Methanol. De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Methanol. De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober 2010"

Transcriptie

1 Methanol De toekomstige biobrandstof? CCS Dr. Ir. René Cornelissen Zwolle, 14 oktober

2 Onderwerpen CCS CCS & Biomassa Methanol & DME als brandstof Varnamo Biomethanol Kosten Conclusies 2

3 CCS Klein onafhankelijk adviesbureau in Deventer Industrie -> WKK, biobrandstoffen, vergassing Utiliteit -> WKK, energie besparing Agrarisch -> Vergisting, WKK Innovatief en grensverleggend Ook innovatie, Europese projecten >10 jaar ervaring met vergisting Voor elke energievraag kosteneffectieve energieoplossing op maat. 3

4 CCS & Biomassa 30 Biogas projecten 10 zijn gebouwd 20 zijn in ontwikkeling Europees project voor de implementatie van biomassa op het boerenerf Rekentool voor haalbaarheid vergister Rekentool voor haalbaarheid biomassakachels Diverse biofuel studies op basis van vergassing 4

5 Methanol Methanol = CH3OH 30 miljoen ton (NED 1 miljoen) 34% formaldehyde 21% MTBE (brandstof additief) 9% azijn zuur DME (Dimethyl ether) Grondstof biodiesel Prijs is 225 per ton 5

6 Methanol als brandstof Benzine vervanger Methanol bij race auto s Bijmenging 3% bijmenging in de EU toegestaan Max.10% bijmenging technisch haalbaar Methanol brandstofcel is beschikbaar Prijs Benzine 6,- per GJ Methanol 12,- per GJ 6

7 DME als brandstof DME (Dimethyl Ether) Dieselvervanger Lijkt op LPG ton per jaar Vooral als drijfgas Interesse vooral in Zweden en Japan Project in Zweden met bussen met DME 7

8 Methanol en DME Property DME Diesel Methane Methanol Ethanol LPG Formula CH3OCH3 CH4 CH3OH CH3CH2 OH C3H 8 Atmospheric Boiling point, C Liquid density, g/cm Cetane number Explosion limits, % Auto Ignition Temperature, C LHV, MJ/kg ~

9 Varnamo Ombouw vergasser van lucht naar zuurstof (5 ton droog hout per uur) 9

10 Varnamo Pilot Zuid-Zweden Luchtgeblazen wervelbed vergasser op 20 bar 8 MW gasturbine 1000 uur gelopen Ombouw vergasser naar methanol plant kost ongeveer 10 miljoen euro. 2 ton per uur methanol CCS? - Vergisting? Duurzaam? Overlast? Gevaar? Voordelen? 10

11 Methanol proces Simplified PFD of MeOH Synthesis. For DME methanol is assumed as Feedstock. 11

12 Bio-Methanol proces Methanol: 66 bar en 270ºC DME: bar en 300ºC 340ºC 50 ton droog hout per uur Twee cases voor bio-methanol Huidige bewezen technologie Toekomstige nog niet bewezen technologie Gasreiniging op 900ºC Kathalytische reforming? 12

13 Huidige technologie Dryer Present-Day Case Lock Hopper Thermal Reformer Cooler Filter Shift Reactor CFB Gasifier Cooler Hot Gas Filter Fuel Synthesis Acid Gas Removal 13

14 Toekomstige technologie Dryer Near-Future Case Fuel Synthesis Piston Feeder Acid Gas Removal CFB Gasifier Hot Gas Filter Catalytic Reformer Cooler Shift Reactor 14

15 Rendement Present-Day Case % Near-Future Case % HHV MeOH DME H 2 MeOH DME H 2 Chemical Conversion Input to Output LHV Chemical Conversion Input to Output

16 Kosten Plant Section Present mln. Future mln. MeOH DME H 2 MeOH DME H 2 Fuel Preparation & Drying ASU (Oxygen Plant) Gasification Syngas Preparation Energy Recovery Civil Works & Buildings Balance of Plant Synthetic Fuel Plant Total Investment Cost

17 Kosten Present-day case Near-future case Cost item MeOH DME H 2 MeOH DME H 2 M /year M /year M /year M /year M /year M /year Biomass Electricity Staff Maintenance Capital Total Revenues by sale of district heat Net cost

