«OPLEIDING» FEDERALE TRAINERSSCHOOL

Transcriptie

1 KBVB Koninklijke Belgische Voetbalbond Houba de Strooperlaan BRUSSEL Departement «OPLEIDING» FEDERALE TRAINERSSCHOOL Guido De Jaegher Uitgegeven op 05 september 2007 Nadruk verboden Alle rechten voorbehouden

2 Inhoudsopgave 1. INLEIDING HET OPLEIDINGSPROCES VAN DE JEUGDVOETBALLER HET VOETBALONTWIKKELINGSMODEL VAN DE JEUGDVOETBALLER BASICS Definitie basics Indeling basics volgens spelsituatie TEAMTACTICS Definitie teamtactics Indeling van teamtactics volgens spelsituatie INHOUDELIJKE BEPALING VOLGENS HET ONTWIKKELINGSMODEL Algemeen overzicht De ontwikkelingsfase 2 tegen 2 : 5-7 jaar De ontwikkelingsfase 5 tegen 5: 7-9 jaar De ontwikkelingsfase 8 tegen 8: 9-11 jaar De ontwikkelingsfase 11 tegen 11 (1): jaar De ontwikkelingsfase 11 tegen 11 (2): jaar TEAMTACTICS IN DETAIL T1 + Opbouwzone beheersen T2 + Infiltratie naar waarheidszone T3 + Waarheidszone beheersen T4 + Gevaarlijke tegenaanval opzetten T1 - Zone bal doel beheersen T2 - Recuperatie van de bal T3 - Waarheidszone beheersen T4 - Gevaarlijke tegenaanval beletten VAN JAARPLANNING NAAR TRAININGSSESSIE Wanneer jaarplanning voorbereiden? Voorbeeld jaarplanning basics Trainingssessie HET DENKPROCES BIJ HET VOORBEREIDEN VAN EEN TRAININGSSESSIE ANALYSE VAN DE BEGINSITUATIE EN PROBLEEMSTELLING WIE IS BETROKKEN BIJ HET SPELPROBLEEM? WAT IS HET SPELPROBLEEM? WAAR DOET HET SPELPROBLEEM ZICH VOOR? WANNEER STELT HET PROBLEEM ZICH? OPLOSSING WIE IS BETROKKEN BIJ HET OPLOSSEN VAN HET PROBLEEM? WAT IS DE OPLOSSING? WAAR WORDT HET PROBLEEM OPGELOST? WANNEER MOET HET PROBLEEM OPGELOST WORDEN? COACHING COACHINGSPUNT RICHTLIJN COACHINGSWOORDEN... 43

3 Voor de jeugdopleider Voor de speler VOORBEREIDEN STOP-HELP SITUATIES "WAAROM?" WEDSTRIJDVORMEN EN TUSSENVORMEN... 46

4 7.1. WEDSTRIJDVORMEN De meest vereenvoudigde wedstrijdvorm Klimming in moeilijkheidsgraad Methodiek, organisatie en beschrijving van de wedstrijdvorm TUSSENVORMEN Klimming in moeilijkheidsgraad Beschrijving van de tussenvorm BIJLAGEN STANDAARD VOORBEREIDINGSFORMULIER PROBLEEMSTELLINGEN BASICS PROBLEEMSTELLINGEN TEAMTACTICS TRAININGEN BASICS Vrijlopen: aanbieden van de aanvaller Balcontrole op een lage korte pass TRAININGEN TEAMTACTICS Korte opbouw van bij de keeper via de centrale verdedigers Infiltratie via de flank... 84

5 1. Inleiding De opleidingsvisie van de KBVB wordt visueel als een brug voorgesteld die ondersteund wordt door de FUN en FORMATION-pijlers en die uit 4 lagen bestaat: de zonefilosofie, het leerplan, de wedstrijd- en tussenvormen en de speler staat centraal. In wat volgt wordt het leerplan en de wedstrijd- en tussenvormen besproken en vooral hoe de jeugdopleider dat deel van de visie in de praktijk kan omzetten. Eerst wordt het opleidingsproces van de jeugdvoetballer uitgewerkt gericht naar technisch-tactische ontwikkelingsdoelen. Nadien wordt meer aandacht besteed aan de opbouw van een trainingssessie. Eerst wordt een denkproces voorgesteld dat de jeugdopleider kan volgen bij het voorbereiden van een training. Dat denkproces wordt vervolgens uitgewerkt in stappen met vooral aandacht voor praktische tips. Het geheel wordt afgesloten met voorbeelden van probleemstellingen en een aantal uitgewerkte trainingen. Het dient onmiddellijk gezegd dat er een duidelijk onderscheid moet gemaakt worden tussen de gedetailleerde voorbereiding die van de kandidaten gevraagd wordt tijdens de opleiding en de voorbereidingen die gemaakt worden in de dagelijkse praktijk. Onnodig te zeggen dat geen enkele trainer voor iedere training een voorbereiding maakt die 10 bladzijden of meer beslaat. De bedoeling is echter dat de kandidaat het volledige denkproces en alle aspecten van een trainingsvoorbereiding beheerst. Op die manier is hij perfect voorbereid voor de praktijk en kan hij de spelers een kwaliteitsvolle training aanbieden, zowel naar organisatie als naar voetbalinhoud. Eens dat verworven volstaat het om zich in de praktijk te beperken tot de meest essentiële zaken. 2. Het opleidingsproces van de jeugdvoetballer Het opleidingsproces van de jeugdvoetballer begeleiden is een complex gebeuren. De jeugdopleider moet er immers voor zorgen dat de speler op een bepaalde leeftijd (17 21 jaar) klaar is om zijn plaats op te eisen in het seniorsvoetbal. Dit hoofdstuk geeft een algemeen overzicht van het leerplan en richt zich meer specifiek op de technisch-tactische ontwikkelingsdoelen.

6 2.1. Het voetbalontwikkelingsmodel van de jeugdvoetballer Technisch-tactische, mentale en fysieke ontwikkelingsdoelen De bovenstaande figuur geeft duidelijk aan dat er een progressie moet zijn in de vorming van een voetballer gaande van het ontdekken van wat voetbal is naar het ontwikkelen van individuele spelbekwaamheden tot het functioneren in ploegverband. De moeilijkheidsfactor echter voor de jeugdopleiders in het voetbal is dat er geen absolute grenzen naar leeftijd kunnen getrokken worden in het opleidingsmodel van de jeugdvoetballer. Dit geldt zowel voor de opleidingsdoelen als voor de speldimensies/ontwikkelingsfases. Voor de opleidingsdoelen is het evident dat na de ontdekkingsfase de basics de bovenhand hebben bij de jonge categorieën, maar deze basics eindigen zeker niet bij de leeftijd van bijvoorbeeld 13 jaar. Herhaling moet immers door de jeugdopleider als basisprincipe gehanteerd worden bij voetbalopleiding. Verder zullen moeilijkere technieken zoals vollée en brossage voor jeugdspelers van een bepaald niveau pas op een iets latere leeftijd kunnen aangeleerd worden. Opleidingsdoelen die gericht zijn naar teamtactics laten zich ook niet vastpinnen op een beginleeftijd. Eenvoudige principes waarbij de jeugdspeler leert rekening houden met zijn medespeler kunnen al op jonge leeftijd aangeboden worden. Het is echter te vermijden de spelers te overladen met taken naar linie en ploeg toe (en daar veel trainingstijd aan te besteden) wanneer ze de elementaire basics nog niet beheersen. Ook naar de speldimensies/ontwikkelingsfases geeft het algemene model een overlapping aan die vooral bepaald wordt door het niveau waar de jeugdspeler speelt en traint. Natuurlijk moet de voetbalbond een keuze maken naar de competitiewedstrijden toe en moet er naar uniformiteit gestreefd worden. Tijdens de trainingssessies kan de jeugdopleider echter meer specifiek naar het niveau van zijn spelers werken. Misschien is het voor miniemen van een bepaald niveau aangewezen gedurende de week nog te trainen in formaties en volgens terreinafmetingen die gericht zijn naar 8 tegen 8 hoewel ze op zaterdag 11 tegen 11 moeten spelen.

