POLENNIEUWSBRIEF. Nieuwsbrief van de Polencommissie van de Immanuëlkerk te Barendrecht. Nr

Transcriptie

1 POLENNIEUWSBRIEF Nieuwsbrief van de Polencommissie van de Immanuëlkerk te Barendrecht Nr VOORWOORD Sinds de tweede nieuwsbrief van de Polencommissie van de Immanuëlkerk is de actiemarkt gepasseerd. Inmiddels is het midzomer en staat de tweede werkvakantie in Piotrków Trybunalski voor de deur. Daarvan hopen we in de volgende nieuwsbrief uitvoerig te berichten. ACTUALITEITEN Actiemarkt 21 mei was een fantastische dag. Het weer kon niet beter. In de kerk en erbuiten bruiste het van activiteiten. Binnen de rommelmarkt en de verkoop van gegraveerde glazen, sieraden. bonbons, enz. In de minimarkt op de parkeerplaats werden o.a. boeken, tassen, groente en fruit en broodjes hamburger verkocht. JV Shalom verdiende honderden euro s met de verkoop van ijs en toiletpapier. Opnieuw bracht de veiling heel veel op. Velen hebben meegewerkt en heel veel mensen kwamen kijken en kopen. De opbrengst was bij deze vijfde actiemarkt hoger dan ooit ervoor: 6.250,-. We zijn alle medewerkers heel dankbaar, met name Menno, Ella, Kees en Gert die het belangrijkste deel van de organisatie op zich hadden genomen. Enkele beelden van de actiemarkt: Polennieuwsbrief 3 1

2 Polennieuwsbrief 3 2

3 Bezoek uit Toruń In de kerkbode heeft het ook al gestaan: Twee jaar na het bezoek van twaalf leden van de gemeente van Piotrków Trybunalski hopen we van 27 t/m 30 oktober een aantal leden van de gemeente van Toruń in ons midden te hebben. Wie bereid is voor deze dagen twee gasten te ontvangen, kan dat melden via of Polennieuwsbrief 3 3

4 Werkvakantie in Piotrków Trybunalski Op vrijdagavond 1 juli hopen we om 21:00 uur met z n zevenen weg te rijden bij de Immanuëlkerk. Later voegt ook de achtste zich nog bij ons. De bestemming is net als vorig jaar Piotrków Trybunalski. Een deel van de groep van vorig jaar gaat weer naar het oosten om daar weer contacten te hebben met de jongeren van Piotrków en hulp te bieden in en rond het gebouw van de gemeente daar en ook om te assisteren bij het evangelisatiewerk. Op zaterdagmorgen hopen we aan te komen in de mooiste stad van Polen, Kraków. Rond 18:00 uur vertrekken we vandaar om enkele uren later in Piotrków Trybunalski aan te komen. Het vakantiebijbelclubwerk, waarbij we dagelijks vijftig tot tachtig kinderen verwachten, meest uit achterstandsmilieus en weeshuizen, speelt zich gedurende vijf dagen af tussen 10:00 uur en 14:00 uur. Enkele delen van het programma krijgen een Hollands accent. Zo is er een presentatie van Nederland en een ochtend met een oud-hollandse spelencircuit. De kleine gemeente van Piotrków spant zich altijd erg in voor