen en voorwaarden waaraan de potentiële exploitant moet voldoen in de vorm van een concept-concessieovereenkomst en een concept-request for Proposal (RFP). De conceptconcessieovereenkomst en de concept-rfp zijn op 9 november 2011 in uw Commissie en op 23 november 2011 in uw Staten besproken. Hetzelfde is in de Raadscommissie en Raad gebeurd. Daaruit zijn de volgende aandachtspunten en motie gekomen. 1. Uw Staten heeft een motie-karssen/reesink/futselaar (23 november 2011) aangenomen met betrekking tot hernieuwbare energie. De inhoud van deze motie is verwerkt in annex 24 bij de concept-concessieovereenkomst. Deze motie stelt dat de volgende doelen voor hernieuwbare energie minimaal moeten worden behaald: a. binnen 3 jaar 20%; b. binnen 5 jaar 50%; c. binnen 10 jaar 100%. 2. Zowel bij de behandeling van de concept-overeenkomst en concept-rfp in uw Staten als in de gemeenteraad keerde een aantal aandachtpunten terug: a. Optimalisering van de aanbesteding op de criteria duurzaamheid, werkgelegenheid en financiële bijdrage voor de betrokken overheden. b. Er mag geen bijdrage geleverd worden aan de exploitatie. c. Meer aandacht voor het risicomanagement in geval van voortijdige beëindiging van de exploitatie door de exploitant. d. Waarborging van de duurzaamheid.

2 e. Beperking van de overlast van de luchthaven. Deze zijn in de aanpassingen meegenomen danwel in de Bestuursnotitie nader toegelicht. De belangrijkste aanpassingen in de concepten betreffen de verwerking van de motie van uw Staten in de concessieovereenkomst en de uitwerking van de beoordelingssystematiek in de RFP. In de periode september-december 2011 hebben er drie consultatierondes plaatsgevonden met de geprekwalificeerde marktpartijen. Daarbij zijn ze geïnformeerd over de luchthaven, de concept-concessieovereenkomst en de RFP. Tevens zijn ze in de gelegenheid gesteld vragen te stellen en/of schriftelijke voorstellen te doen. ADT heeft gedurende de consultatie geen voorstellen tot aanpassing van deze partijen ontvangen. Met het ministerie van I&M zijn voorliggende definitieve stukken afgestemd. Na vaststelling door uw Staten en de gemeenteraad van voorliggende RFP en conceptconcessieovereenkomst start de biedingenfase door toezending van de stukken aan de geprekwalificeerde marktpartijen. Dan worden ze uitgenodigd op basis daarvan een bieding te doen. Voorzien wordt dat in de zomer van 2012 de beoordeling van de biedingen zal plaatsvinden. Na deze beoordeling wordt door de directeur van ADT een voorlopig gunningsbesluit genomen. Zoals al in de Kadernota aangegeven leidt de systematiek juridisch gezien ertoe dat de optelsom van de waarderingen automatisch tot een winnaar leidt. Daar is geen vrije keuze in. Hierin worden de EU-aanbestedingsregels strikt gevolgd. De ondertekening van de concept-concessieovereenkomst wordt voorzien voor najaar De concept-concessieovereenkomst treedt dan nog niet ten volle in werking. Er is een termijn van zes maanden voor zowel ADT als de exploitant waarbinnen aan een aantal voorwaarden moet worden voldaan. Deze termijn van zes maanden kan door zowel ADT als de exploitant eenmalig met zes maanden verlengd worden. Wanneer aan die voorwaarden is voldaan, in principe binnen de eerste termijn van zes maanden, treedt de concept-concessieovereenkomst volledig in werking en kan de exploitant starten met de noodzakelijke werkzaamheden. Dit wordt voorzien voor het voorjaar van Alle noodzakelijke publiekrechtelijke trajecten zijn in gang gezet. De verwachting is dat het ontwerp-luchthavenbesluit na het zomerreces aan de beide Kamers voorgelegd kan worden. Vaststelling van het bestemmingsplan wordt voorzien voor het vierde kwartaal In de zomer van 2012 ontvangt u een voorstel tot aanpassing van de provinciale Omgevingsverordening om de afgesproken geluidcontour voor langere tijd vast te leggen. 1 Inleiding Door uw Staten en de gemeenteraad van Enschede zijn in resp en 2009 structuurvisies vastgesteld voor de Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente e.o. Door het vaststellen van deze structuurvisies is gekozen voor een integrale gebiedsontwikkeling, inclusief een luchthaven en een versnelde aanleg van de EHS. Op 9 februari 2011 heeft uw Staten de Kadernota Aanbesteding Luchthaven Twente vastgesteld. (PS2010/1275) De Gemeenteraad heeft dit gedaan op 14 februari Met de vaststelling van deze Kadernota zijn de kaders en ambities voor de aanbesteding gegeven en kon, na afstemming met het ministerie van I&M, in april 2011 de aanbesteding starten. De uitgangspunten uit de Kadernota zijn verwerkt in eisen en voorwaarden waaraan de potentiële exploitant moet voldoen in de vorm van een concept-concessieovereenkomst en een concept- Request for Proposal (RFP = leidraad met gunningcriteria waarop de aanbiedingen worden getoetst en beoordeeld). Met de Commissie in Brussel is zoals bekend overleg gestart ten behoeve van de staatssteuntoets. Dat overleg dient nog afgerond te worden. De concept-concessieovereenkomst en de concept-rfp zijn op 9 november 2011 in uw Commissie en op 23 november 2011 in uw Staten besproken. Hetzelfde is in de Raadscommissie en Raad gebeurd. Daaruit zijn de volgende aandachtspunten en motie gekomen. 3. Uw Staten heeft een motie-karssen/reesink/futselaar (23 november 2011) aangenomen met betrekking tot hernieuwbare energie. De inhoud van deze motie is verwerkt in annex 24 bij de concept-concessieovereenkomst. Deze motie stelt dat de volgende doelen voor hernieuwbare energie minimaal moeten worden behaald: a. binnen 3 jaar 20%; b. binnen 5 jaar 50%; c. binnen 10 jaar 100%. Statenvoorstel nr. PS/2012/T111T 2

