NOTA VOOR DE RAAD. Datum: 20 november 2015

Transcriptie

1 WW w g,m,«oosterhout NOTA VOOR DE RAAD Datum: 20 november 2015 Nummer raadsnota: BI Onderwerp: Verlenging van het huidig Beleidskader maatschappelijke ondersteuning ' ' en 'Addendum Wmo 2015' en vaststelling van de wijzigingsverordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2016 Portefeuillehouder: Bijlagen: Ter inzage: Janse 1. Wijzigingsverordening 1. Verordening Verordening maatschappelijke maatschappelijke ondersteuning gemeente ondersteuning gemeente Oosterhout 2016 Oosterhout Addendum Wmo Beleidskader maatschappelijke ondersteuning Voorstel: 1. Het beleidskader maatschappelijke ondersteuning en het Addendum Wmo 2015 te verlengen tot 1 januari 2017; 2. De wijzigingsverordening Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2016 vast te stellen; 3. De huidige werkwijze voor burgerparticipatie in het kader van de Wmo vast te stellen tot het besluitvormingsmoment in 2016 over de nieuwe invulling van burgerparticipatie. Samenvatting Op 1 januari 2015 zijn wij uitvoering gaan geven aan onze nieuwe taken en verantwoordelijkheden uit de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) Samen met de veranderingen op het gebied van Jeugdzorg en de Participatiewet is hiermee door het Rijk de eerste stap gezet in de ontwikkeling van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Gemeenten zijn verantwoordelijk geworden voor het bieden van ondersteuning aan een grotere groep kwetsbare inwoners, van jong tot oud en met een diversiteit aan ondersteuningsvragen en behoeften. Het jaar 2015 beschouwden we als een transitiejaar, waarin ervaring in de praktijk is opgedaan met onze nieuwe taken en verantwoordelijkheden en de hiervoor gemaakte keuzes. Gedurende dit jaar hebben we gemerkt dat de operationele implementatie van een dergelijke grote systeemverandering niet in een jaar staat. Ook in 2016 zal er nog tijd nodig zijn voor de implementatie. De omslag in het denken en handelen die deze veranderingen vragen, is zeker niet in een jaar gerealiseerd. Dat lag ook in de lijn der verwachting. Hierbij speelt ook mee dat er voor een grote groep cliënten nog sprake was van een overgangsrecht tot 1 januari In oktober 2014 heeft uw raad het Addendum Wmo 2015 en de 'Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2015' vastgesteld. Er is toen gekozen om de structuur en de uitgangspunten uit het 'Beleidskader maatschappelijke ondersteuning ' te hanteren, omdat

2 de gekozen richting en de instrumenten uit het beleidskader goed toepasbaar zijn op de veranderingen in de Wmo In het Addendum is opgenomen dat er een nieuw beleidskader voor de periode opgesteld zou worden. Op dit moment wordt uw raad gevraagd om het huidige beleidskader maatschappelijke ondersteuning (hierna beleidskader m.o.) en het Addendum Wmo 2015 te verlengen tot 1 januari De (veelal) abstracte uitgangspunten en doelstellingen zijn gericht op het kunnen meedoen van Oosterhouters en de wijze waarop die mogelijkheden vergroot kunnen worden. Deze doelstellingen en uitgangspunten vormen de basis van waaruit in de dagelijkse praktijk gewerkt wordt door vrijwilligers, professionals en de gemeente. In de praktijk zien we dan ook terug dat deze uitgangspunten en doelstellingen nog steeds passend zijn. Door de grootheid van de omslag per 1 januari 2015 is er meer tijd nodig om de operationele implementatie gereed te krijgen. Zo zal er in 2016 tijd nodig zijn om alle cliënten met overgangsrecht te spreken en vanuit de Wmo 2015 hun ondersteuning te organiseren. En wanneer dan tot slot ook de systemen zijn ingeregeld, kan er gereflecteerd worden op de huidige uitgangspunten en gekeken worden naar nieuwe