omgevingsdienst HAAGLANDEN

Transcriptie

1 omgevingsdienst HAAGLANDEN Bezoekadres Zuid-Hollandplein AW Den Haag Postadres Postbus GB Den Haag T (070) E vergunningen@odh.nl I Zaaknummer Ons Kenmerk Datum ODH SEP Beschikking Natura 2000-gebieden Wet natuurbescherming Onderwerp Op 27 februari 2017 hebben wij een aanvraag om vergunning als bedoeld in artikel 2.7, tweede lid, van de Wet natuurbescherming ontvangen. De aanvraag betreft de verschuiving van de huidige boulevard met 32 meter richting zee en alle daarbij komende werkzaamheden, zoals het verleggen van kabels en leidingen, het vervangen van de bestrating en het straatmeubilair. Het betreft het gebied gelegen aan de Noordboulevard Scheveningen, vanaf de Scheveningseslag ten zuidwesten van de Pier tot aan de Gevers Deynootweg ten noordoosten van de Pier te Den Haag. Besluit Wij besluiten: I. de aangevraagde vergunning te verlenen; II. III. IV. de voorschriften 1. tot en met 5. te verbinden aan deze vergunning; de aanvraag van 27 februari 2017 onderdeel te laten zijn van deze vergunning; het volgende document onderdeel te laten zijn van deze vergunning: - AERIUS bijiage bij besluit van 12 augustus 2017 met kenmerk RjbRewevxMaK (ODH ). Ondertekening Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, voor dozen. ing. L. Hoqrjn an Hoofd Toe ing & Vergunningverlening Milieu van de Omj evingsdienst Haaglanden Bijiage 1. AERIUS berekening van 12 augustus 2017 met kenmerk RjbRewevxMaK (ODH ).

2 Rechtsmiddelen omgevingsdienst HAAGLANDEN Voor de mogelijkheid rechtsmiddelen aan te wenden tegen deze beschikking wijzen wij op de desbetreffende tekst in het begeleidende schrijven. 2/11

3 omgevingsdienst HAAGLANDEN VOORSCHRIFTEN 1 Tijdens de aanlegfase dient de in te zetten bouwverlichting neerwaarts en richting bestaande bebouwing te worden gericht. 2 Tijdens de gebruiksfase dient de te plaatsen veriichting op de boulevard neerwaarts en richting de boulevard/bestaande bebouwing te worden gericht. 3 De vergunninghouder dient zijn personeel of derden weike betrokken zijn bij de uitvoering van het project, te informeren dat in verband met de bescherming van natuurwaarden (instandhoudingsdoelstellingen) van het Natura 2000-gebied Meijendel & Berkheide, het gebied met uitzondering van de verharde paden, niet mag worden betreden. 4 De vergunninghouder dient: a de start van de werkzaamheden en eventuele wijzigingen gedurende de uitvoering schriftelijk te melden aan de Afdeling Toezicht en Handhaving, Team Groen van de Omgevingsdienst Zuid- Holland Zuid, Postbus 550, 3300 AN te Dordrecht, telefoonnummer , adres meldingwnb(gozhz.nl; b uiterlijk een week na het beeindigen van de werkzaamheden de afdeling Toezicht en Handhaving, Team Groen van de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid hiervan schriftelijk in kennis te stellen. 5 Bij wijzigingen van omstandigheden (bijvoorbeeld de wijziging van de tenaamstelling) waaronder deze vergunning is afgegeven, dient de Omgevingsdienst Haaglanden, Afdeling Toetsing en Vergunningverlening Milieu, Postbus 14060, 2501 GB Den Haag, vergunningen(godh.nl hiervan terstond schriftelijk in kennis te worden gesteld. 3/11

4 omgevingsdienst HAAGLANDEN OVERWEGINGEN Aanleiding Op 27 februari 2017 hebben wij een aanvraag om vergunning als bedoeld in artikel 2.7, tweede lid, van de Wet natuurbescherming ontvangen. De aanvraag betreft de verschuiving van de huidige boulevard met 32 meter richting zee en alle daarbij komende werkzaamheden, zoals het verleggen van kabels en leidingen, het vervangen van de bestrating en het straatmeubilair. Het betreft het gebied gelegen aan de Noordboulevard Scheveningen, vanaf de Scheveningseslag ten zuidwesten van de Pier tot aan de Gevers Deynootweg ten noordoosten van de Pier te Den Haag. Bij de aanvraag zijn de volgende stukken gevoegd: Toets Wet natuurbescherming herinrichting boulevard van 18 januari 2016, opgesteld door Antea Group met kenmerk van 18 januari 2017; AERIUS berekening van de aanlegfase met kenmerk RjbRewevxMaK van 30 augustus 2016; AERIUS GML rekenbestand met correctiefase van de aanlegfase. Procedure De uniforme openbare voorbereidingsprocedure van afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht en artikel 5.1 van de Wnb zijn toegepast op deze beschikking. Verlenging Met toepassing van artikel 5.1, tweede lid, Wnb hebben wij op 14 maart 2017 de termijn voor de afhandeling van de aanvraag met zeven weken verlengd. Bevoegd gezag De gevraagde activiteit wordt (hoofdzakelijk) gerealiseerd dan wel verricht binnen de provincie Zuid-Holland. Gelet op de bepalingen in artikel 1.3 van de Wnb zijn wij bevoegd gezag voor de beoordeling van deze aanvraag. Zienswijzen De ontwerpbeschikking heeft vanaf 18 mei 2017 gedurende zes weken ter inzage gelegen. Naar aanleiding hiervan zijn de volgende zienswijzen binnen de termijn ingebracht: 1. Procedure: de stukken waren niet direct op afroep fysiek beschikbaar voor inzage en in de kennisgeving is niet concreet aangegeven waar het ontwerpbesluit ter inzage ligt. 2. De projecten 'verbreding en herinrichting van de boulevard' en 'parkeergarage en winkels/horeca' van de herinrichting van de boulevard hadden beiden in een aanvraag moeten worden beoordeeld, vanwege de onderlinge samenhang. 3. Een wijziging van het bestemmingsplan valt niet uit te sluiten. 4. Verwezen wordt naar de op 17 mei 2017 verschenen verwijzingsuitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (verder: ABRvS) en de daarin door de ABRvS geconstateerde gebreken. Op grond van deze uitspraken wordt verzocht de definitieve besluitvorming van de aan de orde zijnde vergunningaanvraag aan te houden. 5. De PAS is in strijd met artikel 6 lid 2 en 3 van de Habitatrichtlijn en in strijd met de uitspraak van 21 juli 2016 van het Europese Hof van Justitie. De PAS omvat maatregelen die pas in de toekomst effect moeten geven. Daarnaast volgt uit de uitspraak dat dergelijke maatregelen als 'compenserende maatregelen' in de zin van artikel 6 lid 4 van de Habitatrichtlijn moeten worden aangemerkt. 6. Omdat het project leidt tot een toename van de stikstofdepositie, kan niet worden uitgesloten dat de natuurlijke kenmerken van Natura 2000-gebieden niet worden aangetast. 4/11