3 4. Zowel bij de behandeling van de conceptovereenkomst en concept-rfp in uw Staten als in de gemeenteraad keerde een aantal aandachtpunten terug: a. Optimalisering van de aanbesteding op de criteria duurzaamheid, werkgelegenheid en financiële bijdrage voor de betrokken overheden. b. Er mag geen bijdrage geleverd worden aan de exploitatie c. Meer aandacht voor het risicomanagement in geval van voortijdige beëindiging van de exploitatie door de exploitant. d. Waarborging van de duurzaamheid. e. Beperking van de overlast van de luchthaven. Al deze punten worden meegenomen in de bijgevoegde Bestuursnotitie (bijlage III) en nader toegelicht. De belangrijkste aanpassingen betreffen de verwerking van de motie van uw Staten in de concept-concessieovereenkomst en de uitwerking van de beoordelingssystematiek in de RFP. 2 Stand van zaken aanbesteding Consultatierondes In de periode september-december 2011 hebben er drie consultatierondes plaatsgevonden met de geprekwalificeerde marktpartijen. Daarbij zijn ze geïnformeerd over de luchthaven, de conceptconcessieovereenkomst en de RFP. Tevens zijn ze in de gelegenheid gesteld vragen te stellen en/of schriftelijke voorstellen te doen. ADT heeft gedurende de consultatie geen voorstellen van deze partijen tot aanpassing ontvangen. Tenderboard De taak van de voor de aanbesteding ingestelde Tenderboard is het bestuur van ADT te adviseren over zowel de procedure zodat gewaarborgd is dat de aanbesteding zo goed mogelijk en rechtmatig verloopt als over de concept-concessieovereenkomst en de RFP. De Tenderboard is aan het eind van de consultatiefase tweemaal bijeengekomen om het verloop van het proces en de aanpassing c.q. aanscherping van de stukken te bespreken. Het advies van de Tenderboard is als bijlage toegevoegd (Bijlage VII). Vervolg van de aanbesteding Na vaststelling door uw Staten en de gemeenteraad van voorliggende RFP en conceptconcessieovereenkomst start de biedingenfase door toezending van de stukken aan de geprekwalificeerde marktpartijen. Daarbij worden ze uitgenodigd op basis daarvan een bieding te doen. Voorzien wordt dat in de zomer van 2012 de beoordeling van de biedingen zal plaatsvinden. Na deze beoordeling wordt behoudens wanneer ADT besluit niet tot gunning over te gaan door de directeur van ADT een voorlopig gunningsbesluit genomen. Dit doet hij op basis van de uitkomsten van de beoordelingscommissie. Zoals al in de Kadernota aangegeven leidt de systematiek juridisch gezien ertoe dat de optelsom van de waarderingen automatisch tot een winnaar leidt. Daar is geen vrije keuze in. Hierin worden de EU-aanbestedingsregels strikt gevolgd. Gedurende de zogenaamde Alcalteltermijn van twintig dagen hebben de deelnemers die niet gewonnen hebben de mogelijkheid tot het aanhangig maken van een kort geding. Indien dit niet plaatsvindt, kunnen ADT en de winnende bieder komen tot het sluiten van de conceptconcessieovereenkomst en vindt definitieve gunning door de directeur ADT plaats. De ondertekening van de concept-concessieovereenkomst wordt voorzien voor najaar De concept-concessieovereenkomst treedt dan nog niet ten volle in werking. Er is een termijn van zes maanden voor zowel ADT als de exploitant waarbinnen aan een aantal voorwaarden moet worden voldaan. Deze termijn van zes maanden kan door zowel ADT als de exploitant eenmalig met zes maanden verlengd worden. Wanneer aan die voorwaarden is voldaan, in principe binnen de eerste termijn van zes maanden, treedt de concept-concessieovereenkomst volledig in werking en kan de exploitant starten met de noodzakelijke werkzaamheden. Dit wordt voorzien voor het voorjaar van In de Bestuursnotitie vindt u een uitgebreidere planning terug (pagina 7). Publiekrechtelijke trajecten Het MER-traject is gestart. Op 16 december 2011 heeft de Commissie MER aan het ministerie van I&M (het bevoegd gezag in het kader van het Luchthavenbesluit) advies uitgebracht. De verwachting is dat de toezending van het MER en de aanvraag voor een Luchthavenbesluit door ADT aan het ministerie in het tweede kwartaal van 2012 zal plaatsvinden. De verwachting is dat het ontwerp- Luchthavenbesluit in het derde kwartaal van 2012 gereed is en na het zomerreces ter inzage wordt gelegd en toegezonden aan Tweede en Eerste Kamer, die dan de mogelijkheid hebben tot het stellen van vragen. Hierna kan het definitieve Luchthavenbesluit door de Minister van I&M genomen worden. Hoe snel dit gebeurt hangt af van de snelheid van afhandelen door de beide Kamers. Statenvoorstel nr. PS/2012/T111T 3

4 Daarnaast is de voorbereiding van de bestemmingsplanwijziging in gang gezet. De ter inzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan is in het tweede/derde kwartaal van 2012 voorzien, de vaststelling in het vierde kwartaal van Een concept-beeldkwaliteitsplan is in september 2011 gereed gekomen ten behoeve van de consultatierondes. Het definitieve beeldkwaliteitsplan komt na het bestemmingsplan. Ten slotte zullen wij u in de zomer van 2012 een aanpassing van de Omgevingsverordening voorleggen, ten behoeve van de reservering van de geluidscontour voor de langere termijn. Dit betreft de al eerder afgesproken contour. Conclusie In de voorliggende RFP en concept-concessieovereenkomst zijn de aandachtspunten van zowel uw Staten, de gemeenteraad, als de Tenderboard ons inziens goed verwerkt. Hiermee ligt een stevig pakket voorwaarden en ambities op tafel, passend binnen de eerder overeengekomen kaders. Voorstel Gelet op het voorgaande stellen wij u voor het besluit te nemen, als in concept in bijlage I en II verwoord. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, secretaris, Statenvoorstel nr. PS/2012/T111T 4

5 Bijlage I Ontwerpbesluit nr. PS/2012/111 -a Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 21 februari kenmerk 2012/ overwegende besluiten: 1. In te stemmen met de Request for Proposal inclusief de annexen, versie van 7 februari Zwolle, Provinciale Staten voornoemd, voorzitter, griffier, Statenvoorstel nr. PS/2012/T111T 5

6 Bijlage II Ontwerpbesluit nr. PS/2012/111 -b Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 21 februari kenmerk 2012/ overwegende besluiten: 1. In te stemmen met de condities zoals opgenomen in het concept-concessieovereenkomst d.d. 7 februari Zwolle, Provinciale Staten voornoemd, voorzitter, griffier, Statenvoorstel nr. PS/2012/T111T 6

