Boekbesprekingen. Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie /1
|
|
- Leona Verbeke
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 hulpmiddelen als kaders waarin de hoofdlijnen worden samengevat. Ook worden concrete voorbeelden veel te laat geïntroduceerd en is de tekst onvoldoende gestructureerd. Voor de toekomst zijn we daarom nog steeds op zoek naar een geschikte tekst om theoretische onderbouwing van de EFT over het voetlicht kunnen brengen, op een manier die aansluit bij de beleving en het denken van jonge mensen in opleiding tot GZ-psycholoog. Literatuur Angus, L. (2007). Narrative Therapy, DVD series 1: Systems of psychotherapy, Washington DC: APA. Elliott, R., Watson, J., Goldman, R., & Greenberg, L. (2004). Learning Emotion-Focused Therapy: The Process-Experiential Approach to Change. Washington DC: APA. Greenberg, L. (2007). Emotion-focused Therapy for Depression. DVD series 2: Specific treatments for specific populatiens. Washington DC: APA. Marijke Baljon 86 David Cain. Person-centered Psychotherapies (2010). Washington DC: APA. ISBN , 193 pagina s (onderdeel van Theories of Psychotherapy Series, Jon Carlson & Matt Englar-Carlson, eds.) Inleiding David Cain, klinisch en sociaal psycholoog, doceert aan de universiteit van San Diego, Californië en aan de Chapman Universiteit. Naast het voeren van een eigen psychotherapiepraktijk is hij redacteur en medewerker van talloze Engelstalige tijdschriften op het gebied van persoonsgerichte psychotherapie. Het boek over persoonsgerichte psychotherapie uit de serie Theories of psychotherapy verdient zeker een bespreking in ons tijdschrift, ondanks het feit dat er al een review is in PCEP (2011, 10-1, pp ). Als voormalig collega van Rogers schetst Cain de groei van een niet-directieve, cliëntgerichte psychotherapie naar de huidige vorm, de proces-experiëntiële benadering. Om de bespreking van zijn toegankelijke en overzichtelijke boek toch wat anders te maken zal ik mijn bijdrage in een licht reflecterende vorm gieten. Inhoud Het centrale uitgangspunt van Rogers theorie was zijn visie op de zelfontwikkeling van de cliënt, die hij de actualiseringtendens noemde. Dat Rogers (1951) al modern was lag in het feit dat hij gaandeweg de aandacht voor de techniek naar de houding van de therapeut verschoof en naar de subjectieve beleving van de cliënt. In 1957 formuleerde Rogers de noodzakelijke en voldoende voorwaarden voor een therapeutische persoonlijkheidsverandering (Kirschenbaum, 2007, p. 194) in de vorm van If-Then hypotheses: Twee personen zijn in een psychologisch contact. De cliënt is in een staat van incongruentie, is kwetsbaar of angstig. De therapeut, is congruent en geïntegreerd in de relatie. De therapeut heeft een onvoorwaardelijke positieve houding ten opzichte van de cliënt. De therapeut heeft een empathisch begrip voor het interne referentiepunt van de cliënt en communiceert deze ervaring met de cliënt. Het empathisch begrip en de waardevrije positieve houding van de therapeut moet minstens aan de cliënt worden medegedeeld. Later voegde Rogers aan het laatste punt toe: De echtheid of congruentie van de therapeut moet als zodanig ook door de cliënt waargenomen en begrepen worden. Van toen naar nu, een geschiedenis Naast en na de klassieke cliëntgerichte psychotherapie ontstond onder invloed van Eugene Gendlin (1996) de focusing-georiënteerde psychotherapie en de ontwikkeling van het begrip experiencing. Sommige auteurs volgden de opvattingen van Gendlin, anderen gaven er een
2 eigen vorm aan. Zo ontwikkelde Laura Rice (1974) de methode van de evocatieve reflectie, die ze als een meer actieve, levendige en krachtige vorm van empathie zag. Greenberg, Watson, Elliott en Goldman (2004) mengden de essentie van de cliëntgerichte psychotherapie met elementen uit de gestalttherapie, het existentialisme en Rice s en Gendlin s experiëntiële methoden, tot een empirisch ondersteunde emotion-focused therapy (EFT), een meer proces-experiëntiële variant. In de EFT worden emoties voornamelijk bekeken op hun inherent adaptieve mogelijkheid. Emotieregulatie en hechtingspatronen staan centraal, evenals de kwaliteit van de therapeutische relatie waarin ook de medewerking van de cliënt een grote rol speelt. De innerlijke ervaring van de cliënt wordt gevolgd en in proces gezet. Er worden door deze auteurs drie fases van de EFT onderscheiden: in fase 1 gaat het over de opbouw van de werkrelatie en bewustwording, waardoor via empathie en positieve waardering een veilige omgeving wordt gemaakt voor de cliënt om gevoelens op te laten komen en te onderzoeken. De cliënt krijgt ook voorlichting over hoe emoties kunnen werken. In fase 2 is er sprake van evocatie en exploratie. Hiervoor worden onder meer de evocatieve empathie, experiëntiële focusing en de tweestoelendialoog gebruikt. In fase 3 gaat het over transformatie van de manier waarop je met emoties kunt omgaan, het geven van nieuwe betekenissen daaraan en de opbouw van een nieuw zelfnarratief. Prouty (1994) ontwikkelde zijn Pre-Therapie, een manier om psychologisch contact te maken met verbaal gehandicapte cliënten, onder meer via letterlijke contactreflecties of omschrijvingen van de waargenomen lichaamshouding. Ook de existentiële psychotherapie ontwikkelde zich verder. Rogers deed zelf hiertoe een eerste poging in zijn discussie met Martin Buber over de I-Thou-relatie. Cooper (2004) geeft een overzicht van de overeenkomsten van de existentiële en de cliëntgerichte manieren van denken. Bij beide benaderingen vinden we nadruk op de uniciteit en individualiteit van de cliënt, en wordt er een poging gedaan om cliënten te begrijpen in termen van hun subjectieve belevingen. Psychologische problemen worden hier gezien als het gevolg van verwrongen of ontkende ervaringen. Therapeutische technieken worden afgewezen omdat ze het belang van een wezenlijk menselijke ontmoeting, met nadruk op het accepteren en valideren van de cliënt, belemmeren. Vervolgens ontstonden er allerlei integratieve psychotherapievormen op een cliëntgerichte basishouding. De meest belangrijke ontwikkeling van de persoonsgerichte