Beleid coffeeshop(s) en illegale verkooppunten verdovende middelen gemeente Velsen 2008

Transcriptie

1 Beleid coffeeshop(s) en illegale verkooppunten verdovende middelen gemeente Velsen 2008 De burgemeester van Velsen, gelet op artikel 13b Opiumwet, de landelijke Richtlijn inzake opsporing- en vervolgingsbeleid Opiumwet (i.c. de AHOJ-G criteria) en artikel 4:81 Algemene wet bestuursrecht; gezien het voorstel van de afdeling Algemene Zaken van 31 maart 2008; gehoord de driehoek van 14 april Besluit: I. de Beleidsregel coffeeshops gemeente Velsen 1995 zoals vastgesteld op 28 februari 1995 in te trekken; II. III. vast te stellen het Beleid coffeeshop(s) en illegale verkooppunten verdovende middelen gemeente Velsen 2008 ; te bepalen dat dit besluit in werking treedt op 1 juni 2008 na bekendmaking. 1

2 1. Inleiding In februari 1995 heeft de toenmalige commissie voor algemeen bestuurlijke zaken ingestemd met de Notitie: beleid coffeeshops, zoals deze door ons college in beginsel was vastgesteld. De situatie toen was dat er sprake was van twee coffeeshops die waren gevestigd in panden met de bestemming horecadoeleinden en werden gedoogd. Het ging daarbij om Scolo aan de Snelliusstraat 21 te IJmuiden en Joe Cool aan de Kanaalstraat 25 te IJmuiden. Het in deze notitie vastgestelde beleid was dat het aantal coffeeshops zou worden beperkt tot één coffeeshop en wel die aan de Snelliusstraat. Ten aanzien van de coffeeshop aan de Kanaalstraat zou een uitsterfconstructie worden toegepast. 2. Achtergrond coffeeshopbeleid De aanleiding voor het opstellen van de Notitie beleid coffeeshops 1995 was de gang van zaken rondom de sluiting van een horecagelegenheid aan de Zinneveltlaan 2 te Santpoort- Zuid, waar handel in drugs was geconstateerd, alsmede het gegeven dat de omliggende gemeenten een veel restrictiever beleid voerden dan de gemeente Velsen. Als knelpunt is in die tijd gesignaleerd dat de buurt van de Kanaalstraat 25 te IJmuiden nogal wat overlast van bezoekers van de coffeeshop ondervond. Ook speelde nadrukkelijk een rol dat de coffeeshop in de nabijheid van een school voor voortgezet onderwijs was gevestigd. Omdat men van mening was dat het erg moeilijk was om juridische middelen te hanteren om tot sluiting over te gaan, is toen gekozen voor bevriezing van het aantal coffeeshops en een uitsterfconstructie voor de locatie Kanaalstraat. De argumenten voor de bevriezing waren: - Meerdere coffeeshops leiden tot overlast en aantasting van de leefbaarheid van de omgeving. - Het beleid loopt synchroon met beleid in andere gemeenten, waar een meer restrictief beleid wordt gevoerd. - Meer coffeeshops werken criminaliteit in de hand; zeker gelet op beleid in andere gemeenten leidt vermeerdering tot overloop van verslaafden naar Velsen. - Meer coffeeshops trekken met name jongeren aan. Dit is strijdig met het gemeentelijk beleid betreffende de volksgezondheid. Als redenen om niet alle coffeeshops te verbieden werden genoemd: - Vlucht in de illegaliteit - Het probleem wordt minder beheersbaar - De mogelijke vermenging van de handel in soft- en harddrugs. Om te voorkomen dat horeca-exploitanten zich in Velsen zouden vestigen en na enige tijd een coffeeshop zouden beginnen is als preventief beleid de invoering van het Horecaconvenant genoemd. In de praktijk heeft dit ook zo gewerkt. 3. Huidige stand van zaken Op dit moment bestaan er in de gemeente Velsen nog steeds de reeds bekende twee coffeeshops. Voor wat betreft het gebruik van drugs is zowel door de politie als door de stichting Welzijn, zonder onderliggende gegevens, gemeld dat het gebruik van harddrugs fors is toegenomen. Het gaat daarbij niet alleen om jongeren < 23, maar ook om ouderen. Er wordt speed, coke, XTC etc. gebruikt. Naast verkoop in de twee coffeeshops worden de softdrugs ook op bestelling verkocht door een wiettaxi. Politie en justitie hebben hiertegen opgetreden met effect voor een korte tijd. Een gebied dat speciale aandacht verdient is Velserbroek. Hier bevindt zich een enorm grote groep jongeren tussen de jaar. Naar aanleiding van signalen dat er in Velserbroek 2