7 Bestuursnotitie Aanbesteding Luchthaven Twente 7 februari Inleiding 1. In deze notitie worden de belangrijkste zaken omtrent de aanbestedingsprocedure, de Request for Proposal (inclusief de gunningscriteria) en de concessieovereenkomst beschreven ten behoeve van de gemeenteraad van Enschede en Provinciale Staten van Overijssel. Achtereenvolgens komen de volgende zaken aan de orde: 2:een terugblik op de reeds plaatsgevonden besluitvorming; 3: weergave discussieronde concessieovereenkomst en gunningscriteria uit de Request for Proposal in de gemeenteraad en in Provinciale Staten; 4: stand van zaken in de aanbestedingsprocedure (1 sept jan. 2012); 5: beschrijving vervolg aanbestedingsprocedure en planning; 6: toelichting wijzigingen Request for Proposal; 7: toelichting wijzigingen concessieovereenkomst; 8: beschrijving publiekrechtelijke traject, inclusief staatssteuntoets. 2. Overzicht besluitvorming 2. Door de Gemeenteraad van Enschede en Provinciale Staten van Overijssel zijn Structuurvisies vastgesteld ter zake de gebiedsontwikkeling van de luchthaven Twente en omgeving in respectievelijk december 2009 en juni Door het vaststellen van deze Structuurvisies is gekozen voor een integrale gebiedsontwikkeling, inclusief een luchthaven en versnelde aanleg van de EHS. 4. Op 6 november 2009 is tussen de provincie Overijssel en de gemeente Enschede een bestuursovereenkomst gesloten, waarin afspraken zijn opgenomen over de samenwerking in de gezamenlijke gebiedsontwikkeling. 5. Voorts is op 16 november 2009 tussen het Rijk, de provincie Overijssel en de gemeente Enschede een bestuursovereenkomst gesloten waarin de samenwerkingsverplichtingen van partijen met betrekking tot de luchthaven en de omgeving zijn vastgelegd. 6. Vervolgens is een Gemeenschappelijke Regeling (GR) opgericht, genaamd Area Development Twente (ADT), die als gebiedsregisseur optreedt. De missie van ADT is: Het transformeren van het huidige luchthaventerrein tot een vliegwiel voor een economisch sterker en duurzamer Twente. Daarbij is de luchthaven geen doel op zich, maar een middel om de gewenste doelen op het gebied van economische structuurversterking en duurzaamheid te bereiken. De 1

8 gebiedsontwikkeling draagt in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling van nieuwe (innovatieve) bedrijvigheid in aanvulling op ontwikkelingen elders in de Innovatiedriehoek en samenwerking tussen kennisinstellingen die hierbinnen plaatsvindt. ADT is de aanbestedende dienst die via de aanbestedingsprocedure een exploitant voor de luchthaven selecteert. 7. Terzake de overdracht van de gronden van het luchthavengebied is op 28 september 2010 een koopovereenkomst gesloten tussen het Rijk en ADT, op grond waarvan deze gronden op 1 december 2010 zijn overgedragen aan ADT. 8. Op 9 en 14 februari 2011 hebben respectievelijk Provinciale Staten van Overijssel en de Gemeenteraad van Enschede de Kadernota aanbesteding Luchthaven Twente vastgesteld. Met vaststelling van deze nota zijn de kaders en de ambities gegeven voor de aanbesteding en kon ADT, na afstemming met het Ministerie van I&M in april 2011, de aanbesteding starten. 9. De uitgangspunten uit de Kadernota zijn door ADT verwerkt in eisen en voorwaarden waaraan de potentiële exploitant moet voldoen in de vorm van een concept Concessiecontract en een concept Request for Proposal (de leidraad met gunningcriteria waarop de in te dienen aanbiedingen worden getoetst en beoordeeld). Er is overleg met Brussel gestart over het dossier Luchthaven, afronding dient nog plaats te vinden. 10. Het concept concessieovereenkomst en de concept Request for Proposal zijn in het najaar van 2011 besproken in de Commissie GLT (gemeente Enschede) en de Staten Commissie (provincie) en op respectievelijk 14 november 2011 en 23 en 30 november 2011 in de gemeenteraad van Enschede en in Provinciale Staten van Overijssel behandeld. Hierna worden de aandachtspunten uit deze behandeling weergegeven. 3. Aandachtspunten n.a.v. behandeling in de gemeenteraad en in Provinciale Staten 11. De behandeling in Provinciale Staten heeft geleid tot het aannemen van een motie met betrekking tot hernieuwbare energie De aangenomen motie stelt dat de volgende doelen voor hernieuwbare energie minimaal moeten worden gehaald: binnen 3 jaar 20%, binnen 5 jaar 50% en binnen 10 jaar 100%. Deze motie is verwerkt in annex 24 bij de concessieovereenkomst (zie paragraaf 7 voor een toelichting). 12. In de behandeling in de gemeenteraad van Enschede en in Provinciale Staten van Overijssel keerden een aantal aandachtspunten terug. Onderstaand is beschreven op welke wijze deze aandachtspunten zijn geborgd in de Request for Proposal en de concessieovereenkomst. a. Optimalisering aanbesteding op criteria duurzaamheid, werkgelegenheid en financiële bijdrage voor betrokken overheden Verzocht is om aan te geven op welke wijze ADT heeft geborgd dat de ontwikkeling van de luchthaven zo duurzaam mogelijk plaatsvindt, leidt tot zo veel mogelijk werkgelegenheid en zo veel mogelijk geld oplevert voor de betrokken overheden. In de concessieovereenkomst zijn minimumeisen voor duurzaamheid opgenomen, is een jaarlijks vaste concessievergoeding vastgelegd en zijn 2

9 een aantal investeringen voorgeschreven. Daarmee wordt gewaarborgd dat voldaan wordt aan de door Provinciale Staten en de gemeenteraad gestelde kaders op het gebied van duurzaamheid, rendement en werkgelegenheid. In de aanbestedingsuitvraag zijn ambities benoemd die deze kaders verder aanscherpen en waarmee de bieders in hun aanbieding punten kunnen scoren op de onderdelen duurzaamheid, werkgelegenheid en concessievergoeding. Door concurrentie uit te lokken op deze onderdelen wordt de ambitie op deze kaders gemaximaliseerd. Het duurzaamheidplan en het werkgelegenheidsplan van de winnende bieder worden in concessieovereenkomst verwerkt. In de overeenkomst wordt de plicht aan de exploitant opgelegd om deze plannen uit te voeren. Jaarlijks wordt over de realisatie van de plannen door de exploitant aan ADT gerapporteerd. Bij afwijking moet de exploitant een reparatie plan indienen bij ADT, hetwelk eerst na goedkeuring het eerdere plan vervangt. Indien de exploitant de plannen niet nakomt en ook niet met een voorstel voor een reparatieplan komt, dan kan ADT een boete opleggen. Bij voortdurend in gebreke blijven van de exploitant kan ADT de overeenkomst beëindigen. Dat heeft in ieder geval tot gevolg dat ADT alle opstallen verkrijgt en dat de exploitant het door hem geïnvesteerde eigen vermogen verliest. b. Geen bijdrage leveren aan de exploitatie Verzocht is om aan te geven op welke wijze ADT heeft geborgd dat er geen sprake is van een bijdrage in de exploitatie door de betrokken overheden. De overheid draagt niet bij aan de exploitatie van Luchthaven Twente. Dit is ook niet mogelijk vanwege Europese regelgeving m.b.t. staatssteun. Gebruikelijk is dat bij de aanbesteding van een luchthaven alleen een variabele concessievergoeding wordt gevraagd. Bij de aanbesteding van Luchthaven Twente wordt daarenboven óók de betaling van een vaste vergoeding gevergd. Als minimum eis is in de concessieovereenkomst gesteld dat er een vaste jaarlijkse concessievergoeding dient te worden betaald door de exploitant. Met deze vaste vergoeding is de grondexploitatie van ADT voor dit deelgebied sluitend. Om de exploitant in de eerste opstartjaren ten volle de ruimte te geven om de exploitatie van de luchthaven op gezond niveau te brengen, gaat de plicht tot betaling van die vaste vergoeding in vanaf het achtste jaar en geldt deze plicht voor de verdere looptijd van de concessieovereenkomst. Hierdoor wordt gewaarborgd dat ADT de gezonde exploitatie van de luchthaven niet in de weg staat. Naast deze vaste concessievergoeding, dienen de bieders in hun aanbieding een variabele concessievergoeding aan te bieden. Opgemerkt wordt dat bieders in hun aanbieding punten kunnen scoren als zij een variabele vergoeding aanbieden die eerder ingaat dan de verplichte vaste vergoeding ingaat. De plicht tot betaling van de variabele concessievergoeding geldt ook voor de verdere looptijd van de concessieovereenkomst. Er wordt aanbesteed en dus is het aan de markt om te bepalen wat de concessie waard is. Het bod voor de variabele vergoeding telt voor 20% mee in de beoordeling. 3

