Preventie van Pesten

Transcriptie

1 Preventie van Pesten Voorkomen is beter dan genezen Protocol Insingerschool Versie 2012 Preventie van pesten, Insingerschool Soest 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Preventie van pesten 4 - Omgangsregels goed voor elkaar - Godsdienstmethode Trefwoord - Methode sociale vaardigheid leefstijl - Functioneringsgesprek - Stop hou op! / hulp vragen - 5 G s - Coachingsgesprek Signalering van pesten 6 Aanpak van pesten 7 - Begeleiding van de gepeste leerling - Begeleiding van de pester, de pester stoppen - Begeleiding van de andere kinderen van de groep Bijlage 1 Adviezen aan ouders 10 Bijlage 2 Digitaal pesten 12 Bijlage 3 Stappenplannen voor de begeleiding van de gepeste leerling 13 Bijlage 4 Stappenplannen voor de begeleiding van de pester 14 Bijlage 5 Materialenlijst 15 Preventie van pesten, Insingerschool Soest 2

3 Inleiding Met behulp van dit pestprotocol zetten wij ons in om het pesten bij ons op school te voorkomen. Daarom besteden wij in dit protocol ook veel aandacht aan preventie. We vinden het belangrijk om op school een goed pedagogisch klimaat te scheppen waar kinderen zich veilig voelen. Elk kind moet zich op school en thuis veilig voelen. Dat gevoel geven wij het kind als hij zich door de leerkracht en medeleerlingen gehoord en gezien voelt en wanneer we in alle verscheidenheid respectvol met elkaar omgaan. Dan kunnen kinderen zich optimaal ontwikkelen tot gelukkige, zelfstandige, weerbare en verantwoordelijke mensen. Bij het volgen van het protocol heeft de leerkracht, bij de begeleiding van de leerlingen de verantwoordelijkheid en de directeur de eindverantwoordelijkheid. Omschrijving van pesten Pesten is een systematische, psychologische, fysieke of seksuele handeling van geweld door een leerling of een groep leerlingen ten opzichte van één of meer klasgenoten, die niet (langer) in staat is zichzelf te verdedigen. Uit deze definitie blijkt dat pesten iets anders is dan plagen. Omschrijving van plagen. Bij plagen is er sprake van een incident, zijn er hoofdzakelijk gelijke machtsverhoudingen, kan de geplaagde zich verdedigen en loopt geen blijvende psychische of fysieke schade op. Ieder kind wordt wel eens geplaagd. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 3

4 1) PREVENTIE VAN PESTEN VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN! In een klimaat waar duidelijkheid heerst over de omgang met elkaar, zal minder gepest worden. Op de Insingerschool gebruiken we daarvoor de volgende middelen: 1) KLASSENGESPREK Ieder jaar aan het begin van het schooljaar en na de kerst wordt er in iedere klas gesproken over de omgang met elkaar. Indien er in het voorgaande jaar gepest is in deze klas, dan wordt de impact van pesten benoemd. Tevens komt aan de orde dat er altijd de mogelijkheid aanwezig is om hulp mag vragen aan de leerkrachten. Hulp vragen is geen klikken. Het doel van deze les is dat alle leerlingen zich bewust worden dat we op een normale manier met elkaar omgaan en dat we met elkaar verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van en het eventueel signaleren van pesten. 2) OMGANGSREGELS GOED VOOR ELKAAR Wat ik doe is ook goed voor een ander Ik doe mijn werk zo goed ik kan Ik zorg voor de school, het lokaal en onze spullen 3) GODSDIENSTMETHODE TREFWOORD In deze methode komen onderwerpen als omgaan met elkaar veelvuldig aan de orde middels (Bijbel)verhalen, liedjes, kringgesprekken, spelletjes, enz. 4) METHODE SOCIALE VAARDIGHEID LEEFSTIJL In alle groepen hangt een poster met daarop de figuren Rins en Inge. Zij beelden een motto uit wat hoort bij een sociale vaardigheidsthema. Elke 3 a 4 weken worden de posters vervangen door 1 met een ander motto. Bij de thema s horen ongeveer 3 lessen uit de methode Leefstijl. 5) FUNCTIONERINGSGESPREK Elk jaar heeft de leerkracht met elke leerling een functioneringsgesprek. Tijdens dit gesprek komt het onderwerp pesten ter sprake. (vind je dat je gepest wordt, pest jij zelf, ben jij een meeloper) 6) STOP HOU OP! / HULP VRAGEN Conflicten horen erbij en geven je de mogelijkheid je verder te ontwikkelen. Dit betekent dat wij de kinderen de kans moeten geven zelf hun conflicten op te lossen. Lukt dat echter niet dan zullen wij de hulpvragers serieus moeten nemen. Als je een conflict hebt of je wordt gepest zeg je stop hou op! helpt dit niet, dus je komt er zelf niet uit, dan mag je hulp vragen aan de leerkracht. (Klikken: als je klikt, wil je dat de ander straf krijgt. Hulp vragen: als je om hulp vraagt wil je dat de ander ophoudt) Preventie van pesten, Insingerschool Soest 4

