SECTORRAPPORT GGZ 2013 FEITEN EN CIJFERS OVER EEN SECTOR IN BEWEGING

Transcriptie

1 SECTORRAPPORT GGZ 2013 FEITEN EN CIJFERS OVER EEN SECTOR IN BEWEGING

2 Sectorrapport ggz 2013 Feiten en cijfers over een sector in beweging Amersfoort, december

3 Inhoud Voorwoord... 4 Inleiding... 6 Samenvatting... 7 Hoofdstuk 1. De ggz in verhouding met de (algemene) gezondheidszorg De ggz en de zorgsector Aanbieders in de ggz Nieuwe organisatie van zorg in de curatieve ggz Hoofdstuk 2. Patiënten in de ggz via de Zorgverzekeringswet (Zvw) Inleiding Patiëntenstromen Demografische kenmerken Verblijf Problematiek Behandelduur en beëindiging van zorg Hoogspecialistische ggz Hoofdstuk 3. Afgesloten DBC s Inleiding Patiëntenstromen Productiewaarde verrichtingen Soort contact, behandeling, dagbesteding en verrichtingen Hoofdstuk 4. Cliënten in de AWBZ Inleiding Aantallen AWBZ cliënten naar zzp Productie en omzet van zzp s Achtergrond AWBZ- cliënten bij de ggz- instellingen Hoofdstuk 5. De ggz in de eerste lijn Aanmelding eerstelijnspsycholoog Zorggebruik Patiëntkenmerken Einde behandeling Effectmeting Hoofdstuk 6. Tabellen- /figurenboek

4 Bijlage 1. Hoofddiagnosegroepen DSM- IV- TR Bijlage 2: Patiënten in behandeling naar leeftijdscategorie en geslacht, weergegeven per jaar

5 Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt het sectorrapport van GGZ Nederland over is het jaar waarin de eerste effecten merkbaar werden van de afspraken uit het Bestuurlijk Akkoord Toekomst GGZ. Samen met het ministerie van VWS, de zorgverzekeraars, de patiënten- en cliëntenorganisaties en de beroepsorganisaties zette GGZ Nederland in 2012 haar handtekening onder dit akkoord. Vanuit de ambitie om de geestelijke gezondheidszorg duurzaam toegankelijk en betaalbaar te maken, en zoveel als mogelijk dicht bij de patiënt te organiseren, werkte de sector in 2013 hard aan de afbouw van het aantal bedden en de opbouw van ambulante vormen van zorg. Ook werd werk gemaakt van de beoogde verschuiving van specialistische naar eerstelijnszorg. Eén van de opmerkelijke bewegingen die dit sectorrapport zichtbaar maakt is de forse afname van het aantal patiënten dat in behandeling is bij de specialistische ggz. Tussen 2011 en 2013 daalde dit aantal met maar liefst Voor zover deze daling een gevolg is van de ingezette veranderingen past voorzichtig optimisme. Maar er is ook reden tot zorg, of op zijn minst aanleiding voor een nauwkeuriger analyse van de cijfers. Want onduidelijk is of iedereen die zorg nodig had ook daadwerkelijk op tijd passende zorg ontving. De verhoging van het eigen risico en de tijdelijke invoering van de eigen bijdrage kunnen belemmerend hebben gewerkt op de toegang tot de zorg. En het feit dat ook de eerstelijnszorg in 2013 een afname laat zien van het aantal consulten en de duur van behandelingen, gevoegd bij de constatering dat er bij patiënten die wél in de specialistische ggz werden geholpen gemiddeld genomen sprake was van een zwaardere problematiek, versterken het vermoeden dat een grote groep mensen niet of te laat zorg ontving. Hoewel dit sectorrapport de cijfers laat zien over 2013, lijkt het gepast om zeker op dit punt de lijn door te trekken naar In het jaar dat achter ons ligt is regelmatig en door zeer veel partijen gewezen op een toename van het aantal meldingen van verwarde personen. Het verdient aanbeveling om te onderzoeken in hoeverre deze bewegingen samenhangen, en welke maatregelen moeten worden genomen om óngewenste effecten van een gewenste verandering van beleid tegen te gaan. Zodat wie zorg nodig heeft ook echt op tijd passende zorg kan ontvangen. Samenvattend laat dit sectorrapport een gemengd beeld zien. De ggz werkt hard aan de afgesproken veranderingen. En in veel opzichten met succes. Maar het rapport laat ook zien dat het nodig is om scherper zicht te krijgen op de effecten voor patiënten, professionals en zorgaanbieders van de vele transities en transformaties van de afgelopen tijd. Nodig, om patiënten ook in de toekomst kwalitatief hoogwaardige zorg te kunnen blijven bieden. Ik wens u veel leesplezier met dit Sectorrapport GGZ Nederland 2013! 4

6 Jacobine Geel, Voorzitter GGZ Nederland 5

7 Inleiding Voor u ligt het sectorrapport met de feiten en cijfers over de geestelijke gezondheidszorg (hierna: ggz) over het jaar Tot en met 2013 was de ggz opgedeeld in eerste- en tweedelijnszorg, waarbij de eerstelijns zorg bedoeld was voor kortdurende psychologische hulp en tweedelijnszorg voor patiënten met zwaardere psychische klachten, mogelijk met verblijf. Vanaf 2014 is overgegaan op een nieuwe organisatie van de zorg die bestaat uit drie delen: huisartsenzorg met ggz- ondersteuning, generalistische basis- ggz en gespecialiseerde ggz (inclusief hoogspecialistische ggz). Daarnaast vallen ook langdurige zorg en forensische zorg voor een deel in de ggz. Het sectorrapport is als volgt opgebouwd: in het eerste hoofdstuk wordt beschreven hoe de ggz zich verhoudt ten opzichte van de rest van de zorg in Nederland. Hoofdstuk 2 en 3 gaan dieper in op de tweedelijns curatieve zorg, zorg die wordt verleend in het kader van de Zorgverzekeringswet. De cijfers in deze hoofdstukken zijn afkomstig uit het DBC- Informatiesysteem ook wel bekend als DIS en zijn gebaseerd op de (afgesloten) Diagnose Behandeling Combinaties (DBC s) van de leden van GGZ Nederland. Hoofdstuk 2 gaat nader in op patiënten in de ggz (aantallen, verdeling naar leeftijd, geslacht, circuit, aandoeningen, verblijf, behandelduur en reden beëindiging van zorg) voor de kalenderjaren 2010 t/m Hoofdstuk 3 beschrijft een aantal trends van afgesloten DBC s (soort contact, behandeling, dagbesteding en verrichtingen) voor de jaren 2010 t/m Hoofdstuk 4 heeft betrekking op de patiënten die vanuit de AWBZ behandeld worden in de langdurige zorg. Hoofdstuk 5 geeft een beeld van de eerstelijnspsychologische zorg, de situatie zoals deze in 2013 bestond. Alle cijfers, tabellen en grafieken zijn met grote zorg samengesteld door GGZ Nederland. We hebben hierbij gebruik gemaakt van zowel onze eigen bronnen als van externe bronnen. Hiermee willen wij een beeld geven van de ontwikkelingen in de ggz. Een sector die een onmisbare bijdrage levert aan een gezonde, veerkrachtige en veilige samenleving. 6