uitgangspunten. Naast het afronden van de operationele implementatie zal er in 2016 verdere actie worden ondernomen gericht op innovatie en vernieuwing van het sociaal domein. De transformatie waar vaak over wordt gesproken vraagt om innovatie en vernieuwing van bestaande systemen, producten en diensten. Een van de concrete onderwerpen waaraan verder gewerkt wordt in 2016 is burgerparticipatie. Uw raad wordt daarom voorgesteld om tot het moment dat er een voorstel ligt voor de nieuwe invulling van burgerparticipatie in te stemmen met de huidige werkwijze. Met de kennis van het transitiejaar 2015 en in de wetenschap dat ook in 2016 de ontwikkeling en implementatie van de transitie nog de nodige aandacht en tijd vragen, is het belangrijk om bewust tijd vrij te maken om gericht bezig te zijn met innovatie en vernieuwing. In deze tijd van veranderingen wordt uw raad dan ook voorgesteld om praktisch te handelen en om in te stemmen met een verlenging van één jaar van het beleidskader m.o. en het Addendum Wmo Daarnaast wordt uw raad een aantal voorstellen (veelal tekstueel) gedaan om de in oktober 2014 vastgestelde verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2015 te wijzigen. Deze wijzigingen zorgen voor verduidelijking en corrigeren een aantal onvolkomenheden. De volgende wijzigingen worden in de verordening aangebracht: Artikel I De Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2015 wordt als volgt gewijzigd: A. In artikel 1 komt de begripsomschrijving van 'uitvoeringsbesluit' te luiden: Uitvoeringsbesluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout Dit in verband met de actualisatie van het uitvoeringsbesluit. B. In artikel 1 komt de begripsomschrijving van 'zachte maatwerkvoorzieningen' te luiden: de ondersteuningstaken (begeleiding en dagbesteding) gericht op het bevorderen van zelfredzaamheid en participatie van de cliënt opdat hij zo lang mogelijk in zijn eigen leefomgeving kan blijven. In deze begripsomschrijving was abusievelijk Hulp bij het Huishouden opgenomen. C. In artikel 8 komt het zevende lid, onder b te luiden: De kostprijs van dienstverlening, opvang of beschermd wonen in natura wordt per periode vastgesteld en is maximaal gelijk aan de vergoeding die de gemeente voor de dienstverlening, opvang of beschermd wonen over die periode verschuldigd is. Door het toevoegen van het woord 'maximaal' wordt recht gedaan aan het feit dat een eigen bijdrage voor een maatwerkvoorziening in het kader van begeleiding altijd lager zal zijn dan de vergoeding die gemeente hiervoor verschuldigd is. De waarde van de laagste eenheid van de geïndiceerde klasse wordt hiervoor gehanteerd. D. In artikel 8 komt het achtste lid te luiden: De kostprijs van een pgb is maximaal gelijk aan het verstrekte bedrag. Door het toevoegen van het woord 'maximaal' komt tot uitdrukking dat de hoogte van de eigen bijdrage voor maatwerkvoorzieningen begeleiding volgens een andere systematiek wordt vastgesteld dan de hoogte van het persoonsgebonden budget voor maatwerkvoorzieningen begeleiding. Uitdraai van: 20 november :29 uur Pagina: 2

3 Artikel II A. Deze verordening wordt aangehaald als "Wijzigingsverordening Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2016". B. Dit besluit treedt in werking op 1 januari Wat willen we bereiken? Als gemeente zijn we vanaf 2015 verantwoordelijk voor de inrichting en het structureren van het dagelijkse leven van onze kwetsbare inwoners. Het nieuwe zorgsysteem moest eenvoudiger (regelarm) worden voor cliënten én voor professionals en moest daarnaast ook een integrale aanpak van problemen ondersteunen en faciliteren. Hiervoor heeft uw raad zowel in het Addendum, als in de in september 2013 vastgestelde lokale principes en de regionale ontwikkelrichting, doelstellingen en uitgangspunten benoemd. Het heeft tijd nodig om de omslag in ons handelen en denken te maken naar: het uitgaan van de mogelijkheden en talenten van mensen en hun sociale netwerk; een situatie waarin professionals passanten zijn in iemands leven, van 'hulpverlenen' naar 'faciliteren bij...'