PFHO Gezondheidszorg. Aan: Ans Engelsman. Van: Datum: 16 februari Meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. Nummer: 12.

Transcriptie

1 Aan: Van: PFHO Gezondheidszorg Ans Engelsman GOOI & VECH TREEK Datum: 16 februari 2012 Betreft: Meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Nummer: Naar verwachting zal in de loop van 2012 van kracht worden de Wet meidcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Op grond van deze wet worden tal van instellingen, waaronder die binnen de gezondheidszorg, verplicht een meidcode te implementeren en het gebruik en kennis hiervan te bevorderen. In bijgaand overzicht van vragen en antwoorden vindt u nadere informatie over de code en de achtergronden daarvan. Bijgaand treft u aan de meidcode die ik voornemens ben in de GGD in te voeren. De code is gebaseerd op een landelijk basismodel. Dit basismodel gaat uit van het vaststellen van de code door het bevoegd gezag. Gevraagd besluit De meidcode huiselijk geweld en kindermishandeling vast te stellen De directeur GGD opdracht te geven tot implementatie van de meidcode.

2 Meidcode Kindermishandeling en Huiselijk geweld GGD Gooi 8t Vechtstreek De code geeft richtlijnen en informatie voor het signaleren, handelen en melden in geval van vermoedens en tekenen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het systeem biedt een overzichtelijk vijfstappenplan waarin staat wat een professional in zo'n geval het beste kan doen. Handelen volgens de code is geen individuele keuze van de beroepsbeoefenaar maar door de overheid opgelegd beleid. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi t Vechtstreek Vastgesteld in PFHO Gezondheidszorg van 22 maart 2012 Geldigheidsduur: 31 december 2013 Reg. nr.:

3 Inhoud: 1. Algemeen 2. Stappenplan Bijlagen: 0. Verantwoordelijkheden meidcode HG en KM binnen de GGD Gooi Vechtstreek 0. Specifieke richtlijn afdeling JGZ 0. Specifieke richtlijn afdeling AGZ 0. Lijst met risico- en beschermende factoren en signalen kindermishandelin 0. Beroepsgeheim, meidcode en meldrecht 0. Evaluatie Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek

4 1. Meidcode 1 bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 1. Algemeen Het bevoegd gezag van de Gewestelijke Gezondheidsdienst Gooi & Vechtstreek overwegende: dat de GGD Gooi & Vechtstreek verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan haar cliënten en dat deze verantwoordelijkheid zeker ook aan de orde is in geval van dienstverlening aan cliënten die (vermoedelijk) te maken hebben met huiselijk geweld of kindermishandeling; dat van de beroepskrachten, die werkzaam zijn bij de GGD Gooi & Vechtstreek en die meidcode plichtig zijn op basis van deze verantwoordelijkheid, wordt verwacht dat zij in alle contacten met cliënten attent zijn op signalen die kunnen duiden op huiselijk geweld of kindermishandeling en dat zij effectief reageren op deze signalen; dat de GGD Gooi & Vechtstreek een meidcode wenst vast te stellen zodat de beroepskrachten die binnen de GGD Gooi & Vechtstreek werkzaam zijn en cliëntencontacten hebben, weten welke stappen van hen worden verwacht bij signalen van huiselijk geweld of kindermishandeling; dat de managers van de afdelingen AGZ en JGZ van de GGD Gooi & Vechtstreek deze algemene meidcode uitwerken/aanvullen (in richtlijnen, stappenplannen of een handelingsprotocol) 2 voor de specifieke situatie van hun betreffende afdeling (deze worden beschreven in de bij deze meidcode behorende bijlagen 2 en 3; hierbij wordt gebruik gemaakt van het protocol en het stappenplan Kindermishandeling en Huiselijk geweld (2010) dat door de z.g. RAAK-coördinatoren 3 op grond van het landelijk basismodel Meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling is ontwikkeld); dat de GGD Gooi & Vechtstreek in deze code ook vastlegt op welke wijze zij zorgdraagt voor een veilig werk-, meld- en verwijsklimaat en dat zij de beroepskrachten bij de stappen van de meidcode ondersteunt; dat de GGD Gooi en Vechtstreek zorgdraagt voor een adequate scholing van nieuwe beroepskrachten en regelmatige bijscholing van de reeds in dienst zijnde beroepskrachten; het bijhouden van actuele kennis over risicofactoren en over signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld, alsook het onderhouden van vaardigheden om gesprekken te voeren met alle betrokkenen staan hierbij centraal; 1.De meidcode van de GGD sluit aan bij het landelijk basismodel van de Meidcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling, Ministerie VWS, Er bestaat een digitaal handelingsprotocol dat per beroeps-/functiegroep is in te richten (VWS, 2011) 3 RAAK= Reflectie en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 3

5 dat de meidcode en bijbehorende bijlagen van de afdelingen AGZ en JGZ in eerste instantie jaarlijks worden geëvalueerd en zo nodig worden bijgesteld; in bijlage 6 van de meidcode worden de inhoud en de procedure van de evaluatie beschreven; dat de GGD Gooi en Vechtstreek in relevant PR materiaal en op de website aangeeft dat zij volgens de Meidcode werkt; dat onder huiselijk geweld wordt verstaan: geweld gepleegd door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer; de huiselijke kring betekent: partners, ex-partners, gezinsleden, familieleden en huisvrienden; de term 'huiselijk geweld' verwijst naar de relatie tussen pleger en slachtoffer. Er is meestal sprake van een machtsverschil; het slachtoffer heeft een afhankelijkheidsrelatie met de dader; een ander kenmerk van huiselijk geweld is de omstandigheid dat dader en slachtoffer (waaronder ook minderjarige slachtoffers) desondanks - en soms noodgedwongen - blijvend deel uitmaken van eikaars leef- en woonomgeving.; hiermee hangt samen dat huiselijk geweld vaak een stelselmatig karakter heeft en er een hoog risico op recidive is; het gaat bij huiselijk geweld om lichamelijke, seksuele en psychische vormen van geweld; vormen van huiselijk geweld zijn (zie ook - partnergeweld en ex-partnergeweld in alle verschijningsvormen, ook psychische mishandeling en stalking; - kindermishandeling: seksueel kindermisbruik en verwaarlozing; - ouderenmishandeling; - oudermishandeling; - eergerelateerd geweld zoals eerwraak, vrouwelijke genitale verminking ('vrouwenbesnijdenis') of huwelijksdwang'; dat onder kindermishandeling wordt verstaan: elke vorm van - voor een minderjarige - bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel (Wet op de Jeugdzorg, 2005); kindermishandeling omvat in deze definitie ook een bedreigde ontwikkeling van het kind; het feit dat er geweld tussen de opvoeders plaatsvindt, waarvan een kind getuige is, vormt een potentiële bedreiging voor het welzijn en de ontwikkeling van het kind; daarom wordt ook het getuige zijn van huiselijk geweld opgevat als vorm van kindermishandeling. (Intentieverklaring Kindspoor Amsterdam, 2006); dat onder beroepskracht in deze code wordt verstaan: de beroepskracht die voor de GGD Gooi Et Vechtstreek werkzaam is en die in dit verband aan cliënten van de organisatie zorg, begeleiding, of een andere wijze van ondersteuning biedt; dat onder cliënt in deze code wordt verstaan: iedere persoon aan wie de beroepskracht van de GGD zijn professionele diensten verleent. In aanmerking nemende: Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 4

