Revit BIM Bouwdata Extractie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Revit BIM Bouwdata Extractie"

Transcriptie

1 C3A-workshop sept.-okt Revit BIM Bouwdata Extractie het ontsluiten van de bouwdata uit REVIT C3A / Computer Assisted Arts Association nv zetel, sekretariaat, opleidingscentrum : Tramstraat 57, B-9052 Gent-Zwijnaarde tel (09) fax (09) btw BE IBAN BE info@c3a.be

2 blad 2 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt C3A_Revit_BIM_bouwdata_extractie_sept2014 Deze handleiding is uitsluitend bedoeld als naslagwerk bij de C3A-Extensies voor Revit en mag, noch in zijn geheel, noch gedeeltelijk, op om het even welke bestaande of nog te ontwikkelen manier gekopieerd of gedupliceerd worden, zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming vanwege C3A nv. De toegepaste C3A-Extensies zijn onder licentie uitsluitend beschikbaar voor C3A-Userclubleden. Bij de recentste C3A-RevitExtensies werden de bestanden (templates, bibliotheken Revit Families e.d.) herwerkt, en aangevuld met aangepaste, vernieuwde omschrijvingen: C3A_Revit2014_Template.pdf C3A_Revit_SystemFamilies.pdf C3A_Revit_ModelFamilies.pdf C3A_Revit_DetailFamilies.pdf C3A_Revit_AanmaakSystemFamilies.pdf C3A_Revit_AanmaakModelFamilies.pdf C3A_Revit_AanmaakDetailFamilies.pdf C3A_Revit_CurtainWallWerkmethodiek.pdf C3A_Revit2013_Full_LT_24okt2012.pdf met een overzicht van de verschillen tss LT en Full C3A_Revit_BIM_bouwdata_extractie_sept2014.pdf (deze tekst) C3A-RevitExtensies2014_InstallatieRichtlijnen.pdf C3A_REVIT2011_UpdateWorkshop.pdf (met What s New in release 2011) C3A_REVIT2012_UpdateWorkshop.pdf (met What s New in release 2012) C3A_REVIT2013_UpdateWorkshop.pdf (met What s New in release 2013) C3A_REVIT2014_UpdateWorkshop.pdf (met What s New in release 2014) C3A_REVIT2015_UpdateWorkshop.pdf (met What s New in release 2015!) C3A_REVIT2014_Extensies_Workshop_okt2013.pdf (digitaal beschikbaar in de 00_documentatie folder van de C3A-REVIT-Extensies) Deze C3A-Extensies met bijhorende handleidingen worden ter beschikking gesteld aan alle C3A-Userclubleden, zoals ze zijn met hun eventuele tekortkomingen of onvolmaaktheden. Deze modules en handleidingen wordt regelmatig bijgewerkt en opmerkingen, voorstellen tot verbetering of aanvullingen van iedereen zijn welkom. C3A / Computer Assisted Arts Association nv Tramstraat 57, B-9052 Gent-Zwijnaarde tel. +32 (09) fax +32 (0) Website: info@c3a.be

3 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 3 Overzicht 1. VOORAF Aankondiging op de C3A-Website C3Admin situering Meetstaten baseren op REVIT-Bouwdata-Extractie? REVIT: Building Information Modeling Niet getekende elementen en fouten in het BIM-model Methode van meten en interpretatie van hoeveelheden: BABEL Projectfasen Tijdwinst Voordelen Verdere verwerking in Excel Het nieuwe VMSW Bouwtechnisch Bestek Woningbouw BIM-EXTRACTIE VOOR MEETSTATEN Vooraf: Keynotes en Key Schedules Keynotes Key Schedules Schedule/Quantities van bouwelementen Bouwelementen - Algemeen Assemblies Schedule/Quantities van ROOMS en specifieke extracties ROOM data-extracties Area en Area Schedule Aanmaak Area plan Area Schedule Presentatie Schedule/Quantities van MATERIALS Opbouw Revit-model en impakt op de BIM-Extractie Wanden Vloeren Daken Architecturale kolommen Structurele kolommen En parts? De Verfborstel Schedules/Quantities met Revit Phasing Export van Schedule Tables naar Excel VAN REVIT NAAR EXCEL VIA C3ADMIN Schedules voorbereiden en exporteren in Revit Voorbereiden van schedules Drie types schedules Materialenlijst BouwComponenten-lijsten Controleschedules Schedules exporteren Invoegen van de Schedules Views in een bestaand project Importeren van meetlijnen in Excel Importeren selectievenster Importeren controlevenster Eventuele Fouten in de import De kolommen in het controlevenster Importbestand Artikeldatabase Eigen artikeldatabase Aanvullingen aan de VMSW-artikels Opmaak van een geïmporteerd artikel VRAAG & ANTWOORD / AFSLUITER... 72

4 blad 4 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt VOORAF 1.1 Aankondiging op de C3A-Website Zie met een start in de week van 10 en 13 sept., wordt herhaald naargelang de interesse uit de Userclub

5 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad C3Admin situering Zie de powerpoint-presentatie met de bijhorende uitleg tijdens de workshop

6 blad 6 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt. 2014

7 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 7

8 blad 8 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt. 2014

9 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 9

10 blad 10 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt. 2014

11 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Meetstaten baseren op REVIT-Bouwdata-Extractie? Het automatisch afleiden van goed bruikbare meetstaatinformatie uit onze CAD-tekeningen (of BIMprojecten) is al meer dan twintig jaar een natte droom, maar de laatste jaren zijn we met Building Information Modeling via REVIT echt wel op de goede weg. Twee jaar geleden vertelden we nog maar we zijn er nog niet helemaal maar met de recentste ontwikkelingen én de evolutie van onze C3A-REVIT- Extensies én de vernieuwde C3Admin2015-modules vanaf sept is er nu toch wel klaar licht in deze duisternis aan het komen. Met de C3Admin2015 werd vooral de synergie tussen het BIM-model in Revit en de lastenboeken (meetstaten én bestekteksten) met Excel en Word geoptimaliseerd. In deze workshop komen ook de grondig vernieuwde bestekteksten van het nieuwe VMSW Bouwtechnisch Bestek Woningbouw (opvolger van de B2005) aan bod, waarvan de uitgebreidere artikellijst inclusief de posten per artikel eigenlijk een sluitsteen vormen voor dit geheel. Ook deze nieuwe bestekteksten én bijhorende Revit-keynote-lijst, aangepast conform de C3A-werkmethodiek, zitten geïntegreerd in de nieuwe C3Admin-Extensies REVIT: Building Information Modeling Bij het opbouwen van het virtueel gebouwmodel met REVIT is het zeker niet alleen de bedoeling sneller en beter alle bouwtekeningen te genereren. Opbouwen van zo n BIM-model met intelligente, parametrische bouwelementen maakt het niet enkel mogelijk om allerlei informatie aan het model toe te voegen, maar zoals REVIT opgezet is, kan ook alle informatie in hoeveelheden-meetstaten (Schedules en Quantities views) netjes uit het model gefilterd worden. REVIT biedt op zich al een aantal interessante meetstaat views, maar die informatie moeten we uit het model halen en overbrengen naar onze traditionele begrotingssoftware, wegens allerlei redenen. Er zijn namelijk heel wat bedenkingen bij de automatische hoeveelheden uit ons BIM-model: niet getekende onderdelen, fouten in de tekensystematiek, onjuiste interpretatie van meethoeveelheden en de meetmethode of afspraken i.v.m. de manier van meten. voorbeeld uit de C3A-basiscursus Figuur: het zichtbaar maken van de plaats en omvang van de gemeten onderdelen, zowel visueel bij het werken in het BIM-model, maar ook achteraf bij uitgeplotte tekeningen via referenties tussen plannen en meettabellen, vormt een belangrijk aspect om vertrouwen te hebben in de bouwdata-extractie. REVIT heeft alvast alle mogelijkheden hiervoor in huis.

12 blad 12 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Niet getekende elementen en fouten in het BIM-model Voor alle REVIT-gebruikers is het duidelijk dat we nog niet alles tekenen, alhoewel we ons virtueel gebouwenmodel toch steeds verfijnder automatisch laten opbouwen. Wie tekent er al de aardingslus in REVIT, of wie plaatst er nu al alle plinten grafisch juist in de virtuele maquette? Dit is wel mogelijk, maar in onze tekeningen (op kleine schaal) hoeven we die elementen niet te zien, en is het niet eenvoudiger dit aan te vullen in onze Excel meetstaten dan in het virtueel gebouwenmodel in REVIT? Toch wordt er in REVIT steeds meer gedetailleerd in 3D, zodat de niet getekende elementen steeds minder worden REVIT slaagt er wonderwel in om allerlei bouwknoopaansluitingen automatisch goed op te lossen (denk maar aan aansluitingen muur-wand, goed geregeld via de core boundary en de layer-prioriteiten van deze bouwelementen), maar toch Bij Muur-Dak-aansluitingen bijv. is nog heel wat detaillering ten behoeve van 2D-details én de meetstaat aan te vullen. Ervaren REVIT-gebruikers stoten ook wel op details zoals wandaansluitingen die butt ipv miter worden getekend, en bepaalde wall/floor joinings met foute hoeveelheden voor gevolg, maar bij het opbouwen van een correcte 3D- maquette worden deze details ook door steeds meer gebruikers goed aangepakt. Het gebouwmodel wordt dus effectief steeds gedetailleerder opgebouwd, tot en met het binnenpleisterwerk op alle wanden, maar wie werkt dit in detail overal bij waar nodig, bijv. via het wegknippen van pleisterwerk op delen van wanden waar geen pleisterwerk is (bijv. boven valse plafonds), om de materialenmeetstaat helemaal juist te krijgen? Toch wordt het rendabel (lees: eenvoudig te doen) om zo n details correct in 3D op te lossen, met juiste hoeveelheden voor gevolg Methode van meten en interpretatie van hoeveelheden: BABEL De traditionele meetmethode is ook niet volledig waterdicht. Zo n dertig jaar geleden werd wel een Standaard Meetstaatmethode (via het WTCB) omschreven voor Vlaanderen, maar de afspraken betreffende hoe men meet en wat men meet zijn dikwijls onduidelijk. In beschrijvende bestekteksten wordt wel vastgelegd wat wel en niet in de hoeveelheden inbegrepen is, maar hier zijn geen vaste standaarden rond, en architectontwerpers, calculatoren en uitvoerders durven een en ander in verschillende projecten en onder steeds wisselende projectteams wel eens anders interpreteren. De gebruikte meetmethoden in de bouw (dikwijls bruto hoeveelheden met inbegrip van allerlei uitvoeringsmethodes) komen niet altijd overeen met de hoeveelheden die volgens de BIM-software geëxtraheerd worden: meestal netto en exact gemeten zoals onderdelen getekend zijn. Bij de opbouw van het REVIT-model kan men uiteraard met zo n aspecten rekening houden, maar het ontbreekt soms aan duidelijke afspraken hieromtrent. Enkele voorbeelden : denk maar aan lintelen in muren die al of niet apart gerekend worden, en al of niet uit de wanden afgetrokken worden. Rekent u een dragende binnenmuur in m2 of in m3 (per type muurdikte)? En.. worden muuropeningen zoals ramen afgetrokken op basis van de dagmaat (is niet gelijk aan de werkelijke maat), en openingen kleiner dan ½ m2 worden dan niet afgetrokken? En dan zijn er nog een reeks posten die voor sommigen als PM (Pro Memory) wel vermeld worden in een meetstaat maar inbegrepen worden in andere, terwijl dezelfde posten bij anderen wel degelijk in een hoeveelheid én prijs berekend worden. De expertise en het gezond verstand van de ontwerper, calculator of kostendeskundige blijft noodzakelijk om de uitkomsten te toetsen aan kengetallen en specifieke projectgebonden factoren. Een goede hoeveelhedenstaat en kostenraming is meer dan een vermenigvuldiging van hoeveelheden en standaard eenheidsprijzen. Beoordeling van de specifieke omvang, plaats, repetitiefactor, kwaliteitsgraad e.d. zijn evenzeer bepalend voor de prijs. Nieuwe, duidelijk geformuleerde afspraken over meetmethoden en tekensystematiek zijn noodzakelijk om tot bruikbare resultaten te komen: vandaar ook onze sterke interesse én support voor BouwData PB (zie ). Maar de structuur en organisatie van de meetstaat moet noodzakelijkerwijze ook de structuur (of codering) van de bestekteksten volgen: zeker zoals momenteel in Vlaanderen lastenboeken worden opgemaakt is die vrij gedetailleerde bestekbeschrijving noodzakelijk. En welke bestekteksten zijn dan beschikbaar?

13 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 13 Een aanvraag voor een IWT-project Thematische Innovatiestimulering BABEL nr van okt. 2009, met de bedoeling het stroomlijnen van de communicatie tussen de bouwpartners (en duidelijke afspraken te formuleren hieromtrent, zoals de codificatie, meetafspraken e.d.), een samenwerking van C3A, NAV, Bouwunie, Confederatie Bouw, WTCB en PB, werd (toen) niet financiëel gesteund door de Vlaamse Overheid spijtig want we hadden op dit vlak al veel verder kunnen staan. Het project BABEL wilde de digitale communicatie van bouwdata tussen de bouwpartners stroomlijnen (en valkuilen vermijden) door eerst een project onafhankelijk en sectoroverschrijdend kader uit te dragen naar alle belanghebbenden. Hierbij zijn een aantal punten belangrijk: 1. vertrekpunt was de codering van BouwData PB. Dit onderzoek werd al gesteund door het IWT (project nr ), is te beschouwen als prenormatief onderzoek en het resultaat staat gratis ter beschikking van elke bouwprofessional. Nu al is dit concept en resultaat in praktisch te gebruiken vorm door PB calc & consult via gratis downloads op C3A-net beschikbaar gesteld voor alle geïnteresseerde bouwpartners. 2. dit kader wordt gedragen door alle betrokken belangengroepen en uitgedragen naar hun leden. 3. dit kader houdt rekening met de werkmethodiek van morgen waarbij ERP, groupware en BIM een cruciale rol gaan spelen. De intentieverklaring van de hoofdaanvragers (C3A, NAV, Bouwunie, Confederatie Bouw, WTCB en PB calc & consult ) bracht alvast een eerste vorm van overleg tussen deze partijen, en kon er bovendien voor zorgen dat dit project onafhankelijk en sectoroverschrijdend kader verspreid én effectief in de praktijk ingezet kon worden onder de ruimste groep bouwprofessionals in Vlaanderen. De ruim geformuleerde ambitie bracht echter ook een aanzienlijk kostenplaatje met zich mee, vandaar zo n aanvraag tot (financiële) overheidssteun om dit gerealiseerd te krijgen. Citaat uit de evaluatie van dit IWT-projectaanvraag in maart 2010, letterlijk : De problematiek die in het project behandeld wordt, is wel zeer reëel. Dergelijk werk wordt eerder als een courante aktiviteit voor WTCB of federaties beschouwd, dan voor een TIS project. Er werd een degelijk consortium samengesteld, maar de deskundigen suggereren de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij bij de initiatieven te betrekken, gezien zij een systeem hebben dat al ruimere verspreiding kent en regelmatig aangepast wordt. Het project scoort globaal goed op vlak van inovatiepotentieel. Er kunnen met de projectresultaten heel wat bedrijven bereikt worden en het kmo aandeel in de doelgroep is hoog. Het project levert bedrijven een collectief bruikbaar eindresultaat, eerder dan nieuwe kennis gericht op innovatie. Het economisch belang van het voorgestelde project is reëel. IWT BESLUITVORMING: Bouwpartners (ontwikkelaars, ontwerpers en uitvoerders) hebben eigen methodes ontwikkeld om projectinformatie uit te werken en op te slaan. Dit heeft tot gevolg dat er geen eenduidige communicatie mogelijk is, met tijdsverlies en faalkosten tot gevolg. Dit project heeft als doel de digitale communicatie van bouwdata tussen de bouwpartners te stroomlijnen door een projectonafhankelijk en sectoroverschrijdend kader uit te dragen naar alle belanghebbenden. IWT volgt het advies van de deskundigen, waarin het risico op marktverstoring te hoog geacht wordt om dit project te steunen. Het project wordt gedeeltelijk uitgevoerd door een privé bedrijf (PB), dat tegelijk eigen commerciële aktiviteiten rond hetzelfde thema naar een andere doelgroep (projectontwikkelaars) ontwikkelt en dat over rechten op het gebruikte rekeningstelsel beschikt. Bovendien geven de deskundigen aan dat het project in eerste instantie gericht is op het oplossen van een (welliswaar belangrijk) probleem en slechts indirect op innovatiestimulering. In die zin past het minder in het TIS programma. Waardoor het project niet voor (financiële) steun in aanmerking komt. Reactie van de IWT-beoordelingscommissie was dat toch dit zeker een lovenswaardig initiatief was, en omdat dit sowieso toch vroeg of laat moest gebeuren, en wegens beperkte financiële middelen werd dit project niet financiëel verder gesteund zodat er dan niet meteen intensief werk gemaakt werd van deze oplossing. Maar ondertussen blijven we vanuit C3A toch aan de weg timmeren!

