N MVO A09 Brussel, MH/JC/LC A D V I E S. over

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "N MVO A09 Brussel, 16.02.2006 MH/JC/LC A D V I E S. over"

Transcriptie

1 N MVO A09 Brussel, MH/JC/LC A D V I E S over DE ONTWERPTEKST VAN 28 SEPTEMBER 2005 VAN HET REFERENTIEKADER MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN IN BELGIË (bekrachtigd door de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO op 16 februari 2006) ***

2 2 In haar brief van 28 september 2005 vroeg mevrouw Els Van Weert, Staatssecretaris voor Duurzame Ontwikkeling en Sociale Economie en Voorzitster van de Interdepartementale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling (ICDO), het advies van de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO over de ontwerptekst van 28 september 2005 van het referentiekader Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in België opgesteld door de ICDO. Na een schriftelijke raadpleging van de erkende interprofessionele federaties en na een bespreking in de commissie Algemeen KMO-beleid op 25 november, brengt de Hoge Raad tijdens de zijn algemene vergadering van 16 februari 2006 volgend advies uit. VOORAFGAAND Met betrekking tot de ontwerptekst van het referentiekader stelt de Staatssecretaris in haar adviesvraag volgende vragen: 1. Kan uw organisatie zich vinden in de tekst van het referentiekader? Zo niet, welke algemene opmerkingen heeft uw organisatie aangaande dit referentiekader? 2. Welke zijn de concrete voorstellen en aanvullingen die uw organisatie wil doen met betrekking tot het referentiekader? Verder vraagt de Staatssecretaris in haar adviesvraag ook een antwoord te formuleren op volgende vraag: 3. Welke concrete acties, initiatieven en instrumenten zijn volgens uw organisatie wenselijk of noodzakelijk (en haalbaar) ter versterking en verdere verspreiding van het maatschappelijk verantwoord ondernemen in België? Deze laatste vraag heeft betrekking op de ontwikkeling van een concreet actieplan inzake Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen dat de ICDO aansluitend bij het referentiekader wenst op te stellen. Zowel het referentiekader als het actieplan vinden hun oorsprong in actie 31 van het Federaal Plan Duurzame Ontwikkeling ALGEMEEN STANDPUNT Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) belangt niet alleen grote bedrijven aan. Het overgrote deel van de ondernemingen in België zijn kleine of middelgrote ondernemingen. Voor KMO s maakt MVO veelal de kern van de bedrijfsstrategie uit. Dit precies omwille van de grote aanspreekbaarheid op hun verantwoordelijkheid als ondernemer in hun relaties met medewerkers, klanten, buurtbewoners en de gemeenschap. KMO s beschikken op het gebied van MVO over een schaalvoordeel omdat de persoonlijke en formele verantwoordelijkheid van de ondernemer er vaak samen vallen en de KMO s per definitie gekenmerkt worden door een sterke lokale inbedding. In KMO s zijn economische relaties tegelijkertijd menselijke relaties. Juist dit kenmerk van KMO s zorgt ervoor dat zij zonder administratieve lasten en formele procedures ook een belangrijke bijdrage kunnen leveren op het gebied van MVO. Een goed bestuurde KMO is bovendien reeds een maatschappelijk verantwoorde onderneming.

3 3 Het nauwe en persoonlijke contact dat deze ondernemers met hun stakeholders hebben, maakt dat ze er vanuit bedrijfseconomisch oogpunt sowieso alle belang bij hebben niet alleen de economische maar ook de sociale en de milieu-impact in overweging te nemen. Ook de kleine en middelgrote ondernemingen moeten daarom aangemoedigd worden om inspanningen op dit gebied te leveren. Vanzelfsprekend dient daarbij het proportionaliteitsbeginsel in acht genomen te worden. Men mag van een KMO geen bijdrage aan de samenleving verwachtingen die niet in verhouding staat tot haar grootte of economische belang. De Hoge Raad verwelkomt de ontwikkeling van een referentiekader voor MVO. Voor ondernemers is de grote diversiteit van termen, definities en initiatieven vaak moeilijk te volgen. Een gemeenschappelijk kader dat bijdraagt tot een meer eenduidige visie, taalgebruik en definiëring van MVO is dan ook welkom. De Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO kan zich in zekere mate terugvinden in de ontwerptekst van het referentiekader. Hoewel in de ontwerptekst naar de specifieke situatie van KMO s wordt verwezen, meent de Hoge Raad dat de eigenheid van de KMO s niet voldoende tot uiting komt in de tekst. Het voorliggende referentiekader schiet te kort in het beschrijven van de toepassing van MVO als concrete bedrijfsstrategie bij KMO s. Daarnaast heeft de Hoge Raad ook nog een aantal andere bemerkingen. BEMERKINGEN BIJ DE REFERENTIEKADERTEKST (1) De specifieke situatie van kleine en middelgrote ondernemingen De ontwerptekst vermeldt op enkele plaatsen de specifieke situatie van kleine en middelgrote ondernemingen in het kader van MVO: - p. 9: niet voor alle ondernemingen speelt de internationale dimensie van MVO een even grote rol - p. 10: 3.5 Rekening houden met de relatie tussen MVO instrumenten en de administratieve lasten voor een bedrijf Vandaar ook de noodzaak van eenvoudige instrumenten, die ook voor kleine en middelgrote ondernemingen bruikbaar zijn. - p. 17: 7. Instrumenten voor MVO : Niet elk instrument is even geschikt voor kleine(re) organisaties, omdat de omvang van rapportage en formalisering hiermee niet in overeenstemming is. Gezien de meerderheid van de Belgische ondernemingen kleine en middelgrote ondernemingen zijn, meent de Hoge Raad dat het wenselijk is een afzonderlijk aandachtspunt in de tekst te voorzien waarin in het kader van MVO de aard en de grootte van de onderneming als uitgangspunt genomen worden. Dergelijke benadering getuigt van een meer realistische kijk op de problematiek van MVO voor ondernemingen. Het spreekt immers voor zich dat zowel de doelstellingen als instrumenten in dit verband erg verschillend zullen zijn naargelang de grootte van de onderneming. (2) De definitie van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (2.1) De Hoge Raad vindt het een goede zaak dat de economische overwegingen uitdrukkelijk vermeld worden in de voorgestelde definitie van MVO. MVO moet in de eerste plaats ook economische verantwoord ondernemen blijven. In de dialoog of het overleg dat plaatsvindt in het kader van MVO alsook in het maatschappelijk debat ontrent MVO valt vaak op dat groepen stakeholders de invulling van het begrip maatschappelijk verantwoord beperken tot die belangen waarvoor de groepen stakeholders zelf opkomen.

4 4 Het economisch belang van het ondernemen en de economische leefbaarheid van de onderneming worden daarbij wel eens uit het oog verloren. De ontwerptekst van het referentiekader wijst dan ook terecht op de verantwoordelijkheid van de stakeholders om te werken aan de eigen geloofwaardigheid bij het benaderen van MVO. Niet alleen de ondernemers moeten gestimuleerd worden voldoende aandacht te hebben voor hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, ook de stakeholders zoals onder meer de politieke partijen, de vakbonden en de N.G.O. s moeten gestimuleerd worden meer oog te hebben voor de economische impact van de maatregelen die ze vragen. (2.2) Doordat de definitie verwijst naar een continu verbeteringsproces, is de gebruikte definitie volgens de Hoge Raad te beperkend. Wanneer toepassingen van MVO niet continu verbeterd worden, vallen ze volgens deze definitie na verloop van tijd namelijk niet meer onder de noemer MVO. Een onderneming die maatschappelijk verantwoord onderneemt, moet met andere woorden daarin steeds verdere stappen ondernemen, wil ze volgens de gebruikte definitie maatschappelijk verantwoord blijven ondernemen. Het in stand houden van goede MVO-praktijken is volgens de Hoge Raad ook MVO. (2.3) Bovendien kent de gebruikte definitie volgens de Hoge Raad een te centrale rol toe aan het overleg met stakeholders. Dit overleg is namelijk slechts één methode voor het organiseren van betrokkenheid. Ook zonder expliciet overleg nemen KMO s maatregelen die rekening houden met hun stakeholders. Zoals eerder vermeld hebben KMO s juist dankzij hun persoonlijke relaties met de stakeholders en hun lokale inbedding een schaalvoordeel bij het in de praktijk brengen van MVO. Zonder het nut van overleg en dialoog te willen minimaliseren, zou duidelijk moeten gesteld worden dat er ook sprake kan zijn van MVO zonder dat er georganiseerd overleg of dialoog heeft plaatsgevonden. (2.4) Gezien bovenstaande opmerkingen gaat de voorkeur van de Hoge Raad dan ook uit naar volgende definitie voor MVO: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is een proces waarbij ondernemingen vrijwillig en op systematische wijze economische, milieu- en sociale overwegingen op een geïntegreerde wijze in de gehele bedrijfsvoering opnemen. Deze definitie heeft bovendien het voordeel dat ze korter en eenvoudiger is en daardoor sneller door ondernemingen en burgers kan gehanteerd worden. (2.5) Omwille van de duidelijkheid en de overeenstemming met de gebruikelijke afkorting meent de Hoge Raad dat de afkorting van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen best in hoofdletters en niet in kleine letters kan geschreven worden. (3) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en een aantal aanverwante begrippen (3.1) Het is belangrijk in de tekst het verschil tussen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en sociaal verantwoord ondernemen goed toe te lichten. Zoals in de ontwerptekst bij de bespreking van de keuze voor de term sociétal wordt gesteld, klopt het dat MVO op meer dan alleen de sociale overwegingen betrekking heeft. Tegelijkertijd is het echter ook zo dat het begrip sociaal verantwoord ondernemen soms een invulling krijgt die verder gaat dan het bij de bedrijfsvoering rekening houden met sociale overwegingen. MVO mag niet betekenen dat men formeel sociaal overleg binnen KMO s moet organiseren. Het rekening houden met sociale overwegingen en de belangen van de werknemers maken zeker en vast deel uit van MVO en binnen de dialoog en het overleg met de stakeholders zullen de KMO s zeker hun eigen werknemers niet vergeten. In tegenstelling tot formeel sociaal overleg past stakeholdersoverleg in het kader van MVO beter bij de schaal en de organisatie van KMO s.