6 de Wet bescherming persoonsgegevens; de Wet inzake de geneeskundige behandelovereenkomst (WGBO); de Kwaliteitswet zorginstellingen; de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg; de Wet publieke gezondheid; de Wet op de jeugdzorg; de Wet maatschappelijke ondersteuning; de Wet klachtrecht cliënten zorgsector; het Privacyreglement van de GGD Gooi & Vechtstreek. stelt de volgende Meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling vast. Noodsituaties Bij signalen die wijzen op acuut en zodanig ernstig geweld dat de cliënt of zijn/haar gezinslid daartegen onmiddellijk moet worden beschermd, kunt u 112 bellen of meteen advies vragen aan het Advies en Meldpunt Kindermishandeling of aan het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld ( ). Komt men daar, op basis van de signalen, tot het oordeel dat onmiddellijke actie is geboden, dan kunt u zonodig in hetzelfde gesprek een melding doen zodat op korte termijn de noodzakelijke acties in gang kunnen worden gezet. In noodsituaties kunt u overigens ook contact zoeken met de crisisdienst van bureau Jeugdzorg ( ) en/of de politie vragen om hulp te bieden. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 5

7 2. Stappenplan bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Vooraf: De handelwijze bij huiselijk geweld is hetzelfde als die bij kindermishandeling of bij een vermoeden daarvan. De volgorde van de stappen is logisch maar zeker niet dwingend. Soms is het nodig om een stap meerdere keren te zetten. Te allen tijde moeten alle stappen worden doorlopen alvorens tot een besluit over het doen van een melding te komen. Verder zijn dit in algemene zin de stappen in geval van signalering huiselijk geweld of kindermishandeling bij de GGD. Voor meer specifieke informatie wordt verwezen naar bijlagen 2 en 3. Bij alle stappen kan advies gevraagd worden bij het Steunpunt Huiselijk Geweld of het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling. Deze hebben een advies- en consultfunctie. Stap 1: In kaart brengen van signalen 4 Breng de signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen of ontkrachten in kaart en leg deze vast. Leg ook de contacten over de signalen vast, evenals de stappen die worden gezet en de besluiten die worden genomen. Registraties vinden zoveel mogelijk plaats binnen geautomatiseerde systemen (bijvoorbeeld het elektronisch kinddossier). Indien bepaalde beroepskrachten niet met dossiers werken, dan dient door het MT van de GGD aangegeven te worden waar en hoe de signalen vastgelegd moeten worden. Bij het in kaart brengen van signalen volgt de beroepskracht de hieronder beschreven 5 stappen met evt. aanvullingen in de protocollen/richtlijnen van de afzonderlijke afdelingen (zie bijlagen 2 en 3). Maak bij het signaleren van huiselijk geweld of kindermishandeling gebruik van een signalerings-/risicotaxatieinstrument. De JGZ gebruikt op dit moment het Balansmodel van Bakker. Ten behoeve van het wegen van aard en ernst van kindermishandeling en huiselijk geweld wordt in bijlage 4 in grote lijnen aangegeven waar risicofactoren en beschermende factoren kunnen liggen en welke signalen mogelijkerwijze kunnen duiden op kindermishandeling. Beschrijf uw signalen zo feitelijk mogelijk. Worden ook interpretaties, hypothesen en veronderstellingen vastgelegd, vermeld dit dan uitdrukkelijk. Maak een vervolgaantekening als een hypothese of veronderstelling later wordt bevestigd of ontkracht. Vermeld de bron als er informatie van derden wordt vastgelegd. Leg medische diagnoses alleen vast als ze zijn gesteld door een bevoegde beroepskracht. Leg ook vast met wie gesproken is (naam en functie), wat er is afgesproken en aan wie eventueel de vervolgstappen zijn overgedragen. Verder: Signaleren is geen stap in het stappenplan, maar een grondhouding in het contact met cliënten. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi Et Vechtstreek 6

8 - heeft u zelf geen contact met de kinderen van uw cliënt, dan kunt u toch signalen vastleggen over de situatie waarin deze kinderen zich mogelijkerwijs bevinden, als de toestand van uw cliënt daar aanleiding toe geeft; - betreffen de signalen huiselijk geweld of kindermishandeling gepleegd door een collega uit de eigen organisatie, meld de signalen dan bij de leidinggevende, conform de interne richtlijnen; in dit geval is dit stappenplan niet van toepassing; - het stappenplan gaat er vanuit dat je als beroepskracht regelmatig contact hebt met de zorgvrager; dat is niet altijd het geval, bijv. bij de afdeling AGZ van de GGD, waardoor niet alle stappen zijn te zetten. In dat geval beschrijft de afdelingsrichtlijn op welke wijze de zaak wordt overgedragen en wie eventuele vervolgstappen zet; Stap 2: Collegiale consultatie en zonodig raadplegen van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld Bespreek de signalen altijd met een deskundige collega, i.e. de aandachtsfunctionarissen Jantine Arts ( ) en Marlinde Sinnige (( ). Ook kan het AMK worden geraadpleegd. Indien er naast het consulteren van een van de aandachtsfunctionarissen, het AMK of SHG, bij de beroepskracht behoefte is aan emotionele of praktische steun, dan wordt dit aan de leidinggevende kenbaar gemaakt. Deze zorgt ervoor dat deze steun via werkoverleg, casusbespreking of anderszins wordt geboden. Indien er tijdens collegiale consultatie een verschil van mening bestaat over het advies inwinnen bij AMK of SHG, dan kan de beroepskracht hiertoe zelf beslissen, waarbij alleen zijn eigen bevindingen worden doorgegeven. Ongeacht het meningsverschil kan de beroepskracht uiteindelijk zélf een melding doen. Adviesgesprekken, in het kader van stap 2, vinden plaats op basis van anonieme cliëntgegevens. Voor een adviesgesprek behoeft u uw beroepsgeheim dus niet te verbreken. Stap 3 tot en met 5 Stappen 3 tot en met 5 kunnen voor de verschillende afdelingen van de GGD, gezien de aard van de werkzaamheden, verschillend worden ingevuld (zie hiervoor de bijlagen 3 en 4). Stap 3: Gesprek met de cliënt Een gesprek met de cliënt over het signaal moet te allen tijde plaatsvinden. 5 De beroepskracht moet de volgende punten aan de orde stellen: het doel van het gesprek; de signalen, dit wil zeggen de feiten die hij heeft vastgesteld en de waarnemingen die hij heeft gedaan (geen oordelen); reactie cliënt; Een uitzondering kan worden gemaakt als de veiligheid van de cliënt of beroepskracht in gevaar dreigt te komen en/of het risico bestaat dat de cliënt door gesprek het contact zal verbreken. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 7