5 omgevingsdienst HAAGLANDEN 7. Bij het berekenen van de effecten van stikstofdepositie is uitgegaan van onjuiste uitgangspunten en veronderstellingen. Ook in de gebruiksfase kan sprake zijn van stikstofdepositie, omdat de beoogde komst van de parkeergarage en de uitbreiding van horeca/winkels een verkeer aantrekkende werking hebben in het projectgebied. Daarnaast is in de AERIUS-berekeningen uitgegaan van een duur van het project van een jaar hetgeen niet nader is onderbouwd en blijkt er nergens uit dat sprake zou zijn van een cumulatie bij het lessen van de vrachtwagens terwiji uit het rapport volgt dat ter plaatse van de loslocatie ten opzichte van het normale rijgedrag sprake is van een afwijkende, min of meer gecumuleerde emissie. 8. Het project voldoet niet aan artikel 6 van de Habitatrichtlijn, omdat er geen compenserende maatregelen worden getroffen en er geen sprake is van dwingende redenen van openbaar beiang. 9. Voorschrift 1 waarborgt niet dat de veriichting geen hinder voor de in de nabije omgeving aanwezige (Meer)vleermuizen zai opieveren. De bouwiampen geven niet in een rechte (neerwaartse) lijn licht, maar geven ook meer diffuus 'zijiicht'. Gelet op de afstand tot het Natura 2000-gebied zullen de bouwiampen wel tot een verstoring van de (Meer)vleermuizen leiden. Daarnaast is het voorschrift vaag omschreven en niet handhaafbaar. 10. Naast effecten van stikstofdepositie, valt ook optische verstoring en een toename van verstoring door geluid te verwachten door de toename van boulevardbezoekers door de beoogde parkeergarage, de toename van horeca en winkels en de verbreding van de boulevard. 11. Het mogelijk extra licht van de boulevard zai niet wegvallen tegen de heersende lichtintensiteiten. Voorschrift 2 biedt onvoldoende waarborg tegen de extra lichthinder. De lampen geven niet in een rechte (neerwaartse) lijn licht, maar ook meer diffuus 'zijiicht'. Niet valt in te zien waarom dit geen effect zai hebben op het Natura 2000-gebied en/of geen verslechtering van de kwaliteit zai opieveren van de natuurlijke habitats en de habitas van soorten in of een significant effect van de soorten waarvoor het Natura 2000-gebied is aangewezen. Te meer nu niet duidelijk is hoeveel (extra) veriichting zai worden geplaatst. Over deze zienswijzen merken wij het volgende op: 1. Het ontwerpbesluit heeft op twee locaties ter inzage gelegen: de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) en in het Den Haag Informatiecentrum (gemeente Den Haag). Ten aanzien van waar en wanneer de stukken kunnen worden ingezien verwijst de kennisgeving naar de betreffende websites van respectievelijk de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) en de gemeente Den Haag. Uit de informatie op website van de ODH valt op te maken dat voor het inzien van stukken een afspraak moot worden gemaakt via het daarbij vermelde adres. Uit de website van de gemeente Den Haag volgt dat van maandag van 9:00-16:00 uur vrije inloop is om de stukken in te zien. Inzage van stukken op donderdagavond kan door hiervoor uiterlijk 1 dag van te voren een afspraak te maken. Bij ons is niet bekend dat voor het fysiek inzien van de stukken op 24 mei 2017 een afspraak is gemaakt zoals op de website van de ODH is vermeld. Dat bekend was dat een afspraak gemaakt moot worden voor het inzien van de stukken blijkt uit punt 17 van de zienswijze. De stukken zijn direct op 24 mei 2017 fysiek beschikbaar gesteld. Ter inzage liggen wil zeggen dat relevante stukken beschikbaar moeten zijn en bij een verzoek om inzage van de stukken ter hand moeten worden gesteld. Uit de Awb volgt niet dat deze stukken te alien tijde beschikbaar moeten worden gesteld. De Awb schrijft wel voor dat het bestuursorgaan in de kennisgeving moot vermelden waar en wanneer de stukken ter inzage zullen liggen, hetgeen met betrekking tot het bestreden besluit op correcte wijze is gebeurd. Dat de adresgegevens van de locaties waar de stukken ter inzage worden gelegen niet concreet zijn opgenomen in de kennisgeving, maar hierbij een verwijzing wordt gemaakt naar de websites van de ODH en de gemeente Den Haag doet hieraan niet af. 2. Uit de natuurtoets volgt dat de planontwikkeling Noordboulevard bestaat uit een tweetal projecten met een eigen opdrachtgever: het onderdeel 'verbreding en herinrichting van de boulevard' en het onderdeel 'parkeergarage en winkels/horeca'. Voorliggend besluit en de aanvraag ziet op het onderdeel 'verbreding en herinrichting van de boulevard'. Beide onderdelen kunnen onafhankelijk 5/11

