Botulismebestrijding in Limburg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Botulismebestrijding in Limburg"

Transcriptie

1

2

3 Botulismebestrijding in Limburg Versie: augustus 2012 Auteurs: Jean-Paul van den Beuken, Rijkswaterstaat Dienst Limburg Brigit Smit, Waterschap Peel en Maasvallei Bert Pex, Waterschap Roer en Overmaas Chantal Vink, Waterschap Roer en Overmaas Reviewer: Peter van Tulden, Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR te Lelystad Hans Ruiter, Rijkswaterstaat Waterdienst

4

5 Inhoudsopgave 1 Algemeen Wat is botulisme? Aanpak botulismebestrijding Limburg Coördinatie botulismegevallen Verantwoordelijkheden verwijderen kadavers Vernietiging kadavers Onderzoek naar type botulisme Zwemlocaties in oppervlaktewateren Zieke, besmette vogels Risico voor vee? Advies aan vissers bij botulisme type E Botulisme explosies Waterhuishoudkundige maatregelen Communicatie Hoe te handelen bij botulisme (stappenplan)? Inleiding Herkenning verschijnselen Melding bij de vuilwaterwacht Opruimen van kadavers Hoe te handelen bij het opruimen van kadavers Melden en aanbieden kadavers bij destructiebedrijf Onderzoek Zieke vogels Bijlage 1: Meldingsformulier botulisme Bijlage 2: Belangrijke telefoonnummers I Waterbeheerders II Vogelopvangcentra voor zieke watervogels III GGD s IV Overige instanties V Destructiebedrijf Bijlage 3: Inzendformulier botulisme Bijlage 4: Persbericht Figuur 1: Schema botulismebestrijding... 18

6

7 1 Algemeen Jaarlijks komen bij de Vuilwaterwacht van Rijkswaterstaat (RWS) en de Limburgse waterschappen meldingen van dode vissen, eenden en andere watervogels binnen. In veel gevallen is botulisme de doodsoorzaak. Het is van belang, mede uit oogpunt van de volksgezondheid, dat kadavers zo snel mogelijk uit het water worden verwijderd. Om de aanpak van botulismegevallen gestructureerd te laten verlopen, is door Waterschap Peel en Maasvallei, Waterschap Roer en Overmaas en Rijkswaterstaat Dienst Limburg dit draaiboek opgesteld. Hierin is vermeld wat botulisme eigenlijk is en hoe men gevallen van botulisme kan herkennen. Verder is o.a. opgenomen hoe men dient te handelen wanneer botulisme wordt geconstateerd en welke acties van derden worden gevraagd. Ook is een lijst met telefoonnummers en contactpersonen opgenomen van de bij botulisme betrokken instanties. Omdat niet altijd duidelijk is wie juridisch verantwoordelijk is voor het opruimen van de kadavers is, in het kader van dit draaiboek, afgesproken dat dit een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. De taakverdeling is vastgelegd tussen Waterschap Peel en Maasvallei, Waterschap Roer en Overmaas, Rijkswaterstaat waarbij gemeenten, natuur beherende organisaties en particuliere terreinbeheerders ook een rol hebben. De twee waterschappen en Rijkswaterstaat vervullen bij de bestrijding van botulisme een coördinerende rol. De vuilwaterwacht vervult hierin een loketfunctie als onderdeel van de Limburgse waterschappen en Rijkswaterstaat Dienst Limburg (zie figuur 1: Schema botulismebestrijding). 1

8 2 Wat is botulisme? Botulisme wordt veroorzaakt door een vergiftiging met een sterk toxine(gif). Vooral vogels worden vaak het slachtoffer van botulisme. Het toxine waaraan de dieren sterven is afkomstig van de bacterie Clostridium botulinum. C. botulinum is een sporenvormende bacterie die overal in het milieu kan worden aangetroffen, maar vooral in sediment (waterbodem). Deze sporen zijn niet erg gevoelig voor invloeden van buitenaf en kunnen lang in de omgeving aanwezig en levensvatbaar blijven, variërend van enkele maanden tot zelfs jaren. In het algemeen is blootstelling aan de sporen ongevaarlijk. De sporen van deze bacterie kunnen uitsluitend groeien in een eiwitrijk (dierlijk) substraat van bijvoorbeeld kadavers van vissen of eenden. De bacteriën produceren in die omstandigheden toxines (botuline) die in zeer kleine hoeveelheden dodelijk kunnen zijn voor mens of dier. De toxines komen vooral via de mond in het lichaam terecht. Botuline is een van de meest giftige stoffen die in de natuur aanwezig zijn. Bijna alle vogels dragen deze bacterie bovendien bij zich. Onder 'gunstige' omstandigheden kan de bacterie zich gaan vermeerderen. In kadavers zijn de omstandigheden voor de bacterie ideaal, vooral bij hoge (water)temperaturen in de zomer. Dat is ook mede de reden dat uitbraken van botulisme meestal in de (na)zomer plaatsvinden. Door het afweersysteem in levende dieren kan de bacterie zich normaal gesproken niet vermeerderen. De vogels gaan dus niet dood van de bacterie zelf, maar aan de effecten van het toxine. Ook vissen kunnen slachtoffer worden van botulisme. Net als vogels dragen ook bijna alle vissen deze bacterie bij zich. Vooral de bacteriestam die in vissenkadavers botuline type E produceert is voor de mens gevaarlijk. Gevallen van botulisme bij mensen door waterrecreatie in Nederland zijn echter niet bekend. Overigens vindt optimale groei en toxineproductie pas plaats boven de 20 ºC. bij een zuurgraad tussen 6 en 7. Afbraak van het toxine in het milieu vindt in het algemeen snel plaats. In kadavers van eenden komt vooral type C toxine voor, dat voor de mens aanmerkelijk minder gevaarlijk is dan type E toxine. Alleen in de directe omgeving van kadavers (van vissen) zou de concentratie toxines hoog genoeg kunnen zijn om vergiftigingsverschijnselen te kunnen veroorzaken bij de mens. Contact met kadavers dient dan ook vermeden te worden. Hoe komt het toxine nu in levende vogels en vissen terecht? In dode dieren (vis, vogel, maar ook bijv. schelpdieren) die in of in de buurt van het water liggen, leggen vliegen hun eieren. De vliegenlarven (maden) kunnen in enkele dagen in zeer grote aantallen in en rond het kadaver worden aangetroffen. De maden in het kadaver nemen het toxine op, maar hebben hier zelf geen last van. In de maden vindt een ophoping van het toxine plaats. Voor vogels zijn deze maden een lekkere, maar helaas vaak dodelijke, traktatie. Ook kunnen dieren kadaverdeeltjes binnenkrijgen op zoek naar voedsel. Als een vogel of vis doodgaat, kan de bacterie zich weer vermeerderen en zo komt er steeds meer toxine vrij. Hierdoor ontstaat dus weer een nieuwe besmettingshaard, een vicieuze cirkel. Daarom is het van groot belang dat dode dieren zo snel mogelijk worden opgeruimd en naar een destructiebedrijf worden gebracht! Het botulismetoxine blokkeert de overdracht van signalen tussen zenuwen en spieren. Bij watervogels uit botulisme zich dan ook bijna altijd met duidelijke verlammingsverschijnselen aan 2

9 vleugels en kop. Uiteindelijk stikken de dieren, omdat de spieren van het ademhalingsorgaan ook verlamt raken. Gestorven dieren worden meestal aangetroffen met gestrekte poten en een slappe, enigszins verdraaide nek. Indien zieke dieren tijdig worden doorgespoeld met schoon zuurstofrijk water, bestaat de kans dat ze herstellen en weer kunnen worden teruggezet. Ook bij vissen kunnen verlammingsverschijnselen worden waargenomen en ook zal de vis niet actief zijn (bijvoorbeeld niet bijtlustig). Vaak zal een vis naar de bodem zakken en daar sterven, uiteindelijk zal de dode vis na uren of dagen (afhankelijk van de watertemperatuur) boven komen drijven. Honden, katten en de meeste aaseters zijn gelukkig vrijwel immuun voor het toxine. Hoe gevaarlijk is botulisme nu eigenlijk voor de mens? Er bestaan zeven typen botulisme, aangeduid met de letters A t/m G. Mensen zijn gevoelig voor de typen A, B, E en F, waarvan type E de meest gevaarlijke is. Niet al deze typen komen ook in Nederland voor. In Limburgse oppervlaktewateren wordt meestal botulisme type C aangetroffen. De botulisme-bacterie is nauwelijks te bestrijden. Wel kan er voor worden gezorgd dat het uitbreken van botulisme zoveel mogelijk wordt voorkomen en eventuele uitbraken worden beperkt. Een belangrijk element hierbij is het opruimen van kadavers. Elke dode vogel of vis kan een bron van besmetting vormen en moet daarom zo snel mogelijk worden opgeruimd. De kans op nieuwe sterfgevallen onder vogels en vissen neemt hierdoor af en de omvang van de botulisme-uitbraak wordt beperkt. Het verwijderen van alle kadavers is ook vanuit het oogpunt van de volksgezondheid gewenst (wanneer een kadaver achter blijft raakt het water in de directe omgeving verontreinigd met het toxine). Een andere mogelijkheid om een uitbraak te beperken en het risico op botulisme te doen afnemen is het in beweging brengen van het water of doorstroming bevorderen of creëren. Enerzijds wordt dan het al aanwezige toxine verdund, anderzijds wordt meer zuurstof in roulatie gebracht wat minder gunstig is voor de bacterie om het toxine te gaan produceren. 3 Aanpak botulismebestrijding Limburg 3.1 Coördinatie botulismegevallen Het is van groot belang dat bij het uitbreken van botulisme de kadavers en ernstig zieke dieren (watervogels en/of vissen) zo snel mogelijk worden opgeruimd. Het verwijderen van dode dieren is zowel vanuit het oogpunt van de volksgezondheid als ter voorkoming van verdere verspreiding van botulisme van groot belang. In geval van botulisme in regionale oppervlaktewateren treedt de verantwoordelijke waterbeheerder (Waterschap Roer en Overmaas, Waterschap Peel en Maasvallei) op als coördinerende instantie. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de botulismebestrijding in rijkswateren, dat wil voor Limburg zeggen: de Maas, aangrenzende grindplassen die in het winterbed liggen en (de meeste) kanalen. Om een goede coördinatie mogelijk te maken dienen alle gevallen van botulisme gemeld te worden bij de Vuilwaterwacht van de waterbeheerders (dag en nacht bereikbaar via het gratis nummer ). Dit is het gezamenlijk meldpunt van de Limburgse waterschappen en Rijkswaterstaat. Alle meldingen worden in behandeling genomen en aan de verantwoordelijke proceseigenaar/verantwoordelijke waterbeheerder doorgezet met het verzoek maatregelen te treffen. Alle belanghebbenden zullen worden ingelicht. 3

