Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad

Transcriptie

1 Gemeente Lelystad Afdeling Beheer Openbare Ruimte Cluster Verkeer

2 Gemeente Lelystad, Afdeling Beheer Openbare Ruimte, Cluster Verkeer Lelystad, mei 2014 Gemeente Lelystad Stadhuisplein 2 Postbus AB Lelystad

3 Samenvatting Het Stadshart van Lelystad is in ontwikkeling maar zit tegelijkertijd in zwaar weer. Als onderdeel van het Masterplan Stadshart zijn aantrekkelijke nieuwe parkeergarages gebouwd, die nu kampen met lage bezettingsgraden. De huidige situatie geeft het dilemma weer tussen een aantrekkelijk Stadshart en een sluitende parkeerexploitatie. Het Stadshart en betaald parkeren Lelystad kent al betaald parkeren sinds De geplande grootschalige investeringen in parkeergarages in het kader van het Masterplan Stadshart gaven in 2001 aanleiding tot het opstellen van een parkeerexploitatie (PEX). Na 2001 is het masterplan tweemaal aangepast aan de ontwikkelingen. Inmiddels is duidelijk dat er wordt gewerkt aan een compacter Stadshart in een trager ontwikkeltempo. Dit heeft uiteraard ook gevolgen voor de benodigde parkeercapaciteit. Wel blijft overeind staan dat de parkeervoorzieningen bijdragen aan een hoogwaardige uitstraling van het Stadshart en dat het beleid er op is gericht parkeerplaatsen beschikbaar te houden voor bezoekers van het Stadshart. De ambities in het Masterplan Stadshart hebben geleid tot grootschalige investeringen in parkeergarages. De parkeervoorzieningen dragen zo bij aan een hoogwaardige uitstraling van het Stadshart. De ontstaansgeschiedenis van Lelystad met zelfvoorzienende woonwijken heeft geleid tot relatief sterke wijkwinkelcentra. Stadshartondernemers geven aan concurrentie te ervaren van deze winkelcentra. Dit wordt versterkt door het gratis parkeren aldaar. Stadshartondernemers ondervinden concurrentie van de relatief sterke wijkwinkelcentra. De parkeerexploitatie (PEX) Een PEX geeft de mogelijkheid om een langjarige exploitatie op te zetten en zo eventuele aanloopverliezen te dekken. In 2011 is afgestapt van het principe van een 40-jarige exploitatie en vervangen door dat van een jaarlijks sluitende exploitatie. In aanvang was gekozen voor een 40-jarige exploitatie, waarbij werd geaccepteerd dat de eerste 13 jaar verliesgevend zouden zijn. Deze verliesgevende beginperiode wordt veroorzaakt door het feit dat de jaarlijkse kapitaallasten van de parkeervoorzieningen in het begin een relatief groot deel van de lasten vormen. Op termijn daalt dit aandeel als de overige baten en lasten stijgen als gevolg van de inflatie. De parkeeropbrengsten vormen de dekkingsbron. De kapitaallasten van de garages vormen een aanzienlijk deel (44%) van de jaarlijkse lasten. Al meerdere jaren kent de PEX een jaarlijks tekort. Op basis van de resultaten tot en met het eerste kwartaal van 2014 wordt in 2014 op jaarbasis een tekort verwacht van circa De opbrengsten kennen een dalend verloop; er zijn wel aanzienlijke besparingen gerealiseerd op parkeerbeheer en het onderhoud aan de parkeergarages. De afgelopen jaren zijn veel bezuinigingen gerealiseerd. Toch bedraagt het tekort op de PEX momenteel nog circa 5,5 ton per jaar. Pagina i

4 Verwachte ontwikkelingen Momenteel is de bezetting van de parkeergelegenheid in het Stadshart relatief laag. Dit wordt veroorzaakt door de (landelijke) trend dat het aantal bezoekers naar winkelgebieden de afgelopen 10 jaar is gedaald en dat een deel van de geplande ontwikkeling van het Stadshart niet is gerealiseerd. Landelijk zijn de bezoekersaantallen in winkelgebieden de afgelopen 10 jaar gedaald. In Lelystad is dit effect bovengemiddeld zichtbaar. Dit is van invloed op de parkeerinkomsten. Wel is de komende jaren een groei van het aantal inwoners van Lelystad voorzien en zullen nog steeds ontwikkelingen in het Stadshart plaatsvinden. De komende 5 jaar wordt er ingezet op de versterking van de huidige winkelacht en op langere termijn wordt deze verder naar buiten toe uitgebreid. Volgens het gehanteerde scenario wordt de komende vier jaar in beperkte mate toegegroeid naar een volwaardige bezetting van het bestaande parkeerareaal. De komende jaren blijft een overcapaciteit in de parkeervoorzieningen bestaan. De komende jaren is nauwelijks uitbreiding van het Stadshart voorzien. Mede door de bevolkingsgroei van Lelystad stijgen de bezoekersaantallen licht. De komende jaren blijft een overcapaciteit in de parkeervoorzieningen bestaan. Oplossingsrichtingen aantrekkelijk Stadshart Gelet op deze doelstellingen en de ambities van het Masterplan Stadshart is de opgave voor de toekomst voor het parkeren in het Stadshart om met de parkeervoorzieningen een bijdrage te leveren aan een aantrekkelijk Stadshart. De hieronder beschreven oplossingsrichtingen zijn onderzocht: Aantrekkelijke parkeertarieven In verschillende varianten zijn aantrekkelijke tarieven onderzocht in de vorm van deels gratis parkeren om zo de drempel voor stadshartbezoek te verlagen. Bij sommige opties, zoals na het 2 e uur gratis, wordt langdurig bezoek gestimuleerd, terwijl anderen, zoals een vast dagtarief, een extra drempel voor kort winkelbezoek kunnen opwerpen. Gebruiksgemak parkeren: nieuwe diensten Aangezien de straatautomaten in het Stadshart aan vervanging toe zijn, bestaat de mogelijkheid om met nieuwe diensten zoals belparkeren het gebruiksgemak te verhogen. De kapitaallasten van de investering in nieuwe automaten bedragen circa per jaar. De verwachte besparing op onderhoud en geldtransport bedraagt in deze optie circa per jaar. Participatie ondernemers; loyaliteitsprogramma Gebruikers van de parkeergarage belonen voor het feit dat ze het stadshart bezoeken en willen betalen voor het parkeren. Het belonen door middel van een loyaliteitsprogramma (vanuit eigenaren en ondernemers) en / of het geven van een korting (gemeente, ondernemers en eigenaren). Het financiële effect is neutraal. Differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen: plaatsen vrijhouden voor klanten Op locaties waar langparkeerders de aantrekkelijkste parkeerplaatsen bezet houden wordt door middel van het parkeertarief of een maximale parkeerduur capaciteit vrijgemaakt voor winkelpubliek. Zolang er voldoende parkeercapaciteit aanwezig is voor alle doelgroepen, is het jaarlijkse effect neutraal. De jaarlijkse kosten worden opgebracht door de extra inkomsten. Pagina ii