8 Samenvatting Er zijn grote veranderingen ingezet in de gezondheidszorg. De ambulantisering en het overhevelen van zorgtaken naar de gemeenten hebben grote impact op de ggz. Ze bepalen voor de komende jaren ( ) de opdrachten voor de ggz- sector en de branchevereniging GGZ Nederland. In dat kader is het belangrijk te beschikken over de juiste cijfers als uitgangspunt voor beleidskeuzes. In dit sectorrapport zijn de meest recente volledig beschikbare cijfers, die over de jaren , te vinden. Het betreft de ontwikkelingen bij de leden van GGZ Nederland (in 2013 waren dat er 100). Deze cijfers sluiten aan op het sectorrapport van voorgaande jaren. De ggz werd in 2013 uit verschillende stromen gefinancierd, waaronder de Zorgverzekeringswet (Zvw) voor de curatieve ggz en de AWBZ voor ambulante begeleiding en langdurige zorg. Deze financieringsbronnen kennen aparte registratiesystemen en worden apart behandeld. De forensische ggz is niet meegenomen, dit loopt via het ministerie van Veiligheid en Justitie. Hieronder staan de belangrijkste bevindingen weergegeven: Ggz kosten stijgen minder dan inflatie en minder dan de rest van de algemene gezondheidszorg De uitgaven aan de zorg zijn in de periode met 5,9% gestegen van 89,7 miljard naar 95 miljard euro. De uitgaven in de totale ggz stegen in deze periode met 3,5% van 6,3 miljard naar 6,6 miljard euro. Dat is minder dan de inflatie in die jaren en ruim binnen de kaders die door de overheid zijn vastgesteld. Voor zover er nog sprake is van groei betreft dit voornamelijk de eerste lijn en het beschermd wonen, beiden conform ingezet beleid. De ggz is verantwoordelijk voor 8% van de totale zorguitgaven. Het aantal patiënten in de curatieve ggz daalt De behandeling van patiënten in de curatieve ggz wordt gefinancierd vanuit de Zvw. Deze behandeling wordt geregistreerd aan de hand van DBC s (Diagnose Behandeling Combinaties). Op basis van deze cijfers schetsen we een beeld van de ontwikkeling van het aantal patiënten. Zo blijkt uit de cijfers dat het aantal patiënten in de gespecialiseerde ggz in 2013 met ruim daalde ten opzichte van 2011, een daling van 15%. Het aantal behandelingen in de gespecialiseerde ggz daalde voor dezelfde periode met 11. Deze daling is het sterkst in het circuit Verslavingszorg (19%) en Ouderen (17%) en het lichtst voor het circuit Kinderen en jeugd (3%). Het percentage patiënten in de verschillende leeftijdscategorieën is voor de periode vrijwel gelijk en ligt rond de 20% voor patiënten van 0 t/m 17 jaar, 69% voor patiënten van 18 t/m 64 jaar en 11% voor patiënten van 65 jaar en ouder. De cijfers laten verder een duidelijk verschil van verdeling in geslacht zien: er zijn aanzienlijk meer mannen (jongens) in de circuits Kinderen en jeugd (62%), Verslavingszorg (75%) en Forensische zorg (81%). Vrouwen laten een hoger percentage zien in het circuit Volwassenen (55%) en het circuit Ouderen (63%). 7

9 91% van de patiënten werd in 2013 uitsluitend ambulant behandeld, bij 9% was sprake van een (korte) klinische opname. De meest voorkomende hoofddiagnoses in 2013 zijn stoornissen in de kindertijd (21%) en stemmingsstoornissen (18%). De verdeling van patiënten over de verschillende hoofddiagnoses is vrij constant over de jaren De gemiddelde behandelduur in 2013 bedraagt 17,5 maanden. Schizofrenie en andere psychotische stoornissen hebben met 40,2 maanden de langste gemiddelde behandelduur. Het aantal behandelingen in de curatieve ggz daalt en de prijs per DBC neemt toe als gevolg van een verschuiving naar de eerste lijn; de totale kosten van de curatieve ggz dalen Het aantal afgesloten DBC s is in 2013, ten opzichte van 2011, in een relatief constante lijn, gedaald met 12%. Het aantal afgesloten ambulante DBC s daalde met 14% in de periode Het aantal afgesloten klinische DBC s bleef in de periode gelijk. Van de afgesloten DBC s is de waarde te berekenen aan de hand van de NZa- tarieven (waarde per DBC). De waarde van de afgesloten DBC s daalde tussen met 7%. Het aantal cliënten in de AWBZ voor beschermd wonen neemt tot 2014 nog toe, stijging zwakt af Het aantal cliënten met zzp C (beschermd wonen) is toegenomen in de periode ; zzp B (behandeling met verblijf) blijft redelijk constant. De aantallen cliënten en kosten in de AWBZ laten een stijging in zowel dagen als kosten zien. De stijging is het sterkst tot en met 2012, in 2013 zwakt deze stijging licht af. Het percentage mannen bedraagt, volgens de AZR- registratie, ongeveer 60%. Het aantal cliënten onder de 18 jaar dat in de AZR- registratie is opgenomen is beperkt. Veruit de meeste cliënten (87%) zijn tussen de 18 en 65 jaar. Ggz in de eerste lijn Van de patiënten die zich in 2013 aanmeldden bij een eerstelijnspsycholoog, kwam 67% van op initiatief van de huisarts. Van de patiënten in behandeling bij de eerstelijnspsycholoog was 34% man en 66% vrouw. De gemiddelde leeftijd was 39 jaar. Meer dan de helft van de volwassen patiënten meldde zich aan met een stemmingsprobleem, waarbij 29% zich meldde in verband met een depressie en 25% in verband met een angststoornis. Als we kijken naar de kinderen die zich in 2013 bij de eerstelijnspsycholoog meldden, blijkt dat 26% zich meldde in verband met een angststoornis, 24% in verband met een gedragsstoornis en 18% vanwege een depressie. Het gemiddeld aantal consulten bedroeg 6,4 in 2013, de gemiddelde behandelduur bedroeg 130 dagen in % van de behandelingen werd beëindigd vanwege een afgesloten traject en/of behandeling. In 18% van de gevallen werd het contact afgebroken en in 12% van de gevallen werd de patiënt doorverwezen. 8