9 het na deze reactie zonodig komen tot een interpretatie van wat de beroepskracht heeft gezien en gehoord en wat hem in reactie daarop verteld is. Soms zal het vermoeden door het gesprek worden weggenomen, in dat geval zijn de hierna volgende stappen van het stappenplan niet meer van toepassing. Het gesprek zal, indien het een minderjarige onder de 12 jaar betreft, altijd met een ouder worden gevoerd. Tussen de 12 en 16 jaar kan met de minderjarige alleen of samen met de ouder worden gesproken. In verband met de veiligheid van het kind of anderen, kan toch besloten worden om het eerste gesprek met het kind alleen te voeren, zonder de ouders te informeren. In het geval de veiligheid van één van de betrokkenen in het geding is of dat het risico bestaat dat de cliënt het contact verbreekt met de beroepskracht, wordt afgezien van een gesprek (maar wordt wel, indien nodig, doorgepakt). De resultaten van het gesprek dienen altijd te worden vastgelegd in een dossier. Stap 4: Weeg de aard en de ernst In deze stap komt het er op aan dat de beroepskracht alle verkregen informatie weegt. Deze stap vraagt van de beroepskracht dat deze het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling inschat, evenals de aard en de ernst hiervan. Vraag bij de taxatie zo nodig advies van één van de aandachtsfunctionarissen of van het SHG of AMK. Leg alles vast in het cliëntdossier. Bij de weging hanteert de beroepskracht een risicotaxatie-instrument (zie hiervoor stap 2). Ten behoeve van het signaleringsproces is in bijlage 4 een lijst met risicoen beschermende factoren opgenomen. Stap 5: Beslissen: hulp organiseren of melden Na de weging van stap 4 komt de beroepskracht, zonodig ondersteund door deskundigen, tot een besluit: zélf hulp organiseren of een melding doen. Waar het bij deze afweging om gaat, is dat de beroepskracht beoordeelt of hij zelf/zijn organisatie, gelet op zijn competenties, zijn verantwoordelijkheden en zijn professionele grenzen, in voldoende mate effectieve hulp kan bieden of kan organiseren. In alle gevallen waarin hij meent dat dit niet of maar gedeeltelijk het geval is, doet hij een melding. Hulp organiseren en effecten volgen Meent de beroepskracht dat hij met zijn organisatie de cliënt voldoende kan beschermen tegen het risico op huiselijk geweld of op kindermishandeling, dan biedt of organiseert hij de hulp die daarvoor nodig is. Hij volgt de effecten van deze hulp en doet alsnog een melding als het geweld niet blijkt te stoppen of opnieuw oplaait. Contact met de cliënt of zijn ouder(s) over de melding en de inspanning om toestemming voor de melding te krijgen Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi t Vechtstreek 8

10 Als hoofdregel geldt dat de beroepskracht, voordat hij een melding doet, contact zoekt met de cliënt over de melding (vanaf 12 jaar) (als cliënt nog geen 16 jaar is ook met de ouder). Hij legt hem uit dat hij een melding wil doen, wat een melding voor de cliënt betekent, en wat het doel van de melding is. Vervolgens vraagt de beroepskracht de cliënt om een reactie hierop. Laat de cliënt merken dat hij bezwaar heeft tegen de melding, dan gaat de beroepskracht over deze bezwaren met de cliënt in gesprek en bekijkt hij hoe hij aan deze bezwaren tegemoet kan komen. Blijven de bezwaren van de cliënt desondanks overeind, dan maakt de beroepskracht een afweging. Hij weegt de aangevoerde bezwaren af tegen de noodzaak om de cliënt of een ander tegen het geweld of de mishandeling te beschermen door een melding te doen. Daarbij betrekt hij in ieder geval de aard en de ernst van het geweld en de noodzaak om de cliënt of een ander daartegen te beschermen. Op deze manier spant de beroepskracht zich in om toestemming van de cliënt te krijgen. Alleen in die gevallen waarin dit hem niet lukt, ook niet nadat hij in gesprek is gegaan over de bezwaren van de cliënt, komt het doen van een melding zonder toestemming van de cliënt in beeld. Voor meer informatie hierover wordt verwezen naar bijlage 5. De beroepskracht hoeft geen contact met de melder over de melding te hebben indien de veiligheid in het geding is, dan wel het risico bestaat dat de melder het contact zal verbreken. Bij melden zonder toestemming van de zorgvrager/ouder wordt het beroepsgeheim verbroken, maar de melding is dan zorgvuldig afgewogen (zie bijlage 5). Alle informatie verkregen via gesprekken (met wie, functie, reden etc.) en de vervolgstappen (door wie etc.) worden genoteerd in het dossier. Indien in behandeling bij AMK of SHG dient de beroepskracht altijd attent te blijven op signalen die er op zouden kunnen wijzen dat de situatie verslechtert. Is de cliënt nog geen 12 jaar oud, dan voert de beroepskracht het gesprek zoals hierboven beschreven met de ouder(s) van de cliënt. Is de cliënt 12 jaar en nog geen 16 dan wordt het gesprek gevoerd met de cliënt en of met de ouder. Melden Meent de beroepskracht dat hij met zijn organisatie niet in staat is om de cliënt voldoende te beschermen tegen het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling, dan doet hij een melding zodat de signalen nader kunnen worden onderzocht en acties in gang kunnen worden gezet die de cliënt en zijn gezinsleden voldoende beschermen. Er wordt dan gemeld bij het AMK of SHG. Het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling doet na een melding onderzoek naar de signalen. Dit wil zeggen dat de medewerkers in gesprek gaan met de ouders en met beroepskrachten die met het kind te maken hebben. Op basis van de resultaten van dit onderzoek besluit men wat er moet gebeuren: - vrijwillige hulp; Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 9