10 3.2 Verantwoordelijkheden verwijderen kadavers Het is bij botulisme van groot belang dat kadavers zo snel mogelijk worden verwijderd om zo verdere verspreiding te voorkomen. Uit onderzoek van de landelijke IPO-werkgroep botulismebestrijding is echter gebleken dat er geen (juridische) duidelijkheid is met betrekking tot de verantwoordelijkheid voor de bestrijding van botulisme. In beginsel is de waterkwaliteitsbeheerder verantwoordelijk voor het verwijderen van kadavers uit het oppervlaktewater. De eigenaar is verantwoordelijk voor het verwijderen van kadavers die op de oevers liggen. Het zal duidelijk zijn dat dit in praktijk een onwerkbare situatie is. Duidelijkheid over verantwoordelijkheden bij botulisme vanuit de wetgeving wordt voorlopig nog niet verwacht. Tot er hierover meer duidelijkheid komt, is het van belang dat de diverse betrokken instanties de botulismebestrijding als een gezamenlijke verantwoordelijkheid zien en dat besmette dieren en kadavers zo snel mogelijk worden opgeruimd. De Limburgse waterschappen en Rijkswaterstaat Dienst Limburg nemen hierin het initiatief. Daar de meeste kadavers over het algemeen op de oevers worden aangetroffen, wordt er uit doelmatigheidsoverwegingen voorgesteld de in het water liggende kadavers bij het opruimen van de oevers mee te nemen. De volgende instanties zullen in voorkomende gevallen worden ingeschakeld om het ruimen van kadavers op zich te nemen: Rijkswaterstaat voor de Maas, de Maasplassen in het winterbed van de Maas en de (meeste) kanalen; gemeenten voor wateren in eigendom van de gemeente, zoals stadswateren; de waterschappen voor wateren waarvan zij eigenaar zijn; natuur beherende instanties voor wateren in natuurgebieden; de eigenaar van het betreffende particuliere water/terrein. In hoofdstuk 4 is weergegeven wat men kan doen indien zich gevallen van botulisme voordoen. Botulisme bij particulieren: Ervaringen van de afgelopen jaren hebben ons geleerd dat het bestrijden van botulisme op particulier terrein niet altijd even makkelijk verloopt. Zeker als de eigenaar niet bereid is medewerking te verlenen, zijn er als waterbeheerder weinig aangrijpingspunten om een particulier de kadavers te laten opruimen. Dit terwijl snel handelen juist geboden is om een botulisme explosie te voorkomen (zie 3.9.). Omdat de gemeenten deze mogelijkheden wel hebben vanuit hun verantwoordelijkheid voor volksgezondheid en milieuhygiëne vragen wij gemeenten in geval van botulisme bij particulieren aanspreekpunt te zijn voor de particulier en voor de pers en zo nodig handhavend op te treden. 3.3 Vernietiging kadavers Bij verwijdering van kadavers dient door de betreffende instantie aangifte te worden gedaan bij een destructiebedrijf op grond van artikel 81g van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren. Andere methoden om kadavers te verwijderen, zoals het deponeren op de vuilstort of begraven, brengen grote risico s mee voor nieuwe besmetting en zijn daarom niet toegestaan. Het adres en telefoonnummer van het destructiebedrijf is opgenomen in hoofdstuk 4 onder punt 6 en in de adressenlijst in bijlage 2 onder V. Het destructiebedrijf is verplicht het materiaal op te halen, te vervoeren en te verwerken. 4

11 Het materiaal dient hierbij op een dusdanige wijze te worden aangeboden dat het vanaf de openbare verharde weg binnen het bereik ligt van de laadkraan van het vervoermiddel van het destructiebedrijf. 3.4 Onderzoek naar type botulisme Om vast te kunnen stellen of de dode dieren daadwerkelijk zijn gestorven aan botulisme en om te achterhalen welk type botulisme het betreft, in verband met het gevaar voor de volksgezondheid, kan de verantwoordelijke eigenaar in overleg met de coördinerende waterbeheerder één of meerdere kadavers voor onderzoek op sturen naar het Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR te Lelystad. Voor de wijze van verzending en het adres waar de kadavers heen moeten worden gestuurd wordt verwezen naar hoofdstuk 4 onder punt 7. De betreffende onderzoeksresultaten dienen door de inzender te worden terug gemeld aan de waterbeheerder, zodat eventuele vervolgacties kunnen worden afgestemd. De onderzoekskosten komen voor rekening van de inzender/verantwoordelijke eigenaar. In bijlage 3 is een voorbeeld van een inzendformulier voor watervogels en vis aan het Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR te Lelystad opgenomen. 3.5 Zwemlocaties in oppervlaktewateren Aanspreekpunt voor botulisme in zwemwateren is de toezichthouder Wet Hygiëne en Veiligheid Badinrichtingen en Zwemgelegenheden (WHVBZ) van het desbetreffende waterschap. In geval van botulisme in zwemgelegenheden in oppervlaktewateren is met het oog op de veiligheid en hygiëne van zwemmers extra alertheid geboden. Bij sterfte van vogels en vissen op deze locaties dienen altijd één of meerdere kadavers te worden opgestuurd voor onderzoek. De beheerder/exploitant van de betreffende zwemgelegenheid draagt in overleg met toezichthouder WHVBZ zorg voor het opsturen ervan. Voor de wijze van verzending en het onderzoek adres wordt verwezen naar hoofdstuk 4 onder punt 7. De onderzoeksresultaten dienen altijd te worden gemeld aan het waterschap. Voor zwemgelegenheden in oppervlaktewateren is het waterschap in het kader van de Wet Hygiëne en Veiligheid Badinrichtingen en Zwemgelegenheden bevoegd gezag. Indien het voor de mens gevaarlijke botulisme type E wordt vastgesteld in ingerichte zwemgelegenheden in oppervlaktewateren mag de beheerder geen gelegenheid meer geven tot zwemmen. Zo nodig kan het waterschap een schriftelijke last tot sluiting geven. Uit hygiënische overwegingen kan door het waterschap in overleg met de GGD ook een zwemverbod worden ingesteld bij massale vogel- en vissterfte door voor de mens ongevaarlijke botulismevormen. Daarnaast kunnen in de kadavers bijvoorbeeld ook andere voor de mens gevaarlijke pathogene bacteriën ontwikkelen. De telefoonnummers van de GGD s zijn opgenomen in bijlage 2C. 3.6 Zieke, besmette vogels Watervogels met duidelijke verlammingsverschijnselen moeten uit het water worden verwijderd. Neem hierbij de persoonlijke voorzorgsmaatregelen in acht (zie 4.5.). Licht besmette dieren kunnen soms nog worden gered indien hun darmen tijdig worden doorgespoeld met schoon zuurstofrijk water. Deze behandeling kan in diverse faunaopvangcentra worden uitgevoerd. Voor de opvang van zieke dieren kunt u contact opnemen met de in bijlage 2. onder II vermelde vogelopvangcentra en dierenpensions. 5

12 3.7 Risico voor vee? Vergiftiging van vee door het drinken van water waarin botulisme voorkomt is niet erg waarschijnlijk. Meestal komt botulisme in Limburg voor in stilstaande en ondiepe (stads)wateren, waar de temperaturen makkelijk op kunnen lopen. In stromende wateren, die gebruikt worden voor het drenken van vee, wordt zelden botulisme geconstateerd. Vooralsnog lijkt het dan ook niet noodzakelijk, buiten het ruimen van kadavers, hiervoor speciale maatregelen te treffen. In voorkomende gevallen zal het Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) worden ingelicht. 3.8 Advies aan vissers bij botulisme type E Juridisch is het niet eenvoudig om een visverbod af te kondigen, dan wel om het visrecht te beperken. Indien vissterfte als gevolg van botulisme is vastgesteld (type E), is het uit oogpunt van de volksgezondheid gewenst om een dringend advies af te geven aan (sport)vissers om ter plaatse niet te vissen en wordt de handel en consumptie van vis ernstig ontraden. In dit soort gevallen kunnen door de betreffende waterbeheerder de volgende instanties worden ingelicht: Inspectie Gezondheidszorg van de Nieuwe voedsel en Warenautoriteit (NVWA), betreffende gemeente(n), politie, brandweer en plaatselijke visvereniging(en). Via de lokale omroepen zal het publiek worden ingelicht. Eventueel kunnen waarschuwingsborden worden geplaatst. 3.9 Botulisme explosies De coördinerende waterbeheerders zullen afhankelijk van de aard en omvang van de sterfte en het gebied waarbinnen de botulisme-uitbraak plaatsvindt, beoordelen of er sprake is van een botulisme-explosie. Bijvoorbeeld, indien zich binnen enkele honderden meters 50 of meer dode vogels worden aangetroffen. De eigenaren zullen in dit geval worden verzocht extra alert te zijn en de wateren regelmatig op dode dieren te inspecteren. In kleinere (stads)wateren is dit meestal geen probleem, omdat deze beperkt van grootte en dus overzichtelijk zijn. Grotere wateren, zoals de Maasplassen, zijn veel minder overzichtelijk door bijvoorbeeld rietkragen, inhammen en dergelijke. Vaak is patrouillering met een boot noodzakelijk. De coördinerende waterbeheerder zal met de betreffende eigenaar kortsluiten welke maatregelen genomen moeten worden. Indien een botulisme-uitbraak dreigt uit te groeien tot een ernstige ramp, kan de burgemeester van de betreffende gemeente op grond van artikel 175 van de Gemeentewet bevelen geven die hij/zij ter beperking van het gevaar noodzakelijk acht. Op grond van artikel 176 van deze wet is de burgemeester ook bevoegd algemeen verbindende voorschriften te geven die ter beperking van het gevaar nodig zijn. Daarbij heeft de politie tot taak, in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag, in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde (artikel 2 Politiewet). In de gevallen waarin sprake is van dreigende rampen die van meer dan plaatselijke betekenis zijn, speelt de Commissaris van de Koningin van Limburg een coördinerende rol Waterhuishoudkundige maatregelen Om botulisme te voorkomen of verdere verspreiding te beperken kan het in sommige gevallen zinvol zijn om preventieve waterhuishoudkundige maatregelen te nemen. Hierbij kan worden gedacht aan onder andere het (versneld) doorspoelen van wateren, beluchten van water (extra 6