7 2.2. Basics Definitie basics Basics zijn het geheel van technische en tactische basisvaardigheden (basiscompetenties) die een speler op het einde van de opleiding moet beheersen om binnen de 11 tegen 11 goed te kunnen functioneren, ongeacht het spelsysteem en spelconcept. Het is belangrijk dat de jeugdopleider inziet dat technische en tactische elementen met elkaar verbonden zijn. Een amorti van de bal technisch perfect uitvoeren is belangrijk maar die zó uitvoeren dat de speler het spel zo snel mogelijk kan verder zetten is zo mogelijk nog belangrijker Indeling basics volgens spelsituatie Traditioneel werden basics ingedeeld volgens de techniek (vb. stoptechniek) die de speler toepaste, maar de Federale Trainersschool opteert in zijn opleidingsplan voor een terminologie die gericht is op het verwerven of verbeteren van de spelbekwaamheid van de jeugdspeler. Spelbekwaamheid impliceert een technische en tactische bekwaamheid om spelproblemen op te lossen. Eerst zal de jeugdopleider inzicht moeten verwerven in de technisch-tactische richtlijnen voor iedere basic. Daarvoor heeft de Federale Trainersschool syllabi ontwikkeld die enerzijds de technische uitvoering toelichten en anderzijds de individuele tactische richtlijnen per 'basic' aanreiken. Ook zal de jeugdopleider inzicht verwerven in de samenhang van de basics. Een dergelijke indeling kan volgens verschillende invalshoeken gemaakt worden. In de tabel die volgt worden de basics met elkaar in relatie gebracht volgens de voetbalmomenten balbezit balverlies. BALBEZIT BALVERLIES Balcontrole Lage halfhoge - hoge bal (Eerste baltoets, tegenvoets) Leiden Dribbelen Doelpoging Dichtbij halve afstand - veraf Passing Kort halflang lang Grond halfhoog hoog Voet - koppen Druk zetten Interceptie na balcontrole 1:1: Druk/tackle/remmend wijken Rugdekking (anticiperen op uitschakelen medespeler) Afweren van doelpoging Interceptie vóór balcontrole Afweren van pass en voorzet Druk zetten Rugdekking (vermijden pass tussendoor) Vrijlopen Steunen Speelhoeken afsluiten Korte dekking Omschakeling balbezit balverlies Omschakelen naar balbezit Omschakelen naar balverlies

8 2.3. Teamtactics Definitie teamtactics De teamtactics zijn het geheel van handelingen die de verschillende spelers dienen uit te voeren om als team zo goed mogelijk te functioneren ongeacht het spelsysteem of spelconcept, waarbij de spelers gebruik makend van de basics, de fysieke en mentale vaardigheden Indeling van teamtactics volgens spelsituatie De teamtactics zijn in een verder hoofdstuk meer in detail uitgewerkt. De volgende tabel geeft een indeling volgens de hoofdmomenten in balbezit en balverlies. BALBEZIT BALVERLIES T1 + Opbouwzone beheersen - aanspeelbaarheid -»balcirculatie T1- Zone bal-doel beheersen - blokvorming - gevaarlijke dieptepass verhinderen T2 + Infiltratie naar waarheidszone T2 - Recuperatie van de bal T3 + Waarheidszone beheersen T3 - Waarheidszone beheersen T4 + Omschakeling B -B + Gevaarlijke tegenaanval opzetten T4- Omschakeling B + -B Gevaarlijke tegenaanval beletten 2.4. Inhoudelijke bepaling volgens het ontwikkelingsmodel Algemeen overzicht Hoewel het algemene ontwikkelingsmodel aangeeft dat er een overlapping is naar opleidingsdoelen en speldimensies is het toch zinvol om een referentiemodel te maken waarbij een indeling gemaakt wordt per ontwikkelingsfase.

9 De verdere uitwerking per ontwikkelingsfase geeft aan wanneer men normaal begint met het aanleren van leerdoelen, het aanpassen van trainingsinhouden naar fysieke aspecten en karakteristieken op mentaal vlak. De onderliggende figuur geeft echter aan dat einddoelstellingen vaak in fasen moeten aangeleerd worden en de jeugdopleider er voor zorgt dat leerdoelen van een vorige ontwikkelingsfase herhaald en verder uitgediept worden; leren is namelijk cumulatief. Leerdoelen per ontwikkelingsniveau voor basics en teamtactics Trainingsinhouden per ontwikkelingsniveau op fysiek vlak Karakteristieken per ontwikkelingsniveau op mentaal vlak Nemen we als voorbeeld de basics voor korte pass : B5: Speler kan een korte pass op de juiste voet, met de juiste balsnelheid en op het juiste moment naar een medespeler geven die in de meest gunstige positie aanspeelbaar is en dichtbij staat. B6: Speler kan de korte pass op een zodanige manier trappen/koppen dat de passontvanger in de meest gunstige omstandigheden verder kan spelen (rollende bal, in de loop of in de voet). BASICS : KORTE PASSING B5 EN B jaar jaar jaar (1) jaar (1) jaar (2) jaar Niet van toepassing B5: Korte passing (voet) naar speler die aanspeelbaar is B6 : Korte passing (voet) over de grond (geen botsende bal) B6 : Korte passing (voet) in de voet of in de loop van speler B5 : Korte passing (voet) naar juiste voet B5 : Korte passing met hoofd naar speler die aanspeelbaar is B6: Korte passing met hoofd op of in de loop van de speler B5 : Korte passing (voet) met juiste balsnelheid en op het juiste moment B5 : Korte passing (voet + hoofd) naar juiste speler (meest gunstige positie aanspeelbaar)