11 - melding doen bij de Raad voor de Kinderbescherming en/of - aangifte van mishandeling doen bij de politie. Het Steunpunt Huiselijk geweld zal na een melding contact zoeken met de cliënt om te beoordelen welke hulp noodzakelijk is, om vervolgens deze hulp voor het slachtoffer en de pleger (op vrijwillige basis) te organiseren en hen daarvoor zonodig te motiveren. Sluit in de melding aan bij de feiten Bij een melding dient de melder zoveel mogelijk zijn signalen te melden. Dat wil zeggen de feiten en gebeurtenissen die zijn waargenomen. Meldt de melder ook feiten en gebeurtenissen die anderen hebben gezien of gehoord, dan moet hij deze 'andere bron' duidelijk in de melding noemen. Verwij si ndex Een beroepskracht kan na het doorlopen van de stappen één en twee van de meidcode komen tot een melding aan de Verwijsindex (VIR). Een melding aan de VIR is een andersoortige melding dan een melding aan het AMK of SHG. Een melding aan de VIR bevat het burgerservicenummer van de gemelde jeugdige en de contactgegevens van de melder. Daarnaast bevat een melding aan de VIR géén inhoudelijke informatie. Die melding zegt dus niets over de mogelijke problemen die bij de betrokken jeugdige spelen. De VIR stelt professionals, die een bepaalde jeugdige hebben gemeld, op de hoogte van eikaars betrokkenheid bij die jeugdige. Bekendmaken van de identiteit van de melder bij vermoedens van kindermishandeling Artikel 55 van het Uitvoeringsbesluit Wet op de jeugdzorg geeft als hoofdregel dat de identiteit van de melder door het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling aan het gezin bekend wordt gemaakt. Een melder kan echter ten opzichte van het gezin anoniem blijven als de melding: een bedreiging vormt of kan vormen voor de jeugdige, voor andere jeugdigen of voor de beroepskracht of zijn medewerkers; of de vertrouwensrelatie zou kunnen verstoren tussen de beroepskracht en de cliënt of zijn gezin. NB: Het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld kent (nog) geen specifieke regeling op dit punt. In het algemeen kan worden gezegd dat ook hier openheid over meldingen de hoofdregel is en dat, bij wijze van uitzondering, met name op grond van overwegingen in verband met de veiligheid de identiteit van de melder voor de betrokkenen kan worden afgeschermd. In de bijlagen 2 en 3 wordt aangegeven of de melding door de beroepskracht zelf of door de manager van de betreffende afdeling wordt gedaan. De eindverantwoordelijkheid voor het besluit over het al dan niet melden, ligt bij de manager van de afdeling waar de desbetreffende beroepskracht werkzaam is. Inspanningen na de melding Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek io

12 Een melding is geen eindpunt. Als een beroepskracht een melding doet, geeft het stappenplan daarom aan, dat de beroepskracht in zijn contact met het Steunpunt Huiselijk Geweld of het Advies- en Steunpunt Kindermishandeling ook bespreekt wat hij zelf, na zijn melding, binnen de grenzen van zijn gebruikelijke taakuitoefening kan doen om de cliënt of zijn gezinsleden te beschermen en te ondersteunen. Dit is uitdrukkelijk in stap 5 bij de melding opgenomen om duidelijk te maken dat de betrokkenheid van de beroepskracht bij de cliënt na de melding niet ophoudt. Van hem wordt verwacht dat hij, naar de mate van zijn mogelijkheden, de cliënt blijft ondersteunen en beschermen. Uiteraard gebeurt dit in overleg met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld om zo tot een gemeenschappelijke aanpak te komen. Het Adviesen Meldpunt Kindermishandeling en het Steunpunt Huiselijk Geweld houden melders op de hoogte van de uitkomsten van het onderzoek en van de acties die in gang worden gezet. Indien dit niet gebeurt, dan gaat de beroepskracht hier zelf actief achteraan. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 11

13 Bijlage 1: Verantwoordelijkheden meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Directie o Legt meidcode en bijbehorende specifieke afdelingsbij lagen voor aan het MT (dit geldt ook voor de wijzigingen die in de loop der tijd worden voorgesteld), o Geeft de beleidsmedewerker kwaliteit opdracht de meidcode op te nemen als onderdeel van het kwaliteitsbeleid, o Is eindverantwoordelijk voor de uitvoering van de meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling en draagt zorg voor bestuurlijke besluitvorming dienaangaande, o Draagt zorg voor het informeren van ouders en beroepskrachten over kwaliteitsbeleid en het beleid rond huiselijk geweld en kindermishandeling. Draagt zorg dat ouders/cliënten op de hoogte zijn van het feit dat de GGD met de Meidcode werkt, o Is eindverantwoordelijk voor de benoeming van aandachtsfunctionarissen HG/KM en voor het beschikbaar stellen van voor deze functie voldoende aantal uren. o Legt andere verantwoordelijkheden vast: Wie (namen en functies) dragen welke verantwoordelijkheden en taken die behoren bij implementatie en uitvoering Meidcode; o Plaatst de meidcode als terugkerend onderwerp op agenda van het MT. o Draagt zorg voor regelmatige deskundigheidsbevordering van beroepskrachten van de afdelingen AGZ en JGZ in het beleid rond HG en KM en in het werken met de meidcode en legt dit in een jaarlijks bij te stellen scholingsplan vast. o Draagt zorg voor regelmatig terugkerende evaluatie van de meidcode, waarbij in de eerste jaren sprake is van een jaarlijkse evaluatie. o Geeft opdracht aan de afdeling GBBO (bedrijfsvoering) om meldingen (van en aan de GGD) op te nemen in de MARAP's van de afdelingen AGZ en JGZ. o Onderhoudt contacten met de externe media. o Draagt zo nodig zorg voor juridische contacten en het initiëren en onderhouden van contacten tussen de organisatie en de Inspectie. Management AGZ en JGZ o Draagt zorg voor aansluiting van de meidcode op de werkprocessen van de betreffende afdelingen. Legt dit vast in aparte richtlijnen of handelingsprotocollen, die onderdeel vormen van de meidcode en daarmee niet strijdig zijn met de meidcode voor de GGD als geheel. o Is eindverantwoordelijk voor het besluit over het al dan niet melden. o Plaatst de meidcode in samenwerking met de aandachtsfunctionaris(sen) ten minste jaarlijks als terugkerend thema Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi Et Vechtstreek 12