5 5 De praktijk bewijst bovendien reeds dat het overleg met werknemers in KMO s reeds zeer gangbaar en informeel is. MVO mag echter geen aanleiding geven tot een syndicale penetratie van de KMO s. De Hoge Raad is het dan ook niet eens met paragraaf 3.3 Stakeholdersdialoog vervangt geen sociale dialoog van de ontwerptekst. In KMO s biedt stakeholdersoverleg vaak wel een gepast kader voor het overleg tussen de ondernemer en zijn medewerkers. (3.2) In hoofdstuk 1 van de ontwerptekst wordt de vraag gesteld hoe MVO zich verhoudt tot duurzame ontwikkeling. Het antwoord dat op die vraag in de ontwerptekst gegeven wordt, is niet erg duidelijk. De Raad is van mening dat het niet enkel belangrijk is MVO maar ook de aanverwante begrippen duurzaam ondernemen en duurzame ontwikkeling duidelijk te definiëren. Tevens moet de relatie tussen die verschillende begrippen duidelijk worden beschreven. (3.3) In het referentiekader kan mogelijk ook een kort overzicht worden gegeven van de terminologie die door de Europese Commissie wordt gehanteerd. Zo geeft de Europese Commissie bijvoorbeeld de voorkeur aan de term Verantwoord Ondernemerschap wanneer zij het heeft over MVO voor KMO s. De Hoge Raad vindt niet dat in het referentiekader een zelfde keuze moet gemaakt worden. Wel denkt de Raad dat het opportuun is de Europese terminologie binnen dit domein kort toe te lichten zodat ondernemers ook informatie afkomstig van de Europese Commissie juist kunnen plaatsen. Een toelichting van de Europese terminologie stelt bovendien de verschillende betrokkenen beter in staat om op basis van deze terminologie de evoluerende betekenis en de concrete invulling die verschillende landen aan MVO geven correct te vergelijken. Dit laatste is belangrijk opdat men ten opzichte van de Belgische ondernemingen op het gebied van MVO geen onrealistische verwachtingen zou creëren aangezien deze ondernemingen internationaal gezien hun concurrentiekracht moeten behouden. (4) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen als een vrijwillig engagement (4.1) In hoofdstuk 2 van de ontwerptekst wordt ter verduidelijking van de definitie van MVO aangehaald dat MVO een vrijwillig engagement van ondernemingen is en dat het van henzelf uitgaat. De Hoge Raad vindt dit vrijwillige karakter een essentieel kenmerk van MVO. Tevens zou hierbij vermeld moeten worden dat dat engagement niet alleen vrijwillig maar ook vrijblijvend, aanpasbaar en omkeerbaar is zodat duidelijk is gesteld dat de ondernemer na zijn keuze een bepaald MVO-instrument toe te passen daar ook weer mee kan stoppen indien hij of zij dat wenst. MVO is een proces waarbij de ondernemer voortdurend in samenspraak met stakeholders naar duurzame oplossingen zoekt binnen en buiten zijn bedrijf. Dit veronderstelt het regelmatig evalueren van de genomen maatregelen en de toegepaste methodes en het nemen van gepaste acties om de beslissingen bij te sturen. De complexiteit van het ondernemingsmanagement en MVO maakt het namelijk moeilijk vooraf reeds juist in te schatten of een bepaald MVO-instrument geschikt is voor een bepaalde onderneming. De ondernemer zal dan ook niet snel geneigd zijn zich vrijwillig te engageren tot het gebruik van een bepaald MVO-instrument indien uit dat vrijwillige engagement afdwingbare verplichtingen voortvloeien. (4.2) Bovendien moet men er voor oppassen instrumenten, praktijken of richtlijnen inzake MVO in wetgeving of reglementering vast te stellen. In dit kader is in paragraaf 3.2 van de ontwerptekst geschreven: Bovendien kan wetgeving op bepaalde momenten free riders gedrag uitsluiten en de lat (terug) voor iedereen gelijk leggen alsook:, maar de overheid kan wel overgaan tot het bepalen van instrumenten die mvo bevorderen en die kunnen resulteren in nieuwe wetgeving en reglementering.

6 6 Vanzelfsprekend moet de overheid binnen bepaalde domeinen een regulerende rol vervullen. Het is echter niet aangewezen nu reeds de omzetting in wettelijke regels van normen die uit MVO kunnen ontstaan, voor op te stellen. Ook dient vermeden te worden dat men via wet- en regelgeving instrumenten ter bevordering van MVO gaat vastleggen. Ondernemers worden nu reeds geconfronteerd met een overvloed aan regels en administratieve lasten. MVO betekent juist dat ondernemers zelf voldoende verantwoordelijk zijn zodat de overheid niet moet tussenkomen in dit domein. Wanneer de overheid hier regels zou opleggen, is dat strijdig met het vrijwillig karakter van MVO. Tot slot wenst de Hoge Raad hier ook te waarschuwen voor het opstellen van wetgeving die de onterechte bewering dat men maatschappelijk verantwoordt onderneemt, sanctioneert. Ondernemingen die valselijk beweren aan MVO te doen zullen door de media ontmaskert en door de publieke opinie gesanctioneerd worden. Wettelijke regels om zulke wantoestanden te vermijden, zouden MVO en de externe communicatie ervan juist bemoeilijken. (5) MVO en Corporate governance In paragraaf 3.6 Transparantie is essentieel van de ontwerptekst wordt kort verwezen naar de relatie tussen MVO en corporate governance of deugdelijk ondernemingsbestuur. Er wordt gesteld dat corporate governance in het kader van MVO een manier is om de transparantie te verhogen. De Hoge Raad gaat hiermee akkoord maar wenst te benadrukken dat een uitgeschreven en publieke gedragscode dus wel degelijk slechts één manier is om de transparantie te verhogen. Juist omwille hun beperkte grootte hebben KMO s veel directe contacten met hun stakeholders. Daardoor zijn zij verplicht op zeer transparante wijze te ondernemen aangezien ze voortdurend persoonlijk en direct door deze stakeholders op hun verantwoordelijkheid kunnen worden aangesproken. Ook in paragraaf 7.1 Gedragscodes wordt er kort naar corporate governance verwezen. Daarbij valt op dat in deze laatste paragraaf enkel de corporate governance code voor de beursgenoteerde vennootschappen wordt vermeld. Er moet ook verwezen worden naar de Corporate Governance code voor niet-beursgenoteerde ondernemingen, de zogenaamde Code Buysse. De code Buysse is een praktisch hulpmiddel voor KMO s en het is zeker niet de bedoeling deze aanbevelingen in wettelijke regels om te zetten omdat de initiatiefnemers in deze de voorkeur hebben gegeven aan een vrijwillig boven een wettelijk initiatief. Bovendien vindt de Raad dat de relatie tussen MVO en corporate governance hier wat diepgaander mag besproken worden. Corporate governance kan volgens de Raad de onderneming reeds een heel stuk op weg helpen met MVO. Voor autonoom gefinancierde ondernemingen waarin eigendom, bestuur en management samenvallen, formuleert de code Buysse bijvoorbeeld vanuit een ruimere stakeholderbenadering aanbevelingen die deze ondernemingen moeten toelaten hun ondernemingsstrategie zo uit te werken dat zij hun aantrekkingskracht naar externe betrokkenen vergroten en zo de continuïteit van de onderneming vrijwaren. (6) De coördinatie van het beleid en andere initiatieven inzake MVO Het referentiekader draagt zeker bij tot een meer eenduidige visie, taalgebruik en definiëring van MVO. Daarnaast is er echter ook nood aan een coherent beleid en een goede coördinatie van de verschillende initiatieven inzake MVO. In actie 31 van het Plan inzake Duurzame Ontwikkeling wordt tevens uitdrukkelijk op die noodzaak gewezen.