10 De ontwikkelingsfase 2 tegen 2 : 5-7 jaar 1+K/1+K 2/2 (5j 7j) U6 Balgewenning debutantjes U7 Oppositiespelen Football as a dribbling and shooting game BESCHRIJVING VAN DE SPELOMGEVING 1ste fase: 2de fase: kinderen spelen met de bal naast elkaar. kinderen spelen tegen elkaar (=oppositiespelen) > 1-1 (het duel), d.w.z. leiden en dribbelen met accent op scoren. PSYCHOMOTORIEK 1 fase Algemene lichaams- en balvaardigheden Oog-hand en oog-voet coördinatie: werpen, vangen en trappen 2 fase B + : balgewenning met de voet : leiden, dribbelen en trappen B - : de bal afnemen + het scoren beletten FYSIEK KRACHT: heel weinig ontwikkeld LENIGHEID: meestal grote lenigheid UITHOUDING: erg oneconomisch lopen (veel energieverlies), snel moe (maar ook snelle recuperatie) SNELHEID: reactiesnelheid in spelvorm COORDINATIE: - weinig lichaamsbeheersing, evenwichtsgevoel, lichaams-, ruimte- en tijdsbesef, - vaak nog geen voorkeurvoet ontwikkeld (geen dominantie links of rechts) MENTAAL Toont grote spontaneïteit Speelt graag en maakt graag plezier Is sterk op zichzelf gericht Is vaak onrustig en vlug afgeleid Kan geen langdurige concentratie aanhouden Is gehecht aan de jeugdopleider Kijkt op naar jeugdopleider Bootst jeugdopleider na

11 De ontwikkelingsfase 5 tegen 5: 7-9 jaar 4+K/4+K (7j tot 9j) duiveltjes 5/5 U8 Toepassing 2/2 U9 Uitbreiding naar kort spel Football as a short passing game without off-side rule BESCHRIJVING VAN DE SPELOMGEVING Ideale wedstrijdvorm is 5-5 (= enkele ruit) met passafstanden tot ongeveer 10 meter BASICS TEAMTACTICS B + B - B + B - leiden en dribbelen korte passing controle op lage bal doelpoging tot 10m (dichtbij) doelpoging op lage voorzet vrij en ingedraaid staan vrijlopen: aanspeelbaar zijn door vrije ruimte te zoeken inworp druk zetten, duel of remmend wijken opstelling tussen tegenspeler en doel korte dekking op korte pass interceptie of afweren van korte pass 1. openen breed 2. openen diep 14.infiltratie met bal: leiden of dribbelen (challenge) 15.een doelkans creëren via een individuele actie 21.zo snel mogelijk afwerken bij een werkelijke doelkans 5. positieve pressing op de baldrager 11.het duel nooit verliezen : zich nooit laten uitschakelen 12.het duel proberen te winnen bij 100% zekerheid 15.niet laten uitschakelen door een individuele actie in de waarheidszone 21.doelpoging afblokken FYSIEK KRACHT : natuurlijke bewegingen, duelvomen tussen homogene groepen (evenwicht) LENIGHEID : meest gunstige periode UITHOUDING : de omvang van de training voldoet SNELHEID : - reactie- en startsnelheid in spelvorm - looptechniek enkel observeren en speels scholen COORDINATIE : - lichaamscoördinatie - oog-handcoördinatie - oog-voetcoördinatie MENTAAL Wordt leergierig Concentratie neemt toe Is bereid om deel uit te maken van een team

12 De ontwikkelingsfase 8 tegen 8: 9-11 jaar 7+K/7+K (9 tot 11j) preminiemen 8/8 U10 Toepassing 2/2 en 5/5 U11 Uitbreiding naar halflang spel Football as a halflong passing game without off-side rule BESCHRIJVING VAN DE SPELOMGEVING Ideale wedstrijdvorm is 8-8 (= dubbele ruit) met passafstanden tot ongeveer 20 meter BASICS TEAMTACTICS B + B - B + B - halflange passing controle op halfhoge bal doelpoging vanop 15 à 20m (halfver) doelpoging op halfhoge voorzet vrijlopen om zelf aanspeelbaar te zijn steunen corner + indirecte vrije trap speelhoeken afsluiten korte dekking op halflange pass interceptie of afweren halflange pass corner + indirecte vrije trap 4. ruimte creëren voor zichzelf en het benutten ervan 6. geen "dom" balverlies waardoor de tegenpartij een doelkans krijgt 10.een lijn overslaan bij passing diep (2de graad) 11.infiltratie op het juiste moment (bij ruimte) 12.infiltratie zonder bal : give & go 13.infitratie met bal: geen kans op direct en gevaarlijk balverlies 6. negatieve pressing op de baldrager 7. dekking door dichtste medespeler 10.een meeschuivende doelman (hoge positie) 13.de bal recupereren door interceptie FYSIEK KRACHT: spelen met eigen lichaamsgewicht, duelvormen tussen homogene groepen LENIGHEID: neemt af, dus stimuleren UITHOUDING: de omvang van de training en andere bewegingselementen (ademhaling!) SNELHEID: - reactie-, startsnelheid en versnellen in spelvorm (recuperatie!) - looptechniek verbeteren COORDINATIE: - lichaamscoördinatie - oog-handcoördinatie - oog-voetcoördinatie MENTAAL Wil zich meten met anderen Kan in teamverband een doel nastreven Is kritisch tegenover eigen prestatie en die van anderen

13 De ontwikkelingsfase 11 tegen 11 (1): jaar 10+K/10+K (11j tot 15j) miniemen knapen 11/11 (1) U12-U13 Toepassing 2/2, 5/5en 8/8 U14-U15 Uitbreiding naar lang spel Football as a long passing game with off-side rule BESCHRIJVING VAN DE SPELOMGEVING Ideale wedstrijdvorm is met passafstanden van soms meer dan 30 meter (bij toepassing van de buitenspelregel ontstaat immers veel ruimte tussen verdediging en doel) BASICS TEAMTACTICS B + B - B + B - lange passing controle op hoge bal doelpoging vanaf 20m (ver) doelpoging op hoge voorzet vrijlopen om een medespeler aanspeelbaar te maken vrijlopen door diep in de vrije ruimte te lopen (buitenspel omzeilen) directe vrije trap FYSIEK speelhoeken afsluiten korte dekking op lange pass interceptie of afweren van lange pass onderlinge dekking directe vrije trap KRACHT: geen specifieke krachttraining, natuurlijke bewegingen, veelzijdigheid, duels tussen homogene groepen LENIGHEID: grote algemene stijfheid, dus aan werken! UITHOUDING: de omvang van de training + korte duurinspanningen met bal (opwarming) > 20 seconde regel SNELHEID: - explosief vermogen en maximale snelheid in spelvorm (juiste arbeid/rust verhouding respecteren) - looptechniek verbeteren COORDINATIE: basistechnieken herhalen, zeker op het einde van de fase bij begin van de puberteit (groeisprint) 3. driehoekspel (juiste onderlinge afstanden) 5. ruimte creëren voor medespeler en het benutten ervan 7. zo snel mogelijk de bal nauwkeurig doorspelen 8. een zo hoog mogelijke balsnelheid ontwikkelen 17.subtiele eindpass in de diepte trappen 20.diepte induiken maar opgelet offside 23.balrecuperatie: 1ste actie is dieptegericht 24.diep blijven spelen MENTAAL Beoordelingsvermogen stijgt Heeft eigen mening Geldingsdrang neemt toe 1. speelruimte verkleinen: sluiten (35m op 35m) 2. evenredige onderlinge afstand 3. medium blok 4. centrale verdediger dichtst bij het duel bepaalt off-sidelijn 8. geen kruisbeweging met naburige speler maken 9. het schuiven en kantelen van het blok 16.een voorzet beletten 17.een eindpass in de diepte beletten: centrum afsluiten 23.onmiddellijk na balverlies druk zetten en dieptepass verhinderen