psychotherapie is volgens Cain toch wel het gebruik van het zelf van de therapeut in zijn therapeutische interactie. Mearns en Cooper (2005) schrijven over het werken op het niveau van de relational depth, een staat van diepgaand contact en betrekking tussen twee mensen, waarin ieder werkelijk zichzelf is in relatie met de ander, en van daaruit in staat is om de belevingen van de ander diepgaand te begrijpen. Mensen bestaan primair in relatie tot elkaar en zo worden dan ook de problemen van de cliënt beschreven. Therapie gaat over een dialogische ontmoeting tussen therapeut en cliënt, meer dan over een bepaalde behandeling die de therapeut aan de cliënt kan geven. Hiermee komen deze auteurs dichter bij de visie van Buber (1958, 1998) dan Rogers (Kirschenbaum, 2007). Zelfactualisering wordt in deze benadering gezien als een bijproduct van de kwaliteit van de ontmoeting. Ten slotte ontstonden er andere visies op een pluralistisch zelf. Cooper e.a. (2007) benoemt deze multipele elementen als configuraties van het zelf, manieren van zijn, sub-zelven, innerlijke stemmen of delen. Cliënten kunnen dan ook refereren aan verschillende delen van zichzelf, die gerelateerd kunnen zijn aan verschillende sociale rollen. Wil je deze opvatting volgen, dan zou de visie van Rogers over de zelfactualisering herzien moeten worden. Met de verschillende visies op het zelf, het contact en de wederzijdse rolverdeling tussen therapeut en cliënt veranderen ook de beschrijvingen van het therapieproces. Hierin moet de therapeut present zijn, met aandacht voor de vorm en inhoud van de therapeutische relatie, waardevrij accepterend en bevestigend, de cliëntgerichte visie. De vraag is wel in hoeverre een therapeut kan beantwoorden aan deze eisen, de wederzijdsheid van een therapeutische relatie is beperkt, alleen mogelijk voor zover het in het belang van de cliënt is en relevant voor de therapeutische situatie. Bij empathie is de alsof-kwaliteit van het ingeleefde gevoel belangrijk, het is niet de bedoeling dat je als therapeut in je cliënt verdwijnt, dan zou 87
3 88 er geen communicatie mogelijk zijn. Wat betreft de emotie, zowel expressie van als reflectie over de emotie zijn belangrijk. Specificeerde Rogers bij de formulering van zijn If-Then - hypotheses slechts twee condities voor de cliënt, een psychologisch contact en de incongruentie, kwetsbaarheid en/of angst, in de huidige benadering komt de vraag om actieve participatie en betrokkenheid van de cliënt meer naar voren. Kijken we naar de resultaten van het empirisch onderzoek van de CCT, dan zien we dat de positieve therapieresultaten voornamelijk worden toegeschreven aan de therapeutische werkrelatie, samen met de basiscondities. Onderzoeken we deze basiscondities apart, dan blijkt er een verschil aanwezig tussen de effecten van empathie, waardevrije waardering en congruentie (Elliott, e.a., 2004). Empathie is verantwoordelijk voor ongeveer tien procent van het positieve effect, terwijl het in de beleving van de cliënten veel hoger scoort. Het effect van de waardevrije positieve houding van de therapeut scoort hoger, terwijl het begrip congruentie veel onduidelijker lijkt en de effecten daarvan inconsistent zijn. Bij de meer moderne soorten persoonsgerichte therapie blijkt de focusinggerichte psychotherapie positief door de cliënten gescoord te worden als onderdeel van een CCT. De effecten van Pre- Therapie zijn statistisch veel moeilijker hard te maken, maar de waardering bij behandelaars en cliënten is hiervan hoog. EFT geeft over het algemeen statistisch goede resultaten, en lijkt de vergelijking met andere therapiesoorten goed te doorstaan. Therapie at relational depth scoort goed, omdat het hier niet alleen gaat over het oproepen van emoties, maar omdat er ook aandacht is voor de reflectie hierover. EFT voor paren scoort bijzonder hoog in de empirische onderzoeken, deels door de emotioneel stimulerende behandeling, deels door de verbinding met de hechtingstheorie (Snijder, 2011). We kunnen ons afvragen of CCT voor iedereen geschikt c.q. werkzaam is. Het gaat bij de beantwoording van deze vraag natuurlijk niet alleen over de methode of de eigenschappen van de therapeut, maar ook over de eigenschappen, de motivatie en de vermogens van de cliënt. Sommige soorten psychopathologie reageren beter op verschillende soorten therapeutische benadering. Over het algemeen zou je kunnen stellen dat CCT niet is aangewezen voor obsessief-compulsieve stoornissen, fobieën, autisme-spectrumstoornissen, chronische schizofrenie, acute paniekstoornissen, mentale retardatie. Met de term niet wordt niet bedoeld helemaal niet, maar waarschijnlijk niet alleen of niet als eerste behandelingsmethode. Ook in het empirisch onderzoek zou meer aandacht gegeven kunnen worden aan de eigenschappen en omstandigheden van de cliënt. Met name culturele verschillen kunnen maken dat een bepaalde therapiemethode niet pakt, bijvoorbeeld een autonomiebevordering bij mensen die stammen uit een autoritaire wij-cultuur. Cliëntgericht kan dan beter benoemd worden met de term client-informed Werk in uitvoering! Therapie als co-creatie Persoonsgerichte psychotherapie blijft work in progress, bijvoorbeeld van autonome zelfbepaling bij Rogers naar de huidige aandacht voor het zelf in relatie. De noodzakelijke voorwaarden voor therapeutische verandering die Rogers formuleerde blijken niet helemaal voldoende te zijn, alhoewel ze zeker positief werkzaam zijn. De perceptie van de cliënt van de basiscondities is niet altijd even groot, de relationele kwaliteiten van de therapeut krijgen een veel grotere waardering. Zo heeft empathie bijvoorbeeld een beter effect wanneer het overeenkomt met de visie van de cliënt over empathie. Herformulering van de therapeutische voorwaarden 1 De cliënt heeft problemen op een belangrijk levensgebied, verlangt hulp en zoekt vrijwillig hiervoor professionele hulp. 2 De cliënt is actief betrokken en receptief in de therapeutische werkrelatie, werkt samen en heeft een positieve verwachting dat de therapie zal helpen. 3 De therapeut en de cliënt zijn wederzijds accepterend en bevestigend.