5 Het Stadshart kan met parkeermaatregelen aantrekkelijker worden gemaakt voor bezoekers. De effecten op korte termijn zijn lastig in te schatten, omdat parkeren niet doorslaggevend is bij de keuze om wel of niet een bezoek aan het Stadshart te brengen. Oplossingsrichtingen financieel gezond Ondanks de gerealiseerde bezuinigingen wordt de komende jaren een negatief exploitatieresultaat verwacht. Er moeten dus hogere opbrengsten en / of lagere lasten worden gerealiseerd. Hiertoe zijn de hieronder beschreven oplossingsrichtingen voor een kostendekkende PEX onderzocht: Hogere opbrengsten door: meer bezoekers Bij de wijkwinkelcentra wordt betaald parkeren ingevoerd met een vergelijkbaar tarief en betaaltijden als in het Stadshart. Gezien de handhavingskosten is het financiële effect neutraal tot licht positief. Hogere opbrengsten door: hoger parkeertarief Dit is de werkwijze zoals deze de afgelopen jaren is uitgevoerd. Jaarlijks is het benodigd parkeertarief berekend voor een acceptabel exploitatieresultaat in het volgende jaar. Bij een parkeertarief van 2,50 / uur op straat en 2,00 / uur in de garages ontstaat een sluitende PEX. Hogere opbrengsten door: alternatieve dekkingsbron OZB In deze optie worden de lasten van de parkeerexploitatie gedekt uit algemene middelen door middel van het verhogen van de OZB. Bij volledige dekking van de PEX vanuit de OZB (bij de optie Anders financiering), moeten de opbrengsten van de OZB met circa 10% stijgen. Hogere opbrengsten door: alternatieve dekkingsbron cofinanciering ondernemers Ondernemers in het Stadshart dragen individueel of gezamenlijk bij aan de parkeerexploitatie om zo de tarieven aantrekkelijk te houden voor hun klanten. Daarbij wordt zowel gedacht aan de vastgoedeigenaren als aan de winkeliers. De opbrengsten kunnen worden verhoogd, naast de gebruikelijke tariefsverhoging, met behulp van alternatieve (externe) dekkingsbronnen. Lagere lasten door: volledig anders financieren van parkeervoorzieningen Deze optie betreft het opheffen van het betaald parkeren in het Stadshart. De parkeerapparatuur kan worden verwijderd en de parkeerorganisatie kan worden verkleind. Om te voorkomen dat langparkeerders alle parkeerplaatsen bezet houden wordt een blauwe zone ingevoerd. Het resterende kostenniveau daalt naar 2,1 miljoen; hiervoor zal dekking moeten worden gezocht. Het volledig anders financieren van de parkeervoorzieningen levert geen lagere lasten op. Wel wordt de onzekerheid in de parkeerexploitatie weggenomen. Pagina iii

6 Lagere lasten door: alternatieve opzet exploitatie en beheer Deze oplossingsrichting gaat uit van het uitbesteden van de gehele parkeerexploitatie. Daarbij kan ook de gebouwexploitatie op afstand worden gezet (verkoop garages) of alleen de parkeerexploitatie en parkeerbeheer. In beide gevallen zal een marktpartij het exploitatierisico beprijzen. Een eerste verkenning laat zien dat de marktwaarde van de garages lager ligt dan de hogere boekwaarde. In de praktijk betekent dit dat vooral het risico wordt uitbesteed; deze opties leveren niet direct lagere lasten. Uitbesteden van de volledige exploitatie levert geen lagere lasten op. Wel wordt het opbrengstrisico geminimaliseerd. Lagere lasten door: bezuinigen / efficiency verhogen De afgelopen jaren zijn al aanzienlijke bezuinigingen gerealiseerd. Mogelijk kan een verdere besparing worden gerealiseerd door verdere digitalisering van de dienstverlening. Ook wordt onderzocht of uitbesteden van het afhandelen van naheffingsaanslagen een besparing oplevert. De verwachte besparing bedraagt maximaal circa Lagere lasten door: verkleinen areaal Het aantal parkeerplaatsen op straat in het Stadshart wordt verkleind teneinde de exploitatielasten te verlagen. In de praktijk blijken de kosten van het fysiek verkleinen van het areaal hoog, waardoor geen besparing wordt gerealiseerd. Op de korte termijn kunnen gebieden met betaald parkeren wel worden omgezet naar vergunningparkeren, zoals dit al is gedaan in Parkwijk, zodat wordt bespaard op betaalautomaten en het verwijderen van verharding. Lagere lasten door: correctie boekwaarde garages De boekwaarde van de parkeergarages wordt gecorrigeerd naar een reële waarde. Hiervoor wordt de WOZ-waarde gebruikt. De parkeergarages zijn gebouwd voor een toekomst die niet geheel is uitgekomen. Als gevolg van ontwikkelingen in detailhandelland zijn de bezoekersaantallen per m 2 gedaald. Bovendien is een deel van geplande ontwikkeling in het Stadshart als gevolg van de economische crisis niet doorgegaan c.q. vertraagd. Dit heeft tot gevolg dat de waarde van de garages op de gemeentelijke balans hoger is dat de werkelijke marktwaarde. Deze optie betreft een correctie daarop. De eenmalige lasten van de afschrijving bedragen 4 miljoen. Structureel levert dit een besparing in de PEX op van per jaar Lagere lasten door: verlenging afschrijvingstermijn garages De afschrijvingstermijn van de parkeergarages wordt verlengd naar 50 jaar. De huidige en gebruikelijke afschrijvingstermijn voor de parkeergarages is 40 jaar. In de praktijk kan een garage de leeftijd van 50 jaar halen. Wel ontstaat het risico dat onderhoudskosten stijgen. Door dit uitgangspunt te verwerken in de boekhouding dalen direct de kapitaallasten. Deze oplossingsrichting levert een structurele besparing in de PEX op van Door boekhoudkundige aanpassingen is een verlaging van de lasten mogelijk. Bij de correctie van de boekwaarde van de parkeergarages zal wel dekking voor de afschrijving moeten worden gevonden. Pagina iv

7 Inhoud 1 Evalueren en vooruitkijken Het Stadshart en betaald parkeren Voorgeschiedenis betaald parkeren Masterplan 1.0 tot Bezoekmotieven Stadshart Positie Stadshart in Lelystad Doelstellingen parkeerplaatsen Stadshart De parkeerexploitatie (PEX) Waarom een PEX? Analyse financiële resultaten Wat is er nodig voor een kostendekkende exploitatie? Lelystad in breder perspectief Benchmark betaald parkeren Inspirerende voorbeelden Relevante ontwikkelingen Feiten en cijfers Prognose Oplossingsrichtingen betaald parkeren Aantrekkelijk Stadshart Aantrekkelijke parkeertarieven Verhogen gebruiksgemak parkeren Participatie ondernemers: loyaliteitsprogramma Differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen Financieel gezond Meer bezoekers door verbeteren concurrentiepositie Stadshart Aanpassingen parkeertarief Alternatieve dekkingsbronnen Anders financieren parkeervoorzieningen Alternatieve opzet exploitatie en beheer Pagina v

8 6.2.6 Bezuinigen / efficiency verhogen Verkleinen areaal Boekhoudkundige aanpassingen Conclusies Bijlage I: Achtergrondinformatie parkeren Bijlage II: Achtergrond oplossingsrichtingen Pagina vi

9 1 Evalueren en vooruitkijken Het Stadshart van Lelystad is in ontwikkeling maar zit tegelijkertijd in zwaar weer. Als onderdeel van het Masterplan Stadshart zijn aantrekkelijke nieuwe parkeergarages gebouwd, die nu kampen met lage bezettingsgraden. De huidige situatie geeft het dilemma weer tussen een aantrekkelijk Stadshart en een sluitende parkeerexploitatie. Deze nota heeft tot doel de juiste achtergrondinformatie aan te reiken voor een besluit over het parkeren in het Stadshart. Evaluatie is een belangrijk onderdeel van het besluitvormingsproces. Voorafgaand aan een vooruitblik, wordt eerst beschreven hoe de huidige situatie is ontstaan. In hoofdstukken 2 en 3 wordt stilgestaan bij de voorgeschiedenis van respectievelijk het Masterplan Stadshart en het betaald parkeren. Hierin is ook een analyse van de meest recente financiële cijfers opgenomen. De Lelystadse situatie is in hoofdstuk 4 in breder perspectief geplaatst in een benchmark, waarin ook is onderzocht welke voorbeelden van elders als inspiratie voor Lelystad kunnen dienen. Deze voorbeelden en maatschappelijke en technologische ontwikkelingen hebben als inspiratie gediend voor het opstellen van een aantal oplossingsrichtingen voor het parkeren in het Stadshart. Deze oplossingsrichtingen, beschreven in hoofdstuk 6, zijn bedoeld als bouwstenen van de uiteindelijke keuze. De evaluatie en de oplossingsrichtingen leiden uiteindelijk in hoofdstuk 7 tot een aantal conclusies. Pagina 1