5 7) De 5 G s Wanneer we de leerlingen helpen een conflict op te lossen brengen we beide parijen bij elkaar. Je hebt beiden je aandeel. Als leerkracht nemen we een neutrale, leidende en vragende positie in. De 5 G s (of een aantal daarvan) zijn bij dit gesprek een leidraad. De leerlingen geven zelf aan wat het probleem is, waarom ze bepaald gedrag vertonen, wat ze gaan doen om het op te lossen en welke sanctie volgt als ze zich niet aan de afspraak houden (of beloning als ze zich wel aan de afspraak houden). Gebeurtenis Gedachte(n) Gevoel Gedrag Gevolg 8) COACHINGSGESPREK Wanneer er een uitgebreider gesprek of meerdere gesprekken moeten plaatsvinden tussen de beide partijen kan een beroep gedaan worden op de SRT-er. Zij kan een coachingsgesprek (ken) voeren met beide partijen. In plaats van gesprekken kan de SRT-er ook andere vormen gebruiken zoals: rollenspel, schrijven, tekenen, (bord)spel. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 5

6 2) Signalering van pesten Indien er sprake of een vermoeden is dat er gepest wordt in de klas, dan wordt een pestthermometer ingevuld. Het thema pesten komt jaarlijks terug tijdens de informatieavond, zodat de ouders ook betrokken zijn in het signaleren van pesten. De driehoeksrelatie kind, leerkracht, ouder wordt hier, ook in het kader van pesten, aangehaald en besproken. HOE KUN JE PESTEN SIGNALEREN? Omdat leerlingen in veel gevallen niet vertellen dat ze worden gepest kan uit indirecte signalen worden afgeleid dat leerlingen worden gepest. Signaleren door de leerkrachten, medewerkers en ouders - Blauwe plekken. - Spullen die "kapot" gaan. - Zij lijken geen vrienden te hebben, zijn vaak alleen. - Zij worden als laatste gekozen. - Geen zin om naar school te gaan. - Ze proberen dicht bij de leerkracht te blijven. - Angstig en onzeker. - Zij zien er bang, neerslachtig en huilerig uit. - Verminderde schoolresultaten. - Overdreven clownesk gedrag. - Afkoopgedrag; geld/snoep of het maken van huiswerk voor anderen. - Digitaal pesten moet vooral door de ouders worden gesignaleerd. Belangrijk is dat de school daar over geïnformeerd worden (zie ook bijlage 3) Bij vermoeden van pesten meldt de school dit zo spoedig mogelijk bij de ouders. Zij zullen het wellicht ook al gemerkt hebben. Signaleren door de medeleerlingen Laat de medeleerlingen zelf ook meedenken en help ze bewust te maken van het feit dat ze medeverantwoordelijk zijn voor de signalering van pestgedrag. De leerlingen zijn de stille getuigen dat er eventueel gepest wordt in de klas. Andere kinderen uit jouw klas kunnen ook signalen geven dat een kind gepest wordt. Ze vertellen bijvoorbeeld dat een kind zit te huilen, niet mee mag doen of altijd alleen staat in de pauze. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 6

