les plans de pension complémentaire pour indépendants 1 TABLE DES MATIÈRES INTRODUCTION TITRE PREMIER LE PREMIER PILIER

Transcriptie

1 les plans de pension complémentaire pour indépendants 1 TABLE DES MATIÈRES Numéros Pages Inhoud Table alphabétique Zaakregister Table des décisions citées INTRODUCTION 1. Introduction générale La théorie des trois piliers Évolution de la matière Une grande fébrilité législative Succès des produits d assurance Méthodologie TITRE PREMIER LE PREMIER PILIER CHAPITRE PREMIER LA LÉGISLATION SOCIALE 7. Textes applicables : les A.R. des 10 novembre 1967, 22 décembre 1967 et 30 janvier CHAPITRE II LE RÉGIME FISCAL 8. Principe : faut-il taxer les pensions? Déductibilité des cotisations : une déductibilité sans limitation Taxation des prestations : taxation comme revenus de remplacement

2 2 aanvullende pensioenplannen voor zelfstandigen Numéros Pages CHAPITRE III INSUFFISANCE DE LA PENSION LÉGALE 11. Une portion congrue TITRE II LE TROISIÈME PILIER CHAPITRE PREMIER L ASSURANCE-VIE INDIVIDUELLE Section I Historique et synthèse du régime fiscal (impôt sur le revenu) 12. Avant De 1951 à Depuis Des produits «fiscalisés» ou «défiscalisés» Rapprochement entre produits d assurance et produits bancaires La taxation des «intérêts» Trois régimes de taxation possibles Section II Régime fiscal actuel 1. L assurance-vie individuelle «avec avantages fiscaux» A. Les primes 19. Les avantages afférents aux primes Conditions à remplir La jurisprudence Bachmann de la Cour de justice des Communautés européennes Production d attestations B. Les prestations 23. La taxation des prestations en cas de vie : principe Taux de l impôt Bijgewerkt tot en met 1 september 2007

3 les plans de pension complémentaire pour indépendants 3 Numéros Pages 25. Objectifs de la loi du 28 décembre 1992 Base de calcul et moment de la perception de la taxe Contrats visés Retenue de la taxe Prestations en cas de décès Rapport entre taxation de l allocation et avantages afférents aux primes Autres taux (hypothèse du rachat) Hypothèse de la rente Pluralité de contrats Formalités Transfert ou transformation du contrat Les participations bénéficiaires La taxe annuelle sur les opérations d assurance L assurance-vie individuelle «sans avantages fiscaux» 36. Impôt sur le revenu et taxe sur l épargne à long terme Exonération des prestations Taxes diverses Taxe sur les entreprises d assurances L assurance-vie individuelle «sans avantages fiscaux» comprenant des revenus mobiliers taxables A. Cas des intérêts compris dans les rentes viagères 39. Rentes à capital abandonné B. Cas des intérêts compris dans certains capitaux en cas de vie ou valeurs de rachat 40. Rappel de l historique L article 19, 1 er, 3, du C.i.r Prestations et produits visés La notion d «intérêt» Taxation Exonération Les bons d assurance Le cas particulier des «rachats partiels» préprogrammés Les comptes d assurance (contrats «universal life») Les assurances-vie liées à des fonds d investissement («branche 23» ou «unit linked») a) Législation et notion b) Régime fiscal de la «branche 23» c) «Branche 23» et taxation des intérêts d) L exonération de la «branche 23» Les contrats de capitalisation La technique des «fonds cantonnés» et des «fonds dédiés» La disqualification de certains contrats d assurance-vie La disqualification est contraire au droit belge du contrat d assurance Position de la doctrine et de la jurisprudence belges Conséquences d une requalification d ordre fiscal Impossibilité d une requalification du point de vue fiscal