14 blad 14 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Projectfasen Belangrijk om ook de fasering bij de projectuitwerking te beschouwen: bij een voorontwerpstudie of massastudie kan aan de hand van afgeleide oppervlakken en volumes al een en ander qua kostenraming uitgewerkt worden. De Rooms en Area-techniek in REVIT kan hier uitstekend bij helpen. Pas na verdere uitwerking, verfijning tot op componentenniveau en vastleggen materialisatie zijn heel gedetailleerde hoeveelheden-staten uit het BIM-model te filteren. En na het verder invullen van de uitvoeringsdetails, veelal na grondig overleg tussen ontwerper en uitvoerder moet meestal nog een en ander bijgestuurd worden. Dit speelt ook in het voordeel van REVIT: de flexibiliteit die men via REVIT heeft om continu bij te werken aan het BIM-model, met automatisch aangepaste grafische voorstellingen in alle zichten (2D én 3D tekeningen), maar ook automatisch bijgewerkte schedule tables of quantitie views, vormt een enorm voordeel. Zie hierbij zeker het voorbeeld uit de C3A-REVIT Phasing-workshop: en de bijhorende infobundel : C3A_RevitPhasing_workshop_nov2011.pdf (12Mb) waar ook de meetstaat-extractie per fase (af te breken / nieuw te bouwen) uitgewerkt is. De gebruikte codering in deze bundel van 2011 is ondertussen wel achterhaald, maar de werkmethodiek met Revit- Phasing is in de huidige Revit release 2015 (Full én LT!) nog identiek van toepassing! Tijdwinst Voordelen Het is via BIM niet langer nodig om te wachten op een definitieve set plannen om vervolgens onder tijdsdruk een hoeveelhedenstaat en kostenraming op te stellen, om dan vast te stellen dat het beoogde budget overschreden wordt. Tijdens de uitwerking van het project zijn constant de hoeveelheden zichtbaar, ze groeien vanzelf mee met de uitwerking van het model. Het volgen van de hoeveelheden en kostenontwikkeling tijdens de opbouw heeft als bijkomend voordeel dat afwijkingen eerder kunnen worden gesignaleerd en tijdens de uitwerking al kan bijgestuurd worden i.p.v. op een beoordeling achteraf. Een partij die zich bezig houdt met het opstellen van lastenboeken, met ramingen en begrotingen zal het moeilijk krijgen als er concurrentie is die veel minder tijd nodig heeft voor het juist bepalen van alle hoeveelheden. Ook dit is een reden dat BIM (en dan het deelaspect Virtueel Gebouw Model waarin de Bouw Informatie steeds gedetailleerder gemodelleerd wordt) nog een hoge vlucht te wachten staat! Verdere verwerking in Excel Het goed overbrengen van alle meetstaat-hoeveelheden naar onze rekensoftware zoals Excel vormde nog een heikel punt. Er is wel een export vanuit REVIT voorzien, maar wegens allerlei redenen worden verschillende meettabellen in REVIT opgezet, die dan apart dienen geëxporteerd te worden om dan in Excel terug verzameld te worden. Het is al een goede zaak dat we in de C3A-REVIT-Extensies de Schedule Views conform het beoogde doel juist voorbereiden, maar enkele automatismen in Excel om die meettabellen te verwerken in volledig gedetailleerde, goed gestructureerde meetstaten zullen daarbij zeker geapprecieerd worden. Ook een geautomatiseerde updatemogelijkheid wass wenselijk, maar daar zijn we vanuit C3A nu al enige tijd een en ander rond aan het voorbereiden, met als resultaat de C3Admin2015 modules. Zie de verdere uitleg ivm de C3Admin2015 Extensies voor Bestek en Meetstaat! Met de vernieuwde modules C3Admin2015 wordt ook die vlotte export vanuit Revit (via één drukknop in de Revit C3A-Ribbon) voorzien, samen met een geautomatiseerde import in Excel (met controlefaciliteiten). Voor de verdere verwerking van alle meetinformatie (interpreteren, aanvullen, samenvatten, prijsberekeningen e.d.) verwijzen we naar de C3Admin2015 Extensies voor Bestek en Meetstaat, zoals we die al meer dan 20 jaar bij iedere nieuwe Office-versie verder aan het verfijnen zijn.

15 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Het nieuwe VMSW Bouwtechnisch Bestek Woningbouw VMSW Persbericht 2 juli 2014 De VMSW lanceert een nieuwe versie van het technisch bestek voor opdrachtgevers en ontwerpers van sociale woonprojecten. De opvolger van de B2005 heet het Bouwtechnisch Bestek Woningbouw. De nieuwe benaming wijst op een belangrijke verandering: het Bouwtechnisch Bestek Woningbouw is een dynamisch modelbestek dat sneller kan inspelen op nieuwe technieken en nog gebruiksvriendelijker is. Sneller inspelen op nieuwe technieken en wetgeving De VMSW biedt opdrachtgevers en ontwerpers van sociale woonprojecten al meer dan tien jaar een gestructureerd werkinstrument bij het opstellen van hun aanbestedingsdossier, gekaderd binnen de wet op overheidsopdrachten. Deze nieuwe versie, het Bouwtechnisch Bestek Woningbouw, is geen verwijsbestek meer, maar een dynamisch modelbestek. Met deze nieuwe opvatting van het bestek wil de VMSW veel sneller inspelen op bouwevoluties, nieuwe regelgeving en nieuwe technieken, zo stelt Chantal Buyl, ingenieur bij de VMSW. Het nieuwe bestek heeft ook heel wat nieuwe beschrijvingen van recente bouwevoluties en technieken. Artikels behandelen nu bijvoorbeeld ook houtskeletbouw, luchtdichtheid, na-isolatie van spouwmuren, warmtepompen, prefab metselwerk, platdakramen, Verhoogde gebruiksvriendelijkheid Het bestek moet een praktisch bruikbaar instrument op de werf zijn. De VMSW deed daarom een aantal aanpassingen om de gebruiksvriendelijkheid te verhogen. Zo werden de noodzakelijke materiaal- en uitvoeringsbeschrijving voor de aannemer en de informatie voor de architect bij de opmaak van zijn bestek opgesplitst. De beschrijvingen in het bestek werden ook beknopter gemaakt. Artikels kunnen nu nog meer opgesplitst worden volgens materialen, types of afmetingen, zodat de ontwerper de eigenheid van het project maximaal kan beschrijven. De VMSW vroeg de sociale huisvestingsmaatschappijen ook om feedback bij de herwerking van het technische bestek en vraagt dit nu ook aan alle gebruikers van het nieuwe bestek. Met deze vernieuwingen en via de feedback vanuit de gebruikers, willen we het nieuwe bestek nog meer afstemmen op de praktijk, zo luidt het. Vanaf 1 september 2014 in gebruik Voor alle sociale woonprojecten waarvan de VMSW het voorontwerp na 1 september 2014 goedkeurde, wordt enkel nog het Bouwtechnisch Bestek Woningbouw gebruikt voor de opmaak van het bijzonder bestek. Vanaf 1 september 2015 moeten alle aanbestedingsdossiers voor de VMSW opgemaakt worden op basis van het Bouwtechnisch Bestek Woningbouw. Het nieuwe bestek gratis downloaden U kunt het Bouwtechnisch Bestek Woningbouw gratis downloaden op de website van de VMSW via deze link. U vindt hier ook een handleiding die de ontwerper helpt bij de opmaak van zijn bijzonder bestek. De B2005 blijft nog beschikbaar voor lopende projecten. --- einde persbericht --- Zie ook de HandleidingBouwtechnischBestekWoningbouw-A4.pdf

16 blad 16 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt BIM-EXTRACTIE VOOR MEETSTATEN Voor onze meetstaten (detail-meetstaten en samenvattende meetstaten met alle bijhorende prijsberekeningen) gebruiken we uiteraard Excel met onze specifieke C3A-Meetstaat-Extensies. Daarom zorgen we ervoor dat de meetstaattabellen die we uit Revit filteren netjes inpassen in deze C3A-Excelwerkmethodiek. Maar ook goed om weten hoe we die geëxtraheerde meettabellen correct moeten interpreteren én voorbereiden in REVIT, rekening houdend met enkele specifieke REVIT-eigenaardigheden! In de C3A-Revit-Extensies worden stelselmatig (en steeds uitgebreider bij iedere update) heel wat voorbereidingen getroffen ter voorbereiding van deze meetstaten: extra parameters bij de elementen, een keynote-lijst en ingevulde keynotes voor de klassering van alle elementen en verwijzingen naar de bestekteksten, een compleet herwerkt set Materials met extra parameters en bijhorende Schedule Views in de C3A-Revit-Template nu ook conform de codering van het nieuwe VMSW Bouwtechnisch Bestek (dat gemakkelijk uitbreidbaar is met allerlei coderingen (én bestekbeschrijvingen) die niet enkel met Woningbouw te maken hebben. 2.1 Vooraf: Keynotes en Key Schedules Keynotes Deze twee standaard REVIT-faciliteiten vormen essentiële hulpmiddelen om een en ander goed te ordenen en te structureren. Om een en ander herkenbaar te structureren verdient de naamgeving van de objecten en elementen uiteraard ook alle aandacht (denk maar aan de benaming van alle systeem-elementen en model-elementen.rfa-files, met de SfB-bouwelementencodering als hoofdstructuur), maar de Keynoting techniek laat toe om de ordening van meetstaat-tabellen variabel conform een gewenste structuur te rangschikken. Keynoting vormt hét instrument om orde te scheppen in de chaos van objecten, elementen en materialen. Een keynote parameter is beschikbaar voor alle model-elementen (inclusief detail componenten) en materialen. U kunt een tag plaatsen bij elk van deze elementen met behulp van een keynote tag familie. De keynote waarde is afgeleid van een apart tekstbestand dat een lijst met keynotes bevat. In de Type eigenschappen van de objecten, bij de Identity Data, vind je een parameter Keynote. Indien er een keynote lijst aan het project gekoppeld is, kan je hier uit deze lijst een keynote code selecteren. Al vanaf de C3A-Revit Extensies 2010 is bij alle elementen en (toen helemaal vernieuwde lijst ) materialen een Keynote ingevuld uit de overeenstemmende VMSW Keynotelijst.txt, maar er werd ook een keynotelijst C3A_BouwdataPB_Materialen.txt én C3A_BouwdataPB_Objecten.txt klaargezet in de \C3A-RevitExtensies\00_Keynoting folder van de C3A-RevitExtensies In de nieuwste versie vanaf sept is dus de nieuwe sterk uitgebreide en meer gedetailleerde VMSW_KeynoteLijst_2014.txt hiervoor gebruikt.

17 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 17 Wegens het wijdverspreide gebruik van bestekken en meetstaten conform de VMSW-codering in Vlaanderen (waarbij ook een compleet bestek conform deze codering beschikbaar is) werd de VMSWcodering als keynote ingesteld, (alhoewel de Bouwdata PB coderingen veel beter het REVIT BIM-principe volgen ). Uiteraard zullen ze bij de Regie der Gebouwen wel hun eigen RG904 lijst willen gebruiken (die ook volledig klaargezet is conform de C3A-werkmethodiek, zowel qua bestek-opmaak, codering als keynotelijsten enz. ) Misschien komt er ooit nog wel een bestek-omschrijving gebaseerd op deze Bouwdata PBcodering (zie ), of een Europese regelgeving hieromtrent, en wordt dan de switch gemaakt? De Keynote Lijst Er werd een keynotelijst opgesteld (code+omschrijving) die we kunnen gebruiken om gemakkelijk een code te koppelen aan materialen en objecten. Deze codering vormt de sleutel tot het extraheren van bijkomende informatie uit het gebouwmodel. In de VMSW_KeynoteLijst_2014.txt is de codering zelf overeenkomstig de bestekcodering van de VMSW, in de C3A-Bestek-Extensies is nu zelf een volautomatische aanmaak van zo n Keynote-lijst voorzien! Al goed dat niet ieder C3A-Userclublid dit zelf moet doen (de tijd om dit goed in te stellen is absoluut niet te onderschatten), maar dat C3A dit globaal voor alle C3A-REVIT-users kan verzorgen (anders zou dit wellicht nooit gestandaardiseerd raken). Een keynote lijst is een tekstbestand dat is opgesteld volgens een eenvoudige hiërarchie. Een fragment: Belangrijk voor onze gedetailleerde meetstaten is dus die opsplitsing tot op nivo van de meetstaat-posten (alle onderdelen die een aparte hoeveelheid / kostprijs betekenen).

18 blad 18 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Op de eerste regel na bevat elke regel in deze lijst drie delen. Het eerste deel is de keynote code, het tweede deel is de tekstuele omschrijving, en het derde deel verwijst naar het bovenliggende niveau in de hiërarchie. Koppel deze lijst aan uw project (of best vooraf al vanuit de template) via de Annotate ribbon, Tag- Keynote Settings: Wat toegang geeft tot deze dialoog: Selecteer het gewenste keynote bestand en klik OK. Nota: het verdient de voorkeur om een map specifiek voor de keynote bestanden te voorzien, en deze map aan de bibliotheeklocaties toe te voegen (Options File Locations Places), zodat er geen pad bewaard hoeft te worden. Deze methodiek maakt het eenvoudiger om projecten aan anderen door te geven en vergemakkelijkt upgrades. Dit is bijv. de \C3A-RevitExtensies2015\00_Keynoting folder van de C3A-RevitExtensies, met daarin de nieuwe VMSW_KeynoteLijst_2014.txt Nu is de lijst aan het project gekoppeld, en kan er een keynote aan een object worden toegekend. De keynote van het object kan vanaf nu worden gebruikt in schedules.

19 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 19 Keynotes toepassen Een keynote parameter is dus beschikbaar voor alle model-elementen (inclusief detail componenten) en gelukkig evengoed voor de materialen. Alle Materials in de C3A-Template hebben een Keynote uit onze referentie-keynotetabel gekregen. Merk op dat, bij het opzoeken van een Materials in de Materials-lijst, zelfs ook kan gefilterd worden op deze keynote-code : Filteren op de naam C3A geeft meteen ook in een uitgewerkt project alle door C3A in de template voorbereide materialen, zonder alle vreemde materialen die er tijdens een projectuitwerking in sluipen via allerlei componenten! Goed idee om eigen aanpassingen ook in de Identity Info van een eigen referentie te voorzien, zodat je die zelf gemakkelijk gan terugvinden? Uiteraard is het mogelijk een Keynote manueel in te stellen, specifiek voor materialen of objecten die nog niet in de keynote-lijst zouden voorkomen. Denk bijv. aan een extra nog niet voorzien post bij een artikel (een andere dikte, of een andere variëteit). Bij het dupliceren van een materiaal komen al de voorinstellingen (zoals de Keynote) vanzelf ook bij het duplicaat ingesteld, maar via de Keynote Selector kan gemakkelijk een andere code uit de keynotelijst gekozen worden of ingetikt worden indien nodig. Gebruikt u andere bestekteksten met andere coderingen of artikelnummers? Geen probleem, vanaf de C3Admin2015-modules is een automatisme in de C3A-Word-tools voorzien die volledig automatisch een dergelijke keynote-lijst aanmaakt via één drukknop in de Word C3A-Ribbon!

20 blad 20 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Key Schedules Meettabellen bestaan dikwijls uit meerdere elementen die dezelfde kenmerken hebben. Bijvoorbeeld, kan een lokalen-meettabel vele ruimtes hebben met dezelfde vloer-, plafond- en andere basis-afwerkingen. In plaats van handmatig al deze informatie voor elke ruimte in de tabel apart in te voeren, kunt u lijstjes of key-schedules opmaken die automatisch de gewenste informatie helpen invullen, te kiezen uit de lijst. De keys worden gedefinieerd via de Key Schedules. Bij de aanmaak wordt een Key Schedule gebaseerd of gekoppeld aan een categorie, waardoor meteen ook deze key als extra parameter bij dat element erbij beschikbaar komt. Key Schedules lijken heel sterk op de gewone elementen-meettabellen, maar je maakt deze op met uw eigen parameters en een key kan zo allerlei extra attributen meekrijgen. Als u dan een Key selecteert bij een element, dan worden ook alle attributen van die key automatisch mee toegepast op dat element. Fig.: een reeks Schedule Key Tables die in de C3A_RevitTemplate voorbereid zitten Er werden nog enkele andere Key Schedule Tables in de C3A-Template voorbereid, maar ongetwijfeld zijn er heel wat C3A-Userclubleden die zo interessante extra Key Schedules erbij gedefinieerd hebben? Laat niet na deze als voorbeeld eens aan C3A door te spelen, dan komen ze misschien in de volgende C3A-RevitTemplate terecht en moet je dit niet meer zelf updates bij een next release.

21 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 21 Wanden en schrijnwerk kregen een bijkomende oriëntatieparameter aan de hand waarvan tabellen gegenereerd worden die per oriëntatie de oppervlakte weergeeft t.b.v. de EPB rapportering. Rooms krijgen eveneens extra parameters, wat het bijv. mogelijk maakt een tabel ivm de ventilatie van de ruimtes op te stellen. Toevoer, doorvoer en afvoerdebieten worden automatisch berekend. Bij het kiezen van een type ventilatierooster wordt de minimum en maximumlengte van deze roosters berekend. Ook voor de verwarming is er een parameter toegevoegd, zodat ook daar een lijst van kan worden getrokken. Zie de resultaten in de voorbeeld-file C3A-Gebouw.rvt uit de C3A-basiscursus REVIT! Areas zijn van een extra parameter voorzien waarmee het type oppervlakte (doordringbaar/niet doordringbaar/groendak...) kan ingesteld worden. Dit stuurt een tabel aan die informatie berekent voor de aanstiplijst betreffende de gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater.

22 blad 22 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Een eenvoudig voorbeeld: de bestemming van de ruimtes in een project. Eerst voegen we een tabel toe waarin we alle mogelijke bestemmingen voor de ruimtes gaan oplijsten. Deze tabel is koppelen we aan de Room-eigenschap Bestemming. Op die manier krijgen alle roomobjecten in dit project er een nieuwe eigenschap bij, waarvan de waarde uit de genoemde tabel wordt gekozen. De werkwijze is als volgt: Via View-Create-Schedule/Quantities maken we een Schedule Key tabel aan: Klik OK. In het scherm dat nu verschijnt hoeven we niets te veranderen of toe te voegen, we klikken terug OK. Dit brengt ons naar de nieuwe Schedule:

23 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 23 Hier kunnen we via de Rows-New knop in de Ribbon zoveel nieuwe rijen aan de tabel toevoegen als we wensen. De cijferwaardes welke we zien verschijnen kunnen we overschrijven met de benodigde ruimtebestemmingen: Wanneer we nu een Room-object plaatsen en we bekijken de eigenschappen ervan, dan merken we dat er bij de Identity Data een parameter Bestemming is bijgekomen waarbij we de bestemming uit een lijstje kunnen kiezen: Het voordeel hiervan is dat de bestemmingen bij voorbaat vast liggen, zodat de gebruiker maar te kiezen heeft waardoor tikfouten of onverwachte variaties uitgesloten zijn. Deze nieuwe parameter is uiteraard ook beschikbaar in schedules en kan vb. dienen om een vlekkenplan volgens bestemming op te vragen. Het spreekt voor zich dat men meer dan één zo n parameter aan het Room object (of welk objecttype dan ook) kan toevoegen. Dat is precies wat we deden in de C3A_Revit_Template.rte. Een meer uitgebreid voorbeeld (zie verder) maakt gebruik van de hierbij behandelde Keyschedule techniek, en behandelt een deel van het Statistisch Formulier.