13 zuurstof), en het opzetten van peil. Ook het verwijderen van het slib in de plassen behoort tot de mogelijkheden. Om verdere verspreiding te voorkomen kan worden gewerkt met een zuiger en kan het slib ter plaatse worden ontwatert middels zeefbandpersen en membraanfiltratie (retourwater is schoon en kan voor doorspoeling zorgen). Dergelijke maatregelen zijn altijd maatwerk en worden uitgevoerd in samenspraak met de coördinerende waterbeheerder Communicatie Het is van groot belang dat het publiek vanuit volksgezondheidsoogpunt wordt geïnformeerd over botulisme. Door publiek tijdig voor te lichten over botulismedreigingen of -haarden kan veel gezondheidsklachten voorkomen worden. Melding botulisme: De melding wordt geregistreerd door de Vuilwaterwacht (gratis telefoonnummer: ). De Vuilwaterwacht leidt de melding door naar de coördinerende waterbeheerder. De coördinerende waterbeheerder zorgt ervoor dat de melder wordt geïnformeerd over de verdere afhandeling van de melding. De eigendom situatie is doorslaggevend voor de partij die als verantwoordelijk actiehouder wordt aangesproken. De actiehouder is verantwoordelijk voor het opruimen van de botulismehaard en coördineert de communicatie naar externen (zoals de informatie richting de pers en omwonenden). Hierbij vindt afstemming met de coördinerende waterbeheerder plaats. Een uitzondering hierop vormt de particulier. Dan fungeert de gemeente als aanspreekpunt richting de pers (zie 3.2.). De coördinerende waterbeheerder kan de verantwoordelijk actiehouder hierbij ondersteunen. Omgeving: De omgeving (zoals direct omwonenden) bij een botulismehaard dient tijdig geïnformeerd te worden. Het betreft hier informatie over de gezondheidsrisico s en maatregelen die men zelf kan nemen om verdere verspreiding van botulisme te voorkomen. Voorbeeld hiervan is te adviseren om te stoppen met het voeren van eendjes. Voeren leidt tot concentratie van vogels en mogelijke verspreiding van botulisme. Een ander voorbeeld is het plaatsen van waarschuwingsborden. Botulisme in zwemwateren: Wordt botulisme in zwemwateren geconstateerd, dan wordt door de waterbeheerder ook de toezichthouder Wet Hygiëne en Veiligheid Badinrichtingen en Zwemgelegenheden (WHVBZ) van het Waterschap Roer en Overmaas of Waterschap Peel en Maasvallei en de betreffende GGD hierbij betrokken. De eigenaar zorgt voor het opruimen en de communicatie verloopt via de toezichthouder WHVBZ. Een publieksfolder kan worden afgehaald op het waterschap, gemeenten, jachthavens, recreatieplassen, vogelopvangcentra en bibliotheken. Deze folder kan ook worden gedownload op de website van Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei.. 7

14 4 Hoe te handelen bij botulisme (stappenplan)? 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk beschrijven we stap voor stap hoe u kunt handelen in geval van botulisme. In figuur 1 achter in dit draaiboek is de aanpak bij botulisme schematisch weergegeven. In dit schema wordt naar de relevante paragrafen en bijlagen in dit hoofdstuk verwezen. 4.2 Herkenning verschijnselen (Water)vogels die besmet zijn met botulisme vertonen veelal verlammingsverschijnselen aan kop en vleugels. Aan botulisme overleden dieren worden meestal aangetroffen met gestrekte poten en een slappe enigszins gedraaide kop en nek (typisch voor botulisme vergiftiging). Ook bij vissen kunnen verlammingsverschijnselen worden waargenomen. Zieke vissen zullen meestal niet actief zijn. 4.3 Melding bij de vuilwaterwacht Gevallen van dode of zieke vogels (eenden, zwanen, meeuwen, futen e.d.) en vissen kunnen worden gemeld bij de Vuilwaterwacht: (gratis, dag en nacht bereikbaar). Bij melding zullen de volgende vragen worden gesteld ten behoeve van de registratie (ook van belang indien derden bij u melding maken van botulisme): meldende instantie en/of naam melder adres telefoonnummer datum vindplaats (nauwkeurig omschreven met x en y coördinaten) aantal exemplaren (dood of ziek) soort dier Deze gegevens worden door de vuilwaterwacht geregistreerd. In bijlage 1 treft u een voorbeeld van een meldingsformulier van het waterschap aan. 4.4 Opruimen van kadavers Meldingen van botulisme in zwemwateren of in wateren in eigendom van de waterbeheerder worden door de waterschappen of Rijkswaterstaat opgepakt. Indien botulisme optreedt in alle overige wateren, geeft de waterbeheerder de melding door aan de betreffende gemeente met het verzoek de kadavers te ruimen (gemeentelijk eigendom) of om de particulier te verzoeken zorg te dragen voor het verwijderen van kadavers (zie 3.2.). Verzocht wordt het betreffende water te blijven controleren op kadavers en deze te blijven verwijderen totdat de sterfte stopt. 4.5 Hoe te handelen bij het opruimen van kadavers Kadavers niet met blote handen aanraken. Draag altijd handschoenen (na gebruik vernietigen of grondig reinigen). Kadavers verpakken in een stevige (dubbele) plastic zak en/of plastic emmer. Kadavers deponeren in gemeentelijke kadaverkisten. 8

15 Kadavers melden bij en aanbieden aan het destructiebedrijf dat verder kosteloos zorg zal dragen voor de verdere verwijdering. NOOIT BEGRAVEN! Handen goed wassen met desinfecterende zeep. Let op met wondjes. Indien infecties optreden, dient men contact op te nemen met de huisarts. 4.6 Melden en aanbieden kadavers bij destructiebedrijf Kadavers dienen op grond van artikel 81g van de Gezondheids en welzijnswet voor dieren aangemeld te worden bij een destructiebedrijf. In Limburg dient u hiervoor aangifte te doen bij: Destructiebedrijf Rendac Son B.V. Kanaaldijk Noord 20/ NM S ON Telefoon: Algemeen: Grote kadavers: Kleine kadavers: (klantnummer invoeren) Fax: Melden kan dag en nacht via bovenstaande nummers. Het is hierbij van belang dat u aangeeft dat het om botulisme-slachtoffers gaat. Het destructiebedrijf maakt dan verdere afspraken met u over de wijze van aanbieden en het ophalen van de kadavers. 4.7 Onderzoek In overleg met de coördinerende waterbeheerder wordt bepaald of nader onderzoek noodzakelijk is. Indien hiertoe wordt besloten dienen zo vers mogelijke exemplaren voor onderzoek te worden opgestuurd naar: Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR te Lelystad Postbus AB LELYSTAD Houtribweg RA Lelystad telefoon wilde.fauna@wur.nl (Gaarne vooraf aankondigen via of per telefoon dat kadavers worden gebracht) Een inzendformulier treft u in bijlage 3 aan. U wordt verzocht vlak voor het weekend geen dieren op te sturen, maar deze goed verpakt in een koelkast of diepvries tot na het weekend te bewaren. De onderzoeksresultaten dienen altijd te worden terug gemeld aan de coördinerende waterbeheerder. Deze zal dan, indien noodzakelijk, verdere acties voorstellen. Geadviseerd wordt voor verzending in ieder geval eerst contact op te nemen met het Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR te Lelystad. Zij geven u advies over de wijze van verzenden. De onderzoekskosten komen in principe voor rekening van de toesturende instantie. 9

16 4.8 Zieke vogels Zieke watervogels die duidelijke verlammingsverschijnselen vertonen dienen uit het water te worden verwijderd. Licht besmette dieren kunnen vaak nog worden gered. Door de darmen van de zieke dieren door te spoelen met schoon en zuurstofrijk water kunnen ze weer herstellen. De dieren kunnen dan na herstel uiteindelijk hopelijk weer worden uitgezet. Na de melding van zieke vogels aan de Vuilwaterwacht draagt de verantwoordelijke waterbeheerder zorg voor de coördinatie en zal de verantwoordelijk waterbeheerder contact opnemen met het vogelopvangcentrum. De opvang van zieke vogels wordt verzorgd door vogelasiels. Voor het adres van het dichtstbijzijnde vogelopvangcentrum wordt verwezen naar de lijst met telefoonnummers in dit draaiboek (bijlage 2. onder II). 10