14 De ontwikkelingsfase 11 tegen 11 (2): jaar 10+K/10+K (15j tot 17j) scholieren 11/11 (2) U16 Perfectioneren U17 Football as a long passing game with off-side rule BESCHRIJVING VAN DE SPELOMGEVING Alle basics worden nu tot in de perfectie uitgevoerd. De jeugdspeler voert zijn taak binnen het spelsysteem bij balbezit en balverlies zo goed mogelijk uit (= teamtactics). BASICS TEAMTACTICS B + B - B + B - Vervolmaking via individuele training FYSIEK 9. diagonale in & out passing naar zwakke zone 16.een voorzet trappen die bruikbaar is vóór doel 18.efficiënte bezetting: 1ste, 2de paal en 11m 19.strikte dekking ontvluchten: snel bewegen 22.de verste spelers lopen zich vrij net vóór balrecuperatie (loshaken/uit blok) 25.in blok spelers : enkelen infiltreren (= SPRINT) MENTAAL 14.collectieve pressing bij kans op balrecuperatie 18.efficiënte bezetting : 1ste, 2de paal en 11m 19.kortere dekking in waarheidszone (split-vision) 20.geen systematische off-side door stap te zetten 22.een hoge compacte T-vorm (4sp's+K) 24.T-vorm: tegenaanval afremmen 25.niet T-vorm : zo snel mogelijk terug KRACHT: snelkracht > afhankelijk van de morfologie van de speler LENIGHEID: onderhouden in functie van blessures UITHOUDING: extensieve en intensieve duurtrainging (geen weerstand!) SNELHEID: - explosief vermogen en maximale snelheid in spelvorm (juiste arbeid/rust verhouding respecteren) - looptechniek verbeteren COORDINATIE: basistechnieken blijven herhalen want door lengtegroei ontstaat verminderde bewegingscontrole Toont minder zelfvertrouwen Gaat op zoek naar eigen IK Zet zich af tegen normale waarden Moet meer en meer de intentie tonen om te willen winnen en moet daarvoor bepaalde opofferingen willen doen

15 2.5. Teamtactics in detail De hieronder uitgewerkte teamtactics zijn gebaseerd op een aanvallende spelstijl, spelen in zone en het spelsysteem met de punt van de driehoek van het middenveld gericht naar de aanval. Dit is de keuze van de KBVB als integraal deel van de visie over jeugdopleiding. Het is echter vanzelfsprekend dat het aanleren van het functioneren in ploegverband (TEAMTACTICS) ook een doelstelling is voor een trainer van een senoirselftal. De manier van werken, de methodiek en de thema s die in deze syllabus aangereikt en besproken worden kunnen ook toegepast worden bij trainingen voor volwassenen. Een aantal veranderingen kunnen echter noodzakelijk zijn. De spelsystemen en hun toepassingen kunnen gebaseerd zijn op verschillende concepten. Een mogelijk voorbeeld is het feit dat bij de volwassenen niemand verplicht is om het spelen in zone toe te passen in al zijn facetten; de prioriteit voor een trainer van een eerste elftal blijft immers winnen T1 + Opbouwzone beheersen AANSPEELBAARHEID Er bestaan een aantal teamtactics waarbij initieel de spelers reeds zo gunstig mogelijk opgesteld staan, los van de opstelling van de tegenpartij (= aanspeelbaar staan). De veldbezetting laat de spelers toe de volgende 3 principes relatief gemakkelijk uit te voeren. - Openen: BREED (B + 1) * Er wordt zo veel mogelijk ruimte in de breedte gecreëerd wanneer 2/5 en 7/11 opengaan tot tegen de zijlijn. * De tegenpartij is verplicht om breder te verdedigen waardoor er ook centraal meer ruimte komt. - Openen: DIEP (B + 2) * De werkelijke speelruimte wordt in de diepte zo groot mogelijk gehouden doordat 7/9/11 initieel op de buitenspellijn staan. * Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor de aanvallers om los te haken, voor de middenvelders om in het middenveld te combineren en voor de flankverdedigers om in te schuiven. * Als 7/9/11 op de buitenspellijn opgesteld staan, profiteren ze maximaal van hun hoge positie bij een diepe bal in de rug van de verdediging. - Driehoekspel met evenredige onderlinge afstanden (B + 3) * Het driehoekspel is de basis voor combinatievoetbal want de speler aan de bal heeft steeds 2 afspeelmogelijkheden. * Alle onderlinge afstanden zijn ongeveer evenredig aan elkaar en bedragen 15m à 20m wat de ideale passafstand is voor een nauwkeurige balcirculatie. * De verdediging staat in boogvorm zodat de diagonale passing tussen centrale verdedigers en flankverdedigers mogelijk is (zie verder). Na het toepassen van bovenvermelde principes bestaat de kans dat de speler toch niet aanspeelbaar is wegens de verdedigende organisatie van de tegenpartij. De spelers dienen zich dan te verplaatsen i.f.v. de bal, medespelers en tegenspelers om toch tijdens de balcirculatie aanspeelbaar te zijn.