4 4 De therapeut is consistent present (voor en met de cliënt) en actief betrokken in al de aspecten van het therapeutisch proces. 5 De therapeut ziet de cliënt als in staat om constructieve veranderingen tot stand te brengen. Hij streeft ernaar de vrijheid en autonomie van de cliënt te ondersteunen wanneer het gaat om de richting van de therapie te bepalen en welke doelen er bereikt moeten worden. Therapie wordt gezien als een leerproces en is gericht op de zelfhelende mogelijkheden van de cliënt. 6 Therapeut en cliënt maken iedere therapie specifiek doordat ze samenwerkende partners zijn in de definitie van het probleem van de cliënt, de verlangde doelen, middelen om dit te bereiken en de ontwikkeling van een optimale therapeutische relatie. 7 De therapeut begrijpt de subjectieve realiteit van de cliënt en deelt dit begrip op een empathische manier mee aan de cliënt. 8 De therapeut deelt relevante delen van zichzelf op een congruente manier mee voorzover dat in het belang van de cliënt is. 9 De therapeut gebruikt alle therapeutische middelen die helpend voor de cliënt zijn. Hier gaat het om een bepaald therapeutisch pragmatisme en een zich richten op wat werkt. De cliënt heeft hierin een actieve rol. 10 De therapeut stimuleert de cliënt om belangrijke belevingen te bewerken om op die manier de adaptatie te faciliteren en een meer effectief gedrag te krijgen. Emotionele ervaringen worden opgeroepen, in proces gezet, en er wordt over gereflecteerd. 11 De therapeut monitort de kwaliteit van de therapeutische relatie, de voortgang van de cliënt, elk probleem in de therapeutische relatie en werkt samen met de cliënt om eventuele aanpassingen te maken. 12 De cliënt beleeft bij de therapeut relevante constructieve relationele kwaliteiten en bedoelingen die de veranderingen en groei faciliteren zoals die door de cliënt worden nagestreefd. Conclusie De cliëntgerichte psychotherapie was en is een noodzakelijk uitgangspunt voor de ontwikkeling van de huidige persoonsgerichte therapie. Het wezenlijke verschil tussen toen en nu is de nadruk op het zijn in relatie. Door de nadruk op de relationele zijnsvorm is de rol van de cliënt duidelijker geworden, hij/zij heeft de eigen verantwoordelijkheid gekregen voor het therapieproces. De therapeut levert naar vermogen het gevraagde, en houdt daarbij zijn professionele en ethische verantwoordelijkheid. Zoals duidelijk mag zijn in mijn bijdrage vind ik het boek van Cain zeer toegankelijk en aan te raden om te lezen. Het geeft niet alleen een goed historisch overzicht van de ontwikkeling van de persoonsgerichte therapievorm, het maakt ook duidelijk dat de relationele zijnsopvatting aanleiding kan geven tot een wezenlijk aangepaste therapievorm. Annemarie Snijder Literatuur Buber, M. (1958, 1998).Ik en Jij. Vertaling M. Storm. Utrecht: Erven Bijleveld. Cain, D.J. (2010). Person-Centered Psychotherapies. Washington DC: APA. Cooper, M. (2004). Existential approaches to psychotherapy. In P. Sanders (Ed.), The tribes of the person-centered nation (pp ). Ross-on-Wye, England: PCCS Books. Cooper, M., O Hara, M., Schmid, P.F., & Wyatt, G. (2007). The Handbook of person-centered psychotherapy and counselling. New York, NY: Palgrave Macmillan. Elliott, R., Watson, J.C., Goldman, R.N., & Greenberg, L.S. (2004). Learning emotion-focused therapy. Washington DC: APA. Gendlin, E. (1996). Focusing-oriented psychotherapy. New York, NY: Guilford Press. Kirschenbaum, H. (2007). The life and Work of Carl Rogers. Ross-on-Wye, PCCS Books. Mearns, D., & Cooper, M. (2005). Working at relational depth in counselling and psychotherapy. London, England: Sage. Prouty, G. (1994). Theoretical evolutions in person-centered/experiential applications to schizophrenic and retarded psychosis. Westport, CT: Praeger. 89
5 Rice, L.N. (1974). The evocative function of the therapist. In D.A. Wexler & L.N. Rice (Eds.), Innovations in client-centered psychotherapy, pp New York, NY: Wiley. Rogers, C.R. (1951). Client-centered Therapy. Boston, MA: Houghton Mifflin. Rogers, C.R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), Snijder, A.M. (2011). Een beschouwing over de visie van Susan Johnson c.s. over de integratie van seksualiteit en hechting in de emotionally-focused partnerrelatietherapie. Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie, 49(4), Tom J.C. Berk. Over groepstherapie, groepen, groepsdynamiek, groepsanalyse en wat therapeutisch werkt (2011). Copyright/Uitgever 2011: Tom Berk. ISBN , 181 pagina s. Distributie: Tom J.C. Berk. Psychodynamische therapie in context (2011). Copyright/ Uitgever 2011: Tom Berk. ISBN pagina s, 2 e editie. Distributie: 90 Inleiding Vanuit zijn woonadres in Zuid-Frankrijk stuurde Tom Berk* (psycholoog, psychoanalyticus en groepstherapeut) ons zijn twee laatste boeken, die hij zelf uitgeeft, ter recensie. In 2010 (TCgP 48, nr. 4, ) besprak ik een boek van deze auteur met een historisch overzicht over de ontwikkeling van groepstherapie van (Berk, 2009). We kunnen deze bijdragen zien als een update van alles wat hij al in een indrukwekkend arsenaal van boeken over (groeps)therapie heeft geschreven. Inhoud Over groepstherapie, groepen, groepsdynamiek, groepsanalyse en wat therapeutisch werkt Vanuit zijn ervaring