17 Bijlage 1: Meldingsformulier botulisme Instantie: Naam: Adres: Telefoonnummer: Datum Aantal dode dieren Soort Vindplaats Opgestuurd voor onderzoek Opmerkingen Gegevens melden aan: Waterschap / Vuilwaterwacht (gratis, dag en nacht bereikbaar) Telefoon tijdens kantoortijd: Waterschap Roer en Overmaas /Waterschap Peel en Maasvallei

18 Bijlage 2: Belangrijke telefoonnummers I Waterbeheerders waterbeheerder Waterschap Roer en Overmaas Waterschap Peel en Maasvallei Rijkswaterstaat Dienst Limburg adres en contactpersoon Postbus AD SITTARD Contactpersonen: Lianne Duisings / Ruud van Heel Postbus RJ VENLO Contactpersoon: Anke Verschuijten Postbus MA MAASTRICHT telefoon tijdens kantooruren telefoon na kantoortijd II Vogelopvangcentra voor zieke watervogels plaats naam adres telefoon Born Roermond Venlo Dierenpark Bom Vogel- en vleermuizenopvang Roermond Stichting Dierenambulance Limburg-Noord (coördinatie opvang Limburg-Noord) Kasteelpark XK BORN Kasteel Aerwinkelstraat XV ROERMOND Alberickstraat BL VENLO info@danoordlimburg.nl of Fax: III GGD s GGD Zuid Limburg Locatie Geleen Zuid Limburg Locatie Heerlen Zuid Limburg Locatie Maastricht Limburg-Noord contactpersoon De heer G. Seetsens De heer Th. Vullers Verantwoordelijke: de heer F. Klaasen De heer J. De Munter adres telefoon telefoon na kantoortijd Postbus HA Geleen Postbus HA Geleen Postbus HA Geleen Postbus 1150, 5900 BD Venlo fax info@ggdlimburg noord.nl 12

19 IV Overige instanties Instantie Adres Telefoon Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR te Lelystad Houtribweg RA Lelystad V Destructiebedrijf Instantie Adres Telefoon Destructiebedrijf Rendac Son B.V. Kanaaldijk Noord NM Son (algemeen) Grote kadavers: Kleine kadavers: Fax

20 Bijlage 3: Inzendformulier botulisme 14

21 15

22 Formulier met bijbehorende materiaal sturen aan: Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR Postbus AB LELYSTAD afleveradres: Houtribweg 39 Inlichtingen over botulisme: Peter van Tulden Inlichtingen over uitslagen: Peter van Tulden Kopie uitslag aan: Waterschap Roer en Overmaas Postbus AD SITTARD Waterschap Peel en Maasvallei Postbus RJ VENLO Rijkswaterstaat Dienst Limburg Postbus MA MAASTRICHT 16

23 Bijlage 4: Persbericht PERSINFORMATIE Sittard, Botulisme in vijvers.. De dode eenden die de afgelopen dagen in diverse vijvers. in. zijn gevonden, zijn waarschijnlijk gestorven aan botulisme. Definitief uitsluitsel moet nog volgen via onderzoek door Centraal Veterinair Instituut in Lelystad. Er zijn nog diverse nieuwe zieke en dode eenden aangetroffen. Het waterschap en de gemeente.. nemen echter geen risico en adviseren iedereen om dode dieren niet aan te raken en niet met blote handen op te pakken. Ook geldt het advies om voorzichtig te zijn met vissen in water waarin dode dieren liggen. Honden, katten en aaseters zijn vrijwel immuun voor het gif. Ook vee dat water drinkt waarin botulisme voorkomt, loopt zelden gevaar. Snel reageren Iedere zomer steekt botulisme de kop op. Bij constatering is het van belang om snel en zorgvuldig te handelen. Iedere dode eend of andere watervogel moet snel en op de juiste wijze worden opgeruimd om een verdere botulisme-uitbraak te voorkomen. Voor iedereen is een waakfunctie weggelegd. Voor het publiek gelden twee regels: 1. Ruim de dode eend of watervogel niet zelf op maar laat deze liggen. 2. Bel onmiddellijk het gratis nummer van de Vuilwaterwacht: tel dat dag en nacht en zeven dagen in de week bereikbaar is. Wat is botulisme? Botulisme is een vorm van voedselvergiftiging. Vooral eenden en andere watervogels worden het slachtoffer. Het gif waaraan de dieren sterven, is afkomstig van de bacterie Clostridium botulinum. Bijna alle vogels dragen deze bacterie bij zich. Onder gunstige omstandigheden kan de bacterie zich vermeerderen. In kadavers zijn de omstandigheden voor de bacterie ideaal, vooral bij hoge (water)temperaturen in de zomer. En hierbij komt nu juist het gif vrij. De vogels gaan dus niet dood van de bacterie zelf maar van het gif. Ook vissen kunnen slachtoffer worden van botulisme. In levende dieren kan de bacterie zich niet vermeerderen. De maden in het kadaver nemen het gif op. Voor vogels zijn deze maden een lekkere, maar helaas vaak dodelijke traktatie. Ook kunnen dieren op zoek naar voedsel kadaverdeeltjes binnenkrijgen. Als een vogel of vis dood gaat, kan de bacterie zich weer vermeerderen en komt meer gif vrij. Zo ontstaat weer een nieuwe besmettingshaard. Daarom is het van groot belang dat dode dieren snel en hygiënisch worden opgeruimd en naar een destructiebedrijf worden afgevoerd. Hoe te herkennen? Zieke (water)vogels zijn te herkennen aan verlammingsverschijnselen aan kop, nek, vleugels en poten. Bij tijdig doorspoelen met schoon en zuurstofrijk water, kunnen zieke dieren herstellen. Dode dieren worden meestal aangetroffen met gestrekte poten en een slappe, enigszins verdraaide nek. Ook vissen zijn herkenbaar aan botulisme: ze tonen verlammingsverschijnselen en zijn passief. De botulismebacterie is nauwelijks te bestrijden. Wel kan een uitbraak worden voorkomen door de kadavers snel op te ruimen. Hiermee neemt de kans op nieuwe sterfgevallen onder vogels of vissen af. Gevaarlijk? Er zijn verschillende soorten botulisme. Het tot nu toe aangetroffen type botulisme in Limburg (type C) is ongevaarlijk voor mensen. In verband met de veiligheid en ontstaan van verdere ontsmettingshaarden wordt aangeraden om kadavers niet met blote handen op te pakken. Zo wordt ook aangeraden om voorzichtig te zijn met zwemmen in water waarin dode dieren liggen. Honden, katten en aaseters zijn vrijwel immuun voor het gif. Vee dat water drinkt waarin botulisme voorkomt, loopt zelden gevaar. Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met van telefoon 17

24 Figuur 1: Schema botulismebestrijding A B U vindt dode dieren en vermoedt botulisme (zie 4.2) U vindt zieke dieren en vermoedt botulisme (zie 4.8) Melding doen (zie 4.3) bij: Vuilwaterwacht (gratis, dag en nacht bereikbaar) Hulpmiddel: meldingsformulier botulisme (bijlage 3) Melding doen (zie 4.3) bij: Vuilwaterwacht (gratis, dag en nacht bereikbaar) Hulpmiddel: meldingsformulier botulisme (bijlage 3) Verantwoordelijk waterbeheerder coördineert het verdere verloop (zie 3.1) Verantwoordelijk waterbeheerder coördineert het verdere verloop (zie 3.1) Eigenaar is gemeente, jachthavenbeheerder of natuurbeherende instantie U wordt verzocht om: kadavers te verwijderen; hierbij persoonlijke voorzorgsmaatregelen in acht te nemen (zie 4.5.); kadavers af te voeren naar destructor (zie 4.6); de locatie te blijven controleren (en ruimen) totdat sterfte ophoudt (zie 4.4). Bij onduidelijkheid t.a.v. doodsoorzaak: Kadaver(s) i.o.m. de waterbeheerder voor onderzoek opsturen naar CVI ( zie 4.7). Voor verzend- formulier en informatie zie bijlage 3. Eigenaar is particulier Gemeente is aanspreekpunt voor particulier en communicatie met de pers. De particulier is verantwoordelijk voor het opruimen van de kadavers (zie 3.2.). Neemt contact op met een vogelopvangcentrum (zie 4.8). Adressenlijst: zie bijlage 2. Resultaten van het onderzoek a.u.b. terugmelden aan waterbeheerder. Afhankelijk van de resultaten worden in overleg met de waterbeheerder eventuele aanvullende acties genomen. Melding afronden en afmelden bij waterbeheerder. 18

Vissterfte. Veel voorkomende sterfte en mogelijke maatregelen

Vissterfte. Veel voorkomende sterfte en mogelijke maatregelen Vissterfte Veel voorkomende sterfte en mogelijke maatregelen Vissterfte Karpersterfte (virussen) Wintersterfte Zomersterfte Botulisme Overige Karpersterfte Meest voorkomende virussen zijn: SVC virus (Spring

Nadere informatie

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia_werken met kadavers & zieke dieren 2013 v1.1

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia_werken met kadavers & zieke dieren 2013 v1.1 Biologische agentia bij waterschappen Algemene inleiding Afbakening van de Toolboxmeeting Definities (toolbox, onderwerp)..... Doel / doelgroep......... Afbakening........... Tijdsduur en frequentie......