6 omgevingsdienst HAAGLANDEN van elkaar worden gerealiseerd en geexploiteerd. Gelet op de aard van de activiteiten en de onderdelen, zijn de onderdelen van de herontwikkeling van de Noordboulevard te Scheveningen in voldoende mate van elkaar te onderscheiden waardoor beide onderdelen niet onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. De twee onderdelen betreffen daarom twee afzonderlijke projecten in het kader van de Wet natuurbescherming. 3. De vraag of de aangevraagde activiteit past binnen het vigerende bestemmingsplan valt niet binnen het toetsingskader van de Wnb. 4. Uit de verwijzingsuitspraken van de ABRvS volgt niet dat de conclusies van de gebiedsanalyses en de passende beoordeling op onvolledige of op onjuiste gegevens zijn gebaseerd. Dit betekent dat geen sprake is van aantasting van de natuurlijke kenmerken van de aan de orde zijnde Natura gebieden. Evenmin heeft de ABRvS het noodzakelijk geacht een voorlopige voorziening te treffen nu de geconstateerde gebreken kunnen worden gerepareerd, waardoor geen sprake is van onomkeerbare gevolgen. Op grond van deze gegevens nopen de verwijzingsuitspraken niet tot de verzochte aanhouding van het besluit op de vergunningaanvraag. 5. In de PAS is aangegeven weike natuurherstel- en emissiebronmaatregelen met weike planning (binnen weike PAS-perioden) uitgevoerd zullen gaan worden en hoe de uitvoering van de maatregelen is geborgd. Per habitattype heeft daarop een beoordeling plaatsgevonden of het maatregelenpakket voldoende is om het instandhoudingsdoel te realiseren. Daarbij is betrokken het treffen van generieke emissiebeperkende maatregelen en de uitgifte van de ontwikkelingsruimte. Op basis daarvan is geoordeeld dat er met de uitgifte van ontwikkelingsruimte in relatie tot het geschetste depositieverloop en bij de uitvoering van de in deze gebiedsanalyse genoemde en geborgde maatregelen op habitatniveau geen verslechtering optreedt, behoud gedurende de eerste PAS periode is geborgd en daar waar uitbreidings- en of verbeterdoelen aan de orde zijn, geldt dat deze op termijn behaald kunnen worden ondanks de uitgifte van ontwikkelingsruimte. Het is onder deze condities daarom verantwoord om over te gaan tot het uitgeven van de ontwikkelingsruimte. De programmatische aanpak leidt er toe dat de generieke bronmaatregelen en de gebiedsgerichte herstelmaatregelen niet specifiek gekoppeld of te koppelen zijn aan de activiteit waaraan toestemming wordt verleend. De maatregelen in het programma vormen een totaalpakket aan maatregelen waarmee op het niveau van het programma wordt gewaarborgd dat de kwaliteit van de voor stikstof gevoelige habitattypen en leefgebieden behouden wordt en op termijn de instandhoudingsdoelstellingen voor die habitattypen en soorten met een voor stikstof gevoelig leefgebied kunnen worden gerealiseerd. Op basis van het programma kan het bevoegd gezag voor de vergunningverlening met zekerheid vaststellen dat, tegen de achtergrond van de staat van de habitattypen en leefgebieden van soorten, de geprognosticeerde effecten van autonome ontwikkelingen en het algehele en geborgde overheidsbeleid, de effecten van een individuele activiteit niet significant zijn voor een Natura 2000-gebied. De voor een individuele activiteit beschikbare ontwikkelingsruimte - die wordt en afgeschreven bij vergunningverlening voor dat project - brengt dat tot uitdrukking. 6. Uit de AERIUS-berekening volgt dat er effecten van stikstofdepositie optreden op het Natura gebied Meijendel & Berkheide. De effecten van het toedelen van ontwikkelingsruimte voor stikstofdepositie zijn passend beoordeeld in het kader van de PAS. Mits er niet meer ontwikkelingsruimte wordt dan beschikbaar is, luidt de conclusie van deze passende beoordeling dat de instandhoudingsdoelstellingen niet in het geding komen en de natuurlijke kenmerken derhalve niet worden aangetast. 7. De verkeersaantrekkende werking van de parkeergarage en de horeca/winkels is onderdeel van het project 'parkeergarage en winkels/horeca', waarvoor op 10 maart 2017 met kenmerk ODH een Wnb-vergunning is verleend. Met betrekking tot de tijdsduur van het project wordt in de 'Toets Wet natuurbescherming' van 18 januari 2017 aangegeven dat voor de bouwwerkzaamheden van circa 52 werkweken wordt uitgegaan (pagina 19 Toets Wet natuurbescherming). Ten behoove van de AERIUS berekening is 6/11