14 op de agenda van afdelings- en teamoverleggen: betrokken medewerkers krijgen, houden, hebben kennis van de inhoud en doel van de meidcode. o Draagt samen met de aandachtsfunctionaris zorg voor regelmatige evaluatie van de Meidcode en de daarbij behorende specifieke richtlijnen en indien nodig, voor aanpassing van de specifieke richtlijnen van de afdeling, o Draagt zorg voor de randvoorwaarden benodigd voor het functioneren van een aandachtsfunctionaris (uren, scholing, overleggen e.d.). o Draagt samen met de aandachtsfunctionarissen zorg voor (de uitvoering van) een scholingsplan van de beroepskrachten, o Stimuleert laagdrempelig contact van de aandachtsfunctionaris met de beroepskrachten bij het uitvoeren van de Meidcode en specifieke richtlijnen o Draagt zorg voor (de mogelijkheid tot) een goede registratie van de stappen uit de Meidcode in de voor de afdeling of sector geldende registratiesystemen. o Bespreekt crisissituaties met directie en aandachtsfunctionaris; waar nodig volgt rapportage aan Inspectie. Aandachtsfunctionaris o Loopt jaarlijks de algemene meidcode van de GGD door, doet eventueel voorstellen aan het MT tot aanpassingen in de algemene meidcode en specifieke afdelingsbijlagen. o Informeert en stimuleert directie, management, beroepskrachten en ouders/cliënten over de meidcode. o Draagt zorg, samen met de directie, voor het op de agenda houden van de meidcode in de hele organisatie, bijvoorbeeld door middel van een nieuwsbrief, themabijeenkomsten en/of binnen reguliere overleggen binnen de GGD. o Draagt samen met de managers van de afdelingen AGZ en JGZ zorg voor (de uitvoering van) een scholingsplan van de beroepskrachten; onderdeel hiervan is een inwerkprogramma, dat geldig is voor nieuwe medewerkers met cliëntcontacten; de aandachtsfunctionaris heeft inventariseert hiertoe de wensen en behoeften op de werkvloer. Draagt samen met de manager AGZ en JGZ zorg voor regelmatige evaluatie van de meidcode en de daarbij behorende afdelingsspecifieke bijlagen en past deze, indien de resultaten daar aanleiding toe geven, aan. Houdt zicht op de effecten van de meidcode en brengt deze in ten behoeve van de evaluatie. o Geeft extra aandacht aan het kenbaar maken in de eigen organisaties van de functie van aandachtsfunctionaris en de daarbij behorende taken en zijn/haar bereikbaarheid. o Zorgt voor ondersteuning en advisering van de beroepskrachten bij het doorlopen van de 5 stappen van de meidcode en afdelingsrichtlijnen. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi Et Vechtstreek 13

15 o Draagt zorg voor aanwezigheid van achtergrondinformatie, beleidsafspraken en literatuur op een bereikbare plaats. o Organiseert samen met andere instellingen en ketenpartners bijeenkomsten over informatie-uitwisseling, overdracht en terugkoppeling. o Neemt deel aan het regionaal netwerk van aandachtsfunctionarissen, dat 1 x per jaar plaatsvindt. Beroepskrachten AGZ en JGZ die cliëntcontacten hebben o Neemt kennis van de inhoud van de Meidcode en de voor de afdeling geldende richtlijn, o Is in staat de 5 stappen uit de Meidcode te volgen, o Onderhoudt daartoe zijn kennis en ervaring. o Is bekend met de, verantwoordelijkheden, taken en mogelijkheden van de aandachtsfunctionaris, o Ziet toe op zorgvuldige omgang met de privacy van het betreffende gezin, waarbij het privacyreglement van de GGD leidend is. o Waarborgt continuïteit van bijv. onderwijs, zorg en kinderopvang van cliënt. o Stelt de directie meteen in kennis bij (vermoeden van) kindermishandeling en huiselijk geweld door een beroepskracht binnen de eigen instelling. o Werkt mee aan regelmatig terugkerende evaluatie. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi t Vechtstreek 14

16 Bijlage 2 Bijlage afdeling Jeugdgezondheidszorg Nader in te vullen, met het volgende als uitgangspunt. Op stap 3 (Gesprek met de cliënt), stap 4 (Weeg de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling) en stap 5 (Beslissen: zelf hulp organiseren of melden) is binnen de afdeling Jeugdgezondheidszorg van toepassing het 'Stappenplan Kindermishandeling afdeling JGZ GGD Gooi & Vechtstreek. Deze dient, zo nodig te worden aangepast aan de algemene Meidcode van de GGD. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 15

17 Bijlage 3 Bijlage afdeling Algemene Gezondheidszorg Het stappenplan gaat er vanuit dat je als beroepskracht regelmatig contact hebt met de zorgvrager. Binnen de sector Infectiezieken, Milieu en Toezicht Kinderopvang is dit zelden het geval, zodat het in de praktijk, misschien met uitzondering van de begeleiding van een patiënt door de sociaal-verpleegkundige tuberculosebestrijding, niet tot een melding op grond van de code lijkt te kunnen komen. Voor de sector Openbare Geestelijke Gezondheidszorg dient de Meidcode uitgewerkt te worden. nog Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 16