7 7 In paragraaf 3.5 van de ontwerptekst wordt wel kort de noodzaak van een betere afstemming en vergelijkbaarheid van instrumenten vermeld maar de Raad vindt dat niet voldoende. In de tekst zou uitdrukkelijk de noodzaak van meer coördinatie vermeld moeten worden. Niet enkel het beleid en de initiatieven van de verschillende overheden en overheidsniveaus moeten beter op elkaar worden afgestemd, ook de initiatieven van private actoren zouden zo goed mogelijk in kaart gebracht en op elkaar afgestemd moeten worden. (7) Waarom zouden ondernemingen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen? In paragraaf 4.1 wordt gevraagd welke de voordelen voor een bedrijf zijn om aan MVO te doen. Als antwoord wordt gesteld dat onderzoek aantoont dat bedrijven die MVO in hun bedrijfsbeleid integreren een concurrentievoordeel hebben. De Hoge Raad meent dat het nuttig zou zijn de betreffende alinea wat diepgaander uit te werken en de in het bijzonder voor de KMO s meest doorslaggevende argumenten nader te beschrijven. De kostenfactor van MVO is daarbij een cruciaal gegeven. Om ondernemingen te stimuleren maatschappelijk verantwoord te ondernemen, zullen zij geen concurrentienadeel mogen ondervinden. Het perspectief van de ondernemingen wordt daarbij bepaald door zowel de marktoriëntatie (lokaal vs. internationaal) als door de voor de doelstellingen vooropgestelde termijnen (korte vs. lange termijn). Bijzondere aandacht dient in dit kader uit te gaan naar de internationale concurrentiepositie van de Belgsiche KMO s. ACTIES, INITIATIEVEN EN INSTRUMENTEN De Hoge Raad wenst hier naast het geven van een aantal bemerkingen bij de delen van de ontwerptekst die de instrumenten voor MVO en de rol van de overheid behandelen ook een aantal algemene aanbevelingen te formuleren met het oog op de totstandkoming van het concrete actieplan. (1) KMO s hebben nood aan flexibiliteit Net zoals bij corporate governance moet men zich realiseren dat de situatie van kleine en middelgrote ondernemingen erg verschillend is van die van grote ondernemingen. Bovendien vormen ook de kleine en middelgrote ondernemingen nog een erg diverse groep. De verschillen kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met de sector waarin een onderneming actief is maar ook met de groeifase waarin een onderneming zich bevindt. Er bestaat dan ook een grote behoefte aan flexibiliteit vanwege de ondernemers bij het toepassen van principes en instrumenten van MVO. Bovendien moet er hier, net zoals de Code Buysse dat doet voor corporate governance, op gewezen worden dat de geest en niet de vorm van MVO moet primeren. MVO mag niet verworden tot een geheel van formele spelregels. De kleine en middelgrote onderneming gaan nu reeds gebukt onder tal van regels en administratieve verplichtingen. Deze ondernemingen hebben niet de middelen om bijkomende administratieve lasten te dragen. In de referentiekadertekst zou het principe moeten opgenomen worden dat MVO geen administratieve last mag zijn. De praktijk toont aan dat dat mogelijk is. Heel wat KMO s passen momenteel reeds MVO toe zonder dat ze hiervoor gebruik maken van formele procedures die administratieve lasten met zich meebrengen. Ook in de ontwerptekst wordt dit erkend. Op p.13 van de tekst staat namelijk: Wat niet over het hoofd gezien mag worden is dat kleinere ondernemingen principes van mvo in de praktijk al toepassen, echter zonder zich hier altijd van bewust te zijn.

8 (2) Instrumenten en acties op maat van de KMO s 8 De meeste instrumenten die in de ontwerptekst worden opgesomd zijn niet geschikt voor KMO s. Voor kleine ondernemingen zijn managementnormen, formele verslaggeving, social audit en labels vaak praktisch, financieel en bedrijfseconomisch geen haalbare kaart. De Hoge Raad stelt dan ook voor de onder paragraaf 7.7 Andere belangrijke inspiratiebronnen voor MVO vermelde verspreiding en promotie van goede praktijken een meer prominente plaats in de ontwerptekst te geven. Het leren van elkaar via goede praktijken en overlegplatformen is de manier bij uitstek voor vele kleine en middelgrote ondernemingen om met MVO te beginnen en concrete acties inzake MVO te realiseren. In dit kader stelt de Hoge Raad tevens de haalbaarheid van de in paragraaf 3.7 besproken onafhankelijke verificatie in vraag. Voor KMO s lopen de kosten en lasten van zulke externe verificatie snel te hoog op. De vraag naar een betrouwbare toets stelt zich eerder voor grote dan voor kleine en middelgrote ondernemingen. Grote bedrijven, zeker als ze op internationale schaal actief zijn, missen de schaalvoordelen van KMO s die persoonlijke relaties kunnen onderhouden met de stakeholders. KMO s die hun maatschappelijke verantwoordelijkheid concreet invullen staan daar persoonlijk borg voor. MVO mag dus niet beperkt worden tot het systematisch ter verantwoording roepen van de ondernemer. MVO moet een concept zijn dat de ondernemer een kader biedt om de maatschappelijke verantwoordelijkheid die hij of zij opneemt te structureren en te duiden. De keuze in de ontwerptekst om nagenoeg uitsluitend formele procedures als instrumenten voor MVO voor te stellen, geeft een te eng beeld van MVO en houdt geen rekening met de eigenheid van de KMO s. Voor elk instrument, elk initiatief en elke actie in het kader van MVO moet specifiek voor de situatie van de KMO s eerst de praktische, financiële en bedrijfseconomische haalbaarheid getoetst worden. KMO s hebben nood aan eenvoudig toepasbare MVO-instrumenten. (3) De rol van de overheid Zoals reeds in de ontwerptekst van het referentiekader vermeld staat, vindt de Hoge Raad dat de overheid een belangrijke rol te spelen heeft bij het stimuleren, faciliteren en bevorderen van de kwaliteit van MVO. Daarbij mag men echter niet uit het oog verliezen dat die rol per definitie niet neutraal is. De overheid zal hoe dan ook een aantal klemtonen leggen. Daarbij is het belangrijk dat de overheid voldoende belang hecht aan de economische component van MVO. Het stimuleren van MVO en van de sociale en milieucomponent ervan door de overheid mag niet ten koste gaan van de rol die de overheid te spelen heeft bij het stimuleren van de tewerkstelling en de economische activiteit. Daarom moet de overheid er in haar rol van internationale speler voor opletten internationaal een voortrekkersrol te willen spelen op het gebied van MVO als zij daarbij de internationale concurrentiepositie van de Belgische KMO s niet voldoende kan veilig stellen. Met betrekking tot rol van de overheid als wetgever is eerder in dit advies reeds uitvoerig gepleit voor de nodige terughoudendheid in het kader van MVO. In plaats van MVO wetgevend te omkaderen of te onderbouwen, kan de overheid beter zelf in haar wet- en regelgevend werk de principes van MVO toepassen door systematisch de milieu-, de sociale maar voornamelijk de economische impact van wet- en regelgeving te onderzoeken.