18 Kosten Present-day case Near-future case Cost item MeO DME H 2 MeO DME H 2 H M /ye M /ye M /ye H M /ye M /ye M /ye Biomass ar 29.1 ar 29.1 ar 29.1 ar 29.1 ar 29.1 ar 29.1 Electricity Staff Maintenance Capital Total Revenues by sale of district Net cost heat

19 Productiekosten (50 ton per uur) Present-day case Near-future case Net cost (M /year) MeOH DME H 2 MeOH DME H Production Rate kton/year Specific Production Cost Synthetic Fuels per ton fuel , ,817 per GJ HHV per GJ LHV

20 Methanol production cost ( /ton) Productiekosten present-day case near-future case Methanol price [Methanex, 2009] Dry biomass input 20

21 Price [EUR/MTon] Methanol prijs Methanex European Posted Contract Prices for Methanol Realistic Production Cost calulated EUR 331 per ton 300 Optimistic EUR 294 per ton jan-02 sep-02 mei-03 jan-04 sep-04 mei-05 jan-06 sep-06 mei-07 jan-08 sep-08 mei-09 Month 21

22 Conclusies Conversie van 44% voor waterstof tot 50% voor methanol voor huidige technologie Conversie van 54% voor waterstof tot 63% voor methanol voor toekomstige technologie Biomethanol zonder subsidie niet haalbaar op basis van hout Hout is 50% van de kosten ( 5.6 per GJ) Biomethanol haalbaar op basis van reststromen met nul of negatieve waarde of subsidie 22

23 Andere vragen? Bedankt voor uw aandacht. Heeft u nog vragen?? CCS René Cornelissen 23

Het gebruik van biogas als transportbrandstof

Het gebruik van biogas als transportbrandstof Dr. Ir. René Cornelissen - Ing. A.F.B ter Braack partners Tractor op Het gebruik van als transportbrandstof 1 LTO Noord partners Tractor op 22.236 leden - Ruim 12.500 veehouders - 500 miljoen kuub uit

Nadere informatie

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu

GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu A. van der Drift December 2013 ECN-L--13-081 GROEN GAS HEEFT DE TOEKOMST en de toekomst begint nu Bram van der Drift Clean Tech Business Day 11 december

Nadere informatie

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 GroenGas InOpwerking Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Inhoudsopgave CCS Inleiding Situatie kleinschalige vergisting

Nadere informatie

GROEN AARDGAS via VERGASSING

GROEN AARDGAS via VERGASSING ECN-M--07-069 GROEN AARDGAS via VERGASSING A. van der Drift Gepresenteerd tijdens het Minisymposium Groen Gas, Maarssen, 28 juni 2007 Augustus 2007 GROEN AARDGAS via VERGASSING Bram van der Drift www.ecn.nl

Nadere informatie

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra. Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra www.ecn.nl energiegebruik Alarmerende stijging energiegebruik klimaatproblemen duurzame energievoorziening noodzakelijk Ambitieus &

Nadere informatie

BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO

BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry 2015 9 april 2015 Jeroen Koot -CEO Content Bio-methanol belangrijke grondstof voor o.a. transport en chemie BioMCN ontwikkelt duurzame en bio-based

Nadere informatie

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen 1 Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen, 11 februari 2014 2 Inhoud 1. Brandstofopties 2. Kansen en onzekerheden 3. Milieuaspecten 4. Conclusies & aanbevelingen 3 Alternatieve

Nadere informatie

Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle,

Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle, Presentatie BTG BioLiquids Bio Energie dag Zwolle, 14-10-2010 Organisation Medewerkers Participatie Maatschappij BTG B.V. 100% BTG Biomass Technology Group B.V. (NL) Consultancy Technology 100% 78% 100%

Nadere informatie

Nuon Magnum. Een volgende stap in de energietransitie. Rien van Haperen, Project Directeur Nuon Magnum. Utrecht, 6 december 2006

Nuon Magnum. Een volgende stap in de energietransitie. Rien van Haperen, Project Directeur Nuon Magnum. Utrecht, 6 december 2006 Nuon Magnum Een volgende stap in de energietransitie Rien van Haperen, Project Directeur Nuon Magnum Utrecht, 6 december 2006 Nuon in het kort Nuon is een zelfstandig, internationaal energiebedrijf gevestigd