7 omgevingsdienst HAAGLANDEN de totale emissie van het project (die gedurende deze 52 werkweken plaatsvinden) in een jaar gemodelleerd. Deze manier van modelleren van tijdelijke emissies is in lijn met de 'Instructie gegevensinvoer Calculator'''. Met betrekking tot de stikstofdepositie van de vrachtwagens die optreden bij het laden- en lessen van de vrachtwagens waarbij de motor stationair blijft draaien is, treedt gedurende een bepaalde tijdsduur stikstofdepositie op een piek (min of meer gecumuleerd) op in plaats van over een bepaald traject zoals bij het rijden van de vrachtwagen. Voor de stikstofdepositie die optreedt bij het laden en lessen is in de AERIUS-berekening een puntbron gebruikt en voor de stikstofdepositie die optreedt bij het rijden is in de AERIUS-berekening een lijnbron gebruikt. Niet is gebleken van onjuiste uitgangspunten en veronderstellingen, waardoor de vergunning kan worden verleend. 8. Omdat op basis van de onder punt 6 genoemde passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat de natuurlijke kenmerken van het relevante stikstofgevoelige Natura 2000-gebied Meijendel & Berkheide niet worden aangetast is de zogenaamde ADC toets (artikel 2.8, vierde lid, van de Wnb) niet van toepassing. Het is dan ook niet nodig alternatieven te onderzoeken, dwingende redenen van openbaar belang te hebben of eventuele effecten te compenseren. 9. Tijdens de bouwwerkzaamheden is veriichting nodig. Door het opnemen van voorschrift 1 worden de bouwiampen neerwaarts gericht op bestaande bebouwing waar veelal al sprake is van veriichting en daarmee verstoring. Met dit voorschrift wordt voorkomen dat (extra) verstoring van (mogelijk) langstrekkende meervleermuizen optreedt (migratieroute over zee) doordat bouwiampen niet gericht staan op deze (mogelijk) langstrekkende meervleermuizen. De directe omgeving van het plangebied is ook in de huidige situatie onaantrekkelijk voor meervleermuizen vanwege de reeds aanwezige veriichting en geluid. Uit het beheerplan blijkt dat Meijendel & Berkheide een belangrijke functie heeft als paar- en overwinteringsgebied voor de meervleermuis. De belangrijkste paar- en overwinteringslocaties zijn Moffenslag, DWL bunker, Wassenaarse Slag, Delflandbunker en Uilenbosch (met Alexanderbunker). Vlak voor en na de overwinteringsperiode foerageren de vieermuizen in de omgeving van de bunkers waarin zij ovenwinteren. De dichtstbijzijnde bunker met een belangrijke functie voor de meervleermuis is de Delflandbunker. Deze bevindt zich op circa 3,5 km vanaf het plangebied. Op die afstand is er geen meetbaar effect van de bouwiampen of overige veriichting. Een negatief effect van veriichting op het instandhoudingsdoel van de meervleermuis is dan ook uit te sluiten. Wij zien geen reden het voorschrift aan te passen naar aanleiding van deze zienswijze. 10. Deze effecten zijn reeds beoordeeld in het kader van de op 10 maart 2017 verleende vergunning met kenmerk ODH en hoeven derhalve niet opnieuw beoordeeld te worden. De thans aangevraagde activiteit betreft alleen de fysieke herinrichting van de boulevard, bestaande uit de verschuiving van de huidige boulevard met 32 meter richting zee en alle daarbij komende werkzaamheden, zoals het verleggen van kabels en leidingen, het vervangen van de bestrating en het straatmeubilair. De herinrichting van de boulevard heeft geen toename van boulevardbezoekers tot gevolg, waardoor geen toename van optische verstoring en geluid in de gebruiksfase te verwachten is. 11. Uit de 'Toets Wet natuurbescherming' van 18 januari 2017 volgt dat bestaande veriichting wordt verplaatst. Er is geen sprake van een toename van de veriichting ten opzichte van de huidige situatie. Zie verder de toelichting onder punt 9. Wijziging ten opzichte van ontwerpbeschikking Ten opzichte van de ontwerpbeschikking zijn enkele tekstuele wijzigingen aangebracht ten aanzien van de locatie waar het initiatief plaatsvindt (verduidelijking van de omschrijving). Daarnaast is in verband met actualisaties in AERIUS en wijziging van Monitor M16 naar Monitor M16L de AERIUS bijiage bij het besluit vervangen door de AERIUS bijiage bij besluit van 12 augustus 2017 met kenmerk RjbRewevxMaK. Toetsingskader en grondslag beschikking De aanvraag is getoetst aan: ^ 7/11

8 omgevingsdienst HAAGLANDEN - deartikelen2.7t/m 2.9Wnb; hoofdstuk 2, titel 2.1 en 2.2 Besluit natuurbescherming; hoofdstuk 2, titel 2.1 en 2.2 Regeling natuurbescherming; Beleidsregel uitvoering Wet natuurbescherming Zuid-Holland (verder: de beleidsregel). Beoordeling Aangevraagde activiteit De aanvraag om vergunning op grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wet natuurbescherming (Wnb) betreft de verplaatsing en herinrichting van de Noordboulevard Scheveningen vanaf de Scheveningseslag ten zuidwesten van de Pier tot aan de Gevers Deynootweg ten noordoosten van de Pier te Den Haag. Het plangebied is gelegen nabij het Natura 2000-gebied Meijendel & Berkheide (hierna: Natura 2000-gebied). De aangevraagde activiteit maakt onderdeel uit van de herontwikkeling Noordboulevard Scheveningen. De herontwikkeling Noordboulevard Scheveningen bestaat uit twee projecten, te weten: het onderdeel "herinrichting boulevard"; het onderdeel "parkeergarage en winkels/horeca". Voor het onderdeel "parkeergarage en winkel/horeca" is op 10 maart 2017 een vergunning als bedoeld in artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb (met kenmerk ODH ) verleend. De aangevraagde ontwikkelingen bestaan uit de verschuiving van de huidige boulevard met 32 meter richting zee en alle daarbij komende werkzaamheden, zoals het verleggen van kabels en leidingen, het vervangen van de bestrating en het straatmeubilair. De aangevraagde activiteit is een 'project' in de zin van de Wnb, dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van het Natura 2000-gebied en dat afzonderlijk of in combinatie met andere plannen, of projecten, significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied. Dit betekent dat de artikelen 2.7, derde lid sub a en artikel 2.8, met uitzondering van het negende lid, van de Wnb, van toepassing zijn op deze aanvraag en een passende beoordeling is vereist waarbij rekening is gehouden met de instandhoudingsdoelstellingen voor dat gebied. Bij de aanvraag is een passende beoordeling gevoegd, 'Toets Wet natuurbescherming herinrichting boulevard' van 18 januari 2016 met kenmerk Indien en voor zover noodzakelijk hebben wij de informatie uit dit document bij onze besluitvorming betrokken. Effecten De beoordeling van deze aanvraag heeft, gelet op de aard, duur en afstand van de gevraagde activiteit ten opzichte van het Natura 2000-gebied, betrekking op effecten zoals verstoring door licht, trillingen en geluid, verstoring door oppervlakteverlies en versnippering, optische verstoring, verstoring van winddynamiek, verandering in waterhuishouding, verontreiniging, verstoring door mechanische effecten en verstoring door tijdelijke toename van stikstofdepositie tijdens de werkzaamheden. Onze beoordeling van de aangevraagde activiteit is gebaseerd op het rapport 'Toets Wet natuurbescherming Noordboulevard Scheveningen - herinrichting boulevard' van 18 januari 2016, opgesteld door Antea Group met kenmerk van 18 januari 2017 (hierna: de natuurtoets). De beoordeling van de aanvraag ziet eerst op de beoordeling ten aanzien van stikstofdepositie en vervolgens op de beoordeling van overige effecten. Beoordeling aanvraag ten aanzien van stikstofdepositie Uit de natuurtoets blijkt dat er tijdens de aanlegfase sprake is van een toename van stikstofdepositie. Het gebruik van de Noordboulevard in de gebruiksfase wijzigt niet ten opzichte van de bestaande situatie. 8/11