9 9 In haar rol van consument mag het tot slot niet de bedoeling zijn dat de overheid bij het toekennen van overheidsopdrachten ondernemingen gaat uitsluiten op basis van MVOcriteria. Het inbouwen van MVO-clausules in de toekenningsprocedures van overheidsopdrachten is een zeer delicate materie. Het is dan ook absoluut noodzakelijk dat wanneer men dit voor een bepaalde sector toch wenst te doen, er voorafgaandelijk overleg plaatsvindt met de representatieve beroepsorganisaties van de sector in kwestie. Ten alle prijze moet vermeden worden dat KMO s benadeeld worden bij de toekenning van overheidsopdrachten. Vooraleer rekening te houden met MVO-criteria bij het toekennen van overheidsopdrachten zou de overheid er goed aan systematisch na te gaan of de kandidaatondernemingen wel in orde zijn met de bestaande wetgeving. De Hoge Raad is van mening dat de overheid voorafgaand aan elk dat initiatief dat ze wenst te nemen daarover overleg dient te plegen met de organisaties die de ondernemingen vertegenwoordigen. (4) Rol van de beroepsorganisaties en interprofessionele organisaties De organisaties die de zelfstandigen en de kleine en middelgrote ondernemingen vertegenwoordigen hebben in het verleden reeds met verschillende initiatieven een belangrijke bijdrage geleverd aan het stimuleren en ondersteunen van MVO. Ook in de toekomst zijn zij bereid op dit vlak een actieve rol te spelen. De Hoge Raad en zijn leden zijn in een latere fase bereid tot een actieve medewerking aan de ontwikkeling van het concrete actieplan dat aansluitend bij het referentiekader zal opgesteld worden. BESLUIT De Hoge Raad erkent dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) voor KMO s een belangrijk gegeven kan zijn en verwelkomt dan ook het opstellen en de doelstellingen van het referentiekader voor MVO. Volgens de Hoge Raad houdt de ontwerptekst van het referentiekader echter te weinig rekening met de eigenheid van de kleine en middelgrote ondernemingen en de manier waarop deze ondernemingen MVO concreet invullen en toepassen. Het eenzijdig vertalen van MVO in formele procedures en formele verificatie betekent een miskenning van de inspanningen van de KMO s op het gebied van MVO.

N MVO-actieplan A04 Brussel, 14.09.2006 MH/JC/LC A D V I E S. over HET VOORONTWERP VAN ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN IN BELGIË ***

N MVO-actieplan A04 Brussel, 14.09.2006 MH/JC/LC A D V I E S. over HET VOORONTWERP VAN ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN IN BELGIË *** N MVO-actieplan A04 Brussel, 14.09.2006 MH/JC/LC A D V I E S over HET VOORONTWERP VAN ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN IN BELGIË *** 2 In haar brief van 10 juli 2006 vroeg mevrouw Els Van

Nadere informatie

N Mensenrechten A Brussel, 15 december 2015 MH/JC/AS ADVIES. over HET VOORONTWERP VAN NATIONAAL ACTIEPLAN BEDRIJVEN EN MENSENRECHTEN

N Mensenrechten A Brussel, 15 december 2015 MH/JC/AS ADVIES. over HET VOORONTWERP VAN NATIONAAL ACTIEPLAN BEDRIJVEN EN MENSENRECHTEN N Mensenrechten A Brussel, 15 december 2015 MH/JC/AS 740-2015 ADVIES over HET VOORONTWERP VAN NATIONAAL ACTIEPLAN BEDRIJVEN EN MENSENRECHTEN Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO WTC III (17 e verd.)

Nadere informatie

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N Duurzame overheidsopdrachten A05 Brussel, 16 december 2008 MH/MG/LC A D V I E S over HET VOORONTWERP TOT FEDERAAL ACTIEPLAN DUURZAME OVERHEIDSOPDRACHTEN VOOR

Nadere informatie

N Beroepsregl bouw 2018 A2 Brussel, 18 december 2018 MH/JC/AS ADVIES. over DE BEROEPSREGLEMENTERINGEN IN DE BOUWSECTOR

N Beroepsregl bouw 2018 A2 Brussel, 18 december 2018 MH/JC/AS ADVIES. over DE BEROEPSREGLEMENTERINGEN IN DE BOUWSECTOR N Beroepsregl bouw 2018 A2 Brussel, 18 december 2018 MH/JC/AS 799-2018 ADVIES over DE BEROEPSREGLEMENTERINGEN IN DE BOUWSECTOR (goedgekeurd door het bureau op 15 oktober 2018, bekrachtigd door de algemene

Nadere informatie

Gemeenschappelijke Raadszitting van woensdag 25 januari 2006 -------------------------------------------------------------------------------------

Gemeenschappelijke Raadszitting van woensdag 25 januari 2006 ------------------------------------------------------------------------------------- CENTRALE RAAD VOOR HET BEDRIJFSLEVEN NATIONALE ARBEIDSRAAD CRB 2006-100 DEF ADVIES Nr. 1.544 Gemeenschappelijke Raadszitting van woensdag 25 januari 2006 -------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Doc. nr. Th gez. en veiligheid zelfst A07 Brussel, MH/FD/LC A D V I E S. over een

Doc. nr. Th gez. en veiligheid zelfst A07 Brussel, MH/FD/LC A D V I E S. over een Doc. nr. Th gez. en veiligheid zelfst A07 Brussel, 03.12.2002 MH/FD/LC A D V I E S over een VOORSTEL VOOR EEN AANBEVELING VAN DE RAAD BETREFFENDE DE TOEPASSING VAN DE WETGEVING INZAKE GEZONDHEID EN VEILIGHEID

Nadere informatie

Brussel, 10 september _AdviesBBB_Toerisme_Vlaanderen. Advies. Oprichtingsdecreet Toerisme Vlaanderen

Brussel, 10 september _AdviesBBB_Toerisme_Vlaanderen. Advies. Oprichtingsdecreet Toerisme Vlaanderen Brussel, 10 september 2003 091003_AdviesBBB_Toerisme_Vlaanderen Advies Oprichtingsdecreet Toerisme Vlaanderen Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding...3 2. Krachtlijnen van het advies... 3 3. Advies...4 3.1.

Nadere informatie

VUISTREGELS VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EXPLAIN

VUISTREGELS VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EXPLAIN VUISTREGELS VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EXPLAIN Motivering bij het uitwerken van de vuistregels Door het K.B. van 6 juni 2010 is de Belgische Corporate Governance Code 2009 dè referentiecode geworden voor

Nadere informatie

A D V I E S. over EEN ONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT BETREFFENDE DE REGLEMENTERING VAN TATOEAGES EN PIERCINGS

A D V I E S. over EEN ONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT BETREFFENDE DE REGLEMENTERING VAN TATOEAGES EN PIERCINGS N tatoeages&piercings A 05 Brussel, 18.5.2005 MH/SL/LC A D V I E S over EEN ONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT BETREFFENDE DE REGLEMENTERING VAN TATOEAGES EN PIERCINGS (bekrachtigd door de Hoge Raad voor de

Nadere informatie

Intern kwaliteitscharter

Intern kwaliteitscharter Intern kwaliteitscharter Ons intern kwaliteitscharter is samen met het kwaliteitscharter van Federgon (zie volgende pagina) een instrument om de kwaliteit van onze dienstverlening te waarborgen. Al onze

Nadere informatie

Functiefamilie ET Thematische experten

Functiefamilie ET Thematische experten Functiefamilie ET Thematische experten DOEL Expertise in een materie* en verstrekken aan de administratieve en politieke instanties teneinde hen te ondersteunen bij de besluitvorming en de uitvoering van

Nadere informatie

N Vert ambachten A Brussel, 13 december 2016 MH/JC/AS ADVIES. inzake

N Vert ambachten A Brussel, 13 december 2016 MH/JC/AS ADVIES. inzake N Vert ambachten A Brussel, 13 december 2016 MH/JC/AS 757-2016 ADVIES inzake DE INTEGRATIE VAN DE VERTEGENWOORDIGING VAN DE AMBACHTELIJKE BEROEPEN IN DE HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO Hoge Raad

Nadere informatie

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N EUROPA - ADR A2 Brussel, 26 mei 2011 MH/SL/AS A D V I E S over DE RAADPLEGING VAN DE EUROPESE COMMISSIE OVER HET GEBRUIK VAN ALTERNATIEVE GESCHILLENBESLECHTING

Nadere informatie

Federgon kwaliteitscharter

Federgon kwaliteitscharter N2010 100 Federgon kwaliteitscharter Het kwaliteitscharter van Federgon is een basisdocument van de federatie en een instrument om de kwaliteit van de dienstverlening van de leden te waarborgen. Het beoogt

Nadere informatie

ISSAI 30 Ethische code

ISSAI 30 Ethische code ISSAI 30 Ethische code Vertaling ISSAI 30VERTALING REKENHOF, MEI 2017 / 2 INHOUD Hoofdstuk 1 - Inleiding 4 Concept, achtergrond en doel van de ethische code 4 Vertrouwen en geloofwaardigheid 5 Hoofdstuk

Nadere informatie

in 12 slides Code Buysse II, samengevat in 12 slides

in 12 slides Code Buysse II, samengevat in 12 slides in 12 slides Code Buysse II, samengevat in 12 slides 1 Governance principes De ondernemers hebben hun bedrijf nog niet in een vennootschapsstructuur ondergebracht. De ondernemers activeren een raad van

Nadere informatie

Ook de Memorie van Toelichting moet in die richting worden aangepast.

