INVITATIONAL COURSE. Succesvol besturen van ziekenhuizen. Een samenwerkingsproject van Sioo en Boer & Croon

Transcriptie

1 INVITATIONAL COURSE Succesvol besturen van ziekenhuizen Een samenwerkingsproject van Sioo en Boer & Croon

2 Inhoud Voorwoord 5 Een inspirerende leeromgeving 6 Programmering 10 Thema s 15 Boer & Croon Sioo 2010 Alle rechten voorbehouden 2

3 3

4 4

5 Succesvol besturen van ziekenhuizen De ziekenhuiswereld is een aantrekkelijk en dynamisch werkgebied. Dat geldt zowel voor excellente medische professionals als voor hen die hun sporen buiten deze sector hebben verdiend, vakinhoudelijk en bestuurlijk. Succesvol besturen vraagt van bestuurders een diepgeworteld begrip van deze specifieke organisaties en hun dynamische omgeving. Sensitief kunnen omgaan met de verschillende ambities en waardesystemen binnen ziekenhuizen is essentieel. Een doorleefd begrip voor de verschillende werksystemen, professionele subculturen en logica s in het ziekenhuis is nodig om een waardevolle rol te kunnen vervullen in de complexe interacties. Die complexiteit speelt zowel in de interne processen als op het grensvlak van ziekenhuisorganisatie, externe processen en (maatschappelijke) ontwikkelingen. Daarin relationeel sterk opereren en communiceren is van vitaal belang. Goede bestuurders werken met betrokkenheid maar ook met distantie. Zij hebben scherp wat er op de organisatie afkomt. Politieke, economische, demografische en sociale ontwikkelingen creëren een heel ander speelveld. Zij schatten goed in waar een organisatie zit in haar ontwikkeling. Verandering en vernieuwing zijn voor hen dan ook een state of mind. Ze weten wat ze willen en zijn handelingsbekwaam. Zij acteren met tact in het bestuurlijke speelveld. Zij zijn bekwaam in het politieke spel en weten resultaat te bereiken zonder dat anderen gezichtsverlies lijden. Ze weten als geen ander wanneer ze zelf de lead moeten nemen en wanneer het beter is om anderen in het spel te brengen. Passie, professionaliteit en nuchterheid naast reflexiviteit vormen het fundament van de succesvolle bestuurder. Heeft u de ambitie om in de ziekenhuissector te starten op bestuurlijk niveau? Dan biedt het programma Succesvol besturen van ziekenhuizen van Sioo Boer & Croon u de ruimte om uw succes in deze sector zelf te optimaliseren. In een inspirerende omgeving maakt u kennis met zeer ervaren professionals, managers en bestuurders met dezelfde ambitie. U onderzoekt en doorgrondt samen ontwikkelingen in en rond de sector en de bestuurlijke vraagstukken. U ontdekt wat goed werkt en toegevoegde waarde levert. U heeft de gelegenheid uw gedragsrepertoire nodig voor effectief besturen op scherp te zetten. Het leertraject is de opmaat naar een community waar u als (toekomstig) bestuurder ook op lange termijn inspiratie en feedback vindt. 5