10 2 Het Stadshart en betaald parkeren In 2001 is met de vaststelling van het Masterplan Stadshart een start gemaakt met de realisatie van een levendig en gezond stadscentrum. Dit masterplan was met name gericht op het versterken van bestaande functies en het toevoegen van de functies wonen, werken, winkelen en uitgaan om het stadshart beter te laten functioneren. Als onderdeel van het masterplan zijn plannen voor de nieuwbouw van een aantal parkeergarages ontwikkeld, die met een hoogwaardige uitstraling het visitekaartje voor het nieuwe Stadshart moesten vormen. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de voorgeschiedenis en de samenhang tussen het masterplan en de parkeervoorzieningen. 2.1 Voorgeschiedenis betaald parkeren 1996 Het Lelystadse stadscentrum (en het Lelycentre) kent al betaald parkeren sinds Met de invoering werd destijds beoogd parkeerplaatsen vrij te houden voor bezoekers van het centrum, aangezien deze voor een groot deel door langparkeerders werden bezet. Daarnaast speelden de hoge kosten voor handhaving en onderhoud bij de blauwe zone (jaarlijks ƒ ,-) een rol; de raad legde bij de invoering dan ook een taakstelling op ten aanzien van de opbrengsten Met het vooruitzicht op grootschalige investeringen in parkeervoorzieningen ontstond na 2001 de noodzaak om de kaders rondom de parkeerexploitatie nadrukkelijker vast te leggen. Het Masterplan Stadshart leverde een inschatting van de toekomstige behoefte aan parkeerplaatsen in het Stadshart voor bewoners, werknemers en bezoekers. In een overeenkomst met een projectontwikkelaar werden afspraken gemaakt op welke wijze, met welke parkeercapaciteit en op welk moment de gebouwde parkeervoorzieningen tot stand zouden komen. Daarbij stond voorop dat de kwaliteit van de parkeervoorzieningen in lijn zou liggen met de beoogde kwaliteit van het Stadshart. De parkeergarages vormen immers voor bezoekers de eerste kennismaking met het Stadshart In 2003 is het besluit genomen de nieuw te bouwen parkeergarages in eigen beheer te ontwikkelen en te exploiteren. Teneinde de investeringen in de parkeergarages op financieel gezonde wijze te laten plaatsvinden, werd een parkeerexploitatie opgesteld. In deze basisexploitatie, die in januari 2004 door de raad is vastgesteld, werd vastgelegd volgens welke regels investeringen worden afgeschreven, alsmede het toekomstige verloop van de parkeertarieven die als dekking voor de investeringskosten dienen Een jaar later volgde de eerste actualisatie van het Masterplan Stadshart. Bovendien bleken bezuinigingen noodzakelijk. Op basis van deze ontwikkelingen heeft de raad in juni 2005 een geactualiseerde parkeerexploitatie vastgesteld, waarin een aantal expliciete uitgangspunten is opgenomen. Zo stelde de raad het beoogde (iets lagere) kwaliteitsniveau voor de garages vast met bijbehorend investeringsniveau en werd de ondergrondse parkeergarage onder het Dukaatplein geschrapt. Ten aanzien van het financiële resultaat werd bepaald dat in de periode een negatief jaarlijkse exploitatieresultaat wordt geaccepteerd met het doel de stijging van de Pagina 2

11 parkeertarieven beperkt te houden. De dekking, ter grootte van 1,9 miljoen, werd gevonden in de Reserve Parkeren. Over de gehele 40 jarige looptijd van de exploitatie was een positief saldo voorzien In de jaren daarna hebben zich diverse ontwikkelingen voorgedaan, die van invloed zijn geweest op het parkeertarief. Begin 2007 heeft de raad besloten het parkeertarief in 2007 en 2008 niet te verhogen vanwege de vele bouwactiviteiten in het Stadshart. Na oplevering van de nieuwe (Zilverpark en Waag) en gerenoveerde (Neringweg) garages zijn de werkelijke (hogere) cijfers voor kapitaallasten en toekomstig onderhoud verwerkt in de parkeerexploitatie. Ook de wijzigingen in het Masterplan Stadshart (zie ook volgende paragraaf) hebben een grote invloed op de bezoekersaantallen en daarmee de opbrengsten. Dit leidde in 2010 tot de conclusie dat de periode met een negatief jaarlijks exploitatieresultaat zou gaan lopen tot en met het jaar 2020, in plaats van In 2011 is vervolgens niet besloten om de reserve op het daarvoor noodzakelijke niveau te brengen Eind 2011 is de jaarlijkse actualisatie van de parkeerexploitatie niet vastgesteld vanwege de negatieve resultaten. Uiteindelijk heeft dit in maart 2012 geleid tot een motie die de raad heeft aangenomen, waarmee onder andere een aantal uitgangpunten voor het betaald parkeren werd gewijzigd: de parkeerexploitatie dient jaarlijks sluitend te zijn; er dient 50% op parkeerbeheer te worden bezuinigd; onderhoud van de garages dient tot een technisch minimum te worden beperkt. Dit besluit heeft er uiteindelijk toe geleid dat het parkeerbeheer is ondergebracht bij Coöperatie Parkeerservice (CPS). 2.2 Masterplan 1.0 tot 3.0 De eerste versie van het Masterplan Stadshart is in 2001 vastgesteld en was het resultaat van een samenwerkingsovereenkomst met een projectontwikkelaar. Dit plan is ontwikkeld naar aanleiding van de visie om als stad uit te groeien naar inwoners en arbeidsplaatsen. Naar renovatie van het bestaande centrum bevatte het plan dan ook vanzelfsprekend een forse uitbreiding: m 2 winkels, m 2 kantoren, 580 woningen, m 2 leisure, m 2 sociaal-culturele voorzieningen en m 2 horeca. In het plan was sloop / opheffing van circa parkeerplaatsen en vervolgens nieuwbouw in parkeergarages van parkeerplaatsen voorzien. De ontwikkeling van het Stadshart is een kwestie van een lange adem inclusief de economische ups and downs, maatschappelijke veranderingen en voortschrijdend inzicht. Dat betekent dan ook dat het masterplan regelmatig moet worden bijgesteld of dat er in ieder geval een heroriëntatie moet plaatsvinden. Ook bij het stadshart is dit de afgelopen 10 jaar gebeurd. De stedenbouwkundige ambities en kwaliteit zijn echter altijd uitgangspunt gebleven. Binnen die context is in de tijd alleen de uitvoering anders opgepakt of is het programmatische of financiële perspectief gewijzigd. Het eerste masterplan uit 2001 was met name gericht op het versterken van bestaande functies en het toevoegen van de functies wonen, werken, winkelen en uitgaan om het Stadshart beter te laten functioneren. De eerste herijking van het masterplan (versie 2.0) vond plaats in Na het verkennen van de ontwikkelingen en de sloop van de hoge route werd geconstateerd dat de financiële Pagina 3

