Q&A : Fairtrade gecertificeerde bloemen in Belgie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Q&A : Fairtrade gecertificeerde bloemen in Belgie"

Transcriptie

1 Q&A : Fairtrade gecertificeerde bloemen in Belgie Overzicht vragen 1. Waarom Fairtrade gecertificeerde bloemen? Wat houdt de Fairtrade certificatie van bloemen in? Hoe ziet de handel van Fairtrade gecertificeerde bloemen eruit? Facts & Figures Wat met het pesticidegebruik en Fairtrade? Wat met extreem watergebruik en Fairtrade? Wat met plantage-arbeid en Fairtrade? Waarom kiest Fairtrade ervoor om te werken met plantages? Hoe duurzaam is het om Fairtradebloemen met het vliegtuig te importeren? Kan Fairtrade bijdragen aan het verminderen van de klimaatsverandering? Kunnen mensen in Afrika niet beter produceren voor lokale consumptie? Moeten we bloemen kopen in België niet gewoon ontmoedigen? Ik vind Fairtrade belangrijk, maar wil ook ecologisch verantwoord leven. Wat moet ik doen? Zijn er andere alternatieven dan Fairtrade gecertificeerde bloemen? Waarom Fairtrade gecertificeerde bloemen? De internationale markt voor bloemen is een typisch voorbeeld van een geglobaliseerde economie. Met de moderne transport- en communicatiemiddelen is het mogelijk bloemen te kweken in een bepaald deel van de wereld en die de volgende dag meer dan km daarvandaan te verkopen. Steeds meer snijbloemen worden gekweekt in ontwikkelingslanden zoals Kenia. Niet alleen omdat het klimaat daar gunstiger is, maar ook omdat de vraag het Europese aanbod overstijgt en de productiekosten in het Zuiden heel wat lager liggen. In ontwikkelingslanden betekenen de plantages een economische zegen voor het platteland. De teelt van snijbloemen heeft er namelijk ontelbare vrouwen de mogelijkheid geboden om betaald werk te vinden. Maar, geen rozen zonder doornen Het merendeel van de werknemers in deze sector zijn vrouwen tussen 18 en 35 jaar, die meestal enkel lager onderwijs gevolgd hebben. Ongeveer 75% van de werkkrachten wordt aangenomen op tijdelijke basis, met negatieve gevolgen voor hun rechten: ze krijgen geen verzekering, geen vakantie, geen zwangerschapsverlof, enzovoort. Chemische producten worden massaal gebruikt, vaak door mensen die daar niet voor geschoold zijn en die ook niet over het juiste beschermende materiaal beschikken. Ook de behandeling van afval gebeurt niet zorgvuldig, toch is dat in sommige gevallen nochtans bijzonder giftig. 1

2 In deze context zijn er verscheidene gedragscodes of certificatiesystemen ontwikkeld. Aanvankelijk waren die vooral bedoeld om een oplossing te zoeken voor de milieuproblemen, maar nu zijn er ook initiatieven, onder andere van Max Havelaar (FLO), om de arbeidsomstandigheden op de grote bloemenplantages te verbeteren. 2. Wat houdt de Fairtrade certificatie van bloemen in? De bloemenplantages, die werken met een groot aantal arbeidskrachten, moeten voldoen aan de internationale Fairtradecriteria voor snijbloemen op sociaal en ecologisch vlak. Er is daarbij een onderscheid tussen minimumcriteria en procescriteria. Op sociaal vlak gelden de minimumcriteria die gebaseerd zijn op de conventies van de IAO (de Internationale Arbeidsorganisatie), maar op bepaalde vlakken gaat het nog een stap verder: - Non-discriminatie (onder andere geen ontslag door zwangerschap) - Vakbondsvrijheid en vrijheid van vereniging - Het recht om collectieve overeenkomsten af te sluiten - Minimumlonen conform de nationale wettelijke voorschriften - Secundaire arbeidsvoorwaarden zoals pensioen, vakantie, arbeidsuren en overuren - Bescherming van de gezondheid met medische onderzoeken, beschermende kledij en regels over het betreden van plantages na het toedienen van chemicaliën - Geschreven arbeidscontracten - Systeem voor sociale zekerheid Sociale procescriteria zijn: - Recht op huisvesting of financiële bijdrage wanneer huisvesting niet kan voorzien worden - Jaarlijks medisch onderzoek van een steekproef van arbeiders uit alle geledingen - Toegang tot gezonde voeding Op milieuvlak is er een gedetailleerde lijst van producten, schadelijk voor mens en milieu (lijst van de WGO, van de FAO/UNEP en van PAN ('Pesticide Action Network')), die verboden zijn. Tegelijk stimuleren de procescriteria de grote kwekerijen om te investeren in productiemethoden van Integrated Crop Management (geïntegreerde teelt van gewassen) en in een zuinig water- en energieverbruik. Fairtrade bevordert ook de systematische vermindering van de gebruikte hoeveelheden chemicaliën en het gebruik van natuurlijke alternatieven zoals insecten. Op economisch vlak heeft Fairtrade voor bloemen geen minimumprijs vastgelegd. De plantages binnen de bloementeelt worden namelijk gerund door eigenaars die sterk genoeg staan in onderhandelingen (soms grote mulitnationals) en daardoor een goede prijs kunnen bedingen. Het is dan ook niet de bedoeling bij te dragen tot de rijkdom van de eigenaars van die kwekerijen, maar wel om hun toegang tot de markt te vergemakkelijken, vooral met de bedoeling om de werknemers de gelegenheid te bieden hun levens- en arbeidsomstandigheden te verbeteren. De economische criteria bepalen wel dat een premie moet worden overgemaakt aan de joint body. Dit comité (bestaande uit afgevaardigden van het management en de werknemers) is een verkozen orgaan en bepaalt in samenspraak welke noden het urgentst zijn en een investering van de premie kunnen gebruiken. In 2010 ging er in totaal 4,5 miljoen dollar in de vorm van premie naar arbeiders op bloemenplantages. De premie bedraagt 10% bovenop de FOB-prijs. 2

3 De plantages worden jaarlijks door FLO-Cert gecontroleerd op de naleving van de hierboven vermelde criteria. FLO Cert en Max Havelaar België houden daarnaast toezicht op de stroom van goederen en geldmiddelen voor de eerlijke handel in bloemen bij alle handelspartners. Dat biedt de consument en de handelspartner de garantie dat de bloemen met Max Havelaar keurmerk voldoen aan de criteria van eerlijke handel. Fairtrade evolueert constant. De standaarden worden om de 2 à 3 jaar aangepast, afhankelijk van de evoluties in de markt en op de plantages. Zo bestudeert men op dit moment grondig het beleid ten aanzien van arbeiders op plantages. Naast het verplicht comité van werknemers wil Fairtrade vakbondsvorming extra gaan stimuleren en bekijken of het mogelijk is om een minimum leefloon vast te leggen. Deze besprekingen zullen in de nabije toekomst impact hebben op de minimumcriteria en procescriteria in de standaarden. 3. Hoe ziet de handel van Fairtrade gecertificeerde bloemen eruit? Facts & Figures 1 In 2010 werden er internationaal 384 miljoen bloemen verkocht onder Fairtrade voorwaarden (meestal verpakt in boeketten). België nam daarvan iets minder dan 1% voor haar rekening. De belangrijkste markten voor Fairtrade gecertificeerde bloemen zijn Zwitserland, Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland. De Fairtradebloemen worden geproduceerd door 50 gecertifceerde plantages of producenten in 17 verschillende landen verspreid over Azië, Afrika en Latijns-Amerika (cijfers FLO-Cert, 2010). De grootste exporteurs zijn Kenia, Tanzania en Ecuador. Alle producenten samen ontvingen in ,5 miljoen dollar aan premie. 71% daarvan ging naar Kenia, 14% naar Tanzania en 9% naar Ecuador. Dit wordt verklaard door hun groot aandeel in de totale verkoop van Fairtradebloemen. Fairtrade bereikte in 2010 via de gecertificeerde plantages arbeiders, waarvan vrouwen. De bloemen die terecht komen op de Belgische markt zijn voornamelijk rozen die verkocht worden in voorverpakte boeketten. Je kan ze vinden in grote supermarktketens zoals Delhaize en Carrefour en zijn te herkennen aan het Max Havelaar keurmerk op de verpakking. 4. Wat met het pesticidegebruik en Fairtrade? Gebruik van pesticides De consument wil graag perfecte rozen. Om aan die vraag te voldoen, gebruiken de bloemenkwekers uit ontwikkelingslanden heel krachtige chemische middelen om rozen van een uitzonderlijke kwaliteit te kunnen kweken. Sommige van die krachtige producten zijn in Europa zelfs verboden. Ze zijn schadelijk voor het leefmilieu en de gezondheid van de arbeiders. Wanneer de pesticidesproeiers hun werk hebben verricht, blijft het gif nog enkele uren in de lucht hangen. In sommige grote kwekerijen moeten de vrouwen toch al na minder dan een uur weer aan het werk in de giftige lucht. Ze komen voortdurend in contact met de resten van de producten op de bloemen, op de grond en in de lucht. Vele vrouwen hebben daarnaast geen 1 Fairtrade Labelling Organisations International, Monitoring the scope and benefits of Fairtrade,