9 omgevingsdienst HAAGLANDEN Tijdens de aanlegfase van de gevraagde activiteit zai er tijdelijk werkverkeer rijden van en naar het plangebied en wordt er voor de bouw materieel gebruikt dat leidt tot een toename van stikstofdepositie op het Natura 2000-gebied. Tijdens de aanlegfase zorgt de gevraagde activiteit dus voor een toename van stikstofdepositie op een Natura 2000-gebied waarin een of meerdere habitattypen voorkomen waarvoor de nu geldende kritische depositiewaarde (KDW) wordt overschreden. De Programmatische Aanpak Stikstofdepositie is van toepassing op het Natura 2000-gebied. Vergunningplicht In het kader van de Wnb is voor de gevraagde activiteit niet eerder een vergunning verleend. Voor het antwoord op de vraag of er sprake is van een vergunningplicht op grond van de Wnb dient gekeken te worden naar de beoogde situatie. Op basis van de AERIUS bijiage bij het besluit hebben wij vastgesteld dat sprake is van een vergunningplicht voor de gevraagde activiteit. Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) Algemeen Voor elk project (of andere handeling) die niet is vrijgesteld van de vergunningplicht (artikel 2.9, vijfde lid, van de Wnb en artikel 2.12 van het Besluit natuurbescherming), moot het bevoegd gezag beoordeien of een vergunning op grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb kan worden verleend. Indien het gaat om een project of andere handeling die stikstofdepositie veroorzaakt op een Natura 2000-gebied, waarin een of meerdere habitattypen voorkomen waarvoor de KDW wordt overschreden, is de Programmatische Aanpak Stikstof (verder: PAS) die per 1 juli 2015 in werking is getreden, van belang. De PAS is thans geregeld in het Besluit natuurbescherming, de Regeling natuurbescherming en het programma Programmatische Aanpak Stikstof (verder: Programma). Aan het Programma ligt een passende beoordeling als bedoeld in artikel 2.8 van de Wnb ten grondslag. Op 14 april 2015 hebben wij ingestemd met zowel het Programma als met de daaraan ten grondslag liggende passende beoordeling. Bij het verlenen van de vergunning kan gebruik worden gemaakt van deze passende beoordeling. Het Programma is partieel herzien op 17 maart Het Besluit natuurbescherming voorziet in titel 2.1 in continuering van het Programma zoals deze was opgenomen in de voormalige Natuurbeschermingswet Het thans geldende Programma behoeft gelet op het overgangsrecht in artikel 9.3, derde lid, van de Wnb niet opnieuw te worden vastgesteld. Passende beoordeling PAS Het Programma is een instrument om Natura 2000-doelstellingen te realiseren en tegelijk ruimte te scheppen voor bestaande en nieuwe economische ontwikkelingen. In de passende beoordeling is getoetst of de uitvoering van het programma geen risico vormt voor de instandhoudingsdoelstellingen van individuele Natura 2000-gebieden, binnen de PAS.^ De passende beoordeling bestaat uit een generiek deel (bronmaatregelen, monitoring, etc.) en uit gebiedsanalyses die de ecologische onderbouwing vormen dat met het Programma de stikstofgevoelige Natura 2000-doelstellingen (op termijn) gerealiseerd kunnen worden en er ontwikkelingsruimte beschikbaar kan worden gesteld voor economische ontwikkelingen. In de gebiedsanalyse per Natura 2000-gebied is verzekerd dat door de uitvoering van een gebalanceerd en robuust pakket aan herstelmaatregelen, er in de eerste programmaperiode geen verslechtering optreedt van alle stikstofgevoelige habitattypen en habitats van soorten. Bij deze beoordeling is uitgegaan van de achtergrondwaarde van In deze achtergrondwaarde zijn alle voor de aanvang van het Programma feitelijke emissies verdisconteerd, zoals blijkt uit de grootschalige concentratie en depositiekaarten Nederland (GCN en GDN). Deze emissies hebben al voor de aanvang van het Programma plaatsgevonden en hebben als uitgangspunt gediend voor de passende beoordeling. Voor de depositie als gevolg van deze emissies is derhalve geen ontwikkelingsruimte nodig. ^ Zie hiervoorwww.pas.natura2000.nl, kaart /11