12 haalbaarheid van het programma onder druk stond en dat de winkelroutes niet optimaal zijn. Stedenbouwkundig is het gebied van de Promesse, destijds Wisselplein, daardoor aanzienlijk gewijzigd. Een belangrijk uitgangspunt van het masterplan is het in de pas lopen van de realisatie van het aantal m 2 (door de projectontwikkelaar) en het parkeeraanbod (door de gemeente), om te voorkomen dat te veel parkeerplaatsen worden gerealiseerd. De parkeergarages zijn gedimensioneerd op het piekmoment (de zaterdag). Vanaf 2004 werd achtereenvolgens gestart met de nieuwbouw van de kantoren en woningen aan de Zilverparkkade en de Zilverparkgarage en de renovatie van de Neringgarage. Vervolgens werd gelijktijdig met de ontwikkeling van de Promesse en de Waag de Waaggarage gebouwd. In de ontwikkeling van de Waaggarage (665 plekken) was reeds een voorschot genomen op de ontwikkeling van het tweede gedeelte van de Waag (het zogenaamde Redemaplan) en was er een overmaat van parkeeraanbod t.o.v. de parkeervraag. Maar omdat het waagplan voorzag in 120 woningen, m 2 detailhandel en een casino en bioscoop zou in dit plan ook nog 200 openbare parkeergarageplekken worden gerealiseerd om de totale parkeervraag te kunnen faciliteren. In 2010 bleek het Redemaplan niet realiseerbaar. Het gevolg was daarom een overmaat in parkeerplaatsen vooral op de doordeweekse dag omdat een groot aantal voorzieningen uiteindelijk niet is gerealiseerd. Een nieuwe herijking van het masterplan was noodzakelijk. Versie 3.0 is in 2013 door de raad vastgesteld. 2.3 Bezoekmotieven Stadshart Inmiddels zijn er in Nederland de afgelopen jaren verschillende onderzoeken gedaan naar de bezoekmotieven voor het bezoeken van een winkelcentrum. Hierbij is ook gekeken naar het percentage bezoekers dat zich laat leiden door parkeertarieven. Hieronder volgen enkele korte samenvattingen van de onderzoeken. Consumentenonderzoek (2014): Gezelligheid en prijs belangrijk, parkeerkosten niet Als reden om vaker naar winkelgebieden te gaan wordt het vaakst gezelligheid genoemd, zo blijkt uit het consumentenonderzoek van Multiscope. 52% gaat regelmatig een dagje winkelen voor de gezelligheid en is dan vooral op zoek naar het gevoel een dagje uit te zijn. Naast winkels zijn bijvoorbeeld restaurantjes en terrasjes een aanvulling op de beleving van een dagje shoppen. Ook het aanbod van verschillende winkels speelt daarbij een rol. Consumenten zijn niet alleen op zoek naar de grotere winkelketens, maar zien ook graag kleinere zelfstandige winkels. De prijzen zijn een belangrijke factor om te kiezen voor online winkelen in plaats van offline. 17% vind het verschil daartussen te groot en zou bij lagere prijzen vaker naar een fysieke winkel gaan. De kosten voor het parkeren in en rondom winkelgebieden spelen een veel minder grote rol. Slechts 7% zal bij lagere of gratis parkeerkosten vaker een winkelgebied bezoeken. Uit dit onderzoek onder Nederlandse consumenten blijkt dat bezoekers het aanbod van de winkels en horeca (aantrekkelijkheid van het te bezoeken gebied) veel belangrijker te vinden dan de parkeerkosten. Pagina 4

13 Flevopanel (2013): oplossingen betaald parkeren Het Flevopanel heeft een onderzoek gehouden. Er zijn toen twee vragen gesteld. De vragen en antwoorden in percentages zijn hieronder weergegeven. ANWB ledenraadpleging (2013): keuzevrijheid belangrijk De ANWB heeft in samenwerking met Vexpan in april 2013 onderzoek gedaan naar de mening over parkeren onder haar leden. De conclusie van het onderzoek is dat ANWB-leden keuzevrijheid willen in de wijze van betalen. Bij voorkeur automaten die alle betaalopties mogelijk maken. Parkeerders zijn zeer ontevreden over hoge parkeertarieven en vooraf moeten betalen. Bij voorkeur wordt per minuut betaald. Parkeerders zijn over het algemeen ontevreden over de tariefsstructuur en zijn bereid op afstand van de bestemming te parkeren als zij hiermee geld besparen. Maar tegelijkertijd kijken zij nauwelijks naar de tarieven (doen vooraf geen onderzoek). De informatie verstrekking zou hier dus beter kunnen. Over dit onderzoek moet opgemerkt worden dat niet is vastgesteld welk tarief de bezoekers te hoog vinden. Tevens heeft het betalen per minuut als nadeel dat parkeerautomaten waar contant betaald kan worden de tarieven afgerond worden op de kleinste munteenheid veelal 0,10. Vervoer naar retail (2013): parkeertarief van beperkte invloed In 2013 heeft het KpVV (Kennisplatform Verkeer & Vervoer) verder onderzoek gedaan naar de vervoersmotieven naar winkels. Dit onderzoek is een vervolg op de tien mythes rond parkeren uit De conclusie is niet nieuw, maar de uitgave Vervoer naar retail van het KpVV bevestigt andermaal dat teruglopend winkelbezoek meestal niet te wijten is aan hoge parkeertarieven of minder goede bereikbaarheid. In de publicatie ontzenuwt KpVV op grond van onderzoeken een aantal argumenten die vaak als verklarende factor worden gebruikt om teruglopend winkelbezoek te verklaren. Bijvoorbeeld de mythe dat parkeren en met name de hoogte van de parkeertarieven leidt tot minder bezoek. Pagina 5

14 Bij de keuze van een parkeerlocatie laten automobilisten zich in de praktijk nauwelijks leiden door het parkeertarief, zo blijkt volgens KpVV uit verschillende onderzoeken. Het tarief weegt maar voor 5 procent mee in de locatiekeuze. De primaire overweging voor de keuze van een parkeerplaats is de locatie, met andere woorden de loopafstand tot de bestemming. Wanneer parkeren aan de basisvereisten voldoet, draagt het verder niet bij aan de aantrekkelijkheid van het winkelgebied. De aantrekkelijkheid van het winkelgebied wordt primair bepaald door diversiteit en kwaliteit van het aanbod en de ruimtelijke kwaliteit van het winkelgebied. Stunten met parkeertarieven zal dan ook hoogstens een tijdelijk effect hebben op de kooporiëntatie van consumenten, aldus het rapport. Ook een verhoging van parkeertarieven leidt in de praktijk over het algemeen niet of nauwelijks tot een blijvende daling van het aantal bezoekers. Een andere mythe die in de uitgave aan de orde komt is dat automobilisten meer zouden besteden dan fiets en voetgangers. Weliswaar geven automobilisten per bezoek over het algemeen meer uit, daar staat tegenover dat een fietser frequenter (gemiddeld drie keer per week) naar de winkel gaat dan een automobilist (gemiddeld één keer). Dat betekent voor de ondernemer een grotere kans op impulsaankopen. Per saldo ofwel per week ontloopt het totaal aan bestedingen elkaar niet veel. Algemene conclusie van KpVV na het doorlichten van deze en nog een aantal andere mythen: Vervoer en bereikbaarheid hebben een (veel) kleinere invloed op winkelbezoek en -bestedingen dan andere factoren, zoals nabijheid, sfeer, kwaliteit, winkelaanbod, enzovoort. Uit de voorgaande onderzoeken kan geconcludeerd worden dat de reden waarom men het centrum bezoekt of niet meer bezoekt voor 5 tot 7 % afhangt van het parkeertarief. De overige 95 tot 93 % hangt vooral samen met de aantrekkelijkheid en het voorzienings-winkelaanbod. 2.4 Positie Stadshart in Lelystad Lelystad is ontworpen in een tijd waarin de woonwijken meer dan nu functioneerden als zelfvoorzienende eenheden. Dit vertaalt zich in het spreidingspatroon van de voorzieningen in de stad. Er is uitgegaan enerzijds van een concentratie van centrale voorzieningen op stadsniveau en anderzijds van een spreiding van de dagelijkse voorzieningen over het gehele stadsgebied en dus een bediening op het niveau van de woonbuurt. Dit heeft vandaag de dag tot gevolg dat er sprake is van relatief sterke wijkwinkelcentra met een breed assortiment aan dagelijkse voorzieningen. Het Lelycentre heeft daarin een bijzondere positie gezien zijn historie als voormalig hoofdcentrum van de stad. Een goed functionerend en sterk stadscentrum zou geen hinder moeten ondervinden van het bestaan van deze winkelcentra door het bredere aanbod aan voorzieningen. Toch geven veel stadshartondernemers aan wel degelijk last te hebben van concurrentie door de wijkwinkelcentra. Het feit dat daar gratis kan worden geparkeerd, draagt daaraan bij. Pagina 6