10 Hoofdstuk 1. De ggz in verhouding met de (algemene) gezondheidszorg Samenvatting Ggz kosten stijgen minder dan inflatie en minder dan de rest van de algemene gezondheidszorg De uitgaven aan de zorg zijn in de periode met 5,9% gestegen van 89,7 miljard naar 95 miljard euro. De uitgaven in de totale ggz stegen in deze periode met 3,5% van 6,3 miljard naar 6,6 miljard euro. Dat is minder dan de inflatie in die jaren en ruim binnen de kaders die door de overheid zijn vastgesteld. Voor zover er nog sprake is van groei betreft dit voornamelijk de eerste lijn en het beschermd wonen, beiden conform ingezet beleid. De ggz is verantwoordelijk voor 8% van de totale zorguitgaven. 1.1 De ggz en de zorgsector De totale zorguitgaven (inclusief welzijn, jeugdzorg, kinderopvang (WJK)) zijn in de periode met 5,9% gestegen van 89,7 miljard naar 95 miljard euro. De totale uitgaven voor aanbieders van geneeskundige en langdurige zorg stijgt van 76,5 naar 81,8 miljard euro (zie figuur 1-1). De grootste stijging vond plaats bij de ziekenhuizen en specialistenpraktijken (12,8%), gevolgd door de ouderenzorg (12,0%) en de gehandicaptenzorg (11,7%). De uitgaven in de ggz 1 stegen in deze periode met 3,5% van 6,3 miljard naar 6,6 miljard euro (zie tabel 1-1). Figuur 1-1 Zorguitgaven naar sector, (in mln euro) 1 In de berekeningen door het CBS worden voor de ggz meegenomen: psychiatrische ziekenhuizen, vrijgevestigde psychiaters, psychologen en ambulante ggz (CBS Statline, 2015). 9

11 Overige aanbieders geneeskundige, langdurige zorg Tandartsenprakkjken Paramedische prakkjken Geestelijke gezondheidszorg Huisartsenprakkjken Gehandicaptenzorg ** 2014* Ouderenzorg Ziekenhuizen en specialistenprakkjken **nader voorlopig, *voorlopig Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen Tabel 1-1 Trend zorguitgaven naar sector, Trend Ziekenhuizen en specialistenpraktijken ,8% Ouderenzorg ,0% Gehandicaptenzorg ,7% Huisartsenpraktijken ,3% Geestelijke gezondheidszorg ,5% Paramedische praktijken ,7% Tandartsenpraktijken ,8% Overige aanbieders geneeskundige, langdurige zorg ,5% Totaal % Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen In 2013 was de ggz verantwoordelijk voor 8% van de totale zorguitgaven (excl. WJK) (zie figuur 1-2). Figuur 1-2 Verdeling zorguitgaven naar sector,

12 3% 3% 3% 2013 Ziekenhuizen en specialistenprakkjken Ouderenzorg 12% 8% 32% Gehandicaptenzorg Huisartsenprakkjken Geestelijke gezondheidszorg Paramedische prakkjken 17% 22% Tandartsenprakkjken Overige aanbieders geneeskundige, langdurige zorg Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen Figuur 1-3 geeft weer dat de uitgaven in de ggz de afgelopen jaren zijn toegenomen. De lichte daling van de Zvw in 2012 ging samen met een stijging van uitgaven in de AWBZ. Figuur 1-3 Verdeling uitgaven (in miljoenen ) naar financieringsbronnen ggz, Bron: NZA marktscan en beleidsbrief Geestelijke Gezondheidszorg 2014 deel A 11

13 1.2 Aanbieders in de ggz Binnen de curatieve ggz is sprake van meerdere soorten aanbieders die in de eerste en/of tweede lijn opereren. Tabel 1-2 laat een raming zien van het aantal aanbieders in de ggz in de eerste en tweede lijn. Tussen haken staat het meest recente jaartal waarvoor de cijfers beschikbaar zijn. Er waren in gebudgetteerde zorgaanbieders in de tweede lijn. Tabel 1-2 Aantal aanbieders in de ggz Aantal (jaar) Aantal en soort aanbieders curatieve ggz (2011) Eerstelijns psychologische zorgverlener (2012) Eerste lijn overig (psychiaters, orthopedagogen, etc.) 219 (2012) Tweede lijn (voorheen) gebudgetteerde zorgaanbieder 175 (2013) Tweede lijn niet gebudgetteerde instellingen 179 (2011) Tweede lijn vrijgevestigde zorgaanbieder (2011) Bron: cijfers/geestelijke- gezondheidszorg/36 Instellingen die ggz aanbieden kunnen lid worden van GGZ Nederland. Figuur 1-4 en tabel 1-3 geven een overzicht van de aantallen en verschillende soorten aanbieders die lid zijn van GGZ Nederland. Daaruit blijkt dat het aantal leden in de periode is toegenomen met 10%. Echter, in 2015 daalde het aantal leden met 12% ten opzichte van Deze daling is enerzijds te verklaren door fusies van een aantal instellingen en anderzijds door het faillissement van een aantal instellingen. Figuur 1-4 Leden GGZ Nederland naar type aanbieder, Verslavingszorg RIBW Ambulante zorg Kinder- en jeugdpsychiatrie / Jeugdzorg Forensische zorg Geïntegreerde ggz- instellingen Bron: GGZ Nederland, 2015 Tabel 1-3 Leden GGZ Nederland naar type aanbieder, Leden met ggz- productie Geïntegreerde ggz- instellingen Forensische zorg

14 Kinder- en jeugdpsychiatrie / Jeugdzorg Ambulante zorg RIBW Verslavingszorg TOTAAL Bron: GGZ Nederland, Nieuwe organisatie van zorg in de curatieve ggz Sinds begin 2014 is er een nieuwe organisatie van zorg in de ggz. De ggz kan in drie onderdelen worden onderscheiden (zie ook figuur 1.5): 1. Huisartsenzorg met ggz- ondersteuning De huisarts heeft een cruciale rol in het signaleren, behandelen of verwijzen van mensen naar de generalistische basis- ggz of de gespecialiseerde ggz. De huisarts krijgt daarbij ondersteuning van de praktijkondersteuner ggz (POH- GGZ). Dankzij een aangepaste regeling kunnen huisartsen de inzet van de POH- GGZ flexibeler inrichten. Het aanbieden van ehealth of het consulteren van een specialist behoort ook tot de mogelijkheden. 2. Generalistische basis- ggz Sinds 2014 vormen de eerstelijns ggz en een deel van de tweedelijns ggz samen de generalistische basis- ggz. Hierin worden mensen met lichte tot matige, niet- complexe psychische problemen of mensen met stabiele chronische problematiek behandeld. In de basis- ggz is ruimte voor verschillende behandelcomponenten als diagnostiek, ehealth en consultatie van een specialist. 3. Gespecialiseerde en hoogspecialistische ggz De gespecialiseerde ggz richt zich op patiënten met ernstige of complexe psychische problemen. Voor een klein deel van deze patiënten biedt de gespecialiseerde ggz onvoldoende resultaat. Dit komt bijvoorbeeld doordat er sprake is van een zeldzame stoornis of een ingewikkelde combinatie van psychische en somatische problematiek. Deze patiënten kunnen terecht in de hoogspecialistische ggz. Figuur 1-5 Indeling ggz vanaf 1 januari 2014 Bron: cijfers/geestelijke- gezondheidszorg/36 13