10 c. Risicomanagement m.b.t. voortijdige beëindiging exploitatie Verzocht is om aan te geven op welke wijze ADT heeft geborgd dat er geen sprake is van verlies van maatschappelijke investeringen bij een voortijdig vertrek van de exploitant. In alle gevallen dat de concessieovereenkomst tussentijds wordt beëindigd, vervalt het gebruik van de luchthavengronden en alle daarop opgerichte opstallen en enkele financiële reserves aan ADT. ADT verkrijgt aldus bij beëindiging een operationele luchthaven. ADT kan vervolgens over gaan tot het opnieuw in de markt zetten van de exploitatie van de luchthaven. Voordeel daarbij is dat de opstallen reeds zijn gerealiseerd, waardoor bij een doorstart die investeringen niet meer hoeven te worden gedaan. Dat de gronden weer bij ADT terugkomen, is in lijn met de uitgangspunten zoals in de Kadernota gesteld (zie punt 12 in paragraaf 3 van de kadernota). Immers, uitgangspunt is dat de gronden in erfpacht worden uitgegeven en niet verkocht mogen worden. ADT behoudt hierdoor grip op die gronden. Gevolg hiervan is dat als de exploitant niet datgene doet waarvoor die gronden aan hem zijn uitgegeven, het erfpachtrecht eindigt. Door die koppeling aan te brengen (als concessieovereenkomst eindigt, eindigt ook het erfpachtrecht) wordt uitvoering gegeven aan voornoemd uitgangspunt in de Kadernota. Zoals eerder aangegeven kan ADT vervolgens ertoe overgaan tot een doorstart voor de luchthaven door deze opnieuw in de markt te zetten. Hierdoor zal de luchthaven maar gedurende een zeer korte periode door ADT beheerd moeten worden. In alle gevallen van beëindiging neemt ADT de op voorhand door ADT goedgekeurde bankleningen van de exploitant over zoals opgenomen in de direct agreement waarbij ADT ook partij is. Dat betreffen leningen die zijn aangegaan ter financiering van de realisatie van opstallen (en die bij beëindiging ook in eigendom van ADT komen). Indien de concessieovereenkomst wordt beëindigd vanwege een tekortkoming door de exploitant, dan verliest de exploitant zijn zelf geïnvesteerde vermogen (minimaal 30% van het totaal geïnvesteerde vermogen). Alleen als de concessieovereenkomst wordt ontbonden vanwege een tekortkoming door ADT of omdat ADT, zonder dat sprake is van een tekortkoming van de exploitant, toch van de overeenkomst afwil, dan dient ADT het door de exploitant geïnvesteerde eigen vermogen te vergoeden, plus een 15% verhoging vanwege gederfde winst. Het door ADT ter beschikking gestelde bedrag van 16,2 mln mag alleen worden besteed aan specifiek in de concessieovereenkomst omschreven investeringen. Wat met dat ter beschikking gestelde bedrag is gerealiseerd, komt bij beëindiging ook terug bij ADT. De overeenkomst regelt dat bij tussentijdse beëindiging van de overeenkomst het door ADT ter beschikking gestelde bedrag nimmer aan de exploitant wordt vergoed. Dat bedrag wordt namelijk niet gezien als geïnvesteerd eigen vermogen. Bij tussentijdse beëindiging van de concessieovereenkomst komt in principe het gebruik van de bedrijventerreingronden ook weer bij ADT. Dat is niet zo voor de gronden die de exploitant inmiddels in ondererfpacht heeft uitgegeven aan een derde partij. Dat ondererfpachtrecht wordt door ADT gerespecteerd zodat de betreffende derde partij het gebruik van de 4

11 grond op het bedrijventerrein gewoon kan voortzetten. De eventuele leningen die de exploitant heeft afgesloten ten behoeve van de realisatie van het bedrijventerrein worden door ADT niet overgenomen, behalve als ADT ook die leningen heeft goedgekeurd en ook die leningen zijn opgenomen in de direct agreement waarbij ADT ook partij is. d. Duurzaamheid Verzocht is om aan te geven op welke wijze ADT heeft geborgd dat Luchthaven Twente voorop loopt in duurzaamheid. Om te borgen dat de luchthaven zo duurzaam mogelijk wordt binnen de specifieke context van Twente én na verloop van tijd ook voorop blijft lopen in duurzaamheid, zijn in de eerste plaats minimumeisen voor duurzaamheid opgenomen in de concessieovereenkomst. Hierin is ook de motie van Provinciale Staten verwerkt. Daarmee is een minimumniveau contractueel geborgd, welk minimum niveau op dit moment gezien de huidige stand der techniek vrij hoog is. In de tweede plaats geldt in de concessieovereenkomst als belangrijke minimum eis dat de exploitant de plicht heeft tot permanente duurzame ontwikkeling. Doordat hierbij is aangesloten bij in de luchthavenbranche reeds bestaande praktijk van aanpak en verslaglegging, wordt hiermee een reëel haalbaar hoog niveau nagestreefd. In de derde plaats zijn bovenop genoemde in de concessieovereenkomst geborgde minimumeisen, in de aanbestedingsuitvraag ambities benoemd. Door zoveel mogelijk aan de ambities te voldoen, kunnen de bieders in hun bieding punten scoren op het onderdeel voor duurzaamheid. De behaalde punten voor dit subcriterium wegen voor 40% mee in de aanbesteding. Hiermee wordt maximale concurrentie uitgelokt op dit punt. Tot slot dienen de bieders een duurzaamheidplan op te stellen. Het duurzaamheidplan van de winnende bieder wordt onderdeel van de concessieovereenkomst. De overeenkomst verplicht de exploitant om dat duurzaamheidsplan uit te voeren. Aan die verplichting zijn sancties gesteld. e. Beperking overlast van de luchthaven Verzocht is om aan te geven op welke wijze ADT heeft geborgd dat de overlast van de luchthaven tot een minimum beperkt blijft Om de overlast van de luchthaven tot een minimum te beperken en tegelijkertijd een sluitende businesscase te creëren, is gekozen voor de openingstijden van uur. In de Kadernota zijn die openingstijden dan ook opgenomen als kader. In het kader van het gunningscriterium duurzaamheid kunnen bieders punten verdienen door een zondagsregime in te richten dat rekening houdt met de zondagsrust. Als voorbeeld daarbij kan worden gegeven het tegen gaan van circuitvliegen en van testvluchten. 5