3 behoefte zou zijn aan een coffeeshop heeft de vorige burgemeester zich georiënteerd op de mogelijkheden die er in de omgeving van Noord-Holland zijn op dit gebied. Daarbij is een bezoek gebracht aan Heerhugowaard en Purmerend. De coffeeshop van Heerhugowaard is inmiddels gesloten. Het coffeeshopbeleid van de gemeente Purmerend leek een goed voorbeeld voor de gemeente Velsen en met name Velserbroek. In dit beleid wordt nauw aangesloten bij het Horecabeleid. Er wordt een tevoren vastgesteld aantal coffeeshops mogelijk gemaakt die zich kunnen vestigen binnen een tevoren vastgesteld gebied. Hierbij vindt een soort sollicitatieprocedure plaats om een exploitant te selecteren, waarna degene die is uitverkoren een exploitatievergunning krijgt om op een bepaalde plaats een coffeeshop te exploiteren. Er wordt daarbij een strenge controle uitgevoerd door de politie. In geval van overtredingen treedt een vooraf vastgesteld sanctiebeleid in werking naast uiteraard eventuele strafrechtelijke maatregelen door justitie. Het wijkplatform van Velserbroek heeft al weer enige tijd geleden laten weten niets te voelen voor een coffeeshop in Velserbroek. De vraag is hoe nu verder. Een verschijnsel dat de laatste tijd veel aandacht via de pers krijgt is de thuisteelt van marihuana en hennep. Een aanzienlijk deel van de gebruikers van softdrugs teelt thuis de benodigde hoeveelheid planten voor eigen gebruik. Het aantal illegale weedplantages en verkooppunten van verdovende middelen neemt toe. 4. Justitieel beleid Onder bepaalde voorwaarden wordt tegen de handel in softdrugs in een coffeeshop strafrechtelijk niet opgetreden. De criteria die het Openbaar Ministerie hierbij hanteert zijn in de loop der tijd ontwikkeld en laatstelijk per 1 oktober 1996 gewijzigd (AHOJG-criteria). De volgende regels gelden volgens het Ministerie van Justitie voor het vervolgingsbeleid: - geen openlijke affichering; - geen verkoop van harddrugs; - geen overlast voor de nabije omgeving; - geen verkoop softdrugs aan en geen toegang voor jongeren beneden de leeftijd van 18 jaar; - geen verkoop van meer dan 5 gram per persoon per dag. Daarnaast is bepaald dat per coffeeshop de handelsvoorraad moet worden beperkt tot maximaal 500 gram. Bovendien mag de verkoop van softdrugs niet geschieden in combinatie met alcohol. 5. Gemeentelijk beleid Gezondheidsaspecten Het coffeeshopbeleid in Velsen draagt bij tot het voorkomen van (problematisch) gebruik van verslavende middelen. Naast de maximering van het aantal coffeeshops - en daarmee beperking van het aanbod - gaat ook van genoemde sluitingscriteria een preventieve werking uit. Met name de criteria geen openlijke affichering ; geen combinatie met harddrugs ; de leeftijdsgrens van 18 jaar en uit de nabijheid van scholen en jongerencentra kunnen in dit kader worden genoemd. Voor de volksgezondheid is het voorkomen van overmatig gebruik van genotmiddelen belangrijk. Bij verantwoordelijk gebruik van softdrugs zijn de gezondheidsrisico s nihil, maar bij overmatig gebruik kan lichamelijke en geestelijke afhankelijkheid optreden. Hoewel de gevolgen sterk afhankelijk zijn van de persoon die gebruikt, kan het concentratieproblemen, 3