Nadere informatie

Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog

Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa Ir. Harry A. Droog Voorzitter Platform Duurzame Electriciteitsvoorziening Biomassa meestook symposium, 27 mei 2010, Amsterdam

Nadere informatie

Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess

Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Kennisdeling: Duurzaamheid van vergistingsprocess Drs. Ing. F. Pierie Drs. L.J.M. Heijne Prof. Dr. A.J.M. Schoot Uiterkamp 6/14/2017 1 6/14/2017 2 Inleiding vergisting Onderdelen in de keten 6/14/2017

Nadere informatie

Hernieuwbare brandstoffen in transport. en de bredere betekenis van bioraffinage

Hernieuwbare brandstoffen in transport. en de bredere betekenis van bioraffinage Hernieuwbare brandstoffen in transport en de bredere betekenis van bioraffinage Nederland als internationaal tankstation 962 PJ 1124 PJ Onderdeel van Klimaatakkoord 1990 wegvervoer 2018 scheepvaart scheepvaart

Nadere informatie

BIOFUELS: ZIN EN ONZIN

BIOFUELS: ZIN EN ONZIN BIOFUELS: ZIN EN ONZIN KIVI NIRIA 2010 F. Goudriaan and J.E. Naber (BIOFUEL BV) 1 HTU 2005 ONZIN: ONZIN: STOPPEN MET BIOBRANDSTOFFEN Vragen van het lid De Mos (PVV) aan de minister van Volkshuisvesting,

Nadere informatie

Waste to Chemicals Initiative

Waste to Chemicals Initiative Waste to Chemicals Initiative Marthien van Eersel, Project Manager Business Development Van Gansewinkel Groep February 9 th, 2017 Agenda Waste to Chemicals Initiatief 2 / 3 Procesbeschrijving 4 Impact

Nadere informatie

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken Daarom werken wij aan de realisatie van een innovatieve installatie die biomassa (zoals afvalhout) en andere reststromen

Nadere informatie

Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO

Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO 1 Welke criteria gelden voor de brandstof van morgen? Duurzaam weinig effect op klimaat, lage CO 2 emissie Schoon laag niveau luchtverontreinigende

Nadere informatie

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken Daarom werken wij aan de realisatie van een innovatieve installatie die biomassa (zoals afvalhout) en andere reststromen

Nadere informatie

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken

We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken We willen de wereld laten zien dat je van restproducten duurzame energie kunt maken Daarom werken wij aan de realisatie van een innovatieve installatie die biomassa (zoals afvalhout) en andere reststromen

Nadere informatie

Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie

Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie Digestaatbehandeling en recirculatie: invloed op de anaerobie Tetraproject N 150156 5 e Vlaams Vergistingsforum 14 december 2017 KU Leuven Campus De Nayer Inhoud van de presentatie Inleiding Doel van het

Nadere informatie

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 2/14/2017 1 Agenda 1. Introductie

Nadere informatie

Biomassa in de duurzame energievoorziening

Biomassa in de duurzame energievoorziening Biomassa in de duurzame energievoorziening Hamid Mozaffarian ECN Perslunch, Amsterdam, 5 oktober 2010 www.ecn.nl Inhoud Bijdrage biomassa in de wereld primaire energie-mix Nederlandse HE-doelstellingen

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Prof. dr. M.B. Katan, Prof. dr ir R. Rabbinge & Prof. dr. L.E.M. Vet Bijeenkomst Commissie Corbey / Utrecht, 16 januari 2015 1 Light use efficiency: terrestrial

Nadere informatie

Soorten brandstoffen en aandrijvingen. Alternatieve Brandstoffen. Alternatieve Brandstoffen. Enkele voorbeelden. Alternatieve aandrijvingen

Soorten brandstoffen en aandrijvingen. Alternatieve Brandstoffen. Alternatieve Brandstoffen. Enkele voorbeelden. Alternatieve aandrijvingen Soorten brandstoffen en aandrijvingen WATT Roadshow wagens, alternatieve transportmiddelen en technologie De voor- en nadelen van WATT-voertuigen Prof. Joeri Van Mierlo Conventionele brandstoffen Benzine,

Nadere informatie

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg Prof. dr ir R. Rabbinge Prov. Gelderland / Arnhem, 19 oktober 2015 1 Bio-fuel in historisch perspectief ethanol Energie uit Bieten en Bintjes, Chemisch