16 - Ruimte creëren voor zichzelf en het benutten ervan (B + 4) * Om uit de dekking van de tegenpartij te komen en aldus aanspeelbaar te zijn, beweegt de speler waardoor hij zijn rechtstreekse tegenspeler verplicht om te kiezen tussen volgen (=doordekken) of positie houden (=blijven). Als de tegenspeler niet volgt, wordt de speler aanspeelbaar. Volgt de tegenspeler wel, dan voert de speler zo snel mogelijk een beweging uit in tegenovergestelde richting, nl loshaken en daarna diepgaan of diepgaan en daarna loshaken. Dit betekent dat de speler eerst van de bal weggaat en nadien naar de bal toekomt of omgekeerd. De tegenspeler reageert op de eerste beweging en wordt nadien tegenvoets genomen door de 2 de beweging die in tegenovergestelde richting uitgevoerd wordt. Op dit moment wordt de speler eveneens aanspeelbaar. De speler maakt dus een vooraktie om los te komen van zijn rechtstreekse tegenspeler en aanspeelbaar te zijn. * Deze beweging is belangrijk voor 7, 9, 10 en 11 want zij staan hoog opgesteld en worden meestal kort gedekt door de tegenpartij. 7 en 11 zoeken afwisselend de ruimte op die er is tussen 2/5 en 7/11 en tussen de buitenspellijn en het vijandig doel. * De beweging naar de bal toe gebeurt niet recht naar de bal maar diagonaal zodat bij de balaanname het indraaien naar doel tegenpartij gemakkelijker verloopt. - Ruimte creëren voor medespeler en het benutten ervan (B + 5) * De 7, 9, 10 en 11 bewegen niet alleen om zelf aanspeelbaar te worden maar ook om ruimte te creëren voor een medespeler. Ruimte voor een medespeler moet gecreëerd worden in de zone die beheerst wordt door de tegenpartij (=sterke zone). Door de beweging van de ene speler en de reactie daarop van een tegenspeler ontstaat toch ruimte waar een medespeler gebruik kan van maken: - bv op de flank door 7 of 11 waarbij de flankverdediger door mee te gaan met 7/11 ruimte weggeeft waarin 10 of 9 kan duiken; - bv centraal door 9 waarbij een doordekkende centrale verdediger ruimte weggeeft in het centrum waar 7/11 of 10 induikt BALCIRCULATIE Een vlotte balcirculatie is geen doel maar een middel om te komen tot dieptespel en tot kansen creëren. De tegenpartij belet door een goede blokvorming, pressing op de balbezitter en onderlinge dekking dat er niet diep kan gespeeld worden. Door een efficiënte balcirculatie wordt toch een oplossing om diep te spelen gevonden. De volgende richtlijnen laten een dergelijke balcirculatie toe. - Geen dom balverlies waardoor de tegenpartij een doelkans krijgt (B + 6) * Een verantwoorde balcirculatie is er één waarbij geen balverlies geleden wordt in bepaalde zones waardoor de tegenpartij plots gevaarlijk wordt, nl de eigen waarheidszone en de centrale zone op de eigen helft. * Passes naar een medespeler die onder druk staat en zeer korte passes (5m) dienen vermeden te worden want de kans op balverlies is te groot. * Passes die gegeven worden van het centrum naar de flank zijn minder gevaarlijk dan van de flank naar het centrum. De tegenpartij kan immers gevaarlijker de tegenaanval inzetten bij balrecuperatie centraal dan op de flank. * Diagonaal vooruit is minder gevaarlijk en bovendien efficiënter ten gevolge de terreinwinst dan laterale passes want bij een interceptie van een latere pass zijn beide spelers uitgeschakeld.

17 * Een verticale pass van 3 naar 6 of van 4 naar 8 is ook gevaarlijk omdat 6/8 met de rug naar de jagende speler de bal moet aannemen. * Bij te veel risico op balverlies (= te veel druk op speler aan de bal) dient de bal ontzet te worden naar een zone waar er geen direct doelgevaar mogelijk is, nl de verdedigende flankzones van de tegenpartij. Bv. 2/5 trapt een lange bal diep langs de lijn i.p.v. naar de 6/8 te spelen; 3 en 4 speelt diagonaal diep in de hoek. - Zo snel mogelijk de bal nauwkeurig doorspelen (B + 7) * De balcirculatie waarbij in 1 tijd gespeeld wordt, is de snelste maar ook de moeilijkste. * In 2 tijden de bal rond spelen, nl controle - pass, verloopt veel nauwkeuriger en is bijna even snel als in 1 tijd spelen op voorwaarde dat de tijd tussen de balaanname en de pass zo klein mogelijk is. * De richting van de balaanname dient in functie van de verderzetting van de opbouw te gebeuren (zie basics gerichte balcontrole). Het juist ingedraaid staan laat een snelle balcirculatie toe. * Een slechte inspeelpass dient eerst nauwkeurig gecontroleerd te worden vooraleer door te spelen. Op dit moment is het behouden van de bal belangrijker dan het ontwikkelen van een hoge balcirculatie. - Een zo hoog mogelijke balsnelheid ontwikkelen (B + 8) * De snelheid van de bal wordt zo hoog mogelijk gehouden als de bal hard en juist ingespeeld wordt naar de passontvanger die in de beste omstandigheden kan verder spelen (Zie basics passing: juiste balsnelheid/juiste voet/in de loop/over de grond). - Diagonale IN & OUT passing naar de zwakke zone van de tegenpartij (B + 9) * In & out passing betekent dat wanneer de bal zich op de flank bevindt, de oplossing centraal wordt gezocht. Als de bal centraal is, wordt de oplossing op de flank gezocht. Concreet betekent dit dat de volgende passen aangewezen zijn: 2 naar 9/10 (diagonaal vooruit) of 2 naar 1/3 (diagonaal achteruit). * Een diagonale passing vooruit is niet alleen efficiënt (terreinwinst) maar laat de passontvanger ook toe zich net vóór de balaanname in te draaien en verkleint de kans op gevaarlijk balverlies. * Een diagonale passing achteruit kan een goede voorbereidende pass zijn tot een snelle vleugelverandering want de passontvanger ziet het spel voor zich en staat minder onder druk. Vandaar dat de flankverdedigers hoger dienen te staan dan de centrale verdedigers (verdediging staat in boogvorm). * Op de sterke zone van de tegenpartij is diep spelen niet mogelijk, op de zwakke zone wel. Het doel is door een snelle balcirculatie en vleugelverandering de bal van de sterke naar de zwakke zone te brengen. Het schuivend defensief blok heeft tijd nodig om zich te verplaatsen en er kunnen bij het schuiven openingen ontstaan. * De beste diagonale pass is deze waarbij een speler in dezelfde linie wordt overgeslaan of waarbij een linie wordt overgeslaan. 3 naar 5/11, 4 naar 2/7, 2/5 naar 9/10, 6/8 naar 7/9/11. * Als een linie wordt overgeslaan, leidt balverlies zelden tot een gevaarlijke tegenaanval aangezien de speler die werd overgeslaan (bv 6/8) zich na balverlies tussen de bal en het doel bevindt.

18 - Bij passing diep een lijn overslaan (B + 10) De beste diagonale passes zijn deze waarbij * een speler in dezelfde linie wordt overgeslagen vanuit het centrum naar de flank: bv 3 naar 5 * één of meerdere lijnen worden overgeslagen vanuit het centrum naar de flank (bv 3 naar 11) of van de flank naar het centrum (bv 2 naar 9) T2 + Infiltratie naar waarheidszone * Een goede aanspeelbaarheid en een efficiënte balcirculatie in de opbouwzone moet op een gegeven moment uitmonden in een doelkans. Dit kan gebeuren als een speler van de opbouwzone tot in de waarheidszone infiltreert. Deze infiltratie kan met of zonder de bal gebeuren en heeft tot doel numeriek sterker te staan in de waarheidszone. We onderscheiden het gepast inschuiven van opkomende spelers en het uitschakelen van een middenvelder of verdediger door een individuele actie of 1-2 beweging. De volgende teamtactics zijn hierbij van toepassing. - Wanneer infiltreren: RUIMTE + OP HET JUISTE MOMENT(B + 11) * Ruimte betekent dat er in die zone geen of weinig tegenspelers zijn. Door in te schuiven in die ruimte ontstaat daar numeriek een voordelige situatie. * De infiltratie moet ook op het juiste moment gebeuren in functie van het kunnen krijgen van de pass in gunstige omstandigheden. Als de speler zijn infiltratie te vroeg inzet, kan dit bij de tegenspeler een reactie uitlokken waardoor de bal niet meer in goede omstandigheden kan gespeeld worden. Zet de speler zijn infiltratie te laat in dan kan hij bv onvoldoende in steun komen van speler die de bal ontvangen heeft. - Infiltratie zonder bal: GIVE & GO (B + 12) * Na de pass beweegt de passgever onmiddellijk en snel richting doel. De speler profiteert van het feit dat zijn rechtstreekse tegenspeler afgeleid wordt door de pass en hem even uit het oog verliest. Als de bal teruggespeeld wordt krijgen we een 1-2 beweging. - Infiltratie met bal : geen kans op onmiddellijk en/of gevaarlijk balverlies (B + 13) * Een infiltratie met bal aan de voet richting doel leidt tot terreinwinst terwijl de ploeg in balbezit blijft. * Een infiltratie met bal is slechts verantwoord als dit niet onmiddellijk tot gevaarlijk balverlies leidt. De ploeg moet immers in staat zijn bij een infiltratie een minimale verdedigende organisatie in te nemen. Bv 6 infiltreert en 8 denkt verdedigend door wat naar rechts te schuiven. - Infiltratie met bal : leiden of dribbel: CHALLENGE (B + 14) * Challenge bij het leiden of dribbelen betekent dat de speler aan de bal een tegenspeler opzoekt met als doel deze uit te schakelen of een medespeler vrij te spelen. Bv de oprukkende 2 zoekt de tegenspeler van 7 op (op zijn rechterkant) om afhankelijk van zijn beweging hem uit te schakelen of 7 vrij te spelen.