. Dit geldt overigens niet wanneer er sprake is van langdurige (levenslange) ondersteuning; flexibiliteit in de passende ondersteuning en zorg, en daardoor meebewegen met de leefwereld van mensen en hun netwerk; een integraal aanbod van ondersteuning en zorg, dat aansluit bij de leefwereld van mensen vanuit het principe één gezin, één plan, één regisseur; vertrouwen en het vanuit daar ruimte geven aan professionals om de juiste ondersteuning te bieden. Het is daarom belangrijk om deze omslag voldoende tijd te geven om te laten landen in de uitvoering. We streven er dan ook naar om in het eerste half jaar van 2016 de operationele implementatie af te ronden, zodat er in de tweede helft van 2016 ruimte ontstaat om te reflecteren op de vastgestelde doelstellingen en uitgangspunten. Doordat de uitgangspunten en doelstellingen uit het beleidskader m.o. en het Addendum Wmo 2015 nog steeds passend zijn kan er door deze stukken met een jaar te verlengen tot 1 januari 2017 ruimte worden gecreëerd om de lopende processen op een adequate manier af te ronden en op te pakken. Verder zorgt de wijziging van de verordening dat er een aantal onduidelijkheden worden verholpen en dat een aantal onvolkomenheden worden gecorrigeerd. Transformatie In het proces voorafgaand aan de invoering van de Wmo 2015 zijn er al stappen gezet in het vernieuwen van de zorg, onder andere door via een bestuurlijk aan bested ings proces op resultaten de maatwerkvoorzieningen in te kopen; door direct te starten met het neerzetten van integrale sociale wijkteams voor Jeugd en Wmo; en door aan nieuwe aanbieders vier keer per jaar de mogelijkheid te bieden om in te stromen in het contract. In 2016 en 2017 zal er naast de dagelijkse uitvoering en het afronden van de operationele implementatie ruimte (tijd) moeten zijn om binnen het sociaal domein aan de slag te gaan met de verdere innovatie en vernieuwing. Bij innovatie is er een onderscheid tussen proces- en productinnovatie: procesinnovatie richt zich op vernieuwing van bestaande processen of een nieuw proces voor de ontwikkeling van producten en de levering aan de gebruiker. Productinnovatie richt zich op de ontwikkeling van nieuwe producten of het vernieuwen van bestaande producten. Beide vormen van innovatie zijn nodig om daadwerkelijk de ondersteuning aan mensen zo te organiseren dat deze aansluit bij de omslag van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Passend hierbij is het streven naar een situatie waarin ingezet wordt op het voorkomen van zware, professionele ondersteuning door meer aandacht te hebben voor preventie. Om te komen tot duurzame vernieuwing van de zorg moet er actieve betrokkenheid zijn van verschillende partijen: gemeenten, zorgverzekeraars, zorgaanbieders, maatschappelijke organisaties, etc. Ook inwoners spelen hierbij een belangrijke rol, omdat zij de gebruikers zijn van deze duurzame zorg. Vanuit de vastgestelde visies in het sociaal domein zal er in 2016 met onze partners stilgestaan moeten gaan worden bij hoe vernieuwing verder doorgezet kan worden tot oplossingen voor een duurzame zorg in de toekomst. Als gemeente zullen we het werken aan deze vernieuwende oplossingen gaan faciliteren. Uitdraai van: 20 november :29 uur Pagina: 3