15 2.5 Doelstellingen parkeerplaatsen Stadshart In het Parkeerbeleidsplan Lelystad heeft de raad op 1 september 2009 de doelstellingen voor de parkeervoorzieningen in het Stadshart vastgesteld. Deze doelstellingen zijn nog steeds actueel: In het Stadshart draagt de Gemeente Lelystad zorg voor openbare parkeervoorzieningen met een hoog niveau van gebruikskwaliteit en van voldoende capaciteit voor gemengd gebruik door alle aanwezige functies. De openbare parkeergelegenheden in het Stadshart zijn zodanig verdeeld dat tijdens openingstijden voldoende capaciteit dichtbij winkels beschikbaar is voor klanten van winkels. Gelet op deze doelstellingen en de ambities van het Masterplan Stadshart is de opgave voor de toekomstscenario s voor het parkeren in het Stadshart om met de parkeervoorzieningen een bijdrage te leveren aan een aantrekkelijk Stadshart. In hoofdstuk 6 worden de volgende oplossingsrichtingen beschreven, die een bijdrage moeten leveren aan een aantrekkelijk Stadshart: aantrekkelijke parkeertarieven; gebruiksgemak parkeren; participatie ondernemers; differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen. Pagina 7

16 3 De parkeerexploitatie (PEX) In de Parkeerexploitatie Stadshart (afgekort PEX) zijn meerjarig alle lasten en baten opgenomen, die gerelateerd zijn aan het parkeren in het Stadshart. In dit hoofdstuk wordt de opbouw van de PEX toegelicht en worden de meest recente financiële resultaten besproken. 3.1 Waarom een PEX? In 2003 is het besluit genomen om de exploitatie van alle parkeervoorzieningen in het Stadshart in eigen beheer uit te voeren. In het kader van het Masterplan Stadshart waren grote investeringen in parkeergarages voorzien. Deze investeringen gaven aanleiding om alle lasten en baten in een parkeerexploitatie onder te brengen. De belangrijkste overwegingen voor de parkeerexploitatie zijn de volgende: Een PEX geeft de mogelijkheid om een langjarige exploitatie op te zetten en zo eventuele aanloopverliezen te dekken. In dit geval is gekozen voor een 40-jarige exploitatie, waarbij werd geaccepteerd dat de eerste 13 jaar verliesgevend zouden zijn. Deze verliesgevende beginperiode wordt veroorzaakt door het feit dat de jaarlijkse kapitaallasten van de parkeervoorzieningen in het begin een relatief groot deel van de lasten vormen. Op termijn daalt dit aandeel als de overige baten en lasten stijgen als gevolg van de inflatie. De parkeeropbrengsten vormen de dekkingsbron voor de investeringen in de parkeervoorzieningen en de kosten voor beheer en onderhoud. De PEX geeft de mogelijkheid om het benodigde parkeertarief te berekenen dat past bij een kostendekkende exploitatie. Opbouw PEX In onderstaande figuur zijn de jaarlijkse baten en lasten van de PEX weergegeven. Op dit moment bestaat er een exploitatietekort van circa 0,6 miljoen. De figuur laat goed de onderlinge verhoudingen tussen de verschillende posten zien. De posten worden hierna toegelicht. Baten ( 2,4 miljoen / jaar) Lasten ( 3 miljoen / jaar) 0,2 Exploitatietekort; 0,6 0,2 1,0 Garages en terreinen Straatparkeren Abonnementen en vergunningen Boetes 0,7 0,2 0,1 1,3 Kapitaallasten garages Onderhoud en exploitatie garages Parkeerbeheer Handhaving 1,0 Exploitatietekort 0,7 Beheer garages Figuur: Indicatieve verdeling onderdelen PEX Pagina 8

17 Baten: - Garages en terreinen: opbrengsten van parkeervoorzieningen achter een slagboom. Over de opbrengsten wordt 21% BTW afgedragen aan de Belastingdienst; - Straatparkeren: opbrengsten van gefiscaliseerd parkeren; - Abonnementen en vergunningen: opbrengsten van alle abonnementen voor de garages, parkeervergunningen in het Stadshart en Parkwijk, bewonersvergunningen, bezoekersvergunningen, kraskaarten en ontheffingen; - Boetes: opbrengsten van naheffingsaanslagen (boetes bij niet betalen); Lasten: - Kapitaallasten garages: grote investeringen in parkeergarages en parkeerapparatuur worden annuïtair afgeschreven over een periode van 40 jaar, waarbij er is gerekend met een restwaarde van 25%. De gehanteerde discontorente bedraagt 4,25%. Dit levert de jaarlijkse kapitaallasten; - Onderhoud en exploitatie parkeergarages: dit betreft het groot- en dagelijks onderhoud aan de gebouwen en de apparatuur; - Parkeerbeheer: de organisatie rondom het parkeerbeheer, meldkamer; - Handhaving: kosten van de toezichthouders op straat. Dit betreffen medewerkers die vanuit het Werkbedrijf Lelystad worden ingehuurd; - Beheer garages: dagelijks beheer van de garages, schoonmaak en klein onderhoud (lampen vervangen, etc.). 3.2 Analyse financiële resultaten In de navolgende paragrafen is een analyse van de financiële resultaten beschreven. Per onderdeel van de taart (zie paragraaf 3.1) worden de cijfers toegelicht en de bijsturingsmogelijkheden besproken. Resultaten 2013 en 2014, eerste kwartaal In onderstaande tabellen zijn de resultaten van geheel 2013 en het eerste kwartaal van 2014 weergegeven. Tabel: resultaten 2013 per kwartaal Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal totaal Opbrengsten Reguliere lasten Eenmalige lasten Saldo Tabel: resultaten 2014 eerste kwartaal Kwartaal 1 Opbrengsten Reguliere lasten Eenmalige lasten - Saldo Pagina 9