Nadere informatie

Papegaaienziekte. (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren

Papegaaienziekte. (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren Papegaaienziekte (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren Papegaaienziekte bij dieren De bacterie Chlamydia psittaci veroorzaakt papegaaienziekte

Nadere informatie

BOTULISMEBESTRIJDING 2015

BOTULISMEBESTRIJDING 2015 BOTULISMEBESTRIJDING 2015 Inhoudsopgave Stappenplan bij constatering botulisme 3 1.0 Aanleiding 4 2.0 Botulisme 4 2.1 Besmetting 5 2.2 Verschijnselen en herkenning 5 3.0 Coördinatie 6 4.0 Botulismebestrijding

Nadere informatie

HOE VERLOOPT DE BESMETTING?

HOE VERLOOPT DE BESMETTING? WAT IS BOTULISME? Botulisme is in feite een soort van voedselvergiftiging die veroorzaakt wordt door de inname van specifieke bacteriële exotoxinen, gifstoffen die afgescheiden worden door de bacterie

Nadere informatie

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1

Biologische agentia bij waterschappen. Algemene inleiding. Biologische agentia: Werken met oppervlakte water 2013 v1.1 Biologische agentia bij waterschappen Algemene inleiding Afbakening van de Toolboxmeeting Definities (toolbox, onderwerp)..... Doel / doelgroep......... Afbakening........... Tijdsduur en frequentie......

Nadere informatie

VUIL VERZAMELD? LAAT HET OPHALEN! BEL GRATIS DE VUILWATER WACHT: Een schone Maas voor iedereen. Richtlijn Zwerfvuil Rijkswaterstaat Limburg

VUIL VERZAMELD? LAAT HET OPHALEN! BEL GRATIS DE VUILWATER WACHT: Een schone Maas voor iedereen. Richtlijn Zwerfvuil Rijkswaterstaat Limburg VUIL VERZAMELD? LAAT HET OPHALEN! BEL GRATIS DE VUILWATER WACHT: 0800-0341 Een schone Maas voor iedereen Richtlijn Zwerfvuil Rijkswaterstaat Limburg Elk jaar treedt de Maas in het winterseizoen buiten

Nadere informatie

Hoofdstuk 11 D E W E R K I N G E N T O E P A S S I N G V A N B O T U L I N E T O X I N E A. Drs. Ed H. Wiltink

Hoofdstuk 11 D E W E R K I N G E N T O E P A S S I N G V A N B O T U L I N E T O X I N E A. Drs. Ed H. Wiltink Hoofdstuk 11 D E W E R K I N G E N T O E P A S S I N G V A N B O T U L I N E T O X I N E A Drs. Ed H. Wiltink 1 I n l e i d i n g Spieren trekken niet vanzelf samen, maar moeten daarvoor eerst via de zenuwen

Nadere informatie

2. Op welke wijze wordt deze problematiek aangepakt en door wie? 3. Hoe ziet het college de gemeentelijke verantwoordelijkheid in deze?

2. Op welke wijze wordt deze problematiek aangepakt en door wie? 3. Hoe ziet het college de gemeentelijke verantwoordelijkheid in deze? Schriftelijke vragen Botulisme SV 384 RIS 180945 GRF/2011.749 Gemeenteraadsfractie Den Haag Den Haag, 12 juli 2011, Aan de voorzitter van de gemeenteraad, Naar aanleiding van de recente uitbraak van botulisme

Nadere informatie

Botulisme. Botulisme: een veelal fatale voedselvergiftiging

Botulisme. Botulisme: een veelal fatale voedselvergiftiging Botulisme Botulisme: een veelal fatale voedselvergiftiging Jaarlijks zijn er uitbraken van botulisme bij vele diersoorten. Het grootste aantal slachtoffers valt onder de watervogels, zoals eenden en ganzen,

Nadere informatie

Protocol melden en monstername gevonden wild zwijn kadaver

Protocol melden en monstername gevonden wild zwijn kadaver Protocol melden en monstername gevonden wild zwijn kadaver Dit protocol beschrijft wat moet worden gedaan bij de vondst van één of meer kadavers van wilde zwijnen. Het protocol is van toepassing in een

Nadere informatie

Clostridium difficile

Clostridium difficile Clostridium difficile 2 Inleiding U heeft van uw arts gehoord dat bij u de ziekenhuisbacterie Clostridium difficile aanwezig is. Deze folder geeft informatie over deze bacterie. Ook leest u in deze folder

Nadere informatie

Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën

Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën Extended Spectrum Beta-Lactamase (ESBL)-producerende bacteriën Inleiding U ontvangt deze folder omdat u mogelijk ESBL-drager bent. In deze folder kunt u lezen meer over ESBL zoals wat het is, hoe het wordt

Nadere informatie

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van Dutch Fireworks Professional B.V. om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit.

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van Dutch Fireworks Professional B.V. om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit. Zaaknummer 2017-203419 Maastricht 17 augustus 2017 Ons kenmerk 2017/58149 Verzonden Bijlage(n) 1 Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Ontbrandingstoestemming Onderwerp Aanvraag van Dutch Fireworks

Nadere informatie

PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës)

PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) PRAKTISCH Hondsdolheid (rabiës) l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n over houden van huisdieren Rabiës oftewel hondsdolheid is één van de bekendste zoönosen

Nadere informatie

VOORBEREIDINGS-INSTRUCTIES BEGELEIDERS OPRUIMEN VAN ZWERFAFVAL LANGS DE MAAS

VOORBEREIDINGS-INSTRUCTIES BEGELEIDERS OPRUIMEN VAN ZWERFAFVAL LANGS DE MAAS VOORBEREIDINGS-INSTRUCTIES BEGELEIDERS OPRUIMEN VAN ZWERFAFVAL LANGS DE MAAS Bedankt! Allereerst hartelijk dank dat je samen met een groep vrijwilligers tijd en energie wilt steken in het opruimen van

Nadere informatie

Informatie over Clostridium difficile

Informatie over Clostridium difficile Informatie over Clostridium difficile 2 Clostridium difficile is een bacterie die bij elk mens in de dikke darm voorkomt. Door toediening van antibiotica kan het evenwicht in de darmen verstoord raken.

Nadere informatie

Rapport. Datum: 15 augustus 2003 Rapportnummer: 2003/268

Rapport. Datum: 15 augustus 2003 Rapportnummer: 2003/268 Rapport Datum: 15 augustus 2003 Rapportnummer: 2003/268 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de gemeente Wûnseradiel onvoldoende heeft gereageerd op de door hem bij de gemeente ingediende klachten over

Nadere informatie

Toolbox-meeting Gevaarlijke stoffen

Toolbox-meeting Gevaarlijke stoffen Toolbox-meeting Gevaarlijke stoffen Unica installatietechniek B.V. Schrevenweg 2 8024 HA Zwolle Tel. 038 4560456 Fax 038 4560404 Inleiding In het dagelijks leven kunnen we niet meer zonder chemische stoffen.

Nadere informatie

Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012

Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012 Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012 Is er mogelijk gevaar voor omwonenden/mensen? Op basis van de beschikbare informatie concluderen experts van het RIVM dat overdracht

Nadere informatie

Vogels. Duiven Eenden Ganzen

Vogels. Duiven Eenden Ganzen Vogels Duiven Eenden Ganzen Kippen Meeuwen In deze folder vindt u meer informatie over bovenstaande vogels. U leest hoe u ze herkent, wat voor overlast ze kunnen veroorzaken, wat u kunt doen om overlast

Nadere informatie

SAMENVATTING MEDEWERKER

SAMENVATTING MEDEWERKER INFORDOCUMENT TOOL SAMENVATTING MEDEWERKER 1 ARBOCATALOGUS BIOLOGISCHE AGENTIA SAMENVATTING MEDEWERKER SAMENVATTING Wat zijn biologische agentia? Biologische agentia zijn levende of niet levende organismen

Nadere informatie

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van XENA VUURWERK B.V. om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit.

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van XENA VUURWERK B.V. om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit. Zaaknummer 2017-204942 Maastricht 17 oktober 2017 Ons kenmerk 2017/71446 Bijlage(n) 1 Verzonden Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Ontbrandingstoestemming Onderwerp Aanvraag van XENA VUURWERK

Nadere informatie

Hieronder vindt u enkele veelgestelde vragen

Hieronder vindt u enkele veelgestelde vragen Hieronder vindt u enkele veelgestelde vragen Er is dus asbest verspreid, wat betekent dit voor mij? Het asbestgebied is afgezet. U mag hier wel uit, u wordt ontsmet bij het naar buiten gaan. Mag ik het

Nadere informatie

Samen werken aan waterkwaliteit. Voor schoon, voldoende en veilig water

Samen werken aan waterkwaliteit. Voor schoon, voldoende en veilig water Samen werken aan waterkwaliteit Voor schoon, voldoende en veilig water D D Maatregelenkaart KRW E E N Z D E Leeuwarden Groningen E E W A IJSSELMEER Z Alkmaar KETELMEER ZWARTE WATER MARKER MEER NOORDZEEKANAAL

Nadere informatie

Actualisatie zwemwaterprofiel Meijepark 2017

Actualisatie zwemwaterprofiel Meijepark 2017 Actualisatie zwemwaterprofiel Meijepark 2017 Archimedesweg 1 CORSA nummer: 18.077470 postadres: versie: 01 postbus 156 auteurs: P. v.d. Wee / D. Slot 2300 AD Leiden oplage: 1 telefoon (071) 3 063 063 datum:

Nadere informatie

Omgevingsvergunning. Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg. voor de activiteit milieuneutraal veranderen. Rockwool B.V.