12 4. Stand van zaken in de aanbestedingsprocedure (1 sept jan. 2012) 13. Er hebben in de periode september december 2011 drie consultatierondes plaatsgevonden met de geprekwalificeerde bieders. Tijdens deze consultatierondes zijn de bieders geïnformeerd over Luchthaven Twente, de concessieovereenkomst en de Request for Proposal. De bieders is daarmee de gelegenheid geboden vragen te stellen en voorstellen te doen (schriftelijk). ADT heeft gedurende de consultatie geen voorstellen tot aanpassing van de aanbestedingsstukken ontvangen. 14. Om de kwaliteit van de aanbesteding en de te sluiten concessieovereenkomst te waarborgen, is in de Kadernota voorzien in de instelling van een Tenderboard om het bestuur van ADT advies te geven over de aanbestedingsstukken. De Tenderboard is ingesteld in mei 2011 en bestaat uit drs. ing. C. Maas, voormalig vicevoorzitter van de raad van bestuur van ING, prof. mr. J.M. Hebly, advocaat en partner bij Houthoff Buruma en tevens bijzonder hoogleraar Bouw- en Aanbestedingsrecht en drs. D. Del Canho, luchtvaartdeskundige en partner bij Del Canho & Engelfriet. Taak van de Tenderboard is het bestuur van ADT te adviseren over zowel de procedure, zodat gewaarborgd is dat de aanbesteding zo goed mogelijk en rechtmatig verloopt, en over de concessieovereenkomst en de Request for Proposal. 15. De Tenderboard is op 2 december en op 23 december bijeengekomen om het verloop van het aanbestedingsproces en de aanpassing en aanscherping van de overeenkomst en Request for Proposal te bespreken. De belangrijkste aanpassingen betreffen de verwerking van de motie van Provinciale Staten m.b.t. hernieuwbare energie in de concessieovereenkomst en de uitwerking van de beoordelingsystematiek in de Request for Proposal. De Tenderboard heeft daarover adviezen opgesteld richting het DB van ADT. In de Request for Proposal en de concessieovereenkomst zijn de adviezen van de Tenderboard verwerkt. 16. Voorts is ook de ambtelijke expertgroep, die ook bij de eerdere versie van de concessieovereenkomst en de Request for Proposal zijn geconsulteerd, om reactie gevraagd. De reacties van de ambtelijke expertgroep zijn ook verwerkt. 5. Vervolg aanbestedingsprocedure en planning 17. Na vaststelling van de Request for Proposal (inclusief gunningcriteria) en de concessieovereenkomst in de Gemeenteraad en Provinciale Staten start ADT de biedingenfase door toezending van deze stukken aan de geprekwalificeerde partijen met de uitnodiging om op basis hiervan een aanbieding te doen. Voorzien wordt dat in de zomer van 2012 de beoordeling zal plaatsvinden van de aanbiedingen. 18. Na beoordeling van de aanbiedingen wordt behoudens indien ADT besluit niet tot gunning over te gaan door ADT het voorlopige gunningbesluit genomen. Het gunningbesluit wordt genomen door de directeur van ADT op basis van de beoordeling van de aanbiedingen door een door ADT ingestelde 6

13 beoordelingscommissie (zie paragraaf 6). Gedurende de zogenaamde Alcateltermijn van twintig dagen hebben de deelnemers die niet gewonnen hebben, de mogelijkheid om tegen die voorgenomen gunning op te komen door het aanhangig maken van een kort geding. Indien geen kort geding is gestart, kunnen ADT en de winnende partij komen tot het sluiten van de concessieovereenkomst en vindt definitieve gunning plaats. 19. De ondertekening van de concessieovereenkomst wordt voorzien in het najaar van De concessieovereenkomst treedt dan nog niet ten volle in werking doordat eerst binnen zes maanden zowel door ADT als door de exploitant aan een aantal voorwaarden moet worden voldaan. Van de kant van de exploitant is bijvoorbeeld als voorwaarde gesteld dat de exploitant de financiering heeft geregeld. Van de kant van ADT is bijvoorbeeld als voorwaarde voor het inwerking treden van de overeenkomst gesteld dat het Luchthavenbesluit en het bestemmingsplan en de omgevingsverordening onherroepelijk zijn geworden. Om deze reden is het van groot belang dat het publiekrechtelijke traject (zie paragraaf 8 van deze notitie) parallel wordt afgerond. 20. Als aan de opschortende voorwaarden is voldaan, treedt de concessieovereenkomst volledig in werking en kan de exploitant starten met zijn werkzaamheden. Dit wordt voorzien in het voorjaar van Opgemerkt zij dat de concessieovereenkomst de mogelijkheid geeft aan zowel ADT als de exploitant om de termijn van zes maanden te verlengen met nog eens zes maanden, indien meer tijd nodig is om tot vervulling van een voorwaarde te komen. Globale planning Kadernota vastgesteld door Raad en Staten Februari 2011 Start aanbesteding met advertentie April 2011 Prekwalificatiefase April- juni 2011 Prekwalificatie (3 partijen) Eind juli 2011 Consultatiefase (ADT met 3 partijen) Eind september- begin december MER tbv Luchthavenbesluit Voorjaar 2012 Besluitvorming over concessieovereenkomst en April 2012 Request for Proposal Biedingenfase April-Juni 2012 Voorlopige gunning Zomer 2012 Besluit omgevingsverordening door de provincie Zomer 2012 (voor de ruimtelijke reservering van 10.6 km2) Tekenen concessieovereenkomst tussen ADT en Najaar 2012 winnaar Hiermee begint een termijn tbv het voldoen aan de opschortende voorwaarden. Het contract treedt dus nog niet formeel in werking Bestemmingsplannen (besluit door gemeenteraden Eind 2012 van Enschede en Dinkelland) Luchthavenbesluit (besluit ministerie van Eind 2012 Infrastructuur en Milieu) 7