15 Hoofdstuk 2. Patiënten in de ggz via de Zorgverzekeringswet (Zvw) Samenvatting Het aantal patiënten in de curatieve ggz daalt De behandeling van patiënten in de curatieve ggz wordt gefinancierd vanuit de Zvw. Deze behandeling wordt geregistreerd aan de hand van DBC s (Diagnose Behandeling Combinaties). Op basis van deze cijfers schetsen we een beeld van de ontwikkeling van het aantal patiënten. Zo blijkt uit de cijfers dat het aantal patiënten in de gespecialiseerde ggz in 2013 met ruim daalde ten opzichte van 2011, een daling van 15%. Het aantal behandelingen in de gespecialiseerde ggz daalde voor dezelfde periode met 11%. Deze daling is het sterkst in het circuit Verslavingszorg (19%) en Ouderen (17%) en het lichtst voor het circuit Kinderen en jeugd (3%). Het percentage patiënten in de verschillende leeftijdscategorieën is voor de periode vrijwel gelijk en ligt rond de 20% voor patiënten van 0 t/m 17 jaar, 69% voor patiënten van 18 t/m 64 jaar en 11% voor patiënten van 65 jaar en ouder. De cijfers laten verder een duidelijk verschil van verdeling in geslacht zien: er zijn aanzienlijk meer mannen (jongens) in de circuits Kinderen en jeugd (62%), Verslavingszorg (75%) en Forensische zorg (81%). Vrouwen laten een hoger percentage zien in het circuit Volwassenen (55%) en het circuit Ouderen (63%). 91% van de patiënten werd in 2013 uitsluitend ambulant behandeld, bij 9% was sprake van een (korte) klinische opname. De meest voorkomende hoofddiagnoses in 2013 zijn stoornissen in de kindertijd (21%) en stemmingsstoornissen (18%). De verdeling van patiënten over de verschillende hoofddiagnoses is vrij constant over de jaren De gemiddelde behandelduur in 2013 bedraagt 17,5 maanden. Schizofrenie en andere psychotische stoornissen hebben met 40,2 maanden de langste gemiddelde behandelduur 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de patiënten in de gespecialiseerde ggz voor de jaren 2011 t/m 2013: hoeveel patiënten zijn er ( 2.2), wat zijn de demografische kenmerken ( 2.3), worden zij ambulant of klinisch behandeld ( 2.4), voor welke hoofddiagnoses worden zij behandeld ( 2.5), hoe lang duurt de behandeling en hoe wordt deze beëindigd ( 2.6) en de hoogspecialistische ggz ( 2.7). De cijfers zijn, enerzijds, uitgesplitst naar de circuits in de ggz: Kinderen en jeugd, Volwassenen, Ouderen, Verslavingszorg en Forensische zorg (niet- strafrechtelijk). Anderzijds zijn de cijfers uitgesplitst naar leeftijdscategorieën: 0 t/m 17 jaar, 18 t/m 64 jaar en 65 jaar en ouder. De onderliggende bron voor de cijfers is het DBC- Informatiesysteem (DIS) welke is gebaseerd op de Diagnose- Behandel- Combinaties (DBC s). De cijfers in dit hoofdstuk hebben daarom alleen betrekking op de zorg die is verleend in het kader van de Zorgverzekeringswet (Zvw), ofwel de gespecialiseerde ggz. Ongeveer tweederde van de ggz- uitgaven wordt bekostigd uit de Zvw. De data uit dit hoofdstuk zijn afkomstig van zorgaanbieders die lid zijn van GGZ Nederland. Een DBC kan op elk moment worden geopend en wordt opgenomen in het DBC Informatiesysteem zodra deze wordt afgesloten. Doordat een DBC maximaal één jaar mag openstaan, zit er veel vertraging in de rapportage over het meest recente jaar. 14

16 Een voorbeeld: een DBC van een patiënt die op 31 december 2014 in zorg kwam, wordt uiterlijk op 31 december 2015 afgesloten. Dat betekent dat we deze DBC (nog) niet in onze cijfers terugvinden. Het meest complete jaar betreft dus Voor dit hoofdstuk hebben we een overzicht gemaakt van de kalenderjaren 2011 t/m Met andere woorden, de cijfers over 2013 hebben betrekking op patiënten die tussen 1 januari 2013 en 31 december 2013 in zorg waren. Dat kunnen dus patiënten zijn bij wie een DBC is geopend in 2012 (en is afgesloten in 2013) of bij wie een DBC is geopend in 2013 (en is afgesloten in 2014). 2.2 Patiëntenstromen Aantal patiënten en behandelingen De trend in de daling van het aantal unieke patiënten in de ggz zet zich door: voor zowel 2012 als 2013 is sprake van een sterke daling (resp. 6,8% en 8,9%) ten opzichte van het voorafgaande jaar. Voor het aantal behandelingen zien we ook een afname, echter deze daling lijkt tussen 2012 en 2013 iets minder sterk te zijn (3,9%) dan tussen 2011 en 2012 (7,7%) (figuur 2-1). Voorbeeld unieke patiënt en behandeling: de heer Jansen is patiënt in de ggz en wordt behandeld voor depressie (behandeltraject 1) en alcoholverslaving (behandeltraject 2). Voor beide behandeltrajecten wordt een DBC geopend, omdat er sprake is van twee soorten diagnoses. Als we kijken naar het aantal unieke patiënten, betreft het in dit geval één persoon. Doordat een persoon één of meerdere behandelingen kan krijgen, is het aantal behandelingen logischerwijs hoger dan het aantal unieke patiënten. Figuur 2-1 Aantal unieke patiënten en aantal behandelingen in de Zvw, aantal behandelingen unieke pakenten Tabel 2-1 Aantal unieke patiënten en aantal behandelingen, unieke patiënten