18 Bijlage 4 Lijst met risico- en beschermende factoren en signalen Kindermishandeling Belangrijk: wees zorgvuldig!!!! Het opmerken van de signalen in de lijst hierna hoeft geen grond te zijn voor een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld. Een andere oorzaak is ook mogelijk. Bovendien is deze lijst niet volledig. Ook signalen die niet in deze lijst staan, kunnen wijzen op kindermishandeling of huiselijk geweld. Met andere woorden: wees zorgvuldig. Risicofactoren: - bij ouders (bijv. verslaving); - in omgeving (bijv. weinig steun, werkloosheid); - bij kind (huilbaby, gedragsproblemen); - bij interactie ouder en kind (gebrek aan kennis over opvoeding). Beschermende factoren: - bij ouders (bijv. positief zelfbeeld, ondersteuning partner); - bij kind (bijv. sociaal vaardig, egoveerkracht); - bij gezin en omgeving (bijv. steun uit netwerk). Signalen: - lichamelijke signalen bij kinderen tot 12 jaar (o.a. blauwe plekken, slechte verzorging); - emoties en gedrag bij kinderen tot 12 jaar (o.a. depressief, passief); - boulimia, anorexia, crimineel, schoolverzuim bij kinderen jaar - signalen bij het gezin (o.a. sociale isolatie, slechte behuizing); - signalen bij ouders (o.a. schreeuwen, komen afspraken niet na); - signalen bij zwangere vrouwen (o.a. alcohol, drugs, roken); - signalen bij kinderopvang (o.a. te laat ophalen van kind, onverzorgd kind); - signalen op school (o.a. schoolverzuim, geen ontbijt, onverzorgd). Te allen tijde geldt dat de eigen deskundigheid voorop staat!!!!! Voor uitgebreide informatie: Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi 6t Vechtstreek 17

19 Bijlage 5 Beroepsgeheim, meidcode en meldrecht 5.1 Inleiding In deze bijlage bij de meidcode wordt enige achtergrondinformatie gegeven, met name over het beroepsgeheim, het wettelijk meldrecht en de verhouding tussen het beroepsgeheim en het meldrecht. 5.2 Inhoud en doel van het beroepsgeheim Algemene zwijgplicht Iedere beroepskracht die individuele cliënten hulp, zorg, steun of een andere vorm van begeleiding biedt heeft een beroepsgeheim. Deze zwijgplicht, zoals het beroepsgeheim ook wel wordt genoemd, verplicht de beroepskracht om, kort gezegd, geen informatie over de cliënt aan derden te verstrekken, tenzij de cliënt hem daarvoor toestemming heeft gegeven. Doel van het beroepsgeheim is de drempel voor de toegang tot de hulpverlening zo laag mogelijk te maken en de cliënt het vertrouwen te geven dat hij vrijuit kan spreken. De hierboven beschreven algemene zwijgplicht voor hulpverleners en begeleiders is niet specifiek opgenomen in een bepaalde wet, maar wordt afgeleid uit de privacybepalingen uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (artikel 8) en uit de Grondwet (artikel 10). Deze bepalingen worden nog eens ondersteund door artikel 272 Wetboek van Strafrecht dat een verbod bevat op het verbreken van geheimen die aan de beroepskracht zijn toevertrouwd. Specifieke zwijgplicht Een aantal beroepsgroepen kent een specifieke zwijgplicht die is geregeld in een 'eigen' wet. Dit geldt bijvoorbeeld voor medisch hulpverleners, zoals artsen en verpleegkundigen. Zij vinden hun zwijgplicht in artikel 88 van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg en in artikel 7:457 Burgerlijk Wetboek. Voor beroepskrachten in de jeugdzorg is de zwijgplicht specifiek geregeld in artikel 53 van de Wet op de jeugdzorg. Paradox van de geheimhoudingsplicht Er doet zich bij de omgang met de zwijgplicht een zekere paradox voor. De zwijgplicht is hét instrument bij uitstek om er voor te zorgen dat mensen naar de beroepskracht toe komen en ook bereid zijn om open over hun zorgen te spreken. Ze mogen er immers op vertrouwen dat hun verhaal niet zomaar elders terecht komt. Maar een te rigide omgang met het beroepsgeheim kan tot gevolg hebben dat een cliënt die dringend hulp nodig heeft juist niet geholpen wordt omdat de beroepskracht meent dat hij vanwege zijn beroepsgeheim niet in mag grijpen. Al met al is de omgang met het beroepsgeheim een vorm van evenwichtskunst: geheimhouding waar mogelijk, zorgvuldige doorbreking van het geheim waar nodig. Vragen van toestemming Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 18

20 Bij het verstrekken van gegevens van een cliënt aan een ander, dus ook bij het doen van een melding aan het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling of aan het Steunpunt Huiselijk Geweld, geldt als hoofdregel dat de beroepskracht zich inspant om toestemming voor zijn melding te krijgen. De meidcode schetst daarvoor de werkwijze. Geeft de cliënt zijn toestemming, dan kan een melding worden gedaan. Weigert de cliënt ondanks de toestemming, dan houdt het niet op maar maakt de beroepskracht een nieuwe afweging, zie daarover paragraaf 3.3. NB1: De Wet bescherming persoonsgegevens bepaalt dat een cliënt vanaf zijn 16e jaar zelf toestemming geeft aan een beroepskracht voor het verstrekken van zijn gegevens aan een ander (al dan niet in de vorm van het doen van een melding). De Wet op de jeugdzorg en de Wet inzake de geneeskundige behandelingsovereenkomst geven een cliënt dit recht zelfs al vanaf zijn 12e jaar. Toch moet over een melding, als het gaat om een cliënt vanaf 12 of 16 jaar die nog thuis woont, ook gesproken worden met zijn ouders. Want bij de melding worden doorgaans niet alleen gegevens over de jongere verstrekt maar ook over zijn ouder(s). NB2: Van het vragen van toestemming kan worden afgezien in verband met de veiligheid van de cliënt, van de beroepskracht of die van anderen. 5.3 Conflict van plichten In de (tucht)rechtspraak wordt in geval van een conflict van plichten erkend dat een beroepskracht ook zonder toestemming van de cliënt over hem mag spreken. Uiteraard moet een dergelijk besluit om de zwijgplicht te doorbreken zorgvuldig worden genomen. Als hulpmiddel bij de besluitvorming over het verbreken van de geheimhoudingsplicht wordt verwezen naar de webpagina Beantwoording van de volgende vijf vragen leidt doorgaans tot een zorgvuldige besluitvorming: o kan ik door te spreken zwaarwegende belangen van mijn cliënt of van zijn kinderen behartigen? o is er een andere mogelijkheid om ditzelfde doel te bereiken zonder dat ik mijn beroepsgeheim hoef te verbreken? o waarom is het niet mogelijk om toestemming van de cliënt te vragen of te krijgen voor het bespreken van zijn situatie met iemand die hem kan helpen? o zijn de belangen van de cliënt die ik wil dienen met mijn spreken zo zwaar dat deze naar mijn oordeel opwegen tegen de belangen die de cliënt heeft bij mijn zwijgen? o als ik besluit om te spreken aan wie moet ik dan welke informatie verstrekken zodat het geweld of de mishandeling effectief kan worden aangepakt? Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi Et Vechtstreek 19