4 4 aanvullende pensioenplannen voor zelfstandigen Numéros Pages CHAPITRE II L ÉPARGNE-PENSION Section I Introduction 58. Législation Notion Section II Avantages afférents aux primes 60. Réduction d impôts pour épargne à long terme Exonération de la taxe sur les opérations d assurance Section III Régime de taxation des prestations 62. Règles communes aux comptes-épargne et aux assurances-épargne Règles propres aux comptes-épargne Règles propres aux assurances-épargne ou aux comptes-épargne Intérêt de l épargne-pension TITRE III LE DEUXIÈME PILIER 66. Le «deuxième pilier» : notion CHAPITRE PREMIER LA PENSION COMPLÉMENTAIRE LIBRE DES INDÉPENDANTS 67. Notion Qui peut souscrire à ce régime? La pension complémentaire libre «ordinaire» La pension complémentaire libre «sociale» Régime fiscal a) Déductibilité des cotisations b) Taxation du capital Parafiscalité Bijgewerkt tot en met 1 september 2007

5 les plans de pension complémentaire pour indépendants 5 Numéros Pages 74. Taxes diverses Avances et mises en gage «Cumulabilité» avec une assurance-groupe ou une convention de complément de pension a) Avant l entrée en vigueur de la loi du 24 décembre b) Après l entrée en vigueur de la loi du 24 décembre Avantages et limites de la pension complémentaire libre CHAPITRE II LES PLANS DE PENSION POUR DIRIGEANTS MANDATAIRES Section I Importance de la matière 79. Personnes concernées et importance du sujet Les plans de pension : une forme «alternative» de rémunération Section II Les engagements à caractère individuel non «externalisés» 1. Les «pensions gratuites» 81. Notion Taxation du capital Droit transitoire Déduction par l entreprise Parafiscalité Les conventions de complément de pension «autofinancées» 86. Notion L aspect technique L aspect comptable L aspect fiscal a) Exonération de la provision a) Conseils à suivre b) Taxation du capital Parafiscalité Régime transitoire Conversion de promesse de pension en un engagement individuel de pension Avantages et inconvénients de l autofinancement L assurance-dirigeant d entreprise 95. Notion Problème posé, solution imaginée, réaction de l Administration La loi du 28 avril

6 6 aanvullende pensioenplannen voor zelfstandigen Numéros Pages 98. Régime fiscal a) Déduction des primes b) Taxation de la prestation Autres taxes Parafiscalité Droit transitoire : la conversion des anciens contrats Avenir de l assurance-dirigeant d entreprise L engagement individuel de pension 104. Notion Régime fiscal a) Déduction des primes b) Taxation des prestations Autres taxes Parafiscalité Section III Les engagements à caractère collectif : l assurance de groupe 109. Législation applicable aux assurances de groupe des dirigeants d entreprise Assurance de groupe Définition Notion de groupe Historique : dirigeants indépendants et assurance de groupe Disqualification de l assurance de groupe Le régime fiscal La taxe sur les opérations d assurance Transfert de réserves Intérêt de l assurance de groupe en tant que plan de pension complémentaire pour indépendants Section IV Les fonds de pension (institutions de retraite professionnelle) 118. Notion Régime fiscal Section V La règle des 80% et l article 195 du C.i.r Économie de la règle des 80% Textes légaux Modalités d application Explication de la formule a) Le paramètre «PEL» b) Le paramètre «T» b) Le paramètre «T» et l article 195 du C.i.r c) Le paramètre «PL» d) Le paramètre «N/D» Prestation définie et contribution définie Bijgewerkt tot en met 1 september 2007

7 les plans de pension complémentaire pour indépendants 7 Numéros Pages 129. Activités dans deux entreprises Contrôle de la limite La banque de données «constitution de pensions complémentaires» TITRE IV TABLEAU RÉCAPITULATIF 131. Synthèse des régimes exposés CONCLUSION Bibliographie

8

9 les plans de pension complémentaire pour indépendants 9 INHOUD De Nederlandse versie van deze inhoud werd opgesteld door Jan NOTREDAME, licentiaat in het Notariaat. Nummers Bladz. Table des matières Table alphabétique Zaakregister Lijst der aangehaalde gerechtelijke beslissingen INLEIDING 1. Algemene inleiding Theorie van de drie pijlers Ontwikkeling van het onderwerp Een grote wetgevende bezigheid Succes van de verzekeringsproducten Methodologie TITEL I DE EERSTE PIJLER HOOFDSTUK I DE SOCIALE WETGEVING 7. Toepasselijke teksten: de K.B. van 10 november 1967, 22 december 1967 en 30 januari HOOFDSTUK II HET BELASTINGSTELSEL 8. Principe : moet men de pensioenen belasten?