18 Prognose 2014 Op basis van de resultaten van 2013 en het eerste kwartaal van 2014 is een prognose voor geheel 2014 opgesteld. Daarbij is per begrotingspost en locatie een jaarprognose opgesteld op basis van de (kwartaal)resultaten van de afgelopen jaren. Dit levert onderstaande prognose. Tabel: Prognose 2014 Kwartaal 1 (realisatie) Kwartaal 2 (prognose) Kwartaal 3 (prognose) Kwartaal 4 (prognose) 2014 totaal (prognose) Opbrengsten garages & terreinen Opbrengsten straat Abonnementen, vergunningen en ontheffingen Opbrengsten boetes Opbrengsten totaal Kapitaallasten garages Onderhoud en exploitatie garages Parkeerbeheer en handhaving Lasten totaal Saldo De opbrengsten zijn per kwartaal geprognosticeerd, op basis van het verwachte verloop over de kwartalen. De lasten zijn enkel op jaarbasis geraamd op basis van deelbegrotingen. Dit in verband met het feit dat kosten niet ieder jaar in hetzelfde kwartaal vallen (denk aan onderhoud en aanschaf kleine materialen). Ondanks de lagere lasten in het eerste kwartaal van 2014 wordt het totale lastenniveau ingeschat op dezelfde hoogte als in Reserve parkeren Op 1 januari 2014 bevatte de Reserve parkeren Uitgaande van de prognose voor 2014 zal bij ongewijzigd beleid in 2014 dus nog een dekking moeten worden gevonden ter grootte van circa Opbrengsten straatparkeren 2013 versus 2012 (jaar) De baten zijn in 2013 ten opzichte van 2012 met 0,1 miljoen afgenomen. De afname, ondanks een tariefsverhoging in 2013 met 17% in de garages en 12,5% op straat, wordt veroorzaakt door lagere bezoekersaantallen. Terwijl in 2013 de parkeerinkomsten in de garages zijn gestegen met 17%, zijn de opbrengsten op straat gedaald met 3%. De totale opbrengsten over 2013 zijn daardoor 5% gedaald ten opzichte van Dit wordt mede veroorzaakt door lagere opbrengsten uit boetes. Tabel: opbrengsten boetes Soort % Boetes (naheffingsaanslagen) % CJIB (mulder) % (Afgerond op 1.000) Pagina 10

19 De bijdrage van het CJIB voor ieder mulderfeit is de laatste jaren constant gebleven op 25,00 per verkeersfeit. De hoogte van een naheffingsaanslag is de laatste jaren verhoogd van 54,00 in 2012 naar 56,00 in 2013 (4% stijging). De opbrengsten uit boetes en naheffingen zijn daarentegen met bijna 30% gedaald. Betalingsbereidheid Aangezien de opbrengsten uit boetes zijn gedaald is het van belang om de betalingsbereid te analyseren. Door voormalig Perspectief BV en de Coöperatie Parkeerservice worden de betalingsbereidheid maandelijks bijgehouden door de handhavers zelf. Sinds de overgang naar Coöperatie Parkeerservice worden er jaarlijks ook twee onafhankelijke onderzoeken uitgevoerd. De betalingsbereidheid moet, conform de werkafspraken tussen de gemeente en de Coöperatie boven de 90% zijn. Uit eigen onderzoek van Perspectief BV en Parkeerservice blijkt dat gemiddeld genomen de betalingsbereidheid ruim boven de norm van 90% is gebleven en in 2013 ten opzichte van 2012 met gemiddeld 1 procentpunt is toegenomen tot 95%. Uit twee onafhankelijke betalingsbereidheidsonderzoeken van december 2013 en april 2014 door het bureau Trajan blijkt een betalingsbereidheid van meer dan 92%. De betalingsbereidheid blijft zodoende boven de gestelde norm van 90%. De betalingsbereidheid wordt door de handhavers zelf bijgehouden op een moment van de dag in een maand. Deze cijfers zijn in een jaar opgeteld en door het aantal maanden gedeeld. In het onafhankelijke onderzoek is op drie momenten op een dag gecontroleerd. Doordat wij meer cijfers hebben van de handhavers zelf is mogelijk hierdoor de betalingsbereidheid hoger. Uit het voorgaande kan geconcludeerd worden dat de betalingsbereidheid zodanig is geworden dat de meeste parkeerders keurig hun parkeerbelasting voldoen en de handhaving efficiënter is geworden. Dip in opbrengsten derde kwartaal In de kwartaaloverzichten is zowel in 2012 en 2013 in het derde kwartaal een dip in de inkomsten zichtbaar. Ook in andere gemeenten die lid zijn van de Coöperatie Parkeerservice doet zich een trend voor dat in het derde kwartaal de opbrengst een daling laat zien die zich in het vierde kwartaal hersteld. In onderstaande figuur is dit inzichtelijk gemaakt voor vijf geanonimiseerde gemeenten. Pagina 11

20 , , , , , , , ,00 0,00 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Figuur: Geanonimiseerde ontwikkeling straatparkeerinkomsten gemeenten (bron: CPS) Het koopgedrag van bezoekers vertoont een gelijke verdeling over het jaar heen bij alle gemeenten, waarbij parkeren een afgeleide beweging laat zien. Voorbeelden hiervan zijn een beperkte stijging in mei (vakantiegeld wordt uitgekeerd) de terugloop in de vakantiemaand augustus (mensen op vakantie en op de fiets), wederom stijging bij slechter weer in oktober/november en na de dure uitgaven in de feestmaand december weer een stevige afname. Wat kan men doen met deze informatie over de dip: Groot onderhoud zal zoveel als mogelijk in een dip moeten worden gepland (hierin valt echter ook de bouwvak), of experimenteren met nieuwe technieken waar weinig bezoekers voor nodig zijn. Ook zijn evenementen eenvoudiger te faciliteren (capaciteit) en wellicht tegen een interessanter tarief. Ondernemers kunnen nadenken over activiteiten die bezoekers aantrekken waarbij parkeren kan ondersteunen. Het stunten met het parkeertarief moet worden afgestemd met de activiteiten in de binnenstad om te kunnen ondersteunen. De gemiddelde parkeerduur laat bijvoorbeeld zien dat er in dip momenten ruimte is om het 3 e uur parkeren in de garages tegen een ander tarief uit te geven. Het verdient de aanbeveling om vooral de uitvoering van onderhoud te plannen buiten de pieken om. Pagina 12

21 Lasten parkeerbeheer en handhaving De kosten voor parkeerbeheer zijn in de afgelopen jaren sterk gedaald wordt het eerste volledige jaar waarbij de uitvoering van het beheer is ondergebracht bij CPS. De daling is grotendeels gerealiseerd door efficiencyverbeteringen, minder handhaving en versobering van de dienstverlening (denk aan openingstijden balie, reactiesnelheid bij storingen, etc.) Tabel: verloop kosten parkeerbeheer Lasten Perspectief BV Lasten CPS Totaal incl. kust excl. kust incl. fietsenstalling incl. fietsenstalling excl. fietsenstalling Lasten schoonmaak parkeergarages Sinds CPS de schoonmaak heeft overgenomen is er een grote efficiencyslag gemaakt door de Technische dienst ook schoonmaakwerkzaamheden te laten verrichten. Helaas leidde dit ook tot te vervuilde garages en is er inmiddels een aanvullende opdracht verstrekt (binnen het budget) om extra schoonmaakwerk te verrichten. Dit resulteert in het hogere bedrag in 2014 voor de schoonmaakkosten bij CPS. Tabel: verloop schoonmaakkosten Perspectief BV Coöperatie Parkeerservice Totaal Lasten onderhoud parkeergarages De onderhoudskosten voor de parkeergarages zijn afgelopen jaar sterk gedaald als gevolg van de motie die de raad in maart 2012 heeft aangenomen. Sindsdien is alleen onderhoud uitgevoerd indien de veiligheid in gevaar is en het onderhoud dat noodzakelijk is om de werking van de techniek te kunnen garanderen (brandmeldinstallaties, liften, verwarming, etc). Er zit helaas ook een keerzijde aan deze aanpak; het aantal klachten over de staat van de garages neemt sterk toe en de kosten van herstel van de schade ook. De komende jaren zal een goede balans moeten worden gevonden tussen sober onderhoud en een goede uitstraling van de garages. In de prognose voor 2014 is het onderhoudsniveau van 2013 aangenomen, maar is tegelijkertijd een nieuwe prognose opgesteld voor het onderhoud dat eigenlijk noodzakelijk is, zoals het coaten van de inmiddels kale en gladde vloeren in de Zilverparkgarage, herstel van de brandwerende voorzieningen in de Zilverparkgarage, het herstel van de schades aan de Waaggarage en in 2016 het herstel van de vloer in de Neringgarage. In deze prognose vanaf 2015 wordt er vanuit gegaan dat het onderhoud wordt uitgevoerd op het minimale niveau dat noodzakelijk is om de basiskwaliteit van de garages te handhaven. Keuzes om onderdelen niet uit te voeren hebben gevolgen voor de kwaliteit, maar is een keuze en zal niet meteen tot een besparing op de langere termijn leiden. Pagina 13