4 handschoenen of werkkledij en in Afrikaanse landen hebben ze meestal ook geen laarzen of gesloten schoenen. Vaak beseffen ze niet aan welke gevaren ze worden bloot gesteld. Nochtans spreken ze wel van misselijkheid en hoofdpijn 2. Het massale gebruik van pesticiden heeft uitzonderlijk zware gevolgen voor de menselijke gezondheid: de moedermelk raakt besmet, er worden meer kinderen geboren met een afwijking, het aantal miskramen ligt hoog, mensen kampen met ademhalingsmoeilijkheden, neurologische en dermatologische problemen, allergieën en kanker. Antwoord Fairtrade Zoals vermeld in 2. Wat houdt Fairtradecertificatie van bloemen in? is er een gedetailleerde lijst van producten, schadelijk voor mens en milieu (lijst van de WGO, van de FAO/UNEP en van PAN ('Pesticide Action Network')), die door Fairtrade verboden zijn en dus niet gebruikt mogen worden op de plantages. Tegelijk stimuleren de procescriteria de grote kwekerijen om te investeren in productiemethoden van Integrated Crop Management (geïntegreerde teelt van gewassen). Fairtrade bevordert op die manier de systematische vermindering van de gebruikte hoeveelheden chemicaliën en het gebruik van natuurlijke alternatieven. Zo experimenteert Oserian, een plantage in Kenia, met speciale insecten als alternatief voor insecticiden. Om de werknemers te beschermen bestaan er ook standaarden over het al dan niet betreden van besproeide plantages, het dragen van beschermende kledij en medische opvolging op geregelde tijdstippen. 5. Wat met extreem watergebruik en Fairtrade? Gebruik van grote hoeveelheden water Voor een kwaliteitsvolle productie van rozen, is er een constante noodzaak aan water. De planten kunnen niet langer dan een paar uur zonder water. Het Naivashameer in het westen van Kenia, op ongeveer 80 km ten noordwesten van Nairobi, is het enige zoetwaterecosysteem in het Keniaanse deel van de Grote Slenk. Volgens deskundigen hebben de bloemenkwekers die rond het meer gevestigd zijn, het water en de bijhorende biodiversiteit overbelast en op gevaarlijke wijze vervuild. De overmatige irrigatie heeft het waterpeil van het meer doen zakken. De vervuiling op haar beurt, is een gevolg van de grote toename van de bevolking (als gevolg van de werkgelegenheidsgroei) en het doorsijpelen van de chemicaliën, gebruikt op de plantages. Antwoord Fairtrade De ecologische criteria zetten de plantages aan om bewust om te gaan met het leefmilieu op en rond de plantage. Voor één van de Fairtrade gecertificeerde plantages, Oserian, in Kenya betekent dit bijvoorbeeld het volgende: 2 Een onderzoek bij arbeiders op plantages in de buurt van Bogota in Colombia heeft uitgewezen dat de arbeiders er werden blootgesteld aan 127 soorten pesticiden. Drie daarvan worden door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) als bijzonder giftig beschouwd. Uit een onderzoek van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in de bloementeelt in Ecuador bleek dat slechts 22% van de bedrijven hun werknemers opleiden om met chemische middelen te werken. 4

5 Oserian levert al enkele jaren inspanningen om de vervuiling van het meer door productieresten tegen te gaan. Allereerst heeft het bedrijf geïnvesteerd in een productiesysteem op basis van hydrocultuur. Door druppelsgewijze irrigatie is het mogelijk het waterverbruik te verminderen. Verder produceert Oserian een groot deel van de bloemen op substraat, in een gesloten kringloop, waardoor het mogelijk is water te hergebruiken, beter te beheren en te filteren. Zo sijpelt er niets meer door naar het meer en wordt er dus zo weinig mogelijk vervuild. 6. Wat met plantage-arbeid en Fairtrade? De bloementeelt en plantage-arbeid In Kenia vinden we enkele van de grootste bloemenkwekerijen ter wereld. Sommigen tellen meer dan arbeiders, die vaak ook wonen op het bedrijf. Ongeveer 65% van de arbeidskrachten zijn seizoenarbeiders. Ze beschikken over een contract van korte duur of een tijdelijk contract zelfs wanneer ze al verscheidene jaren op dezelfde plantage werken. Ze hebben dus geen werkzekerheid, geen recht op pensioen, geen zwangerschapsverlof, geen ziekteverzekering, enzovoort. Als vrouwen zwanger worden, lopen ze kans om weggestuurd te worden. Daarnaast hebben seizoensarbeiders niet het recht om lid te worden van een vakbond, vandaar ook het lage aantal georganiseerde werknemers. In 2005 telde de Keniaanse vakbond van tuinen landbouwarbeiders ('Kenya Plantation and Agricultural Workers' Union' - KPAWU) slechts leden uit de hele nationale tuinbouwsector. Antwoord Fairtrade De Fairtrade minimumcriteria voor arbeiders zijn de volgende: - Non-discriminatie (onder andere geen ontslag door zwangerschap) - Vakbondsvrijheid en vrijheid van vereniging - Het recht om collectieve overeenkomsten af te sluiten - Minimumlonen conform de nationale wettelijke voorschriften - Secundaire arbeidsvoorwaarden zoals pensioen, vakantie, arbeidsuren en overuren - Bescherming van de gezondheid met medische onderzoeken, beschermende kledij en regels over het betreden van plantages na het toedienen van chemicaliën - Geschreven arbeidscontracten - Systeem voor sociale zekerheid Het voorbeeld van Oserian in Kenya 3 : Op de plantage werken ongeveer arbeiders, een groot deel van hen woont met hun gezin op het bedrijf zelf. Een van de grote problemen van de werknemers is het statuut waarin zij werken: vast of tijdelijk. Bij Oserian zijn er maar ongeveer 380 tijdelijke werknemers. Elke arbeider die gedurende 8 maand in het bedrijf heeft gewerkt, krijgt een vast contract en geniet dan van alle diensten die dat statuut hem biedt. Het wettelijk minimumloon in Kenia 4 bedraagt Keniaanse shilling (of 27 euro per maand). In bedrijven met een CBA ('Collective Bargaining Agreement', een akkoord dat mede is Anami L., War-front opens over minimum wages, , 5