17 aantal behandelingen Patiënten in behandeling per circuit Figuur 2-2 laat zien dat in 2013 meer dan de helft van de patiënten (57%) werd behandeld in het circuit Volwassenen. 23,3% van de patiënten werd behandeld in het circuit Kinderen en jeugd. De circuits Ouderen (9,6%), Verslavingszorg (8,0%) en Forensische zorg (2,1%) zijn kleiner van omvang. Deze verdeling is vrijwel gelijk voor de jaren 2011 en Tabel 2-2 laat het aantal patiënten in behandeling zien voor elk circuit. Alle circuits laten een daling zien in het aantal patiënten sinds Het circuit Kinderen en jeugd laat de minst sterke daling zien tussen 2011 en 2013 (3,3%), gevolgd door het circuit Volwassenen (12,4%) en Forensische zorg (13,1%). De circuits Ouderen en Verslavingszorg laten de sterkste dalingen zien (resp. 17,3% en 18,8%) in dezelfde periode. Figuur 2-2 Verdeling behandelingen naar circuit, in aantallen, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% forensische zorg verslavingszorg ouderen volwassenen kinderen en jeugd Tabel 2-2 Aantal behandeling per circuit, kinderen en jeugd volwassenen ouderen verslavingszorg forensische zorg TOTAAL Doorstroming per circuit 16

18 Patiënten stromen gedurende een jaar in en uit. Tabel 2-3 laat het aantal patiënten per circuit zien dat aanwezig was op 1 januari 2013 (n= ) en het aantal nieuwe patiënten in 2013 (n= ). Bij elkaar opgeteld levert dit het totaal aantal patiënten op dat op enig moment in 2013 behandeld werd (n= ). Tabel 2-3 Doorstroming per circuit, 2013 aanwezig op 1 januari nieuw in 2013 totaal behandeld uitgeschreve n in 2013 stand per 31 december Kinderen en jeugd Volwassenen Ouderen Verslavingszorg Forensische zorg TOTAAL Demografische kenmerken Patiënten in behandeling naar leeftijd en geslacht Het percentage patiënten in de verschillende leeftijdscategorieën is voor de periode vrijwel gelijk en ligt rond de 20% voor patiënten van 0 t/m 17 jaar, 69% voor patiënten van 18 t/m 64 jaar en 11% voor patiënten van 65 jaar en ouder (figuur 2-3). Figuur 2-4 laat zien dat het percentage vrouwelijke patiënten toe neemt naarmate de leeftijd stijgt. Figuur 2-3 Patiënten in behandeling, naar leeftijdscategorie, in procenten, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% en ouder 18 tm 64 jaar 0 tm 17 jaar 17

19 Figuur 2-4 Patiënten in behandeling naar leeftijdscategorie en geslacht, in procenten, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% vrouw man Tabel 2-4 Patiënten in behandeling, naar leeftijd, subtotaal subtotaal subtotaal TOTAAL Doorstroming per leeftijdscategorie Tabel 2-5 Doorstroming per leeftijdscategorie, 2013 aanwezig op 1 januari nieuw in 2013 totaal behandeld uitgeschreven in 2013 stand per 31 december 0 t/m 17 jaar t/m 64 jaar en ouder TOTAAL

20 2.3.3 Patiënten in behandeling per circuit De tabellen 2-6 tot en met 2-10 geven een overzicht van het aantal patiënten in behandeling naar leeftijdscategorie voor de verschillende circuits. Alle circuit laten een daling zien van het aantal patiënten in behandeling. In bijlage 2 staan de tabellen met het overzicht van het aantal patiënten naar geslacht. De cijfers laten een duidelijk verschil van verdeling in geslacht zien: er is een oververtegenwoordiging van het aantal mannen (jongens) in de circuits Kinderen en jeugd (62%), Verslavingszorg (75%) en Forensische zorg (81%). Vrouwen laten een hoger percentage zien in het circuit Volwassenen (55%), en het circuit Ouderen (63%). Figuur 2-5 laat zien dat de verdeling van geslacht nauwelijks verschilt tussen de jaren NB. Uit de tabellen blijkt dat volwassenen niet alleen behandeld kunnen worden in het circuit Volwassenen, maar bijvoorbeeld ook in het circuit Kinderen en jeugd. Dit wordt verklaard door het feit dat volwassenen worden mee behandeld met hun kind(eren). Hetzelfde geldt ook voor kinderen die in bijvoorbeeld het circuit Ouderen worden behandeld. Zij worden in dat geval mee behandeld met hun (groot)ouder(s). Daarnaast wordt uit tabel 2-6 zichtbaar dat jongeren tot en met 23 jaar vaak nog in het circuit Kinderen en Jeugd worden behandeld. Redenen hiervoor zijn de aard van de problematiek en de continuïteit van de behandeling. Figuur 2-5 Verdeling van geslacht in percentage mannen, per circuit,

21 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% % 10% 0% Tabel 2-6 Patiënten in behandeling in circuit Kinderen en jeugd, naar leeftijd, subtotaal subtotaal subtotaal TOTAAL Tabel 2-7 Patiënten in behandeling in circuit Volwassenen, naar leeftijd, Circuit Volwassenen

22 subtotaal subtotaal subtotaal totaal Tabel 2-8 Patiënten in behandeling in circuit Ouderen, naar leeftijd, Circuit Ouderen subtotaal subtotaal subtotaal totaal Tabel 2-9 Patiënten in behandeling in circuit Verslavingszorg, naar leeftijd, Circuit Verslavingszorg subtotaal subtotaal subtotaal totaal

23 Tabel 2-10 Patiënten in behandeling in circuit Forensisch, naar leeftijd, Circuit Forensisch subtotaal subtotaal subtotaal totaal Verblijf Patiënten in behandeling, naar verblijf Het aantal patiënten dat uitsluitend ambulant wordt behandeld laat een constante daling zien over de jaren (tabel 2-11). Figuur 2-6 geeft weer dat er in 2013 bij 8,7% van de patiënten sprake was van een klinische opname. Hieronder vallen dus ook de patiënten die ambulant worden behandeld, maar een korte klinische opname hebben gehad. Tabel 2-11 Verdeling behandelingen naar verblijf, ambulant klinisch TOTAAL (n) Figuur 2-6 Patiënten in behandeling, naar verblijf, in procenten,

24 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% klinisch ambulant Patiënten in behandeling per circuit, naar verblijf In de circuits Kinderen en jeugd en (niet- strafrechtelijke) Forensische zorg wordt meer dan in de andere circuits uitsluitend ambulant behandeld. In het circuit Verslavingszorg is bij 19,7% van de patiënten sprake van een (korte) klinische opname tijdens hun behandeling in 2013 (figuur 2-7). Hieronder vallen dus ook de patiënten die ambulant worden behandeld, maar een korte klinische opname hebben gehad. Figuur 2-7 Patiënten in behandeling per circuit, naar verblijf, in procenten, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% klinisch ambulant Tabel 2-12 Patiënten in behandeling per circuit, naar verblijf, Ambulant klinisch ambulant klinisch TOTAAL (n) 23