met en het schrijven over groepspsychotherapie blijkt telkens weer dat Berk een enthousiaste verteller is over de groei en bloei van de groepsbenadering. Dit boek over groepstherapie, geschreven vanuit een theoretische view from the bridge en een grote praktische ervaring, is ingedeeld in drie delen. Het eerste deel gaat over de groepsanalyse van Michael Foulkes (1975), een gedurende de Tweede Wereldoorlog naar Engeland gevluchte Duitse psychoanalyticus. De combinatie van psychoanalytische ideeën en sociaal-psychologische opvattingen richt zich op de overtuiging dat het wezen van de mens sociaal is en bepaald wordt door de sociale context waarin hij leeft. Van daaruit is het ook logisch om emotionele verstoringen vanuit diezelfde context te behandelen. Omdat de innerlijke wereld van de groepsleden geactualiseerd wordt in een groep, de symptomen vertaald kunnen worden in communicatieprocessen en er een onderlinge resonantie is voor emoties en affecten, kan een therapiegroep helend werken, zoals ook Rogers (1970) stelde. In het tweede deel over groepsdynamieken is het de bedoeling dat de diverse theoretische invalshoeken elkaar aanvullen, maar soms maakt de overdaad aan diversiteit het moeilijk om de grote lijn vast te houden. Het merendeel van het onderzoek naar groepsdynamiek kwam in de jaren vijftig van de vorige eeuw echter uit de hoek van de sociologie en de sociale psychologie. Zo wordt de socioloog Goffman genoemd met zijn studie over de sociale identiteit met een spanningsveld tussen schijn (wie wil of vrees je te zijn) en werkelijkheid. Het intergroepgedrag wordt boeiend beschreven door Amartya Sen, in zijn boek uit 2006 over Identity and Violence, the illusion of destiny. De leefgroep bindt de groepsleden extra wanneer de negatieve gevoelens op een gezamenlijke vijand geprojecteerd kunnen worden. Wat we van de analytische benadering over kunnen nemen is de visie op regressie in de groep, een actualisatie van wat er in het leven van de groepsleden als emotioneel belangrijke belevingen aanwezig is geweest. Door deze regressie wordt het groepslid toegankelijker voor de therapeutische invloeden van zijn medegroepsleden en de groepstherapeut.
E E N S E L E C T I E U I T D E P U B L I C A T I E S V A N MARTIN VAN KALMTHOUT
E E N S E L E C T I E U I T D E P U B L I C A T I E S V A N MARTIN VAN KALMTHOUT Kalmthout, M.A. van (1977). Biofeedbacktherapie. Gedrag 5/6, 332-351. Kalmthout, M.A. van, & Ven, A.H.G.S. van der (1982).
Nadere informatieBasiscursus Cliëntgerichte Psychotherapie
Basiscursus Cliëntgerichte Psychotherapie Februari 2014 Basiscursus in het kader van de opleiding Psychotherapeut CgP Docent: mw. drs. W.J.H.P. Schapendonk Locatie: de Plank 101 te Veldhoven - Inhoudsopgave
Nadere informatieBoekbesprekingen. Tijdschrift Cliëntgerichte Psychotherapie 51 2013/1
Rice, L.N. (1974). The evocative function of the therapist. In D.A. Wexler & L.N. Rice (Eds.), Innovations in client-centered psychotherapy, pp. 289-311. New York, NY: Wiley. Rogers, C.R. (1951). Client-centered
Nadere informatieWelkom! 11 congressen in samenwerking met Hogrefe Uitgevers
Welkom! 11 congressen in samenwerking met Hogrefe Uitgevers Emotiegerichte therapie (Emotion Focused Therapy, EFT) Combinatie van Cliëntgerichte/experiëntiële psychotherapie Emotietheorie(en) Proces-experiëntiële
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 Inleiding 15
Inhoud Voorwoord 13 Inleiding 15 1 Een eerste oriëntatie 21 1 Algemene situering 21 2 Psychodynamische psychotherapie 29 3 De invloed van de setting 35 4 Steunende en ontdekkende groepstherapie 36 5 Daar
Nadere informatieEMOTIEGERICHTE THERAPIE IN DE PRAKTIJK
LESLIE GREENBERG In emotiegerichte therapie worden emoties gezien als drijvende kracht in ons leven. Uitgangspunt is dat inzicht in emoties niet alleen de acceptatie, expressie en regulatie van emoties
Nadere informatieDe Psychoanalytische Ruimte(n) Feestelijke Ontvangst. Olympiaplein 4
Symposium De Psychoanalytische Ruimte(n) en Feestelijke Ontvangst ter gelegenheid van de officiële opening van Olympiaplein 4 op zaterdag 6 juni 2015 De Psychoanalytische Ruimte(n) Psychoanalyse heeft
Nadere informatieEmpathie in de forensische zorg anno 2019: een aspiratie voor therapeuten én cliënten? Ellen Gunst - Studiedag ITER - 31 januari 2019
: een aspiratie voor therapeuten én cliënten? Ellen Gunst - Studiedag ITER - 31 januari 2019 Inhoud Controversieel begrip Cliënt-zijde Therapeut-zijde Therapiefragment Empathie (in de forensische zorg):
Nadere informatieCoaching, een cliëntgerichte benadering
Coaching, een cliëntgerichte benadering Olaf de Haas en Annemarie Snijder* Samenvatting In dit artikel komt de cliëntgerichte benadering van coaching aan de orde. Voor ervaren cliëntgericht therapeuten
Nadere informatieEFT is funky. Een interview met Juliette Becking en Kurt Renders. Elisabeth Geelen*
EFT is funky Een interview met Juliette Becking en Kurt Renders * 62 In 2011/2012 heb ik bij Apanta Acadamy in Veldhoven met groot enthousiasme Level 1 en 2 van de opleiding Emotion Focused Therapy gevolgd,
Nadere informatieReflectie van de nestor
V o o r u g e l e z e n Reflectie van de nestor The Group Focal Conflict Theory Revisited Tom J.C. Berk lulu.com, 2011 Psychodynamische therapie in context Tom J.C. Berk lulu.com, 2011 60 In het eerste