6 ondertekend door de vakbonden) ligt het minimumloon op Keniaanse shilling (30 euro). Oserian betaalt een minimumloon van Keniaanse shilling (79 euro), dat wil zeggen meer dan het dubbele van het wettelijke minimumloon in het land. Voor gezinnen die niet op het bedrijf wonen is er een housing allowance (een maandelijkse huurtoelage) van shilling. Dat is ongeveer evenveel als de kosten voor een rudimentaire woning. Gezinnen die op het bedrijf wonen (ongeveer 70% van de arbeiders) krijgen gratis huisvesting. De kosten van deze investering worden geschat op meer dan Keniaanse shilling per maand (inclusief watervoorziening en andere diensten). Er is op het bedrijf ook een vrij goed uitgebouwd gezondheidscentrum, met een dertigtal medewerkers, zowel artsen als verpleegkundigen en laboranten. Het centrum levert gratis diensten voor alle arbeiders en hun families. Er zijn drie lagere scholen en 1 secundaire school die gratis onderwijs verstrekken. De meeste leerkrachten worden betaald door Oserian. Sinds kort zijn er ook drie kinderkribbes. De vakbond KPAWU ('Kenyan Plantation and Agricultural Workers' Union') is er in 2005 in geslaagd meer dan 50% van de arbeiders te laten aansluiten bij de bond. Daardoor geniet de vakbond een speciaal statuut en heeft het onder andere de mogelijkheid om collectieve arbeidsovereenkomsten af te sluiten als vertegenwoordiger van de arbeiders. 7. Waarom kiest Fairtrade ervoor om te werken met plantages? Het is een realiteit dat het merendeel van de bloemenproducenten, eigenaars zijn van een grote plantage, soms in handen van multinationals. Deze eigenaars stellen tot arbeiders te werk op 1 plantage. Fairtrade richt zich op het verbeteren van de levensomstandigheden van producenten en arbeiders in het Zuiden. Ook al is Fairtrade vooral bekend omwille van de ondersteuning van kleine familiale boeren, Fairtrade werkt al jaren samen met arbeiders op plantages. Deze arbeiders zijn de meest machteloze mensen in de wereldwijde aanvoerketen en hebben een grote behoefte aan en recht op de voordelen van Fairtrade. Zie 6.Wat met plantage-arbeid en Fairtrade? voor meer duiding over de voordelen waar arbeiders op Fairtrade gecertificeerde plantages recht op hebben. Fairtrade werkt op constante basis aan haar standaarden en relaties met familiale producenten en arbeiders. Om arbeiders maximaal te laten genieten van de voordelen en de missie van Fairtrade, blijven verbeteringen mogelijk. FLO startte in 2011 een proces op met betrekking tot haar Hired Labour Strategy. Daarvoor werd een werkgroep opgestart met experten in deze materie, waaronder afgevaardigden van de internationale vakbondsorganisaties. Zij buigen zich samen over nieuwe standaarden in het voordeel van de arbeiders en enkele pilootprojecten die gestart zijn in Eén van de pistes die onderzocht wordt is het toepassen van een minimumloon voor arbeiders, opgelegd door de Fairtradestandaarden. Op dit moment leggen de standaarden het loon van de arbeiders vast op minstens het niveau van het minimumloon zoals nationaal wettelijk verankerd. 6

7 Dit is evenwel onvoldoende in sommige landen. Daarom bekijkt Fairtrade nu de mogelijkheid om een waardig minimumloon op te nemen in de criteria voor plantage-arbeiders. Dit wordt zeker nog vervolgd 8. Hoe duurzaam is het om Fairtradebloemen met het vliegtuig te importeren? Op dit moment is het onmogelijk om bloemen te importeren vanuit Afrika met de boot. Dit vanwege de strenge eisen voor temperatuur, vochtigheid en levensduur tot in de winkel. Fairtrade wil zeker mee nadenken over technieken die dit in de toekomst toch mogelijk zouden maken. Wanneer we kijken naar de productie van bloemen in West-Europa of nog dichterbij, in Nederland en België, dan botsen we op twee problemen. Enerzijds is de productie in deze landen onvoldoende groot om aan de vraag te beantwoorden. Anderzijds is deze productie niet milieuvriendelijker dan de optelsom van de productie in Afrika en het vliegtuigtransport tot in West- Europa. Verschillende vergelijkende studies onderzochten het verschil in ecologische voetafdruk tussen bloemen geproduceerd in Nederland en in Afrika. Een laatste studie van de Cranfield University 5 in 2007 toonde aan dat de voetafdruk van Nederlandse rozen 5,9 keer hoger ligt dan die van Keniaanse rozen 6. Dit is te wijten aan de Nederlandse serres die bijna het hele jaar door verwarmd moeten worden (het klimaat is niet geschikt voor productie van rozen) en de productiviteit die in Kenia veel hoger ligt voor dezelfde hoeveelheid bewerkte grond (tot bijna 70%). Verder legt Fairtrade strenge ecologische criteria op om de productie van bloemen in het Zuiden zo duurzaam mogelijk te laten verlopen. Zie 4. Wat met het pesticidegebruik en Fairtrade? En 5. Wat met extreem watergebruik en Fairtrade? voor meer duiding hierover. 9. Kan Fairtrade bijdragen aan het verminderen van de klimaatsverandering? De fairtradebeweging is fel begaan met de klimaatsverandering. Enerzijds omdat Fairtradeproducenten geconfronteerd worden met de negatieve impact op hun productie. Anderzijds omdat landbouw in belangrijke mate bijdraagt aan de klimaatsopwarming en dus zo milieuvriendelijk moet evolueren. Alle Fairtrade gecertificeerde producten moeten voldoen aan milieucriteria die deel uitmaken van de certificeringseisen. Voor bloemen bijvoorbeeld gaat dat vooral over het gebruik van pesticides: welke producten toegelaten of verboden zijn, waar ze te gebruiken, hoe bufferzones te respecteren, maatregelen voor gebruikswijze, enzovoort. Producenten worden via procescriteria 5 Williams A., Comparative study of cut roses for the British market produced in Kenya and the Netherlands, Cranfield University, November Productie bij Oserian in Kenia van bloemen vereist kg CO2 met 36% van de verbruikte energie gelijk aan fossiele energie. Productie op een Nederlandse plantage van dezelfde hoeveelheid bloemen vereist kg CO2 met 98% van de energie fossiele energie. Voor de berekening van het verschil tussen beide, werd de Keniaanse uitstoot nog vermenigvuldigd met 2.7 om rekening te houden met de impact van CO2 uitstoot op grote hoogte bij het luchttransport. 7

8 aangemoedigd om energiegebruik te minimaliseren, in het bijzonder energie uit niet-duurzame bronnen. Ook programma s rond watergebruik vinden vlot hun ingang. De premie die de arbeiders ontvangen stelt hen in staat om te investeren in milieubeschermingsprogramma s die bijdragen aan oplossingen voor klimaatsverandering. Zo heeft de joint body (het comité van werkgever en werknemers) van Oserian in Kenia de premie onder andere geïnvesteerd in het gebruik van speciale insecten als alternatief voor insecticiden om plagen te bestrijden. In bepaalde periodes moeten de mensen van Oserian ook hun kassen verwarmen. Dit hebben ze opgevangen door de premie te investeren in een systeem waarbij ze gebruik maken van natuurlijke warmwaterbronnen. Fairtrade werkt ook voor andere productcategorieën samen met producenten om te investeren in technieken die de impact op klimaatsverandering verminderen. Tevens worden bijna alle producten vervoerd via boottransport en focussen we ons op de invoer van producten die in België niet beschikbaar zijn. 10. Kunnen mensen in Afrika niet beter produceren voor lokale consumptie? Het bestaansrecht van 2,6 miljard mensen wereldwijd is afhankelijk van de landbouw. De meesten van hen zijn arme boeren in ontwikkelingslanden. Het verstevigen van landbouw op kleine schaal en gerelateerd aan plattelandsindustrieën, kan voor hun gemeenschappen en de economie enorme voordelen opleveren. Onder de juiste omstandigheden kan landbouwexport werken als een dynamische kracht voor de vermindering van armoede, kan het kleine boeren de kans geven een inkomen te genereren, hun levensstandaard te verhogen en werkgelegenheid te creëren voor anderen in de gemeenschap. Het betekent ook dat kleine boeren en hun gezinnen zich minder snel genoodzaakt zien hun geboortegrond te verlaten en naar de stad te verhuizen op zoek naar werk. Dit betekent niet dat internationale handel automatisch zorgt voor de afname van armoede. Het is voor kleine boeren vaak zeer moeilijk om land, kapitaal, informatie en een marketinginfrastructuur te verwerven die nodig zijn om voordeel te halen uit de export van hun producten. Het is hier dat Fairtrade een belangrijke rol kan spelen. Zodra ze verkopen onder Fairtradecondities, zorgen de samenwerking binnen de coöperatie, de stabiliteit en de betere prijzen ervoor dat ze kunnen diversifiëren in hun productie voor eigen gebruik. Dit resulteert in een verbetering van de voedingswaarden en eenpositieve impact op de hele gemeenschap. Een voorbeeld uit Mali: De betere prijs die vrouwelijke kantoenboeren ontvangen voor hun katoen, heeft hen in staat gesteld om groentezaden te kopen. Hiermee kunnen ze hun gezinnen voeden. Ze hebben de Fairtradepremie gebruikt om een pakhuis te bouwen waar ze niet alleen hun katoen opslaan, maar ook maïs en sorghumzaden bewaren voor eigen consumptie en voor verkoop op de plaatselijke markten. Het pakhuis functioneert daarnaast als voedselbank voor arme gezinnen tussen de verschillende oogstperiodes. Op die manier zijn de dorpen altijd verzekerd van voedsel. In Kenia zijn veel van de arbeiders op de bloemenplantages verhuisd naar deze gebieden om werk te vinden. Ze hadden in hun dorpen of steden weinig of geen kansen op werkgelegenheid. Maar het is ook duidelijk dat arbeiders op plantages de meest machteloze mensen in de 8