7 3) Aanpak van pesten Het kan natuurlijk voorkomen dat er ondanks onze preventieve benadering toch gepest wordt, dan gaan we over tot de volgende curatieve aanpak (herstellende). Van deze aanpak wordt door de internbegeleider of directie een dossier aan gelegd Begeleiding van de gepeste leerling (zie bijlage 4 voor stappenplan) SERIEUS NEMEN Het gepeste kind serieus nemen, luisteren naar zijn verhaal, door wie, hoe, wat en waar er wordt gepest. Het kind wordt betrokken in de aanpak van het pesten. Eventueel spiegelen wat je hoort en ziet, zonder oordeel. REACTIE VAN KIND NAGAAN - Nagaan hoe het kind reageert op het kind dat pest, wat hij denkt, voelt en doet voor tijdens en na het pesten, eventueel met de 5 keer G methode of de situatie tekenen. Geprobeerd wordt handreikingen te geven en eventueel persoonlijke begeleiding door s.r.t. leerkracht. - Huilen, of heel boos worden zijn vaak reacties die de pester uit wil lokken. - Het kind in laten zien waarom een kind pest. - Nagaan welke oplossing het kind zelf wil. - Oefenen van een andere reactie naar de pester, bijvoorbeeld: je mag voor je zelf opkomen, zeg wat je vindt, maar doe het niet agressief en loop weg bij de pester. - Blijf uit de buurt van de pester, zoek hem/haar niet op. - Minder gestructureerde situaties voorstructureren, bijvoorbeeld: een buitenspeelplan, waar en met wat en wie ga je spelen. - Positief spiegelen als het kind zich beter opstelt - Leerkracht schept mogelijkheden voor het kind om zijn sterke kanten te laten zien, bijv. een passende rol in een musical. - De leerling niet overbeschermen; hiermee wordt de leerling juist in een uitzonderingspositie geplaatst waardoor het pesten toe kan nemen. CONTACT MET OUDERS - Contact zoeken met de ouders van het gepeste kind en met elkaar komen tot een gezamenlijke benadering. - In overleg met ouders hulp inschakelen: s.r.t., sociale vaardigheidstraining. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 7

8 VEILIGHEID BIEDEN Alle mensen die op school werken en met het kind te maken hebben zoals leerkrachten en overblijfouders, op de hoogte stellen, zodat ze adequaat kunnen reageren en het kind weet dat het veilig is. Het kind niet overbeschermen. VERTROUWENSPERSOON Vertrouwenspersoon aanwijzen waar het kind altijd terecht kan en die het kind steunt, dit kan de leerkracht en/of iemand anders zijn op school. Begeleiding van de pester, de pester stoppen (zie bijlage 4 voor stappenplan) BEGELEIDINGSPUNTEN - Samen met de pester gaan we zoeken naar de reden of oorzaak van het pesten. Een kind dat pest reageert zijn eigen kwetsbaarheid vaak af op een ander. - De leerkracht laat inzien wat het effect is voor het gepeste kind, eventueel ondersteunt met filmpjes op internet. - Nieuw gedrag aan leren door zich te beheersen.( eventueel met Ik kan het methode Kidsskills waarin allerlei helpers worden gekozen) - Afspraken maken m.b.t. gedragsveranderingen, gesprek over naleving hiervan komt elke week, zo nodig elke dag aan de orde. - Positieve inzet en gedrag spiegelen en waarderen. - In overleg met ouders hulp inschakelen; coachingsgesprekken met s.r.t. leerkracht. - Als laatste redmiddel (bij aanhoudend pestgedrag) wordt er samen met de pester en zijn of haar ouders een overeenkomst met de gemaakte afspraken opgesteld en door alle partijen ondertekend (ouders, leerling, leerkracht) CONTACT MET OUDERS Contact zoeken met de ouders en zo mogelijk samen zoeken naar oorzaak, oplossingen en aanpak. Aangeven dat de school verwacht dat de pester zich houdt aan de afspraken en omgangsregels op school zoals die bekend zijn. SANCTIES Houdt het kind zich er niet aan dan kies je voor veiligheid van het gepeste kind en dat betekent sancties voor de pester: - binnenblijven in de pauze, op school blijven tot alle kinderen thuis zijn, een opstel of regels maken over positief gedrag. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 8