Nadere informatieWerken aan relationele diepgang 1
Werken aan relationele diepgang 1 Mick Cooper * Vertaling: Niels van Doesum Samenvatting Wat betekent het om een relatie te leggen met anderen op een diepgaande manier? Wat is de ervaring van een intieme,
Nadere informatieSoep van overdrachten
Soep van overdrachten Hoe installeer je als verpleegkundige je eigen veiligheid binnen het interpersoonlijk werken met patiënten? Lode Soenens & Fre Denduyver Oostende 16/03/2016 PTC Rustenburg Kleinschalig
Nadere informatieJongeren in therapie
Jongeren in therapie Jongeren in therapie: begrenzing verruimd Voorstelling For K Voorstelling team Begrenzing verruimd Nabijheid Teamproces Beleving jongere Interactie Literatuur Voorstelling For K Start:
Nadere informatieCompatibility Process Scale (ACPS). De therapeutische alliantie is gemeten met de Werk
De invloed van indicatiestelling door overleg (the Negotiated Approach) op patiëntbehandelingcompatibiliteit en uitkomst bij de behandeling van depressieve stoornissen 185 In deze thesis staat de vraag
Nadere informatieInhoud. Deel I Veranderen 25
Inhoud Inleiding Psychoanalyse in ontwikkeling 13 Deel I Veranderen 25 1 Het psychoanalytisch kader 27 1.1 Inleiding 27 1.2 Bewust-onbewust 27 1.3 Intersubjectiviteit en innerlijk werkmodel 29 1.4 Twee
Nadere informatieHoe relevant ook, het begrip wilsbekwaamheid is
Samenvatting 179 180 Autonomie is de afgelopen decennia centraal komen te staan binnen de geneeskunde en zorg. Daarmee samenhangend is ook de wilsbekwame beslissing van de patiënt steeds belangrijker geworden.
Nadere informatieCursus in Gestalt-psychologie.
Cursus in Gestalt-psychologie. De grondbeginselen uit de gestalt-psychologie en -therapie bevatten een schat aan kennis en wijsheid. Ze zijn zeer praktisch toepasbaar op persoonlijk vlak en in werksituaties
Nadere informatieDIT NEDERLAND www.d-i-t.eu. www.d-i-t.org. DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT) VOOR DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK
DIT NEDERLAND www.d-i-t.eu www.d-i-t.org. DYNAMIC INTERPERSONAL THERAPY (DIT) VOOR DEPRESSIE EN ANGSTSTOORNISSEN PERSOONLIJKHEIDSPROBLEMATIEK SOMATISCH ONVERKLAARBARE LICHAMELIJKE KLACHTEN Wat is DIT?
Nadere informatieEr voor de ander zijn 1
Er voor de ander zijn 1 * Samenvatting Hechten en loslaten raakt de kern van ons therapeutische werk en attendeert ons op het specifieke karakter van de therapeutische relatie. In deze bijdrage wordt dieper
Nadere informatieContextuele Therapie. Een inleiding
Contextuele Therapie Een inleiding Ivan Boszormenyi-Nagy Ivan Boszormenyi-Nagy 1920-2007 2007 Ivan Boszormenyi-Nagy werd geboren op 19 mei 1920 in Boedapest. Hij werd psychiater en hoogleraar psychiatrie
Nadere informatieVroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen. Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA
Vroegdetectie van een autismespectrumstoornis bij jonge kinderen Dr. Jo Wellens, kinder- en jeugdpsychiater TheA 7-12-2018 Inhoud Vroegdetectie in een relationeel perspectief Infant and Early Childhood
Nadere informatieSummer University Psychoanalyse 2017
Summer University Psychoanalyse 2017 Sacha de Reuver 3 juli t/m 7 juli 2017 UvA Wat is psychoanalyse? Mensbeeld Verzameling theorieën over psychisch functioneren Therapeutisch proces Klassieke Psychoanalyse
Nadere informatieLeonie Linssen www.veranderjewereld.nl
Verbonden in Vrijheid Leonie Linssen www.veranderjewereld.nl 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 1 IS HET MOGELIJK? 04-11-2009 Leonie Linssen, Verander je Wereld 2 DE MYTHE 04-11-2009 Leonie
Nadere informatieSchemagerichte cognitieve gedragstherapie; de groepspsychotherapievariant
Schemagerichte cognitieve gedragstherapie; de groepspsychotherapievariant 3 3.1 Schemagerichte cognitieve gedragstherapie in groepsverband De schemagerichte cognitieve gedragstherapie in groepsverband
Nadere informatieDe kracht van reflecteren
28 test en techniek in beeld Motivational Interviewing deel 5 De kracht van reflecteren Speciaal voor Fysiopraxis schrijven Stijn van Merendonk, Mirjam Hulsenboom en Albertina Poelgeest een vijfdelige
Nadere informatieAngst en mindfulness. engel nieborg
Angst en mindfulness engel nieborg Angst is een normale helpende emo4e Kenmerken angst - Gedachten - Lichamelijke sensa4es - Emo4es - Gedrag - Te veel angst kan leiden tot een angststoornis. - De angst
Nadere informatieUitkomstenonderzoek naar persoonsgerichteexperiëntiële
Uitkomstenonderzoek naar persoonsgerichteexperiëntiële psychotherapieën bij angstproblemen 1 Robert Elliott* Vertaling: Niels van Doesum Samenvatting Angstproblemen zijn in toenemende mate een belangrijk
Nadere informatieHOOFDSTUK 7. SAMENVATTING & DISCUSSIE
HOOFDSTUK 7. SAMENVATTING & DISCUSSIE Inleiding Dit proefschrift staat in het teken van de professionaliteit van de jeugdzorgwerker in de Provinciale residentiële Jeugdzorg, de Justitiële residentiële
Nadere informatieMentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Informatie voor cliënten en hun verwijzers Mentaliseren Bevorderende Therapie voor cliënten met een borderline
Nadere informatieWelkom bij de training WEERSTAND! We leven bij wat we geloven, niet bij wat we zien!