9 wereldwijde aanvoerketen zijn en dus behoefte hebben aan en recht hebben op de voordelen van Fairtrade. 11. Moeten we bloemen kopen in België niet gewoon ontmoedigen? Fairtrade gaat over het versterken van minder bevoorrechte producenten en arbeiders in ontwikkelingslanden. We geloven dat het oneerlijk en ongepast zou zijn om arme producenten en arbeiders die afhankelijk zijn van de export van hun producten, te straffen door hun producten niet meer toe te laten op onze markt. De vraag naar bloemen in België bestaat en de producenten in het Zuiden staan klaar met hun aanbod. Wie zijn wij om vraag en aanbod niet naar elkaar te laten toegroeien? Zeker wanneer deze bloemen voldoen aan allerlei sociale en ecologische standaarden die bijdragen aan een duurzame ontwikkeling voor arbeiders in het Zuiden. Daarnaast is er een groot verschil tussen de uitstoot van een gemiddelde Keniaan en die van een Belg. De jaarlijkse CO2-uitstoot in Kenia is 200 kg per persoon, tegen kg per persoon in België. Onder deze omstandigheden is het ethisch oneerlijk en politiek niet vol te houden om de armere landen en hun inwoners met een lage ecologische voetafdruk, de kans te ontnemen om zich te ontwikkelen. De Westerse landen hebben dan ook de verantwoordelijkheid om leiderschap te tonen en hun eigen uitstoot te verminderen voordat ze van de armere landen kunnen verwachten dat deze alles uit de kast halen om hun eigen, relatief beperkte uitstoot te verminderen. 12. Ik vind Fairtrade belangrijk, maar wil ook ecologisch verantwoord leven. Wat moet ik doen? Duurzaamheid is keuzes maken, dat is ondertussen wel heel duidelijk. De ene keuze is daarbij al gemakkelijker dan de andere. Denk bij je aankoop eerst en vooral na over de noodzaak van je aankoop: moet ik wel bloemen kopen? Verder willen we consumenten aanraden om te kiezen voor seizoensgebonden, duurzaam en lokaal geproduceerde producten. Zorg ervoor dat ook de boer bij ons een eerlijk inkomen krijgt en kan evolueren naar een duurzame bedrijfsvoering. Wanneer je kiest voor producten uit het Zuiden (koffie, bananen, cacao in chocolade), kies dan voor producten met Max Havelaar keurmerk. Naast een goede kwaliteit en smaak, bieden deze producten je de mogelijkheid om bij te dragen aan een duurzame ontwikkeling van familiale producenten en arbeiders in het Zuiden. Max Havelaar is één van de initiatiefnemers van de campagnes FairTradeGemeente en FairTradeProvincie. Deze campagnes roepen actoren binnen een gemeente of provincie op om bij hun consumptie te kiezen voor Fair Trade en lokale, duurzame voeding. Op die manier slaat Max Havelaar de brug tussen Noord en Zuid en wil ze consumenten aanmoedigen om bewust keuzes te maken in hun aankoopgedrag. 9

10 13. Zijn er andere alternatieven dan Fairtrade gecertificeerde bloemen? Op de website van vind je overzicht van mogelijke alternatieven: seizoensbloemen (met een seizoenskalender), lokale bloemen, biologische bloemen en andere duurzame bloemen uit het Zuiden. Dit is een initiatief van Netwerk Bewust Verbruiken, FIAN, Velt en Max Havelaar vzw, en maakt deel uit van de internationale campagne Fair Flowers for Human Rights. 10

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen Fair Trade in Openbare Aanbestedingen Workshop Duurzame voeding en catering, 22/11/2011 Inhoud workshop 1. Waarom een workshop van Max Havelaar? 2. Wat is Fair Trade en hoe herken je het? 3. Verschil met

Nadere informatie

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen Fair Trade in Openbare Aanbestedingen Infosessie Duurzame voeding en catering, 26/01/2012 Inhoud workshop 1. Waarom een workshop van Max Havelaar? 2. Wat is Fair Trade en hoe herken je het? 3. Verschil

Nadere informatie

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen. Workshop Duurzame voeding en catering, 22/11/2011

Fair Trade in Openbare Aanbestedingen. Workshop Duurzame voeding en catering, 22/11/2011 Fair Trade in Openbare Aanbestedingen Workshop Duurzame voeding en catering, 22/11/2011 Inhoud workshop 1. Waarom een workshop van Max Havelaar? 2. Wat is Fair Trade en hoe herken je het? 3. Verschil met

Nadere informatie

Maandag 20 oktober 2014 PLANTION VEILT ALS EERSTE TER WERELD FAIRTRADE BLOEMEN!!!

Maandag 20 oktober 2014 PLANTION VEILT ALS EERSTE TER WERELD FAIRTRADE BLOEMEN!!! 16 oktober 2014 Maandag 20 oktober 2014 PLANTION VEILT ALS EERSTE TER WERELD FAIRTRADE BLOEMEN!!! Een wereldprimeur: voor het eerst worden er Fairtrade bloemen, in dit geval rozen, via de veilingklok verhandeld.

Nadere informatie

Chocomelk. van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! www.oww.be. Handel, uit respect.

Chocomelk. van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! www.oww.be. Handel, uit respect. Chocomelk van eerlijke handel, biologische landbouw en lokale boeren! > Handel, uit respect. We slaan de brug tussen boeren uit Noord & Zuid! www.oww.be > Kiezen Kiezen voor nóg meer duurzaamheid Oxfam

Nadere informatie

1,6 miljoen. Fairtrade in het Zuiden 87,7% 12,3% leden. kleinschalige boeren. arbeiders. kleinschalige boeren en arbeiders binnen Fairtrade.

1,6 miljoen. Fairtrade in het Zuiden 87,7% 12,3% leden. kleinschalige boeren. arbeiders. kleinschalige boeren en arbeiders binnen Fairtrade. Jaarcijfers Fairtrade in het Zuiden arbeiders en Dit zijn cijfers die verzameld zijn in op basis van auditrapporten van FLO Cert. Ze zijn verwerkt door Fairtrade International in en gepubliceerd begin

Nadere informatie

FairTradeGemeente? FairTradeGemeente 23/01/2012. Focus: duurzame ontwikkeling N - Z. Een campagne van:

FairTradeGemeente? FairTradeGemeente 23/01/2012. Focus: duurzame ontwikkeling N - Z. Een campagne van: FairTradeGemeente Een campagne van: FairTradeGemeente? Een TITEL die aangeeft dat die bepaalde gemeente én haar inwoners eerlijke handel en lokale, duurzame productie en consumptie een warm hart toedragen

Nadere informatie

PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA

PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA PLANTAGELANDBOUW IN LATIJNS-AMERIKA 0 Lesschema 1 WAT IS PLANTAGELANDBOUW? 1.1 Bestudeer de afbeeldingen en satellietbeelden van plantages 1.2 Input, proces en output 2 WAAR DOET MEN AAN PLANTAGELANDBOUW?