Nadere informatie

CO2 uit biogas Toepassing glastuibouw. Presentatie door Jeroen de Pater - Gastreatment Services 10 september 2009

CO2 uit biogas Toepassing glastuibouw. Presentatie door Jeroen de Pater - Gastreatment Services 10 september 2009 CO2 uit biogas Toepassing glastuibouw Presentatie door Jeroen de Pater - Gastreatment Services 10 september 2009 CO2 uit biogas - Inleiding - GPP -systeem - Kwaliteitseisen CO 2 voor glastuinbouw - Toepasbaarheid

Nadere informatie

Clean fuel. LNG Facts & Figures

Clean fuel. LNG Facts & Figures 1 LNG Facts & Figures Waarom LNG Schoon Zonder nabehandeling voldoen aan emissie standaarden Veilig Lichter dan lucht als het verdampt Moeilijk ontsteekbaar Enorme voorraden Past in Europese doelstelling

Nadere informatie

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse

Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Praktische duurzaamheidsoptimalisatie van productieprocessen met behulp van materiaalstroom en levenscyclus analyse Frank Pierie Onderzoeker Hanzehogeschool Groningen 3/30/2017 1 Agenda 1. Introductie

Nadere informatie

Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V.

Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk. Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V. Governance Energietransitie Haven en Industrieel Complex Rotterdam Moerdijk Huibert van Rossum Adviseur External Affairs Havenbedrijf Rotterdam N.V. THE WORLD AGREES reach global peaking of greenhouse

Nadere informatie

CO 2 capture overview

CO 2 capture overview CO 2 capture overview Ruud van den Brink, Daan Jansen www.ecn.nl CO 2 emissions are rising faster than in the most pessimistic scenario Source: PNAS, 22 May, 2007 Energy scenario: 65% lower CO 2 emission

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Jan Peter Nap Hanze Research Energy De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Energietransitie 2 Er staat veel op het spel Klimaatverandering - CO 2, opwarming, milieu, afspraken

Nadere informatie

Biomassa. Duurzame energiebron? G.P.J. Dijkema, TU Delft, TBM, B.Sc Opleiding Technische Bestuurskunde

Biomassa. Duurzame energiebron? G.P.J. Dijkema, TU Delft, TBM, B.Sc Opleiding Technische Bestuurskunde Biomassa Duurzame energiebron? Biomassa -verwerkingsmethoden verbranding warmte komt vrij kracht, verwarming thermo-chemische conversie omzetting in gas hoogcalorisch gasmengsel quasi olieproduct ( synthetic

Nadere informatie

De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek

De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen De plaats van WKK in een rationele energiepolitiek Jean-Pierre Lemmens COGEN Vlaanderen easyfairs Industrie & Milieu 2010 Seminarie Bio-energie

Nadere informatie

Mono vergisting in Wijnjewoude?!

Mono vergisting in Wijnjewoude?! Mono vergisting in Wijnjewoude?! Jan Willem Bijnagte bijnagte@cocos.nl www.cocos.nl 06 82404591 Inhoud CCS Mono mestvergisting Gasverwaarding Noord Deurningen Bio-Up Kansen Wijnjewoude Mono mestvergisting

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen Afsluitende les Leerlingenhandleiding Alternatieve brandstoffen Inleiding Deze chemie-verdiepingsmodule over alternatieve brandstoffen sluit aan op het Reizende DNA-lab Racen met wc-papier. Doel Het Reizende

Nadere informatie

Uitgangspunten Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV

Uitgangspunten Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV Uitgangspunten 1 Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV Nederland 1 (versnel waar mogelijk) Organiseer zo optionaliteit / ruimte om tegenvallers op te vangen 2 Impact

Nadere informatie

Technology Investment Risk Profiling bij Duurzame Energie Projecten

Technology Investment Risk Profiling bij Duurzame Energie Projecten Technology Investment Risk Profiling bij Duurzame Energie Projecten Bart van Beers sr. consultant Consultants & Engineers 6 februari 2017 KIVI vakafdeling Duurzame Technologie Meet & Greet Antropia congrescentrum

Nadere informatie

Leerlingenhandleiding

Leerlingenhandleiding Leerlingenhandleiding Afsluitende module Alternatieve Brandstoffen - Chemie verdieping - Ontwikkeld door dr. T. Klop en ir. J.F. Jacobs Op alle lesmaterialen is de Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk

Nadere informatie

Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid?

Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid? Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid? Luuk Beurskens, ECN Beleidsstudies KIVI NIRIA, Noordscharwoude, 23 september 2008 www.ecn.nl Inleiding ECN/NRG ontwikkelen hoogwaardige kennis

Nadere informatie

Activiteiten van leveranciers van biobrandstoffen, ontwikkelingen en toekomstverwachtingen

Activiteiten van leveranciers van biobrandstoffen, ontwikkelingen en toekomstverwachtingen Activiteiten van leveranciers van biobrandstoffen, ontwikkelingen en toekomstverwachtingen Eric van den Heuvel 18 maart 2015 Presentatie tijdens het Truck van de Toekomst evenement - Hardenberg Inpakken

Nadere informatie

De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix

De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix 08/04/2011 De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix Luc Pelkmans, VITO 4 de Vlaamse afval- en materialencongres Brugge, 6 april 2011 Inhoud» Vlaamse onderbouwing van de Belgische

Nadere informatie

BIOCHP. Enkele verschillende voorbeelden Kansen, mogelijkheden, calculaties

BIOCHP. Enkele verschillende voorbeelden Kansen, mogelijkheden, calculaties BIOCHP Enkele verschillende voorbeelden Kansen, mogelijkheden, calculaties 1. Biovergasser + WKK (productgasmotor) 2. De pelletbrander + stirlingmotor 3. De Pelletvergasser +WKK 4. De HT-water + ORC CHP

Nadere informatie

Conversietechnieken voor biomassa Een korte beschrijving van de beschikbare conversietechnieken voor biomassa, op alfabetische volgorde.

Conversietechnieken voor biomassa Een korte beschrijving van de beschikbare conversietechnieken voor biomassa, op alfabetische volgorde. InnovatieBiomassa Nederlandwilin2020haarenergievoor16%uithernieuwbarebronnenopwekken.Biomassais zo nhernieuwbarebronenlevertnualruimdehelftvandehernieuwbareenergieinnederland. Biomassaisorganischmateriaal(zoals

Nadere informatie

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012 Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen Welkom Jan de Wit, 20 juni 2012 Vragen? Trends: 1. Energiebesparing door monitoring & procesbeheersing 2. Energiebesparing

Nadere informatie

Rekenen met Energie (presentatie verzend versie)

Rekenen met Energie (presentatie verzend versie) Rekenen met Energie (presentatie verzend versie) Amsterdam, 20 februari 2014 Frans Debets Rekenen aan een huishouden: J, kwh, W Ons nationale energieverbruik Duurzame energie, rekenen met Wind, Zon, Biomassa

Nadere informatie

NEW BUSINESS. Guy Konings

NEW BUSINESS. Guy Konings 2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN

Nadere informatie

Onderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies

Onderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies Onderzoek kosten actualisatie BEES B Pieter Kroon/Wouter Wetzels; ECN Beleidsstudies Ten behoeve van doelgroepen overleg VROM maart 2008 www.ecn.nl Inhoud 1. Nederlandse situatie 2. Positie BEES B ten

Nadere informatie

Innovatieve mestverwerking op de boerderij

Innovatieve mestverwerking op de boerderij Innovatieve mestverwerking op de boerderij Groen gas productie en nutriëntenterugwinning René Cornelissen (CCS) 7 juni 2017 Inhoudsopgave CCS Mest Kleinschalige mono-mestvergisting Bio-Up, Groen Gas op

Nadere informatie

Transportbrandstoffen uit biomassa

Transportbrandstoffen uit biomassa Transportbrandstoffen uit biomassa Bio-energiedag Oost Nederland 01 november 2012 Erik Büthker business development manager Ballast Nedam Concessies [1] Inhoud Rol Ballast Nedam Waarom aardgas/ biomethaan

Nadere informatie

Low carbon opties voor duurzame mobiliteit Nieuwe ontwikkelingen in motortechniek en biobrandstoffen

Low carbon opties voor duurzame mobiliteit Nieuwe ontwikkelingen in motortechniek en biobrandstoffen Low carbon opties voor duurzame mobiliteit Nieuwe ontwikkelingen in motortechniek en biobrandstoffen RVO/PDB Kennissessie Den Haag 17 januari 2018 Context: energieverbruik in Nederland en aandeel hernieuwbaar