24 blad 24 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Schedule/Quantities van bouwelementen Bouwelementen - Algemeen De meetstaat-tabellen van bouwelementen zoals Doors en Windows, Furniture enz. zijn eenvoudig op te zetten, compleet en duidelijk en met alle mogelijke extra parameters uit te werken (cfr. ook het voorbeeld Deuren-meettabel in de C3A-basiscursus REVIT). Merk op dat een Multi-Category meettabel niet de mogelijkheid biedt om de specifieke informatie, die per categorie helemaal anders kan zijn, in de meettabel te krijgen. Vandaar dat de beste meettabellen bekomen worden door individuele tabellen per category bouwlementen eruit te filteren. Uiteraard nuttig om die Keynote in de meettabel op te nemen als verwijzing naar de desbetreffende bestekteksten! Ook interessant om in aparte views via Tags de belangrijkste informatie (zoals referentienrs., type element, bepaalde afmetingen, ) ook in een bijhorend plan aan te geven : In deze meettabellen kan de informatie ingevuld of aangepast worden, met interactief effect in de grafische views! Let bijv. op de aanduiding buitenschrijnwerk in onderstaande tabel, waarmee dan het buitenschrijnwerk gemakkelijk in een aparte meetstaatview kan opgenomen worden : We gaan er in deze workshop vanuit dat het aanmaken van Schedule/Quantitie views gekende materie is ; zie de C3A-REVIT-basiscursus voor de basisprincipes bij het uitwerken van dergelijke meetstaat-views.

25 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Assemblies Aanvullend op een meetstaat-view van gewone Doors en Windows kan een Assembly-view van een Curtain-Wall geheel ook heel nuttig zijn als meetstaat- en prijsaanvraag-voorbereiding. Let wel: deze Assemblies zijn NIET te creëren met een Revit LT (wel beschikbaar in een project ook voor LT eens ze in een project via een Full Revit gemaakt zijn) Cfr. dit voorbeeld uit het project LEIEDAM van Sheci : In de C3A-Meetstaat in Excel ziet dit er dan bijv. zo uit :

26 blad 26 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt In dit Leiedam project zitten 41 zo n raamgehelen, die als aparte assembly gedocumenteerd werden : In de C3A-Exel-meetstaat, samenvattende tabel, ziet dat er dan zo uit : Zie het praktijkvoorbeeld LEIEDAM van Sheci.be

27 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Schedule/Quantities van ROOMS en specifieke extracties In Revit is standaard een en ander voorbereid om Ruimte- en Oppervlakte-Analyses te maken. Area Schema s kunnen opgezet worden (volgens Area schema s zoals Gross Building (totale oppervlak van het gebouw) of volgens Rentable Area s (volgens specifieke principes voor de bepaling van de oppervlaktes). Voor deze Area View zijn trouwens standaard Area Plans voorbereid. In de C3A-Template zijn ook, voor de Oppervlakte- en Volume-Bouwdata-Extractie ter voorbereiding van toepassingen zoals EnergiePrestatie-verslaggeving, Ventilatie, Statistisch Bouwformulier e.d. een aantal voorbereidingen getroffen : Fig.: een reeks Schedule Key Tables die in de C3A_ Template voorbereid zitten Zie ook en en ook Ventilatie van gebouwen Ontwerp- en dimensioneringseisen bij het WTCB voor meer uitleg over die benodigde info en parameters ivm ventilatie Enkele Schedule Key tabellen werden voorbereid (in de naam beginnend met Z zodat ze achteraan in de lijst Schedule Tables staan), met o.a. soorten vloerbekleding, verwarming, RTO (Regelbare Toevoer Openingen), Oriëntaties van wanden en deuren/ramen, waarbij deze Schedule keys ook meteen parameters zijn bij de rooms. De Z Room-parameters koppelt ook enkele parameters voor het Statistisch Formulier en de EPBvoorbereiding naar Ventilatie aan de Functie van de Ruimte.

28 blad 28 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt ROOM data-extracties We gaan er in deze workshop vanuit dat het aanmaken van Schedule/Quantitie views, ook van Rooms, gekende materie is ; zie de C3A-REVIT-basiscursus voor de basisprincipes bij het uitwerken van dergelijke meetstaat-views. In de C3A-vijfdaagse basiscursus REVIT zit een uitgebreide oefening waar de lokalen of Rooms van alle ruimtes in het C3A-gebouw opgemaakt worden (t.e.m. de juiste m3 let op de centrale hal met duplexnivo en de ruimte-berekeningen onder het schuine dak ), en waarbij uiteraard in een bijhorende Schedule Table View de lokalen opgelijst worden, met de bijhorende omtrek, opp. en volume : Ook thema-plannen (zoals verwarming, type bevloering e.d.) zijn meteen op dezelfde manier uit het model te filteren :; Dergelijke thema-planzichten en meetstaat-tabellen zitten al klaar voorbereid in de C3A-Revit_template.

29 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Area en Area Schedule Een functie die blijkbaar minder Revit gebruikers kennen of toepassen zijn de Areas en de bijhorende schedules misschien omdat dit niet in de C3A-Revit-basiscursus aan bod komt? Je kan Areas als een verre neef van Rooms beschouwen, werkmethodiek is gelijkaardig. Het is eveneens een middel om een bepaald gebied af te bakenen en er onder meer een vlekkenplan mee op te bouwen. Waar Rooms in eerste instantie bedoeld zijn om de verschillende ruimtes, tussen Room-bounding elementen in een gebouw te bepalen, worden Areas gebruikt voor het vastleggen van willekeurige gebieden in het project. Zie AreaSchedule_Appartement.rvt als voorbeeld: Aanmaak Area plan Kies Plan Views-Area Plan uit de View tab. Er verschijnt een dialoogvenster waarin je kan kiezen van welk niveau je een area plan maakt. Indien Do not duplicate existing views aangevinkt staat beperkt de keuze zich tot die niveau s waarvan nog geen area plan bestaat. Kies 00 Gelijkvloers, er opent zich een nieuw zicht. Via Visibility/Graphics schakelen we alle grafiek uit welke we hier niet willen zien: snede- en gevelaanduidingen, gridlijnen, referentievlakken/lijnen, vloeren enz. Kies Area - Area Boundary Line uit Room and Area in de Home tab. Teken de grenzen van de area langsheen buitenzijde buitenwanden en in de as van gemeenschappelijke muren. Merk op dat je in de Options bar kan kiezen uit zelf lijnen tekenen of picken. Voorts is er de optie om volgens de in de Settings vastgelegde Area Rules te werken wat we hier gemakshalve achterwege laten.

30 blad 30 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Opteer ervoor de lijnen zelf te tekenen. Gebruik enkel bij de gemeenschappelijke muren de pick tool om netjes het midden van de wand te pakken te kunnen krijgen. Gebruik de trim tool om alle hoeken correct op elkaar aan te sluiten: een area veronderstelt een gesloten omtrek! Eenmaal een omtrek getekend kan je er een Area in plaatsen. Dit werkt op precies dezelfde manier als bij Rooms. Geef je Areas een eigen naam, vb. App. 1.1, Traphal enz. Sleep ook nog een Color Fill Legend in je view. Wanneer je alle areas hebt gedefinieerd zie je dit: Area Schedule Het lastigste werk is achter de rug. Een schedule maken vraagt minder inspanning: kies New- Schedule/Quantities uit de View tab en kies voor Areas (BE Netto Oppervlakten) Bij de Fields selecteren we enkel Name en Area.

31 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 31 Er hoeft ditmaal niets te worden gefilterd, bij Sorting/Grouping sorteren we enkel op naam: Bij Formatting zorgen we voor nederlandse titels en rechtsgelijnde hoeveelheden. Via de Field Format knop werken we nog even de vermelding m² in elke regel weg... Klik OK tot alle dialoogvensters gesloten zijn. Je schedule ziet er nu zo uit: Presentatie Maak een nieuwe plotsheet aan en sleep area plan en area schedule er op...

32 blad 32 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Schedule/Quantities van MATERIALS Aanvullend op de meetstaat van bouwelementen zoals deuren, ramen, raamgehelen, trappen e.d. wordt een meetstaat voor de kostprijsberekening vooral gebaseerd op de materialen (en niet op de m2 of m3 wanden, vloeren en daken ). Vandaar dat de Material TakeOff in REVIT hierbij zo belangrijk is. We gaan er in deze workshop vanuit dat het aanmaken van Schedule/Quantitie views, ook van Material TakeOffs, gekende materie is ; zie de C3A-REVIT-basiscursus voor de basisprincipes bij het uitwerken van dergelijke meetstaat-views. In de C3A-Basiscursus wordt bij wijze van voorbeeld een oefening uitgewerkt waarbij de crepie op de buitenwanden van het C3A-gebouw berekent wordt. Figuur: voorbeeld uit de C3A-basiscursus berekening van de crepie op de buitenwanden Uiteraard komen daarbij aspecten zoals de neggen of dagkanten van de raam- en deuropeningen aan bod, evenals de noodzakelijkheid om het gebouw-model, toch juist op te bouwen om er een juiste meetstaat-extractie te kunnen uit filteren. Cfr. het voorbeeld met de crepie op de buitenwand onder de trap, die daar moet weggehaald worden via bijv. een Cut Void : niet enkel om de tekeningen juist te krijgen, maar ook om een juiste meetstaat-extractie te kunnen bekomen! In het volgende puntje Opbouw Revit-model en impakt op de BIM-Extractie volgen meer details i.v.m. hoe REVIT precies met z n meetstaat-extractie van materialen omspringt!

33 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Opbouw Revit-model en impakt op de BIM-Extractie Wanden Of : hoe rekent REVIT precies bij Material TakeOffs? Hierbij volgen een reeks detail-situaties om beter te kunnen inschatten hoe precies REVIT rekent, of waar best kan mee rekening gehouden worden omdat REVIT bij bepaalde situaties soms ook eigenaardige bokkesprongen maakt. De bijhorende.rvt-files zijn bij deze infobundel beschikbaar, bedoeld voor diegenen die deze details ook eens zelf in detail willen nakijken en eventueel nog enkele varianten erop willen uitproberen. De voorbeeld-rvt-projecten waarin dit geanalyseerd werd zijn samen met deze infobundel digitaal op C3A.net beschikbaar voor alle C3A-REVIT-Users om zelf nog een en ander in na te kijken... Location Line De keuze van de Location Line beïnvloedt de resultaten van de material take off niet. In onderstaande afbeelding zien we drie identieke muurtjes van 1 meter lang en 3 meter hoog. De bovenste heeft als Location Line de buitenzijde buitenspouwblad, bij de tweede is dat het midden van de muurdikte en de derde heeft binnenzijde binnenspouwblad als Location Line. Wrapping Revit houdt geen rekening met wrapping van de wandcomponenten: elke component krijgt dezelfde oppervlakte, ongeacht of deze wrapt. Ook voor de volumes wordt de wrap niet in rekening gebracht: de volumes zijn dezelfde ongeacht of men de componenten laat wrappen of niet. Voor de duidelijkheid zullen we in volgende items enkel non-wrapping wanden gebruiken.

34 blad 34 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Wand-op-wand aansluiting: T-aansluiting tussen spouwmuur en binnenmuur van elk 1m lang (en 3m hoog in dit voorbeeld): volumes worden correct berekend (abstractie gemaakt van het wrappingprobleem). Bij de oppervlakteberekening wordt de aansluiting niet in mindering gebracht. (vb. ivm pleisterwerk) L-aansluiting van twee dezelfde spouwmuren van elk 1m lang: Bij een butt-join vertoont de material takeoff verschillende waarden voor wand 1 en wand 2. Als je met Edit Wall Join je hoekaansluiting gaat bekijken, zie je hoe Revit de verschillende wandcomponenten op elkaar aansluit. Dit is evenwel niet de methode waarmee Revit rekent! Als we de resultaten bekijken, zien we dat Revit de ene wand volledig doorrekent, en de andere als geheel via de butt-methode op de eerste laat aansluiten. Met andere woorden: de rekenmethode is anders dan de grafische voorstelling. Hieruit kunnen we opmaken dat het totaal over alle muren wel correct is, doch dat er voor elke muur afzonderlijk een afwijking is. Deze afwijking in oppervlakte is in dit voorbeeld (in min of in meer) het equivalent van de halve muurdikte x muurhoogte. Bij de volumeberekening wordt dezelfde methode gehanteerd. Dit betekent dat voor de getoonde hoekoplossing teveel volume wordt gerekend voor Wand 1 en te weinig voor Wand 2. Het volume van de twee wanden samen is bij deze rekenmethode te groot. Bij een miter-join meet Revit voor beide wanden dezelfde waarden, ze worden immers netjes onder verstek op elkaar aangesloten. Hier worden de volumes correct gemeten, zowel voor elke wand als voor elke wandcomponent. Ook de oppervlaktes zijn per wand en per wandcomponent correct gemeten, waarbij voor de lengte de buitenzijde van elke component werd aangehouden.

35 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 35 Merk op dat indien we dezelfde berekening maken in Excel we volgende waarden krijgen: In Excel rekenden we als volgt: Voor de Butt aansluiting maten we de muurlengte zoals in het tekeningetje al aangeeft: zowel voor Wand 1 als voor Wand 2 werd elke wandcomponent afzonderlijk gemeten. Voor de Miter aansluiting namen we als lengte de as van elke component. Dit geeft dan weer een vertekend beeld voor wat de oppervlaktewaardes aangaat. Concluderend kunnen we zeggen dat Revit de hoekaansluitingen correct rekent wanneer een miterhoekoplossing is gebruikt èn het gaat om twee dezelfde wandsoorten. Indien één van beide wanden vb een dikker binnenspouwblad heeft, dan zal Revit dezelfde methode blijven hanteren terwijl volgens de regels van de kunst de dikste wand hoort te worden doorgerekend... Spijtig dat REVIT niet standaard een Miter Join tekent ipv een Butt Join?

36 blad 36 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Wanddoorbrekingen door ramen: Vertrekkend van een wand van 2 m lang en 3m hoog met een bloks raam van 1 x 1 m berekent Revit de hoeveelheden als volgt: Een raam met dagmaat 1x1 m in een spouwmuur geeft een correcte oppervlakte- en volumeberekening. Wanneer het raam achter slag wordt geplaatst krijgen we volgende waarden: Vergelijken we dit met wat Excel berekent: We zien dat enkel de netto oppervlakte van het buitenspouwblad correct wordt verrekend. Alle andere waardes wijken in geringe mate af van de werkelijke waardes. De afwijking is evenwel klein. Het is aan de ontwerper om te bepalen of het om een te verwaarlozen verschil gaat. Nota: om de berekening overzichtelijk te houden, zijn geen dorpel of linteel gebruikt. Wanneer deze wèl gebruikt worden, worden ze ook van de muur afgetrokken. Dit op zich zorgt voor bijkomende afwijkingen in de hoeveelheden... In de twee bovenstaande voorbeelden is de wand zo ingesteld dat hij geen wrapping heeft. Onderstaand voorbeeld toont een raam achter slag waarbij de wand wrapt bij de openingen (het binnenpleisterwerk ). In dit geval betekent dit dat de raamopening wordt uitbekleed met pleisterwerk. Misschien is dat niet zo heel erg zichtbaar in de afbeelding, maar in de meetstaat vinden we er helemaal niets van terug: Revit rekent precies dezelfde hoeveelheid pleisterwerk als in het voorbeeld zonder wrapping! In dit geval worden dus de neggen of dagkanten van de ramen niet meegerekend in het pleisterwerk maar hoe spreekt u dit af met uw aannemer: ook de nette muuroppervlakte van de binnenwand, en eventueel een extra verrekening voor de lengtes van de raam- en deuropeningen links/rechts en boven?

37 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Vloeren Vloeraansluiting op wand: In dit voorbeeld gebruiken we een wand van één meter lang en zes meter hoog (gelijkvloers tot tweede verdieping), waar op de eerste verdieping een vloer van 1 x 1 m op aansluit. In de grafische voorstelling snijdt het dragend deel van de vloer de dragende component van de wand uit. De afwerkingslagen van de vloer lopen tot tegen de wand maar snijden deze niet uit. Volgens Excel dienen we volgende waardes te krijgen: Revit geeft ons dit: De berekende waardes wijken dus af van de werkelijkheid. We observeren volgende discrepanties bij de wand: Van de isolatie wordt ten onrechte een aftrok gemaakt voor zowel oppervlakte als volume. Ten onrechte, vermits de isolatie niet wordt uitgesneden door de vloer. Van de dragende component wordt te weinig afgetrokken voor oppervlakte (Revit: 5.79 m² - Excel: 5.80 m²) en voor volume (Revit: m³ - Excel: m³) Het is ons niet duidelijk waar Revit in dit geval z n waardes voor de wand haalt... Bij het berekenen van de vloer gaat Revit zeer rechtlijnig te werk. Hoewel in de grafische voorstelling het niet dragend deel van de vloer door de dragende wand wordt uitgesneden, heeft dit op de oppervlakteberekening geen enkele invloed: alle vloercomponenten krijgen in de material takeoff de oppervlakte van de dragende component, zoals vastgelegd in sketchmode. Idem voor de volumeberekening.

38 blad 38 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Daken Dakaansluiting op wand - Plat dak Bij een aansluiting tussen wand en plat dak zien we dat Revit dezelfde rekenregel hanteert als bij de vloeraansluitingen. Ook hier krijgen alle dakcomponenten de oppervlakte van de dragende component. Ook de wand wordt opnieuw niet correct gerekend. Van de isolatie hoort niets af te gaan net zo min als van het buitenspouwblad. De volume-aftrok bij het binnenspouwblad is te groot: als we terugrekenen lijkt het er op dat Revit niet enkel de onderste component aftrekt, maar de DRIE onderste. De oppervlakte aftrok is dan weer wèl correct... Dakaansluiting op wand - Hellend dak Ook wanneer het dak een helling heeft zien we andermaal dat Revit dezelfde rekenregel hanteert als bij de vloeraansluitingen. Ook hier krijgen alle dakcomponenten de oppervlakte van de dragende component. In dit geval is er wèl een aftrok van alle wandcomponenten (de wand sluit op het hellend dak aan), zowel voor oppervlakte als voor volume. We zien nog maar eens afwijkende meetresultaten: het volume van het binnenspouwblad hoort m³ te zijn ipv m³, en voor het buitenspouwblad m³ ipv m³. Voor de wandoppervlaktes is het niet duidelijk in welk vlak de oppervlakte wordt gemeten. Beschouwen we het buitenspouwblad, dan bedraagt de oppervlakte aan de buitenzijde m² in de as buitenspouwblad m² aan de binnenzijde m² Geen van deze waardes vinden we in de material takeoff terug... Een gelijkaardige discrepantie zien we bij het binnenspouwblad.