Nadere informatie

Vergelijking van drie koffie labels:

Vergelijking van drie koffie labels: Vergelijking van drie koffie labels: Fairtrade Rainforest Alliance UTZ Certified Juli 2010 1 Vergelijkende tabel voor koffielabels 1 Beheerder Startpunt/ Concept Fairtrade Rainforest Alliance UTZ CERTIFIED

Nadere informatie

Duurzame overheidsopdracht-fiche: basis

Duurzame overheidsopdracht-fiche: basis Duurzame overheidsopdracht-fiche: basis 1) Onderwerp 1) Voedsel en dranken uit de organische voedingsproducten en geproduceerd op een milieuvriendelijke wijze EN / OF 2) Voedsel en dranken die een eerlijke

Nadere informatie

FAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade

FAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade Wat is Fairtrade EERLIJKE HANDEL STAAT VOOROP KEURMERK INTERNATIONALE SAMENWERKING HANDEL GEMEENTE DUURZAAMHEID Een beter leven Met Fairtrade krijgen boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden een eerlijke

Nadere informatie

Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO

Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO Gebeurtenis Gebeurtenis MNO MNO De grote exportlanden (Ecuador, Costa Rica en Colombia) hebben je een contract aangeboden om nieuwe plantages te bouwen in hun landen. Je kan nu meer bananen telen en verkopen. Je winst stijgt enorm en

Nadere informatie

Duurzame overheidsopdracht-fiche: uitgebreid

Duurzame overheidsopdracht-fiche: uitgebreid Duurzame overheidsopdracht-fiche: uitgebreid 1) Onderwerp 1) Voedsel en dranken uit de organische voedingsproducten en geproduceerd op een milieuvriendelijke wijze EN / OF 2) Voedsel en dranken die een

Nadere informatie

Max Havelaar: 25 jaar ontwikkeling. Persontmoeting 28 augustus 2014 Lily Deforce Directeur

Max Havelaar: 25 jaar ontwikkeling. Persontmoeting 28 augustus 2014 Lily Deforce Directeur Max Havelaar: 25 jaar ontwikkeling Persontmoeting 28 augustus 2014 Lily Deforce Directeur Agenda 25 jaar Fairtrade: van de boer in het Zuiden tot op ons bord - Evolutie van 1989 tot 2014 - Trade not aid

Nadere informatie

Paradoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit

Paradoxaal genoeg hebben juist veel landarbeiders geen toegang tot betaalbaar groenten en fruit DAAR PLUKKEN DE BOEREN DE VRUCHTEN VAN HET SUCCES VAN GRUPO HUALTACO Groenten en fruit zijn niet alleen gezond voor ons lichaam, maar ook voor de wereldeconomie. De groente- en fruitsector is een van de

Nadere informatie

FAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade

FAIRTRADE. Een beter leven. Wat is Fairtrade Wat is Fairtrade EERLIJKE HANDEL STAAT VOOROP KEURMERK INTERNATIONALE SAMENWERKING HANDEL GEMEENTE DUURZAAMHEID Een beter leven Veel boeren en arbeiders in arme landen (ook wel ontwikkelingslanden ) hebben

Nadere informatie

Factsheet. Ooit gedacht dat je met een potje pindakaas de wereld kunt veranderen? Of met een banaan? Het kan. Dankzij fairtrade.

Factsheet. Ooit gedacht dat je met een potje pindakaas de wereld kunt veranderen? Of met een banaan? Het kan. Dankzij fairtrade. Elke dag π± Factsheet Initiatief fairbezig.nl Fairbezig.nl is een initiatief van Fair Trade Original, de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels en Stichting Max Havelaar met steun van de Nationale Postcode

Nadere informatie

Fair Flowers Challenge

Fair Flowers Challenge Fair Flowers Challenge Hoe maak je eerlijke bloemen zichtbaar? Deadline: 6 september 2015 www.onlinechallenges.org/hivos Fair Flowers Challenge Hoe maak je eerlijke bloemen zichtbaar? Prijzen: 1 e Prijs:

Nadere informatie

De bananenteelt. Kleinschalige boeren. Grote plantages

De bananenteelt. Kleinschalige boeren. Grote plantages De bananenteelt Geen product ter wereld wordt meer verhandeld dan bananen. Jaarlijks produceren tropische landen als Colombia, Dominicaanse Republiek en Peru meer dan 100 miljoen ton bananen. Bananen worden

Nadere informatie

De kritische consument

De kritische consument De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als

Nadere informatie

De groene kant van de zwarte motor. maas coffee. your green selection.

De groene kant van de zwarte motor. maas coffee. your green selection. De groene kant van de zwarte motor. maas coffee. your green selection. Uw footprint met MAAS International Duurzame koffie Introductie Het onderwerp duurzaamheid is zo breed dat velen door de bomen het

Nadere informatie

Fair Trade. ontwikkelingsstrategie. Oxfam-Wereldwinkels 20 oktober 2011

Fair Trade. ontwikkelingsstrategie. Oxfam-Wereldwinkels 20 oktober 2011 Fair Trade als duurzame economische ontwikkelingsstrategie Oxfam-Wereldwinkels 20 oktober 2011 SITUERING OXFAM-WERELDWINKELS Oxfam-Wereldwinkels Deel van Oxfam-in-België en Oxfam International Deel van

Nadere informatie

«Eerlijk bloeit het langst»

«Eerlijk bloeit het langst» «Eerlijk bloeit het langst» 1 Voorstelling NBV NBV vzw is een informatie- en actienetwerk dat mensen milieubewust consumeren wil stimuleren in Vlaanderen. - 40tal lidorganisaties - projecten/campagnes

Nadere informatie

Wat zijn de criteria van het Fairtrade label? Hoe werkt Fairtrade? Fairtrade is gebaseerd op twee principes:

Wat zijn de criteria van het Fairtrade label? Hoe werkt Fairtrade? Fairtrade is gebaseerd op twee principes: WAT IS Fairtrade? 1 Wat Fairtrade? is 800 miljoen mensen leven onder de extreme armoedegrens. 2/3 daarvan zijn boeren. De mensen die het eten op ons bord voorzien, kunnen vaak zelf hun gezin geen 3 maaltijden

Nadere informatie

Hoe werkt Fairtrade?

Hoe werkt Fairtrade? Wat is Fairtrade? 1 Wat Fairtrade? is 800 miljoen mensen leven onder de extreme armoedegrens. 2/3 daarvan zijn boeren. De mensen die het eten op ons bord voorzien, kunnen vaak zelf hun gezin geen 3 maaltijden

Nadere informatie

Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,

Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel

Nadere informatie

Voor meer informatie over Faitrade Hoorn volgt hieronder een korte beschrijving over wat Faitrade-gemeente-Hoorn is en wil bereiken.

Voor meer informatie over Faitrade Hoorn volgt hieronder een korte beschrijving over wat Faitrade-gemeente-Hoorn is en wil bereiken. Koersopdoen en Fairtrade Tijdens de oprichting van mijn eigen onderneming Koersopdoen werd ik (vanwege mijn afstudeerrichting) door werkgroep lid R. Rote gevraagd plaats te nemen in de werkgroep Fairtrade

Nadere informatie

het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water

het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & north river écht duurzaam produceren 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op

Nadere informatie

De biologische veehouderij

De biologische veehouderij oerwafels meergranenbolletjes Biologisch boeren meergranen olijfolie De biologische veehouderij Wij vinden het belangrijk dat onze klanten verantwoorde producten kunnen kopen. Bij de inkoop van onze producten

Nadere informatie

Koffie en Carbon in Mexico

Koffie en Carbon in Mexico Koffie en Carbon in Mexico Project voorstel van Solidaridad Oktober 2016 Uit de studie die Hesselink heeft laten uitvoeren door Ecofys, blijkt dat de CO2-voetafdruk van koffie voor 14% bij de plantage

Nadere informatie

Een kapper ongeveer 4 minuten, een cacaoboer in West-Afrika een hele dag. Iedereen heeft recht op een leefbaar inkomen. Maak het verschil, kies voor

Een kapper ongeveer 4 minuten, een cacaoboer in West-Afrika een hele dag. Iedereen heeft recht op een leefbaar inkomen. Maak het verschil, kies voor Een kapper ongeveer 4 minuten, een cacaoboer in West-Afrika een hele dag. Iedereen heeft recht op een leefbaar inkomen. Maak het verschil, kies voor eerlijke handel. www.fairtradebelgium.be België, het

Nadere informatie

onze planeet onze mensen ALSICO kleding

onze planeet onze mensen ALSICO kleding onze planeet onze mensen ALSICO kleding Levensvatbaar Ecologisch Economisch * Leefbaar Sociaal Eerlijk *Duurzaam gerecycleerd papier ALSICO & DUURZAAM ONDERNEMEN De ALSICO group is een familiebedrijf opgericht