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Visietraject Energiemix Verkeer Fase 1: scenariobouw

Visietraject Energiemix Verkeer Fase 1: scenariobouw Visietraject Energiemix Verkeer 2 Scenario s: Waarom ook weer? Plausibele toekomstbeelden, geen voorspellingen Op basis van exogene onzekere ontwikkelingen Intern consistent In dit geval: -60% CO 2 In

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

Biomethanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum September 2010 Status Definitief. BioMCN, e.a. in opdracht van Agentschap NL

Biomethanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum September 2010 Status Definitief. BioMCN, e.a. in opdracht van Agentschap NL Resultaten en bevindingen van project Biomethanol Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en praktijkprojecten

Nadere informatie

BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN. Johan van Groenestijn

BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN. Johan van Groenestijn BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN Johan van Groenestijn johan.vangroenestijn@tno.nl Biobased Economy In de Biobased Economy wordt biomassa gebruikt voor de productie van energie, transportbrandstoffen,

Nadere informatie

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Is uw bestuur er klaar voor? Praktijkdag Nieuwe Mobiliteit - Brugge - 11 september 2012 Overview Mobimix.be? Moeten we er wel klaar voor zijn? Zijn de technologieën

Nadere informatie

E-RATIONAL is a BEP Europe division E-RATIONAL Ten Briele 6 8200 Brugge Belgium T +32 50 40 85 40 F +32 50 38 01 60 www.e-rational.

E-RATIONAL is a BEP Europe division E-RATIONAL Ten Briele 6 8200 Brugge Belgium T +32 50 40 85 40 F +32 50 38 01 60 www.e-rational. E-RATIONAL is a BEP Europe division E-RATIONAL Ten Briele 6 8200 Brugge Belgium T +32 50 40 85 40 F +32 50 38 01 60 www.e-rational.net Van restwarmte naar Duurzame Energie Agenda Introductie BEP Europe

Nadere informatie

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie

Nadere informatie

CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie

CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie Stijn Santen International KiVi-Niria lezing Sectie petroleum techniek Den Haag, Nederland 28 Juni 2005 Inhoud Introductie economische groei, energie

Nadere informatie

WKK in een industrieel proces.

WKK in een industrieel proces. WKK in een industrieel proces. Erik DEVIS Bergerat Monnoyeur Afdeling Eneria Inhoud 1. Wie? Wat? 2. Waarom WKK met gasmotoren? 3. Inpassing bij Agfa Gevaert. 4. Resultaat 2 MONNOYEUR GROUP 1906 Bergerat

Nadere informatie

Introductie HoSt B.V.

Introductie HoSt B.V. HR Hout WKK (Vink Sion) voor glastuinbouw en stadverwarming door HoSt Imtech Vonk vof door H. Klein Teeselink info@host.nl Introductie HoSt B.V. Inhoud: Waarom biomassa WKK, belang van warmte? Wie zijn

Nadere informatie

Thermische Druk Hydrolyse

Thermische Druk Hydrolyse Thermische Druk Hydrolyse Techniek om de conversie van moeilijke biomassa te verhogen Door: Ir. Frederik Oegema 1 4e Europese leverancier van biogas installaties Micro vergisting 50-130 kwe Co-vergisting

Nadere informatie

Potentieel van nieuwe vergistingstechnologie

Potentieel van nieuwe vergistingstechnologie Bioenergie in Overijssel Potentieel van nieuwe vergistingstechnologie Jan de Wit, Ralph Lindeboom en Willem Brus Bioenergiedag oost nederland 31-oktober-2013 Partners Saxion werkt aan een duurzame toekomst

Nadere informatie

Bio-energie ketens: ethanol

Bio-energie ketens: ethanol Bio-energie ketens: ethanol Rob Bakker Business Unit Biobased Products Agrotechnology & Food Innovations Wageningen UR robert.bakker@wur.nl Overzicht Wat is ethanol? Eigenschappen Welke ketens? Huidige

Nadere informatie

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën

Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Milieuvriendelijke voertuigtechnologieën Studiedag elektrische wagens en laadpalen 31 mei 2012 Overview Mobimix.be? Duurzaam vlootbeheer? Technologie Milieuprestaties Financieel Conclusies + vragen Overview

