Vaatlab voor dummies. Inhoud: - Wie, wat, waar, waarom, hoe - Doppler - Enkel/arm-index (EAI) - Duplex - Cases

Transcriptie

1 Wouter van der Veen

2 Vaatlab voor dummies Inhoud: - Wie, wat, waar, waarom, hoe - Doppler - Enkel/arm-index (EAI) - Duplex - Cases

3 Wie, wat, waar, waarom, hoe Vaatlaborant: - Vasculair diagnostisch laborant - 1 jarige post-hbo opleiding - Verschillende vooropleidingen - Nederlands-belgischeVereniging voor NonInvasieve VaatDiagnostiek

4 Wie, wat, waar, waarom, hoe Vaatonderzoek: - Vaatstelsel, harteloos - Non-invasief - Screening: is er wel vaatlijden? - Lokalisatie: waar is er vaatlijden? - Specificatie: hoe erg is het vaatlijden?

5 Wie, wat, waar, waarom, hoe Vaatlaboratorium: - Onderdeel van - Vaatchirurg / radioloog verantwoordelijk - In ZBC (spataders)

6 Wie, wat, waar, waarom, hoe Vaatlijden: - Arterieel (obstructie en dilatatie) - Veneus (trombose en insufficiëntie) - EAI gebruikt voor obstruerend vaatlijden - PAV of PAOD

7 Wie, wat, waar, waarom, hoe Obstruerend vaatlijden: - Fontaine-classificatie - 1: asymptomatisch / EAI < 0,90-2: claudicatio intermittens - 3: rust-/nachtpijn - 4: kritieke ischaemie

8 Wie, wat, waar, waarom, hoe Symptomen: - Moe, zwaar, pijnlijk gevoel - Kuit, achterzijde bovenbeen, bil, heup - Temperatuurverschil, minder haar, bleek - Wondjes, necrose

9 Wie, wat, waar, waarom, hoe Onderzoeken: - Doppler - Enkel/arm-index - Looptest - Teendruk-meting - Huidperfusie-meting - Duplex

10 Doppler Wat is het? - Frequentie-verschuiving - Christian Doppler ( ) - Sterrenlicht

11 Doppler Doppler-shift: - Stilstaand: wit licht - Bewegend: blauw / rood licht - Test met orkest op trein - Naderend: hogere toon - Verwijderend: lagere toon

12 Doppler Geneeskunde: - Ultrageluid uitzenden - Statisch weefsel: F o = F z - Bewegend weefsel: F o </> F z - Doppler-shift is hoorbare audio - Bewegend bloed is te horen

13 Doppler Normaal: - Trifasisch - Krachtig hart - Perifere weerstand - Elastisch vaatstelsel

14 Signaalanalyse Eerste fase: - Linkerventrikel - Samentrekking - Bloed stroomt aorta in - Toestroom naar meetpunt

15 Signaalanalyse Tweede fase: - Capillairen - Weerstand voor het bloed - Druk vanuit periferie - Terugstroom naar meetpunt

16 Signaalanalyse Derde fase: - Eind systole - Restdruk vanuit centraal - Hoger dan perifeer - Toestroom naar meetpunt

17 Doppler Bij PAV: - Monofasisch - Verkalkt vaatstelsel - Obstructie tussen hart en meetpunt - Vernauwing - Verstopping

18 Doppler Monofasisch: - Hoe ontstaat dat? - In obstructie: - Wrijving en daardoor opwarming - Na obstructie: - Turbulentie - Energieverlies

19 Doppler Energieverlies: - Zorgt voor drukval - Periferie: - Blijvend lagere druk - Geen terugstroom - Geen tweede en derde fase - Distaal van ostructie

20 Obstructie Ontstaan: - Splitsingen/bochten - Turbulentie - Traag stromend bloed - Groei van plaque

21 Plaque Ontstaan: - Onder invloed van risicofactoren - Aantasting vaatwand - Vet in wandcellen - Vet tussen wandcellen - Fibrose en kalkafzetting

22 Risicofactoren Leeftijd Geslacht Erfelijkheid ROKEN Diabetes Hypertensie Hypercholesterol Obesitas Inactiviteit Voeding

23 Doppler en EAI Wat heb je eraan? - Doppler trifasisch? - Dan zal de EAI goed (moeten) zijn - Doppler monofasisch? - Dan zal de EAI afwijkend (moeten) zijn

24 EAI dermapark.nl hartstichting.nl nl.wikipedia.org wdhmn.nl nhg.org Stanford University VNIVD

25 EAI Overzicht: Bron Niet afwijkend Wel afwijkend Onbetrouwbaar Hartstichting > 1,0 (3x) of > 1,1 (1x) < 0,9 (3x) Dermapark +/- 1,1 < 0,9 > 1,3 Wikipedia +/- 1 < 0,7 WDH > 1,0 (3x) of > 1,1 (1x) < 0,9 (3x) NHG > 1,0 (3x) of > 1,1 (1x) < 0,9 (3x) Stanford University 1,0-1,4 < 0,9 > 1,4 VNIVD > 0,9 < 0,9 > 1,4

26 EAI Hoe werkt het? - Enkel/Arm - Index = verhouding - Systolische drukken

27 EAI Praktisch: - Doppler-apparaat - Bloeddrukmanchet - Echo-gel - Onderzoeksbank

28 EAI Voorbereiding: - Patiënt liggend - Rugligging - Enkel = arm - Druk is hoogte-afhankelijk - Band om bovenarm - Band om onderbeen (net boven enkel)

