Wonen Zorg Pensioenen

Transcriptie

1 Wonen Zorg Pensioenen Congres: de toekomst van het wonen 31 oktober 2012 Marjolein Stamsnijder, Platform 31 Arnoud Eenkema van Dijk, PGGM Gertjan van Rossum, CZ

2 Programma Inleiding Uw toekomstverwachting Wonen, Marjolein Stamsnijder, Platform31 en jullie als woonprofessionals Pensioenen, Arnoud Eenkema van Dijk, PGGM Zorg, Gertjan van Rossum, CZ Terugkoppeling toekomstverwachting en resultaten marktonderzoek Discussie 2

3 Uw toekomstverwachting Hoe ziet u uw oude dag voor zich? Waar woont u? Wat vindt u belangrijk? Hoe wordt u verzorgt en gebruikt u zorg? Waar betaalt u dat van? 3

4 Trends en ontwikkelingen behoefte verwachting beschikbaarheid inkomensbehoefte < met leeftijd inkomen blijft gelijk koopkracht daalt behoefte m2 wonen < met leeftijd wonen op empty nest, > blijft gelijk, regionaal groei behoefte zorgcapaciteit > met leeftijd > behoefte < realtieve beschikbaarheid 4

5 Perspectief Inkomen, Pensioen, Sparen, Beleggen Wonen Zorg Consumptie Gebruik WZP producten en diensten Erfenis 5

6 Wonen Wat zijn de toekomstige opgaven voor de woningmarkt?

7 Pensioenen Arnoud Eenkema van Dijk

8 PGGM: pensioenvermogensbeheerder in hart en nieren 8

9 Houdbaarheid oude dag onder druk Betaalbaarheid: langer leven en vergrijzing Menselijk kapitaal ouderen niet optimaal benut Sparen in én pensioenen én woning is uitdaging Woningmarkt sluit niet genoeg aan op behoeften ouderen 9

10 Bron: PGGM Mensen leven steeds langer 24 jaren vrouw en mannen prognose 2008 prognose

11 Bron: CBS Aantal ouderen neemt verder toe

12 Bron: Netspar, L. Bovenberg Lange balansen, het rondpompen van geld 12

13 De pensioensector kan mogelijk bijdragen aan oplossingen Risicodragend en vreemd vermogen vastgoed verschaffen tegen aantrekkelijke condities Investeren in Woningen Beleggen in Hypotheken Beleggen in Zorg(vastgoed) Of Bescherm bestedingsruimte door betere uitwisselbaarheid woon- en pensioenvermogen Meer flexibele aanwending pensioen(vermogen) Meer flexibiliteit in tempo opbouw en uitkering Meer flexibiliteit in vorm uitkering vermogen: pensioen in natura 13

14 Bron: PGGM (november 2010), ledenenquête De nieuwe oude dag Nieuwe oude dag Ideale woonsituatie leden PGGM: blijven wonen waar ze nu wonen Basis: n=

15 Zorg Gertjan van Rossum

16 financiering? Financiering (blijven) wonen in Wmo, AWBZ en ZVW nauw met elkaar verweven Wonen valincident aangepaste woning Wmo AWBZ aanpassing woning verzorgingshuis Van oudsher gescheiden financiering en uitvoering ZVW Verzuim heupoperatie tijdelijke arbeidsongeschiktheid blijvend? in praktijk en beheersbaarheid onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Pensioen blijvende arbeidsongeschiktheid 16

17 Zorg voor chronisch aandoeningen neemt sterk toe Bron: CBS Bron: LINH 17

18 Bron: LINH, RIVM Tot 2020 zullen chronische aandoeningen fors doorgroeien 18

19 Bron: Boer en Croon, Prismant, MinVWS Toename van de vraag en de ontwikkeling in het arbeidsaanbod leidt tot krapte Aantal FTE (*1000) V&V, thuiszorg, gehandicaptenzorg en GGZ 2007 De vraag naar arbeid in zorg groeit harder dan totale Nederlandse groei van arbeidsaanbod V&V Thuiszorg GZ GGZ 19

20 Bron: Woonbond, VROM, MinVWS In de komende jaren is en blijft het woning bestand onvoldoende geschikt voor ouderen 60% van de 55+ woont in een woning die niet is voorbereid op fysieke beperkingen.. De huidige nieuwbouwprojecten gaan dat tekort niet oplossen Om het op te lossen zou ca 50% van totale nieuwbouw gericht moeten worden op senioren-woningen Verkenningen van Ministerie en woonbond laten zien dat dit niet wordt gehaald 20