Welkom bij de training WEERSTAND! We leven bij wat we geloven, niet bij wat we zien! Jouw leervragen: Denk nog even n paar minuten goed na wat je in deze training Weerstand precies wilt leren. Formuleer
Nadere informatieP S Y C H O D Y N A M I S C H E G R O E P S T H E R A P I E V O O R P E R S O N E N M E T E E N V E R S T A N D E L I J K E B E P E R K I N G
De grensgroep P S Y C H O D Y N A M I S C H E G R O E P S T H E R A P I E V O O R P E R S O N E N M E T E E N V E R S T A N D E L I J K E B E P E R K I N G De grensgroep Wie zijn de deelnemers? Wat is
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder
Nadere informatieVier stromingen rondom paradigma s
Vier stromingen rondom paradigma s De verdieping van het thema paradigma wordt hier langs vier stromingen nader uitgewerkt: (1) NLP neuro-linguïstisch programmeren (2) RET rationele effectiviteitstraining
Nadere informatieInterpersoonlijke groepstherapie
Psychiatrie Interpersoonlijke groepstherapie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY004 / Interpersoonlijke groepstherapie / 16-10-2013 2 Interpersoonlijke
Nadere informatieEENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING
1 2 EENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING 3 INFORMATIE OVER PSYMENS PsyMens is een kleinschalige GGZ instelling met vestigingen in Utrecht, Nieuwegein, Woerden en Amersfoort. Wij bieden een
Nadere informatieForensischezorg: circuit of kortsluiting?
Forensischezorg: H. Beeuwsaert I. Cogneau J. De Ridder DG EPI Dienst Gezondheidszorg Gevangenissen Forensische zorg: Het is moeilijk goed te doen als geïnterneerde. Van zodra je een stap verkeerd zet,
Nadere informatieLeren leven met jezelf
Leren leven met jezelf 1 2 Leren leven met jezelf Zin en onzin in het groeiproces Bertho Bastiaens 3 Leren leven met jezelf Bertho Bastiaens Coverontwerp: Bertho Bastiaens ISBN: 9789463187053 Uitgegeven
Nadere informatieSchematherapie in groepen
11 Schematherapie in groepen.1 Inleiding schematherapie in de groep 12.2 Groepsdynamica in schemagroepstherapie 1.2.1 Startfase: sessie 1 1.2.2 Werkfase: sessie 4 15 14.2. Afrondende fase: sessie 16 18
Nadere informatieIPT in een ambulante groep, een evidence based behandeling voor depressie
D i t i s m i j n g r o e p In deze rubriek wil de redactie collegae aan het woord laten die aan de hand van een format hun groep beschrijven. Wilt u ook anderen laten delen in de doelgroep waarmee u werkt
Nadere informatiePsychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden
Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The
Nadere informatiePERSOONSGERICHTE THERAPIE IN DE PRAKTIJK
MARIJKE BALJON, GRIETEKE POOL EN ROELF JAN TAKENS PERSOONSGERICHTE THERAPIE IN DE PRAKTIJK Emotiegericht, procesgericht, cliëntgericht Persoonsgerichte therapie in de praktijk Emotiegericht, procesgericht,
Nadere informatieCentrum voor Psychotherapie
Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen
Nadere informatieMensvisie als uitgangspunt
Emotionele veerkracht in psychotherapie Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1: Mensvisie als uitgangspunt 17 Wat gebeurt er in therapie? 17 A. Mensvisie in pessotherapie 18 Belang van een mensvisie in therapie
Nadere informatieWaarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn
Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn
Nadere informatieLeergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren voor professionals die met professionals werken START JANUARI 2019 Werken met professionals Psychodynamisch coachen en adviseren is Professionals houden van
Nadere informatieCliëntgerichte empathie, boeddhistische compassie en pretherapie
Cliëntgerichte empathie, boeddhistische compassie en pretherapie Gary Prouty en Huh Chan Hee * Vertaling: Niels van Doesum Samenvatting Dit artikel vindt zijn oorsprong in een dialoog met Rhee Dongschick,
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieBeeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie
Beeldende therapie voor LVB kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Liesbeth Bosgraaf MAth Dr. Kim Pattiselanno Dr. Marinus Spreen
Nadere informatieResultaten boeken Meer dan interven2es MEER DAN INTERVENTIES. Het belang van aspecifieke factoren voor bevordering van herstel Jaap van der Stel
MEER DAN INTERVENTIES Resultaten boeken Meer dan interven2es Het belang van aspecifieke factoren voor bevordering van herstel Jaap van der Stel Lector Geestelijke Gezondheidszorg Hogeschool Leiden Senior-
Nadere informatieBetekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving
Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, promovenda-docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Doelen en
Nadere informatieHIC, specialisatie kinderen
HIC, specialisatie kinderen Module Docent contact uren Zelfstudie Psychologie en psychopathologie 11 44 uur Ontwikkelingspsychologie 11 22 uur Inleiding in de Chakrapsychologie 11 36 uur Jungiaanse psychologie,
Nadere informatiePOSITIEVE PSYCHOTHERAPIE. Een geprotocolleerde behandeling van veertien sessies voor cliënten met een depressieve stoornis
POSITIEVE PSYCHOTHERAPIE Een geprotocolleerde behandeling van veertien sessies voor cliënten met een depressieve stoornis GRONDLEGGERS Positieve Psychotherapie werd in 2006 ontwikkeld door: Prof. Martin
Nadere informatieInhoud Inleiding Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding Een nieuwe start bouwt voort op het voorgaande Relaties aangaan Omgaan met gevoelens
Inhoud Inleiding 9 1 Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding 11 1.1 Het beroep Social Work 11 1.2 Beelden over leren mentale modellen 15 1.3 Competentiegericht leren 16 1.4 Een open leerhouding 17 1.5 Leren
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als
Nadere informatieHeeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?
Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,
Nadere informatieZakelijk aspect. zender boodschap ontvanger Relationele aspect. Feedback
Tweeëndertig coachingsprincipes0f1 : 1. Coachen is communiceren. Een coach dient kennis te hebben van het communicatieproces. Een coach beheerst sociale vaardigheden als luisteren, feedback geven en helder
Nadere informatieCompetentiegericht opleiden, een uitdaging voor de cliëntgerichte benadering
Competentiegericht opleiden, een uitdaging voor de cliëntgerichte benadering Marijke Baljon * Consciously, we teach what we know; unconsciously, we teach who we are (Hamachek 1999, p. 209) Samenvatting
Nadere informatieKennismaking met Acceptance & Commitment Therapy (ACT) bij chronische pijn
Vernieuwend - Attent - Samen Kennismaking met Acceptance & Commitment Therapy (ACT) bij chronische pijn Anita Eijkelenkamp, GZ-psycholoog pijnrevalidatie Lisanne Heijboer, stagiaire psychologie Roessingh,
Nadere informatieIntercultureel leren. Workshop. Studievoormiddag 6 juni 2014
Intercultureel leren Workshop Studievoormiddag 6 juni 2014 Aan de slag Hoeveel procent van mijn vrije tijd breng ik door met mensen van mijn eigen culturele achtergrond versus mensen met een andere culturele
Nadere informatieHoofdstuk 3 Authenticiteit en aanvaarding: voedingsbodem van het therapeutische werk 49 G. Lietaer
Inhoud Ten geleide 9 Hoofdstuk 1 Contouren van het cliëntgericht-experiëntiële paradigma 11 G. Lietaer deel 1 kerndimensies Subdeel 1.1 Hoekstenen van het therapeutisch proces Hoofdstuk 2 Het beleven als
Nadere informatiePre-therapie: eerste hulp bij aangaan van contact
k o r t e b i j d r a g e Pre-therapie: eerste hulp bij aangaan van contact g. d e g r a e v e samenvatting Pre-therapie heeft zich ontwikkeld uit de client-centered/experiëntiële psychotherapie. Doel
Nadere informatieSystems-Centered Training door Lotte Paans
Systems-Centered Training door Lotte Paans De workshop is ervaringsgericht van opzet, opdat je aan den lijve ondervindt wat het effect van de werkwijze is. Een wezenlijk onderdeel van Systems-Centered
Nadere informatieOnline Life Coaching Opleiding
Online Life Coaching Opleiding De Life Coaching Opleiding laat je in 2 maanden ongelooflijk veel groeien en alle kennis verzamelen die je nodig hebt als Life Coach om jezelf en anderen succesvol te begeleiden
Nadere informatieDe terugkeer naar het ware zelf! Leven en werken vanuit innerlijke kracht en verantwoordelijkheid!
De terugkeer naar het ware zelf! Leven en werken vanuit innerlijke kracht en verantwoordelijkheid! Door: Nathalie van Spall De onzichtbare werkelijkheid wacht om door onze geest binnengelaten te worden.
Nadere informatie2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden
2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van
Nadere informatieKortdurende dynamische psychotherapie
Kortdurende dynamische psychotherapie Groepspraktijk De reeks Groepspraktijk bestaat uit afzonderlijke boeken die variaties in de groepstherapie behandelen (o.a. therapiegroepen voor ouderen, voor incestslachtoffers
Nadere informatieleergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling
leergang KLEUR BEKENNEN Kleedkamergesprekken over leiderschapsontwikkeling editie 2011 Leiderschap zit vol met paradoxen. De tegenstelling tussen betrokkenheid en distantie, tussen innovatie en behoudendheid,
Nadere informatieInhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg
1 Inhoud Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg Praktijk: Tineke Pilon Consequenties voor praktijk: alles is liefde 2 Definitie Gehechtheidsband Met
Nadere informatiePsychotherapie. brochure. Praktijk de Cocon
brochure Praktijk de Cocon Psychotherapie Brochure Psychotherapie helpt je af te rekenen met vervelende gevoelens, storende gedachten, sociale problemen, terugkerende problemen waar je veel last van hebt.
Nadere informatieCOMMUNICEREN VANUIT JE KERN
COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie
Nadere informatieInhoudsopgave Voorwoord 1. Inleiding en leeswijzer 2. Energie Psychologie 3. Gedachten jouw jouw 4. Verantwoordelijkheid
Inhoudsopgave Voorwoord 2 1. Inleiding en leeswijzer 3 2. Energie Psychologie 7 3. Gedachten 10 Het zijn jouw gedachten die jouw wereld creëren 11 4. Verantwoordelijkheid 13 5. Persoonlijk Plan, jouw blauwdruk
Nadere informatieEMOTIONELE INTELLIGENTIE
EMOTIONELE INTELLIGENTIE drs. S. van den Eshof 1 SITUATIE Wat zijn emoties en welke invloed hebben ze op ons leven? Sommige mensen worden bestempeld als over-emotioneel, terwijl anderen van zichzelf vinden
Nadere informatieAlle gelukkige families lijken op elkaar, elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen wijze. Tolstoj Anna Karenina
Alle gelukkige families lijken op elkaar, elke ongelukkige familie is ongelukkig op zijn eigen wijze Tolstoj Anna Karenina Familiezorg Methode Familiezorg Relationeel werken Denken en handelen vanuit het
Nadere informatieInhoud. counseling. Opleidingen, cursussen, workshops
Inhoud counseling Opleidingen, cursussen, workshops LES 1 LES 2 GESPREKSTHERAPIE Doel van de cursus gesprekstherapie Cliëntgerichte of non-directieve therapie Therapeutische houding De psychologisch gezonde
Nadere informatie4D organisatieontwikkeling & opleiding presenteert. Alumnidagen 2014. datum thema leiding
4D organisatieontwikkeling & opleiding presenteert Alumnidagen 2014 TGI-verdieping aan de hand van vijf thema s De alumnidagen zijn bedoeld voor iedereen die in de afgelopen jaren een TGI-basisopleiding
Nadere informatieGeven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.
Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van
Nadere informatieVoor informatie en bestellingen kunt u bellen met Bohn Stafleu van Loghum, tel. (030) ,
KORT EN GOED GENOEG Groepspraktijk De reeks Groepspraktijk bestaat uit afzonderlijke boeken die variaties in de groepstherapie behandelen (o.a. therapiegroepen voor ouderen, voor incestslachtoffers en
Nadere informatieACT en Authenticiteit
ACT en Authenticiteit Weg met het keurslijf, ruimte voor jezelf. Datum: 25-09-2015 Door: Tim Batink Locatie: Bussum even voorstellen Tim Batink, MSc GZ-Psycholoog i.o., Cognitief Gedragstherapeut VGCt,
Nadere informatieLeergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren voor professionals die met professionals werken START SEPTEMBER 2016 Werken met professionals Psychodynamisch coachen en adviseren is branche dan ook, een
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep
Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn
Nadere informatieAFT. Affect Fobie Therapie. Dorien Philipszoon & Anouk Turksma NPI, Amsterdam
AFT Affect Fobie Therapie Dorien Philipszoon & Anouk Turksma NPI, Amsterdam AFT Ontwikkeld door McCullough Pragmatische psychodynamische psychotherapie Integratie psychodynamische- en leertheorie AFT Boek:
Nadere informatieLuisteren en samenvatten
Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister
Nadere informatieOp zoek naar een duurzame identiteit
Op zoek naar een duurzame identiteit Persoonsgerichte therapie in de 21ste eeuw 1 reflectie Martin van Kalmthout Inleiding De meesten van ons zullen het er over eens zijn dat er alle reden is tot zorg
Nadere informatiePROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN
PROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN drs. Ad van der Made, psycholoog, coach, docent De training Sociale Psychologie van Veranderen is bedoeld voor professionals voor wie de
Nadere informatieIndividuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie
Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Eveline Bleiker Minisymposium Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling 26 mei 2015 Achtergrond Even voorstellen Creatieve
Nadere informatieProcesadvisering Bijeenkomst 4
Procesadvisering Bijeenkomst 4 Inhoud Terugblik bijeenkomst 3 Hoofdstuk 4: De beleving van adviseur en geadviseerde Rolopvatting adviseur Cyclus van veranderingen Appriciative inquiry Weerstand bij veranderingen
Nadere informatieInnerlijke ruimte als voorwaarde voor authenticiteit
Innerlijke ruimte als voorwaarde voor authenticiteit Het ontwikkelen van een attitude van innerlijke ruimte draagt volgens de recent gepromoveerde Gettie Kievit bij tot meer authenticiteit van de geestelijk
Nadere informatieVlot trekken van vastlopende CGT-behandelingen: de grootste gemene delers. Anton Hafkenscheid Jan Bernard
Vlot trekken van vastlopende CGT-behandelingen: de grootste gemene delers Anton Hafkenscheid Jan Bernard CGT: Klassieke hulpverleningssituatie Expert Leidt Vriendelijk Leek Volgt Vriendelijk CGT: Doceren
Nadere informatieWorkshop: Groepsschematherapie: tegengif bieden aan verslaving. Werken met modi: praten, voelen, doen.
Workshop: Groepsschematherapie: tegengif bieden aan verslaving. Werken met modi: praten, voelen, doen. FPC de Oostvaarderskliniek & Victas Philip Jonkers, Psychotherapeut OVK Thecla van Meer - Doll, GZ-psycholoog
Nadere informatie7 eigenschappen effectief leiderschap
7 eigenschappen effectief leiderschap Onderwerpen Achtergrond Doel van de training 7 eigenschappen effectief leiderschap Kennis aanreiken eigenschap 1-7 Samenvatting Opdracht persoonlijk leiderschap Algemeen
Nadere informatieOver de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1
Over de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1 Refereermiddag SCBS 21 december 2017 Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief
Nadere informatieVerlies en Verlangen Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling. Nieuwsbrief 1 jaargang 2013
Verlies en Verlangen Praktijk voor psychodynamische therapie en persoonlijke ontwikkeling Nieuwsbrief 1 jaargang 2013 Afwezigheid van oordeel, een mooi onderwerp om eens bij stil te staan of over te praten
Nadere informatiewww.hildedeclercq.be hilde_de_clercq@telenet.be
1 Pervasieve Ontwikkelingsstoornis Spel en Verbeelding Taal en Communicatie Emoties Seksualiteit en Relatievorming Eten Slapen Zindelijk worden Zelfredzaamheid of Algemene Dagelijkse leefvaardigheden 2
Nadere informatieWORKSHOP: Wat zijn uw eigen competenties?
LOGO-congres 15 juni 2012 Onderwijsvernieuwing met Ambitie en Passie WORKSHOP: Wat zijn uw eigen competenties? Theo Bouman & Valerie Hoogendoorn Opleidingsinstituut PPO Groningen 1 Doel Feeling te krijgen
Nadere informatieReflectie. Samenvatting. Inleiding. Annemarie Snijder *
Reflectie Een beschouwing over de visie van Susan Johnson c.s. over de integratie van seksualiteit en hechting in de emotionally-focused partnerrelatietherapie Annemarie Snijder * Samenvatting In een recent
Nadere informatieNeuropsychotherapie, de theorie van Grawe
Neuropsychotherapie, de theorie van Grawe Wat kan deze op het algemeen psychologische en neurowetenschappelijk onderzoek gebaseerde wijze van kijken naar therapie betekenen voor de cliëntgerichte theorie
Nadere informatie