10 omgevingsdienst HAAGLANDEN Daarnaast is voor elk Natura 2000-gebied een bepaalde hoeveelheid ontwikkelingsruimte vastgesteld, zodat ook nieuwe initiatieven waaronder ook uitbreidingen van bestaande activiteiten, gerealiseerd kunnen worden. De ontwikkelingsruimte kan op grond van artikel 2.7, eerste lid, van het Besluit natuurbescherming worden toegedeeld aan projecten en andere handelingen bij toestemmingsbesluiten, zoals een vergunning op grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb of een omgevingsvergunning. De conclusie van de passende beoordeling van het Programma is dat wanneer bestaande activiteiten worden voortgezet en daarnaast ook nog nieuwe activiteiten worden gerealiseerd, kan worden uitgesloten dat de natuurlijke kenmerken van de in het Programma opgenomen Natura 2000-gebieden worden aangetast. Met onze instemming met het Programma hebben wij ingestemd met de conclusie van de passende beoordeling dat met het Programma kan worden uitgesloten dat de natuurlijke kenmerken van de in het Programma opgenomen Natura 2000-gebieden worden aangetast. Voorwaarde hierbij is dat er niet meer ontwikkelingsruimte wordt toebedeeld dan beschikbaar is. Vaststellen benodigde ontwikkelingsruimte Voor de activiteit is niet eerder een vergunning op grond van de Wnb verleend. Uit de natuurtoets blijkt dat alleen in de aanlegfase sprake is van een tijdelijke toename van de stikstofdepositie op het Natura gebied Meijendel & Berkheide. Voor de aanlegfase van de gevraagde activiteit dient te worden beoordeeld of en zo ja hoeveel ontwikkelingsruimte nodig is. Daarbij dient voorts beoordeeld te worden of de benodigde ruimte aanwezig is en of voldaan wordt aan de beleidsregel. Uit de AERIUS bijiage bij het besluit blijkt dat er voor de aanlegfase van de beoogde situatie ontwikkelingsruimte benodigd en beschikbaar is. Voorts past de benodigde ontwikkelingsruimte binnen de beleidsregel. Registratie en toekenning ontwikkelingsruimte De aanvraag is geregistreerd in AERIUS Register. Voor de gevraagde activiteit is de benodigde ontwikkelingsruimte. Realisatie uitbreiding activiteit Op grond van artikel 2.7, vierde lid, van het Besluit natuurbescherming en artikel 2.2 tweede lid van onze beleidsregel kunnen wij deze vergunning (al dan niet gedeeltelijk) intrekken of wijzigen indien het project of de andere handeling waarvoor ontwikkelingsruimte is toegedeeld niet binnen twee jaar, na het onherroepelijk worden van het toestemmingsbesluit waarbij de ontwikkelingsruimte is toegedeeld, is gerealiseerd. Conclusie ten aanzien van stikstofdepositie Op grond van het vorenstaande kan worden geconcludeerd dat de gevraagde ontwikkelingsruimte kan worden toebedeeld. Beoordeling aanvraag ten aanzien van overige effecten Op basis van de aanvraag en natuurtoets/passende beoordeling hebben wij vastgesteld dat de gevraagde activiteit vergunningplichtig is voor het Natura 2000-gebied. Gelet op de aard, duur en afstand van de gevraagde activiteit ten opzichte van het Natura 2000-gebied, treden er mogelijk effecten op van verstoring door licht, trillingen en geluid, oppervlakteverlies, versnippering, optische verstoring, verandering van winddynamiek, verandering in waterhuishouding, verontreiniging en verstoring door mechanische effecten. Uit de natuurtoets blijkt dat er geen ingrepen in het Natura 2000-gebied plaatsvinden, waardoor negatieve effecten als gevolg oppervlakteverlies, versnippering en mechanische effecten bij voorbaat kunnen worden uitgesloten. Ook heeft de ontwikkeling geen effect op de grondwaterstanden in het Natura 2000-gebied en op de kwaliteit van de bodem, grond- of oppervlaktewater, waardoor negatieve effecten van verontreiniging en verandering in waterhuishouding eveneens kunnen worden uitgesloten. Daarnaast blijkt uit de natuurtoets dat de boulevard wordt verschoven, maar wel op dezelfde hoogte ten opzichte van N.A.P. zai blijven liggen. Hierdoor zijn geen negatieve effecten door verandering van winddynamiek te verwachten. Tijdens de 10/11

