Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw. Schmallenberg Virus. Dierenarts Guido Bertels Dierenarts Hans Van Loo

Transcriptie

1 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Schmallenberg Virus Dierenarts Guido Bertels Dierenarts Hans Van Loo 1

2 DE - Schmallenberg Gent : 390 km

3

4 Schmallenberg: een gemeente in Nordrhein Westfalen

5 Het labo onderzoek: wat en hoe! A terme geboorte of abortus van misvormde lammeren of kalveren worden via het abortusprotocol aangeleverd. Ook geëuthanaseerde niet levensvatbare lammeren of kalveren Aanvraagformulier aanvullen met verdenking SBV Van het moederdier serum Financiering cfr abortusprotocol Verdenkingen SBV worden onderzocht voor; Brucellose Coxiella BVD ag Schmallenberg Andere abortussen worden NIET voor SBV onderzocht! 5

6 Het labo onderzoek: wat en hoe! Schmallenberg onderzoek Kalf histologie hersenen, ruggemerg PCR hersenen en buikvocht Lam PCR hersenen 6

7 Het labo onderzoek: wat en hoe! SBV onderzoek bij andere symptomatologie bv. koorts, milkdrop, diarree Pas na uitsluiten van andere ethiologiën (IBR, BVD, Salmonella..) Door veehouder te bekostigen Na afspraak met DGZ (Hans van Loo, Guido Bertels, Jo Maris) Gestold en ongestold bloed Neusswab Mest Financiering SBV onderzoek Rund via veepeiler Schaap voorlopig via Coda 7

8 De virus familie Familie Bunyaviridae Telt meer dan 350 species Dit als gevolg van de frequente mutaties puntmutaties uitwisseling van RNA tss virussen) RNA virussen met 3 segmenten: M L - S 8

9 Situering van het virus Genus Orthobunyavirussen 25 subsoorten Simbu-serogroep Akabane (Australië, Japan, Kenya ) Aino (Australië, Japan ) Shamonda virussen Schmallenberg hiermee genetische verwant Geen overdracht naar mens bekend van bovenstaande virussen 9

10 Situering van het virus SBV 96 % genetisch homoloog met Shamonda S segment 70 % genetisch homoloog met Aino en Akabane M&S segment Knutten en muggen tussengast virus overleeft in de eitjes Overwinterings mogelijkheid Gevoelig voor: ontsmettingsmiddelen en detergent UV licht temperatuur 60 C 10

11 Arbovirussen Virussen waarvoor insecten enz overdrager zijn Wereldwijde opmars West Nile virus; nieuw in US en Italië Blauwtong; EU Bunyavirussen Klimaat kan een rol spelen in de verspreiding 11

12 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Historiek van de huidige uitbraak

13 Historiek SBV volwassen runderen Begin november 2011 Schmallenberg virus voor het eerst aangetoond bij runderen met koorts, milkdrop (diarree) in de maanden augustus en september Friedrich Loeffler Instituut: met genoom sequentie PCR wordt de verwantschap met de Bunyaviridae aangetoond In Nordrhein-Westfalen worden meerdere dergelijke bedrijven gemeld In Nederland worden gelijkaardige problemen gemeld; 80 bedrijven met toename in september. Virus wordt geïsoleerd in 18 van 50 bloedmonsters Veepeiler DGZ krijgt eveneens melding van 5 gelijkaardige bedrijven in Vlaanderen (september-oktober). Op 1 bedrijf (Wetteren) wordt het SBV geïsoleerd uit bloed van 2 runderen in acute koortsfase en met ademhalingssymptomen Na oktober geen melding van nieuwe gevallen 13

14 Historiek SBV kalf Duitsland 6 januari Eerste kalf waarin virus aangetoond werd Artrogryphose beeld België (Sivry Henegouwen) 17 januari Eén kalf waarin virus aangetoond wordt Abortus, anencephalie, hypocerebelli, schedelmisvorming 1 februari Vlaanderen; 3 kalveren PCR positief Nederland (Drenthe, Flevoland) 24 januari 2 misvormde kalveren PCR positief 14

15 Historiek SBV schapen geiten Vanaf december 2011 eerste meldingen van lammeren geboren met misvormingen in Nederland en kort daarna in Vlaanderen 15 dec eerste bevestiging in Nederland 23 december eerste bevestiging in Vlaanderen Nederland: 6 januari eerste geitenbedrijf met weidebeloop virus bevestiging Duitsland : vanaf 9 januari eerste virusbevestiging op14 schapenbedrijven in North Reinland en Niedersachsen. Later in Hessen en Sleschwig-Holstein misvormde lammeren Engeland - zuid oost Suffolk: 23 januari 4 bevestigde bedrijven Frankrijk Meurthe Moselle thv GHD Luxemburg: eerste bedrijven bevestigd 15

16 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Actuele toestand in België en onze buurlanden

17 België: bron FAVV 17

18 België (bron FAVV) Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw

19 Aantal bedrijven met inzendingen naar DGZ verdacht SBV per dag

20 Nederland Aantal meldingen Totaal Rund Schaap geit PCR pos

21 Deutschland 10 feb aantal bedrijven Rund 13 Schaap 402 Geit 19

22 United Kingdom Schaap 32 Rund 1

23

24 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw Mogelijke ziektebeelden