Nadere informatie

Waardeketen Verantwoord en sociaal jaarverslag 2016

Waardeketen Verantwoord en sociaal jaarverslag 2016 Waardeketen Verantwoord en sociaal jaarverslag 2016 Mensen en kapitaal In ons dagelijks werk maken onze mensen het verschil en daarom willen we goed voor onze mensen zorgen. Opleiding en ontwikkeling vormen

Nadere informatie

Herziene norm voor plantages

Herziene norm voor plantages Herziene norm voor plantages De nieuwe Fairtrade-norm voor werknemers in loondienst versterkt de positie van de arbeiders in het Fairtrade-systeem. Fairtrade bouwt haar steun voor arbeiders in het Fairtrade-systeem

Nadere informatie

LES 2: Klimaatverandering

LES 2: Klimaatverandering LES 2: Klimaatverandering 1 Les 2: Klimaatverandering Vakken PAV, aardrijkskunde Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend, samenwerken, kritisch denken Materiaal Computer met

Nadere informatie

VOOR EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT

VOOR EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT VOOR EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT EEN BETER EN EERLIJKER KLIMAAT Het klimaatprobleem treft ons allemaal. Maar huishoudens en kleine boeren in ontwikkelingslanden hebben meer last van klimaatverandering

Nadere informatie

HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water

HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & NORTH RIVER ÉCHT DUURZAAM PRODUCEREN 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op

Nadere informatie

Fairsterk je kerk! Inleiding. Handleiding en achtergronden campagne De Fairste Kerk van Vlaanderen Versie 2013-2014

Fairsterk je kerk! Inleiding. Handleiding en achtergronden campagne De Fairste Kerk van Vlaanderen Versie 2013-2014 Fairsterk je kerk! Handleiding en achtergronden campagne De Fairste Kerk van Vlaanderen Versie 2013-2014 Inleiding In België, Nederland en Groot-Brittannië is het al een groot succes: FairTradeGemeenten.

Nadere informatie

ECOWIJZER. Gids voor duurzaam en (h)eerlijk consumeren in Kruibeke. Bioproducten. Fairtrade. Lokale producten. Duurzame materialen

ECOWIJZER. Gids voor duurzaam en (h)eerlijk consumeren in Kruibeke. Bioproducten. Fairtrade. Lokale producten. Duurzame materialen ECOWIJZER Bioproducten Fairtrade Lokale producten Duurzame materialen Gids voor duurzaam en (h)eerlijk consumeren in Kruibeke Beste lezer Deze Ecowijzer is een initiatief van de Gemeentelijke Raad voor

Nadere informatie

Veelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers

Veelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers Veelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers Deze leidraad met vraag en antwoord bevat de basiskennis voor biowinkeliers en verkoopspersoneel. Een goede kennis van bio geeft immers vertrouwen aan jouw

Nadere informatie

Change the world shopping

Change the world shopping Change the world shopping V.U./E.R.: Erik Devogelaere, Hoogstraat 35 E, 3360 Bierbeek, België - Belgique Op een plezierige manier de wereld veranderen Kies voor eerlijke kwaliteitsproducten Het hoeft

Nadere informatie

Hoe een coalitiecampagne uitwerken om kinderarbeidvrije cacao te bevorderen?

Hoe een coalitiecampagne uitwerken om kinderarbeidvrije cacao te bevorderen? Hoe een coalitiecampagne uitwerken om kinderarbeidvrije cacao te bevorderen? Oxfam Wereldwinkels en Fairtrade Campagne Kindslavernij lust ik niet! Doelgroepen Partners: hoe elkaar versterken? En nu? Oxfam

Nadere informatie

> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel

> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert

Nadere informatie

A SOLIDARITEIT IN CENTRAAL AMERIKA

A SOLIDARITEIT IN CENTRAAL AMERIKA A SOLIDARITEIT IN CENTRAAL AMERIKA VOEDSELZEKKERHEID GARANDEREN Voedselzekerheid garanderen voor families in het zuiden, is één van de doelstellingen van de werknemers uit de voedingsnijverheid. De solidariteitsprojecten

Nadere informatie

Ontwikkeling. De impact van Fairtrade. in eigen handen

Ontwikkeling. De impact van Fairtrade. in eigen handen Ontwikkeling De impact van Fairtrade in eigen handen Wat is impact? Onder impact verstaan we duidelijke en duurzame veranderingen die het resultaat zijn van de wisselwerking tussen Fairtrade enerzijds

Nadere informatie

ik deel daar wordt iedereen beter van eten

ik deel daar wordt iedereen beter van eten daar wordt iedereen beter van eten 1 Achtergrond 2 Onderzoek en Reflectie 3 Acties 4 Activiteiten in het Schooljaar ikdeel.be Een project van Met de steun van De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk

Nadere informatie

de kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding 1

de kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding 1 De kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding de kortste weg naar eerlijke bedrijfskleding 1 waarom deze campagne? zit er een luchtje aan uw bedrijfskleding? Met deze campagne willen wij u de werknemers

Nadere informatie

De voorstellen van Vivant Beschrijving, kritiek en alternatief

De voorstellen van Vivant Beschrijving, kritiek en alternatief De voorstellen van Vivant Beschrijving, kritiek en alternatief Iedereen kent wel het minipartijtje Vivant. Roland Duchâtelet, stichter-financier van de beweging en ondernemer, en de zijnen zoeken nu aansluiting

Nadere informatie

Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners.

Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. EC 01. EEN KAMER HUREN IN LEIDEN. Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. Vermoedelijk blijft het aanbod van kamers achter bij de vraag, waardoor er gemakkelijk prijsopdrijving

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en

Nadere informatie

Publieksonderzoek Eerlijke bloemen met Moederdag

Publieksonderzoek Eerlijke bloemen met Moederdag Publieksonderzoek Eerlijke bloemen met Moederdag Rapportage Datum: 2 mei 2016 Opdrachtgever: Jorrit Visser, Hivos Auteur: Claudia Ros, InfoResult Hivos onderzoek: Eerlijke bloemen met Moederdag 1 Inhoud

Nadere informatie

VOOR EEN EERLIJKE TOEKOMST

VOOR EEN EERLIJKE TOEKOMST ALDI RT D KIEST VOOR FAIRT R RADE VOOR EEN EERLIJKE TOEKOMST filterkoffie honing rietsuiker pure chocolade ALDI START T SAMENWERKING MET F EN ER KOMEN NOG MEER FAIRTRADE PRODUCTEN... EEN GOED ALDI KIEST

Nadere informatie

WONEN MET EEN GROEN WOONT ENERGIE NEUTRAAL COMFORTABEL WONEN EN TOCH GELD BESPAREN. Lodewijk Hoekstra NIEUW! DE ENERGIE-EXPERT Steeds meer

WONEN MET EEN GROEN WOONT ENERGIE NEUTRAAL COMFORTABEL WONEN EN TOCH GELD BESPAREN. Lodewijk Hoekstra NIEUW! DE ENERGIE-EXPERT Steeds meer ELEKTRISCH RIJDEN ZONNEPANELEN DE ENERGIE-EXPERT 64 39 26 Steeds meer Kosten, opbrengst & Nul-op-de-meter in betaalbare modellen salderingsregeling een jaren 80-woning NIEUW! Lodewijk Hoekstra WOONT ENERGIE

Nadere informatie

UNITING THE ORGANIC WORLD

UNITING THE ORGANIC WORLD International Federation of Organic Agriculture Movements Principles of Organic Agriculture 1 Beginselen van de Biologische Landbouw De Beginselen vormen de wortels, waaruit de biologische landbouw groeit

Nadere informatie

Onderzoek en advies naar Fairtrade.

Onderzoek en advies naar Fairtrade. Onderzoek en advies naar Fairtrade. Uitgevoerd door: S.C. van Goor, Coordinator Inkoop Meerinzicht t.b.v. gemeente Harderwijk. Onderzoek naar voor- en nadelen van deelname aan keurmerk Fairtrade. Aanleiding.

Nadere informatie

onderneemt maatschappelijk verantwoord

onderneemt maatschappelijk verantwoord onderneemt maatschappelijk verantwoord www.coffeefresh.nl Coffee Fresh investeert in MVO Koffie is tegenwoordig meer dan zomaar een kopje koffie. Het is een beleving waarbij wij u nét dat beetje meer bieden.