11 omgevingsdienst HAAGLANDEN aanlegfase kan er mogelijk een effect optreden als gevolg van de aanwezigheid van mensen en machines op korte afstand van het Natura 2000-gebied (optische verstoring). De habitattypen en habitatrichtlijnsoorten waarvoor het gebied is aangewezen zijn hiervoor echter niet gevoelig, of zij komen niet voor binnen de invloedssfeer van het plangebied. Uit de natuurtoets blijkt dat mogelijke effecten kunnen optreden van trillingen, geluid en licht in zowel de aanlegfase als de gebruiksfase. Met betrekking tot mogelijke effecten van trillingen blijkt uit de natuurtoets dat in de aanlegfase geen relevante trillingen plaatsvinden en in de gebruiksfase geen trillingsbronnen aanwezig zijn. Met betrekking tot mogelijke effecten van geluid blijkt uit de natuurtoets deze effecten in zowel de aanlegfase als de gebruiksfase venwaarloosbaar zijn ten opzichte van het huidige (reeds permanent) aanwezige achtergrondgeluid en niet zullen leiden tot een verslechtering van de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in of een significant effect van de soorten waarvoor het Natura 2000-gebied is aangewezen. Van een toename van verstoring door geluid is in de gebruiksfase ook geen sprake. Met betrekking tot mogelijke effecten van licht blijkt uit de natuurtoets dat in de aanlegfase de bouwplaats eventueel verlicht wordt met lampen. Deze lampen worden direct op de bouwplaats gericht en niet op het Natura 2000-gebied. Ter waarborging van de uitvoering is dit in voorschrift 1 opgenomen. De mogelijke tijdelijke effecten van het extra licht zullen verwaarloosbaar zijn ten opzichte van de reeds (permanent) aanwezige veriichting en zullen niet leiden tot een verslechtering van de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in of tot een significant effect op de soorten waarvoor het Natura 2000-gebied is aangewezen. Uit de natuurtoets volgt dat in de gebruiksfase de herinrichting lokaal een lichte toename in lichtintensiteit kan veroorzaken door het verplaatsen van bestaande veriichting. Deze effecten zullen verwaarloosbaar zijn ten opzichte van de reeds (permanent) aanwezige verstoring en zullen evenmin leiden tot een verslechtering van de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in of een significant effect van de soorten waarvoor het Natura 2000-gebied is aangewezen. In voorliggend besluit is ter waarborging voorschrift 2. opgenomen. Hierin is opgenomen dat de nieuw te plaatsen veriichting neerwaarts en richting de boulevard/bestaande bebouwing dient te worden gericht. Wij onderschrijven de conclusies uit de natuurtoets. Conclusie ten aanzien van overige effecten Gelet op die specifieke milieukenmerken en omstandigheden concluderen wij dat de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied Meijendel & Berkheide door de aangevraagde activiteit niet worden aangetast. Op grond van het vorenstaande kan een vergunning op grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb worden verleend. Samenhangende besluiten Er kunnen nog andere bepalingen van kracht zijn, op grond waarvan vergunningen, toestemmingen, ontheffingen of meldingen benodigd zijn om de gevraagde activiteit te kunnen uitvoeren. Die mogelijkheid geldt bijvoorbeeld voor hoofdstuk 3 van de Wet natuurbescherming en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Hiervoor zijn respectievelijk de Provincie Zuid-Holland (Omgevingsdienst Haaglanden) en de gemeente Den Haag bevoegd gezag. Conclusie Op grond van het vorenstaande kan worden geconcludeerd dat de gevraagde ontwikkelingsruimte kan worden, dat de gevraagde activiteit geen belemmering vormt voor het behalen van de instandhoudingsdoelstellingen van het Natura 2000-gebied Meijendel & Berkheide en dat een vergunning op grond van artikel 2.7, tweede lid, van de Wnb kan worden verleend. 11/11

12 ERIUSB REGISTER Dit document is een bijiage bij het toestemmingsbesluit als bedoeld in artikel 2.7 eerste lid, van het Besluit notuurbescherming. Bijiage, Vergunningaanvraag Kenmerken Samenvatting emissies Depositieresultaten Gedetailleerde emissiegegevens Verdere toelichting over deze PDF kunt u vinden in een bijbehorende leeswijzer. Deze leeswijzer en overige documentatie is te raadplegen via: en pas.natura2000.nl. RjbRewevxMak (12 augustus 2017) pagina 1/14

13 AERIUSB REGISTER Contact Rechtspersoon Inrichtingslocatie Strandweg Vastgoed B.V. Strandweg, - Scheveningen Activiteit omschrijving AERIUS kenmerk Bevoegd gezag Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK Provincie Zuid-Holland Datum berekening Rekenjaar 12 augustus 2017, 23: Sector Deelsector Mobiele werktuigen Bouw en Industrie Tijdelijk project, startjaar Duur in jaren 2016 Totale emissie Situatie ,03 kg/j NH3 < 1 kg/j Resultaten Hectare met hoogste bijdrage (moi/ha/j) Natuurgebled Meijendel b Berkheide Bijdrage 1.72 Toelichting aanleg herinrichting boulevard Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 2/14

14 AERIUS O REGISTER Locatie Situatie 1 Situatie 1 Bron Sector [\IH3 Opnemen bestaande verharding boulevard Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 28,32 kg/j Slopen bestaande keermuur Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 42,48 kg/j Aanleg nieuwe keermuur Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 42,48 kg/j Ophogen plangebied Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 92,16 kg/j Ophogen plangebied Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 165,89 kg/j '-^ Aanleg bestrating Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 224,45 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 3/14

15 AERIUS B REGISTER Bron Sector NH3 Bron 7 Wegverkeer Buitenwegen <ikg/j 201,84 kg/j Laden en lossen Mobiele werktuigen j Bouw en Industrie 13,66 kg/j '-^ Aanleg kabel/leidingtrace Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 12,99 kg/j Dumpers rijden noordelijk deel Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 211,39 kg/j ' ^ Dumpers rijden zuidelijke deel Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 48,38 kg/j Dumpers lossen zuidelijk deel Mobiele werktuigen Bouw en Industrie 14,69 kg/j Dumpers lossen noordelijk deel Mobiele werktuigen j Bouw en Industrie kg/j Bron 14 Wegverkeer Buitenwegen < 1 kg/j 18,37 kg/j Bron 15 Wegverkeer Buitenwegen < 1 kg/j 66,99 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 4/14

16 AERIUSB REGISTER Resultaten PASgebieden (mol/ha/j) Natuurgebied Meijendel b Berkheide Hoogste bijdrage' 1,72 beschikbaar? O Q beschikbaar Geen ontwikkelingsruimte beschikbaar Als de hoogste depositietoename plaatsvindt op een hexagoon waar geen sprake is van een (naderende) stikstofoverbelasting, dan is de hoogste toename op een hexagoon met wel een (naderende) stikstofoverbelasting tussen haakjes aangegeven. Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 5/14

17 AERIUSB REGISTER Resultaten per habitattype (mol/ha/j) l^eijendel 7 Berkheide Habitattype Hoogste bijdrage' beschikbaar? H2120 Witte duinen 1,72 Lgi2 Zoom, mantel en droog struweel van de duinen 0,92 H2130A Grijze duinen (kalkrijk) 0,79 H2i6o Duindoornstruwelen 0,48 H2130B Grijze duinen (kalkarm) 0,30 H2180C Duinbossen (binnenduinrand) 0,22 H2180A0 Duinbossen (droog), overig o,i6 ZGH2130A Grijze duinen (kalkrijk) o,og ZGH2160 Duindoornstruwelen 0,09 ^ Q beschikbaar Geen ontwikkelingsruimte beschikbaar Als de hoogste depositietoename plaatsvindt op een hexagoon waar geen sprake is van een (naderende) stikstofoverbelasting, dan is de Fioogste toename op een hexagoon met wel een (naderende) stikstofoverbelasting tussen haakjes aangegeven. OniwikKelingsruimte Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 6/14