21 Bron: VROM, Habion Stijging zorgvraag leidt tot versnelling extramuralisering en ontstaan nieuwe concepten zorgvrager Ouderen wonen zolang mogelijk zelfstandig Nieuwe woonzorgconcepten Huidige zorgcentra worden als ontoereikend en hierdoor onaantrekkelijk gezien qua kwaliteit van wonen en dagelijks leven zorgverlener Druk op zorgaanbieder om met minder personeel meer ouderen te verzorgen Hierdoor toenemende druk op kinderen en vrijwilligers om zorgtaken op zich te nemen 21

22 Bron: MinVWS, industrie en experts, The Essence Consulting studies Door mogelijke splitsing tussen woon- en zorgfunctie komen er meer mogelijkheden voor woon-zorgvormen 22

23 Help!? Groter deel van de zorg wordt zelf betaald > a.g.v. groei zorgbehoefte E-health & zelfzorg Groter beroep op mantelzorg < zorgprofessionals < geschikte woningen Doorvoering domotica en robotisering Nieuwe woon-zorg oplossingen in stenen diensten financiering Robot Rose

24 Uw toekomstverwachting Marjolein Stamsnijder

25 Wonen Zorg Pensioenen Bevindingen klantonderzoek

26 Bereidheid Liefst zo lang mogelijk de zaken zelf blijven doen, hier moet je zelf regie in blijven nemen. Zelf kennis vergaren. Indien niet mogelijk, de benodigde hulp organiseren. Hulp inkopen als dat moet. Vrijheid en zelfredzaamheid Gezondheid Eigen inspanning (veranderen levensstijl), regie nemen Er voor elkaar zijn. Blijven investeren in je sociaal netwerk. Familie en sociaal netwerk Financiële zekerheid (randvoorwaardelijk) Financieel plan hebben. Zelf regelen van een bepaalde zekerheid (via eigen huis), zelf potjes erbij sparen, reserves opbouwen, hypotheek aflossen en keuzes maken (de tering naar de nering zetten). Overig, met name happiness Gelukkig zijn met wat je hebt. Positieve instelling Genieten van de kleine dingen Leef nu en niet voor later 26

27 Gewenste ondersteuning De maakbaarheid van zorg en ondersteuning ( het oude systeem ) verdwijnt, dus we moeten meer elkaar gaan ondersteunen. Familie en de gemeenschap spelen hierbij een belangrijke rol. Vrijheid en zelfredzaamheid Gezondheid Personal coach, leren van anderen, gemakkelijk toegankelijke voorzieningen Familie voorname rol in zorg en ondersteuning, ook je sociale netwerk wordt steeds belangijker om zorg en ondersteuning aan elkaar te bieden. Familie en sociaal netwerk Overig, met Name de rol van de overheid Financiële zekerheid (randvoorwaardelijk) Overheid moet basisondersteuning blijven bieden. Onafhankelijk advies 27

28 Bevindingen klantonderzoek Awareness en activatie Bestaande netwerken, dichtbij Nadenken over de oude dag gaat niet vanzelf. Door interactie en discussie gaan mensen nadenken over de oude dag. Door ingrijpende gebeurtenissen in het leven ondernemen zij actie De mensen organiseren ondersteuning voor de oude dag graag zelf en dichtbij, met elkaar vanuit bestaande netwerken Onafhankelijk en deskundig In de complexe wereld van wonen, zorg en pensioen hebben mensen behoefte aan overzicht en onafhankelijk en deskundig advies 28

29 Aanbevelingen klantonderzoek Awareness Transparant maken aanbod Start een bewustwordingscampagne (awareness) over ouder worden, via interactie met de doelgroep Maak het bestaande (lokale) aanbod van WZP producten, diensten en initiatieven vindbaar Starthulp Ondersteun en verbind lokale initiatieven en netwerken die WZP oplossingen bieden Product ontwikkeling Doe nader marktonderzoek vanuit dilemma's Betrek de doelgroep permanent (cocreatie) Ontwikkel onafhankelijk, integraal en betaald advies rond gebeurtenissen in de levensloop 29