39 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Architecturale kolommen We bekijken drie situaties: vrijstaand, joined en samengevoegd. Deze ontdubbelen we nog eens waarbij het kolommateriaal de ene keer hetzelfde is als van het binnenspouwblad, de andere keer een ander materiaal. Materiaal kolom = materiaal binnenspouwblad Vrijstaand Berekeningsmethode vrijstaande architecturale kolommen: Oppervlakte: alle zes de vlakken. Dit is afwijkend van de wanden, waar basis- en topvlak niet in aanmerking worden genomen. Volume: correct Gealigneerd tegen wand Hier werd de kolom gealigneerd met de binnenzijde van het binnenspouwblad. We zien dat, hoewel binnenspouwblad en kolom hetzelfde materiaal gebruiken, de oppervlaktes van de snelbouw ongewijzigd zijn t.o.v. de vrijstaande situatie. Dit is in wezen niet correct vermits kolom en wand een zijde delen. Aangenomen dat de wandoppervlakte langs buitenzijde component gemeten wordt, blijft het feit dat er van de kolom nog steeds alle vlakken in de oppervlakte worden opgenomen. Ook zien we dat het pleisterwerk van de muur nu plots op de kolom staat, hoewel daar in de meting niets van te merken valt. Volumes zijn correct berekend. Samengevoegd met wand Hier werd de kolom verplaatst tot tegen de buitenzijde van het binnenspouwblad, deze laatste dus effectief volledig overlappend. De hoeveelheden van de wand blijven ongewijzigd. Bij de kolom is het volume correct berekend, maar hoe Revit aan de waarde voor de oppervlakte komt is ons niet duidelijk. Ook zien we in de meetstaat plots (te weinig) pleisterwerk opduiken bij de kolom. Bij de meting van de wand is het pleisterwerk nog steeds ten onrechte aanwezig.

40 blad 40 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Materiaal kolom materiaal binnenspouwblad Vrijstaand Berekeningsmethode vrijstaande architecturale kolommen: Oppervlakte: alle zes de vlakken. Dit is afwijkend van de wanden, waar basis- en topvlak niet in aanmerking worden genomen. Volume: correct Gealigneerd tegen wand Hier zien we dat, hoewel binnenspouwblad en kolom een zijde delen, de oppervlaktes ongewijzigd zijn t.o.v. de vrijstaande situatie. Dit is in wezen niet correct vermits kolom en wand een zijde delen. Aangenomen dat de wandoppervlakte langs buitenzijde component gemeten wordt, blijft het feit dat er van de kolom nog steeds alle vlakken in de oppervlakte worden opgenomen. Volumes zijn correct berekend. Merk op dat de materiaalweergave grafisch dezelfde wordt als deze van het binnenspouwblad. Dit is in tegenspraak met de material take-off. Dit euvel kan verholpen worden door vooraf in de kolomfamily de parameter Automatically joins geometry to walls uit te vinken. Het is wellicht ook nuttig om weten dat de parameter Show family pre-cut in plan views bepaalt of de kolom in een project de cut plane van het grondplan volgt, dan wel de cut plane bepaald in de family (wat de default waarde is). In de family is die cutplane op 4 meter ingesteld, waardoor in een klassieke plattegrond de cut pattern van het kolommateriaal niet zichtbaar zal zijn.

41 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 41 Samengevoegd met wand Hier werd de kolom verplaatst tot tegen de buitenzijde van het binnenspouwblad, deze laatste dus effectief volledig overlappend. We zien hier een totaal nieuw fenomeen: de kolom heeft er plots een materiaal bijgekregen en heeft nu geen volume meer?! De hoeveelheden van de wand blijven ongewijzigd. Merk ook hier op dat de materiaalweergave grafisch dezelfde wordt als deze van het binnenspouwblad. Dit is in tegenspraak met de material take-off. Zie het voorbeeld hierboven over hoe men dit kan aanpassen Structurele kolommen We herhalen nog eens dezelfde oefening met een structurele kolom. Materiaal kolom materiaal binnenspouwblad Vrijstaand Berekeningsmethode vrijstaande structurele kolommen: Oppervlakte: opnieuw alle zes de vlakken. Dit is afwijkend van de wanden, waar basis- en topvlak niet in aanmerking worden genomen. Volume: correct Gealigneerd tegen wand Hier zien we dat, hoewel binnenspouwblad en kolom hetzelfde materiaal gebruiken, de oppervlaktes ongewijzigd zijn t.o.v. de vrijstaande situatie. Dit is in wezen niet correct vermits kolom en wand een zijde delen. Aangenomen dat de wandoppervlakte langs buitenzijde component gemeten wordt, blijft het feit dat er van de kolom nog steeds alle vlakken in de oppervlakte worden opgenomen. Volumes zijn correct berekend.

42 blad 42 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Samengevoegd met wand Hier werd de kolom verplaatst tot tegen de buitenzijde van het binnenspouwblad, deze laatste dus effectief volledig overlappend. Kolom en wand versmelten ditmaal niet met elkaar. Logischerwijze zullen de wandvolumes niet wijzigen. Daarom werden kolom en muur met Join geometry met elkaar versmolten. De structurele kolom krijgt voorang op (in dit geval als niet-dragend aangemerkte) de muur - zoals het hoort. De hoeveelheden van de wand wijzigen, maar waar de waardes voor de oppervlaktes vandaan komen is nogal duister. Tot slot unjoinen we wand en kolom, en maken we de wand structural (via de Wall Properties), wat er meteen voor zorgt dat wand en kolom terug versmelten. In tegenstelling tot de architecturale kolom behoud de structurele kolom haar materiaal. We zien andermaal dat de kolom er plots pleisterwerk bijgekregen heeft dat geen volume blijkt te hebben?! Merk tevens op dat - afgaand op de meting - de wand voorrang krijgt op de kolom! Wall sweeps Deze worden helemaal niet opgenomen in de materialenmeetstaat, ook niet wanneer de sweep met de muur wordt gejoind.

43 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad En parts? Ook interessant is om te zien hoe Revit omspringt met de hoeveelheden wanneer we wanden en floors opdelen in Parts (zoals beschikbaar vanaf de recentste release). In die voorbeeld twee wanden en een vloer die we in parts opdelen. In dit voorbeeld zien we twee zes meter hoge spouwmuren van elk één meter lang aan de buitenzijde, die we via een miter join aaneen hebben gezet. Daaraan is op de verdieping een vloerplaat toegevoegd welke in beide wanden uitsnijdt. De vloerplaat heeft een voetafdruk van 0.8 x 0.8 meter. In realiteit zullen de niet-dragende onderdelen (dekvloer, isolatie, afwerkingslagen) door het opgaand metselwerk worden uitgesneden, wat hun voetafdruk terugbrengt naar 0.65 x 0.65 meter. Dat vinden we evenwel niet terug in de material take-off, waar voor alle vloerlagen dezelfde oppervlakte van 0.64 m² wordt opgegeven. Dat is correct voor het dragend gedeelte, niet voor de andere componenten.

44 blad 44 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Als we beide wanden en de vloer in parts gaan opdelen, zien we dat de hoeveelhedenstaat voor de vloer volstrekt niet wijzigt. Voor de wanden ligt de zaak enigszins anders. Volgens Revit verminderen alle wandcomponenten qua oppervlakte. Naar volumes toe zien we een lichte toename bij de wandisolatie en het parement, een lichte afname bij het dragend metselwerk, en een status quo bij het wandpleisterwerk. Merk ook op dat de wanddelen die grafisch doorbroken zijn, afzonderlijk in de meting terecht komen: we zien vier regels voor het dragend metselwerk en voor de wandbepleistering.

45 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 45 In een derde variant hebben we de parts gecorrigeerd. In de doorsnedes selecteren we elke part afzonderlijk, en in z'n properties vinken we Show Shape Handles aan. Met deze handvatjes kunnen we het onderdeel zo slepen dat de aansluitingen terug zijn zoals ze in realiteit worden uitgevoerd. En jawel: dat heeft meteen ook z'n weerslag op de hoeveelhedenstaat:

46 blad 46 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Wanneer we het geheel uittekenen in AutoCAD, en daar dan de volumes en oppervlaktes gaan bepalen, is dit het resultaat: Het volume in REVIT en via deze manuele methode komt nu toch verbluffend goed overeen! Conclusie: indien het model wordt opgedeeld in parts welke vervolgens via de handles hun correcte vorm krijgen, rekent Revit heel precies!

47 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad De Verfborstel Zoals je wellicht weet, kan je via Modify Edit Face Paint een oppervlak een verfbeurt geven. Dit wil zeggen dat je een bepaald materiaal kan schilderen op een vlak van een bouwelement. Let wel: niet eender welk vlak kan hiertoe geselecteerd worden. Niettemin is het een handig middel om vb één zijde van een wand een ander aanzien te geven. Bedenk evenwel dat het gebruik van de paint tool uitsluitend voor een bijkomende laag zorgt. Een wand met pleisterwerk waarop je verft, behoudt nog steeds het pleisterwerk. Net zoals in de realiteit is die verf een bijkomend laagje op de wand. Dat weerspiegelt zich ook in de material take-off: de wand heeft nog steeds evenveel pleisterwerk, en er is een meetlijn voor de verflaag bijgekomen. We werkten een klein voorbeeldje uit. Binnen een gebouw bevindt zich een ruimte, begrensd door zowel buiten- als binnenmuren, en voor de volledigheid voegden we een deur en wat ramen toe. Ramen en deur eindigen op dezelfde hoogte, en we gaan alle wanden in deze ruimte een afwijkend kleurtje geven tussen vloer en bovenzijde schrijnwerk. We hebben hiervoor slechts twee dingen nodig: de split face tool en de paint tool. Beide staan netjes samen bij Modify > Edit Face. Omdat geen van beide tools in een 3D zicht kan gebruikt worden, maken we tijdelijk vier snedes aan, zodat we op alle vier de muren aan de slag kunnen. We maken de eerste snede actief, en kiezen de Split Face tool. Selecteer de wand waarop je de split wil aanbrengen. Bij split faces is het niet noodzakelijk een gesloten contour te tekenen: de contouren van het te splitten object dienen eveneens als begrenzing. Het is het eenvoudigst om zomaar een lijn op de wand te gaan tekenen, en deze daarna via grip edit en de Align tool op de juiste positie te schuiven. Sluit desgewenst de slotjes zodat de split verbonden blijft met de raamhoogte en de binnenwand.

48 blad 48 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt We moeten nu nog één splitlijn tekenen, verticaal tegen de binnenwand aan. Zet deze ook op slot, en klik Finish Split Face. Met de Paint tool kunnen we nu een kleurtje aan de wand geven. Stel eerst de view-weergave in op Shaded with Edges en zorg voor een geschikt materiaal. Denk hierbij vooral aan de juiste keynote en Bouwdata PB Code, zodat het schilderwerk afzonderlijk gemeten kan worden in de schedules. Vink ook Use Render appearence for Shading aan in de Graphics tab van het materiaal. Kies de Paint tool, en klik op de rand van de split face. Deze neemt meteen de kleur aan van het gekozen materiaal. Herhaal de split op de tweede wand.

49 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 49 We willen graag de split op dezelfde hoogte te aligneren als de eerste wand, maar dat is op het eerste zicht niet zo eenvoudig. In de doorsnede zie je de eerste wand niet in aanzicht, zodat je geen referentie kan aanduiden. Twee snedes openen helpt hier niet, omdat de Align tool dit niet ondersteunt. Ook in een 3D camerazicht is de Align tool niet beschikbaar. De oplossing is nochtans simpel: we maken gewoon een snede diagonaal door de kamer. Nu kunnen we wel de split van de tweede wand aan de eerste aligneren in principe kan je de split zelfs tekenen in de diagonale snede. We gebruiken dezelfde procedure om de resterende wanden aan te pakken. De geverfde oppervlakte kan probleemloos gemeten worden via een material takeoff schedule. o We kiezen enkel de velden welke ons aanbelangen: materiaalnaam, keynote en materiaaloppervlakte. o We filteren op materiaalnaam, deze moet de term wandafwerking - schilderwerk bevatten. o We sorteren op materiaalnaam en vragen een totaallijn. Het resultaat is deze tabel: Indien je met meerdere verfkleuren werkt zal je uiteraard ook meerdere materiaal(namen) gebruiken, wat ook doorwerkt in de schedule: Tot slot willen we er nog even op wijzen dat je deze techniek best met enig gezond verstand gebruikt. Het is bijvoorbeeld zeer verleidelijk om via split face een wandbetegeling te plaatsen. Bedenk echter dat je in de meting dan nog het onderliggende pleisterwerk dient in mindering te brengen... Ook als vloerafwerking is dit een zeer dankbare techniek. Op een vloerplaat kan je aldus twee verschillende soorten tegels of tapijtkleuren verwerken. Zorg er wel voor dat je een afwerkingslaag kiest waarbij de ondergrond identiek kan blijven qua dikte en samenstelling. Indien je vb. dezelfde vloer deels met tegels en deels met vinyl wil afwerken, dan zal de dikte van de chappelaag anders zijn onder de tegels dan onder het vinyl!

50 blad 50 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Schedules/Quantities met Revit Phasing Fasering in Revit gaat eigenlijk over de evolutie doorheen de tijd. Fasering in Revit laat het verschil zien tussen verschillende tijdsperiodes in de opbouw/afbraak van een bouwproject. Deze fasering kan per view de Revit elementen wel, niet of anders weergeven volgens een bepaalde filter-regel. Niet enkel bij bouwprojecten die in fases uitgewerkt worden, maar ook in situaties met renovaties, bestaande toestand, afbraak en nieuw te bouwen delen biedt dit heel nuttige faciliteiten. Inspelen op de tijdslijn in een bouwproject is niet enkel voor de visuele voorstelling heel nuttig, maar ook voor het genereren van meettabellen gebaseerd op de gewenste fase is deze techniek zeker interessant. In de C3A-REVIT Phasing workshop werd een kleine oefening uitgewerkt die ook uiteenzet hoe men best de af te breken hoeveelheden én de hoeveelheden per fase apart kan laten berekenen. Om de meetstaat van de Af Te Breken wanden te zien, is wel een Extra Phase Filter Toon Afbraak erbij aan te maken, met enkel de Demolished elementen in de Nieuwe Situatie in beeld. Merk nog op dat voor de volledige meetstaat van de af te breken elementen, zowel een Afbraak Parts én een Afbraak algemeen vereist is maar alles wordt toch heel nauwkeurig in de meetstaat weergegeven! Zie hierbij zeker het voorbeeld uit de C3A-REVIT Phasing-workshop: waar ook de meetstaat-extractie per fase (af te breken / nieuw te bouwen) uitgewerkt is.

51 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Export van Schedule Tables naar Excel Uiteraard is het de bedoeling van deze meetstaat-informatie ook op een handige manier uit Revit te extraheren naar bijv. Excel. Via de Revit Export menu kan je gemakkelijk een Schedule (die als view actief staat- exporteren naar een Delimited.txt bestand: Dankzij de Export settings is dit achteraf vrij goed in Excel te openen ; formules en formatteringen gaan hierbij wel verloren, maar aan u om dit in Excel verder uit te werken:

52 blad 52 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Merk op dat je dus best geen Suffixen zoals m en m² mee laat exporteren (niet voorzien in de Format van die cellen!), en dat je in Excel ook nog de Fomules (indien nodig) zelf moet (her-) maken, wegens zo n txt-extractie. Daarom kan het wenselijk zijn om die Extractie ZONDER de Group Headers en Footers uit te voeren, zodat je goed bewerkbare, bruikbare data in Excel krijgt. Deze export-functionaliteit naar Excel is dus ook wel voor optimalisatie vatbaar: meteen in een XLS-formaat exporteren (taak voor Autodesk!) zou zeker nuttig kunnen zijn (alhoewel deze data toch zorgvuldig moet geknipt en geplakt worden in uitgebreidere meetstaten van een totaal-project). Een automatisme dat de gepaste Schedules in één beweging zou kunnen exporteren én assembleren in één beter bruikbare Excel, en waarbij dan nog een update of synchronisatie achteraf kan gebeuren, zou natuurlijk nog beter zijn dat is precies wat we met de nieuwste C3Admin2015-release aangepakt hebben (zie verder).

53 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 53 Ook nuttig om een Export van een Room/Area Report uit te voeren (ook via de Revit Export menu) : Let op de selectie van de Lokalen-views, en de Settings waarmee het voorkomen van het rapport kan bepaald worden. Het resultaat als HTML-rapport- mag er zeker zijn: Het zou ook wel nuttig zijn indien een dergelijke uitdraai ook van Walls, Floors en Roofs (en niet enkel van Rooms) zou mogelijk zijn. Ook iets voor een next release van Revit?

54 blad 54 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt VAN REVIT NAAR EXCEL VIA C3ADMIN Schedules voorbereiden en exporteren in Revit Het is van cruciaal belang een hoeveelhedenstaat nauwgezet voor te bereiden alvorens te exporteren ter gebruik in een Excel-meetstaat. In de nieuwste C3A-Revit-template zijn de benodigde ScheduleTables al voorbereid, én is een geautomatiseerde Schedules Exporteren via één drukknop in de C3A-Revit-Ribbon voorzien : Voorbereiden van schedules De knop Schedules Exporteren exporteert binnen een Revit-project alle schedules met een welbepaalde prefix in hun naam naar evenveel gelijknamige tekstbestanden. Dergelijke schedules zijn reeds voorzien in het sjabloon C3A_Revit2015_Template.rte die deel uitmaakt van de C3A-Extensies voor Revit 2015 en later. Zo'n tekstbestand kan vervolgens als bron worden gebruikt om meetlijnen in een detailmeetstaat te importeren. Naamgeving De in het sjabloon voor export voorbereide schedules hebben alle een naam die begint met "ME_" wat staat voor Meetstaat Export. Bij het exporteren worden alle schedules met deze prefix verwerkt. Men is vrij een andere prefix te kiezen, doch het is raadzaam zo'n prefix exclusief te reserveren voor die schedules die men voor export heeft voorbereid. De in het sjabloon voorbereide exportlijsten hebben in hun naam verder een driecijferige code welke overeenstemt met de codering voorzien volgens VMSW. De naam eindigt (optioneel) met een tekstuele omschrijving. Een voorbeeld: ME_72-_Elektra-Verlichting. Gebruik van keynotes De keynote is een standaard Revit parameter, die vertelt wat de toepassing van een materiaal of artikel is. vb: = dragende binnenwanden De gebruikte codes zijn afkomstig uit de VMSW artikellijst versie We gebruiken keynotes om de exportschedules te structureren. Keynoting voor materialen vs. keynoting voor artikelen. Revit biedt de mogelijkheid om een keynote toe te kennen aan materialen zowel als aan objecten. Bij objecten kunnen de keynotes vaak toegekend worden op zowel type- als instanceniveau. Daardoor is het mogelijk om naast een export van materiaalhoeveelheden ook voor specifieke objecten een exportschedule voor te bereiden. Denk bijvoorbeeld aan afzonderlijke schedules voor funderingspalen, stopcontacten of radiatoren. Besteed hier de nodige zorg aan! Niet alles is zonder meer mogelijk. Hierbij dient men goed op te passen dat verschillende schedules niet van dezelfde codes gebruik maken. Zoniet zal bij het importeren in een detailmeetstaat een latere import de gelijke codes uit een vorige import overschrijven. In het sjabloon C3A_Revit2015_Template.rte zijn drie types schedules voorbereid.