dit diaconaal en evangelisatiewerk, maar is heel dankbaar voor de assistentie die ze erbij krijgen. Het overige deel van de tijd zal op verschillende manieren worden ingevuld, zo is een bijbelstudie van Nederlandse met Poolse jongeren gepland, een volleybalwedstrijd Polen Nederland en een gezamenlijke barbecue. We hopen op zaterdagmorgen 9 juli weer in Barendrecht aan te komen. In memoriam ds. Tadeusz Jarosz uit Warschau Op 19 mei overleed ds. Tadeusz Jarosz, predikant te Warschau van de Evangelisch Christelijke Kerk in Polen, op 78-jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker. Ik heb altijd grote bewondering en waardering gevoeld voor de gedrevenheid en inzet van Tadeusz Jarosz voor het uitdragen van het evangelie en zijn streven aan jongeren en ouderen te ondersteunen die hulp nodig hadden en ik zal nooit vergeten de vriendelijkheid en humor van Barbara, zoals ik die ervoer vanaf de eerste keren dat ik gastvrij door hen werd ontvangen in de communistische periode in hun woonruimte in een van de weinige overgebleven (en triestige) vooroorlogse delen van Warschau aan de Noakowskiego. Het was tijdens mijn tweede reis door Polen en de eerste keer dat ik in Warschau kwam. We hadden een camping gevonden, maar Tadeusz en Barbara bezwoeren ons bij hen te komen logeren. Toen een koude en natte nacht gepasseerd was, gaven we ons gewonnen. Wat ons toen onder andere opviel, was dat Tadeusz, toen wij diep in de nacht naar bed gingen, nog druk bezig was met van alles en dat hij al weer bezig was, toen wij ontwaakten en dat terwijl ik allerminst een langslaper kan worden genoemd. Begin jaren tachtig kwamen mensen van de hervormde gemeente van Elspeet echt door een wonder dat is een lang verhaal en misschien iets voor een volgende nieuwsbrief in contact met Jarosz. En daardoor kwam ik bij hem op een zomerdag van Ik zette enkele bestuursleden van HOE die Polen bezochten op het spoor naar hem. En HOE bracht de hervormde gemeente van Oene, die een project zocht, in contact met hem. Later sloot de hervormde gemeente van Wapenveld zich hierbij aan. Hieruit ontstonden intensieve, nog steeds bestaande contacten en ondersteuning. Uit een (enigszins aangepast) persbericht van de stichting HOE Ds. Jarosz was de drijvende kracht en oprichter van de toerustingscentra ARKA-1 en -2 in Warschau. De predikant was een van de eerste contacten die Stichting Hulp Oost-Europa had in Polen. Zijn hele leven heeft ds. Jarosz zich ingezet voor mensen in nood. Hij zorgde er ook voor dat op twee plaatsen kinderen jeugdevangelisatiewerk werd opgezet. In ARKA-2 hield hij iedere zondag kerkdiensten. Hij is op 26 mei onder grote belangstelling begraven. Polennieuwsbrief 3 4