Omgevingsvergunning. Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg. voor de activiteit milieuneutraal veranderen. Rockwool B.V. Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Omgevingsvergunning voor de activiteit milieuneutraal veranderen Rockwool B.V. te Roermond Zaaknummer: 2015-1985 Kenmerk: 2016/48004 d.d. 23 juni 2016 Verzonden:

Nadere informatie

Raadsvergadering : 8 december 2015 Agendapunt : Commissie : Bestuur en Ruimte. Onderwerp : Verordening dode gezelschapsdieren Berkelland 2016

Raadsvergadering : 8 december 2015 Agendapunt : Commissie : Bestuur en Ruimte. Onderwerp : Verordening dode gezelschapsdieren Berkelland 2016 Raadsvergadering : 8 december 2015 Agendapunt : Commissie : Bestuur en Ruimte Onderwerp : Verordening dode gezelschapsdieren Berkelland 2016 Collegevergadering : 10 november 2015 Agendapunt : 21. Portefeuillehouder

Nadere informatie

Meticilline-Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA)

Meticilline-Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA) Meticilline-Resistente Staphylococcus Aureus (MRSA) 2 Inleiding U ontvangt deze folder omdat u mogelijk MRSA-drager bent. In deze folder kunt u lezen meer over MRSA zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld

Nadere informatie

Wat zijn infectieziekten

Wat zijn infectieziekten Wat zijn infectieziekten Infectieziekten zijn ziekten die veroorzaakt worden door micro-organismen. Dit zijn hele kleine, levende deeltjes zoals virussen en bacteriën. Ze worden meestal van de ene mens

Nadere informatie

Datum 22 april 2016 Betreft Beantwoording vragen over bericht dat varkens sterven voor de slacht

Datum 22 april 2016 Betreft Beantwoording vragen over bericht dat varkens sterven voor de slacht > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directoraat-generaal Agro en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC

Nadere informatie

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van RFI Pyro-Events om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit.

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van RFI Pyro-Events om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit. Zaaknummer 2018-201740 Maastricht 26 april 2018 Ons kenmerk 2018/28716 Verzonden Bijlage 1 Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Ontbrandingstoestemming Onderwerp Aanvraag van RFI Pyro-Events om

Nadere informatie

Tot categorie 1 behoren - patiënten bij wie het MRSA dragerschap is aangetoond A

Tot categorie 1 behoren - patiënten bij wie het MRSA dragerschap is aangetoond A MRSA In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over de MRSA bacterie en de maatregelen die het ziekenhuis treft bij patiënten met een mogelijke of aangetoonde MRSA besmetting.

Nadere informatie

Datum Uw kenmerk Uw aanvraag van Ons kenmerk Bijlagen. 24 november 2009 HT09.13453

Datum Uw kenmerk Uw aanvraag van Ons kenmerk Bijlagen. 24 november 2009 HT09.13453 Openbare Werken Onderdoor 25 Postbus 30, 3990 DA Houten Telefoon 030 639 26 11 Fax 030 639 28 99 E-mail: gemeentehuis@houten.nl Aangename Zaken B.V. Mevrouw S. Pulles Postbus 116 6860 AC OOSTERBEEK Datum

Nadere informatie

Blauwalgen in het water?

Blauwalgen in het water? Blauwalgen in het water? Herken ze en weet wat te doen Blauwalgen horen van nature thuis in het oppervlaktewater. Bij de juiste omstandigheden kunnen ze massaal tot ontwikkeling komen. Vaak ontstaan er

Nadere informatie

Bemoeizorg Parkstad. Volwassenen

Bemoeizorg Parkstad. Volwassenen Bemoeizorg Parkstad Volwassenen Bemoeizorg Parkstad 7 1 2 3 4 8 5 9 10 6 Wat is bemoeizorg? Bemoeizorg is de ongevraagde bemoeienis van hulpverleners met mensen die hulp nodig hebben, maar daar zelf niet

Nadere informatie

Hoofdluis onder controle! Hoofdluis is een vervelend probleem dat helaas op onze school ook voorkomt.

Hoofdluis onder controle! Hoofdluis is een vervelend probleem dat helaas op onze school ook voorkomt. Hoofdluis, onze afspraken op school Hoofdluis onder controle! Hoofdluis is een vervelend probleem dat helaas op onze school ook voorkomt. We hebben daarom een aantal afspraken waarmee we dit probleem willen

Nadere informatie

Rundertuberculose. (Boviene tuberculose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor dierhouders

Rundertuberculose. (Boviene tuberculose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor dierhouders Rundertuberculose (Boviene tuberculose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor dierhouders Rundertuberculose bij dieren De tuberculosebacterie Mycobacterium bovis veroorzaakt tuberculose

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief. De gemeenteraad van Albrandswaard. Betreft: Stand van zaken vogelgriep. Geachte raadsleden,

Raadsinformatiebrief. De gemeenteraad van Albrandswaard. Betreft: Stand van zaken vogelgriep. Geachte raadsleden, Raadsinformatiebrief De gemeenteraad van Albrandswaard Uw brief van: -- Ons kenmerk: 1154506 Uw kenmerk: -- Contact: René van Griensven Bijlage(n): 3 Doorkiesnummer: 0653965948 E-mailadres: r.v.griensven@bar-organisatie.nl

Nadere informatie

Weigering ontheffing Wet natuurbescherming. artikel 3.10, eerste lid, onder a, Wnb

Weigering ontheffing Wet natuurbescherming. artikel 3.10, eerste lid, onder a, Wnb Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Weigering ontheffing Wet natuurbescherming Wegens ontbreken ontheffingplicht artikel 3.10, eerste lid, onder a, Wnb Egelopvang Peel en Maasstreek Zaaknummer:

Nadere informatie

H y g i ë n e r i c h t l i j n e n. Evenementen met dieren

H y g i ë n e r i c h t l i j n e n. Evenementen met dieren H y g i ë n e r i c h t l i j n e n Evenementen met dieren Versie 1.0 - augustus 2016 Zijn er dieren op het evenement? Dan kunnen er extra risico s zijn. Dieren kunnen namelijk allerlei ziekteverwekkers

Nadere informatie

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 12 Nooddrinkwater en noodwater

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 12 Nooddrinkwater en noodwater Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing Netwerkkaart 12 Nooddrinkwater en noodwater 12 Nooddrinkwater en noodwater Versie 2015 Crisistypen (dreigende) verstoring van de openbare drinkwatervoorziening

Nadere informatie

Inspectierapport Kinderdagverblijf 't Kuukske (KDV) Graetheide 1c 6135KP Sittard Registratienummer

Inspectierapport Kinderdagverblijf 't Kuukske (KDV) Graetheide 1c 6135KP Sittard Registratienummer Inspectierapport Kinderdagverblijf 't Kuukske (KDV) Graetheide 1c 6135KP Sittard Registratienummer 122865169 Toezichthouder: GGD Zuid Limburg In opdracht van gemeente: Sittard-Geleen Datum inspectie: 15-01-2018

Nadere informatie

1. Beleid rondom zieke kinderen

1. Beleid rondom zieke kinderen 1. Beleid rondom zieke kinderen 1.1 Ziek of niet ziek Elke pedagogisch medewerker kent het probleem: een kind dat hangerig en snotterig is en niet goed meedoet in de groep. Is dit kind ziek of niet? En

Nadere informatie

Ontwerpbesluit inzake de Wet verontreiniging oppervlaktewateren

Ontwerpbesluit inzake de Wet verontreiniging oppervlaktewateren Ontwerpbesluit inzake de Wet verontreiniging oppervlaktewateren Nummer : 2009.09833V Venlo, Bijlage(n) : Het Dagelijks Bestuur heeft op 12 augustus 2009 een aanvraag om vergunning op grond van de Wet verontreiniging

Nadere informatie

De terugmeldingsverplichting. Datum 22 mei 2014

De terugmeldingsverplichting. Datum 22 mei 2014 De terugmeldingsverplichting Datum 22 mei 2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 De terugmeldvoorziening (TMV)... 4 2 Juridisch kader... 5 3 Procedure op hoofdlijnen... 6 3.1 Algemeen... 6 3.2 De melding

Nadere informatie

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van Vuurwerk 24 U.G. om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit.

Ontbrandingstoestemming. Onderwerp Aanvraag van Vuurwerk 24 U.G. om een ontbrandingstoestemming ingevolge het Vuurwerkbesluit. Ons kenmerk 2016-0299 Maastricht 18 april 2016 Zaaknummer Bijlage(n) 1 Verzonden Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Ontbrandingstoestemming Onderwerp Aanvraag van Vuurwerk 24 U.G. om een ontbrandingstoestemming

Nadere informatie

Jesse Hartman Mark Sportel Klas: MTL1B. Voedselbederf

Jesse Hartman Mark Sportel Klas: MTL1B. Voedselbederf Inhoudsopgave Oorzaken van voedselbederf... 2 Chemische omzetting... 3 Micro-organismen... 4 Fysische besmetting... 5 Oorzaken van voedselbederf Chemische omzetting Hiermee wordt de situatie bedoeld dat

Nadere informatie

Algemeen. Patiënteninformatie. Obductie. Slingeland Ziekenhuis

Algemeen. Patiënteninformatie. Obductie. Slingeland Ziekenhuis Algemeen Obductie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft deze folder gekregen omdat één van uw naasten is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie verricht mag

Nadere informatie

Jaarverslag 2015 Afdeling Toezicht en Handhaving Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA s) Ridderkerk

Jaarverslag 2015 Afdeling Toezicht en Handhaving Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA s) Ridderkerk Jaarverslag 2015 Afdeling Toezicht en Handhaving Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA s) Ridderkerk 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Taken... 3 2.1 Meldingen door burgers en ondernemers... 3 2.2 Hondenbeleid...