18 AERIUSB REGISTER (per bron) Situatie 1 Naam Locatie (X.Y) Opnemen bestaande verharding boulevard 79364, ,32 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) Laadschop 4,0 4,0 0,0 14,40 kg/j Graafmachine 4,0 4,0 0,0 13,92 kg/j Naam Locatie (X,Y) Slopen bestaande keermuur ,48 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) Hijskraan 4,0 4,0 0,0 21,60 kg/j graafmachine 4,0 4,0 0,0 20,88 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 7/14

19 AERIUSB REGISTER Naam Aanleg nieuwe keermuur Locatie (X,Y) 79513, 45928i 42,48 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) Hijskraan 4, ,0 21,60 kg/j graafmachine a.o 4,0 0,0 20,88 kg/j Naam Locatie (X,Y) Ophogen plangebied ,16 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) Bulldozer 4,0 4,0 0,0 50,40 kg/j graafmachine bewerking terrein 4,0 4,0 0,0 41,76 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 8/14

20 AERIUSB REGISTER Naam Ophogen plangebied Locatie(X,Y) 79402, ,89 kg/j Voertuig Omschrijving 3randstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) Graafmachine tbv laden dumpers 4,0 4,0 0,0 83,52 kg/j Laden dumpers 4,0 4,0 0,0 82,37 kg/j Naam Locatie (X,Y) Aanleg bestrating 79364, ,45 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte inhoud (l/i) (m) (MW) laadschop 4.0 4,0 0,0 28,80 kg/j kleine graafmachine 4,0 4,0 0,0 21,77 kg/j Hijskraan 4,0 4,0 0,0 86,40 kg/j dieselaggregaat 4,0 4,0 0,0 3,96 kg/j grote graafmachine 4,0 4,0 0,0 83,52 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 9/14

21 AERIUSB REGISTER Bron , ,84 kg/j < 1 kg/j Soort Voertuig Aantal voertuigen (/dag) Stof Standaard Licht verkeer 20,0 9,51 kg/j NH3 < 1 kg/j Standaard Zwaar vrachtverkeer 16,0 NH3 192,33 kg/j <i kg/j Naam Locatie (X,Y) Laden en lossen 79407, ,66 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) Laden vrachtwagens bestaande verharding 4,0 4,0 0,0 1,12 kg/j / laden vrachtwagens met keermuur 4,0 4,0 0,0 < 1 kg/j lossen vrachtwagens met nieuwe keermuur 4,0 4,0 0,0 1,32 kg/j lossen kabels en leidingen 4,0 4,0 0,0 < 1 kg/j lossen nieuwe bestrating 4,0 4,0 0,0 io,6okg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 10/14

22 AERIUSB REGISTER Naam Aa n leg ka be I/I eld i ngtracc Locatie{X,Y) 79220, ,99 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) kleine graafmachine 4,0 4,0 0,0 4,35 kg/j kleine heiskraan 4,0 4,0 0,0 8,64 kg/j r Naam Locatie (X,Y) Dumpers rijden noordelijk deel 79641, ,39 kg/j I I Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/j) (m) (MW) dumpers rijden noordelijke deel 4,0 4,0 0,0 211,39 kg/j Naam Locatie (X.Y) Dumpers rijden zuidelijke deel 79054, ,38 kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte inhoud (l/i) (m) (MW) dumpers rijden zuidelijk deel 4,0 4,0 0,0 48,38 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 11/14

23 AERIUSB REGISTER r Naam Locatie (X,Y) Dumpers lossen zuidelijk deel 79238, kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/i) (m) (MW) dumpers lossen zuidelijk deel 4,0 4,0 0,0 14,69 kg/j Naam Locatie (X,Y) Dumpers lossen noordelijk deel 79532, kg/j Voertuig Omschrijving Brandstof Uitstoot Spreiding Warmte Stof verbruik hoogte (m) inhoud (l/i) (m) (MW) dumpers lossen noordelijk deel 4,0 4,0 0,0 63,94 kg/j Bron , ,37 kg/j < 1 kg/j Soort Voertuig Aantal voertuigen (/dag) Stof Standaard Licht verkeer 6,0 < 1 kg/j NH3 < 1 kg/j Standaard Zwaar vrachtverkeer 5,0 NH3 17,53 kg/j < 1 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 12/14

24 AERIUSB REGISTER Naam Locatie (X,Y) NH3 Bron , ,99 kg/j < 1 kg/j Soort Voertuig Aantal voertuigen (/dag) Stof Standaard Licht verkeer 14,0 NH3 3,21 kg/j < 1 kg/j Standaard Zwaar vrachtverkeer 11,0 NH3 63,77 kg/j < 1 kg/j Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 13/14

25 AERIUSB REGISTER Disclaimer Oe inltlatlefnemer is zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van de projectinvoer en de aanvraag wordt getoetst door het bevoegd gezag. De eigenaar van AERIUS aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de inhoud van de door de gebruiker aangeboden informatie. AERIUS is een geregistreerd handelsmerk in Europa. Alle rechten die niet expliciet worden verleend, zijn voorbehouden. Reken basis ^^^^ berekening is tot stand gekomen op basis van: AERIUS versie 2oi6.i_20i7o8o8_342ea8icfa Database versie 20i6.i_20i7o8o8_342ea8icfa Voor meer informatie over de gebruikte methodiek en data zie: Herinrichting boulevard Scheveningen Noord RjbRewevxMaK (12 augustus 2017) pagina 14/14