55 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Drie types schedules Ten behoeve van het exporteren van hoeveelheden zijn in het sjabloon volgende drie types schedules toegevoegd. Bij de materialenlijst en de reeks bouwcomponenten-lijsten zijn telkens de vijf eerste kolommen vastgelegd, vandaar dat die kolomtitels in het rood ingekleurd zijn. Aanvullend kan naar wens de ene of andere extra kolom toegevoegd worden Materialenlijst De schedule ME_---Materialen is een gefilterde lijst waaruit alle materialen worden geweerd die hetzij geen keynote hebben, hetzij geen meetcode groter dan 1. Dit zorgt er voor dat enkel die materialen in de lijst voorkomen die in m² of m³ worden gemeten, en waarvoor een keynote is opgegeven. Opgelet: De gebruiker mag deze eerste 5 kolommen en hun volgorde niet wijzigen, ze zijn noodzakelijk voor de goede werking van de export. Bij wijze van geheugensteun kregen de koppen van deze kolommen een opvallende kleur.

56 blad 56 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Keynote Deze eerste kolom toont de keynote van het materiaal. Omschrijving Deze kolom toont de materiaalnaam. MeetstaatTotaal Deze kolom is een berekend veld dat gebruik maakt van de Meetcode parameter van het materiaal om te bepalen of de oppervlakte dan wel het volume van het materiaal wordt getoond. De gebruikte formule is: if(material: Meetcode = 2, (Material: Area / 1 m²), (if(material: Meetcode = 3, (Material: Volume / 1 m³), 0))) Zoals aangegeven in de formule maken we gebruik van de materiaalparameters Material: Area en Material: Volume. In de tabel hebben we deze velden verborgen, ze zijn immers overbodig in de meetstaat daar hun waarde in de kolom MeetstaatTotaal wordt overgenomen in functie van de waarde van de Material: Meetcode parameter. Meetcode Deze kolom toont de meetcode van het materiaal. Vermits Revit voor de materialen wel de parameters Material: Area en Material: Volume kent, maar geen Material: Length, hoort de materiaalmeetcode ofwel leeg te zijn, ofwel het geheel getal 2 of 3 te bevatten. Nota: De Meetcode is een custom shared parameter die aan Identity Data van de materialen in het C3A- Revitsjabloon zijn toegevoegd. We gebruiken Meetcode om aan te geven of dit materiaal gemeten wordt in vierkante of kubieke meter, door resp. 2 of 3 in te vullen. In het sjabloon is dit reeds gebeurd voor alle materialen welke een keynote hebben, en die in de VMSW-artikelenlijst één van de genoemde meeteenheden hebben. Opgelet: vul hier enkel de waarde 2 of 3 in! Eventuele andere gehele getallen worden welliswaar aanvaard, maar het is niet mogelijk een reeds ingevulde waarde te wissen: ze kan enkel overschreven worden. Refnr Deze kolom toont de Mark van het materiaal. Het invullen van het refnummer is optioneel, en heeft geen invloed op de goede werking van het geheeld. Het is bedoeld als referentie voor de calculator.

57 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad BouwComponenten-lijsten Deze bouwcomponenten-lijsten zijn in eerste instantie bedoeld als stuklijst, ze meten dus die objecten die men in stuks wenst te meten. Hier zijn de schedules gebaseerd op specifieke Revit objecten (zoals Windows, Doors, ) en via een extra filter op de Keynote kunnen ook nog eens exclusief die elementen eruit gefilterd worden die van een keynote voorzien zijn. Door- en Windows- in CurtainWall gehelen kunnen dan bijv. best géén keynote meekrijgen, zodat die niet in deze tabellen voorkomen én ook nog eens bij de CurtainWall Assemblies! Dat houdt ook meestal in dat men voor deze objecten best materialen gebruikt waaraan GEEN keynote is gegeven, zodat het materiaal van deze objecten niet ook nog eens in de Materialenlijst terechtkomt! Ook zijn er artikellijsten waar wordt gemeten in lopende meter ipv in stuks, vb bij buizen. Keynote Deze kolom toont de keynote van het artikel. Omschrijving Deze kolom toont de artikelnaam. Aantal Deze kolom geeft het aantal stuks weer voor een welbepaald artikel. Dit zal in de praktijk steeds 1 zijn, omdat de schedule elk object oplijst. Voor lijnvormige elementen, zoals goten en leidingen, vervangt de kolom Lengte de kolom Aantal. MeetcodeStuks Deze kolom toont de meetcode van het artikel dat in stuks wordt gemeten. In tegenstelling tot bij de materialen, is deze meetcode geen eigenschap van het artikel, maar is ze opgevat als een Calculated field, en is ze dezelfde voor elk artikel in een gegeven lijst. De waarde van deze meetcode is 0. MeetcodeLengte Deze kolom toont de meetcode van het artikel dat in lopende meter wordt gemeten. In tegenstelling tot bij de materialen, is deze meetcode geen eigenschap van het artikel, maar is ze opgevat als een Calculated field, en is ze dezelfde voor elk artikel in een gegeven lijst. De waarde van deze meetcode is 1.

58 blad 58 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Refnr Deze kolom toont de Mark van het materiaal. Het invullen van het refnummer is optioneel, en heeft geen invloed op de goede werking van het geheeld. Het is bedoeld als referentie voor de calculator. Opgelet: De gebruiker mag deze eerste 5 kolommen en hun volgorde niet wijzigen, ze zijn noodzakelijk voor de goede werking van de export. Bij wijze van geheugensteun kregen de koppen van deze kolommen daarom een opvallende kleur. De gebruiker mag deze schedule naar wens met extra kolommen uitbreiden, op voorwaarde dat deze rechts van de bestaande kolommen worden toegevoegd. Zo kunnen zoals in bijvoorbeeld de kolommen Manufacturer en Model worden bijgevoegd. De inhoud van deze velden worden tot één tekenreeks samengevoegd, en in de detailmeetstaat als omschrijving aan de meetlijn toegevoegd. Objectcategorie Er zijn meerdere artikellijsten in het sjabloon voorzien. Zo'n artikellijst bevat steeds één categorie Revit-objecten. Nota: Tot welke categorie een object behoort is bepaald in de Family. De keuze van categorie is aan de maker van de Family, doch kan in de Family Editor door elke gebruiker worden gewijzigd. De ervaring leert dat verschillende producenten van families ook wel eens verschillende ideëen hebben omtrent de opdeling in categoriëen, en niet allemaal dezelfde spelregels volgen. Kijk dus uit met families van externe bronnen! In bepaalde gevallen is er op een artikellijst bijkomend een keynotefilter toegepast. Een voorbeeld: De schedule ME_27-_Stalen liggers maakt een lijst van de objecten in de categorie Structural Framing. Zo'n lijst bevat alle structurele liggers, ongeacht hun materiaal. De VMSW maakt evenwel onderscheid naar materiaal: 26 Structurele elementen in beton 27 Structurele elementen in staal 29 Structurele elementen in hout Door een keynote filter te voorzien is het mogelijk om de lijst te filteren op een specifiek materiaal. Op die manier maakten we lijsten voor houten, betonnen en stalen liggers. Opgelet: wanneer men vakwerkspanten/liggers (trusses) voorziet, zal Revit de afzonderlijke elementen in zo'n truss oplijsten, en niet de truss als geheel!

59 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Controleschedules Om te vermijden dat er artikels of materialen ongewild niet worden opgenomen in de bovenstaande schedules, zijn twee controlelijsten toegevoegd. Elementen De tabel Keynote controle elementen is een klassieke multi-category schedule. Deze tabel bevat slechts twee kolommen: Keynote en Omschrijving, en is op deze laatste gesorteerd. De tabel is gefilterd op de keynote: elk artikel waaraan geen keynote werd toegekend verschijnt in de tabel zodat de gebruiker desgewenst alsnog een keynote kan opgeven. Materialen De tabel Keynote controle materialen is een klassieke multi-category material takeoff. Deze tabel bevat drie kolommen: Keynote en Materiaalnaam en Materiaal Meetcode, en is op de materiaalnaam gesorteerd. De tabel is gefilterd op de keynote: elk materiaal waaraan geen keynote werd toegekend verschijnt in de tabel zodat de gebruiker desgewenst alsnog een keynote kan opgeven. Zoals in het voorbeeld hierboven: de luchtlaag in de spouwmuur, en/of (eventueel) het glas apart van de Windows hoeft niet in onze meetstaten terecht te komen. En de stalen kolommen zijn als elementen gemeten, en dus niet nog eens op materiaalbasis: vandaar dat het materiaal van de kolommen in dit geval niet in de materiaal-meetstaat komt (maar dit zou dus ook net omgekeerd kunnen: de kolommen NIET als elementen en wel als materiaal ).

60 blad 60 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Schedules exporteren De knop Schedules Exporteren roept een export dialoogvenster op: In dat dialoogvenster zien we een invulveld voor de naam-prefix. Elke schedule bedoeld voor export dient een naam te hebben waarvan het eerste lid identiek is. In het door C3A meegeleverde sjabloon is dat "ME_", doch men kan dit gemakkelijk wijzigen in een zelf te bepalen prefix. De naam-prefix wordt door de add-in onthouden, zodat bij een volgende export de eerder gekozen naamprefix opnieuw wordt voorgesteld. Het tweede vak heeft rechts een bladerknop waarmee men de map kiest waarin de exports worden opgeslagen. Als default staat er echter reeds de map ingevuld waarin het Revit-bestand zich bevindt. Eens beide velden ingevuld zijn, rest nog op de OK-knop te klikken, waarna de export in een oogwenk wordt verwerkt en de inhoud van de schedules met de gevraagde naam-prefix als tekstbestanden zijn weggeschreven in de geselecteerde map. Hoe men deze tekstbestanden als basis voor een detailmeetstaat gebruikt, is te lezen in de Help bij de C3Admin Extensies voor Excel. Nota: Het is met dit mechanisme dus niet de bedoeling selectief individuele schedules te exporteren, maar wel een reeks ineens! Voor elke schedule waarvan de naam begint met de gekozen naam-prefix, zal een tekstbestand met dezelfde naam weggeschreven worden.

61 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Invoegen van de Schedules Views in een bestaand project Stel dat u in een reeds opgestart project de nieuwe Schedule Meetstaatviews wil invoegen vanuit de C3A- Template, dan kan dit eenvoudig met de Insert From File > Insert Views From File : Enkel de ME_*** Schedule Views (en best ook de bijhorende controlelijsten) moeten geselecteerd worden, en dan zijn al die voorbereide views ineens ook beschikbaar voor het reeds opgestarte project. Ald dan ook nog eens de nieuwe keynote-tabel VMSW_KeynoteLijst_2014.txt aangekoppeld wordt, en de materialen en objecten worden even overlopen (dat kan in de meetstaatlijst zelf) om de keynotes juist in te stellen, dan is dat project klaar voor de meetstaat-export. Uiteraard best om voor een nieuw project meteen ook met de nieuwe C3A-Revit2015-template.rte mét de goed vooringestelde keynotes bij alle materialen en objecten, én de reeds beschikbare Schedule Tables ME_* te starten!!!

62 blad 62 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Importeren van meetlijnen in Excel Dit is een onderdeel van de complete C3Admon2015-werkmethodiek met Word en Excel, waarvan we in deze Revit-workshop enkel dit deel in detail aanhalen. Zie de C3Admin2015-workshops voor Office voor meer info ivm de werkmethodiek en verdere details in Word en Excel!!! Via deze functie in de DetailMeetstaat kan men artikels en hoeveelheden vanuit een tekstbestand importeren in de actieve detailmeting, waar ze tot meetblokken en meetlijnen omgevormd worden. Deze meetlijnen wijken qua opmaak af van de volgens de klassieke methode ingevoegde meetlijnen. De benodigde tekstbestanden kan men vb. aanmaken vanuit Revit. Vanaf Revit 2015 zijn daarvoor de nodige schedules voorzien, èn is er in de Revit add-in ook een export-knop aanwezig. Met deze release 2015 van de C3Admin Extensies heeft men bij installatie de mogelijkheid om een Add-in voor Revit te installeren. Voor uitgebreide informatie omtrent de mogelijkheden en werking hiervan, verwijzen we u graag naar de Help die bij deze Add-in hoort. In het kort komt het er op neer dat deze Addin binnen een Revit-project alle schedules met een welbepaalde prefix in hun naam als tekstbestand gaat exporteren. Dergelijke schedules zijn reeds voorzien in het sjabloon C3A_Revit2015_Template.rte die deel uitmaakt van de C3A-Extensies voor Revit 2015 en later. De knop Meetlijnen Importeren roept het Importeer artikelmetingen-dialoogvenster op:

63 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad 63 We zien volgende onderdelen: Artikelbestand: via de bladerknop rechts kiest men de artikeldatabase die men als basis voor de te importeren artikels wil gebruiken. Bestand met metingen: via de bladerknop rechts kiest men het tekstbestand waarin de te importeren artikels zijn weggeschreven (vb door de Schedules exporteren functie in Revit). Zo'n tekstbestand dient volgens zeer specifieke regels te zijn opgebouwd. Controlevenster: Het controlevenster toont alle te importeren artikelen. Eventuele problemen worden d.m.v. kleurcodering aangegeven. Hoe dit controlevenster gebruikt wordt leest u verder in de topic Controlevenster. Nieuwe artikels: Ingeval men importeert in een detailmeetstaat welke reeds artikels bevat, heeft men de keuze om de importartikels alfabetisch tussen de reeds aanwezige artikels in te passen, dan wel achteraan toe te voegen. Let wel: deze laatste mogelijkheid zal bij het samenvatten wellicht een waarschuwing op het scherm zetten over hoofdstukken die niet in de juiste volgorde staan... Het vinkje bij Onbestaande hoofdartikels toevoegen maakt dat ook de "parent" van de gemeten artikels - die uiteraard niet in zo'n export bestand aanwezig zijn - aan de detailmeting toegevoegd wordt. Bestaande geïmporteerde metingen: o o Behoud Metingen Verwijder bestaande importmetingen voor overeenkomstige artikels: indien in de detailmeetstaat reeds metingen met hetzelfde artikelnummer geïmporteerd werden, dan laat deze optie toe ze door een nieuwe import te overschrijven. Daar geïmporteerde meetlijnen een specifieke opmaak krijgen, kan de functie onderscheid maken tussen meetlijnen welke op de klassieke manier tot stand zijn gekomen, en geïmporteerde meetlijnen. Let op: Dit kan potentieel een risico inhouden! Stel dat men importeert uit twee afzonderlijke tekstbestanden, en in elk van deze bestanden komt een bepaald artikelnummer voor, doch met een verschillende omschrijving, zoals in: 27 Stalen kolommen én 27 Stalen liggers dan zullen de meetlijnen van de eerste import overschreven worden door de meetlijnen van de tweede import. Men kan dit vermijden door het vinkje weg te halen, of beter: door erover te waken dat bij elk artikelnummer een unieke omschrijving hoort! o Verwijder alle metingen Metingen negeren : negeer metingen met hoeveelheid kleiner dan: Een Revit schedule kan posten bevatten met te verwaarlozen hoeveelheden. Een voorbeeld: streklagen bij ramen en deuren. Wanneer er geen streklaag vereist is, zet de gebruiker de hoogte op 0. Revit kan evenwel geen extrusies of voids maken waarvan één der afmetingen 0 bedraagt. Daarom wordt door een handigheidje in de family die waarde op 1mm gezet en die 1mm dunne streklaag tegelijkertijd onzichtbaar gemaakt. Dat maakt de tekening visueel correct, maar deze kleine streklaaghoeveelheid vindt wèl z'n weg naar een Material take-off... Daarom wordt de mogelijkheid geboden om metingen met een hoeveelheid kleiner dan de opgegeven waarde te negeren voor de import. Zo'n artikel zal dan niet aan de detailmeetstaat worden toegevoegd.

64 blad 64 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Importeren selectievenster Via de bladerknop "Bestand met metingen" in het Importeer artikelmetingen dialoogvenster openen we een selectievenster waarlangs we één of meerdere exportlijsten selecteren: Nota: De volgorde van selecteren heeft geen belang. De importfunctie zal alle artikelen in de detailmeetstaat netjes rangschikken volgens artikelnummer. Ook wanneer men achteraf nog bijkomende imports doet, worden de artikelmeetblokken op de juiste plaats tussengevoegd Een klik op de OK-knop brengt ons terug naar het controlevenster

65 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Importeren controlevenster Wanneer we een reeks importbestanden gekozen hebben, vult het controlescherm zich zoveel meetlijnen als er artikels in het importbestand zijn. In het importscherm worden de artikels opgelijst in de volgorde zoals ze in de importbestanden aanwezig zijn (gegroepeerd per importbestand). Indien de optie nieuwe artikels alfabetisch tussenvoegen actief is, worden de artikels - ook al komen ze uit meerdere importbestanden - netjes in alfabetische volgorde ingevoegd Eventuele Fouten in de import Meetlijnen waar niets mee aan de hand is hebben een witte achtergrond. Een gele achtergrond is er voor die meetlijnen die een niet kritische afwijking hebben. Door met de aanwijzer over het gele driehoekje te gaan, verschijnt er een tooltip om het probleem te verduidelijken. In dit voorbeeld wijst de melding er op dat er voor dit artikel enkel een titel wordt ingevoegd, en geen meetlijnen. De oorzaak hiervoor is de meeteenheid: PM veronderstelt geen hoeveelheid, en dus ook geen meetlijnen. Op dergelijke meldingen dient de gebruiker misschien geen actie te ondernemen, of misschien in Revit de keynotes of eenhoud voor dit onderdeel bij te sturen (consequent met de bestekbeschrijving en meetafspraken).