Ook de Memorie van Toelichting moet in die richting worden aangepast. ADVIES NR 44 VAN 22 MEI 2001 VAN DE VASTE COMMISSIE ARBEID VAN DE RAAD VAN DE GELIJKE KANSEN VOOR MANNEN EN VROUWEN OMTRENT HET VOORONTWERP VAN WET BETREFFENDE DE BESCHERMING VAN DE WERKNEMERS TEGEN GEWELD,

Nadere informatie

RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES. Over het voorontwerp actieplan Maatschappelijk verantwoord ondernemen in België.

RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES. Over het voorontwerp actieplan Maatschappelijk verantwoord ondernemen in België. RVV 373 RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES Over het voorontwerp actieplan Maatschappelijk verantwoord ondernemen in België. Brussel, 5 februari 2007 SAMENVATTING Via een brief van 10 juli 2006 heeft de Staatssecretaris

Nadere informatie

N Th EU Groenboek A07 Brussel, MH/AB/LC A D V I E S. over HET GROENBOEK OVER ONDERNEMERSCHAP IN EUROPA

N Th EU Groenboek A07 Brussel, MH/AB/LC A D V I E S. over HET GROENBOEK OVER ONDERNEMERSCHAP IN EUROPA N Th EU Groenboek A07 Brussel, 22.10.2003 MH/AB/LC A D V I E S over HET GROENBOEK OVER ONDERNEMERSCHAP IN EUROPA (bekrachtigd door de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO op 22 oktober 2003) *** 2

Nadere informatie

inspireren en innoveren in MVO

inspireren en innoveren in MVO inspireren en innoveren in MVO Inleiding Gert Van Eeckhout Beleidsondersteuner MVO - Departement WSE Wat is MVO? Waarom MVO? Beleidslijnen Vlaamse overheid MVO? een proces waarbij ondernemingen vrijwillig

Nadere informatie

MVO-PROFIEL Bedrijf X

MVO-PROFIEL Bedrijf X MVO-PROFIEL Bedrijf X 2008 BouwMVO De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk en alle hierop betrekking hebbende auteursrechten, databankrechten en overige (intellectuele) eigendomsrechten

Nadere informatie

N Limosa2018 A2 Brussel, 10 oktober 2018 MH/JC/AS ADVIES. betreffende

N Limosa2018 A2 Brussel, 10 oktober 2018 MH/JC/AS ADVIES. betreffende N Limosa2018 A2 Brussel, 10 oktober 2018 MH/JC/AS 788-2018 ADVIES betreffende DE AFBAKENING VAN DE RISICOSECTOREN VOOR DE VERPLICHTE LIMOSA-AANGIFTE VOOR ZELFSTANDIGEN (goedgekeurd door het bureau op 19

Nadere informatie

Governance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk

Governance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk Beleggen Bewaken Sturen Informatiemanagement Inspireren Verbinden Organiseren Architectuur Verbeelden Structureren Afstemmen Gemeenschappelijk Communiceren Adviseren Beïnvloeden Beleggen: kan taken, verantwoordelijkheden

Nadere informatie

AANBEVELINGEN. AANBEVELING VAN DE COMMISSIE van 9 april 2014 over de kwaliteit van de rapportage over corporate governance ( pas toe of leg uit )

AANBEVELINGEN. AANBEVELING VAN DE COMMISSIE van 9 april 2014 over de kwaliteit van de rapportage over corporate governance ( pas toe of leg uit ) 12.4.2014 L 109/43 AANBEVELINGEN AANBEVELING VAN DE COMMISSIE van 9 april 2014 over de kwaliteit van de rapportage over corporate governance ( pas toe of leg uit ) (Voor de EER relevante tekst) (2014/208/EU)

Nadere informatie

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N HANDELSPRAT - Fitness A04 Brussel, 29 september 2010 MH/SL/AS A D V I E S over EEN ONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT BETREFFENDE DE FITNESS- EN WELLNESSCONTRACTEN

Nadere informatie

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N Handelspraktijken Voorv. Prod. A03 Brussel, 23.09.2008 MH/AB/LC A D V I E S over EEN ONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT TOT OMZETTING VAN DE RICHTLIJN 2007/45/EG

Nadere informatie

Verplicht!? vrijwilligerswerk - Standpunt van het Vlaams Welzijnsverbond [1]

Verplicht!? vrijwilligerswerk - Standpunt van het Vlaams Welzijnsverbond [1] Verplicht!? vrijwilligerswerk - Standpunt van het Vlaams Welzijnsverbond [1] 1 1. Inleiding In het Vlaams Welzijnsverbond zijn heel wat vrijwilligers actief, zowel in organisaties die erkend zijn als autonoom

Nadere informatie

Doc. nr. E2:90---C36 Brussel, 30.3.1999 A D V I E S. over

Doc. nr. E2:90---C36 Brussel, 30.3.1999 A D V I E S. over Doc. nr. E2:90---C36 Brussel, 30.3.1999 MH/AB/IG/LC A D V I E S over EEN VOORONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT BETREFFENDE DE ETIKETTERING VAN VOORVERPAKTE VOEDINGSMIDDELEN (bekrachtigd door de Hoge Raad

Nadere informatie

ISO 26000, wereldwijde MVO richtlijn

ISO 26000, wereldwijde MVO richtlijn ISO 26000, wereldwijde MVO richtlijn Zet goede bedoelingen om in goede acties Ingeborg Boon NEN met dank aan Hans Kröder 1 Europees: 30 leden Wereldwijd: 159 leden ruim 60 jaar 18.000 publicaties Missie:

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 16 juli

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 16 juli A D V I E S Nr. 2.136 ------------------------------ Zitting van dinsdag 16 juli 2019 -------------------------------------------- Ecocheques Evaluatie van de lijst Nieuwe aanvragen om toevoeging/interpretatievragen

Nadere informatie

Doc. nr. E2:1005bC04 Brussel, A D V I E S. over een

Doc. nr. E2:1005bC04 Brussel, A D V I E S. over een Doc. nr. E2:1005bC04 Brussel, 18.05.1998 MH/AB/LC A D V I E S over een ONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT TOT UITVOERING VAN HOOFDSTUK II VAN TITEL II VAN DE PROGRAMMAWET VAN 10 FEBRUARI 1998 TOT BEVORDERING

Nadere informatie

N HANDELSPR Fin. diensten A 03 Brussel, MH/SL/LC A D V I E S. betreffende

N HANDELSPR Fin. diensten A 03 Brussel, MH/SL/LC A D V I E S. betreffende N HANDELSPR Fin. diensten A 03 Brussel, 18.05.2005 MH/SL/LC A D V I E S betreffende DE OMZETTING IN BELGISCH RECHT VAN TWEE EUROPESE RICHTLIJNEN INZAKE FINANCIËLE DIENSTEN OP AFSTAND (bekrachtigd door

Nadere informatie

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N Kruispuntbank voertuigen A04 Brussel, 29 september 2010 MH/MG/AS ADVIES OP EIGEN INITIATIEF over HET WETSONTWERP HOUDENDE DE OPRICHTING VAN DE KRUISPUNTBANK

Nadere informatie

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N EU - Contractenrecht A03 Brussel, 9 december 2010 MH/SL/AS A D V I E S over DE CONSULTATIE VAN DE EUROPESE COMMISSIE OVER HET EUROPEES CONTRACTENRECHT VOOR CONSUMENTEN

Nadere informatie

Advies inzake Risicobenadering

Advies inzake Risicobenadering dvies inzake Risicobenadering Het afstemmen van modellen op uitdagingen PRIMO heeft binnen haar organisatie een divisie opgericht die zich geheel richt op het effectief gebruik van risicomanagementmodellen.