29 EAI Arteriën zoeken: - A. tibialis posterior - A. dorsalis pedis - A. radialis (of A.brachialis)

30 EAI Dopplers beoordelen: - Mono-/bi-/trifasisch - Hartritme - Sterkste signaal

31 EAI Bloeddruk meten: - Goed luisteren! - Band oppompen: - Tot signaal verdwijnt - Nog 30 mmhg erbij - Band leeg laten lopen: - Langzaam - Tot signaal te horen is

32 EAI (casus 1) Vrouw, 63 jaar Verwijzing HA: Anamnese:

33 EAI (casus 1) Drukmeting: - Rechts: - A. tibialis posterior - A. dorsalis pedis - A.brachialis - Links: - Idem Rechts Links A.brach ADP ATP

34 EAI (casus 1) Berekening: - Hoogste enkeldruk rechts - Hoogste enkeldruk links - Hoogste armdruk (links of rechts) Rechts Links A.brach. 155 ADP ATP

35 EAI (casus 1) Vermelding: - EAI rechts - EAI links - Armdruk Rechts Links A.brach. 155 Berekening 170/ /155 EAI 1,10 0,86

36 EAI extra (casus 1) Aanvulling: - Looptest - 10% helling en 3,2 km/u - Bij twijfel over EAI en klachten - Na inspanning daling?

37 EAI (casus 1) Conclusie: - Duidelijk PAV links - Ook PAV rechts Vaatchirurg:

38 EAI extra EAI onbetrouwbaar: - Waarde > 1,4 - Media-sclerose - Oorzaak DM, NF#, ouderdom - Gevolg stijve vaten - Extra druk nodig - Met name enkelvaten

39 EAI extra Alternatieven: - Teendruk: - Kleinere vaten - Geen media-laag - TCPO 2 : - Transcutaan - Zuurstof(perfusie)druk

40 EAI In huisartsenpraktijk? - Weinig patiënten met PAV - (1-2/maand/assistente) In vaatlab? - Veel patiënten met PAV - (5-10/week/vaatlaborant) - Meer ervaring en dus expertise

41 EAI Automatische meting? - 1 collega - 4 patiënten - 1 juiste uitslag

42 Vervolgtraject Klachten van Claudicatio Intermittens + Afwijkende Enkel/Arm-Index >>> Gesuperviseerde Loop Therapie lopen, lopen, lopen

43 Vervolgtraject Na 4 maanden GLT: - Retour vaatchirurg - Geen extra EAI: - Verbetert nauwelijks - Beleving patiënt leidend - Geen verbetering? - Aanvullend onderzoek - Op zoek naar invasieve behandelopties

44 Aanvullend onderzoek Non-invasief: - Duplex Invasief: - MRA (MRI-scan met contrast) - CTA (CT-scan met contrast)

45 Aanvullend onderzoek Duplex CTA MRA Goedkoop? ja nee nee BMI++? nee ja ja Radio-actieve straling? nee ja nee Contrast-vloeistof? nee ja ja Direct/overal inzetbaar? ja nee nee Onderzoeker-afhankelijk? ja nee nee Beoordelaar-afhankelijk? ja ja ja

46 Duplex (casus 1) Vrouw, 67 jaar Verwijzing HA: Anamnese:

47 Duplex Twee lagen: - Echo (zwart/wit) - Doppler (kleur)

48 Duplex Obstructie: - Zoeken - Opmeten - Beoordelen - Inzichtelijk maken

49 Duplex Plaats van de obstructie: - Aorto-iliacaal (boven de lies) - Femoro-distaal (onder de lies)

50 Duplex Vaten in beeld: - Plaatsbepaling - Afwijkende anatomie - Wandbeoordeling - Beoordeling plaques

51 Duplex Vaten in kleur: - Beoordelen bloedstroom - Aanwezigheid - Stroomrichting - Hoogste snelheid

52 Duplex - Spectrale Doppler - Beoordelen snelheden: - Constant? - Significante verhoging? - Flowrichting

53 Duplex (casus 1) - Forse kalkplaque in lies - Hierdoor vernauwing: - Snelheid (PSV) / 70 = 6,1 - Distaal monofasisch

54 Duplex (casus 1) Vernauwing: - Collateralen - Distaal monofasisch Verslag:

55 Duplex (casus 1) Verslag: Vaatchirurg:

56 Casus 2 Vrouw, 56 jaar Verwijzing HA: Anamnese:

57 Casus 2 Dopplers: EAI: Voorstel:

58 Casus 2 Voorstel: Vaatchirurg:

59 Casus 3 Man, 89 jaar Verwijzing ortho: Anamnese:

60 Casus 3 EAI: Rechts: - Duidelijk vaatlijden - Al in de lies afwijkend

61 Casus 3 Echter: Vaatchirug:

62 Casus 4 Man, 65 jaar Verwijzing HA: Anamnese:

63 Casus 4 EAI: Rechts: - Absolute druk 110 x 0,45 = 50 mmhg - Op rand van kritieke ischaemie - Door steunkousen meer weerstand - Dan nog lagere EAI en bijpassende pijn?

64 Casus 4 Vaatchirurg:

65 Casus 5 Man, 74 jaar Verwijzing cardio: Anamnese:

66 Casus 5 EAI:

67 Casus 5 Looptest:

68 Casus 5 Vaatchirurg:

69 Zijn er vragen?