25 Procenten Absoluut Kinderen en jeugd 96,1% 3,9% Volwassenen 91,6% 8,4% Ouderen 91,5% 8,5% Verslavingszorg 80,5% 19,5% Forensisch 94,6% 5,4% TOTAAL 91,6% 8,4% Tabel 2-13 Patiënten in behandeling per circuit, naar verblijf, ambulant klinisch ambulant klinisch TOTAAL (n) Procenten Absoluut Kinderen en jeugd 97,2% 2,8% Volwassenen 93,1% 6,9% Ouderen 92,3% 7,7% Verslavingszorg 84,7% 15,3% Forensisch 95,2% 4,8% TOTAAL 93,3% 6,7% Tabel 2-14 Patiënten in behandeling per circuit, naar verblijf, ambulant klinisch ambulant klinisch TOTAAL (n) Procenten Absoluut Kinderen en jeugd 96,4% 3,6% Volwassenen 90,9% 9,1% Ouderen 90,4% 9,6% Verslavingszorg 80,3% 19,7% Forensisch 94,9% 5,1% TOTAAL 91,3% 8,7% Problematiek In deze paragraaf wordt gesproken over verschillende stoornissen en/of diagnoses. Het betreft hoofddiagnoses, zoals geclassificeerd in de DSM- IV- TR. In bijlage 1 geven we een overzicht van de verschillende stoornissen die bij deze hoofddiagnoses behoren. We zullen daarom geen nadere uitleg over de hoofddiagnoses geven in deze paragraaf Patiënten in behandeling, naar hoofddiagnose De meest voorkomende hoofddiagnoses in 2013 (figuur 2-8) zijn stoornissen in de kindertijd (21,4%) en stemmingsstoornissen (18,2%). De verdeling van patiënten over de verschillende hoofddiagnoses is vrij constant over de jaren Het aantal patiënten met de diagnose aanpassingsstoornis verdwijnt in de afgelopen drie jaar bijna volledig: van 6,2% in 2011 naar 1,6% in 2012 en 0,1% in Dit wordt mogelijk verklaard doordat aanpassingsstoornissen vanaf 2012 niet meer vanuit de Zorgverzekeringswet worden vergoed. De sterkte daling ven de diagnose Andere aandoeningen en 24

26 problemen is mogelijk gevolg van het rapport van Zorginstituut Nederland, waarin verklaard wordt dat deze categorie niet meer onder de verzekerde geneeskundige ggz valt. Figuur 2-8 Patiënten in behandeling, naar hoofddiagnose, in procenten, 2013 Aan een middel gebonden stoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Angststoornissen Stemmingsstoornissen Stoornissen in de kinderkjd 0% 5% 10% 15% 20% 25% Tabel 2-15 Patiënten in behandeling, naar hoofddiagnose, in procenten, Stoornissen in de kindertijd 18,4% 21,0% 21,4% Stemmingsstoornissen 16,2% 17,9% 18,2% Angststoornissen 9,9% 11,0% 11,4% Persoonlijkheidsstoornissen 7,7% 8,6% 9,2% Aan een middel gebonden stoornissen 8,9% 9,1% 8,2% Schizofrenie en andere psychotische stoornissen 7,2% 7,8% 7,7% Delirium, dementie,cognitieve stoornissen 4,1% 4,1% 3,8% Andere aandoeningen en problemen 8,1% 6,2% 1,7% Somatoforme stoornis 1,4% 1,6% 1,6% Stoornissen in de impulsbeheersing 1,2% 1,3% 1,4% Eetstoornissen 1,3% 1,3% 1,3% Bijkomende codes, geen diagnose 0,3% 0,3% 0,5% Seksuele stoornissen en genderidentiteitsstoornissen 0,5% 0,5% 0,4% Psychische stoornissen door somatische aandoening 0,2% 0,3% 0,3% Dissociatieve stoornissen 0,2% 0,2% 0,2% Slaapstoornissen 0,1% 0,1% 0,1% Aanpassingsstoornissen 6,2% 1,6% 0,1% Nagebootste stoornissen 0,0% 0,0% 0,0% TOTAAL Patiënten in behandeling, naar hoofddiagnose: top 5 per circuit De tabellen 2-16 tot en met 2-20 geven een overzicht van de top vijf van meest voorkomende hoofddiagnoses in de periode voor elk circuit. Omdat de top vijf per jaar kan verschillen, 25

27 is het jaar 2013 als basis genomen voor de top vijf. Indien van toepassing, zijn de diagnoses die vallen onder de categorie anders en andere aandoeningen en problemen uitgezonderd van de top vijf. Tabel 2-16 Patiënten in behandeling in circuit Kinderen en jeugd, naar top vijf hoofddiagnose, in procenten, Kinderen en Jeugd Stoornissen in de kindertijd 61,4% 65,1% 66,3% Angststoornissen 7,3% 8,6% 9,9% Stemmingsstoornissen 4,0% 5,1% 6,5% Persoonlijkheidsstoornissen 0,9% 0,8% 1,2% Eetstoornissen 1,1% 1,1% 1,2% TOTAAL Tabel 2-17 Patiënten in behandeling in circuit Volwassenen, naar top vijf hoofddiagnose, in procenten, Volwassen Stemmingsstoornissen 22,1% 24,6% 24,0% Angststoornissen 13,2% 14,6% 14,5% Persoonlijkheidsstoornissen 11,8% 13,5% 14,1% Schizofrenie en andere psychotische stoornissen 10,8% 12,0% 11,7% Stoornissen in de kindertijd 8,2% 9,4% 9,3% TOTAAL Tabel 2-18 Patiënten in behandeling in circuit Ouderen, naar top vijf hoofddiagnose, in procenten, Ouderen Delirium, dementie,cognitieve stoornissen 34,9% 35,8% 34,0% Stemmingsstoornissen 24,4% 28,0% 29,1% Schizofrenie en andere psychotische stoornissen 6,9% 7,8% 7,9% Angststoornissen 5,7% 6,9% 7,2% Persoonlijkheidsstoornissen 3,5% 4,2% 4,4% TOTAAL Tabel 2-19 Patiënten in behandeling in circuit Verslavingszorg, naar top vijf hoofddiagnose, in procenten, Verslavingszorg Aan een middel gebonden stoornissen 81,8% 84,3% 84,4% Stoornissen in de impulsbeheersing 3,5% 3,7% 3,9% Stemmingsstoornissen 0,8% 0,8% 0,9% Schizofrenie en andere psychotische stoornissen 0,9% 0,9% 0,9% Persoonlijkheidsstoornissen 0,6% 0,7% 0,8% TOTAAL Tabel 2-20 Patiënten in behandeling in circuit Forensische zorg, naar top vijf hoofddiagnose, in procenten, Forensische zorg