Nadere informatie

VLAAMS VRIJWILLIGERSBELEID

VLAAMS VRIJWILLIGERSBELEID VLAAMS VRIJWILLIGERSBELEID Advies 2016-17 / 29.09.2016 www.vlaamsewoonraad.be INHOUD 1 Situering... 3 2 Beknopte inhoud... 3 3 Bespreking... 3 3.1 algemeen 3 3.2 geringe traditie 4 3.3 aanvullende werking

Nadere informatie

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s

Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische

Nadere informatie

KEY ISSUES - Corporate Governance COMMISSIE VOOR HET BANK- EN FINANCIEWEZEN

KEY ISSUES - Corporate Governance COMMISSIE VOOR HET BANK- EN FINANCIEWEZEN KEY ISSUES - Corporate Governance COMMISSIE VOOR HET BANK- EN FINANCIEWEZEN Rapportering corporate governance Brussel, 18 november 1999 Mevrouw, Mijnheer, De Commissie voor het Bank en Financiewezen en

Nadere informatie

N HAND PRAK - Biociden A2 Brussel, 26 juli 2013 MH/AB/AS 709-2013 ADVIES. over

N HAND PRAK - Biociden A2 Brussel, 26 juli 2013 MH/AB/AS 709-2013 ADVIES. over N HAND PRAK - Biociden A2 Brussel, 26 juli 2013 MH/AB/AS 709-2013 ADVIES over EEN VOORONTWERP VAN KONINKLIJK BESLUIT BETREFFENDE HET OP DE MARKT AANBIEDEN EN HET GEBRUIKEN VAN BIOCIDEN (goedgekeurd door

Nadere informatie

N Uitzwerming A2 Brussel, 25 november 2014 MH/BL/AS 722-2014 ADVIES. over DE TECHNIEK VOOR OPRICHTING VAN ONDERNEMINGEN, UITZWERMING GENAAMD

N Uitzwerming A2 Brussel, 25 november 2014 MH/BL/AS 722-2014 ADVIES. over DE TECHNIEK VOOR OPRICHTING VAN ONDERNEMINGEN, UITZWERMING GENAAMD N Uitzwerming A2 Brussel, 25 november 2014 MH/BL/AS 722-2014 ADVIES over DE TECHNIEK VOOR OPRICHTING VAN ONDERNEMINGEN, UITZWERMING GENAAMD (goedgekeurd door het bureau op 10 juni 2014, bekrachtigd door

Nadere informatie

ADVIES OVER HET ONTWERP VAN DECREET BETREFFENDE DE OPENBAARHEID VAN BESTUUR

ADVIES OVER HET ONTWERP VAN DECREET BETREFFENDE DE OPENBAARHEID VAN BESTUUR ADVIES OVER HET ONTWERP VAN DECREET BETREFFENDE DE OPENBAARHEID VAN BESTUUR Brussel, 25 juni 2002 AXM_advies 2. ADVIES 1. INLEIDING De SERV werd op 13 juni 2002 om advies gevraagd over het ontwerp van

Nadere informatie

Advies. over het ontwerp van kaderdecreet Vlaamse ontwikkelingssamenwerking

Advies. over het ontwerp van kaderdecreet Vlaamse ontwikkelingssamenwerking Brussel, 5 juli 2006 050706_Advies_kaderdecreet_Vlaamse_ontwikkelingssamenwerking Advies over het ontwerp van kaderdecreet Vlaamse ontwikkelingssamenwerking 1. Inleiding Op 24 mei 2006 heeft Vlaams minister

Nadere informatie

Instaan voor het veilig vervoer van personen en goederen binnen een aanvaardbare termijn teneinde ze naar de gewenste plaatsen te brengen.

Instaan voor het veilig vervoer van personen en goederen binnen een aanvaardbare termijn teneinde ze naar de gewenste plaatsen te brengen. Functiefamilie: Niveau: D TRANSPORT Doel van de functiefamilie Instaan voor het veilig vervoer van personen en goederen binnen een aanvaardbare termijn teneinde ze naar de gewenste plaatsen te brengen.

Nadere informatie

Identificatiegegevens kandidaat. Identificatiegegevens onderneming. Naam* Adres* Telefoon* adres* Naam. Ondernemingsnummer* Datum van onderzoek

Identificatiegegevens kandidaat. Identificatiegegevens onderneming. Naam* Adres* Telefoon*  adres* Naam. Ondernemingsnummer* Datum van onderzoek Screening van de individuele dienstverlener in de pijler advies / advies Internationaal ondernemen / strategisch advies in het kader van de maatregel kmo-portefeuille Sjabloon van het onderzoeksverslag

Nadere informatie

N Registratie A2 Brussel, 16 mei 2017 MH/AB/AS ADVIES. over

N Registratie A2 Brussel, 16 mei 2017 MH/AB/AS ADVIES. over N Registratie A2 Brussel, 16 mei 2017 MH/AB/AS 761-2017 ADVIES over EEN VOORONTWERP VAN WET TOT REGISTRATIE VAN DE AANBIEDERS VAN VENNOOTSCHAPSRECHTELIJKE DIENSTEN (goedgekeurd door het bureau op 21 maart

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 15 januari 2002 (OR. en) 14759/01 JEUN 67 SOC 510 WETGEVINGSBESLUITEN EN ANDERE INSTRUMENTEN Betreft: Resolutie van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen

Nadere informatie

Dialoog veehouderij Venray

Dialoog veehouderij Venray Dialoog veehouderij Venray aanbevelingen dialoog veehouderij gemeente Venray Datum 21 december 2016 Portefeuillehouder Martijn van der Putten Team RO Naam steller Jos Kniest De onderstaande aanbevelingen

Nadere informatie

Beleidsplan. Sint-Vincentiusregio Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden

Beleidsplan. Sint-Vincentiusregio Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden Sint-Vincentiusregio 2013-2018 Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden actieplan aangesloten leden Sint-Vincentiusregio 2013-2018 domein 1: Spiritueel leven

Nadere informatie

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning

Functiefamilie ES Experten organisatieondersteuning Functiefamilie ES Experten ondersteuning DOEL Instrumenten en methodes ontwikkelen* en aanpassen in een domein en de interne klanten ondersteunen bij de implementatie ervan teneinde de werking van de te

Nadere informatie

Brussel, 8 juli 2009 07082009_SERV-advies projecten VSDO. Advies. Projecten Vlaamse strategie duurzame ontwikkeling

Brussel, 8 juli 2009 07082009_SERV-advies projecten VSDO. Advies. Projecten Vlaamse strategie duurzame ontwikkeling Brussel, 8 juli 2009 07082009_SERV-advies projecten VSDO Advies Projecten Vlaamse strategie duurzame ontwikkeling 1. Inleiding Op 8 juni 2009 werd de SERV om advies gevraagd over de fiches ter invulling

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van donderdag 16 juni

A D V I E S Nr Zitting van donderdag 16 juni A D V I E S Nr. 1.521 ----------------------------- Zitting van donderdag 16 juni 2005 --------------------------------------------- IAO - Voorlegging aan het Parlement van de instrumenten aangenomen door

Nadere informatie

Bijlage 2: Procedure voor de behandeling van specifieke gevallen

Bijlage 2: Procedure voor de behandeling van specifieke gevallen Belgisch Nationaal Contactpunt voor OESO-Richtlijnen voor multinationale ondernemingen Bijlage 2: Procedure voor de behandeling van specifieke gevallen Zowel particulieren als belangengroepen (ngo s, vakbonden,

Nadere informatie

Naar een gezamenlijke visie: lokale overheden als actoren voor ontwikkeling

Naar een gezamenlijke visie: lokale overheden als actoren voor ontwikkeling Naar een gezamenlijke visie: lokale overheden als actoren voor ontwikkeling Consultatieproces Dit document bevat de ontwerpvisie die resulteerde uit de conferentie Winning through twinning, die van 17

Nadere informatie

Aanvullende informatie over elke mindset krijgt u door te klikken op de vlakken in de roadmap.