5 Bestuurslid Frans van den Berg: Wij zullen ds. Jarosz met grote waardering herdenken, niet alleen vanuit stichting Hulp Oost-Europa, maar ook vanuit de hervormde gemeenten Oene en Wapenveld, die jarenlang intensief contact onderhielden met de predikant. Ds. Jarosz is voor ons allen een voorbeeld geweest hoe je in woord en daad het evangelie verspreidt. Velen jongeren, en via de jongeren de ouderen, heeft hij tot Jezus gebracht. In de tijd van het communisme werd door de Evangelische Kerk in Polen op beperkte schaal geëvangeliseerd. Ds. Jarosz raakte betrokken bij kinderevangelisatie. Gedurende een periode van tien jaar organiseerde hij voor Poolse kinderen vakantieweken bij de Zwitserse broeder Andre. Deze stelde zijn hotel in Zwitserland gedurende een bepaalde periode van het jaar beschikbaar voor de Poolse kinderen. Ds. Jarosz initieerde de bouw van een eigen centrum voor jeugd- en kinderevangelisatiewerk in een stuk bos aan de rand van een voorstadje van Warschau. Met financiële hulp uit Zwitserland en Nederland (stichting HOE en de hervormde gemeenten van Elspeet en Oene) werd grond gekocht en een gebouw gerealiseerd. ARKA 1 werd een feit en in 1990 vond de opening plaats. (In de zomer van dat jaar verbleef ik er enkele dagen met een HGJB-jongerenkamp, waarvoor ik in Polen een rondreis had uitgestippeld. Wij waren de eerste gasten. Paul.) Vanaf de opening tot heden worden jeugdkampen en conferenties voor verschillende doelgroepen georganiseerd. Bij het centrum woont één van de zoons van ds. Jarosz. Daniel Jarosz en zijn echtgenote Lydia beheren het centrum en organiseren al het werk. Vanaf 1992 namen ds. Jarosz en zijn vrouw Barbara het initiatief in Warchau-Oost (veel dichter bij het stadscentrum) opnieuw een stuk grond te kopen voor een tweede centrum. Na jaren van voorbereiden en onderhandelen stelt het stadsbestuur een stuk grond beschikbaar van m2. In 1997 werd ARKA 2 geopend. Door middel van kinderwerk (evangelisatie) en sociaal diaconaal werk voor de arme mensen in de wijk is een nieuwe kerkelijke gemeente gesticht. De naam van de gemeente is Getsemane. De gemeente hoort bij het kerkverband van ds. Tadeusz Jarosz: de Evangelische Kerk in Polen, een behoudend kerkverband dat zijn oorsprong heeft in Rusland (waarbij ook alle ons bekende gemeenten behoren Paul). Tot op vandaag vindt het kinderen jeugdwerk goede voortgang, functioneert de (nog kleine en kwetsbare) gemeente en worden dagelijks veel mensen in Warschau van voedsel en ander benodigdheden voorzien. AGENDA data activiteiten 2011 do. 03/02 vergadering Polencommissie do. 24/03 zo. 27/03 Arnold Hoogenboom en Gerrit van Asselt naar Piotrków Trybunalski vr. 15/04 ma. 18/04 Rein v.d. Have en Paul Verkade naar Lublin, Hrubieszów en Warschau za. 21/05 actiemarkt voor Polen ma. 23/05 vergadering Polencommissie za. 02/07 za. 09/07 werkvakantie in Piotrków Trybunalski di. 30/08 vergadering Polencommissie do. 08/09 ma. 12/09 conferentie van Poolse voorgangers in Oene za. 10/09 zo. 11/09 ontvangst van Marek en Ewa Pyra (uit Hrubieszów) wk. 40 (03/10 06/10) vergadering Polencommissie do. 27/10 ma. 31/10 delegatie uit Toruń is een weekend in Barendrecht wo. 02/11 inzameling schoenendozen in Immanuëlkerk vr. 09/12 ma. 11/12 schoenendoosreizen naar Toruń en Piotrków Trybunalski 2012 do. 17/05 ma. 21/05 reis van gemeenteleden van de Immanuëlkerk naar Piotrków Trybunalski za. 02/06 actiemarkt voor Polen in Barendrecht in Polen Hulp Oost-Europa Polennieuwsbrief 3 5