9 Begeleiding van de andere kinderen van de groep De andere kinderen in de groep; de zwijgende meerderheid of de meelopers hebben een belangrijke sociale functie (of corrigerende functie). De pester kan zich gesteund voelen als de andere kinderen niets ondernemen, maar verliest zijn invloed als zij zijn gedrag afkeuren. BEGELEIDINGSPUNTEN - Afspraken en omgangsregels herhalen, controleren en corrigeren. - Het verschillend zijn van mensen en kinderen waarderen.( kwaliteitenspel) - De kinderen aanspreken op hun verantwoordelijkheid voor de goede sfeer in de groep. - De kinderen leren en stimuleren voor zich zelf en anderen op te komen. - De kinderen via rollenspelen zich in laten leven in de pester, de gepeste en de meeloper. - Kinderen zich bewust laten zijn hoe het voelt om toeschouwer te zijn van pestgedrag, middels gesprek of opstel. - Kinderen zich bewust laten worden wat hun rol en invloed kan zijn als ze zich los weten te maken uit de groep en het op durven te nemen voor het gepeste kind. - Complimenten voor kinderen die het opnemen voor het gepeste kind. Aanhoudend pestgedrag Bij aanhoudend pestgedrag kan de school overgaan tot het verplaatsen van de pester in een andere groep binnen de school. Schorsing en /of verwijdering Als de curatieve aanpak niet geleid heeft tot stoppen van het pestgedrag en we alles in het werk gesteld hebben om de problemen op te lossen, zijn we genoodzaakt over te gaan tot het tijdelijk schorsen of verwijderen van de pester volgens het schorsingsbeleid van de Stichting voor PCO scholen in Baarn Soest en Soesterberg. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 9

10 Bijlage 1 Adviezen aan de ouders OUDERS VAN GEPESTE KINDEREN - Blijf in contact met uw kind, zodat duidelijk wordt wat het pesten met uw kind doet - en om in te schatten hoe ernstig hij de situatie ervaart. - Maak uw kind duidelijk waarom een ander kind pest en waarom dat mogelijk bij hem het geval zou kunnen zijn. - Als pesten niet op school gebeurt maar op straat, probeert u contact op te nemen met de ouders van de pester(s) om het probleem bespreekbaar te maken. - Pesten op school kunt u het beste direct met de leerkracht bespreken. - Stimuleer het kind dingen te doen waarbij hij tot zijn recht komt en benadruk de positieve kanten van uw kind om zijn zelfvertrouwen een impuls te geven. - Help hem bij het verkrijgen van sociale vaardigheden eventueel in samenwerking met school. - Steun uw kind, laat hem weten dat hij er niet alleen voor staat, maar overbescherm hem niet. - Zoek samen naar oplossingen die het kind zelf wil. - Leer uw kind voor zich zelf op te komen en weerbaar te worden, o.a. door sport. - Laat u niet direct leiden door emoties, houd het hoofd koel.. OUDERS VAN PESTERS - Houd de communicatie met uw kind open, blijf in gesprek met uw kind.. - Raak niet in paniek: elk kind loopt kans pester te worden. - Probeer achter de mogelijke oorzaak te komen van het pestgedrag. - Maak uw kind bewust van datgene wat hij of zij aanricht. Kijk eventueel samen naar filmpjes op YouTube. - Corrigeer ongewenst gedrag en benoem goed gedrag van uw kind. - Maak uw kind duidelijk dat u achter de doelstellingen en maatregelen van de school staat. ALLE ANDERE OUDERS - Neem ouders van het gepeste kind serieus. - Corrigeer uw kind bij ongewenst gedrag en benoem goed gedrag. - Geef zelf het goede voorbeeld. - Leer uw kind voor andere kinderen op te komen. - Leer uw kind voor zich zelf op te komen Preventie van pesten, Insingerschool Soest 10