25 Infectie verloop Simbu virussen Tijdelijke viraemie met hoge titers (3-6 d) Volwassen dieren weinig gevoelig Zeer jonge dieren Sterke viraemische fase Infiltratie in Centraal Zenuwstelsel Sterfte mogelijk 25

26 Infectie verloop Simbu virussen Drachtige dieren Virus naar placenta (snel delende cellen) Vroeg in dracht: aantasting CZS hydranencephalie, porencephalie, microcerebelli Later in dracht: skelet afwijkingen Verlengde drachtduur: schaap + 5d Bij Immunocompetente foetus minder schade Rund vanaf 90 d Schaap vanaf 60 d Gevoeligste drachtperiode Rund (150) dagen Schaap geit (56) dagen 26

27 Verloop van een epidemie (Akabane) Bij het begin van een uitbraak overwegend arthrogrypose en andere skelet afwijkingen In latere fase van een uitbraak CZS hydranencephalie Tussen in; combinatie van beide Nieuwe uitbraken verschijnen om de 5 tot 10 jaar (N-Australië) dalende immuniteit van de populatie Overdracht via oa.culicoides brevitaris 27

28 Schmallenberg (SBV) analoog verloop??? Wat betreft de kliniek is de gelijkenis zeer groot zelfde range van letsels Volwassen dieren soms wel symptomatologie Melkkoeien; koorts, diarree, milkdrop Bevestigde gevallen DE, NL, BE Melkschapen bij aflammeren; ziek, minder melk, nageboorte ophouden, mastitis (pers melding VDBrom GD NL) Vleesschapen geen symptomatologie rond partus tenzij ten gevolge van zware partus door misvorming lammeren 28

29 Schmallenberg : een analoog verloop? Geen melding van CZS problemen bij jonge kalveren in aug sept Wel beperkte pathologie bij melkkoeien Koorts, mildrop, diarree Drachtige schapen en runderen Beeld overeenkomstig de Simbu- groep hydranencephalie, porencephalie, microcerebelli pootspieren en pezen samengetrokken met gewrichtsvervorming, kromme rug, afgeplatte borstkas, korte onderkaak, draainek soms zeer veel vruchtvocht (hydroallantois) Type afwijking nog niet duidelijk te linken aan stadium dracht Van in begin alle combinaties te zien 29

30 Uterusscheur tgv misvorming lam

31 Schmallenberg; een analoog verloop? Overdracht door knutten Waarschijnlijk maar niet bewezen Cfr koorts-milkdrop runderen enkel gemeld in zomer en nazomer, actief knutten seizoen Wel gekend voor de andere Orthobunyavirussen 31

32 Knuttenval: vanaf 2006 jaarrond Culicoiden monitoring (Trop. Inst Ant)

33 Knutten populatie België 2011 (bron IMT R.Dedeken)

34 Casus Noorderkempen 180 ooien swifter x suffolk Allen aangekocht in Zeeland normaal aflamseizoen 2011 deelgroep gesponsd begin augustus Vanaf half december eerste SBV gevallen 75 ooien geworpen: 25 geboorten met afwijkende lammeren 50 tal ooien lijken niet drachtig te zijn (embryonaal resorptie???) meer dan normaal te verwachten Kromme poten, kromme rug, kaakafwijkingen Allerlei combinaties per worp; normaal en afwijkend / levend en dood Gedragafwijkingen (CZS) Vaak normale draagtijd 34

35

36

37 Casus Kontich 150 ooien Swifter 130 ooien gesponsd Eerste ooien lammeren af op 25 december Situatie 6/1/ ooien gelammerd 50 % ooien met één of meer lammeren met afwijkingen Poten verkromt en soms abnormaal lang, rug, dummies Combinaties per worp van normaal, misvormd, levend en dood Vroeg embryonaal sterfte??? % ooien met drielingen en enkele 4 en 5 ling 2012 (100 ooien geworpen) 20 % drieling 70 %tweeling 10 % eenling (uitzonderlijk bij Swifter) 37

38 Casus De Haan 280 ooien Swifter 40 gesponsde ooien gelamd 17 tot 25 december 3 met SBV afwijkingen (7%) 3 ling: 2 normaal, 1 misvormd 2 ling ; 2 misvormd 3 ling: 2 normaal, 1 misvormd 38

39

40

41

42

43

44

45

46 Binnen bedrijfs incidentie SBV schapen gemeente Aantal ooien gelamd aantal SBV worpen % SBV dode of euthanasie lammeren Belsele Lummen Bekegem op 5 Tongeren Lennik D e Haan Anzegem normaal lam Kontich Meer St Niklaas Zandhoven Kortrijk Verrebroek TOTAAL ,5 46

47 Aantal besmette schapen bedrijven? Vermoedelijk veel 20%??? 50 %??? Aantal bedrijven / dieren besmet voor dekking? Antistoffen beschermend Aantal besmette dieren per bedrijf? Nog geen antistoftest ter beschikking 47