30 Vragen? Marjolein Stamsnijder, Platform31 Arnoud Eenkema van Dijk, PGGM Gertjan van Rossum, CZ

31 (1) VRIJHEID EN ZELFREDZAAMHEID a. Andere termen voor zelfredzaam: onafhankelijkheid, zelfstandigheid, eigen keuzes kunnen blijven maken b. Financiën, materiële zaken ondersteunend aan de vrijheid c. Realistisch, kleine zaken weten te waarderen d. <55: samen organiseren van vrijheid is belangrijk e. De behoeften van 55 > worden steeds concreter, steeds meer gericht om in het hier en nu de gewenste zorg en ondersteuning te krijgen. Men weet wat deze zorg waard is en wil hiervoor betalen. Zo lang mogelijk zelfstandig dingen kunnen doen is hierbij belangrijk. f. <55 hebben gewoonweg minder besef wat er nodig is in de volgden levensfasen, de behoeften liggen te ver weg. Wel vinden ze hulpdiensten belangrijk, wanneer ze vanuit hun ervaringskennis bij anderen hebben ervaren hoe belangrijk deze hulp en ondersteuning is. Positieve instelling is alles, vooral niet achter de geraniums belanden De ouderentaxi is goud waard, zelfs voor het boodschappen doen! 31

32 (2) GEZONDHEID (VASTHOUDEN) a. Heb je niet zelf in de hand (geen regie nemen op gezonde levensstijl) b. Globale indeling: gezondheid is belangrijk voor me en ik doe er veel voor (gezonde levensstijl, gezond eten), de andere groep wil ongezond gedrag loslaten. c. Regie nemen op een gezonde levensstijl is lastig (doorbreken bestaande levensstijl) Gezondheid is het belangrijkste, als ik wat krijg kan ik niet terugvallen op familie. Afhankelijk worden is mijn grootste angst. Kun je ondanks tegenslag een positieve instelling houden, vitaal blijven is met name een positieve instelling hebben. Nierstenenoperatie heeft een enorme impact op me, ik ben me veel bewuster geworden van de kwetsbaarheid van mijn gezondheid. 32

33 (3) FAMILIE EN SOCIAAL NETWERK a. <55 heeft een sterke gerichtheid op zaken voor elkaar krijgen met elkaar, samen zaken organiseren en realiseren, samen sterk! b. 55> en met name de alleenstaanden (<55, 55>) zijn angstig over een sociaal isolement. Er helemaal alleen voor komen te staan c. 55> zien generatiegenoten door overlijden verliezen, dit vergroot hun angst voor een sociaal isolement d. 55> willen graag in sociaal verband leuke dingen doen. Als ik iets niet kan, dan kan ik daar terecht (seniorenweb) Er zitten zoveel dingen tussen, die leuk klinken, maar als je ermee aan de slag gaat, wordt het meestal een puinhoop, deelnemer over ledenvereniging e. Senioren, met name 55+ vinden het fijn wanneer hun peer group betrokken is bij hun oplossingen, zij begrijpen het best hun wereld. Een consulent moet behoorlijke levenservaring hebben om serieus genomen te worden. f. 55> zien in sociale platforms meerwaarde, echter wanneer er specifieke expertise gevraagd wordt geloven ze meer in de echte expert g. Ouderen geven hun familie (kinderen) een belangrijke rol, waar ze op terug kunnen vallen wanneer ze minder zelfredzaam worden. De deelnemers benoemen de Zuid-Europese cultuur (kinderen zorgen voor ouders)als voorbeeld hierbij. We zitten toch in hetzelfde schuitje Familie is me alles 33

34 (4) FINANCIËLE ZEKERHEID a. Ondersteunend aan een goed leven, iets achter de hand hebben (randvoorwaardelijk) b. Ouderen (55>) zoeken meer zekerheid in hun huis (opeten!, huis aflossen als financiële zekerheid (buffer) in slechtere tijden)) c. Dromen worden steeds realistischer en aangepast aan de mogelijkheden van de huidige levensstandaard d. Behoefte aan een onafhankelijk, integraal advies : hoe sta ik ervoor? e. Deelnemers passen hun dromen, levensstijl aan hun financiële situatie en accepteren dit f. De groepen zijn bereid om hierbij duidelijke keuzes te maken, zoals sparen om bepaalde zaken te kunnen blijven doen. g. Financiële potjes, wat zijn deze waard in een onzekere wereld. Er is een behoefte aan veilige potjes (in natura?) Ik vertrouw geen enkele partij meer. Dat is mijn probleem bij mijn behoefte om financieel zaken op orde te krijgen Je moet het doen met wat je hebt 34