14 Vliegroutes (oordeel en vaststelling door Inspectie voor Verkeer en Waterstaat en Luchtverkeerscommissie, conform Wet Luchtvaart artikel 5.11) Einde periode t.b.v. opschortende voorwaarden (zoals Luchthavenbesluit, bestemmingsplannen e.d.) Start uitvoering concessieovereenkomst door exploitant Eind 2012 Voorjaar 2013 Voorjaar Toelichting wijzigingen Request for Proposal Inleidende opmerkingen 21. Zoals in de bestuursnotitie van 2 september 2011 reeds is aangegeven, is het hoofdgunningcriterium dat in deze aanbesteding wordt gehanteerd is de economisch meest gunstige aanbieding. Dit criterium valt uiteen in de volgende subcriteria: Subcriterium maximaal te behalen punten Duurzaamheid van de voorgestelde ontwikkeling en 100 exploitatie van het Project Bijdrage aan de economische ontwikkeling van de 100 regio, gemeten in termen van de werkgelegenheid die de voorgestelde ontwikkeling en exploitatie van het Project zal creëren Aan ADT te betalen concessievergoeding In de Request for Proposal zijn de voornoemde gunningcriteria opgenomen aan de hand waarvan de aanbiedingen worden beoordeeld. Daarnaast is in de concessieovereenkomst een aantal minimum eisen opgenomen waaraan in elk geval dient te worden voldaan. Zodoende wordt gewaarborgd dat er in elk geval een gewenst niveau aan de markt wordt voorgeschreven. Zodoende zal de aanbieding die de bieders in het kader van de aanbesteding doen, leiden tot een hoger overall niveau dan het voorgeschreven minimum niveau. Immers, de aanbieders zullen trachten om zo hoog als mogelijk op de gunningscriteria te scoren zodat zij kans maken om de aanbesteding te winnen. 23. De partij die de aanbesteding wint, dient zich te houden aan de verplichtingen als opgenomen in de concessieovereenkomst. Na het afronden van de aanbesteding, wordt de winnende aanbieding in de concessieovereenkomst opgenomen. Zo wordt bijvoorbeeld de aangeboden concessievergoeding van de winnende partij, verwerkt in de concessieovereenkomst en worden de door de winnende partij opgestelde plannen voor werkgelegenheid en duurzaamheid als bijlage bij de overeenkomst gevoegd. In de concessieovereenkomst is de verplichting opgenomen dat de exploitant die plannen moet uitvoeren. Ook bevat de concessieovereenkomst de sancties die kunnen worden opgelegd als de exploitant zijn verplichtingen niet nakomt. De exploitant wordt dus via de concessieovereenkomst gehouden aan de aanbieding die hij in het kader van de aanbesteding heeft ingediend. 24. De voornoemde gunningcriteria zijn in de bestuursnotitie van 2 september 2011 toegelicht. Uiteraard zijn die subcriteria ongewijzigd gebleven. Wel zijn in de 8

15 annexen bij de RFP waarin de gunningscriteria nader worden toegelicht, meer technische aanscherpingen en tekstuele wijzigingen doorgevoerd. 25. De belangrijkste wijziging in de Request for Proposal betreft het opnemen van de beoordelingssystematiek. Dit heeft geleid tot aanpassing van annexen IV, V en VI bij de Request for Proposal. Uitgangspunt bij de beoordeling is dat plannen niet alleen worden beoordeeld op de mate waarin zij aan de kwantitatieve aspecten voldoen. Ook wordt de onderbouwing van de aanpak beoordeeld en de mate van realiteit van het behalen van de in de aanbiedingen omschreven ambities en - effecten. 26. De gunningcriteria zijn vanuit leidende principes nader uitgewerkt, waaraan ook de beoordelingssystematiek is gekoppeld. 27. Bij het gunningcriterium duurzaamheid is het leidend principe zowel de mate waarin aan het ambitieniveau van ADT wordt voldaan, als de snelheid waarmee aan dat niveau wordt voldaan. 28. Bij het gunningcriterium werkgelegenheid is het leidend principe dat de in de concessieovereenkomst voorgeschreven economische activiteiten (de voorgeschreven investeringen en de in de concessieovereenkomst opgenomen verplichtingen terzake de ontwikkeling en exploitatie van het gebied), altijd zal leiden tot werkgelegenheid. Er dient fors te worden geïnvesteerd hetgeen al tot veel werkgelegenheid leidt. Verder is er voor de exploitant de verplichting om een groot aantal activiteiten te ontwikkelen die ook werkgelegenheid genereren. Op de mate van werkgelegenheid noodzakelijk voor de exploitatie en het beheer van de luchthaven heeft de exploitant directe invloed. Op de mate van werkgelegenheid op het bedrijventerrein ligt dat anders: daarop heeft de exploitant slechts indirecte invloed omdat dit afhankelijk is van de keuzes die de te vestigen bedrijven maken. Op de indirecte werkgelegenheid heeft de exploitant vrijwel geen invloed. De exploitant kan deze soorten werkgelegenheid alleen beïnvloeden door het gebied ten volle tot economische ontwikkeling te brengen. Belangrijkste pijler daarbij is een gezonde exploitatie van de luchthaven. Het voorschrijven van een minimum eis voor werkgelegenheid is aldus niet opportuun. Immers de gezonde exploitatie van de luchthaven vereist dat een efficiënte organisatie en het stellen van minimum eisen wat betreft de werkgelegenheid waar de exploitant geen directe invloed op heeft, leidt tot op voorhand onhaalbare contractuele verplichtingen. 29. Wat betreft het financiële gunningcriterium is het leidend principe dat er voor ADT in ieder geval een minimum bedrag uit de aanbesteding moet komen om zodoende haar grondexploitatie voor dit gebied sluitend te krijgen, maar dat die minimum vergoeding er niet toe mag leiden dat de exploitatie van de luchthaven financieel onhaalbaar wordt. Daarom is als minimum eis een vaste concessievergoeding voorgeschreven, in te gaan vanaf het moment dat in ieder geval rendement wordt behaald. Hierdoor wordt dus wel afgeweken van de gangbare aanpak bij de aanbesteding van concessies waarbij het volledig aan de markt is om te bepalen wat de concessie waard is. Het andere leidende principe is dat het vervolgens aan de markt is om te bepalen welk bedrag er naast de vaste concessievergoeding nog aan ADT kan worden voldaan en op welk moment het rendement van de concessie dusdanig is dat die betaling kan worden gedaan. Naast het voorschrijven van een vaste concessievergoeding, dient aldus, om kans te maken de aanbesteding te winnen, een bod te worden uitgebracht op een 9