66 blad 66 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Een rode achtergrond duidt op een ernstiger probleem. Hier krijgen we de melding dat het artikel in kwestie geen meetartikel is. Waarom? Merk op dat er noch een Meettype, noch een Eenheid is ingevuld. Dit duidt op een Hoofdstuk of een Hoofdartikel. Kijk eens naar het artikelnummer: is, als we in de keuzelijst kijken, een "algemeen" artikel, en als dusdanig onvoldoende specifiek om in een meetstaat op te nemen. De keuzelijst laat de gebruiker toe om dit snel recht te zetten. Door gewoon het juiste artikel in de lijst te selecteren is het probleem van de baan, en kan de import doorgaan. De inhoud van de keuzelijst wordt aangeleverd door het gekozen artikelbestand, vb. C:\Models\C3Admin\Database\Artikellijst_VMSW_2014.xlsx Uiteraard is het in zo n situatie wenselijk dit onderdeel in Revit aan te pakken en een meer gedetailleerdere artikel-keynote toe te kennen, zodat dit probleem bij de oorsprong aangepakt wordt én dit ook meteen opgelost is voor latere exports!!! Let op: wanneer men zo'n keuzelijst heeft gebruikt, dan blijft de focus netjes op deze lijst staan. Dat is standaard Windows-gedrag en kan niet geherprogrammeerd worden! Dat betekent dus dat wanneer men in zo'n situatie met het muiswieltje scrollt, men door de keuzelijst scrollt - en niet door de hele importlijst. Dat maakt dat er plots een ander artikel uit de keuzelijst wordt geplukt dan hetgeen er eigenlijk in de export is voorzien. Zo'n scroll-actie heeft zoals men weet geen "undo". Indien de gebruiker niet meer weet wat het oorspronkelijke artikel was, kan dit teruggevonden worden in de eerste kolom van het controlevenster. Door even op een andere kolom te klikken is de keuzelijst niet langer in focus, en kan men opnieuw door de importlijst scrollen.

67 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad De kolommen in het controlevenster o o o o o o o o o o In de eerste kolom staan vinkjes bij alle artikelen die geschikt zijn voor import. Indien een welbepaald artikel niet in de meetstaat moet worden opgenomen, kan de gebruiker het vinkje voor dat artikel weghalen. Code: Het artikelnummer zoals gelezen uit het export-tekstbestand. In het sjabloon die C3A in de Revit Extensies meelevert, wordt via keynoting de nieuwste VMSW-codering 2014 gehanteerd. Omschrijving: De artikelomschrijving zoals gelezen uit het export-tekstbestand. #metingen: Het aantal meetlijnen voor dit artikelnummer zoals gelezen uit het export-tekstbestand. Dimensie: In Revit kan worden meegegeven dat iets in m² wordt gemeten, in welk geval er een "2" in het export-tekstbestand staat. Dat resulteert in Oppervlakte in deze kolom. Als in Revit bepaald is dat iets in m³ wordt gemeten, dan staat er een "3" in het export-tekstbestand. Dat resulteert in Volume in deze kolom. Indien in Revit geen meeteenheid werd bepaald, dan staat er geen dimensie in het exporttekstbestand. Dat resulteert in Ongekend in deze kolom. Doelartikel: Is het artikelnummer en -naam zoals gevonden in het gekozen artikelbestand, vb. C:\Models\C3Admin\Database\Artikellijst_VMSW_2014.xlsx. Dit bestand kan via de instellingen naar keuze aangepast worden. Post: Desgewenst kan de gebruiker hier een toevoeging aan het artikelnummer ingeven. Men maakt van deze mogelijkheid gebruik in situaties waarbij men bij een artikelnummer verdere onderverdelingen wenst toe te voegen. Als slechts een startend deel van een artikelnummer in het export-tekstbestand overeenkomt met een artikelcode in het artikelbestand, dan bepaalt dat deel het doelartikel, het overblijvende deel van het artikelnummer dat niet overeenkomt wordt als post genoteerd. De beide delen moeten steeds van elkaar gescheiden zijn door een punt. Voorbeeld: is niet als dusdanig opgenomen in het artikelbestand = artikel 10. = post Meettype: VH of FH zoals voor het betreffende artikel gevonden in het gekozen artikelbestand, vb. C:\Models\C3Admin\Database\Artikellijst_VMSW_2014.xlsx. Deze lijst is een weerspiegeling van de VMSW-codering. Eenheid: De meeteenheid zoals voor het betreffende artikel gevonden in het gekozen artikelbestand, vb. C:\Models\C3Admin\Database\Artikellijst_VMSW_2014.xlsx. Opmerking: Geeft aan of er al dan niet een (ernstig) probleem is met het artikel op deze lijn. Enkel waarden in de kolommen Code, Doelartikel en Post kunnen door de gebruiker gewijzigd worden. Nota: voor een vlotte werking is het aangewezen om een één op één relatie aan te houden tussen het hogervermeldde Artikellijst_VMSW_2014.xlsx en de in Revit gebruikte VMSW Keynotelijst.txt ;

68 blad 68 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Importbestand De C3A Revit Add-in heeft met v2015 de mogelijkheid om een aantal voorbereide schedules naar een txtbestand te exporteren. Zo'n tekstbestand kan vervolgens als bron worden gebruikt om meetlijnen in een detailmeetstaat te importeren. Dit is hoe zo'n bestand er uit kan zien indien het om een materialenstaat (Material takeoff) gaat: Een BouwComponenten-Schedule kan er zo uit zien: De volgorde van de kolommen ligt vast, en mag niet gewijzigd worden, zoniet is de import onmogelijk. In het sjabloon C3A_Revit2015_Template.rte dat deel uitmaakt van de C3A-Extensies voor Revit 2015 en later, zijn reeds een aantal schedules voorzien die met één druk op de knop naar dergelijke tekstbestanden kunnen worden weggeschreven. De kolomvolgorde is: o o o o o o o o Keynote Omschrijving, waarvoor we de Materiaalnaam, of Family/Type naam gebruiken MeetstaatTotaal, de hoeveelheid Meetcode (0, 1, 2 of 3 - zie ook onderaan deze pagina) Refnr (de "Mark", of volgnummer van een artikel) eventuele commentaar, zoals fabrikant eventuele commentaar, zoals model eventuele verdere commentaarlijnen Het Refnr wordt met alle commentaarvelden tot één tekenreeks samengevoegd, waarbij alles door een pipe-teken (verticaal streepje) wordt gescheiden. vb: 14 VELUX A/S Flat roof window CFP Nota: Het meetcodeveld is ofwel leeg, of heeft één van deze waarden: 0 resulteert in een meting in stuks 1 resulteert in een lengtemeting 2 resulteert in een oppervlaktemeting 3 resulteert in een volumemeting

69 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Artikeldatabase Bij het importeren van meetlijnen afkomstig van een Revit export, worden de artikelcodes uit het importbestand gebruikt om het overeenkomstige artikel op te halen uit de artikeldatabase. Deze database is goeddeels opgebouwd zoals het VMSW-keynote bestand dat deel uitmaakt van de C3A-Extensies voor Revit. We zien volgende kolommen: o Code: is het artikelnummer o Naam: is de artikelomschrijving o Meetcode: de afspraken betreffende de wijze waarop de werken opgemeten worden (optioneel) o Eenheid: de meeteenheid voor het artikel (optioneel) o EHP: de eenheidsprijs van het artikel (optioneel) o Beschrijving: bijkomende verduidelijking bij het artikel, vb kleur of formaat (optioneel) o Hoofdartikel: het artikel dat hiërarchisch net boven het artikel op deze rij staat. voorbeeld: artikel staat hiërarchisch één trapje hoger dan artikels t.e.m , maar is op zijn beurt ondergeschikt aan artikel 03.

70 blad 70 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt Eigen artikeldatabase Een gebruiker is vrij om eigen artikeldatabases aan te leggen, zolang deze op dezelfde manier gestructureerd zijn als articles.xlsx. Via Instellingen, in het tabblad Bestek en Meetstaatsjablonen kan de locatie en de naam van de artikeldatabase worden opgegeven onder Locatie centrale artikelbestand. Zoals al aangehaald zou iemand deze twee lijsten Artikellijst_VMSW_2014.xlsx en de in Revit gebruikte VMSW Keynotelijst.txt ook met andere coderingen kunnen vervangen, maar om dit dan consequent in de bestekteksten én in de Revit-modellen als Keynote bij alle materialen te implementeren is dit toch een niet te onderschatten taak. We hopen dan ook dat zoveel mogelijk C34A-Userclubleden dezelfde coderingen willen volgen, dat spaart allen veel tijd en energie. En zijn er suggesties voor optimalisaties en aanvullingen, dan sturen wij dat graag bij vanuit C3A voor alle komende next releases, en aldus ook meteen voor alle C3A-Userclubleden! Aanvullingen aan de VMSW-artikels Ten opzichte van de vorige editie van de VMSW-bestekken zijn diverse artikelen verdwenen, zoals glasbouwstenen, ruimtevakwerken, Een paar specifieke voorbeelden (zonder compleet te zijn) : deze artikels zijn in de huidige editie niet terug te vinden: rioolbuizen - geglazuurd gres glasbouwstenen algemeen vouwpoorten - algemeen zonwering / gevelsystemen algemeen metaalbladen - zink / staande naad metaalbladen - koper / staande naad Daarnaast gebruiken we in Revit nog een aantal materialen waarvoor we niet meteen een corresponderend artikel terugvinden in zowel v2005 als v2014 van de VMSW bestekteksten. In rood is een voorstel voor een artikelnummer voor een paar zo n gevallen : profielsysteem - gordijngevels aluminium vloerafbouw - verhoogde vloer raam - binnenschrijnwerk aluminium e.a. Artikelnummers die door de gebruiker zelf tussengeschoven worden kunnen best in de geest van het geheel ingepast worden, én kunnen ook best in een aparte lijst bijgehouden worden zodat u tenminste weet dat deze artikels die standaard in de VMSW-bestekteksten terug te vinden zijn Zie ook het document VMSW_bestek_juli2014_controle+aanpassingen_door_C3A.docx met een opsomming van de aanpassingen die C3A doorgevoerd heeft tov de eerste uigave van de VMSW, juli 2014!

71 C3A-Workshop sept.-okt REVIT BIM - Bouwdata Extractie blad Opmaak van een geïmporteerd artikel Een geïmporteerd artikel heeft duidelijk afwijkende opmaak in vergelijking met de artikels welke op klassieke wijze worden ingevoegd Daardoor is het eenvoudiger om een visueel onderscheid te maken tussen "klassieke" en geïmporteerde artikels. Zoals men in de afbeelding ziet, bevat elke meetlijn enkel een totaal. Het is immers slechts dat totaal dat door de Revit export wordt aangeleverd De inhoud van kolom 2 is resp. een volgnummer (Mark) en een materiaal- of artikelomschrijving, gescheiden door een vertikaal streepje (pipe-teken). Beide komen rechtstreeks uit Revit, en allebei zijn ze optioneel. Desgewenst kan dit nog aangevuld worden met bijkomende informatie, door de betreffende velden te voorzien in de Revit schedule. Meer hierover kan u lezen in de Help bij de C3A Revit Add-in. Voor de verdere werkmethodiek met bestekken en meetstaten (samenvatting, prijsberekening, prijsvergelijkingen, vorderingsstaten e.d. verwijzen we graag naar de C3Admin met Office workshops en curusssen!

72 blad 72 REVIT BIM - Bouwdata Extractie C3A-Workshop sept.-okt VRAAG & ANTWOORD / AFSLUITER Goed om weten dat vanuit C3A ook al vele jaren gewerkt wordt aan een steeds sterkere Bestek- en Meetstaat-oplossing met Ms-Office (Word en Excel), waarbij er uiteraard voor gezorgd wordt dat de geëxtraheerde meetstaat-tabellen vanuit REVIT zo vlot mogelijk kunnen ingepast worden in de Excelmeetstaten. En uiteraard is de codering bij deze lastenboeken afgestemd op de codering die we in onze REVITvoorbereidingen instellen, en vice-versa. Gebruikt u de C3Admin-Extensies voor Bestek en Meetstaat nog niet (met MS-Office 2010 / 2013)? Volg dan eens zo n C3Admin-workshop of meteen de tweedaagse C3A-Cursus Bestek en Meetstaat! Vragen, opmerkingen of suggesties? Die kan je kwijt op het evaluatieformulier op het einde van deze workshop, maar als bepaalde aspecten u achteraf nog te binnen schieten, laat maar weten via mail! C3A / Computer Assisted Arts Association nv zetel, sekretariaat, opleidingscentrum : Tramstraat 57, B-9052 Gent-Zwijnaarde tel (09) fax (09) btw BE IBAN BE info@c3a.be

Revit BIM Bouwdata Extractie

Revit BIM Bouwdata Extractie C3A-workshop febr. 2012 Revit BIM Bouwdata Extractie het ontsluiten van de bouwdata uit REVIT C3A / Computer Assisted Arts Association nv zetel, sekretariaat, opleidingscentrum : Tramstraat 57, B-9052

Nadere informatie

Vertrekkende van de artikellijst kunnen we een keynotelijst maken. Sla de artikellijst op als keynote_naam werf.xls en geef het de volgende layout:

Vertrekkende van de artikellijst kunnen we een keynotelijst maken. Sla de artikellijst op als keynote_naam werf.xls en geef het de volgende layout: Gebruik van C3A-methodiek voor bepalen van hoeveelheden Vanuit Revit kunnen er op diverse manieren meetstaten gegenereerd worden. De C3A werkmethodiek is één methodiek waarmee men snel & eenvoudig meetstaten

Nadere informatie

Revit BIM Bouwdata Extractie

Revit BIM Bouwdata Extractie C3A-cursusdag aug. 2018 Revit BIM Bouwdata Extractie het ontsluiten van de bouwdata uit REVIT C3A nv zetel, secretariaat, opleidingscentrum: Tramstraat 57, B-9052 Gent-Zwijnaarde https://www.c3a.be www.revit.be

Nadere informatie

Tips & Trucs KUBUS Spexx 001: Koppeling van BIM model naar KUBUS Spexx

Tips & Trucs KUBUS Spexx 001: Koppeling van BIM model naar KUBUS Spexx Tips & Trucs KUBUS Spexx 001: Koppeling van BIM model naar KUBUS Spexx Verschillende BIM-pakketten zoals Solibri Model Checker, ArchiCAD en REVIT, zijn in staat een export bestand te genereren, waarin

Nadere informatie

Tips & Trucs Werkmethodieken 100 : Overstappen van de Simatek werkmethodiek naar KUBUS KeyMember Projecten overzetten

Tips & Trucs Werkmethodieken 100 : Overstappen van de Simatek werkmethodiek naar KUBUS KeyMember Projecten overzetten Tips & Trucs Werkmethodieken 100 : Overstappen van de Simatek werkmethodiek naar KUBUS KeyMember Projecten overzetten Bij het overstappen van een werkmethodiek binnen een bureau rijzen er vele vragen.

Nadere informatie

Tips & Trucs KUBUS Spexx 001: Koppeling van BIM model naar KUBUS Spexx

Tips & Trucs KUBUS Spexx 001: Koppeling van BIM model naar KUBUS Spexx Tips & Trucs KUBUS Spexx 001: Koppeling van BIM model naar KUBUS Spexx Verschillende BIM-pakketten zoals Solibri Model Checker, ArchiCAD en REVIT, zijn in staat een export bestand te genereren, waarin

Nadere informatie

1) Gebruik bij deze oefening het bestand CTB-simpel.rvt, dat te downloaden is via de volgende pagina:

1) Gebruik bij deze oefening het bestand CTB-simpel.rvt, dat te downloaden is via de volgende pagina: HET BEPALEN VAN HOEVEELHEDEN Enkele opmerkingen vooraf: 1) Gebruik bij deze oefening het bestand CTB-simpel.rvt, dat te downloaden is via de volgende pagina: http://www.bouwonderwijs.net/galleries/revit/hoeveelheden_bepalen/o

Nadere informatie

Handleiding uitwisseling Tekla Structures RFEM versie: Dlubal RFEM 5.02 - Tekla Structures 19.1

Handleiding uitwisseling Tekla Structures RFEM versie: Dlubal RFEM 5.02 - Tekla Structures 19.1 Handleiding uitwisseling Tekla Structures RFEM versie: Dlubal RFEM 5.02 - Tekla Structures 19.1 1 Inhoudsopgave: 1 Rekenmodel maken... 3 2 Import in RFEM... 10 3 Export naar Tekla Structures... 15 2 Rekenmodel

Nadere informatie

In revit 2013 een slim knopje (building story) ingebouwd om een onderscheid te maken tussen vloerniveaus en overige zaken. Deze knop is te vinden

In revit 2013 een slim knopje (building story) ingebouwd om een onderscheid te maken tussen vloerniveaus en overige zaken. Deze knop is te vinden IFC uitwisseling De 3D CAD software van vandaag en morgen vereisen een standaard bestandsformaat die door elke partij gebruikt kan worden. De standaardisatie ontwikkeling gaat vooral de laatste tijd erg

Nadere informatie

MADASTER PLATFORM. IFC export in BIM software. Archicad 21 & Revit 2019

MADASTER PLATFORM. IFC export in BIM software. Archicad 21 & Revit 2019 MADASTER PLATFORM IFC export in BIM software Archicad 21 & Revit 2019 Juni 2018 Inleiding Deze handleiding dient ter ondersteuning van het importeren van uw gebouw naar het Madaster platform. Om u bestand

Nadere informatie

Tips & Trucs ARCHICAD 103: Eigenschappen weergeven met behulp van de Graphic_Overrides

Tips & Trucs ARCHICAD 103: Eigenschappen weergeven met behulp van de Graphic_Overrides Tips & Trucs ARCHICAD 103: Eigenschappen weergeven met behulp van de Graphic_Overrides In deze Tip & Truc wordt beschreven hoe de Graphic Overrides ingesteld kunnen worden. Gebruik Graphic Overrides om

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Revit Architecture 2013 Basis Training

Inhoudsopgave. Revit Architecture 2013 Basis Training Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 5 Na deze cursus kunt u... 5 De cursus is bestemd voor de personen die nog niet met Revit Architecture gewerkt hebben... 5 Hoofdstuk 1: Revit Architecture

Nadere informatie

Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers

Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers Tips & Trucs ARCHICAD 117: Programma van Eisen add-on voor KeyMembers Met de Programma van Eisen add-on kan eenvoudig een programma van eisen worden ingelezen vanuit een excel bestand, waarbij snel zones

Nadere informatie

Voorbereiding BINK import

Voorbereiding BINK import Voorbereiding BINK import Inhoud 1 Inleiding... 1 2 Bouwkundig model openen... 1 3 Kolommen aanpassen... 2 4 Plafonds aanpassen... 3 5 Bouwkundig model opslaan... 3 6 Constructions.xml plaatsen... 3 7

Nadere informatie

Tips & Trucs ARCHICAD 082: Een meetstaat genereren met de Meetstaat Manager

Tips & Trucs ARCHICAD 082: Een meetstaat genereren met de Meetstaat Manager Tips & Trucs ARCHICAD 082: Een meetstaat genereren met de Meetstaat Manager In België is de architect verantwoordelijk voor de gemeten hoeveelheden van het projectontwerp. Deze hoeveelheden worden in een

Nadere informatie

Tekenen met Floorplanner

Tekenen met Floorplanner Overzicht Het scherm 1. Zoom 2. Opslaan 3. Verdieping tab 4. Undo / Redo 5. Constructiemenu 6. Bibliotheek 7. Tekenvlak Eigenschappenmenu s De plattegrond wordt opgebouw uit verschillende elementen: ruimtes,

Nadere informatie

Plannen opladen in FMIS

Plannen opladen in FMIS Plannen opladen in FMIS 1. Algemeen De ruggengraat van het FMIS is de geografische boomstructuur waarin het GO! patrimonium is ondergebracht. Elk object in deze structuur kan gekoppeld worden met een brede

Nadere informatie

# $ + K @ Dwarsprofiel Ontwerp Overbrengen naar de Kaart. Selecteer Bestand/Openen om het bestand "Tutorial 28.SEE" in de map Tutorial op te roepen.