4 De gevolgen van innovatie De omslag in het denken en handelen heeft niet alleen tijd nodig. Maar het is ook belangrijk met elkaar in gesprek te gaan over de betekenis van innovatie en de consequenties hiervan. Dit is belangrijk, omdat er wrijving ontstaat tussen dat wat we wensen en doen vanuit de dagelijkse praktijk (de leefwereld) en dat wat vanuit bestaande systemen van controle en beheersing willen weten (de systeemwereld). De opgave voor 2016 en verder is dan ook om de leefwereld en de systeemwereld 1 weer op elkaar te laten aansluiten. Wat gaan we daarvoor doen? In het Addendum en de verordening zijn concrete keuzes vastgelegd op basis van het beleidskader m.o., de regionale ontwikkelrichting transitie AWBZ-Wmo (raad september 2013) en de vastgestelde wet Wmo Na besluitvorming door uw raad over de verlenging van het beleidskader m.o. en het Addendum Wmo 2015 en over het wijzigen van de verordening zal ook het 'Uitvoeringsbesluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2015' worden geactualiseerd. Het 'Uitvoeringsbesluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Oosterhout 2016' wordt eind december, begin januari door ons college vastgesteld. Het geactualiseerde uitvoeringsbesluit zal daarna ter inzage voor uw raad worden gelegd. De praktijk Op 1 januari 2015 zijn we gestart met de uitvoering van onze nieuwe taken en verantwoordelijkheden uit de Wmo Samen met onze partners bieden we ondersteuning aan onze inwoners gericht op het herstel van hun zelfredzaamheid en participatie en hun mogelijkheden om zo lang mogelijk thuis te wonen. Het eerste jaar 2015 beschouwden we daarvoor als een transitiejaar, waarin ervaring in de praktijk is opgedaan met onze nieuwe taken en verantwoordelijkheden en de hiervoor gemaakte keuzes. Echter heeft de hervorming van het Nederlandse zorgstelsel vergaande consequenties voor de Nederlandse samenleving en is van grote impact in de levens van mensen. Er wordt daarom vaak gesproken over een onderscheid tussen de feitelijke transities en de transformatie. Het is evident dat veranderingen van deze omvang niet in een jaar hun beslag kunnen krijgen in de samenleving. Daarnaast is gebleken dat er meer tijd nodig is voor de implementatie, zoals bijvoorbeeld het voeren van gesprekken met cliënten met overgangsrecht over hun ondersteuning onder de Wmo. We streven er dan ook naar om de operationele implementatie in de eerste helft van 2016 af te ronden. Als gemeente zullen we daarna op basis van de ervaringen en ontwikkelingen moeten nagaan of we ons beleid dienen bij te stellen en/of aan te passen. Hierbij is het goed om te beseffen dat deze grootschalige veranderingen niet binnen een of twee jaar zijn gerealiseerd, maar dat dit een continu proces is. De ontwikkelingen in het sociale domein zijn namelijk in grote mate afhankelijk van de transformatie van de Nederlandse samenleving: van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Dit vraagt dat we als gemeente steeds meer samen werken met onze inwoners, maatschappelijke instellingen en ondernemers in Oosterhout. Met het eindresultaat dat iedereen in de Oosterhoutse samenleving zoveel mogelijk op hun eigen manier en zelfgekozen wijze mee kan doen aan de samenleving. Werken aan de transformatie In het beleidskader m.o. en het Addendum Wmo 2015 staan uitgangspunten en doelstellingen om te komen tot vernieuwende oplossingen in de ondersteuning van mensen. Hoewel deze uitgangspunten en doelstellingen richting geven aan de mogelijke vernieuwing van het Sociaal Domein bestaat er nog steeds onzekerheid over de precieze oplossingen voor de transformatie-vraagstukken. Om te leren over de verschillende innovatieve oplossingen in de ondersteuning zelf, preventieve mogelijkheden, waardoor ondersteuning niet of later nodig