Aanvullende informatie over elke mindset krijgt u door te klikken op de vlakken in de roadmap. Wij stellen u graag de nieuwste versie van de Talent Management Roadmap voor. Twee mindsets rond duurzaam HR werden toegevoegd: - Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen - Business Model Aanvullende informatie

Nadere informatie

Fair Tourism BELEIDSNOTA. Grant Agreement No.: UK01-KA

Fair Tourism BELEIDSNOTA. Grant Agreement No.: UK01-KA Fair Tourism BELEIDSNOTA Grant Agreement No.: 2014-1-UK01-KA200-000057 Inleiding Toerisme is de derde belangrijkste economische sector in de EU. Hoewel toerisme een positieve impact heeft op economische

Nadere informatie

RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES

RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES RvV 516 RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES Over het ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 februari 1994 betreffende het bewaren, het op de markt brengen en het gebruiken

Nadere informatie

Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen

Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen 1.Inleiding In het Steenkoolconvenant, dat in 2014 is gesloten, zijn het Ministerie

Nadere informatie

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Intern MVO-management. Verbetering van motivatie, performance en integriteit

MVO-Control Panel. Instrumenten voor integraal MVO-management. Intern MVO-management. Verbetering van motivatie, performance en integriteit MVO-Control Panel Instrumenten voor integraal MVO-management Intern MVO-management Verbetering van motivatie, performance en integriteit Inhoudsopgave Inleiding...3 1 Regels, codes en integrale verantwoordelijkheid...4

Nadere informatie

TRIAS LEGITIMATIE- CHECK DENKRAAM

TRIAS LEGITIMATIE- CHECK DENKRAAM TRIAS LEGITIMATIE- CHECK DENKRAAM THEORIE: HET DENKRAAM VAN DE TRIAS LEGITIMATIECHECK Wat is en hoe krijgt u er grip op binnen uw corporatie? Lees hier meer over het concept en de -uitingen, aspecten,

Nadere informatie

Waar staat Ondernemers voor Ondernemers voor?

Waar staat Ondernemers voor Ondernemers voor? 8 Ondernemers voor Ondernemers Jaarverslag 2014 9 Waar staat Ondernemers voor Ondernemers voor? Missie De missie van de vzw Ondernemers voor Ondernemers (opgericht in 2000) is het bevorderen van duurzame

Nadere informatie

A D V I E S Nr

A D V I E S Nr A D V I E S Nr. 1.371 ------------------------------ Onderwerp : Ontwerp van koninklijk besluit betreffende het stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en vermindering van de arbeidsprestaties tot

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 20 december

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 20 december A D V I E S Nr. 2.014 ------------------------------ Zitting van dinsdag 20 december 2016 ---------------------------------------------------- Ouderschapsverlof Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van

Nadere informatie

ADVIES. Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017

ADVIES. Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017 ADVIES Een substantiële vermindering van het aantal dierproeven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : principenota Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017 Economische en Sociale Raad

Nadere informatie

Functiefamilie MI Bemiddelaars

Functiefamilie MI Bemiddelaars Functiefamilie MI Bemiddelaars DOEL De bemiddeling en/of de onderhandeling tussen verschillende partijen coördineren teneinde te komen tot een standpunt dat aanvaardbaar is voor alle partijen. RESULTAATGEBIEDEN

Nadere informatie

advies CRB

advies CRB advies CRB 2013-1200 CRB 2013-1200 DEF Advies over het ontwerp van koninklijk besluit tot vaststelling van de minimumeisen voor het aanbrengen van milieuboodschappen op bouwproducten en het oprichten

Nadere informatie

ADVIES. Voorontwerp van ordonnantie betreffende bouwplaatsen op de openbare weg. 21 september 2017

ADVIES. Voorontwerp van ordonnantie betreffende bouwplaatsen op de openbare weg. 21 september 2017 ADVIES Voorontwerp van ordonnantie betreffende bouwplaatsen op de openbare weg 21 september 2017 Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Bischoffsheimlaan 26 1000 Brussel Tel

Nadere informatie

Leidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente. Korte versie

Leidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente. Korte versie Leidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente Korte versie Inleiding Oldebroek voor Mekaar is samenwerken aan een sterke en leefbare samenleving. Inwoners, ondernemers, maatschappelijke

Nadere informatie

Vraag om uitleg over capaciteitsbepaling van Kathleen Helsen aan minister Hilde Crevits

Vraag om uitleg over capaciteitsbepaling van Kathleen Helsen aan minister Hilde Crevits VLAAMS PARLEMENT Commissie voor Onderwijs 25 juni 2015 Morgenvergadering Uittreksel Vraag om uitleg over capaciteitsbepaling van Kathleen Helsen aan minister Hilde Crevits 2448 (2014-2015) De voorzitter:

Nadere informatie

Deeleconomie De FOD Economie in het midden van de puzzel

Deeleconomie De FOD Economie in het midden van de puzzel Deeleconomie De FOD Economie in het midden van de puzzel Een innovatief economisch model, een opportuniteit voor ondernemers en consumenten Opdracht van de FOD Economie In een steeds veranderende Belgische

Nadere informatie

2.5. Opzetten van een Bijzondere Onderhandelingsgroep (BOG). Stappen

2.5. Opzetten van een Bijzondere Onderhandelingsgroep (BOG). Stappen 2.5. Opzetten van een Bijzondere Onderhandelingsgroep (BOG). Stappen 2.5.0. Inleiding over het opstarten van een BOG Opstarten van een bijzondere onderhandelingsgroep (BOG) Wetenschappelijk onderzoek en

Nadere informatie

N Aard arbeidsrelaties laatste drie ontwerpen A1 Brussel, 4 juli 2013 MH/JC/AS 707-2013 ADVIES. over

N Aard arbeidsrelaties laatste drie ontwerpen A1 Brussel, 4 juli 2013 MH/JC/AS 707-2013 ADVIES. over N Aard arbeidsrelaties laatste drie ontwerpen A1 Brussel, 4 juli 2013 MH/JC/AS 707-2013 ADVIES over DE ONTWERPEN VAN KONINKLIJK BESLUIT TOT INVOERING VAN SPECIFIEKE CRITERIA VOOR HET BEOORDELEN VAN DE

Nadere informatie

MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk

MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID ------ Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk ------ Advies nr. 17 van 16 oktober 1998 met betrekking tot een ontwerp van koninklijk besluit en een

Nadere informatie

Bijdrage Regeerakkoord (seminarie Alden Biesen) MOVI Colloquium Beter Besturen, Beter Regeren Woensdag 13 mei 2009

Bijdrage Regeerakkoord (seminarie Alden Biesen) MOVI Colloquium Beter Besturen, Beter Regeren Woensdag 13 mei 2009 Bijdrage Regeerakkoord (seminarie Alden Biesen) MOVI Colloquium Beter Besturen, Beter Regeren Woensdag 13 mei 2009 Aanzet > Bijdrage regeerakkoord voor aantredende regering na 7 juni > Horizontale thema

Nadere informatie

DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED DE VLAAMSE MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT

DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED DE VLAAMSE MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED DE VLAAMSE MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, INNOVATIE EN SPORT DE VLAAMSE MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW NOTA AAN DE LEDEN VAN DE

Nadere informatie

KOERS ZETTEN NAAR DEUGDELIJK BESTUUR IN MIJN KMO

KOERS ZETTEN NAAR DEUGDELIJK BESTUUR IN MIJN KMO KOERS ZETTEN NAAR DEUGDELIJK BESTUUR IN MIJN KMO KOERS ZETTEN NAAR DEUGDELIJK BESTUUR IN MIJN KMO Lutgart Van den Berghe Sibylle du Bus de Warnaffe Antwerpen Cambridge Koers zetten naar deugdelijk bestuur

Nadere informatie

Gezien de commentaren ontvangen op deze openbare raadpleging;

Gezien de commentaren ontvangen op deze openbare raadpleging; Ontwerp van norm inzake de toepassing van de nieuwe en herziene Internationale controlestandaarden (ISA s) in België en tot vervanging van de norm van 10 november 2009 inzake de toepassing van de ISA s

Nadere informatie

Functiebeschrijving. Deskundige Personeel (B1-3) Kerntaken en takengebied

Functiebeschrijving. Deskundige Personeel (B1-3) Kerntaken en takengebied Functiebeschrijving Deskundige Personeel (B1-3) Kerntaken en takengebied Loon- en personeelsadministratie Je bent verantwoordelijk voor een correcte weddeverwerking en werkt hiervoor nauw samen met het

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 26 september 2017

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 26 september 2017 A D V I E S Nr. 2.051 ------------------------------ Zitting van dinsdag 26 september 2017 ---------------------------------------------------- Ontwerp van koninklijk besluit tot uitvoering van een aantal

Nadere informatie

Non-discriminatie: invulling van de aangekondigde maatregelen

Non-discriminatie: invulling van de aangekondigde maatregelen Circ. : 2007 228/HM/bf Dat. : 22/11/2007 De. : INT Contact : H. MUYLDERMANS Non-discriminatie: invulling van de aangekondigde maatregelen De Bestuursraad van Federgon Uitzendarbeid heeft tijdens zijn laatste