6 Een inspirerende leeromgeving Voor wie Deelname aan dit leertraject is voor u relevant als u: zich als medisch specialist met managementervaring warm loopt om uw loopbaan in een bestuurlijke functie voort te zetten en/of nu een managementrol bekleedt binnen de ziekenhuissector en de stap wil maken naar de bestuurderspositie, en/of een ervaren manager bent van buiten de ziekenhuissector die op bestuurlijk niveau in een ziekenhuis wil acteren. Daarnaast heeft u een academische achtergrond en een aantal jaren ervaring als manager/ bestuurder alsmede de ambitie om op een sleutelpositie een bijdrage te leveren aan de besturing, organisatie en inrichting van medische zorg. Samenstelling van de groep U werkt dit leertraject in een groep deelnemers met verschillende achtergronden ( nieuw in bestuurlijk werk of nieuw in de sector ). Dit verschil biedt een bijzondere meerwaarde. Het pad van medici en managers, gepokt en gemazeld in de sector zelf, vereist dat zij boven de dagelijkse praktijk van de sector uitgroeien. Het pad van een ervaren manager van buiten naar de ziekenhuissector vereist ingroei. Ingroei en uitgroei spelen elke dag bij effectieve besturing in deze de sector. De aard van organisaties zoals ziekenhuizen maakt dat u als effectief bestuurder voortdurend betrokken moet zijn en tegelijk ook op afstand moet waarnemen om van daaruit op te kunnen optreden. Dat maakt deze groepssamenstelling dan ook zo geschikt als basis voor een hoogwaardige en inspirerende leeromgeving. Zo kunnen toekomstige bestuurders optimaal gebruik maken van elkaars kennis, inzicht en ervaring. Karakteristiek van het leertraject De leeromgeving van het traject Succesvol besturen van ziekenhuizen helpt u om het pad dat u ambieert ook daadwerkelijk in te slaan, uw toekomstige rol en repertoire te verkennen. Het geeft ruimte aan een hoogwaardige dialoog over ziekenhuisorganisaties en vernieuwingsmogelijkheden. Het is een werkplaats om effectief besturingsgedrag te onderzoeken en te verwerven. De groep ontwikkelt spelregels, die zorg dragen voor veiligheid en daarmee voor experimenteerruimte en actief leren. Opbrengsten Door deelname aan dit leertraject verwerft u: Zicht op en begrip van complexiteit. U werkt aan een goed begrip van het eigene van de ziekenhuiswereld, de zorgketen als speelveld en de bestuurlijke mogelijkheden daarin. Dit als basis voor het vormgeven van uw rol en het kiezen van uw interventies. Scherp zicht op uw eigen profiel als bestuurder/toezichthouder. U maakt kennis met ervaren bestuurders en beslissers, hun succesvolle en minder succesvolle momenten alsook werving- en selectiespecialisten. Een gevarieerd handelingsrepertoire om leiding te kunnen geven en verandering te realiseren. U werkt aan: uw vermogen om met tact te opereren in complexe bestuurlijke (politieke) verhoudingen, onderhandelingsbekwaamheid waarbij u recht doet aan diverse logica s, uw interventiekracht, uw vermogen om multi-party onderhandelingsprocessen te faciliteren, uw vermogen om stagnerende processen te analyseren en vlot te trekken. Een netwerk dat voor u als bestuurder, ook op lange termijn, grote waarde heeft door inspiratie en feedback. 6

7 7

8 Algem Kennis internaliseren en vaardigheid verwerven Het programma biedt waar nodig inspirerende inzichten en doorleefde kennis van buiten die het u mogelijk maken om een diep inzicht in de complexiteit te verwerven Leren van anderen Participatieleren U bekijkt en bespreekt samen krachtige rolvoorbeelden en cases van binnen en buiten de sector op hun navolgbaarheid. Waar zinvol loopt u mee met ervaren bestuurders en/of met een collega Communityvorming U vormt een community waarin u verder op eigen kracht blijft leren van elkaar Spec 8

9 een Onderzoekend leren Ook reconstrueert u episodes van verandertrajecten Explorerend leren U onderzoekt met andere deelnemers wat in de diverse situaties in ziekenhuisorganisaties wijs is om te doen en wat niet Zelf doen Experimenterend leren We maken ruimte zodat u veilig kunt experimenteren met nieuw handelingsrepertoire en de resultaten van uw nieuwe aanpak kunt bespreken ifiek 9