16 variabele concessievergoeding, welke in kan gaan op een eerder moment dat het voorgeschreven moment van betaling van de vaste concessievergoeding. 30. De beoordelingssystematiek kent een vergelijkende kwantitatieve beoordeling en een individuele kwalitatieve beoordeling. 31. In de vergelijkende kwantitatieve beoordeling wordt in eerste instantie het maximaal aantal punten op het betreffende subcriterium toegekend aan de hoogste bieder. Dat betekent dus dat het maximum aantal punten wordt toegekend: - voor het werkgelegenheidscriterium: aan de bieder die per subonderdeel de meeste arbeidsjaren zal realiseren; - voor het duurzaamheidcriterium: aan de bieder die per subonderdeel hetzij het snelste het hoogste duurzaamheidniveau behaald, hetzij de meeste maatregelen neemt; - voor het financiële criterium: aan de bieder die het bod voor de variabele concessievergoeding doet met de hoogste netto contante waarde. De overige partijen krijgen een daarvan afgeleid aantal punten, afhankelijk van hun score ten opzichte van de hoogste score. 32. Vervolgens wordt per bieder voor elk subonderdeel een realiteitscheck (sanitycheck) gedaan, dit is de kwalitatieve beoordeling. In die kwalitatieve beoordeling wordt nagegaan of het aanbod voor dat subonderdeel wel reëel is. Op hoofdlijnen weergegeven wordt beoordeeld: - de correlatie tussen het aanbod en de door de exploitant (blijkens het ingediende businessplan) voor ogen staande manier van ontwikkelen en exploiteren; - de mate waarin het aanbod zal leiden tot de invulling van de ambities en de doelen van ADT; - de mate waarin de aanpak ertoe zal leiden dat het voldoen aan de minimum eisen geborgd is. 33. De beoordeling wordt uitgevoerd door het aanbestedingsteam van ADT, aangevuld met deskundigen op het terrein van duurzaamheid, werkgelegenheid en financieel/economische expertise In de Request for Proposal is als belangrijke aanvulling opgenomen dat aan de niet winnende bieders een inschrijfvergoeding ter beschikking wordt gesteld, dit mede op advies van de Tenderboard. Voorwaarde daarbij is wel dat de bieding aan alle eisen uit de Request for Proposal dient te voldoen, zodat voorkomen wordt dat bieders die een lege bieding doen ook een vergoeding zouden krijgen. Er is hiertoe overgegaan omdat is gebleken is dat de deelnemers ten behoeve van de aanbesteding veel producten en inspanningen moeten leveren. Het verlenen van een inschrijfvergoeding is ook in lijn met de aanbestedingspraktijk (zie bijvoorbeeld De Reiswijzer Gebiedsontwikkeling 2011, een publicatie van Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg in samenwerking met de vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen NEPROM-). 10

17 35. Voorts zijn er meer technische en tekstuele wijzigingen doorgevoerd. 7. Toelichting wijzigingen concessieovereenkomst Inleidende opmerkingen 36. De aanbesteding is erop gericht om aan een marktpartij het exclusieve recht (de concessie) toe te kennen om, binnen gestelde kaders, voor eigen rekening en risico van die marktpartij op het luchthaventerrein de volgende diensten en daarmee gerelateerde activiteiten te verrichten: a. het ontwikkelen, ontwerpen, realiseren, exploiteren, beheren en onderhouden van Luchthaven Twente en de daarmee verbonden ontwikkelingen; b. het ontwikkelen, ontwerpen, realiseren, exploiteren, beheren en onderhouden van het bedrijventerrein voor luchtvaartgerelateerde en platformgebonden bedrijvigheid; c. het verkrijgen en ontvangen van alle inkomsten verbonden met deze diensten en activiteiten gedurende de gehele looptijd van de concessie (49 jaar); d. het sluiten van overeenkomsten met derden voor het leveren van luchthavendiensten, voor de luchthavenontwikkeling en voor de bedrijventerreinontwikkeling. 37. De nadruk binnen de concessie ligt op de ontwikkeling en exploitatie van de luchthaven. In de concessieovereenkomst zijn met name verplichtingen opgenomen inzake de wijze waarop de exploitatie dient te worden uitgevoerd. Voor de inrichting en bebouwing zullen op publiekrechtelijke wijze de kaders worden gegeven (met name in het bestemmingsplan en het beeldkwaliteitsplan en de provinciale omgevingsverordening). 38. De concessieovereenkomst legt de samenwerking vast tussen ADT en de exploitant. ADT zal als toezichthoudende partij erop toezien dat ook op de langere termijn de exploitant invulling geeft aan haar vliegwielwerking op het gebied van werkgelegenheid, duurzaamheid en innovatie door samenwerking met de kennisinstellingen en overheid. De concessieovereenkomst regelt ook de gang van zaken bij beëindiging van deze overeenkomst. De concessieovereenkomst is toegelicht in de bestuursnotitie van 2 september De nieuwe versie van de concessieovereenkomst is, zoals reeds aangegeven, integraal besproken met de Tenderboard. De Tenderboard heeft een aantal adviezen uitgebracht ten aanzien van de concessieovereenkomst. Deze adviezen zijn in de concessieovereenkomst verwerkt, hetgeen de Tenderboard ook schriftelijk heeft bevestigd. 40. Zoals reeds aangegeven is ook de ambtelijke expertgroep, die ook bij de eerdere versie van de concessieovereenkomst zijn geconsulteerd, om reactie gevraagd. De reacties van de ambtelijke expertgroep zijn ook verwerkt. Ten slotte is de concessieovereenkomst fiscaal beoordeeld. De adviezen van de fiscalist zijn verwerkt. 11

18 Wijzigingen ten aanzien van de concessieovereenkomst 41. In de concessieovereenkomst zijn tekstuele en technische wijzigingen doorgevoerd. Naast die meer technische en tekstuele wijzigingen is de overeenkomst op een aantal inhoudelijk punten iets aangepast. 42. De belangrijkste inhoudelijke wijziging is doorgevoerd in annex 24 waarin de minimum duurzaamheideisen zijn gesteld. Zoals eerder aangegeven is hierin de motie vanuit de Provinciale Staten doorgevoerd. 43. De verkrijging door ADT (ter overdracht aan de exploitant) van een gebruiksrecht of een eigendomsrecht over de gronden die nodig zijn vanwege de veiligheidsvoorschriften bij het gebruik van de baan (de zogenaamde RESA zone), was in de eerdere versie een opschortende voorwaarde. Omdat is gebleken dat die gronden in de eerste drie jaar nog niet nodig zijn voor de exploitatie, is die voorwaarde als opschortende voorwaarde vervallen. Wel bepaalt de concessieovereenkomst nu dat ADT die gronden binnen drie jaar hetzij in erfpacht, hetzij in gebruiksrecht aan de exploitant ter beschikking stelt. Tot nu toe is uitgegaan van een operationele baanlengte van 3000 meter. In de aanbesteding wordt vooralsnog ingezet op een operationele baanlengte van 2700 meter. Er wordt dan ook een Luchthavenbesluit aangevraagd voor een operationele start en landingsbaan van 2700 meter zodat de exploitant de ruimte heeft om zijn ambities te verwezenlijken. Op een dergelijke baan kunnen alle gebruikelijke verkeers- en vrachtvliegtuigen starten en landen. In de concessieovereenkomst is de verplichting opgenomen voor de exploitant dat hij dan ook vervolgens, binnen twee jaar na de vestiging van het erfpachtrecht dan wel de verlening van een gebruiksrecht, de baan over 300 m moet versterken om daarmee een bruikbare lengte van de baan te verkrijgen van 2700 meter. Opgemerkt zij dat ongewijzigd is gebleven dat als (een van de) opschortende voorwaarde geldt dat ADT eigenaar is van de gronden die nodig zijn vanwege de veiligheidszone aan de zuidzijde van de landingsbaan. 44. In de overeenkomst is de plicht opgenomen dat de exploitant elke overeenkomst die de exploitant sluit met een waarde van meer dan ,-, ter goedkeuring moet voorleggen aan ADT. Hiermee wordt gewaarborgd dat deze contracten niet in strijd met de belangen van ADT zijn. 45. In artikel is opgenomen dat ADT en de exploitant een bodemonderzoek laten verrichten bij beëindiging van de looptijd van de concessieovereenkomst om zodoende goed in beeld te hebben of er milieuschade is ontstaan waarvoor de exploitant aansprakelijk is. 46. Het te nemen besluit met betrekking tot de opdracht aan een ANSP voor de levering van de luchtvaartnavigatiedienstverlening (voor air traffic control alsmede luchtvaartmeteorologie) op de luchthaven Twente wordt door de Minister van I&M te worden genomen. Een belangrijk onderdeel van de besluitvorming ter zake is de luchtruimclassificatie van het betreffende luchtruim. Daarbij is tevens structurele kostendekkendheid van de kosten voor luchtvaartnavigatiedienstverlening van belang. Voor de inrichting van de luchtvaartnavigatiedienstverlening dienen de eisen met betrekking tot de randvoorwaarden in acht te worden genomen die door het ministerie van I&M zijn opgesteld voor regionale luchthavens. 12