Nadere informatie

GEZINSONDERSTEUNEND WERK ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES BIJ VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONALS

GEZINSONDERSTEUNEND WERK ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES BIJ VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONALS GEZINSONDERSTEUNEND WERK ONDERZOEK NAAR COMPETENTIES BIJ VRIJWILLIGERS EN PROFESSIONALS Het doel van dit onderzoek is een vergelijking te maken tussen de aanwezige competenties bij professionals en vrijwilligers

Nadere informatie

GEDRAGSREGELS VAN DE RECHTSBIJSTANDSVERZEKERAAR

GEDRAGSREGELS VAN DE RECHTSBIJSTANDSVERZEKERAAR Versie juni 2014 GEDRAGSREGELS VAN DE RECHTSBIJSTANDSVERZEKERAAR VOORWOORD Deze gedragscode legt de regels vast die de rechtsbijstandsverzekeraars ten aanzien van de consument in acht zullen nemen. De

Nadere informatie

Charter van de ombudsdienst

Charter van de ombudsdienst Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Ombudsdienst AC-Kruidtuin - Food Safety Center Kruidtuinlaan 55 B-1000 Brussel Tel. 02/211 82 11 www.favv.be Charter van de ombudsdienst 1. Doelstelling

Nadere informatie

Een primeur binnen de private bewaking

Een primeur binnen de private bewaking Een primeur binnen de private bewaking Secure Quality Een primeur binnen de private bewaking Inleiding: Waarom het SECURE QUALITY Kwaliteitscharter Private Bewaking? De BVBO 1 stelt met trots haar nieuwste

Nadere informatie

Avec le soutien financier de la Commission Européenne With the financial support of the European Commission

Avec le soutien financier de la Commission Européenne With the financial support of the European Commission De nieuwe gewijzigde EOR richtlijn 2009/38/EU : Ontwerp van aanbevelingen met betrekking tot de onderhandelingen tijdens de periode van omzetting (van 5 juni 2009 tot 5 juni 2011) [vertaald door AC-ABVV]

Nadere informatie

Functiebeschrijving CLUSTERVERANTWOORDELIJKE NIET-VERPLICHTE HULPVERLENING B4-B5

Functiebeschrijving CLUSTERVERANTWOORDELIJKE NIET-VERPLICHTE HULPVERLENING B4-B5 Beschrijving doel en visie Binnen de eengemaakte organisatie, stad en OCMW, staat de burger centraal. Om dit te realiseren zijn er 3 klantgerichte sectoren: dienstverlening, samenleving en stadsontwikkeling

Nadere informatie

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2011/2 over de aanpassing van het Decreet ouderenbeleidsparticipatie

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2011/2 over de aanpassing van het Decreet ouderenbeleidsparticipatie VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2011/2 over de aanpassing van het Decreet ouderenbeleidsparticipatie Vlaamse Ouderenraad vzw 26 augustus 2011 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel VLAAMSE OUDERENRAAD Advies

Nadere informatie

De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs

De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs De accountant en het bestuursverslag Visie NBA Young Profs Aanleiding Op 13 november 2015 publiceerde de NBA haar consultatiedocument De accountant en het bestuursverslag: Verder kijken dan de jaarrekening.

Nadere informatie

N HANDELSPR Oneerlijke handelspraktijken A06 Brussel, MH/SL/LC A D V I E S. over een

N HANDELSPR Oneerlijke handelspraktijken A06 Brussel, MH/SL/LC A D V I E S. over een N HANDELSPR Oneerlijke handelspraktijken A06 Brussel, 1.03.2007 MH/SL/LC A D V I E S over een VOORONTWERP VAN WET TOT WIJZIGING VAN DE WET VAN 14 JULI 1991 BETREFFENDE DE HANDELSPRAKTIJKEN EN DE VOORLICHTING

Nadere informatie

GOF. Belgische gedragscode voor veiliger gsm-gebruik door jonge tieners en kinderen

GOF. Belgische gedragscode voor veiliger gsm-gebruik door jonge tieners en kinderen Belgische gedragscode voor veiliger gsm-gebruik door jonge tieners en kinderen Voorwoord In februari 2007 ontwikkelden de Europese mobiele providers en content providers een gezamenlijke structuur voor

Nadere informatie

I M T E C H N. V. B U S I N E S S P R I N C I P L E S

I M T E C H N. V. B U S I N E S S P R I N C I P L E S I M T E C H N. V. B U S I N E S S P R I N C I P L E S Algemeen Het beleid van Imtech N.V. is gericht op de continuïteit van de onderneming als een winstgevende organisatie, die met haar bedrijven en medewerkers

Nadere informatie

RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES

RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES RvV 506 RAAD VOOR HET VERBRUIK ADVIES Over een voorontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 8 mei 2014 betreffende het op de markt aanbieden en het gebruiken van biociden

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING DE VLAAMSE MINISTER VAN MOBILITEIT, OPENBARE WERKEN, VLAAMSE RAND, TOERISME EN DIERENWELZIJN NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Standpuntbepaling over het ontwerp van koninklijk besluit betreffende

Nadere informatie

Het Wie, Wat en Hoe vanwelzorg in 2012

Het Wie, Wat en Hoe vanwelzorg in 2012 Het Wie, Wat en Hoe vanwelzorg in 2012 En hoe de puzzelstukjes Of hoe de puzzelstukjes precies in elkaar precies passen in elkaar passen Onze Visie Wie we willen zijn in 2012 1 1 Als marktleider in het

Nadere informatie

Advies van de commissie Burgmans over maatschappelijk verantwoord ondernemen en corporate governance

Advies van de commissie Burgmans over maatschappelijk verantwoord ondernemen en corporate governance Advies van de commissie Burgmans over maatschappelijk verantwoord ondernemen en corporate governance Advies De commissie vindt dat integratie van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in de bedrijfsvoering

Nadere informatie

ADVIES. 24 april 2019

ADVIES. 24 april 2019 ADVIES Voorontwerp van ordonnantie betreffende de invoering van een impactanalyse van het gewestelijke beleid op kleine, middelgrote en micro-ondernemingen («KMO-test») 24 april 2019 Economische en Sociale

Nadere informatie

Advies. Decreet ondersteuning sociale economie. Brussel, 28 september SERV_ADV_ _ondersteuning_soc_economie

Advies. Decreet ondersteuning sociale economie. Brussel, 28 september SERV_ADV_ _ondersteuning_soc_economie Advies Decreet ondersteuning sociale economie Brussel, 28 september 2011 SERV_ADV_20110928_ondersteuning_soc_economie Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T +32 2 209 01

Nadere informatie

ONTWERP VAN DECREET. tot wijziging van het decreet van 31 januari 2003 betreffende het economisch ondersteuningsbeleid

ONTWERP VAN DECREET. tot wijziging van het decreet van 31 januari 2003 betreffende het economisch ondersteuningsbeleid Zitting 2004-2005 15 april 2005 ONTWERP VAN DECREET tot wijziging van het decreet van 31 januari 2003 betreffende het economisch ondersteuningsbeleid 617 ECO 2 INHOUD Blz. 1. Memorie van toelichting...

Nadere informatie

NAAR EEN VITALE SAMENWERKING tussen KINDEROPVANG en LOKAAL BESTUUR

NAAR EEN VITALE SAMENWERKING tussen KINDEROPVANG en LOKAAL BESTUUR NAAR EEN VITALE SAMENWERKING tussen KINDEROPVANG en LOKAAL BESTUUR Een lokale engagementsverklaring als basis voor een vitale samenwerking tussen kinderopvang en lokaal bestuur Zowel in het decreet van

Nadere informatie

Hoge Raad voor Vrijwilligers over het EYAA 2012 (European Year of Active Ageing 2012)

Hoge Raad voor Vrijwilligers over het EYAA 2012 (European Year of Active Ageing 2012) Hoge Raad voor Vrijwilligers over het EYAA 2012 (European Year of Active Ageing 2012) De Hoge Raad voor Vrijwilligers (HRV) kijkt relatief tevreden terug op 2011, het Europees Jaar voor het Vrijwilligerswerk.

Nadere informatie

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 15 december

A D V I E S Nr Zitting van dinsdag 15 december A D V I E S Nr. 1.965 ----------------------------- Zitting van dinsdag 15 december 2015 ---------------------------------------------------- Wijziging van het grensbedrag voor de aanwezigheidsregistratie

Nadere informatie