10 Programmering Fase 1 Fase Selectie & diagnose. Vijf workshops van twee dagen met overnachting en meerdaagse reis 10

11 2 Fase 3 Community workshop 11

12 Fase 1 In de diagnosefase onderzoekt de programmaleiding met u de ontwikkelingen die u door wil maken. Waar komt u vandaan, welke verbinding heeft u met ziekenhuisorganisaties, wat moet u doen om naadloos in het bestuurlijk werk te passen? Wat is uw favoriete stijl van werken, van probleemoplossing, van beïnvloeding etc. U spreekt over uw ambities, onderzoekt die op hun realisme en stelt de vraag wat u zou kunnen doen om die ambities waar te maken. Zo krijgt u uw profiel helder. Fase 3 In de derde fase vormt u communities. U kunt in kleine groepen verder vorm geven aan uw leren. De eerste bijeenkomst van deze groepen wordt desgewenst begeleid door een externe coach om het hoogwaardig professioneel leren goed te verankeren. U ontwikkelt een professioneel netwerk, waarop u kunt terugvallen of u door kunt laten inspireren in uw verdere loopbaan. Op basis van de profielen van alle kandidaten ontwikkelen deelnemers en programmaleiding gezamenlijk het werkprogramma. Daarbij verkennen ze de diverse arena s waar een bestuurder in moet acteren, maken ze een schets van de inhoud van het werkprogramma en keuzes over de manier van leren. Fase 2 Het werkprogramma bestaat uit vijf bijeenkomsten van twee dagen. De meerdaagse bijeenkomsten kennen een grote variëteit qua leervormen. U werkt aan inhoudelijke thema s die verderop in deze brochure vermeld staan (zie pagina 15). Vaak werkt u samen met bestuurders met een goed track record in ziekenhuisorganisaties en onderzoekt u wat de bestuurlijke rol is op een kruispunt van logica s. Wat kan daar de toegevoegde waarde van de bestuurder zijn, wat zijn de zekere recepten om in de puree te raken? U verkent successen, bijvoorbeeld door live reconstructies. U onderzoekt ethische kwesties en dilemma s. Daar horen ook profileringsvragen bij: wat wilt u zelf, wat past bij u in uw rol als bestuurder, wanneer neemt u zelf de lead en wanneer is het beter om iemand anders in te schakelen en zelf voor een opdrachtgeverrol te kiezen. Tijdens een reis van circa een week, halverwege het traject, werkt u met de andere deelnemers intensief aan uw eigen ambitie en groei als bestuurder. Wijsheid en daadkracht en Ondernemerschap en vernieuwing zijn daarbij leidende thema s. 12

13 13

14 14

15 Thema s Onderstaand overzicht geeft een indicatie van onderwerpen en aandachtspunten bij de programmering van het werkprogramma. Organisatie en besturing complexiteit: ziekenhuizen als verzamelplaatsen van verschillende werksystemen, conventiesystemen en logica s: omgevingsfactoren, ontwikkelstadium en te maken keuzes, het eigene van de ziekenhuissector gelet op relaties en verhoudingen, handelingsframes van organisatieleden in verschillende werksituaties (houding, humeur, ontwikkelrichting) medisch werk en de gevolgen voor relatiepatronen in ziekenhuizen, de andere werksoorten in ziekenhuizen, bestuurbaarheid door organisatieontwerp, bestuur & toezicht, bestuurlijke cultuur: ziekenhuizen hebben vaak een specifieke bestuurlijke cultuur, dit leent zich voor aparte aandacht, in het bijzonder voor machtsspelen, vertrouwensprocessen en antecedenten van vertrouwen van werknemers in hun leidinggevenden en de implicaties daarvan voor houding en humeur, essentiële voorwaarden voor goed zorgwerk. Het tactische deel van besturen en leiderschap politieke analyse, krachtenveld, stakeholdersanalyse, nagaan wat er speelt in een specifieke organisatie door middel van ontwikkelingsgerichte audits, patronenanalyse, met elkaar (leren) nagaan hoe onbedoelde effecten in organisaties worden gegenereerd, constructie van aangrijpingspunten voor ontregeling en het bepalen van interventiediepte. Veranderen veranderkundig denken, waaronder: het aanpakken van vijf voor twaalf situaties, staff driven versus leiderschapsgedreven veranderaanpakken die gebruik maken van Leitbilder, aanpakken maken die binnen specifieke cases hun waarde hebben. Interveniëren het uitvoeren van een veranderstrategie, interventiestijl: power assisted steering, een benadering van leiderschap die expliciet de politieke en machtsdimensie aan de orde stelt, op vertrouwensontwikkeling gericht leiderschap, appreciative leadership, een benadering die leert om in plaats van alleen probleemgericht en probleemoplossend te werken, juist dat wat goed gaat groter te maken als bron van inspiratie, beïnvloedingstactieken, bevorderen van samenwerken, onderhandelen en conflicthantering, resultaat bereiken met meerdere partijen. uitstraling en authenticiteit, vergroten van vermogen om verbonden en tegelijk gedistantieerd te zijn. 15