6 WETENSWAARDIGHEDEN Częstochowa, dé bedevaartplaats Tegen de zomer zijn in Polen op veel plaatsen affiches te vinden, waarin de pelgrimages naar Częstochowa worden aangekondigd. (Zie afb. 1) Als je zomers door Polen reist, kun je op doorgaande wegen de pelgrims in groepen tegenkomen. (Zie afb. 2) Voor het grootste deel zijn het jongeren, begeleid door geestelijken op weg, vaak zingend en zwaaiend naar wie hen tegemoet rijden. Afhankelijk van de afstand naar Częstochowa lopen ze twee, vijf, tien, dagen. Onderweg overnachten ze in gastgezinnen in de plaatsen die ze passeren. Ook ouderen kunnen op pelgrimage. Zij reizen zelfstandig of met bussen. Ooit zag ik een groep oudere pelgrims in Toruń lopen. Ik kon me niet voorstellen, dat ze vandaar te voet naar Częstochowa zouden gaan. Mij werd toen verteld, dat ze daar een stuk liepen om daarna weer in de bussen te stappen die hen richting Częstochowa zouden brengen. De aankomst in Częstochowa is voor deze groepen pelgrims altijd gepland op zaterdagen en omdat de massa veel te groot zou worden, als iedereen tegelijk arriveerde, zijn de zomerzaterdagen verdeeld over diverse delen van Polen. Dus uit een bepaald deel van Polen komen de pelgrimgangers op de eerste zaterdag van juli aan, die uit een ander deel op de tweede zaterdag, enz. Ik heb erbij gestaan als groepen (of massa s) pelgrims arriveerden. Bijzonder is het dan te zien hoe sommigen als ze na vele dagen lopen de Jasna Góra aanschouwen, op hun knieën neervallen door emoties overmand. Bijzonder ook te zien, hoe diezelfde mensen even later, als ze in de kapel van de Zwarte Madonna staan en even tijd willen hebben voor gebed en meditatie, door geestelijken worden opgejaagd vanwege de lange rijen pelgrims die ook nog langs de Zwarte Madonna willen lopen Het beste kun je er dus maar op een doordeweekse dag zijn. De Zwarte Madonna van Częstochowa Ik las een stuk over Częstochowa waarin deze bedevaartsplaats vergeleken werd met Mekka en Lourdes. De vergelijking met Mekka is redelijk overtroffen. Jaarlijks bezoeken miljoenen bedevaartgangers deze plaats die dé bedevaartsplaats voor alle moslims waar ook ter wereld. Dit is Częstochowa bepaald niet voor de wereldwijd verspreide katholieken. Wel is Częstochowa het Mekka voor de Poolse katholieken. Deze plaats overstijgt verreweg alle andere plaatsen, als het gaat om religieuze betekenis voor de Polen. Deze betekenis ontleent ze aan de Zwarte Madonna, een beroemde icoon van Maria, die zich bevindt in een kapel op de Jasna Góra (lichte berg), een eeuwenoud kloostercomplex. Częstochowa is een stad met ruim inwoners. De stad ligt tussen Piotrków Trybunalski (80 km) en Katowice (50 km). Częstochowa is een belangrijke industriestad met metaal-, textiel-, chemische- en voedingsmiddelenfabrieken. De stad is vooral beroemd vanwege het Paulinerklooster op de Jasna Góra (lichte berg), een heuvel in het westen van de stad. In de barokke kloosterkerk bevindt zich de zwarte madonna van Częstochowa. De zwarte madonna van Częstochowa is een icoon van de maagd Maria. Die icoon zou in 1384 naar Częstochowa zijn gebracht. Tijdens een van de vele veldslagen in de middeleeuwen rukten de hussieten in 1430 de icoon uit het altaar. Ze namen hem mee, maar onderweg ontdekten ze dat de icoon steeds zwaarder werd. Toen ze hem met zwaarden probeerden stuk te hakken, begon de icoon te bloeden. Uiteindelijk viel hij in drie stukken uiteen. De koning gaf opdracht hem te restaureren, maar in de linkerwang van Maria lieten ze een litteken zitten. Er wordt wel verteld, dat dit litteken langzaamaan groter wordt. En veel Polen geloven dat als dit litteken een zekere plaats bereikt de oordeelsdag er zal zijn. Aan deze zwarte madonna worden talloze wonderen toegeschreven. In de loop der eeuwen hebben koningen, hoogwaardigheidsbekleders en pelgrims vele geschenken gegeven aan het klooster. Er zijn onder andere duizenden voorwerpen van edelsmeedkunst bewaard gebleven. De status van deze bedevaartsplaats werd bevestigd door de bezoeken van paus Johannes Paulus II en paus Benedictus XVI. Polennieuwsbrief 3 6