19 T3 + Waarheidszone beheersen Eens de bal in de waarheidszone komt, tracht de ploeg een doelkans te creëren en te scoren. Doelkansen en doelpunten worden gecreëerd ten gevolge van: - een doelpoging bij werkelijke doelkans: van dichtbij of vanop afstand - een individuele actie waarbij verdediger en/of keeper wordt uitgeschakeld - een juiste eindpass in de diepte naar een insnijdende medespeler - een juiste voorzet naar een medespeler die juist positie kiest vóór doel en aanspeelbaar is. Bij dergelijke verschillende spelsituaties zijn de volgende principes van toepassing. - Een doelkans creëren via een individuele actie (B + 15) * Door één of meerdere tegenspelers d.m.v. een dribbel uit te schakelen, kan de speler aan de bal tot een doelkans komen. Een doelgerichte dribbel is nodig om niemand na het uitschakelen te laten terugkomen. * Een individuele actie om zelf de doelkans te creëren is verantwoord als op het ogenblik van de dribbel er in de waarheidszone niemand in betere omstandigheden opgesteld staat en als de speler aan de bal zelf (nog) niet naar doel kan trappen. - Een voorzet trappen die bruikbaar is voor een speler vóór doel (B + 16) Er zijn 3 verschillende soorten voorzetten te onderscheiden: 1. Ofwel leiden tot aan de achterlijn en dan 45 achteruit passen over de grond naar een inlopende speler (lage voorzet) 2. Ofwel een voorzet trappen (bij voorkeur over de grond) tussen de verdediging en het doel (buiten bereik van de keeper) als er voldoende ruimte is hiertussen 3. Ofwel een harde gestrekte voorzet trappen naar speler vóór doel. Afhankelijk van de positie van de medespeler kan die bal getrapt worden naar de 1 ste paal, het centrum of de 2 de paal of bij te veel druk kan de speler de bal zelfs blind voor doel brengen. De ideale zone vanwaar een dergelijke voorzet vertrekt, is de zone tussen backlijn en zijlijn. - Subtiele eindpass in de diepte (B + 17) * Een subtiele pass in de ruimte tussen buitenspellijn en doel schakelt 1 of meerdere tegenspelers uit en brengt een medespeler alleen vóór doel. De pass kan zowel tussendoor over de grond of in de hoogte over de laatste lijn gespeeld worden. * De eindpass in de diepte is subtiel als die niet te hard getrapt wordt zodat de bal buiten het actiegebied van de uitkomende keeper blijft. * Het subtiele van de eindpass ligt ook in het feit dat de pass op het juiste moment naar een diepgaande medespeler gegeven moet worden. Als die pass te laat vertrekt, ontvangt die medespeler de bal in buitenspelpositie. - Efficiënte bezetting: 1 ste - 2 de paal en 16m (B + 18) * De verschillende zones vóór doel moeten ingenomen zijn wanneer er een voorzet getrapt wordt. Dat houdt ook in dat er geen 2 spelers naar dezelfde zone inlopen. * De 1 ste paal is meestal voor de 9; de 2 de paal voor de insnijdende flankaanvaller. Deze 7 of 11 dient dus op het juiste moment in te snijden om enerzijds op tijd bij de voorzet te komen en anderzijds zo lang mogelijk buiten het gezichtsveld van de verdediger en de doelman te blijven.

20 * De centrale zone rond de 16m wordt door 1 of 2 spelers ingenomen, nl de 10 en 6 of 8 indien de bal teruggelegd wordt (45 voorzet of 2 de bal). - Strikte dekking ontvluchten: snel bewegen! (B + 19) * Aangezien de speler in de waarheidszone kort door zijn tegenspeler wordt gedekt, zal hij pas aanspeelbaar zijn als hij op het juiste moment snel en juist beweegt. * Deze snelle vrijloopbeweging bestaat uit richtings- en snelheidsveranderingen. - Diepte induiken maar opgelet off-side (B + 20) * Op het juiste moment (randje buitenspel) loopt er iemand diep als de speler aan de bal de pass tussendoor kan geven. * Om de buitenspelval te omzeilen zal dit vrijlopen zelfs diagonaal of lateraal moeten gebeuren. - Zo snel mogelijk afwerken bij werkelijke doelkans (B + 21) * De speler aan de bal trapt in 1 tijd of na een korte nauwkeurige balaanname naar doel als hij zich kortbij het doel bevindt waardoor de tegenspeler de trap niet kan afblokken. * Als de omstandigheden om te trappen gunstig zijn en de kans om te scoren reëel is, kan de baldrager besluiten zijn kans te wagen vanop afstand. Bv bij te weinig druk en/of een terugkerende bal T4 + Gevaarlijke tegenaanval opzetten Een gevaarlijke tegenaanval wordt reeds voorbereid tijdens het moment voorafgaand aan de balrecuperatie. Deze offensieve anticipatie is een belangrijke voorwaarde om een succesvolle tegenaanval in te zetten. Als de bal gerecupereerd wordt, moet de ploeg proberen zo snel mogelijk gebruik te maken van de relatieve defensieve zwakte die er kan ontstaan bij de tegenpartij. Bij een tegenaanval is het de bedoeling zo snel mogelijk in de waarheidszone van de tegenpartij te geraken aangezien de tegenpartij zich zo snel mogelijk na balrecuperatie tracht te organiseren. Is er echter geen kans op een gevaarlijke tegenaanval, dan kiest de ploeg voor een verzorgde opbouw (zie T1+). Om succesvol een tegenaanval in te zetten, zijn volgende teamtactics belangrijk. - De verste spelers lopen zich vrij (loshaken/uit blok) (B + 22) * Als de kans op balrecuperatie reëel is, zetten 1 of meerdere spelers reeds hun loopbeweging in functie van een mogelijke tegenaanval. Deze spelers denken reeds aanvallend bij balbezit van de tegenpartij en trachten het moment van balrecuperatie goed aan te voelen. * Er kan afhankelijk van de situatie een loshaakbeweging gemaakt worden om de speler die de bal recupereert een aanspeelpunt in de diepte te geven (bv 9/10) of er kan een verplaatsing gemaakt worden waarbij de speler zijn positie in het defensief blok verlaat en maximaal open en diep (zie teamtactic nr 1 en 2) gaat. Deze beweging gebeurt bv door de flankaanvaller die zich het verst van de bal bevindt waardoor met 1 kruispass richting 7 of 11 de restverdediging van de tegenpartij uitgeschakeld kan worden. - Balrecuperatie: 1 ste actie is DIEP (B+23) * De speler die de bal recupereert, zet de tegenaanval in door zelf onmiddellijk diep te spelen of door een korte pass achteruit te geven naar een medespeler die diep speelt.