Nadere informatie

Inspectierapport Kinderdagverblijf 't Kuukske (KDV) Graetheide 1c 6135KP Sittard Registratienummer

Inspectierapport Kinderdagverblijf 't Kuukske (KDV) Graetheide 1c 6135KP Sittard Registratienummer Inspectierapport Kinderdagverblijf 't Kuukske (KDV) Graetheide 1c 6135KP Sittard Registratienummer 122865169 Toezichthouder: GGD Zuid Limburg In opdracht van gemeente: Sittard-Geleen Datum inspectie: 10-04-2017

Nadere informatie

Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg. Voor de activiteit vellen of doen vellen van een houtopstand

Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg. Voor de activiteit vellen of doen vellen van een houtopstand Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Omgevingsvergunning Voor de activiteit vellen of doen vellen van een houtopstand Consortium Grensmaas B.V. te Born, het kappen van bomen binnen de inrichting

Nadere informatie

Europa 14 juni 1993: hygiënerichtlijn 93/94/EEG. België 7 februari 1997: KB inzake de algemene voedingsmiddelenhygiëne

Europa 14 juni 1993: hygiënerichtlijn 93/94/EEG. België 7 februari 1997: KB inzake de algemene voedingsmiddelenhygiëne WAAROM? Voor VEILIGHEID van de consument Jaarlijks 1.5 miljoen vergiftigingen in Nederland 1993 Duitsland: > 1000 mensen ziek na eten van chips (salmonella) 1996 15- jarige jongen sterft door botulisme

Nadere informatie

EEN GEWONDE STADSVOGEL, HELPEN OF LATEN LIGGEN?

EEN GEWONDE STADSVOGEL, HELPEN OF LATEN LIGGEN? EEN GEWONDE STADSVOGEL, HELPEN OF LATEN LIGGEN? Ook in uw gemeente komen wilde vogels voor. Wilde vogels trekken steeds meer de stedelijke gebieden in, reden hiervoor zijn onder andere de iets hogere temperaturen,

Nadere informatie

Hoofdluis. Zorg voor uzelf 21

Hoofdluis. Zorg voor uzelf 21 Hoofdluis Zorg voor uzelf 21 Hoofdluis Vrijwel iedere ouder met kinderen in de schoolgaande leeftijd krijgt er vroeg of laat mee te maken: hoofdluis. Een lastig, maar verder onschadelijk diertje, dat leeft

Nadere informatie

BESLUIT. Onderwerp Aanwijzing en functietoekenning zwemwateren Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

BESLUIT. Onderwerp Aanwijzing en functietoekenning zwemwateren Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant BESLUIT Onderwerp Aanwijzing en functietoekenning zwemwateren 2016 Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant Gelet op artikel 10b, tweede lid, van de wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 5289 6 april 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 26 maart 2010, nr. 115877, houdende

Nadere informatie

Hoofdstuk VI. Bepalingen met betrekking tot interventie bij ongevallen of langdurige blootstellingen alsmede de voorbereiding daarop

Hoofdstuk VI. Bepalingen met betrekking tot interventie bij ongevallen of langdurige blootstellingen alsmede de voorbereiding daarop Wet van 21 februari 1963, houdende regelen met betrekking tot de vrijmaking van kernenergie en de aanwending van radioactieve stoffen en ioniserende stralen uitzendende toestellen Hoofdstuk VI. Bepalingen

Nadere informatie

Inspectierapport Kindercentrum "De Wijsneusjes" (BSO) Midwaystraat NM ALMERE Registratienummer

Inspectierapport Kindercentrum De Wijsneusjes (BSO) Midwaystraat NM ALMERE Registratienummer Inspectierapport Kindercentrum "De Wijsneusjes" (BSO) Midwaystraat 17 1339NM ALMERE Registratienummer 155989595 Toezichthouder: GGD Flevoland In opdracht van gemeente: Almere Datum inspectie: 12-09-2016

Nadere informatie

ONTWERP VERGUNNING. Zaaknummer: Z

ONTWERP VERGUNNING. Zaaknummer: Z Wijziging van vergunning MVI Willems America BV te H orst a/d M aas 2 december 2016 Ja Wijziging van vergunning MVI Willems America BV te ARCHIEF *2016-004-220937* i.a.a. PaVH/PACA/2016-004-220937 Zaaknummer:

Nadere informatie

DB-vergadering Agendapunt 4. Onderwerp Verzoek Veiligheidsregio Zuid-Limburg om ondersteuning ten behoeve van RBP Hoogwater Maas

DB-vergadering Agendapunt 4. Onderwerp Verzoek Veiligheidsregio Zuid-Limburg om ondersteuning ten behoeve van RBP Hoogwater Maas DB-vergadering 31-05-2010 Agendapunt 4 Onderwerp Verzoek Veiligheidsregio Zuid-Limburg om ondersteuning ten behoeve van RBP Hoogwater Maas Portefeuillehouder(s) L.H. Dohmen Afdeling Nieuwe Werken en Onderhoud

Nadere informatie

WATERVERGUNNING. Zaaknummer: 2017-Z10922 Datum watervergunning: 29 januari zaaknr Z10922 doc.nr D / D91901

WATERVERGUNNING. Zaaknummer: 2017-Z10922 Datum watervergunning: 29 januari zaaknr Z10922 doc.nr D / D91901 18-12-2017Wijziging watervergunning 2011.07802Wijziging watervergunning 2011.07802 WATERVERGUNNING Tekening toevoegen aan vergunning 2011.07802 ( en gewijzigde watervergunning 2017-Z8776) voor een wandelroute

Nadere informatie

Sportvisserij MidWest Nederland

Sportvisserij MidWest Nederland Sportvisserij MidWest Nederland 1 Vis redden, wanneer grijp je in? Vissers zijn oren en ogen in het veld Er zijn tal van situaties die voor vissterfte kunnen zorgen, een snelle melding kan omvang van een

Nadere informatie

Vogelgriep-vaccinatie van hobbypluimvee.

Vogelgriep-vaccinatie van hobbypluimvee. Vogelgriep-vaccinatie van hobbypluimvee. Het vogelgriepvirus en vaccinatie Het zal u niet ontgaan zijn: het H5N1-vogelgriepvirus heeft zich vanuit Zuidoost-Azië verspreid richting Europa. Sinds eind februari

Nadere informatie

Ziektebeleid (ter info voor ouders) versie 1

Ziektebeleid (ter info voor ouders) versie 1 Ziektebeleid (ter info voor ouders) 01-10-2017 versie 1 evaluatie 01-10-2018 Algemeen Als uw kind thuis ziek is geworden en dus niet naar het kinderdagverblijf of de naschoolse opvang komt, dient dit voor

Nadere informatie

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA

Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Ziekenhuishygiëne en infectiepreventie MRSA Via deze folder geven wij u antwoorden op de enkele van de meest gestelde vragen over MRSA. Wat is MRSA? Staphylococcus aureus, is een bacterie die in veel gevallen

Nadere informatie

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 8 Dierziekte

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 8 Dierziekte Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing Netwerkkaart 8 Dierziekte 8 Dierziekte versie 2015 Crisistypen (dreigende) ernstige dierziekte Bevoegd gezag Europese Commissie en Raad minister van Economische

Nadere informatie

1 Inleiding. 2 Beschikking. Gemeente Montfoort t.a.v. de heer J. Dronkert Postbus ZG MONTFOORT. Geachte heer Dronkert,

1 Inleiding. 2 Beschikking. Gemeente Montfoort t.a.v. de heer J. Dronkert Postbus ZG MONTFOORT. Geachte heer Dronkert, Dienst Water en Milieu Pythagoraslaan 101 Postbus 80300 3508 TH Utrecht Gemeente Montfoort t.a.v. de heer J. Dronkert Postbus 41 3417 ZG MONTFOORT Tel. 030-2589111 Fax 030-2583140 http://www.provincie-utrecht.nl

Nadere informatie

1 Onderwerp. 2 Wettelijke basis. Erkende quarantainevoorzieningen voor vogels afkomstig uit 3 e landen

1 Onderwerp. 2 Wettelijke basis. Erkende quarantainevoorzieningen voor vogels afkomstig uit 3 e landen code OVQV-01 versie 02 ingangsdatum 08-01-2014 pag. 1 van 6 versie datum toelichting 02 December 2013 Aanpassing aan NVWA sjabloon en enkele correcties 1 Onderwerp Vogels, die ingevoerd worden uit 3e-landen,

Nadere informatie

Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO)

Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) Inleiding U ontvangt deze folder omdat bij u een BRMO is aangetoond. In deze folder kunt u lezen meer over een BRMO zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld

Nadere informatie

*PDOC01/254525* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

*PDOC01/254525* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK 's Gravenhage De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 2595 AJ 's Gravenhage Postbus 20401 2500 EK 's Gravenhage

Nadere informatie

Bemoeizorg Parkstad. Wat is bemoeizorg? Bemoeizorg Parkstad

Bemoeizorg Parkstad. Wat is bemoeizorg? Bemoeizorg Parkstad Volwassenen Bemoeizorg Parkstad 5 8 10 2 6 4 9 1 3 7 Wat is bemoeizorg? Bemoeizorg is de ongevraagde bemoeienis van hulpverleners met mensen die hulp nodig hebben, maar daar zelf niet om vragen of deze

Nadere informatie

Overeenkomst tussen de gemeente Tiel en Stichting Dierenhulp Dierenambulance Tiel

Overeenkomst tussen de gemeente Tiel en Stichting Dierenhulp Dierenambulance Tiel Overeenkomst tussen de gemeente Tiel en Stichting Dierenhulp Dierenambulance Tiel De ondergetekenden: De gemeente Tiel, gevestigd aan de Achterweg 2, Postbus 6325, 4000 HH Tiel, ingevolge artikel 171 van

Nadere informatie

VERDIEPENDE CHECKLIST

VERDIEPENDE CHECKLIST INFORDOCUMENT TOOL VERDIEPENDE CHECKLIST 1 Kruis per werksituatie aan of Werken met (zieke) dieren of kadavers komt voor, zoals bijvoorbeeld bij het verwijderen van (dode) dieren uit een val of voor een

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2007 224 Wet van 11 mei 2007, houdende wijziging van de voorschriften inzake niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten Wij Beatrix,

Nadere informatie

De verplichting tot chippen én registratie van de chip geldt niet alleen voor pups, maar voor alle honden die van eigenaar veranderen.