48 Voorlopige prognose Ooien gedekt in juli augustus, werpen in december /januari hoge aantallen SBV geboorten 30% Ooien gedekt in september oktober Eerste indruk is dat er een veel lager aantal SBV ooien per kudde voorkomt Duitsland morbiditeit 1.87% Limburg: kudde 350 ooien afgelamd vanaf begin februari 1 SBV ooi 48

49 Besmettings scenario schaap Juli Aug Sept Okt Nov Dec Jan Feb Mrt apr Dek partus Risico periode Opbouw natuurlijke immuniteit Aantal bedrijven / aantal dieren per bedrijf? Welke regio wanneer besmet? Vermoedelijk zijn de eerste maanden van de dracht het gevoeligste stadium Akabane 20 tot 50 dagen dracht voor CZS 49

50 Drachtige runderen Aanbod van kalveren met misvorming neemt toe Nog beperkt aantal stijgend (5 per week) Artrogryphose We hebben geen cijfers over normale incidentie van genetische afwijkingen (oa. Artrogryphose) SBV in runderfoetussen DGZ 3 kalveren PCR positief Allen met typische letsels (skelet afwijkingen en CZS) Arsia 17-1 eerste abortus kalf PCR positief Hersenen- en schedelafwijkingen DE 1 tweeling kalf PCR positief NE 2 kalveren PCR positief 50

51

52 Dikbil kalf O Vl levend geboren en bij eerste ademhaling gestorven

53 kalf Geen vlinderstructuur in de grijze stof neuronen niet aangelegd Histologie ruggemerg kalf, geen neuronen

54 Aantal geboortemeldingen rund 2011 Bron Sanitel 2011 jan feb mrt april mei juni juli aug sept okt nov dec Totaal Totaal

55 Randbeschouwingen Een vergelijking met de Blauwtong epidemie Vector born, knutten Klinische zichtbaar bij volwassen dieren Handelsbeperkingen en preventie mogelijk Uitbreiding 25 km/week Invloed van wind belangrijk, vooral oost-west Virus lange tijd in bloed aanwezig, maand(en) 55

56 2006 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw

57 2006 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw

58 BTV8 outbreak Dierengezondheidszorg 2006 Vlaanderen vzw Bron: AVIAGISS UK NL B Lux Germany France Wind event density Week August Workshop BT diagnostics and epidemiology Brussels November 2006

59 Randbeschouwingen Schmallenberg virus vector born; knutten, andere wegen? Uitscheiding in de mest weinig tot geen kliniek bij jonge en volwassen dieren handel gaat ongehinderd door Viraemische runderen en schapen kunnen op grote afstand nieuwe haarden vormen viraemische fase kort; 6 dagen knutten actief tot half november 2010 geen melding van misvormingen Indien virus vanaf augustus aanwezig 12 weken x 25 km = 300 km 59

60 Besmettings scenario rund Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec Jan Feb Mrt Apr Mei jun dek partus Gevoelige periode opbouw natuurlijke immuniteit Akabane 60 tot 150 dagen dracht gevoeligste periode CZS < 60 dagen vroeg-abortus 60

61 Geen gezondheids risico voor de mens European center for disease prevention and control Export verbod naar Rusland en Mexico Van geen economisch belang voor België Duitsland neemt de meldingsplicht in overweging Nederland van in aanvang meldingsplicht ingevoerd 61

62 Vooruitzichten Knuttenseizoen start in april en zal in juli in volle expansie zijn Verdere virusspreiding in onze regio? Vermoedelijk wel Uitbreiding van het besmette gebied in Europa? Cfr. Blauwtong? 62

63 Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw

64 Tips bij het lammeren De vagina is nog glad en slijmig De geboorte is nog niet lang bezig Indien het lam niet juist ligt, proberen om terug te duwen en goed te leggen (pootje of nek halen) Handen vooraf wassen en ontsmetten Vagina ontsmetten Maximaal 30 min, daarna dierenarts vragen De vagina is al droog en stroef Dierenarts hulp inroepen Niet zelf aan werken 64

65 Tips bij het lammeren Misvormde lammeren: euthanasie Lammeren met gedragsproblemen, aantasting hersenen of ruggemerg : euthanasie Bij elke abortus moet de dierenarts verplicht ontboden worden om stalen te nemen voor het abortusprotocol. Alle verdenkingen Schmallenberg moeten onder het abortusprotocol aangeboden worden voor onderzoek bij DGZ. Wacht dus niet te lang om een dierenarts te onbieden bij een moeilijke verlossing 65

66 Tips bij het lammeren Keizersnede bij schapen Bij erge misvormingen en rassen met nauw geboortekanaal (Texel ) is sectio de enige oplossing Uitgevoerd door een ervaren dierenarts kan een keizersnede vlot verlopen en kunnen de ooien nadien nog verder gebruikt worden voor de fok Hygiënisch werken is bij schapen van het allergrootste belang voor een geslaagde sectio Linker flank ruim ontwollen en scheren Als operatietafel zijn 2 balen stro zeer handig 66

67 Dank u 67 67