10 10 aanvullende pensioenplannen voor zelfstandigen Nummers Bladz. 9. Aftrekbaarheid van de bijdragen : een aftrekbaarheid zonder grens Belastingheffing van de uitkeringen : belastingheffing als vervangingsinkomsten HOOFDSTUK III ONTOERIJKENDHEID VAN HET WETTELIJK PENSIOEN 11. Een mondjesmaat TITEL II DE DERDE PIJLER HOOFDSTUK I DE INDIVIDUELE LEVENSVERZEKERING Afdeling I Historisch overzicht en synthese van het belastingstelsel (inkomstenbelasting) 12. Vóór Van 1951 tot Vanaf «Belastbaar» of «onbelastbaar» gemaakte producten Bijeenbrengen van de verzekeringsproducten en de bankproducten De belastingheffing van de «interesten» Drie mogelijke belastingstelsels Afdeling II Huidig belastingstelsel 1. De individuele levensverzekering «met fiscale voordelen» A. De premies 19. De voordelen voortvloeiend uit de premies Te vervullen voorwaarden De rechtspraak Bachmann van het Europees Gerechtshof Overlegging van attesten Bijgewerkt tot en met 1 september 2007

11 les plans de pension complémentaire pour indépendants 11 Nummers Bladz. B. De uitkeringen 23. De belastingheffing van de uitkeringen : principe De hoogte van de belasting Doeleinden van de wet van 28 december 1992 Berekeningsgrondslag en ogenblik van de heffing van de taks Beoogde contracten Inhouding van de taks Uitkering in geval van overlijden Verband tussen belastingheffing van de uitkering en de voordelen voortvloeiend uit de premies Andere tarieven (hypothese van de afkoop) Hypothese van de rente Meerderheid van contracten Formaliteiten Overdragen of omzetting van het contract De winstdeelnemingen De jaarlijkse taks op de verzekeringsverrichtingen De individuele levensverzekering «zonder fiscale voordelen» 36. Inkomstenbelasting en taks op het lange termijnsparen Vrijstelling van de uitkeringen Diverse taksen Taks op de verzekeringsondernemingen De individuele levensverzekering «zonder fiscale voordelen» met belastbare roerende inkomsten A. Geval van de interesten inbegrepen in de lijfrenten 39. Renten met afstand van het kapitaal B. Geval van de interesten inbegrepen in sommige kapitalen bij leven of afkoopwaarden 40. Historische herinnering Artikel 19, 1, 3, W.I.B Beoogde uitkeringen en producten Begrip «interesten» Belastingheffing Vrijstelling De verzekeringsbons Bijzonder geval van de voorziende «gedeeltelijke afkopen» De verzekeringsrekeningen (contracten «universal life») De levensverzekeringen gebonden aan investeringsfondsen («tak 23» of «unit linked») a) Wetgeving en begrip b) Belastingstelsel van de «tak 23» c) «Tak 23» en belastingheffing van de interesten d) De vrijstelling van de «tak 23» De kapitalisatie contracten De techniek van de «afgezonderde fondsen» en «gewijde fondsen» De diskwalificatie van sommige levensverzekeringscontracten De diskwalificatie is strijdig met het Belgisch recht over de verzekeringscontracten Standpunt van de Belgische rechtsleer en rechtspraak