is en om nieuwe samenwerkingsverbanden te stimuleren, zijn experimenten in de praktijk nodig. Daarom gaan we in 2016 proactief aan de slag met innovatie en vernieuwing. Dit gaan we onder andere doen door deel te nemen aan experimenten van onze partners en het stimuleren en initiëren van nieuwe experimenten. Het is belangrijk dat we ons hierbij realiseren dat het leren voorop staat in deze experimenten en dat de monitoring van deze De systeemwereld bestaat uit de mate van binding (de wijze waarop het systeem betrokkenheid regelt), de balans van geven en nemen (de rechtvaardigheid die binnen het systeem is geregeld) en de sociale ordening (die de structuur binnen het systeem regelt). Al deze componenten bepalen hoe de systeemwereld er uit ziet. Uitdraai van: 20 november :29 uur Pagina: 4

5 experimenten daarop is gericht. In 2015 is minimaal gebruik gemaakt van de gereserveerde financiële ruimte voor innovatie uit het Wmo-budget. Voor een deel is dit verklaarbaar, doordat niet alle innovatie financiële middelen van de gemeente vraagt en voor een ander deel doordat de focus in 2015 heeft gelegen op het implementeren van de transities. Werken aan de gevolgen van innovatie In de praktijk zien we de gevolgen van de botsing tussen de leefwereld en de systeemwereld terug wanneer het bijvoorbeeld gaat over het vast stellen van de rechtmatigheid van de betalingen van resultaatgefinancierde inkoop. Vanuit de situatie voorafgaand aan de transities lijkt de betekenis van goed organiseren soms te gaan over het goed organiseren van een systeemactiviteit (plannen, controle, beheersing), terwijl goed organiseren gaat over het in de praktijk gezamenlijk handelen in het hier en nu gericht op de bestaansreden van de organisatie. Tenslotte, heeft iedere vorm van organiseren een bedoeling. Zorgorganisaties bestaan om goede zorg te verlenen aan hun cliënten. Het gaat er dan ook om of er wordt gedacht vanuit de bedoeling van de organisatie of vanuit de systemen die de organisatie heeft gecreëerd. Het voorstel is dan ook dat ons college in 2016 in gesprek gaat met uw raad over de gevolgen van de botsing(en) tussen de systeemwereld en de leefwereld. Dit gesprek zal concreet gaan over de bewegingsruimte die ons college krijgt om te innoveren en vernieuwen. Welke kaders stelt uw raad aan het creëren van duurzame zorg en ondersteuning? Is het bijvoorbeeld acceptabel als er geen goedkeurende verklaring van de jaarrekening wordt gegeven door de accountant? Een voorbeeld waarbij we in 2015 al hebben gezien dat de leefwereld niet langer aansloot bij dat wat we hadden gecreëerd in de systeemwereld is de vaste samenstelling van het Wmo-platform als vertegenwoordiging van de Wmo-doelgroep. Met de uitbreiding van onze taken en verantwoordelijkheden in de W m o 2015 is de doelgroep van de W m o nog gevarieerde geworden in hun problematiek en ondersteuningsbehoefte. Dit betekent ook iets voor de wijze waarop zij actief kunnen meedenken en praten over het beleid. Een representatieve vertegenwoordiging van deze doelgroep is niet te vatten in een vaste samengestelde groep. Echter verplicht de Wmo de gemeente om haar inwoners vroegtijdig in staat te stellen voorstellen te doen en advies te geven. Hierbij is expliciet toegevoegd dat het nadrukkelijk ook cliënten of hun vertegenwoordigers moeten zijn waar mee wordt gesproken. De wet zegt echter niets over de vorm waarin de gemeente dit organiseert. De wijze waarop we dit nu doen is door per onderwerp (thema) in de Wmo na te gaan over wie dit beleid gaat en te zorgen dat we met een vertegenwoordiging van die groep in gesprek gaan. Dit doen we door te werken vanuit de principes van Factor C en verbindend bestuur. Belangrijk