Nadere informatie

Beleid voor biomassa. -Lopend beleid -Discussies -Trends

Beleid voor biomassa. -Lopend beleid -Discussies -Trends Beleid voor biomassa -Lopend beleid -Discussies -Trends Beleid duurzame energie in beweging Volkskrant 30 maart 2010: Van der Hoeven neemt afstand van eigen duurzaamheidsbeleid Van onze verslaggever Michael

Nadere informatie

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Cutting Energy Related CO 2 Emissions Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt 2030 Key aspects

Nadere informatie

Boeren met energie. 11 November 2010

Boeren met energie. 11 November 2010 Boeren met energie 11 November 2010 Wat doen wij? Ontwikkelen projecten energie uit biomassa Opzetten expertisecentrum energie uit hout droogtechnieken stookgedrag rookgasmetingen rookgasreiniging Ontwikkelen

Nadere informatie

2 e generatie biobrandstoffen

2 e generatie biobrandstoffen 2 e generatie biobrandstoffen Luc Pelkmans, VITO WERVEL Studiedag Landbouw en energiegewassen Gent, 9 juni 2007 1 Inhoud Productieprocessen en grondstoffen Fischer-Tropsch diesel Productieproces Kosten

Nadere informatie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010 Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Financieren Duurzame energie binnen Rabobank Groep Maatwerk Sustainability naast Food

Nadere informatie

Benutting nieuwe groene (afval) reststromen als tweede generatie biobrandstof. Bijeenkomst studiegroep bio-energie 19 december 2017

Benutting nieuwe groene (afval) reststromen als tweede generatie biobrandstof. Bijeenkomst studiegroep bio-energie 19 december 2017 Benutting nieuwe groene (afval) reststromen als tweede generatie biobrandstof Bijeenkomst studiegroep bio-energie 19 december 2017 De wereld is van ons allemaal We zijn er alleen niet altijd even zuinig

Nadere informatie

Bioenergie in Oost-Nederland

Bioenergie in Oost-Nederland Bio-energie cluster Oost Nederland Bioenergie in Oost-Nederland www.bioenergieclusteroostnederland.nl Inhoud 1. inleiding - het bioenergiecluster BEON - duurzame energie en de rol van bio-energie slide

Nadere informatie

Flu-Ace. Direct Contact rookgascondensor Recuperatie van Warmte Thermal Energy International. Berry van Nunen SynTherm

Flu-Ace. Direct Contact rookgascondensor Recuperatie van Warmte Thermal Energy International. Berry van Nunen SynTherm Flu-Ace Direct Contact rookgascondensor Recuperatie van Warmte Thermal Energy International Berry van Nunen SynTherm 1 Technische Handelsonderneming Technische componenten en systemen tbv energie- en onderhoudsbesparing

Nadere informatie

Volgens de literatuur kunnen de volgende definities worden gehanteerd :

Volgens de literatuur kunnen de volgende definities worden gehanteerd : SAMENVATTING ABSTRACT Het doel van dit project is het analyseren en vergelijken van de meest gangbare technieken voor aanwending van biomassa als energiebron in België. De hoeveelheid beschikbare biomassa

Nadere informatie

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen

Nadere informatie

Bioraffinage de biovaluator van de toekomst www.costa-due.nl

Bioraffinage de biovaluator van de toekomst www.costa-due.nl Bioraffinage de biovaluator van de toekomst www.costa-due.nl Rob van Haren ism met werkgroep biocascadering Costa Due (prov Groningen): Ad Pot (Cosun), Frans Goudriaan (HTU), Anita Westenbroek (NVP), Sjef

Nadere informatie

Empyro Van concept naar eerste pyrolysefabriek

Empyro Van concept naar eerste pyrolysefabriek Empyro Van concept naar eerste pyrolysefabriek Douwe van den Berg Bio-energiedag Oost NL, 5 november 2015 Your partner in bioenergy Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. Productie van pyrolyse-olie bij EMPYRO Toepassing

Nadere informatie

Duurzame energie, dat loont ook voor u! Duurzame energietoepassingen in de boomkwekerij en vaste plantenteelt

Duurzame energie, dat loont ook voor u! Duurzame energietoepassingen in de boomkwekerij en vaste plantenteelt Duurzame energie, dat loont ook voor u! Duurzame energietoepassingen in de boomkwekerij en vaste plantenteelt Als boomkweker of vaste plantenteler kunt u duurzame energie opwekken en toepassen. Brandstof