21 * Als er beslist wordt om een tegenaanval in te zetten, is het belangrijk dat er geen onmiddellijk balverlies geleden wordt. * Een nauwkeurige interceptiepass in de diepte biedt veel kans op succes omdat dit de snelste vorm van omschakelen is (interceptie is tegelijkertijd de pass). * De 1 ste actie in de diepte kan ook een infiltratie zijn waarbij de speler aan de bal zo snel mogelijk terreinwinst boekt. - DIEP blijven spelen (B + 24) * Bij het spelen van de tegenaanval moet belet worden dat tegenspelers terugkomen. Vandaar dat na de 1 ste actie de intentie er moet zijn om diep te blijven spelen (direct of indirect na een korte pass achteruit). - In blok spelers: enkelen infiltreren (=SPRINT) (B + 25) * Een aantal spelers sprinten mee naar voor om eveneens in de waarheidszone te komen. Hierdoor kan er daar een numeriek voordelige situatie ontstaan T1- Zone bal - doel beheersen BLOKVORMING De vorming van een defensief blok zonder dat spelers onderling kruisen, is een belangrijk principe wanneer men opteert voor zonevoetbal. Zodra de tegenpartij de bal heeft, wordt de balbezitter onder druk gezet en stellen de andere spelers zich zodanig op dat de speelruimte van de tegenpartij verkleint en dat er geen gevaarlijke dieptepass richting eigen waarheidszone gegeven wordt. Hiervoor dienen er een aantal belangrijke principes nageleefd te worden - 35m op 35m: speelruimte verkleinen (= SLUITEN) (B1) * Als de tegenpartij de bal heeft, tracht de ploeg de werkelijke speelruimte voor de tegenpartij te beperken. Het beperken van de speelruimte betekent dat de tegenpartij belet wordt om via een verzorgde opbouw de waarheidszone binnen te dringen. * Dit blok moet breed (30 à 35 meter) genoeg zijn want het moet steeds in staat zijn om de zone bal - doel te beheersen. Hiervoor moet het zich verplaatsen wanneer de bal door de tegenpartij rondgespeeld wordt en bij een snelle vleugelverandering moet de gevaarlijke dieptepass of infiltratie kunnen belet worden. * Dit blok moet diep (30 à 35m) genoeg zijn om niet verrast te worden door een hoge diepe bal achter de verdedigingslinie - Evenredige onderlinge afstanden (compact blok) (B-2) * De afstanden tussen de spelers onderling bedragen ongeveer 10 à 20m waardoor er steeds druk op de balbezitter kan gezet worden en er moeilijker een gevaarlijke dieptepass kan gegeven worden. Er dient vermeden te worden dat 2 spelers nagenoeg dezelfde zone innemen of kruisen want hierdoor zal er in een andere zone meer ruimte ontstaan. * Deze onderlinge afstanden verkleinen naar gelang de speler dichter bij de bal is, de bal dichter bij het doel is of zich meer centraal bevindt. - Medium blok: de middenvelders bevinden zich t.h.v. de middellijn (B-3) * Het blok kan hoog (high), laag (low) of tussen de 2 geplaatst worden. Als het blok hoog geplaatst wordt, kan er enerzijds hoog druk gezet worden waardoor de tegenpartij ver van het eigen doel gehouden wordt en de bal hoog kan gerecupereerd

22 worden, maar ontstaat er anderzijds veel ruimte in de rug van de verdediging. Bij een laag blok is er weinig ruimte in de rug, maar wordt laag druk gezet op de balbezitter waardoor de tegenpartij vrij dicht tot bij het doel kan opbouwen. Bij een medium blok wordt er enerzijds voldoende hoog druk gezet en wordt er niet al te veel ruimte in de rug weggegeven. * Tijdens het spelen van een wedstrijd zal de positie van het blok wisselen van laag naar hoog en omgekeerd. Kiezen voor een medium-blok betekent dat de gemiddelde positie van de middenvelders zich ter hoogte van de middellijn situeert. - Centrale verdediger die zich het dichtst bij het duel bevindt, bepaalt de off-side lijn (B-4) * Er moet steeds 1 speler in dekking staan van de medespeler die in duel gaat. Als bv de RFV (2) het duel aangaat met de LFA (11) van de tegenpartij wordt de dekking verzekerd door de RCV (3). Om de speelruimte in het blok zo klein mogelijk te maken, bepaalt die speler ook de buitenspellijn. * Het vormen van een schuine diagonaal van 3 of 4 verdedigers raden we af omdat de ruimte zowel in het blok als in de rug van de verdedigers waar een speler kan induiken groter is GEVAARLIJKE DIEPTEPASS VERHINDEREN Wanneer de tegenpartij de bal rondspeelt, zal het compacte blok zich in functie van de bal moeten verplaatsen, om samen met een goede pressing de gevaarlijke dieptepass te beletten. Wordt er toch eens een diepe bal over of tussen de laatste lijn getrapt, zal de keeper eveneens een belangrijke taak hebben om doelgevaar te voorkomen. Een aantal teamprincipes dienen aldus in acht genomen te worden om gevaarlijke dieptepassen te verhinderen. - Positieve pressing op de baldrager (B 5) * Er dient steeds druk op de balbezitter gezet te worden door een speler die zich opstelt tussen de bal en het eigen doel. * Hoe dichter bij doel, hoe agressiever de druk op de balbezitter. * Om steeds een speler druk te kunnen laten zetten, dient er een compact blok gevormd te worden en dient de speler naar de passontvanger te bewegen zodra de pass vertrekt. * Druk zetten heeft als eerste doel het beletten dat de baldrager een gevaarlijke pass in de diepte kan geven. Het is geen must dat de drukzettende speler de bal afneemt. - Negatieve pressing op de baldrager (B 6) * Een uitgeschakelde speler zet druk in de rug van de speler aan de bal. Bv 11 zet druk in de rug van infiltrerende RFV van de tegenpartij. Een dergelijke druk verplicht de speler aan de bal om snel te beslissen en te spelen wat balverlies tot gevolg kan hebben. * De speler die negatieve druk zet, kan ook de bal veroveren als de balbezitter die bijvoorbeeld niet opgemerkt heeft. - De dekking door de dichtste medespeler(s) (B 7) * Een goede dekking op de medespeler die de balbezitter aanvalt, laat toe dat de bal niet diagonaal diep kan gespeeld worden.