21 Positie van de cliënt Bij het besluit om de geheimhouding te doorbreken, speelt de positie van de cliënt een belangrijke rol. Bij cliënten die zich in een afhankelijke positie bevinden waardoor ze minder goed in staat zijn zelf op te treden tegen mishandeling of geweld, zal een beroepskracht eerder dan 'gemiddeld' kunnen besluiten dat hij zijn zwijgplicht verbreekt. Te denken valt op de eerste plaats aan kinderen en jongeren. Het kan dan gaan om kinderen die zelf cliënt zijn van de beroepskracht of om de kinderen van de cliënt. Meerderjarigen beslissen in beginsel zelf over de wijze waarop ze hun leven inrichten en of ze daarin hulp of andere inmenging wensen. Dit zelfbeschikkingsrecht is een belangrijk uitgangspunt bij het bieden van hulp aan cliënten. Maar dit uitgangspunt is niet absoluut. Er zijn situaties waarin een inbreuk op de zelfbeschikking noodzakelijk kan zijn omdat de cliënt in een zeer ernstige situatie verkeert. In geval van huiselijk geweld kan dit zeker aan de orde zijn. Uit onderzoek is gebleken hoezeer slachtoffers gevangen kunnen zitten in hun situatie, zodanig dat ze daar op eigen kracht niet uit komen. De beroepskracht zal zich eerst tot het uiterste in moeten spannen om de toestemming van zijn cliënt te krijgen. Maar krijgt hij deze niet, dan kan hij zich daar niet zondermeer bij neerleggen. Hij dient de ernst van de situatie waarin de cliënt zich bevindt, af te wegen tegen het gegeven dat de cliënt hem geen toestemming geeft voor het doen van een melding. Komt hij tot de slotsom dat de cliënt, vanwege de ernst van het huiselijk geweld, tegen dit geweld moet worden beschermd, dan doet hij een melding, ook al heeft hij daarvoor geen toestemming. Hij komt dan in feite tot de conclusie dat het zware belang van zijn geheimhoudingsplicht in deze specifieke situatie moet wijken voor het nog zwaardere belang van het beschermen van zijn cliënt tegen zwaar en/of structureel geweld. NB: Voor een zorgvuldige besluitvorming is het noodzakelijk dat de beroepskracht de situatie, voordat hij zijn besluit neemt, bespreekt met een deskundige collega en zo nodig ook (op basis van anonieme cliëntgegevens) advies vraagt aan het Advies- en Steunpunt Kindermishandeling of het Steunpunt Huiselijk Geweld. Beoordeling van een besluit over het doorbreken van het beroepsgeheim Zou achteraf een toetsende organisatie gevraagd worden om een oordeel te geven over het optreden van de beroepskracht, dan wordt vooral de zorgvuldigheid beoordeeld waarmee het besluit om de geheimhouding te verbreken tot stand is gekomen. Daarbij wordt onder andere gelet op: o collegiale consultatie; o raadpleging van het Steunpunt Huiselijk Geweld of het Advies- en Steunpunt Kindermishandeling; o aanwezigheid van voldoende relevante feiten of signalen en zorgvuldige verzameling van deze feiten en signalen; o zorgvuldige en concrete afweging van belangen; Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 20

22 o de contacten die er met de cliënt zijn geweest over de melding; concreet gaat het er dan om of de beroepskracht zich, gelet op zijn mogelijkheden en op de omstandigheden waarin de cliënt verkeert, heeft ingespannen om de cliënt toestemming te vragen of om hem te informeren, indien het verkrijgen van toestemming niet mogelijk bleek. Als hulpmiddel bij de besluitvorming over het verbreken van de geheimhoudingsplicht en het doen van een melding, wordt nogmaals verwezen naar de webpagina van de privacy helpdesk van het Ministerie van Justitie: NB: Het is, ook in verband met de toetsbaarheid van het besluit achteraf, belangrijk om een besluit over het melden van een cliënt zonder dat hij daarvoor zijn toestemming heeft gegeven, zorgvuldig vast te leggen. Niet alleen de melding dient te worden vastgelegd, ook de belangen die zijn afgewogen en de personen die van te voren over het besluit zijn geraadpleegd. 5.4 Wettelijk meldrecht Voor vermoedens van kindermishandeling is het leerstuk van het conflict van plichten nog eens bevestigd in artikel 53 lid 3 van de Wet op de jeugdzorg dat een uitdrukkelijk meldrecht bevat. Iedere beroepskracht met een beroepsgeheim of een andere zwijgplicht heeft op basis van dit wettelijk meldrecht het recht om vermoedens van kindermishandeling, zonodig zonder toestemming van het kind en/of de ouder, bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling te melden. Daarnaast omvat het meldrecht het recht voor de beroepskracht om op verzoek van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling informatie over het kind en/of zijn ouders te verstrekken, eveneens zonodig zonder toestemming van het kind en/of de ouder. Voor vermoedens van huiselijk geweld waarbij alleen meerderjarigen zijn betrokken, zal middels artikel 21c, derde lid van de Wet Maatschappelijke Opvang (WMO) beroepskrachten een meldrecht worden geboden. Tot die tijd biedt het conflict van plichten uitkomst in die gevallen waarin geen toestemming wordt verkregen - of kan worden gevraagd - en een melding toch noodzakelijk is om het geweld te stoppen en de cliënt tegen dit geweld te beschermen. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 21

23 Bijlage 6 Evaluatie De evaluatie van de Meidcode van de GGD draagt zoveel mogelijk uniforme te evalueren aspecten in zich en zo min mogelijk afdelingsspecifieke. De evaluatie bevat een kwalitatief en een kwantitatief onderdeel. Het kwalitatieve deel gaat o.a. in op: - de stappen en de contacten met geraadpleegde collega's (incl. aandachtsfunctionarissen) intern en extern; - de faciliteiten als inwerken, scholing, tijd e.d.; - de registratiemogelijkheden; - knelpunten en suggesties ter verbetering. Het kwantitatieve gedeelte van de evaluatie bevat o.a. een analyse van diverse aspecten van de registraties van kindermishandeling of huiselijk geweld. Het evaluatieplan wordt door de aandachtsfunctionarissen en de betreffende afdelingshoofden gemaakt en vervolgens vastgesteld in het MT. Van belang is om vanaf het begin de epidemioloog van de GGD bij dit proces te betrekken, zodat duidelijk is waarop en hoe door een ieder geregistreerd en geëvalueerd wordt. De evaluatie, die jaarlijks in het vierde kwartaal plaatsvindt, biedt de basis voor vervolg(jaar)plannen. Meidcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling GGD Gooi & Vechtstreek 22