22 Voorbeeld: Het gemiddelde bedrag voor het onderhoud over de komende 30 jaar voor de Zilverparkgarage is begroot op Het bedrag voor het onderhoud in 2015 is begroot op Dit is het bedrag dat in 2013 was begroot maar voor een groot deel niet is uitgegeven en nu wel als extra terug komt. Gemiddeld blijft het bedrag ongewijzigd, maar er treedt een verschuiving op. Niet uitvoeren van dit onderhoud zal leiden tot sluiting (door de brandweer in verband met het noodzakelijk herstel van de brandwerende voorziening) of nog meer claims in verband met het uitglijden op de steeds gladder wordende vloer. 3.3 Wat is er nodig voor een kostendekkende exploitatie? Uit de voorgaande analyse blijkt dat ondanks gerealiseerde bezuinigingen de komende jaren een negatief exploitatieresultaat wordt verwacht. Om een kostendekkende exploitatie te bereiken, moeten dus hogere opbrengsten en / of lagere lasten worden gerealiseerd. In hoofdstuk 6 worden de volgende oplossingsrichtingen voor een kostendekkende PEX onderzocht: Hogere opbrengsten: - meer bezoekers - hoger parkeertarief - alternatieve dekkingsbron Lagere lasten: - bezuinigen / efficiency verhogen - verkleinen areaal - boekhoudkundige aanpassingen Pagina 14

23 4 Lelystad in breder perspectief 4.1 Benchmark betaald parkeren Om een goed beeld te krijgen van de prestatie van het Stadshart en het betaald parkeren is een benchmark uitgevoerd onder tien vergelijkbare steden. Deze benchmark heeft ook tot doel om te leren van inspirerende voorbeelden elders. Onderstaande figuren geven een samenvatting van de cijfers uit de benchmark. Alphen aan den Rijn Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren garages: Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied: plaatsen 407 plaatsen 550 plaatsen Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: tot 1,90 / uur 3,6 miljoen 3,7 miljoen Assen Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren garages: Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied: plaatsen 900 plaatsen 300 plaatsen Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: tot 2,- / uur 3,6 miljoen 3,2 miljoen Doetinchem Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren : Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: plaatsen tot 2,40 / uur 3,7 miljoen 3,3 miljoen Pagina 15

24 Helmond Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren garages: Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied: 927 plaatsen 671 plaatsen 200 plaatsen Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: tot 2,00 / uur 3,5 miljoen 2,8 miljoen Hengelo Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren garages: (externe exploitanten) Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied: plaatsen plaatsen 240 plaatsen Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: Hoofddorp tot 1,90 / uur 1,7 miljoen 1,4 miljoen Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren garages: Parkeertarieven: Baten parkeren: tot 1,23 / uur 2,2 miljoen 880 plaatsen Hoorn Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: tot 2,10 / uur 4,0 miljoen 2,4 miljoen Pagina 16

25 Lelystad Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren garages: Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied: plaatsen 933 plaatsen 400 plaatsen Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: tot 1,80 / uur 2,4 miljoen 3,0 miljoen Oosterhout Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren: Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: plaatsen 1,80 / uur 2,1 miljoen 1,2 miljoen Purmerend Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Betaald parkeren garages: Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied: 796 plaatsen 690 plaatsen 300 plaatsen Parkeertarieven: tot 2,00 / uur Roosendaal Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: m 2 wvo Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: tot 1,80 / uur 2,7 miljoen 2,1 miljoen Pagina 17

26 Observaties uit de benchmark Uit de vergelijking van de plattegronden van de onderzochte plaatsen valt direct op dat Lelystad ruim is opgezet en een relatief klein centrum heeft ten opzicht van de stad. Bij plaatsen die een sterke regionale functie vervullen, zoals Doetinchem, blijkt een relatief groot centrum goed te functioneren en worden ook hoge parkeeropbrengsten gerealiseerd. In andere plaatsen, zoals Hengelo, is de exploitatie van de parkeergarages uitbesteed en worden de kosten laag gehouden. 4.2 Inspirerende voorbeelden Ondernemersactie Doetinchem: gratis parkeren op werkdagochtenden Sinds 1 juli 2013 parkeren bezoekers hun auto van maandag t/m vrijdag, tussen 9 en 12 uur s ochtends, helemaal gratis op parkeerlocaties in Doetinchem waar achteraf betalen geldt. Wegens succes wordt de actie nu met een half jaar verlengd t/m 30 juni De actie is een initiatief van binnenstadondernemers en de gemeente Doetinchem. Zij slaan de handen ineen om meer winkelend publiek naar de Doetinchemse binnenstad te trekken. Op het moment dat u het parkeerterrein op of de parkeergarage in rijdt, krijgt u een uitrijkaart bij de slagbomen. Bij vertrek doet u de uitrijkaart in de betaalautomaat, waarna de geparkeerde uren en de kosten getoond en verrekend worden. Parkeert een bezoeker op vrijdag van tot uur, dan hoeft dus slechts voor twee uur parkeergeld te worden betaald. Valt de geparkeerde tijd in zijn geheel binnen de uren waarop gratis kon worden geparkeerd, dan dient men de uitrijkaart wel bij de betaalautomaat aan te bieden, maar is het te betalen bedrag 0 euro. Gepast parkeren in Helmond Nooit meer zoeken naar kleingeld, niet méér betalen dan de parkeertijd en geen angst voor een parkeerboete als je wat later terug bent bij je auto. Met Gepast Parkeren in Helmond betaal je vanaf 1 november 2012 altijd gepast met je parkeerpas. Dat is niet alleen handig, het scheelt ook in de portemonnee. Gepast Parkeren in Helmond werkt heel simpel. Je parkeert je auto en checkt in met je parkeerpas of mobiele telefoon (door te bellen, sms en óf via de app op je smartphone). Na afloop check je op dezelfde manier weer uit. Je betaalt achteraf via automatische incasso. Een bezoek aan het centrum van Helmond wordt zo nóg aantrekkelijker. Gepast Parkeren is een extra mogelijkheid om te betalen voor het parkeren in Helmond. Het blijft dus ook gewoon mogelijk om met een pinpas of muntgeld te betalen bij de betaalautomaat. Om gebruik te kunnen maken van Gepast Parkeren moet je je eenmalig aanmelden. Nadat je je hebt aangemeld, krijg je een parkeerpas thuisgestuurd. Hiermee kun je Gepast Parkeren. Ook kun je gebruik maken van je mobiele telefoon. In sommige parkeergarages kun je zelfs direct doorrijden. Pagina 18