28 Stoornissen in de kindertijd 22,8% 25,4% 27,2% Persoonlijkheidsstoornissen 12,9% 16,2% 19,8% Stoornissen in de impulsbeheersing 8,2% 10,3% 14,4% Aan een middel gebonden stoornissen 4,1% 5,2% 5,1% Angststoornissen 3,0% 3,9% 4,6% TOTAAL Patiënten in behandeling, naar hoofddiagnose en verblijf De mate waarin patiënten ambulant of klinisch behandeld worden verschilt per diagnose. Patiënten met een hoofddiagnose aan een middel gebonden stoornissen (28%) en schizofrenie en andere psychotische stoornissen (25%) en worden in verhouding het vaakst klinisch behandeld. Figuur 2-9 Top 5 klinische behandelingen, naar hoofddiagnose, 2013 Stemmingsstoornissen Eetstoornissen Dissociakeve stoornissen Schizofrenie en andere psychoksche stoornissen Aan een middel gebonden stoornissen 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% Tabel 2-21 Patiënten in behandeling, naar hoofddiagnose en verblijf, 2013 ambulant klinisch TOTAAL(n) Stoornissen in de kindertijd 97,1% 2,9% Stemmingsstoornissen 89,3% 10,7% Angststoornissen 95,2% 4,8% Persoonlijkheidsstoornissen 90,1% 9,9% Aan een middel gebonden stoornissen 72,0% 28,0% Schizofrenie en andere psychotische stoornissen 75,0% 25,0% Delirium, dementie, cognitieve stoornissen 91,2% 8,8% Andere aandoeningen en problemen 97,2% 2,8% Somatoforme stoornis 93,3% 6,7% Stoornissen in de impulsbeheersing 94,6% 5,4% Eetstoornissen 89,2% 10,8%

29 Bijkomende codes, geen diagnose 97,2% 2,8% Seksuele stoornissen, genderidentiteitsstoornissen 98,3% 1,7% Psychische stoornissen door somatische aandoening 89,5% 10,5% Dissociatieve stoornissen 84,9% 15,1% Aanpassingsstoornissen 97,3% 2,7% Slaapstoornissen 96,6% 3,4% 880 Nagebootste stoornissen 80,0% 20,0% 50 TOTAAL 90,0% 10,0% Behandelduur en beëindiging van zorg Gemiddelde behandelduur, naar hoofddiagnose De gemiddelde looptijd van een zorgtraject in 2013 bedraagt 17,5 maanden. Schizofrenie en andere psychotische stoornissen hebben met 40,2 maanden de langste gemiddelde behandelduur. Figuur 2-10 Top 5 behandeldiagnoses met langste gemiddelde behandelduur, in maanden, 2013 Stemmingsstoornissen Stoornissen in de kinderkjd Persoonlijkheidsstoornissen Dissociakeve stoornissen Schizofrenie en andere psychoksche stoornissen Tabel 2-22 Gemiddelde behandelduur in maanden, naar hoofddiagnose, 2013 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen Dissociatieve stoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Stoornissen in de kindertijd Stemmingsstoornissen behandelduur in maanden 40,1 33,0 23,1 23,0 22,1 28

30 Aan een middel gebonden stoornissen Angststoornissen Eetstoornissen Aanpassingsstoornissen Seksuele stoornissen, genderidentiteitsstoornissen Psychische stoornissen door somatische aandoening Somatoforme stoornis Delirium, dementie,cognitieve stoornissen Stoornissen in de impulsbeheersing Slaapstoornissen Nagebootste stoornissen TOTAAL 21,1 17,6 17,3 16,5 15,6 14,5 14,3 13,1 12,5 10,7 9,5 17, Reden beëindiging DBC Het merendeel (37,8%) van de behandelingen werd in 2013 beëindigd in overleg tussen patiënt en behandelaar. 7,9% van de behandelingen werd eenzijdig door de patiënt beëindigd en 5,7% van de behandelingen eenzijdig door de behandelaar. Al deze drie redenen laten ten opzichte van de jaren ervoor een lichte daling zien. Afsluiten wegens administratieve redenen of openen van een vervolg- DBC en afsluiting na alleen een pre- intake, intake, diagnostiek of crisisopvang laten juist een stijging zien. Figuur 2-11 Reden beëindiging DBC, in procenten, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Afsluikng na alleen pre- intake,intake,diagnoskek,crisisopvang Afsluiten DBC administrakef of vanwege openen vervolg DBC In onderling overleg beeindigd zorgtraject, pakent uitbehandeld Reden voor afsluikng bij behandelaar, om inhoudelijke redenen Reden voor afsluikng bij pakent, niet bij behandelaar Tabel 2-23 Reden beëindiging D, in procenten, Reden voor afsluiting bij patiënt, niet bij behandelaar 10,8% 11,3% 7,9% Reden voor afsluiting bij behandelaar, om inhoudelijke redenen 7,5% 7,2% 5,7% In onderling overleg beëindigd zorgtraject, patiënt 45,4% 44,1% 37,8% 29

31 uitbehandeld Afsluiten DBC administratief of vanwege openen vervolg DBC 17,1% 21,1% 24,2% Afsluiting na alleen pre- intake, intake, diagnostiek, crisisopvang 19,1% 16,3% 24,4% Reden beëindiging DBC, per circuit Het aantal DBC s dat in onderling overleg wordt beëindigd, verschilt tussen de circuits. Zo worden in de circuits Kinderen en jeugd en Ouderen relatief de meeste DBC s in onderling overleg beëindigd. In de circuits Verslavingszorg en Forensische zorg worden relatief meer DBC s eenzijdig door de patiënt beëindigd. Slechts één derde van de DBC s wordt in deze twee circuits in onderling overleg beëindigd. Figuur 2-12 Reden beëindiging behandeling, per circuit, in procenten, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Afsluikng na alleen pre- intake,intake,diagnoskek,crisisopva ng Afsluiten DBC administrakef of vanwege openen vervolg DBC In onderling overleg beeindigd zorgtraject, pakent uitbehandeld Reden voor afsluikng bij behandelaar, om inhoudelijke redenen Reden voor afsluikng bij pakent, niet bij behandelaar Tabel 2-24 Reden beëindiging DBC, per circuit, in procenten, 2013 Kinderen en jeugd Volwassenen Ouderen Verslavings- zorg Forensische zorg Reden voor afsluiting bij patiënt, niet bij behandelaar 4,0% 7,4% 8,2% 20,1% 17,0% Reden voor afsluiting bij behandelaar, om inhoudelijke redenen 3,4% 6,0% 4,6% 10,1% 11,1% In onderling overleg beëindigd zorgtraject, patiënt uitbehandeld 49,8% 33,5% 41,8% 31,0% 27,6% Afsluiten DBC administratief of vanwege openen vervolg DBC 26,8% 22,8% 22,3% 27,5% 27,8% Afsluiting na alleen pre- intake, intake, diagnostiek, crisisopvang 15,9% 30,3% 23,0% 11,3% 16,6% 2.7 Hoogspecialistische ggz 30