Nadere informatie

Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking

Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Prof.dr.ir. Han Wiskerke Wageningen Universiteit Leerstoelgroep Rurale Sociologie http://www.rso.wur.nl/uk/ http://ruralsociologywageningen.wordpress.com/

Nadere informatie

In een notendop. 1 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen. Het Netwerk stadslandbouw Antwerpen is

In een notendop. 1 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen. Het Netwerk stadslandbouw Antwerpen is 1 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen In een notendop Het Netwerk stadslandbouw Antwerpen is Een netwerk van lokale boeren en andere betrokken partners Een aanspreekpunt voor Stadslandbouw

Nadere informatie

Standpuntbepaling met betrekking tot bloemen en planten

Standpuntbepaling met betrekking tot bloemen en planten Standpuntbepaling met betrekking tot bloemen en planten OP WEG NAAR MORGEN Lidl België & Luxemburg versie 01.2019 www.lidl.be Inhoud 1. Onze verantwoordelijkheid... 3 2. Onze uitdaging... 4 3. Onze doelstellingen

Nadere informatie

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de

Nadere informatie

Maak je keuze (Uit: RECHT-vaardig, menswaardig)

Maak je keuze (Uit: RECHT-vaardig, menswaardig) Maak je keuze (Uit: RECHT-vaardig, menswaardig) De deelnemers beslissen in kleine groepjes of ze akkoord gaan met stellingen over armoede in het Noorden. Onenigheid over bepaalde stellingen moet opgelost

Nadere informatie

Code VINCI Leveranciers Global Performance Commitment

Code VINCI Leveranciers Global Performance Commitment Code VINCI Leveranciers Global Performance Commitment Contents P. 2 Introductie P. 2 VINCI s commitments P. 4 Leveranciers commitments P. 6 Implementatie 1 15 april 2012 Introductie Deze Code «Global Performance

Nadere informatie

Sustainable development goals

Sustainable development goals Sustainable development goals The road to dignity by 2030 Ending Poverty, Transforming all Lives and Protecting the Planet = De weg naar waardigheid, Armoede beëindigen, alle levens veranderen en de aarde

Nadere informatie

De milieu-impact van al deze overbodige kilometers verschilt van voertuig tot voertuig. Dit komt omdat niet elk voertuig evenveel CO 2

De milieu-impact van al deze overbodige kilometers verschilt van voertuig tot voertuig. Dit komt omdat niet elk voertuig evenveel CO 2 Groenten en fruit van het seizoen Wie door de groenten- en fruitafdeling van de lokale supermarkt loopt, krijgt vaak het gevoel dat de wereld aan zijn voeten ligt. Je vindt er boontjes uit Kenia, tomaten

Nadere informatie

Persconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck

Persconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck Persconferentie «Ecobouw stimuleren» 8 februari 2007 Toespraak van Evelyne Huytebroeck De potentiële verbetering van de energie- en milieuprestaties van gebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is

Nadere informatie

Samenvatting Economie H8

Samenvatting Economie H8 Samenvatting Economie H8 Samenvatting door Irene 1160 woorden 14 juni 2018 8,2 5 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Economie H8 Absolute armoede Als je niet meer in staat bent in

Nadere informatie

Kiezen voor Fairtrade wordt makkelijker dan ooit! 811, 823, W2, 70-30-38 voortaan ook verkrijgbaar met Fairtrade-garantie!

Kiezen voor Fairtrade wordt makkelijker dan ooit! 811, 823, W2, 70-30-38 voortaan ook verkrijgbaar met Fairtrade-garantie! Kiezen voor Fairtrade wordt makkelijker dan ooit! 811, 823, W2, 70-30-38 voortaan ook verkrijgbaar met Fairtrade-garantie! 811, 823, W2, 70-30-38 voortaan ook verkrijgbaar met Fairtrade-garantie! Meer

Nadere informatie

Detachering: wat zijn je rechten?

Detachering: wat zijn je rechten? Detachering Detachering: wat zijn je rechten? Door vrij verkeer van diensten in Europa kunnen werknemers of zelfstandigen uit elk ander Europees land in België werken als gedetacheerde. En dit voor een

Nadere informatie

Inrichten van waterrijke gebieden voor landbouw IZG Gent thema-avond Water

Inrichten van waterrijke gebieden voor landbouw IZG Gent thema-avond Water www.protosh2o.org Inrichten van waterrijke gebieden voor landbouw IZG Gent thema-avond Water 13-11-2015 Voorstelling Protos Water en Landbouw Technische duurzaamheid Voorbeeld : irrigatieperimeters Belladère

Nadere informatie

Duurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?

Duurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie

Nadere informatie

HANDLEIDING VOOR TREKKERSGROEPEN

HANDLEIDING VOOR TREKKERSGROEPEN HANDLEIDING VOOR TREKKERSGROEPEN 2,34 Euro of meer, zoveel denkt een Belg te moeten betalen voor 1 kilogram bananen in de supermarkt 1. De realiteit toont echter iets anders. Je hoeft niet veel moeite

Nadere informatie

speelkaart grondstoffen

speelkaart grondstoffen speelkaart grondstoffen grondstoffen 100% biokatoen uit India. Bij de teelt komen geen pesticiden en kunstmest kijken. De oogst gebeurt handmatig. De katoenboer laat zijn arbeiders in goede omstandigheden

Nadere informatie

De Kracht van Cacao. Werkblaadjes voor de leerling. Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek

De Kracht van Cacao. Werkblaadjes voor de leerling. Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek De Kracht van Cacao Hoe eerlijke handel het verschil maakt in de Dominicaanse Republiek Werkblaadjes voor de leerling 1 www.oxfamwereldwinkels.be Wat zie je op deze foto s? Wat zou het verband hiertussen

Nadere informatie

over een krachtdadig Vlaams beleid tegen de ergste vormen van kinderarbeid

over een krachtdadig Vlaams beleid tegen de ergste vormen van kinderarbeid stuk ingediend op 667 (2010-2011) Nr. 1 5 oktober 2010 (2010-2011) Verzoekschrift over een krachtdadig Vlaams beleid tegen de ergste vormen van kinderarbeid Advies van het Kinderrechtencommissariaat verzendcode:

Nadere informatie

Factsheet Fruitonderzoek Questionmark

Factsheet Fruitonderzoek Questionmark Factsheet Fruitonderzoek Questionmark Samenvatting van het onderzoek naar groente en fruit in de schappen van de supermarkten, april 2015. Questionmark heeft tussen november 2014 en april 2015 de elf populairste

Nadere informatie

De prijs van betaalbare bananen www.fairtradegemeenten.nl

De prijs van betaalbare bananen www.fairtradegemeenten.nl Yellowpaper De prijs van betaalbare bananen www.fairtradegemeenten.nl Yellowpaper De prijs van betaalbare bananen Inhoudsopgave Inleiding...3 Bananen in Nederland...3 De bananenteelt...5 Fairtrade bananen...7

Nadere informatie

Zijn de werknemers tewerkgesteld in de visnijverheid met deze nieuwe trends beter af?

Zijn de werknemers tewerkgesteld in de visnijverheid met deze nieuwe trends beter af? HOE DUURZAAM IS ONZE VIS? Gekweekte vis, vegetarische zeevruchten uit algen, genetisch gemanipuleerde zalmen het zijn de nieuwe trends in de visindustrie. Maar zijn deze nieuwe trends bevorderend voor

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 5. Inhoud

Inhoud. Voorwoord 5. Inhoud Inhoud Voorwoord 5 1 Handel in duurzame producten 11 1.1 Duurzame of traditionele productie? 11 1.2 Logo s en keurmerken 13 1.3 Kosten van duurzame teelt 18 1.4 Relatie prijs - kwaliteit - afzet 19 1.5

Nadere informatie

Arm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten

Arm en Rijk. Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten Arm en Rijk Hoofdstuk 2: Arm en rijk in de Verenigde Staten 2.1 Rijk en arm in de Verenigde Staten De rijke Verenigde Staten Je kunt op verschillende manieren aantonen dat de VS een rijk land is. Het BNP

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. economie CSE KB. tijdvak 1

Bijlage VMBO-KB. economie CSE KB. tijdvak 1 Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 economie CSE KB KB-0233-a-14-1-b Slim uitgeven informatiebron 1 Motorrijtuigenbelasting per kwartaal. Gewichtsklasse Benzine Diesel LPG-gas 651 t/m 750 44 126 44 751 t/m

Nadere informatie

Fair Trade: hoe zit dat ook alweer?