11 Bijlage 2 Digitaal pesten Een aantal tips TIPS VOOR DE LEERLINGEN: Doe on-line niet, wat je off-line ook niet doet. Onthoud dat iedereen zich op internet anders kan voordoen. Geef nooit zomaar je privé-gegevens weg. Log uit als je je ongemakkelijk voelt. Reageer niet op vervelende mail of chats. Blokkeer vervelende chatters of mailers. Computer niet te lang. Los problemen samen met je ouders of de leerkracht op. Meld het als je onbeschofte of gemene mailberichten ontvangt aan je ouders of de leerkracht. Verwijder volgende s van dezelfde afzender zonder ze te openen. Als daders geen respons krijgen is de lol er voor hen snel af. TIPS VOOR DE OUDERS: Surf samen met uw kind. Ga regelmatig samen achter de computer zitten. Ouders en kinderen leren dan van elkaar. Maak duidelijke afspraken over het internetgebruik en de tijdsduur die het kind achter de computer mag doorbrengen. Houd goed zicht op de computer en plaats deze indien mogelijk op een centrale plaats in huis. Leer uw kind om zeer zorgvuldig met privacy om te gaan. Altijd toestemming vragen om aan derden een telefoonnummer, adres of bankrekeningnummer door te mogen geven. Bekijk regelmatig de history van de browser, zodat u op de hoogte blijft van het surfgedrag van uw kind. Let wel: dit biedt geen garantie, want deze geschiedenis kan gewist worden. Gebruik een goede virusscanner en zorg dat deze up to date blijft. Vertel uw kinderen af te blijven van onbekende software en leer hen voorzichtig om te gaan met het downloaden van onbekende sites. TIPS VOOR DE LEERKRACHTEN: Hang de computertips goed zichtbaar in de klas, nadat je het in de klas besproken hebt. Op school gebruiken we internet alleen bij het opzoeken van informatie ten behoeve van educatieve doeleinden. Blijf in de buurt bij internettende leerlingen. Controleer of de schoolregels worden opgevolgd. Laat persoonlijke gegevens privé blijven. Let erop dat er over leerlingen zo weinig mogelijk valt te traceren. Op school chatten we niet en maken we geen gebruik van social media networks. Pesten of bedreigen via mail wordt niet getolereerd. Bij overtreding van één van bovenstaande afspraken spreekt de leerkracht een internetschorsing uit. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 11

12 Bijlage 3 Stappenplan voor de begeleiding van de gepeste leerling (dit stappenplan wordt samen met de leerling doorgenomen) 1) Hoe gaan we je helpen? Kies samen met jouw meester of juf iemand op school uit om jou te helpen. 2) Gesprek met degene die je gaat helpen Wie pest jou? Waarom word je gepest? Waar word je gepest? Wanneer word je gepest? Wat doet de pester? 3) We maken een plan Bijvoorbeeld: Welke hulp heb jij nodig? Welke oplossingen kun jij bedenken? Weet dat het goed komt! Vind je het een goed plan? 4) We doen wat er in het plan staat Bijvoorbeeld: We lichten je ouders in. We praten met de pester. We vertellen de klas wat er aan de hand is. Je hebt gesprekjes met de meester of juf die je helpt. We vragen wat je nodig hebt. 5) Na iedere 2 weken kijken we hoe het gaat. We praten met jou. We praten met de pester. We praten met je ouders. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 12

13 Bijlage 4 Stappenplan voor de begeleiding van de pester (dit stappenplan wordt samen met de leerling doorgenomen) 1) Hoe gaan we je helpen? Kies samen met jouw meester of juf iemand op school uit om jou te helpen. 2) Gesprek over het pesten Wie pest jij? Waarom pest jij? Waar pest jij? Wanneer pest jij? Wat doe je als jij pest? Wat is pesten volgens jou? 3) We maken een plan Bijvoorbeeld: Welke hulp heb jij nodig? Welke oplossingen kun jij bedenken? Weet dat het goed komt! Vind je het een goed plan? 4) We doen wat er in het plan staat Bijvoorbeeld: We lichten je ouders in. We praten met jou. We praten met de gepeste leerling. We vertellen de klas wat er aan de hand is. Je hebt gesprekjes met de meester of juf die je helpt. We vragen wat je nodig hebt. 5) Na iedere 2 weken kijken we hoe het gaat. We praten met jou. We praten met de pester. We praten met je ouders. 6) Als het pesten uiteindelijk niet stopt, kunt je worden geschorst van school! Preventie van pesten, Insingerschool Soest 13

14 Bijlage 5 Materialenlijst Methode leefstijl Lessenserie behorende bij het pestprotocol De 5 G s Coole kikkerkwartet Anti pestspel Verscheidene prentenboeken rondom het thema pesten Emotion game Bordspel emotions Babbelspel In gesprek (spel) Kinderkwaliteitenspel Aanraken een levensbehoefte (boek) Speels omgaan met agressie (spelletjesboek) Spelen om problemen op te lossen (spelletjesboek) Al deze materialen zijn te vinden in de (s)rt-ruimte. Preventie van pesten, Insingerschool Soest 14