7 De Zwarte Madonna is veelal verborgen achter een gouden schrijn. Elke middag (en wellicht ook elke morgen) wordt een mis opgedragen. Dan gaat onder indrukwekkend trompetgeschal, terwijl ieder knielt, de schrijn langzaam omhoog en wordt de Zwarte Madonna van Częstochowa zichtbaar. Mariaverering ten top De Polen beschouwen Maria als de 'koningin van Polen' en de Zwarte Madonna van Częstochowa als de belangrijkste afbeelding van haar. Volgens de overlevering is deze icoon geschilderd door de evangelist Lucas en is een tafel uit het huis van Maria door de evangelist als canvas gebruikt. Twee jaar geleden wilde men weer eens een sterke impuls geven aan de verering van Maria. Een kopie van de icoon reisde door het land. In de grote steden werd ze in de hoofdkerk tentoongesteld. Op de route die de auto waarin de icoon werd vervoerd, aflegde versierden velen de afscheidingen van hun tuin met vlaggetjes, in de steden waren grote spandoeken aangebracht, bijvoorbeeld met de tekst Poznan verwelkomt de koningin van Polen, op talloze plaatsen hingen versieringen aan huizen en flats, dit alles ongeveer zoals het bij ons gaat met versieringen als het Nederlands elftal aan Europese of wereldvoetbalkampioenschappen deelneemt. Zwarte madonna s Een zwarte madonna is binnen de religieuze beeldende kunst en de Mariaverering een afbeelding of een beeld van een Madonna waarvan het gezicht zwart is, doordat het in die kleur geschilderd is of doordat er zwart materiaal (vooral hout) voor het beeld gebruikt is. Soms wordt aangenomen dat de donkere kleur ontstaan is door de ouderdom van het hout of door het veelvuldig aansteken van kaarsen voor het beeld (roet), maar dit is niet juist. Zwarte madonna's zijn over het algemeen van het begin af aan zo bedoeld en gaan terug op een zinsnede in de Bijbel (Hooglied 1: 5-6), waar staat: "Ik ben zwart maar lieflijk". Dit slaat mogelijk op de koningin van Sheba. Een zwarte godin komt in de geschiedenis van de religie meerdere keren voor. Sommige van de vruchtbaarheids-, moeder- en aardgodinnen waren zwart. In het gebied tussen Anatolië, Egypte en Mesopotamië bestond de cultus rond de moedergodinnen Cybele, Astarte, Isis en Ishtar. Van daaruit breidde zich deze traditie uit in westelijke richting met Artemis, Demeter en Ceres. Ook in het Oosten met de zwarte godin Kálii. In de Keltische cultuur werden Freya en Ana vereerd. Zij gelden als voorlopers van de zwarte madonna's. Onderzoekers zien de christelijke zwarte madonna's niet als opzichzelfstaand verschijnsel, maar als vervolg op deze eeuwenoude tradities. De oudste figuren van zwarte madonna's stammen uit de romaanse periode. Het bijzondere is dat deze figuur op vele plaatsen bijna gelijktijdig te vinden is. Het is mogelijk dat deze originele zwarte madonna's voor het eerst door de Tempeliers vanuit het Midden-Oosten naar West-Europa, vooral naar Frankrijk, werden meegenomen. Nog steeds komen zij vooral in Centraal-Frankrijk (Auvergne), in de Provence en in de Pyreneeën voor. Alle zwarte madonna's uit deze vroege periode bezitten dezelfde kenmerken. Ze zijn ongeveer zeventig centimeter hoog. Ze zijn rechtop zittend uitgebeeld met grote ogen en rechtuit in de verte starende blik. De handen en vingers zijn buitenproportioneel groot. Ze houden een kind op schoot met een bal in zijn hand dat naar voren kijkt. Het gezicht van het kind ziet eruit als het gezicht van een volwassene. Latere zwarte madonna's bijvoorbeeld uit de barok worden vaak staand weergegeven en bestaan in verschillende afmetingen. Vele Madonna's werden in de loop der tijd vernield en beschadigd. De overgebleven exemplaren roepen echter tot op heden een grote fascinatie op. Plaatsen waar een zwarte madonna werd vereerd, ontwikkelden zich vaak tot een bedevaartsoord. Voor de Poolse katholieken geldt de Zwarte Madonna ( Czarna Madonna of Matka Boska [moeder Gods]) van Częstochowa op de berg Jasna Góra als nationale schat. Het beeld is niet alleen van grote religieuze betekenis, maar staat al sinds eeuwen symbool voor de identiteit en de vrijheidsdrang van de Poolse bevolking. Het behoort tot de zogenaamde Lucasschilderijen (iconen die worden toegeschreven aan Lucas) en dateert uit de tijd tussen de zesde en de negende eeuw. Paul Verkade Bron: Wikipedia (o.a.) Polennieuwsbrief 3 7

8 een affiche op een kerkdeur in Piotrków Trybunalski pelgrims onderweg Polennieuwsbrief 3 8

9 een van de wegen waarlangs de pelgims naar de Jasna Góra lopen het klooster op de Jasna Góra Polennieuwsbrief 3 9

10 een plattegrond van het klooster op de Jasna Góra Polennieuwsbrief 3 10

11 het interieur van de barokke basiliek van Częstochowa in een kapel naast de kerk bevindt zich de Zwarte Madonna Polennieuwsbrief 3 11

12 de kapel van de Zwarte Madonna Polennieuwsbrief 3 12

13 Voor het grootste deel van de icoon is een aankleding aangebracht waarin talloze edelsteden verwerkt zijn de Zwarte Madonna van Częstochowa Polennieuwsbrief 3 13