# $ + K @ Dwarsprofiel Ontwerp Overbrengen naar de Kaart. Selecteer Bestand/Openen om het bestand Tutorial 28.SEE in de map Tutorial op te roepen. # $ + K @ Dwarsprofiel Ontwerp Overbrengen naar de Kaart Deze zelfstudie maakt gebruik van de modules Profielen & Ontwerpen, DTM en Volumes. Doelstelling Het doel van deze zelfstudie is om een set ontwerp

Nadere informatie

Tips & Trucs ARCHICAD : Bestaande ARCHICAD 21 projecten omzetten naar ARCHICAD 22

Tips & Trucs ARCHICAD : Bestaande ARCHICAD 21 projecten omzetten naar ARCHICAD 22 Tips & Trucs ARCHICAD 22 001: Bestaande ARCHICAD 21 projecten omzetten naar ARCHICAD 22 In deze Tip & Truc wordt beschreven hoe ARCHICAD 21 projecten omgezet kunnen worden naar ARCHICAD 22. Maak eerst

Nadere informatie

Tips & Trucs ArchiCAD : Instellingen Kozijnstaat wijzigen (NL+)

Tips & Trucs ArchiCAD : Instellingen Kozijnstaat wijzigen (NL+) Tips & Trucs ArchiCAD 13 044: Instellingen Kozijnstaat wijzigen (NL+) Met ArchiCAD kunt u een volledig geautomatiseerde kozijnstaat maken, die naar eigen wens aanpasbaar is. Vanuit het model worden alle

Nadere informatie

AFO 231 Registratie facturen

AFO 231 Registratie facturen AFO 231 Registratie facturen 231.1 Inleiding De factuurregistratie hangt nauw samen met de manier waarop het budgetbeheer uitgevoerd wordt. Wij raden dan ook aan de paragraaf over AFO 243 ( Budgetbeheer

Nadere informatie

Video STEP 10; DIMENSIONS (Maatvoering) [ Totale speelduur: 6 min. en 26 sec. ]

Video STEP 10; DIMENSIONS (Maatvoering) [ Totale speelduur: 6 min. en 26 sec. ] Video STEP 10; DIMENSIONS (Maatvoering) [ Totale speelduur: 6 min. en 26 sec. ] (Download &) Open het bestand dat bij deze oefening hoort: http://www.bouwonderwijs.net/galleries/revit/videotutorial_step_10/leerstof_vt10.php

Nadere informatie

BIM Classificatie & Codering met Graphisoft ARCHICAD

BIM Classificatie & Codering met Graphisoft ARCHICAD BIM Classificatie & Codering met Graphisoft ARCHICAD CLUSTER BIM, WG1 Classificatie Werkgroep 31/05/2017 (WTCB) Dr. Ir. Arch. Stefan Boeykens (D-Studio / KU Leuven) Algemene concepten ARCHICAD Project

Nadere informatie

Dé IT-oplossing voor de Vlaamse bouwprofessional

Dé IT-oplossing voor de Vlaamse bouwprofessional Dé IT-oplossing voor de Vlaamse bouwprofessional C3Advies met een sterke visie, al 30 jaar C3A-Opleidingen: cursussen en workshops C3A-Extensies systeemsoftware en modeldata C3A-Userclub : permanente ondersteuning,

Nadere informatie

MA!N Rapportages en Analyses

MA!N Rapportages en Analyses MA!N Rapportages en Analyses Auteur Versie CE-iT 1.2 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Microsoft Excel Pivot analyses... 4 2.1 Verbinding met database... 4 2.2 Data analyseren... 5 2.3 Analyses verversen... 6

Nadere informatie

Overzichten genereren in het FMIS

Overzichten genereren in het FMIS Overzichten genereren in het FMIS 1. Algemeen Het FMIS is een database-applicatie waarin een gigantische set aan gegevens zit. Deze gegevens worden beheerd door gebruik te maken van de verschillende modules:

Nadere informatie

HANDLEIDING BOUWTECHNISCH BESTEK WONINGBOUW

HANDLEIDING BOUWTECHNISCH BESTEK WONINGBOUW HANDLEIDING BOUWTECHNISCH BESTEK WONINGBOUW VLAAMSE MAATSCHAPPIJ VOOR SOCIAAL WONEN Koloniënstraat 40 1000 BRUSSEL T 02 505 45 45 F 02 505 42 00 www.vmsw.be Vlaanderen is sociaal wonen INHOUD 1. INLEIDING...4

Nadere informatie

1 Inleiding. 3 Handmatig... invoeren zaken basis 4 Verwerken... zaken 5 Afhandelen... van zaken. 7 Uitgebreidere... zaak opties

1 Inleiding. 3 Handmatig... invoeren zaken basis 4 Verwerken... zaken 5 Afhandelen... van zaken. 7 Uitgebreidere... zaak opties 2 Supportdesk Pro Introductie Inhoudsopgave I Supportdesk Pro 3 1 Inleiding... 3 2 Werkwijze... 3 II Zaken 4 1 Introductie... 4 2 Zaken beheren... 4 3 Handmatig... invoeren zaken basis 4 4 Verwerken...

Nadere informatie

CRM - Salesplanner - NL

CRM - Salesplanner - NL Handleiding PratoFlex CRM - Salesplanner - NL Efficiency through innovation Inhoudsopgave Voorwoord Salesplanner In de klantenfiche Bezoekplanning Filters Legende Automatisch gegeneerde bezoekplanningen

Nadere informatie

1 Calculatie XE, 9.00 update 16 2

1 Calculatie XE, 9.00 update 16 2 1 Calculatie XE, 9.00 update 16 2 1.1 Nieuw: Uitbreidingen n.a.v de ARW 2012 2 1.1.1 Beschrijving / doel 2 1.1.2 Instelling(en) 4 1.1.3 RAW inschrijfstaat rapportage 6 1.1.4 RAW inschrijfstaat rapportage

Nadere informatie

Geo-IT LastenboekLink. Johan Van Mol

Geo-IT LastenboekLink. Johan Van Mol Geo-IT LastenboekLink Johan Van Mol Een databank gebaseerde oplossing voor het beheer van lastenboeken en meetstaten 3 plug-ins + 1 databank Databank = structuur, rechten, samenwerken Een meertalige oplossing

Nadere informatie

Bijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar

Bijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar ! Bijlage inlezen nieuwe tarieven (vanaf 3.2) Bijlage Inlezen nieuwe tarieven per verzekeraar Scipio 3.303 biedt ondersteuning om gebruikers alle tarieven van de verschillende verzekeraars in één keer

Nadere informatie

Instructie RFM modules

Instructie RFM modules Instructie RFM module Introductie RFM staat voor Registratie Flow Module. De RFM module vormt de basis voor een aantal nieuwe modules binnen equse Indicate: - Calamiteiten - Klachten - Kindermishandeling

Nadere informatie

Grafiek en dynamisch bereik

Grafiek en dynamisch bereik Excellerend Heemraadweg 21 2741 NC Waddinxveen 06 5115 97 46 richard@excellerend.nl BTW: NL0021459225 ABN/AMRO: NL72ABNA0536825491 KVK: 24389967 Grafiek en dynamisch bereik Iedereen die vaak met tabellen

Nadere informatie

Handleiding voor Excel to Image

Handleiding voor Excel to Image 1 Handleiding voor Excel to Image Exporteren uw Excel rapportages naar Word of Powerpoint Auteur(s) M.S. van Dam Date of creation 16-05-11 2 Voorwoord Het Excel bestand EC_ExcelToImage.xls maakt het mogelijk

Nadere informatie

QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen. De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht

QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen. De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht QuickStart Elements Introductie Welkom op de startpagina van Vabi Elements! Start of open een project. Gebruik Project

Nadere informatie

Handleiding Concours 3.5 voor breedtesport

Handleiding Concours 3.5 voor breedtesport Handleiding Concours 3.5 voor breedtesport Inhoud 1. Invoeren van de wedstrijdgegevens... 3 2. Het Hoofdscherm... 4 3. Aanmaken Roosters... 5 4. Deelnemers aanmelden... 6 5. Deelnemers in de roosters plaatsen...

Nadere informatie

EPSketch Handleiding

EPSketch Handleiding EPSketch Handleiding INHOUD Voorwoord... 2 Installatie... 3 Openen SketchUpmodel... 3 Project aanmaken... 4 Aanduiden van vlakken... 7 Technieken... 9 Resultaten en Rapport... 9 Google Sketchup referentiekaart...

Nadere informatie

Snelstart BankingTools. C@shflow v4

Snelstart BankingTools. C@shflow v4 Snelstart BankingTools C@shflow v4 Bespaar geld en spaar het milieu! Lees de handleiding vanaf uw beeldscherm. Wilt u toch de handleiding afdrukken? Kiest u dan voor de speciale optie meerdere pagina s

Nadere informatie

FABwindow 2015 Design Quickstart. 08 September 2014 - Powered by ITANNEX

FABwindow 2015 Design Quickstart. 08 September 2014 - Powered by ITANNEX FABwindow 2015 Design Quickstart 08 September 2014 - Powered by ITANNEX ` LOD200 LOD400 Chris Schoneveld - Consultant Itannex Voor het werken met FABwindow, zodat timmerfabrieken Revit-kozijnen kunnen

Nadere informatie

HANDLEIDING BOUWTECHNISCH BESTEK WONINGBOUW

HANDLEIDING BOUWTECHNISCH BESTEK WONINGBOUW HANDLEIDING BOUWTECHNISCH BESTEK WONINGBOUW VLAAMSE MAATSCHAPPIJ VOOR SOCIAAL WONEN Koloniënstraat 40 1000 BRUSSEL T 02 505 45 45 F 02 505 42 00 www.vmsw.be Vlaanderen is sociaal wonen INHOUD 1. INLEIDING...4

Nadere informatie

Startgids 061 Nieuw product aanmaken en wijzigen

Startgids 061 Nieuw product aanmaken en wijzigen Startgids 061 Nieuw product aanmaken en wijzigen In deze startgids wordt uitleg gegeven hoe u nieuwe producten kunt aanmaken en wijzigen in de Safe Concept webapplicatie. Inhoud Een nieuw product aanmaken

Nadere informatie

Datum: September 2013. freestone nv I De Hene 10 1780 Wemmel I T 02 453 95 50 F 02 453 15 12 I info@freestone.be - www.freestone.

Datum: September 2013. freestone nv I De Hene 10 1780 Wemmel I T 02 453 95 50 F 02 453 15 12 I info@freestone.be - www.freestone. Datum: September 2013 1 freestone nv I De Hene 10 1780 Wemmel I T 02 453 95 50 F 02 453 15 12 I info@freestone.be - www.freestone.be 1. INHOUD Inhoud 1. INHOUD... 2 2. INLEIDING... 3 2.1. Doel... 3 2.2.

Nadere informatie

Toelichting release notes. 22 mei 2014

Toelichting release notes. 22 mei 2014 Toelichting release notes 22 mei 2014 1 2 Toelichting release notes Error! Unknown document property name. 22 mei 2014 Inleiding release notes Dit document beschrijft de belangrijkste en meest zichtbare

Nadere informatie

Updategids Asta Powerproject. Wat is er nieuw in versie 14?

Updategids Asta Powerproject. Wat is er nieuw in versie 14? Updategids Asta Powerproject Wat is er nieuw in versie 14? www.ctbxrm.nl 0318 670 250 1 RISICO ANALYSE Evalueren en identificeren van risico s binnen projecten Asta Powerproject heeft de Risico Analyse

Nadere informatie

Calculatie tool. Handleiding. Datum Versie applicatie 01 Versie document

Calculatie tool. Handleiding. Datum Versie applicatie 01 Versie document Calculatie tool Handleiding Auteur Bas Meijerink Datum 01-09-2016 Versie applicatie 01 Versie document 03D00 Inhoudsopgave 1. Een calculatie maken - 3-1.1 Start een nieuwe calculatie... - 3-1.2 Algemene

Nadere informatie

INTERNETBOEKHOUDEN HANDLEIDING BANKING MODULE

INTERNETBOEKHOUDEN HANDLEIDING BANKING MODULE INTERNETBOEKHOUDEN HANDLEIDING BANKING MODULE INHOUD INHOUD... 2 INLEIDING... 3 ALVORENS TE STARTEN... 4 UITGAAND BETALINGSVERKEER... 6 Samenstellen werklijst betalingen vanuit de openstaande verrichtingen...

Nadere informatie

U ziet de progressie van de download aan de groene blokjes in het balkje helemaal onder aan de pagina.

U ziet de progressie van de download aan de groene blokjes in het balkje helemaal onder aan de pagina. Gegevens exporteren en bewerken vanuit GRIEL Stap 1. Selecteer de juiste gegevens en download deze 1. Stel het datumfilter in op de gewenste periode. Druk op ververs. 2. Maak met behulp van het filter

Nadere informatie

simplebim KUBUS templates

simplebim KUBUS templates Om het gebruik van simplebim voor Nederlandse en Belgische bedrijven te vergemakkelijken heeft KUBUS een aantal templates samengesteld. Door gebruik van deze templates is een efficiëntere inzet van simplebim

Nadere informatie

Tips & Trucs Werkmethodieken 101 : Overstappen van de Simatek werkmethodiek naar KUBUS KeyMember Veel voorkomende vragen

Tips & Trucs Werkmethodieken 101 : Overstappen van de Simatek werkmethodiek naar KUBUS KeyMember Veel voorkomende vragen Tips & Trucs Werkmethodieken 101 : Overstappen van de Simatek werkmethodiek naar KUBUS KeyMember Veel voorkomende vragen Bij het overstappen van een werkmethodiek binnen een bureau rijzen er vele vragen.

Nadere informatie

Handleiding : Opdrachten vanuit Excel

Handleiding : Opdrachten vanuit Excel Handleiding : Opdrachten vanuit Excel Opdrachten vanuit Excel v2.1 Created on 1/21/2009 3:55:00 PM 1 1. Introductie Deze handleiding beschrijft de werkwijze voor het gebruik van de toepassing Domiciliëringen

Nadere informatie

TMC Summerschool D weergave opties in MicroStation CONNECT Edition

TMC Summerschool D weergave opties in MicroStation CONNECT Edition TMC Summerschool 2019 3D weergave opties in MicroStation CONNECT Edition Louis van Amerongen Gemeente Amsterdam Mark Stals Gemeente Eindhoven 2 Inhoud Introductie... 3 Algemeen, Opstarten... 4 Hoofdstuk

Nadere informatie

BouwData PB : rendabel construction management

BouwData PB : rendabel construction management p 1-7 BouwData PB : rendabel construction management Gebouwd op ondertussen meer dan tien jaar ervaring heeft Peggy Bovens een duidelijke werkmethode ontwikkeld om construction management uiterst rendabel

Nadere informatie

Inhoud. Mediacentrum hogeschool Windesheim (maart 2015) Page 2

Inhoud. Mediacentrum hogeschool Windesheim (maart 2015) Page 2 Online Inhoud Over Endnote Online... 3 Aanmelden... 3 Voordat je begint!... 4 Tussenvoegsels in namen... 4 Referenties invoegen in een Worddocument/Cite while you write... 5 Handmatig invoeren van referenties...

Nadere informatie

KEYMEMBER EDITIE VOOR EEN SNEL RESULTAAT. KUBUS Laura Vanderhoven

KEYMEMBER EDITIE VOOR EEN SNEL RESULTAAT. KUBUS Laura Vanderhoven KEYMEMBER EDITIE VOOR EEN SNEL RESULTAAT KUBUS Laura Vanderhoven ARCHICAD 20 A Fresh look at BIM 3 DIGITALE BOUWAANVRAAG Viewmap Publisher set De verschillende nodige plannen zijn toegevoegd in de viewmap

Nadere informatie

Tekenen met een potlood

Tekenen met een potlood Met SketchUp creëert men zeer snel en eenvoudig 3D oppervlakmodellen en visualiseert deze met texturen en animaties. U kunt schaduwen van de zon evalueren, landschappen creëren, snel uw tekening opsieren

Nadere informatie

TOOL MJOB HANDLEIDING

TOOL MJOB HANDLEIDING TOOL MJOB HANDLEIDING Tool MJOB Handleiding Tool MJOB Een uitgave van Sdu Uitgevers bv Uitgever Adres Abonnement Klantenservice Algemene voorwaarden René Tijssen Postbus 20014, 2500 EA Den Haag Abonnementen

Nadere informatie

Leerpaden maken. 1. Account en wachtwoord. 2. Maak een nieuw leerpad aan. 3. Inhoud aan een leerpad toe voegen. 4. Structuur aanbrengen op een pagina.