16 16

17 Tijdsinvestering Het hele programma bestaat uit 34 dagdelen gezamenlijke bijeenkomsten plus een reis van vijf à zes dagen. Daarnaast vergt het programma circa 20 dagdelen aan zelfstudie. De doorlooptijd van het programma bedraagt negen maanden. Begeleiding De groep wordt gefaciliteerd door een kernstaf met kennis van zaken van opleiden en leren én bestuurlijke ervaring in zorgorganisaties. Zij kan daar in analytische zin afstand van nemen, kent de specifieke patronen en is in staat om boven de diverse logica s te staan. Daarnaast zijn inhoudelijk deskundigen en practitioners bij het programma betrokken die, samen met de deelnemers, vraagstukken ontwarren en inzichtelijk maken, inspireren en als experts inzichten verschaffen. Groepsomvang Minimaal 12 en maximaal 16 deelnemers Aanmelding en selectie Deelnemers voeren, op invitatie, een gesprek met een selectiecommissie, bestaande uit de kernstaf. Zij dragen op basis daarvan kandidaten voor aan de toelatingscommissie. Kosten per deelnemer exclusief reis- en verblijfkosten De partners Sioo en Boer & Croon bundelen hun unieke expertise en ervaring bij het organiseren van deze leeromgeving voor ambitieuze professionals, managers en bestuurders met als doel de effectiviteit van bestuurders en leiders bij veranderprocessen in de ziekenhuissector te verhogen. Docenten en begeleiders zijn zelf actief binnen en/of betrokken bij de sector en hebben daarbinnen en daarbuiten een uitstekende reputatie. 17

18 Kernstaf van het programma is Drs. L.L. Schoots, ervaren bestuurder van diverse ziekenhuizen; associé Boer & Croon Dr. G.A.C. Smid, programmamanager Sioo Aan de tweede editie van de SBZ leergang leverden onder meer een bijdrage: Drs. A.C. van Alphen, ziekenhuisbestuurder Dr. G.F. Bernaert, zelfstandig adviseur en o.m. voormalig directeur van de RaboAcademie Prof. dr. J.J. Boonstra, hoogleraar UvA en rector Sioo Prof. dr. H. de Bruyn, hoogleraar bestuurskunde TUD J.A. Bijkerk MHA, MBA, ziekenhuisdirecteur Duitsland Drs. J. Choy, gezinstherapeut en zelfstandig organisatieadviseur Mr. N.M. Edelenbos, partner Boer & Croon Drs. H. Feenstra, lid RvB Martini Ziekenhuis Groningen T. Hamelink MCM, manager facilitaire dienst Isala Klinieken L. Jansen, ervaren bestuursvoorzitter RvB lid zorgconcern Orbis T. Keulen, organisatieadviseur Veldhoen & Company Drs. P. Kloosterboer, organisatieadviseur Cordes Drs. M. Königs, zelfstandig organisatieadviseur, Holland Branding Group Drs. P.B. Lalleman, socioloog/verpleegkundige, docent Hogeschool Utrecht, promovendus leiderschap ziekenhuizen Ir. J. Landman, organisatiekundige, Vreelandgroep bestuurssecretaris Mr. L. de Lange, Zernike groep Drs. P. Littooy lid RvB Zorggroep Noorderbreedte Drs. J. van Roon, partner Boer & Croon Prof. dr. M. Samsom, lid RvB St. Radboud UMC Mr. F. Spijker, advocaat Boekel & de Nerée W.M.L.C.M. Schellekens, Hoofdinspecteur Care IGZ Drs. R. Steenbergen, ervaren ziekenhuis directeur, lid RvT R. Thieme Groen, arts, lid RvB Isala Klinieken J. Verreussel MBA, directeur Maasziekenhuis Boxmeer Dr. Y. Witman, arts en zelfstandig gevestigd organisatieadviseur 18

19 19

20 Newtonlaan BH Utrecht Sioo is een interuniversitair centrum voor organiseren, veranderen, vernieuwen en leidinggeven. Wij bieden open opleidingen en programma s op maat aan voor persoonlijke en zakelijke professionalisering op het gebied van verander- en organisatiekunde. In onze masteropleidingen en opleidingsprogramma s slaan we een brug tussen wetenschappelijk gefundeerde theorie en de praktijk van organisatieen veranderprocessen. En daarin zijn we succesvol, ruim 50 jaar lang. Boer & Croon Postbus AT Amsterdam Amstelveenseweg JK Amsterdam tel communicatie@boercroon.nl Boer & Croon staat voor hoogwaardige dienstverlening op het gebied van consulting, corporate finance en management. De unieke combinatie van deze activiteiten stelt ons in staat strategische vraagstukken van onze klanten te doorgronden en daadwerkelijk op te lossen. Van inspiratie tot realisatie. Boer & Croon combineert als geen ander toonaangevende denk-, durf- en daadkracht. Een ijzersterke mix waarmee we snel een vernieuwende weg kunnen inslaan naar duurzaam betere prestaties. De groep telt ongeveer 450 ervaren consultants, managers en stafmedewerkers.