Fair Trade: hoe zit dat ook alweer? Fair Trade: hoe zit dat ook alweer? Meer dan 200 gemeenten en 5 provincies maken werk van de campagne FairTradeGemeente. Ze willen op een heel concrete manier bijdragen aan een waardig bestaan voor de

Nadere informatie

Basisbeginselen : Brusselse ecologische economische en sociale cooperatieve. Contact

Basisbeginselen : Brusselse ecologische economische en sociale cooperatieve. Contact Brusselse ecologische economische en sociale cooperatieve BEES Coop is een project voor een coöperatieve, participatieve en niet commerciële supermarkt. Het iniatief wordt gedragen door burgers die een

Nadere informatie

Gemeenteraadsverkiezingen 2012. Memorandum voor de politieke partijen van Kampenhout. Gemeentelijke Raad voor OntwikkelingsSamenwerking (GROS)

Gemeenteraadsverkiezingen 2012. Memorandum voor de politieke partijen van Kampenhout. Gemeentelijke Raad voor OntwikkelingsSamenwerking (GROS) Gemeenteraadsverkiezingen 2012 Memorandum voor de politieke partijen van Kampenhout Gemeentelijke Raad voor OntwikkelingsSamenwerking (GROS) Als erkende adviesraad van het gemeentebestuur groepeert de

Nadere informatie

Bijlage 7. Conversie juni 2010 naar 2013 (info)

Bijlage 7. Conversie juni 2010 naar 2013 (info) Bijlage 7. Conversie juni 2010 naar 2013 (info) was wordt onderwerp tekstbron Versie juni Opmerking: Standaardteksten en Versie 2013 2010 hoofdstukindeling vertaald uit Guide 83 H 1 tm 4 Deel A Eisen Managementsysteem

Nadere informatie

Eerste Earth friendly menu voor stedelijke onderwijsinstellingen en kinderopvanginitiatieven

Eerste Earth friendly menu voor stedelijke onderwijsinstellingen en kinderopvanginitiatieven Eerste Earth friendly menu voor stedelijke onderwijsinstellingen en kinderopvanginitiatieven Op 11 mei 2017 serveert de Stad Gent zijn eerste 'Earth friendly schoolmaaltijd'. Zo zet het stadsbestuur weer

Nadere informatie

gedragscode voor leveranciers van Quintiles

gedragscode voor leveranciers van Quintiles gedragscode voor leveranciers van Quintiles 2 Quintiles maakt zich sterk voor duurzame zakelijke praktijken. Op basis van internationaal erkende normen, is deze gedragscode voor leveranciers ( Code ) gericht

Nadere informatie

Examen VMBO-GL en TL-COMPEX 2005

Examen VMBO-GL en TL-COMPEX 2005 Examen VMBO-GL en TL-COMPEX 2005 tijdvak 1 dinsdag 31 mei totale examentijd 2 uur ECONOMIE CSE GL EN TL Vragen 1 tot en met 23 In dit deel van het examen staan de vragen waarbij de computer niet wordt

Nadere informatie

Fair Trade in overheidsopdrachten

Fair Trade in overheidsopdrachten Fair Trade in overheidsopdrachten Disclaimer: Hoewel bij het samenstellen van de inhoud van deze tekst de uiterste zorg is nagestreefd en deze tekst bij het advocatenkantoor Bird & Bird werd nagelezen,

Nadere informatie

Zuid-Azie zag in deze periode zijn scholingsgraad in het basisonderwijs stijgen van 78 naar 93%. Bron: www.un.org

Zuid-Azie zag in deze periode zijn scholingsgraad in het basisonderwijs stijgen van 78 naar 93%. Bron: www.un.org Quiz 1. Hoeveel jongeren wereldwijd tussen 15 en 24 jaar kunnen niet lezen en schrijven? 4 miljoen 123 miljoen 850 miljoen 61% van hen zijn jonge vrouwen. Bron: www.un.org 2. Over de hele wereld is het

Nadere informatie

Fair Trade in overheidsopdrachten

Fair Trade in overheidsopdrachten Fair Trade in overheidsopdrachten Disclaimer: Hoewel bij het samenstellen van de inhoud van deze tekst de uiterste zorg is nagestreefd en deze tekst bij het advocatenkantoor Bird & Bird werd nagelezen,

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

Werkboekje. Natuur en milieu educatie. Groep 7. Naam: Fruit in de mix. Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna

Werkboekje. Natuur en milieu educatie. Groep 7. Naam: Fruit in de mix. Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Werkboekje Natuur en milieu educatie Naam: Groep 7 Fruit in de mix Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Werkblad 1 Waar komt ons fruit vandaan? Vul 1. Teken het klassikale woordenweb die

Nadere informatie

6,2. Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari keer beoordeeld. 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land:

6,2. Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari keer beoordeeld. 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land: Werkstuk door een scholier 1726 woorden 7 januari 2003 6,2 191 keer beoordeeld Vak Economie 10 kenmerken over de mate van ontwikkeling van een land: 1. BNP uitgedrukt in US Dollars per inwoners. 2. Geboortecijfer

Nadere informatie

ENABEL: Eerlijke handel Barometer 2018

ENABEL: Eerlijke handel Barometer 2018 ENABEL: Eerlijke handel Barometer 2018 Augustus 2018 ivox Over het onderzoek Online onderzoek uitgevoerd door onderzoeksbureau ivox in opdracht van Enabel tussen 8 en 29 augustus 2018 bij 1.000 Belgen

Nadere informatie

De kloof wordt breder. Boekverslag door H woorden 15 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde

De kloof wordt breder. Boekverslag door H woorden 15 februari keer beoordeeld. Aardrijkskunde Boekverslag door H. 1034 woorden 15 februari 2007 6.6 80 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Hoofdstuk 2 het Noorden tegenover het Zuiden 2 Noord- Zuidverhoudingen 2.1 De kloof wordt

Nadere informatie

1. De ecologische voetafdruk

1. De ecologische voetafdruk 1. De ecologische voetafdruk Alles wat je eet, koopt en gebruikt moet ergens gemaakt worden of moet ergens groeien. Daar heb je plaats voor nodig. En soms is dat meer plaats dan je denkt. Zo heb je voor

Nadere informatie

We gaan nu eens op dezelfde manier naar voedsel telen en kopen kijken als naar een verkeerslicht.

We gaan nu eens op dezelfde manier naar voedsel telen en kopen kijken als naar een verkeerslicht. Betaalbaar en gezond Goedkope groenten aangeboden in de supermarkten vinden wij meestal betaalbaar. Maar zijn die goedkope groenten ook allemaal even gezond? Bevatten ze de essentiële vitaminen die we

Nadere informatie

MAKE CHOCOLATE FAIR! WE VERZAMELDEN 122 826 HANDTEKENINGEN!

MAKE CHOCOLATE FAIR! WE VERZAMELDEN 122 826 HANDTEKENINGEN! MAKE CHOCOLATE FAIR! WE VERZAMELDEN 122 826 HANDTEKENINGEN! Op meer dan 400 evenementen in Europa werden 122 826 handtekeningen verzameld door een aantal Europese voedingsvakbonden en NGO s voor duurzame

Nadere informatie

Fairsterk je kerk! Inleiding. Handleiding en achtergronden campagne De Fairste Kerk van Vlaanderen Versie 2013-2014

Fairsterk je kerk! Inleiding. Handleiding en achtergronden campagne De Fairste Kerk van Vlaanderen Versie 2013-2014 Fairsterk je kerk! Handleiding en achtergronden campagne De Fairste Kerk van Vlaanderen Versie 20132014 Inleiding In België, Nederland en GrootBrittannië is het al een groot succes: FairTradeGemeenten.

Nadere informatie

ENQUÊTE: GEEN DOORBRAAK VOOR DE ELEKTRONISCHE SIGARET

ENQUÊTE: GEEN DOORBRAAK VOOR DE ELEKTRONISCHE SIGARET ENQUÊTE: GEEN DOORBRAAK VOOR DE ELEKTRONISCHE SIGARET Brussel, juli 2014 Volgens de nieuwe rookenquête van kent de elektronische sigaret geen doorbraak in België in 2014. Slechts 0,5% van de bevolking

Nadere informatie