Leerpaden maken. 1. Account en wachtwoord. 2. Maak een nieuw leerpad aan. 3. Inhoud aan een leerpad toe voegen. 4. Structuur aanbrengen op een pagina. Leerpaden maken 1. Account en wachtwoord 2. Maak een nieuw leerpad aan. 3. Inhoud aan een leerpad toe voegen. 4. Structuur aanbrengen op een pagina. 5. Structuur aanbrengen met stappen 6. Structuur aanbrengen

Nadere informatie

6.8 Lijsten: oefeningen

6.8 Lijsten: oefeningen 6.8 Lijsten: oefeningen Opgaven 44.: Records zoeken Open het document "Autokosten". Klik in de lijst. Kies de opdracht 'Data - Formulier' [Data - Form]. Klik de knop 'Criteria' [Criteria]. Vul als zoekcriterium

Nadere informatie

PROMS: overzicht maken

PROMS: overzicht maken PROMS: overzicht maken Een overzicht maken van patiënten die nog een 3 maanden formulier (T3) of 12 maanden formulier (T12) moeten invullen. Wanneer patiënten bij u PROMS formulieren invullen (op papier

Nadere informatie

Handleiding toevoegen objecten plexatutrecht.nl

Handleiding toevoegen objecten plexatutrecht.nl Handleiding toevoegen objecten plexatutrecht.nl Handleiding toevoegen objecten plexatutrecht.nl... 1 1. Inleiding... 1 2. Structuur... 2 3. Inloggen... 2 4. Aanmaken bedrijfsverzamelgebouw... 3 5. Aanmaken

Nadere informatie

Kosten hoeveelhedenbepaling. Bron: bouwkostennota 2003 - bouwcollege

Kosten hoeveelhedenbepaling. Bron: bouwkostennota 2003 - bouwcollege Even voorstellen Kosten hoeveelhedenbepaling Bron: bouwkostennota 2003 - bouwcollege Collectieve hoeveelhedenstaten / Poolhoeveelhedenstaat het minimaliseren van de aanleiding tot frauduleus handelen het

Nadere informatie

Wat is nieuw in deze handleiding: Dit is een nieuwe handleiding welke nieuwe functies beschrijft.

Wat is nieuw in deze handleiding: Dit is een nieuwe handleiding welke nieuwe functies beschrijft. Doel Module Fronter 92 Dit document is gemaakt door Fronter Ltd fronter.com. Het document mag alleen gekopieerd of digitaal verspreid worden volgens contract of in overeenstemming met Wat is nieuw in deze

Nadere informatie

ZEKER WETEN-tool MJO-begroting Een uitgave van Reed Business bv

ZEKER WETEN-tool MJO-begroting Een uitgave van Reed Business bv ZEKER WETEN-tool MJO-begroting Een uitgave van Reed Business bv Helpdesk Uitgever Adres Abonnement Klantenservice 0900-235 63 98 ( 0,45 per minuut) technische.helpdesk@reedbusiness.nl M.M.M. Gianotten

Nadere informatie

UITLEG BIJ UW TEMPLATE

UITLEG BIJ UW TEMPLATE UITLEG BIJ UW TEMPLATE Woord vooraf Deze handleiding helpt u bij het zelfstandig implementeren van uw bedrijf. U leest hier welke instellingen belangrijk zijn om door te nemen en hoe u uw gegevens kunt

Nadere informatie

W2105 Import Externe Bestanden

W2105 Import Externe Bestanden W2105 Import Externe Bestanden www.mpluskassa.nl Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 2 Toevoegen artikel import...4 3 Wijzigen artikel import...9 W2105 Import Externe Bestanden 2 1 Inleiding In deze handleiding

Nadere informatie

Handleiding Website Laatste update: april 2014

Handleiding Website Laatste update: april 2014 Laatste update: april 2014 1. Google Search Tijdens de ontwikkeling van uw website werd er veel aandacht besteed aan optimalisatie voor zoekmachines zoals Google. Dit onder andere door de broncode technisch

Nadere informatie

Handleiding. Act! SnelStart Connect Pro. handleiding. Act! SnelStartConnect Pro. Versie 1.0 3-4-2014

Handleiding. Act! SnelStart Connect Pro. handleiding. Act! SnelStartConnect Pro. Versie 1.0 3-4-2014 Act! SnelStartConnect Pro Handleiding Versie 1.0 3-4-2014 Inleiding Met SnelStart Connect Pro kunt uw Act!-database koppelen met uw SnelStart boekhouding. SnelStart Connect Pro biedt u de mogelijkheid

Nadere informatie

Het maken, plaatsen en beheren van symbolen (blocks) In deze beschrijving zijn de afbeeldingen uit de windows versie van AutoCad 2013

Het maken, plaatsen en beheren van symbolen (blocks) In deze beschrijving zijn de afbeeldingen uit de windows versie van AutoCad 2013 Symbolen in AutoCad Het maken, plaatsen en beheren van symbolen (blocks) In deze beschrijving zijn de afbeeldingen uit de windows versie van AutoCad 2013 Introductie In AutoCad is het mogelijk om veelgebruikte

Nadere informatie

TECHNISCHE HULPBRON Remote Banner Control

TECHNISCHE HULPBRON Remote Banner Control TECHNISCHE HULPBRON Remote Banner Control Laat marketing zelf logo s, banners en grafische afbeeldingen bijwerken. www.exclaimer.nl Remote Banner Control Met deze functie Dynamic Content (Dynamische inhoud)

Nadere informatie

MUNTZ MARKETING COMMUNICATION GROUP. Handleiding Slagersplein

MUNTZ MARKETING COMMUNICATION GROUP. Handleiding Slagersplein MUNTZ MARKETING COMMUNICATION GROUP Handleiding Slagersplein Inhoudsopgave Pagina - Uitleg beginscherm 3 - Aanmaken Profiel 5 - Maak Printmateriaal: Stap 1, kies doel 8 - Maak printmateriaal: Stap 2, kies

Nadere informatie

www.cadac.com Gebruikershandleiding CBZ Add-in Arkey

www.cadac.com Gebruikershandleiding CBZ Add-in Arkey www.cadac.com Gebruikershandleiding CBZ Add-in Arkey Versie: 2.0.0 Datum: 16-10-2007 www.cadac.com Inhoudsopgave 1 Methodiek... 3 2 Tekening openen... 3 3 Ruimteboek openen... 4 3.1 Nieuw ruimteboek aanmaken...

Nadere informatie

In de tabel hieronder vindt u een beschrijving van de verschillende velden die kunnen voorkomen in uw import-bestand.

In de tabel hieronder vindt u een beschrijving van de verschillende velden die kunnen voorkomen in uw import-bestand. Algemeen Met behulp van deze handleiding zal u leren hoe u een bestand in het juiste formaat kan aanmaken en importeren naar uw winkelwagen. U zal merken dat dit zeer weinig moeite vergt en u op die manier

Nadere informatie

OVM 2.0. Stappenplan. Leerling exporteren en importeren

OVM 2.0. Stappenplan. Leerling exporteren en importeren OVM 2.0 Stappenplan Leerling exporteren en importeren Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Algemeen... 3 Voorbereiding... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Downloaden... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Nadere informatie

Deel V. Cursusbeheer. Handleiding CVOSoft en CVOSoft.NET. Handleiding CVOSoft Deel V Cursussen 1/11

Deel V. Cursusbeheer. Handleiding CVOSoft en CVOSoft.NET. Handleiding CVOSoft Deel V Cursussen 1/11 Handleiding CVOSoft Deel V Cursussen 1/11 Handleiding CVOSoft en CVOSoft.NET Deel V Cursusbeheer Handleiding CVOSoft Deel V Cursussen 2/11 1 Cursussen 1.1 Inleiding Beheer van cursussen omvat 4 onderdelen:

Nadere informatie

1. Etiketten en visitekaartjes

1. Etiketten en visitekaartjes 1. Etiketten en visitekaartjes In dit hoofdstuk gaan wij etiketten en kaartjes aanmaken. Deze zijn er van diverse merken, afmetingen,... Van enkele merken zijn de specifaties reeds voorhanden voor een

Nadere informatie

Tips & Trucs ARCHICAD : Het instellen van een spouwlat of stelkozijn inclusief stelruimte

Tips & Trucs ARCHICAD : Het instellen van een spouwlat of stelkozijn inclusief stelruimte Tips & Trucs ARCHICAD 22 131: Het instellen van een spouwlat of stelkozijn inclusief stelruimte Deze Tip & Truc legt uit hoe omgegaan kan worden met spouwlatten en stelkozijnen en bijbehorende stelruimte

Nadere informatie

Dakoplossingen. BIM Tool Handleiding. Autodesk Revit Wienerberger Dak

Dakoplossingen. BIM Tool Handleiding. Autodesk Revit Wienerberger Dak Dakoplossingen BIM Tool Autodesk Revit Wienerberger Dak Dakoplossingen 2 Uitpakken Gebruik Wienerberger zip-files Je hebt van de Wienerberger website een zip-file gedownload. Hierin vind je de definities

Nadere informatie

Gebruikers Toevoegen. EasySecure International B.V. +31(0)88 0000 083 Info@EasySecure.nl Support.EasySecure.nl. v2.0.11 22-09-2014

Gebruikers Toevoegen. EasySecure International B.V. +31(0)88 0000 083 Info@EasySecure.nl Support.EasySecure.nl. v2.0.11 22-09-2014 Gebruikers Toevoegen EasySecure International B.V. +31(0)88 0000 083 Info@EasySecure.nl Support.EasySecure.nl v2.0.11 22-09-2014 In deze handleidingen worden de volgende functies binnen de IdentySoft software

Nadere informatie

Inhoudstafel. 1. Pictoselector installeren en updaten. 2. Een nieuw pictoblad maken. 3. Geef het blad een titel. 4. Zoek picto s

Inhoudstafel. 1. Pictoselector installeren en updaten. 2. Een nieuw pictoblad maken. 3. Geef het blad een titel. 4. Zoek picto s Inhoudstafel 1. Pictoselector installeren en updaten 2. Een nieuw pictoblad maken 3. Geef het blad een titel 4. Zoek picto s 4.1 Selecteer pictogrammendatabanken 4.2 Voeg een picto in 4.3 Omschrijving

Nadere informatie

Handleiding online Factsheetmodule

Handleiding online Factsheetmodule Handleiding online Factsheetmodule Sportvissers hebben eigenlijk maar twee dingen nodig: goed viswater en een goede visstand. De zorg voor goed viswater met een goede visstand is dan ook de belangrijkste

Nadere informatie

AFO 142 Titel Aanwinsten Geschiedenis

AFO 142 Titel Aanwinsten Geschiedenis AFO 142 Titel Aanwinsten Geschiedenis 142.1 Inleiding Titel Aanwinsten Geschiedenis wordt gebruikt om toevoegingen en verwijderingen van bepaalde locaties door te geven aan een centrale catalogus instantie.

Nadere informatie

Inhoud. Mediacentrum Hogeschool Windesheim Handleiding Endnote Online juli

Inhoud. Mediacentrum Hogeschool Windesheim Handleiding Endnote Online juli ONLINE Inhoud Wat is Endnote Online?... 3 Voordat je begint nog even dit!... 3 Aanmelden... 4 Referenties invoegen in een Worddocument/Cite while you write... 5 Handmatig invoeren van referenties... 7

Nadere informatie

VBA voor doe het Zelvers - deel 10

VBA voor doe het Zelvers - deel 10 VBA voor doe het Zelvers - deel 10 Handleiding van Auteur: leofact Oktober 2014 handleiding: VBA voor doe het Zelvers - deel 10 VBA voor Doe het Zelvers is een reeks artikelen, bedoelt voor mensen die

Nadere informatie

Akternatieve doorrekenen. 7.2 Tabellen

Akternatieve doorrekenen. 7.2 Tabellen 7.2 Tabellen Een tabel geeft een overzicht van de uitkomsten van een berekening voor verschillende waarden van een of meerdere variabelen. Excel kent twee soorten tabellen. Een eenzijdige en een tweezijdige

Nadere informatie

HANDLEIDING DIGITAAL COLLECTE SYSTEEM (DCS)

HANDLEIDING DIGITAAL COLLECTE SYSTEEM (DCS) HANDLEIDING DIGITAAL COLLECTE SYSTEEM (DCS) Fonds verstandelijk gehandicapten Mei 2015 Inhoudsopgave HOE KOM IK IN HET SYSTEEM?... - 3 - UITLEG PER FUNCTIE... - 4 - Algemeen - 4 - Home - 4 - Plaatselijke

Nadere informatie

Deutsche Bank Global Transaction Banking. Internet Bankieren. Beheren. www.deutschebank.nl

Deutsche Bank Global Transaction Banking. Internet Bankieren. Beheren. www.deutschebank.nl Deutsche Bank Global Transaction Banking Internet Bankieren Beheren www.deutschebank.nl Internet Bankieren Beheren 2 Beheren U heeft toegang tot Beheren via het menu links op het scherm. Via Beheren beheert

Nadere informatie

Nieuw in MatrixKozijn Hout 3.2

Nieuw in MatrixKozijn Hout 3.2 Nieuw in MatrixKozijn Hout 3.2 In de nieuwe versie van MatrixKozijn zijn er een aantal onderdelen toegevoegd, maar ook zijn er een aantal zaken gewijzigd en/of verbeterd: BIM Dit is een nieuwe uitbreidingsmodule

Nadere informatie

4.1 4.2 5.1 5.2 6.1 6.2 6.3 6.4

4.1 4.2 5.1 5.2 6.1 6.2 6.3 6.4 Handleiding CMS Inhoud 1 Inloggen 2 Algemeen 3 Hoofdmenu 4 Pagina s 4.1 Pagina s algemeen 4.2 Pagina aanpassen 5 Items 5.1 Items algemeen 5.2 Item aanpassen 6 Editor 6.1 Editor algemeen 6.2 Afbeeldingen

Nadere informatie

ACCEPETEREN RESERVERING

ACCEPETEREN RESERVERING E-mail Templates In i-reserve is het mogelijk gestandaardiseerde e-mails te verzenden. Het verzenden van dergelijke mails kan volledig worden geautomatiseerd: u maakt dan gebruik van zogenaamde automatische

Nadere informatie

Inhoud. 1. Algemeen gebruik en opvatting Draagwijdte van het bestek Werken met Word... 3

Inhoud. 1. Algemeen gebruik en opvatting Draagwijdte van het bestek Werken met Word... 3 Inhoud 1. Algemeen gebruik en opvatting... 2 2. Draagwijdte van het bestek... 3 3. Werken met Word... 3 1 1. Algemeen gebruik en opvatting Voor het opstellen van de bestekteksten is vertrokken van de B2005

Nadere informatie

1. Open de Bibliotheek verkenner. Dit kunt u in de Lint modus doen via View, de groep Toon, Bibliotheek Verkenner.

1. Open de Bibliotheek verkenner. Dit kunt u in de Lint modus doen via View, de groep Toon, Bibliotheek Verkenner. Eenvoudige formules Een gedeelte van deze nieuwsbrief gaat over eenvoudige formules. Met behulp van Formules is het mogelijk om Tabelkolommen te bewerken. Een aantal bewerkingen lijken op acties die u

Nadere informatie

Inhoud. Endnote X7 Handleiding Mediacentrum maart 2015 Page 2

Inhoud. Endnote X7 Handleiding Mediacentrum maart 2015 Page 2 Inhoud Over Endnote... 3 Endnote installeren... 4 Een library aanmaken... 5 Voordat je begint!... 6 Tussenvoegsels in namen... 6 Referenties invoegen in een Worddocument/Cite while you write... 7 Handmatig

Nadere informatie

Het belang van het ontwerp en het gebruik van templates

Het belang van het ontwerp en het gebruik van templates 1 1.1 Inleiding Een van de belangrijkste redenen voor mensen om meer inzicht te willen hebben in gevorderde Excel technieken is om in staat te zijn projecten sneller en efficiënter te voltooien. Het is

Nadere informatie

DAVE. Migratie Cockpit A BUSINESS INTELLIGENCE ODYSSEY. Inleiding. Voorbereiding

DAVE. Migratie Cockpit A BUSINESS INTELLIGENCE ODYSSEY. Inleiding. Voorbereiding DAVE A BUSINESS INTELLIGENCE ODYSSEY Migratie Cockpit Inleiding De module Migratie zorgt ervoor dat u op een vlotte manier kan overstappen van Cockpit Boekhouding naar Dave Accounting. Dit betekent dat

Nadere informatie

Tennis Vlaanderen Elit-clubtoepassing / Lid worden 8/12/2014

Tennis Vlaanderen Elit-clubtoepassing / Lid worden 8/12/2014 Tennis Vlaanderen Elit-clubtoepassing / Lid worden 8/12/2014 Louizapoortgalerij 203 bus 3, 1050 Brussel Tel.: 02/548.03.00 Fax: 02/548.03.03 E-mail: info@tennisvlaanderen.be E-mail clubs: elit@tennisvlaanderen.be

Nadere informatie

20. De verdere afwerking van de omlopen. 1. De plaats van de postennummers

20. De verdere afwerking van de omlopen. 1. De plaats van de postennummers 20. De verdere afwerking van de omlopen Als we de omlopen ingegeven hebben dan kunnen we eens naar het resultaat kijken. Dat doe je door de omloop te selecteren in het vak course en daarna op de preview

Nadere informatie

1. Werken met StabiCAD V Sparingen... 3. 1.1. Inleiding... 3 1.2. Bouwkundige plattegrond... 3 1.3. Verwante modules... 3

1. Werken met StabiCAD V Sparingen... 3. 1.1. Inleiding... 3 1.2. Bouwkundige plattegrond... 3 1.3. Verwante modules... 3 StabiCAD V Sparingen Inhoudsopgave 1. Werken met StabiCAD V Sparingen... 3 1.1. Inleiding................................................... 3 1.2. Bouwkundige plattegrond.....................................

Nadere informatie

Tool Calculeren. Handleiding

Tool Calculeren. Handleiding Tool Calculeren Een uitgave van Reed Business bv Helpdesk Uitgever Adres Abonnement Klantenservice 0900-235 63 98 ( 0,45 per minuut) technische.helpdesk@reedbusiness.nl M.M.M. Gianotten Hanzestraat 1,

Nadere informatie

gravita PSUR-C conversie en import van relaties in PSU Relatiebeheer Algemeen

gravita PSUR-C conversie en import van relaties in PSU Relatiebeheer Algemeen gravita PSUR-C conversie en import van relaties in PSU Relatiebeheer Algemeen Het converteren van adres- en andere relatiegegevens in PSU Relatiebeheer, en wat dat betreft elke koppeling tussen verschillende

Nadere informatie