De verplichting tot chippen én registratie van de chip geldt niet alleen voor pups, maar voor alle honden die van eigenaar veranderen. Chippen én registreren van honden verplicht Vanaf 1 april 2013 moeten alle honden binnen 7 weken na de geboorte gechipt worden en vóór de leeftijd van 8 weken bij een aangewezen databank geregistreerd

Nadere informatie

Omgevingsvergunning. Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg. Consortium Grensmaas B.V. te Born. Zaaknummer:

Omgevingsvergunning. Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg. Consortium Grensmaas B.V. te Born. Zaaknummer: Besluit van Gedeputeerde Staten van Limburg Omgevingsvergunning voor de activiteit vellen en/of doen vellen van een houtopstand Consortium Grensmaas B.V. te Born Zaaknummer: 2016-602653 Kenmerk: 2017/3657

Nadere informatie

Raadsvoorstel 18 september 2014 AB14.00597 RV2014-042

Raadsvoorstel 18 september 2014 AB14.00597 RV2014-042 Raadsvergadering d.d. Casenummer Raadsvoorstelnummer Raadsvoorstel 18 september 2014 AB14.00597 RV2014-042 Gemeente Bussum Vaststellen verordening dode gezelschapsdieren Brinklaan 35 Postbus 6000 1400

Nadere informatie

Samenvatting van de Productkenmerken. PROBLOC (Ratattract)

Samenvatting van de Productkenmerken. PROBLOC (Ratattract) HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN BIJLAGE I bij het besluit d.d. 19 december 2014 tot wijziging van de toelating voor het middel PROBLOC, toelatingnummer NL-0001231-0000

Nadere informatie

Blaasspoeling (met BCG)

Blaasspoeling (met BCG) Blaasspoeling (met BCG) Inleiding De uroloog heeft u uitgelegd dat in uw blaas een tumor is aangetroffen. Hoewel deze tumor meestal kwaadaardig is, groeit het oppervlakkig en blijft het beperkt tot het

Nadere informatie

Calamiteitenprotocol Wmo en Jeugdwet Rivierenland 2015 30 november 2014

Calamiteitenprotocol Wmo en Jeugdwet Rivierenland 2015 30 november 2014 Calamiteitenprotocol Wmo en Jeugdwet Rivierenland 2015 30 november 2014 Dit calamiteitenprotocol Wmo/Jeugdwet bevat proces- en communicatieafspraken wanneer zich een calamiteit of geweldsincident voordoet

Nadere informatie

voorstel aan dagelijks bestuur Onderwerp Bevorderen aantal en kwaliteit zwemwaterlocaties Aanleiding

voorstel aan dagelijks bestuur Onderwerp Bevorderen aantal en kwaliteit zwemwaterlocaties Aanleiding Jan Classens voorstel aan dagelijks bestuur routing met data: overleg portefeuillehouder : 3 nov 14 uur dagelijks bestuur : 10 november commissie wb : commissie bcwvm : algemeen bestuur : steller : Gabriel

Nadere informatie

Calamiteitenprotocol Pagina 1

Calamiteitenprotocol Pagina 1 Calamiteitenprotocol Wensbus/Wensauto Dit protocol is opgesteld ten behoeve van alle vrijwilligers die een wensbus of wensauto rijden en geeft aan hoe te handelen bij calamiteiten. A. Waarom doen we dit

Nadere informatie

2.1. Hoe kan tbc worden voorkomen? Het is belangrijk dat mensen met besmettelijke tbc zo snel mogelijk worden opgespoord en behandeld.

2.1. Hoe kan tbc worden voorkomen? Het is belangrijk dat mensen met besmettelijke tbc zo snel mogelijk worden opgespoord en behandeld. Tuberculose Inleiding U ontvangt deze folder omdat u mogelijk tuberculose (ook wel tbc genoemd) heeft. In deze folder kunt u meer lezen over tbc zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld en welke behandeling

Nadere informatie

Water in beeld. Toestand en toekomst van het West-Brabantse watersysteem

Water in beeld. Toestand en toekomst van het West-Brabantse watersysteem Water in beeld Toestand en toekomst van het West-Brabantse watersysteem Waterschap Brabantse Delta zorgt zowel voor de aan- en afvoer van water als ook voor de kwaliteit ervan. Zo kunnen recreanten op

Nadere informatie

ommunicere ver ilieu- Communiceren over milieu-incidenten Tips voor het bevoegd gezag

ommunicere ver ilieu- Communiceren over milieu-incidenten Tips voor het bevoegd gezag ommunicere ver Communiceren over milieu-incidenten ilieu- Tips voor het bevoegd gezag Checklist om altijd op zak te hebben. 1. Leef mee en toon dat. 2. Vermijd clichés en bagatelliseer nooit. Rook en chemische

Nadere informatie

Verslag inspraak en vooroverleg. Voorontwerpbestemmingsplan. Bedrijventerreinzone Roerstreek

Verslag inspraak en vooroverleg. Voorontwerpbestemmingsplan. Bedrijventerreinzone Roerstreek gemeente Roermond Verslag inspraak en vooroverleg Voorontwerpbestemmingsplan Bedrijventerreinzone Roerstreek februari 2013 Het voorontwerp bestemmingsplan 'Bedrijventerreinzone Roerstreel

Nadere informatie

Inspectierapport BSO Hoera Panningen, Kinderdrome (BSO) John F. Kennedylaan WZ Panningen Registratienummer

Inspectierapport BSO Hoera Panningen, Kinderdrome (BSO) John F. Kennedylaan WZ Panningen Registratienummer Inspectierapport BSO Hoera Panningen, Kinderdrome (BSO) John F. Kennedylaan 247 5981WZ Panningen Registratienummer 252483042 Toezichthouder: GGD Limburg-Noord In opdracht van gemeente: Peel en Maas Datum

Nadere informatie

BESLUIT. Onderwerp Functietoekenning en aanwijzing zwemwaterlocaties Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant

BESLUIT. Onderwerp Functietoekenning en aanwijzing zwemwaterlocaties Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant BESLUIT Onderwerp Functietoekenning en aanwijzing zwemwaterlocaties 2018 Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant Gelet op artikel 10b, tweede lid, van de Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden

Nadere informatie

Deze toelichting op de meldingenprocedure bestaat uit twee delen:

Deze toelichting op de meldingenprocedure bestaat uit twee delen: Toelichting op meldingsprocedure en meldingsformulier Wbb Deze toelichting op de meldingenprocedure bestaat uit twee delen: A B Algemene informatie over de Meldingprocedure bodemsanering; Een toelichting

Nadere informatie

Cursus Specialist Bijengezondheid. Amerikaans Vuilbroed. Jan Kruit

Cursus Specialist Bijengezondheid. Amerikaans Vuilbroed. Jan Kruit Cursus Specialist Bijengezondheid Amerikaans Vuilbroed Jan Kruit Programma Amerikaans Vuilbroed (oorzaak) Verspreiding Herkenning d.m.v. foto s Procedure bestrijding Eu en Nl Case Aanpak, ervaringen Buinerveen/Stadskanaal

Nadere informatie

Convenant Dierenhulpverlening

Convenant Dierenhulpverlening Convenant Dierenhulpverlening Ondergetekenden: 1. De Minister van Veiligheid en Justitie, mr. I.W. Opstelten, handelend als bestuursorgaan en als vertegenwoordiger van de Staat der Nederlanden; 2. De Staatssecretaris

Nadere informatie

Is den rooden loop terug in het land?*

Is den rooden loop terug in het land?* Is den rooden loop terug in het land?* Transmissiedag 14/9/2010 Anouk Vanlander CLB-arts * Observatie bij een dysenterie-epidemie van 1779. Geschiedenis der geneeskunde 2008;4(12):208-14 Melding door school

Nadere informatie

Instructie gevaarlijke stoffen algemeen:

Instructie gevaarlijke stoffen algemeen: Instructie gevaarlijke stoffen algemeen: Doel Het doel van deze instructie is om gevaarlijke stoffen in het algemeen te bespreken om de werknemers bewust te maken van de alom aanwezige gevaren en hoe hiermee

Nadere informatie

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren) d.d. 23 juli Nummer 2295

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren) d.d. 23 juli Nummer 2295 van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren) d.d. 23 juli 2009 Nummer 2295 Onderwerp Waterkwaliteit in Zuid-Holland Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting vragensteller

Nadere informatie

dat binnen de hierboven genoemde termijn een advies op het ontwerpbesluit is binnengekomen;

dat binnen de hierboven genoemde termijn een advies op het ontwerpbesluit is binnengekomen; BESLUIT Onderwerp Functietoekenning en aanwijzing zwemwaterlocaties 2019 Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant Gelet op artikel 10b, tweede lid, van de Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden

Nadere informatie

Sjoerd van de Venne. De Digitale Watertoets [noreply@dewatertoets.nl] Verzonden: maandag 30 juni 2014 13:51 Aan: Van:

Sjoerd van de Venne. De Digitale Watertoets [noreply@dewatertoets.nl] Verzonden: maandag 30 juni 2014 13:51 Aan: Van: Sjoerd van de Venne Van: De Digitale Watertoets [noreply@dewatertoets.nl] Verzonden: maandag 30 juni 2014 13:51 Aan: Sjoerd van de Venne Onderwerp: Bevestiging van de Watertoets : 20140630-58-9228 Bijlagen:

Nadere informatie

*PDOC01/268847* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 's-gravenhage

*PDOC01/268847* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 's-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage Cluster Prins Clauslaan 8 2595 AJ DEN HAAG Postbus 20401 2500 EK DEN

Nadere informatie