19 8. Publiekrechtelijke trajecten Huidige stand van zaken 47. De Notitie Reikwijdte en detailniveau is per brief van 28 september 2011 aan het Ministerie van I&M (zijnde het bevoegd gezag) gezonden, met het verzoek deze ter inzage te leggen en van advies te voorzien. Ook is verzocht om bij die advisering de Commissie voor de m.e.r. om advies te vragen. Tot begin november 2011 lag de Notitie Reikwijdte en detailniveau ter inzage. Er zijn 94 zienswijzen binnengekomen bij het Ministerie. De Commissie voor de m.e.r. heeft op 16 december aan het Ministerie geadviseerd, waarbij ook deze zienswijzen zijn betrokken. Dit advies staat online op de site van de Commissie voor de m.e.r.. Het Ministerie van I&M zorgt voor openbaarmaking van het advies en de beantwoording van de zienswijzen, waarover afstemming met ADT plaatsvindt. 48. De verwachting is dat de toezending van het MER en de aanvraag om een Luchthavenbesluit aan het Ministerie van I&M in het tweede kwartaal van 2012 zal plaatsvinden. Verwacht wordt dat het ontwerp Luchthavenbesluit in het derde kwartaal van 2012 gereed is. Dit ontwerp wordt na het zomerreces ter inzage gelegd en toegezonden aan beide Kamers (voorhangprocedure), die dan de mogelijkheid hebben tot het stellen van vragen. Hierna kan het definitieve Luchthavenbesluit worden vastgesteld door de Minister van I&M. Dit is voorzien vierde kwartaal 2012, een en ander behoudens een spoedige voortgang van de voorhangprocedure. 49. Voorts is de voorbereiding van het bestemmingsplan in gang gezet. Met de Stichting Dorpsraad Lonneker vond op 7 dec een informeel overleg plaats. Voor de Kerst is de formele adviesaanvraag aan de Stichting Dorpsraad Lonneker gezonden. Op 18 januari heeft een vervolgoverleg met de Stichting plaatsgevonden, waarin haar advies is besproken. Hierna zal het formele bestuurlijk vooroverleg kunnen plaatsvinden. Ter inzage legging van het ontwerpbestemmingsplan is in het tweede/derde kwartaal van 2012 voorzien, de vaststelling in het vierde kwartaal van 2012 (echter vóór 14 december 2012, vanwege gevestigde voorkeursrechten). 50. Met de gemeente Dinkelland vindt afstemming plaats over het doorlopen van hun bestemmingsplanprocedure. Immers, een deel van de gronden waarop de ontwikkeling plaatsvindt, zijn op Dinkellands grondgebied gelegen. 51. Een concept-beeldkwaliteitsplan is in september 2011 gereed gekomen ten behoeve van de consultatiefase als binnen de aanbesteding doorlopen. Het definitieve beeldkwaliteitsplan zal op het bestemmingsplan na-ijlen. 52. Tenslotte is de vaststelling door Provinciale Staten van de provinciale Omgevingsverordening voorzien in de zomer van De integrale aanpassing van de provinciale Omgevingsverordening zal mede de reservering ten behoeve van de geluidscontouren voor de luchthaven omvatten. Afstemming publiekrechtelijke procedures 13

20 53. De afstemming tussen de publiekrechtelijke processen heeft de volle aandacht. De belangrijkste samenhang is die tussen het bestemmingsplan, de m.e.r. en het Luchthavenbesluit. Deze dienen alle op dezelfde uitgangspunten te zijn gebaseerd. Bovendien is een voorziening in de omgevingsverordening nodig om de ruimtelijke reservering voor de langere termijn vast te leggen. 54. Vanwege de onderlinge verwevenheid van de bovengenoemde procedures is een vertraging (bijvoorbeeld vanwege besluitvorming) of scope-wijziging in één (ander) (deel)traject (b.v. aanbesteding, vliegroutes) een risico voor de voortgang omdat dit direct doorwerkt naar alle procedures. Stand van zaken staatssteunmelding 55. Op 6 september 2011 is de formele staatssteunmelding gedaan bij de Europese Commissie te Brussel. De correspondentie en het contact met de Europese Commissie verloopt via het Coördinatiepunt Staatssteun van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Voorafgaande aan de formele melding, heeft er overleg plaatsgevonden met het casehandlerteam van de Europese Commissie om na te gaan welke informatie verstrekt dient te worden in de formele melding. Gedurende dit voorbereidende traject is er vanuit ADT gedetailleerde informatie aan het casehandlerteam verstrekt zodat men een goed beeld heeft van de feiten en omstandigheden waaronder door ADT het bedrag van 16.2 miljoen euro ter beschikking wordt gesteld. In oktober 2011 vond een overleg plaats in Brussel over de formele melding. Er zijn nog enkele aanvullende vragen gesteld die zijn beantwoord. Het casehandlerteam verricht thans het onderzoek. Er is nog geen formeel bericht vanuit Brussel gekomen terzake de te verwachten termijn waarop de beschikking kan worden verwacht. 56. Door V.O.L.T. is op 7 februari 2011 een klacht ingediend bij de Europese Commissie terzake de toekenning van vermeende staatssteun. De Europese Commissie heeft deze klacht aan de Nederlandse autoriteiten doorgestuurd. Bij brief van 5 april 2011 is door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een reactie gegeven op die klacht. De Europese Commissie heeft op 11 november 2011 door V.O.L.T. gestuurde nadere stukken aan de Nederlandse autoriteiten gezonden. Op 1 december 2011 is ook daarop door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een reactie gegeven. Er is nog geen formeel bericht vanuit Brussel gekomen terzake de te verwachten termijn waarop op de klacht zal worden beschikt. 14