12 12 aanvullende pensioenplannen voor zelfstandigen Nummers Bladz. 56. Gevolgen van een nieuwe kwalificatie op het fiscaal gebied Onmogelijkheid van een nieuwe kwalificatie vanuit fiscaal oogpunt HOOFDSTUK II PENSIOENSPAREN Afdeling I Inleiding 58. Wetgeving Begrip Afdeling II Voordelen voortvloeiend uit de premies 60. Belastingvermindering voor lange termijnsparen Vrijstelling van de taks op verzekeringsverrichtingen Afdeling III Belastingstelsel van de uitkeringen 62. Regels gemeen aan de spaarrekeningen en de spaarverzekeringen Regels eigen aan de spaarrekeningen Regels eigen aan de spaarverzekeringen of aan de spaarrekeningen Belang van het pensioensparen TITEL III DE TWEEDE PIJLER 66. De «tweede pijler» : begrip HOOFDSTUK I HET VRIJ AANVULLEND PENSIOEN VOOR ZELFSTANDIGEN 67. Begrip Wie kan intekenen op dit stelsel? Het gewoon vrij aanvullend pensioen Het sociaal vrij aanvullend pensioen Bijgewerkt tot en met 1 september 2007

13 les plans de pension complémentaire pour indépendants 13 Nummers Bladz. 71. Belastingstelsel a) Aftrekbaarheid van de bijdragen b) Belastingheffing van het kapitaal Parafiscaliteit Diverse taksen Voorschotten en inpandgeving Mogelijke cumul met een groepsverzekering of een aanvullende pensioenovereenkomst a) Vóór inwerkingtreding van de wet van 24 december b) Na inwerkingtreding van de wet van 24 december Voordelen en grenzen van het vrij aanvullend pensioen HOOFDSTUK II PENSIOENPLANNEN VOOR GEMACHTIGDE LEIDERS Afdeling I Belang van de stof 79. Beoogde personen en belang van het onderwerp De pensioenplannen: een «alternatieve» vorm van bezoldiging Afdeling II Toezeggingen met een individueel karakter 1. De «gratis pensioenen» 81. Begrip Belastingheffing van het kapitaal Overgangsrecht Aftrek door de onderneming Parafiscaliteit De «zelfgefinancieerde» aanvullende pensioenovereenkomsten 86. Begrip Technisch aspect Boekhoudkundig aspect Fiscaal aspect a) Vrijstelling van de voorziening a) Raadgeving b) Belastingheffing van het kapitaal Parafiscaliteit Overgangsstelsel Omzetting van een pensioenbelofte in een individuele pensioentoezegging Voordelen en nadelen van de zelffinanciering

14 14 aanvullende pensioenplannen voor zelfstandigen Nummers Bladz. 3. De bedrijfsleiderverzekering 95. Begrip Gesteld probleem, uitgevonden oplossing, reactie van het Bestuur De wet van 28 april Belastingstelsel a) Aftrek van de premies b) Belastingheffing van de uitkering Andere taksen Parafiscaliteit Overgangsrecht: de omzetting van de oude contracten Toekomst van de bedrijfsleiderverzekering De individuele pensioentoezegging 104. Begrip Belastingstelsel a) Aftrek van de premies b) Belastingheffing van de uitkering Andere taksen Parafiscaliteit Afdeling III De toezeggingen met een collectief karakter: de groepsverzekering 109. Toepasselijke wetgeving op de groepsverzekeringen van bedrijfsleiders Groepsverzekering Definitie Begrip groep Historisch overzicht : zelfstandige leiders en groepsverzekering Diskwalificeren van de groepsverzekering Belastingstelsel De taks op de verzekeringsverrichtingen Overdragen van de reserves Belang van de groepsverzekering als aanvullend pensioenplan voor zelfstandigen Afdeling IV Pensioenfondsen (Instellingen voor bedrijfspensioenvoorzieningen) 118. Begrip Belastingstelsel Afdeling V De 80% grens en artikel 195 W.I.B Economie van de regel van 80% grens Wetteksten Wijzen van uitvoering Uitleg van de formule a) De parameter «ELP» Bijgewerkt tot en met 1 september 2007

15 les plans de pension complémentaire pour indépendants 15 Nummers Bladz b) De parameter «T» b) De parameter «T» en artikel 195 W.I.B c) De parameter «WP» d) De parameter «N/D» Vaste prestatie en vaste bijdrage Beroepswerkzaamheden in twee ondernemingen Toezicht op de beperking De gegevensbank «opbouw aanvullende pensioenen» TITEL IV OVERZICHTSTABEL 131. Synthese van de uitgelegde stelsels CONCLUSIE Bibliografie