23 * De afstand van de dekkinggevende speler mag niet te klein zijn om te kunnen reageren op een mogelijke dieptepass. De afstand mag ook niet te groot zijn want het geven van dekking heeft ook als doel de balbezitter onder druk te zetten wanneer die zijn rechtstreekse tegenspeler heeft uitgeschakeld. - Geen kruisbeweging met naburige speler maken (B 8) * Naburige spelers kruisen niet maar blijven in hun eigen zone om te vermijden dat er ruimte in het blok ontstaat. * Speler die dekking gaf, zet de speler aan de bal onmiddellijk onder druk wanneer 2 spelers van de tegenpartij elkaar kruisen en de speler aan de bal in zijn zone komt. - Het schuiven en kantelen van het blok (B 9) * Om te beletten dat de tegenpartij een gevaarlijke dieptepass kan geven, dient het blok steeds een laterale verplaatsing te maken wanneer de tegenpartij de bal rondspeelt van de ene kant naar de andere (= schuiven). * Het blok maakt ook een kantelende beweging wanneer de bal van de ene flank naar de andere gespeeld wordt. Als de bal zich op de rechterkant van de tegenpartij bevindt, zal de linkerflankverdediger (5) hoger opgesteld staan dan de rechterflankverdediger (2). Wanneer de bal zich op de andere flank bevindt, zal de rechterflankverdediger hoger staan dan de linkerflankverdediger. Het blok verplaatst zich dus als een ruitenwisser van rechts naar links en omgekeerd. - Een meeschuivende doelman (hoge positie) (B 10) * De doelman neemt de taak van de klassieke libero over. * De doelman speelt zo ver mogelijk van de doellijn waardoor zijn actiegebied vergroot waarbinnen hij een dieptepass kan onderscheppen. Zo ver mogelijk betekent dat hij zich niet laat verrassen door een mogelijke lobbal. * De positie van de doelman is afhankelijk van de hoogte van de laatste lijn. Hoe hoger die laatste lijn, hoe verder de doelman vóór zijn doel staat T2- Recuperatie van de bal Als het defensief blok op een efficiënte manier schuift en kantelt waarbij een goede pressing op de balbezitter wordt toegepast, kan de tegenpartij de bal nog steeds rondspelen. Als de gelegenheid zich voordoet, dient de ploeg over te gaan tot het recupereren van de bal om terug in balbezit te komen. Om tot het recupereren van de bal te komen, zijn de volgende teamtactics belangrijk: - Het duel NOOIT verliezen: zich nooit laten uitschakelen (B11) * De speler die het duel aangaat, doet dit niet alleen om de gevaarlijke dieptepass te beletten maar ook met het doel de bal af te nemen indien dit mogelijk is. * Gunstige situaties om de bal af te nemen, ontstaan wanneer de bal te ver van de voet van de tegenspeler is (bv. bij slechte balaanname van pass of bij slechte dribbel) * Als de speler beslist de bal af te nemen door tackle, moet hij 100% zeker zijn de bal te hebben. Het duel mag hij nooit verliezen want dan moeten andere spelers schuiven en kunnen er openingen in het blok ontstaan. - Het duel proberen winnen bij 100% zekerheid (B 12) * Gunstige situaties om de bal af te nemen, ontstaan wanneer de bal te ver van de voet is (slechte controle of dribbel).

24 * Speler kiest slechts voor een tackle bij 100% zekerheid. * Bij tackling tracht de speler indien mogelijk in balbezit te komen. - De bal recupereren door interceptie (B 13) * Door een juiste en agressieve pressing op de balbezitter en door een compacte blokvorming, komt de speler aan de bal onder druk te staan en zijn de afspeelmogelijkheden beperkt. Hierdoor ontstaat de kans op slechte passen. De spelers in het blok zijn steeds attent om een dergelijke slechte pass te onderscheppen. * Als een speler er in slaagt om een slechte pass te onderscheppen, is de situatie gunstig om de tegenaanval te spelen omdat de speler die de pass onderschept het spel voor zich heeft en er meestal 2 tegenspelers uitgeschakeld zijn, nl de passgever en de tegenspeler naar wie de bal ging. - Collectieve pressing bij kans op balrecuperatie (B 14) * Bij een collectieve pressing gaan meerdere spelers zich verplaatsen met als doel te komen tot balrecuperatie. De speler die in duel gaat met de balbezitter, gaat dit nog agressiever doen, terwijl de spelers rondom bijsluiten waardoor de balbezitter omsingeld geraakt en geen afspeelmogelijkheden heeft, wat leidt tot balverlies. De balbezitter wordt als het ware versmacht door de collectieve pressing. * Er wordt slechts over gegaan tot collectieve pressing als de omstandigheden gunstig zijn: het blok is goed gevormd, de druk op de balbezitter is aanwezig en de balbezitter bevindt zich in ongunstige omstandigheden om de bal door te spelen (bv botsende bal, niet ingedraaid staan, geen gerichte balaanname). * Een collectieve pressing centraal in het blok is bijna uitgesloten omdat er te veel spelers nodig zijn om de balbezitter in te sluiten. Als de balbezitter zich echter op de flank ter hoogte van de middellijn bevindt, is hij reeds ingesloten door de zijlijn en dienen minder spelers deel te nemen aan de collectieve pressing. * Het inzetten van de collectieve pressing dient op signaal te gebeuren door een speler die de spelsituatie goed kan overschouwen: bv 6 of 8 en in mindere mate 3 of 4 want die staan iets verder van de bal. * Het uitvoeren van een goede collectieve pressing houdt steeds een risico in want als de baldrager toch uit de omsingeling geraakt door een individuele actie of een goede pass, zijn meerdere spelers uitgeschakeld T3- Waarheidszone beheersen Als de tegenpartij er toch in slaagt om in de waarheidszone binnen te geraken, moeten de volgende principes toegepast worden om te beletten dat de tegenpartij een doelkans krijgt. - Niet laten uitschakelen door een individuele actie (B 15) * In de waarheidszone moet de speler aan de bal zo snel mogelijk aangevallen worden door zijn rechtstreekse tegenspeler terwijl die vermijdt door een dribbel uitgeschakeld te worden en de speler aan de bal alleen voor doel komt. * De afstand tot de balbezitter is zo kort mogelijk (= agressieve pressing) om te beletten dat hij vrij naar doel kan trappen. Toch mag die speler niet te dicht aangevallen worden waardoor de verdediger al te gemakkelijk door een dribbel uitgeschakeld wordt. De ideale afstand bij het 1-1 duel bedraagt 2m. De speler laat zich wel niet verrassen door een schijnbeweging door goed naar de bal te kijken en het lichaam niet te draaien wanneer de balbezitter doet alsof hij trapt.