27 Daar wordt je nummerbord gelezen. Doordat het nummerbord van je auto gekoppeld is aan je profiel, hoef je verder nergens rekening mee te houden. Je kunt op alle plekken parkeren waar je het EP logo ziet staan. Je vindt bij deze parkeerplaatsen een zogenaamde EP-lezer. Daar bied je de pas kort aan als je parkeert. Diezelfde handeling verricht je als je vertrekt. Achteraf wordt het bedrag dat je verschuldigd bent van je rekening afgeschreven. Op je persoonlijke pagina kun je zien waar je geparkeerd hebt en wat de gemaakte parkeerkosten zijn. Met de pas kun je bij een aantal locaties goedkoper parkeren. Q-Park: parkeertickets als spaartegoed. Bij Q-Park Centrum in Zwolle, Q-Park Museum-Centrum in Apeldoorn en Q-Park Boreel in Deventer start per 12 december een proef met het Q-Park Spaarprogramma. Hierbij kunnen parkeerders hun parkeerticket gebruiken om te sparen voor korting op merkartikelen. Deze kwaliteitsproducten variëren van MP3-spelers en parfums tot aan huishoudelijke apparatuur. We willen de loyaliteit van onze klanten belonen, zo stelt Mark van Haasteren, Algemeen Directeur Q-Park Nederland. Klanten die mee willen doen met het spaarprogramma kunnen zich inschrijven met hun adres en ontvangen dan meteen een registratiebonus van 25 kortingseuro s. Vervolgens kunnen ze bij elk bezoek aan één van de drie parkeergarages sparen voor meer korting. Bewoners krijgen op vertoon van hun abonnementspas gratis tien 30% kortingskaarten voor hun bezoek. Je bezoeker trekt bij binnenkomst gewoon een kaartje. Als ze gaan betalen bij de betaalautomaat moeten zij eerst het kaartje wat ze hebben ontvangen bij de inrit in de betaalautomaat steken en vervolgens het kortingskaartje wat ze van jou gekregen hebben. De korting wordt verrekend en het openstaand bedrag kan betaald worden aan de betaalautomaat. Ontvang je vaker dezelfde mensen? Dan is er ook de mogelijkheid om een oplaadbare kaart te ontvangen via de beheerder van de parkeergarage. Voor deze kaart geldt hetzelfde kortingstarief en biedt je meer gemak. Nijmegen: parkeren met korting Winkeliers in de Nijmeegse binnenstad delen kortingsbonnen uit, waarmee klanten tijdens de Mariken Winterfeesten goedkoper kunnen parkeren in de Keizer Karel-parkeergarage. Een parkeerkaartje bij deze nieuwe garage bij het NS-station is met de kortingsbon 25 procent goedkoper. De gemeente Nijmegen draagt met de speciale parkeerkorting bij aan 'de gastvrije wintersfeer in de Nijmeegse binnenstad'. Pagina 19

28 Aantal auto's Aantal auto's Aantal auto's Aantal auto's 5 Relevante ontwikkelingen Met de voorgeschiedenis en de financiële situatie is de huidige situatie in beeld gebracht. Uit de benchmark zijn voorbeelden van elders gekomen. In dit hoofdstuk worden de relevante cijfermatige ontwikkelingen besproken, die van invloed zijn op de ontwikkeling van de PEX en meegenomen moeten worden bij het te voeren beleid. 5.1 Feiten en cijfers Bezetting parkeergarages In onderstaande figuren is de bezetting van de drie parkeergarages in het Stadshart weergegeven, gedurende het jaar. Hierin is goed te zien dat er sprake is van overcapaciteit Bezetting parkeergarages werkdagen capaciteit 1200 Bezetting parkeergarages zaterdag capaciteit Figuur: bezetting parkeergarages per maand 2012 en 2013 Uit de verdeling van de bezetting gedurende het etmaal (zie onderstaande figuur) is af te lezen hoeveel restcapaciteit er nog in de garages aanwezig is. Het piekmoment ligt zowel op werkdagen als op zaterdag rond uur, waarbij op zaterdag dan circa 68% van de garagecapaciteit bezet is. De maximale bezettingsgraad op piekmomenten varieert per garage: maximaal 72% in de Zilverparkgarage, 80% in de Neringgarage en 86% in de Waaggarage. Bij het ziekenhuisterrein komt het voor dat het terrein volledig bezet is tijdens bezoekuren. In bijlage I is een uitgebreid overzicht van de bezetting per locatie opgenomen. Etmaalverdeling bezetting garages werkdagen Etmaalverdeling bezetting garages zaterdag capaciteit capaciteit :00 04:00 08:00 12:00 16:00 20:00 00:00 04:00 08:00 12:00 16:00 20:00 Figuur: etmaalverdeling bezetting parkeergarages 2012 en 2013 Pagina 20

29 Aandeel van de parkeerders Aandeel van de parkeerders Verblijfsduur bezoekers Stadshart De verblijfsduur van de parkeerders is een belangrijke indicator voor het functioneren van het Stadshart. Daarnaast is het van belang bij het opstellen van tariefscenario s. In algemene zin verblijft 90 tot 97% van de parkeerders korter dan 5 uur in het Stadshart. De verdeling van de eerste 5 uur is weergegeven in onderstaande figuur. Verdeling parkeerduur garages gemiddelde werkdag Verdeling parkeerduur garages zaterdag 30,0% 30,0% 25,0% 25,0% 20,0% 20,0% 15,0% 10,0% ,0% 10,0% ,0% 5,0% 0,0% 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Parkeerduur in uren 0,0% 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Parkeerduur in uren Figuur: verdeling parkeerduur garages 2012 en 2013 Hoewel de gemiddelde parkeerduur op zaterdag iets langer is dan op werkdagen parkeert in beide gevallen circa 50% van de bezoekers korter dan één uur. Op zaterdag parkeert in % van de bezoekers korter dan 2 uur. In bijlage I is een uitgebreid overzicht per locatie opgenomen. Ontwikkelingen winkelgebieden De afgelopen 10 jaar is in het gehele land een daling van het aantal bezoekers van winkelcentra zichtbaar als gevolg van de opkomst van internetverkopen. De economische crisis heeft deze trend nog verder versneld. Ook in Lelystad is deze ontwikkeling duidelijk zichtbaar. In onderstaande grafiek is bovendien te zien dat Lelystad in 2004 nog aan de bovenzijde van het landelijk gemiddelde zat, terwijl Lelystad in 2013 is gedaald naar de onderzijde (bron: Locatus). Pagina 21

30 Figuur: ontwikkeling bezoekersaantallen winkels De toenemende omvang van de internetbestedingen hebben ook invloed op de detailhandel. Hoewel die groei zich vooral voltrok in de dienstensector (banken, reizen, verzekeringen) en enkele specifieke branches (wit- en bruingoed, consumentenelektronica), ondervinden nu ook modische en andere branches zoals speelgoed en huishoudelijke artikelen omzetderving. Hoewel creatieve ondernemers het internet ook hebben omarmd en nieuwe businessmodellen met combinaties van bricks&clicks en Multichannelling hun omzetpotenties weer verhogen. Naast genoemde factoren speelt ook de vergrijzing en ontgroening een rol. Oudere, inactieve mensen besteden substantieel minder aan detailhandel dan jonge, groeiende gezinnen en werkenden. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot toenemende bedrijfsbeëindigingen en leegstand. Landelijk gezien is de leegstand toegenomen van 5,4% naar 6,8%, maar de verschillen tussen typen winkelgebieden en delen van Nederland zijn groot. Juist in perifere delen van Nederland (Noordoost Groningen, Zuid Limburg) zijn effecten van ontgroening en vergrijzing nadrukkelijk zichtbaar en daar is de leegstand in winkelcentra en binnensteden dan ook substantieel. Ook bij meubelboulevards, tuincentra en bouwmarkten is de leegstand fors toegenomen. Op A1-locaties en in sterke binnensteden is de leegstand echter onverminderd laag. De verschillen tussen de ogenschijnlijk winnaars en verliezers nemen toe. De genoemde ontwikkelingen spelen in meer of mindere mate ook in Lelystad. Op basis van de hiervoor beschreven marktontwikkelingen is het evident, dat de ambities ten aanzien van de uitbreiding van het stadshart opnieuw bepaald moeten worden. De in 2009 bepaalde marktmogelijkheden voor retail in Lelystad zijn gewijzigd. Voor de herijking is daarom onderzoek uitgevoerd naar het huidige functioneren en de economische uitbreidingsruimte voor de detailhandel in Lelystad. Hierop wordt nader ingegaan in de navolgende alinea s onder Voorgang Masterplan Stadshart. Pagina 22