Nadere informatie

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16

Nadere informatie

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden

Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden Uw wagenpark op biobrandstof laten rijden Een overzicht van de nieuwste mogelijkheden Een inleiding op de Technical Guidance Koolstofkringloop Waar gaat deze folder over? Duurzame mobiliteit is een hot

Nadere informatie

De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie

De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie door Adriaan Wondergem 6 october 2010 De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie van 2008 tot 2050. De kernvragen zijn: Hoe ziet een (bijna) CO2-loze

Nadere informatie

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Partners TNO is een onafhankelijk kennis instituut met meer dan 80 jaar ervaring in technologie

Nadere informatie

Europese subsidies Projectgroep Biomassa & WKK, Utrecht 13 februari Mark Strootman

Europese subsidies Projectgroep Biomassa & WKK, Utrecht 13 februari Mark Strootman Europese subsidies Projectgroep Biomassa & WKK, Utrecht 13 februari 2013 Mark Strootman Agenda Algemene opmerkingen Actuele mogelijkheden Periode 2014-2020 Vragen Algemeen Verschillende projectvormen &

Nadere informatie

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland Jan Schouten Quality Safety Environmental care A company driven by strong core values CO 2 -neutrale productie Eerste 100 % CO 2 -neutrale truckfabriek in Gent Windenergie, zonne-energie, biobrandstoffen

Nadere informatie

Zonnewaterstof in het energielandschap van de toekomst. Prof. Johan A. Martens KU Leuven

Zonnewaterstof in het energielandschap van de toekomst. Prof. Johan A. Martens KU Leuven Zonnewaterstof in het energielandschap van de toekomst Prof. Johan A. Martens KU Leuven Op dit ogenblik groeit de wereldbevolking met groeit wereld energieverbruik met kw stijgt de aardolie ontginning

Nadere informatie

KLIMAATRONDETAFEL Mobiliteit, Logistiek en Voertuigen Fact& Figures

KLIMAATRONDETAFEL Mobiliteit, Logistiek en Voertuigen Fact& Figures KLIMAATRONDETAFEL Mobiliteit, Logistiek en Voertuigen Fact& Figures Tania Van Mierlo Afd. Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid EU doelstellingen t.o.v. 1990 t.o.v. 2005 Focus vandaag 1 Vlaamse

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft Energie Gebruik, kosten & transitie Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

EnergieConversiePark Moerdijk Een ECP aansluitend op bestaande verwerking van biomassa

EnergieConversiePark Moerdijk Een ECP aansluitend op bestaande verwerking van biomassa EnergieConversiePark Moerdijk Een ECP aansluitend op bestaande verwerking van biomassa Nathalie Márquez Luzardo, Jan Venselaar (Avans Hogeschool) en Patrick Reumerman (BTG) Inleiding - ECP Moerdijk is

Nadere informatie

Duurzame Warmte uit Biomassa

Duurzame Warmte uit Biomassa Duurzame Warmte uit Biomassa Ir. Kees W. Kwant Chair IEA Bioenergy Contents 1. Bioenergy Heat in the sustainable Global Energy Mix 2. Stimulering van duurzame warmte 1. ISDE 2. EIA 3. SDE 3. Subsidie budgetten

Nadere informatie

Kolenvergasser. Kolenvergasser 2009-02-01 hdefc.doc

Kolenvergasser. Kolenvergasser 2009-02-01 hdefc.doc Kolenvergasser 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Beantwoord de vragen 1 t/m 3 aan de hand van het in bron 1 beschreven proces. Bron 1 De

Nadere informatie

Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market

Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market Scriptie Titel: The impact of net metering regulations on the Dutch solar PV market Begeleiders: prof. dr. ir. G.P.J. Verbong J.J.C.M. Huijben MSc Inhoud: 1. Historische reconstructie ontwikkelingen 2004-2013

Nadere informatie

Les Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen

Les Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne- energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%

Nadere informatie

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Gert Jan Kramer Tilburg Science Café, 15 Januari 2019 Haalbaarheid en Draagvlak 300 Dutch GHG emissions emissions (Mton CO 2eq ) 200 100-12% -49%

Nadere informatie