32 Volgens de definitie van de Gezondheidsraad 2 omvat hoogspecialistische ggz diagnostiek en/of behandeling (zowel cure als care) van complexe problematiek, ofwel ingezet als diagnostiek en/of behandeling in de gespecialiseerde ggz niet afdoende is gebleken, ofwel ingezet na inschatting van de verwijzer dat diagnostiek en/of behandeling in de gespecialiseerde ggz niet afdoende zal zijn. Daarnaast schrijft de Gezondheidsraad dat kennisontwikkeling en implementatie van groot belang zijn binnen de ggz. De hoogspecialistische ggz neemt in dit speelveld een belangrijke positie in. Patiënten die door de hoogspecialistische ggz worden behandeld hebben vaak: Complexe problematiek, blijkend uit o Een hoge mate van ernst en/of comorbiditeit en/of complicaties zoals wordt vastgesteld in de eerste of tweede lijn en/of o Onvoldoende respons op gespecialiseerde behandeling in de tweede lijn o Zeldzame (combinaties van) aandoeningen waarvoor de richtlijnen nog geen soelaas bieden En/of Problemen die complexe kennis of interventies vereisen. Voor ongeveer 5% van de patiënten in de gespecialiseerde ggz geldt dat zij deze uiterst gespecialiseerde zorg nodig hebben. Hoogspecialistische ggz wordt geleverd door zowel instellingen en/of afdelingen met een TOPGGz keurmerk als door UMC s Stichting Topklinische GGz In 2007 is de Stichting Topklinische GGz (hierna: TOPGGz) opgericht met als doel de topklinische- en topreferente zorg binnen de ggz te bevorderen en te faciliteren. Dit doet zij door zich te richten op de ontwikkeling, verbetering en verspreiding van topklinische kennis en innovatie en door te streven naar een stevige verankering binnen het huidige zorgstelsel. Daarnaast heeft TOPGGz het Keurmerk TOPGGz ontwikkeld. Het Keurmerk wordt toegekend aan een afdeling en/of instelling zodra deze voldoet aan alle hoogwaardige kwaliteitscriteria. In 2015 (peildatum 1 december 2015) beschikken 39 afdelingen, verdeeld over 20 instellingen, over het Keurmerk TOPGGz. Figuur 2-25 geeft een overzicht van het aantal afdelingen met een Keurmerk TOPGGz naar specialisatie. Op 1 december 2014 waren er ruim patiënten in behandeling bij een TOPGGz- afdeling, ofwel ongeveer 2% van de ggz- populatie (Stichting Topklinische GGz, 2015). Tabel 2-25 Overzicht afdelingen met TOPGGz Keurmerk naar specialisatie Specialisatie ADHD ADHD en autisme Angststoornissen Autisme Bipolaire stoornissen Aantal afdelingen met Keurmerk TOPGGz Gezondheidsraad Advies Hoogspecialistische geestelijke gezondheidszorg. Publicatienummer 2014/14. Den Haag: Gezondheidsraad. 31

33 Depressie Dwang-, angst- en ticstoornissen Eetstoornissen Forensische psychiatrie Kinder- en jeugdpsychiatrie Korsakov Neuropsychiatrie Ouderenpsychiatrie Persoonlijkheidsstoornissen Psychose en schizofrenie Psychosomatiek Psychotrauma Somatoforme stoornissen Stemmingsstoornissen Verslavingszorg TOTAAL

34 Hoofdstuk 3. Afgesloten DBC s Samenvatting Het aantal behandelingen in de curatieve ggz daalt en de prijs per DBC neemt toe als gevolg van een verschuiving naar de eerste lijn; de totale kosten van de curatieve ggz dalen Het aantal afgesloten DBC s is in 2013, ten opzichte van 2011, in een relatief constante lijn gedaald met 12%. Het aantal afgesloten ambulante DBC s daalde met 14% in de periode Het aantal afgesloten klinische DBC s bleef in de periode gelijk. Van de afgesloten DBC s is de waarde te berekenen aan de hand van de NZa- tarieven (waarde per DBC). De waarde van de afgesloten DBC s daalde tussen met 7%. 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de afgesloten DBC s van de leden van GGZ Nederland in de periode Dit kan als volgt worden geïnterpreteerd; iedere DBC heeft een startdatum en een sluitdatum. Voor dit hoofdstuk zijn de DBC s naar het jaar van de sluitdatum ingedeeld. Voorbeeld: voor het jaar 2013 zijn alle DBC s meegeteld die in dat jaar zijn afgesloten (A en B in figuur 3-1). Dat kunnen dus DBC s zijn die in 2012 zijn geopend en in 2013 zijn afgesloten, of DBC s die in 2013 zijn geopend en afgesloten. De aantallen zijn dus lager dan wanneer over een kalenderjaar wordt gerapporteerd (zoals in hoofdstuk 2). Anders dan in hoofdstuk 2, is in dit hoofdstuk niet herberekend naar kalenderjaren (van 1 januari t/m 31 december) waarbij cijfers nodig zijn van drie opeenvolgende jaren om een trend te kunnen bepalen binnen één kalenderjaar. In 3.2 wordt hetzelfde overzicht gegeven als in om te laten zien wat het verschil is als er geen herberekening naar kalenderjaar plaatsvindt. Vervolgens wordt ingegaan op de productiewaarde van de DBC s( 3.3 ) en het soort contact ( 3.4 ). NB: Een behandeling kan uit één of meerdere DBC s bestaan. Een patiënt kan één of meerdere behandelingen ondergaan en daarmee meerdere DBC s doorlopen. Figuur 3-1 Opening en sluiting van DBC naar jaar A: DBC s geopend in t-1 en gesloten in t B: DBC s geopend in t en gesloten in t C: DBC s geopend in t en gesloten in t+1 33

35 3.2 Patiëntenstromen Tabel 3-1 geeft een overzicht van de patiëntenstromen. Het aantal afgesloten DBC s in 2013 is, ten opzichte van 2011, in een relatief constante lijn gedaald met 12,4%. Het aantal behandelingen (zorgtrajecten; opgebouwd uit één of meerder DBC s) is in 2013 met 9,4% gedaald ten opzichte van Het aantal unieke patiënten is sinds 2011 met 13,4% gedaald. Deze trends komen overeen met de trends die we vonden in hoofdstuk 2. Figuur 3-2 Patiëntenstromen, unieke pakenten aantal behandelingen aantal afgesloten DBCs Tabel 3-1 Patiëntenstromen, unieke patiënten aantal behandelingen aantal afgesloten DBC s Productiewaarde verrichtingen Afgesloten DBC s, naar aantal en waarde Het aantal afgesloten DBC s is sinds 2011 afgenomen met 12,4% (figuur 3-2). Het aantal afgesloten ambulante DBC s daalde met 13,5% in de periode Het aantal afgesloten klinische DBC s bleef in de periode gelijk. Van de afgesloten DBC s is de waarde te berekenen aan de hand van de NZa- tarieven per DBC. De NZa- waarde van de afgesloten DBC s daalde tussen met 6,9% (figuur 3-3). 34