bij deze gesprekken is dat we de aansluiting zoeken met de leefwereld van betrokkenen door bijvoorbeeld in de avonden of op een voor hen bekende locatie in gesprek gaan. In 2016 wordt op het onderwerp burgerparticipatie teruggekomen met het doel aan uw raad een voorstel te doen voor een te hanteren werkwijze. Tot dat moment stellen we uw raad voor in te stemmen met deze huidige werkwijze, zodat we op een rechtmatige wijze invulling geven aan burgerparticipatie. Wat mag het kosten? Het betreft hier de reguliere uitgaven voor de uitvoering van de Wmo. Op welke manier is/wordt vormgegeven aan burgerparticipatie? Bij de start van de transitie van de AWBZ naar de Wmo, begin 2012, is er nadrukkelijk gekozen voor een co-creatieproces met de betrokkenen. Dit vanuit de overtuiging, dat het nodig is om de kennis en kunde uit het veld te betrekken om goede ondersteuning te kunnen organiseren. De ervaring is dat personen werkzaam binnen het veld, cliënten, vrijwilligers en mantelzorgers goed weten wat er beter en anders zou kunnen en wat goed functioneert. Door op deze manier het proces vorm te geven is de opgave om met aanzienlijk minder geld onze inwoners goede ondersteuning te bieden een gezamenlijke verantwoordelijkheid geworden. Dit heeft geresulteerd in een intensief proces, waarbij we een groot beroep hebben gedaan op de vrijwillige inzet van veel betrokkenen (cliënten en hun vertegenwoordigers, mantelzorgers en de Wmo-raden/platforms van de zes gemeenten). Gedurende dit proces zijn er verschillende formele besluitvormingsmomenten voor uw raad geweest. Ook na 1 januari 2015 is het co-creatieproces verder gegaan door in gesprek te blijven met onze partners, professionals uit het veld, cliëntenraden van onze partners, etc. Aangezien uw raad wordt voorgesteld Uitdraai van: 20 november :29 uur Pagina: 5

6 WW w gemeente QoStefhOUt BESLUIT VAN DE RAAD Nummer: Bl DE RAAD VAN DE GEMEENTE OOSTERHOUT; Gelezen het voorstel van het college van 20 november 2015 BESLUIT: 1. Het beleidskader maatschappelijke ondersteuning en het Addendum Wmo 2015 te verlengen tot 1 januari 2017; 2. De wijzigingsverordening verordening maatschappelijke ondersteuning 2016 vast te stellen Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 15 december DE RAAD VOORNOEMD, voorzitter ř griffier Uitdraai van: 20 november :29 uur Pagina: 7

7 1 In. et. v / 3^ PVDA MOTIE BURGERPARTICIPATIE WMO De raad van de gemeente Oosterhout, in vergadering bijeen op 15 december 2015, gehoord hebbende de beraadslagingen met betrekking tot agendapunt "Verlenging beleidskader maatschappelijke ondersteuning", overwegende dat: het college de gemeenteraad op 28 juli 2015 per brief heeft laten weten te stoppen met het WMO-Platform als formele vorm voor burgerparticipatie in het kader van de WMO; het college in deze brief aangeeft in de komende maanden te gaan werken aan een vernieuwde invulling voor burgerparticipatie; hierbij op hun verzoek de leden van het WMO-Platform betrokken zullen worden; uit het antwoord op schriftelijke vragen van GroenLinks blijkt dat het college nog niet gestart is met het werken aan een vernieuwde invulling voor burgerparticipatie; in de raadsnota wordt aangegeven dat er in 2016 op dit gebied een voorstel zal komen, maar dat niet duidelijk is wanneer in 2016 dat zal zijn; het wenselijk is dat er zo snel mogelijk een voorstel komt voor de vernieuwde invulling van burgerparticipatie in het kader van de WMO. verzoekt het college: Uiterlijk in de raadsvergadering van april 2016 aan de gemeenteraad een voorstel voor te leggen betreffende de vernieuwde invulling van burgerparticipatie in het kader van de WMO,, en gaat over tot de orde van de dag. M W.. roenlinks)