24 Vraag & Antwoord Project Meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling 1. Waarom wordt de Wet Meidcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling ingevoerd? Signalen van geweld en mishandeling worden vaak over het hoofd gezien of niet herkend. Veel professionals weten vervolgens niet goed hoe te handelen, wanneer zij geconfronteerd worden met slachtoffers van geweld. Het doel van de verplichting is dat sneller en adequater wordt ingegrepen bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit kan worden bereikt door het consequent toepassen van een meidcode waardoor bij vroegsignalering van huiselijk geweld en kindermishandeling effectief wordt opgetreden. Bij de verplichting om te werken met een meidcode weten organisaties en professionals welke stappen zij moeten zetten als zij huiselijk geweld en/of kindermishandeling signaleren. 2. Waarom is er sprake van een meldrecht en geen meldplicht? Uit onderzoek is gebleken dat er meerdere redenen zijn om de toegevoegde waarde van een meldplicht te relativeren. Een professional die meldt op grond van een meldplicht, zal niet alleen melden op basis van een gefundeerd vermoeden van geweld, maar ook uit eventuele angst voor aansprakelijkheid in geval van het niet melden. Daardoor stijgt weliswaar het aantal meldingen, maar wordt de kwaliteit van de meldingen niet bevorderd. Een meldplicht leidt zo tot overbelasting van het systeem en onnodig stigmatiserende onderzoeken, zonder duidelijke pluspunten voor hulp aan en bescherming van het kind en het gezin. Bovendien is het bij gebrek aan wetenschappelijk effectonderzoek onduidelijk welke effecten een meldplicht heeft. Verder is er geen bewijs dat een wettelijke meldplicht leidt tot het terugdringen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Een betere weg is dan het ondersteunen van de professional bij zijn of haar handelen. Het gebruik van het instrument meidcode blijkt sneller signaleren en ook eerder melden van (potentiële) geweldsituaties te bevorderen. Kortom: een meldplicht heeft een aantal grote nadelen en heeft geen toegevoegde waarde ten opzichte van een goed en breed toegepaste verplichte meidcode. 3. Wat verplicht de Wet Meidcode? De Wet Meidcode verplicht organisaties om een meidcode in de eigen organisatie te implementeren en het gebruik en kennis hiervan te bevorderen.

25 4. Wat is een meidcode? Een meidcode is een stappenplan, waarin wordt beschreven hoe een professional hoort om te gaan met het signaleren en het melden van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het stappenplan biedt houvast voor de professional in de te zetten stappen als hij huiselijk geweld of kindermishandeling signaleert. Bijvoorbeeld om een gesprek met ouders aan te gaan of hulpverlening in te schakelen. Een meidcode geeft richting aan de stappen die een professional kan zetten om slachtoffers te helpen. 5. Wanneer treedt de Wet in werking? De wet treedt naar verwachting begin 2012 in werking. 6. Voor welke sectoren is het hebben van een meidcode verplicht? De verplichte meidcode zal gaan gelden voor de volgende sectoren: Gezondheidszorg (bijv. artsen, verpleegkundigen, verloskundigen, tandartsen, fysiotherapeuten, kraamzorg en geestelijke gezondheidszorg psychologen) Onderwijs Kinderopvang (bijv. onderwijspersoneel, kinderopvangpersoneel en leerplichtambtenaren); Maatschappelijke ondersteuning, waaronder de sectoren welzijn en sport (bijv. algemeen maatschappelijk werkers, (thuis)zorgmedewerkers, welzijnswerkers en personeel in de sport, MEE consulenten, jongerenwerkers en peuterspeelzaalpersoneel); Jeugdzorg (bijv. medewerkers Bureau Jeugdzorg, gedragswetenschappers en medewerkers van zorgaanbieders); Justitie (bijv. reclasseringswerkers en groepswerkers van de justitiële jeugdinrichtingen). 2

26 7. Waarom worden bijvoorbeeld dierenartsen niet in de verplichting meegenomen? In eerste instantie is de Wet bedoeld voor de sectoren Gezondheidszorg, Onderwijs, Kinderopvang, Maatschappelijke ondersteuning, Jeugdzorg en Justitie. Het kabinet is van mening dat deze sectoren het meest contact hebben met de mensen zelf. Er is bewust voor gekozen om een afbakening te maken en daarna te kijken hoe het voor een bredere doelgroep kan worden verplicht. Doelgroepen die de verplichting niet krijgen opgelegd, zoals bijvoorbeeld de dierenartsen, kunnen wel aan de slag met het opstellen van een meidcode voor de eigen organisatie of praktijk. Het basismodel meidcode staat op 8. Voor welke vormen van geweld geldt de Wet meidcode? De Wet meidcode geldt voor geweld in afhankelijkheidsrelaties (binnen familiaire sfeer). De Wet Meidcode geldt voor alle vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling, hierbij ook inbegrepen seksueel geweld, vrouwelijk genitale verminkingen (meisjesbesnijdenis), eergerelateerd geweld en ouderen mishandeling. 9. Geldt de verplichting van een meidcode ook voor zelfstandig werkende professionals? Voor zelfstandig werkende professionals, zoals huisartsen, gelden dezelfde verplichtingen als voor organisaties: beschikken over een meidcode, daarvan gebruik maken en kennis op peil houden. Zij zouden daarvoor gebruik kunnen maken van meidcodes en richtingen van hun beroeps- en bracheorganisaties. 10.Wat is de rol van de organisaties? De organisaties dienen een meidcode huiselijk geweld en kindermishandeling te beschikken. Zij dienen deze meidcode zelf vast te stellen, waarbij zij gebruik kunnen maken van het basismodel meidcode die te downloaden is op Tevens dienen de organisaties er zorg voor te dragen dat het gebruik van een meidcode door de professionals binnen de organisaties is geborgd en dat de daarvoor benodigde kennis op peil wordt gehouden. 3