4 neerslachtigheid en probleemgedrag veroorzaken. Tevens blijkt dat veelvuldig gebruik van softdrugs de overstap naar harddrugs kleiner maakt. Het gebruik van softdrugs is een gegeven onder een grote groep jongeren in Nederland. Dit geldt ook, hoewel in mindere mate, voor jongeren in Velsen. Uit het emovo-onderzoek blijkt dat 16% van de 2 e en 4 e jaars leerlingen in Velsen wel eens hasj of marihuana gerookt heeft en 7% een huidige gebruiker is. Tevens blijkt dat 0.6% van de tweedeklassers en 2.1% van de vierdeklassers een huidige gebruiker 2 is van XTC, cocaïne, amfetamine en/ of heroïne (harddrugs). De GGD Kennemerland is verantwoordelijk voor het regionale gezondheidsbeleid. De Brijderstichting voert, in overleg met de GGD, activiteiten en projecten uit in de regio om onverantwoord en overmatig gebruik van softdrugs tegen te gaan. De Brijderstichting zet onder andere het preventieproject Gezonde School en genotmiddelen in op basisscholen (groep 6 en 7) en het voortgezet onderwijs in Velsen. Het project geeft informatie aan leerlingen over genotmiddelen, besteedt aandacht aan de risico's, aan houdingsaspecten en aan sociale vaardigheden zoals 'nee' leren zeggen, groepsdruk en weerbaarheid. Het project Gezonde School en genotmiddelen wordt ondersteund door educatiemateriaal van de GGD. Naast preventieve activiteiten biedt de Brijderstichting ook verslavingszorg. Mede door het coffeeshopbeleid van Velsen, met de daarbij horende sancties, tracht de gemeente Velsen het overmatige en onverantwoorde gebruik van softdrugs en verslaving aan harddrugs preventief tegen te gaan en de negatieve effecten van de handel in en het gebruik van drugs op het openbare leven en andere lokale omstandigheden in de gemeente te beheersen Openbare Orde aspecten Op grond van de nog bestaande Horecaverordening heeft een coffeeshop een verlof nodig (vergunning tot het verstrekken van alcoholvrije drank voor gebruik ter plaatse). Aansluitend op dit verlof hebben burgemeester en wethouders in 1995 gekozen voor het regulerend optreden ten aanzien van de twee bestaande coffeeshops in de vorm van een maximeringsregeling, echter zonder sluitingscriteria. In de praktijk blijkt hieraan wel behoefte te bestaan om te kunnen afdwingen dat de gedoogde coffeeshops zich houden aan zowel het gemeentelijk beleid als de richtlijnen van Justitie. Om effectief tegen coffeeshops te kunnen optreden in zowel strafrechtelijke als bestuurlijke zin is het gewenst de richtlijnen van Justitie te vertalen naar gemeentelijk beleid Maximering In 1995 hebben wij het maximum aantal coffeeshops bepaald op 1, te weten de coffeeshop aan de Snelliusstraat te IJmuiden. Voor de coffeeshop aan de Kanaalstraat te IJmuiden geldt een uitsterfconstructie vanwege de nabijheid van een school. Er zijn geen redenen om het in 1995 vastgestelde beleid ten aanzien van het maximum aantal coffeeshops te wijzigen. Deze voorkeur is ook uitgesproken in het lokaal driehoeksoverleg (burgemeester-openbaar Ministerie-Politie) Gedoogcriteria voor vestiging 1 Emovo-onderzoek HDK-GGD Kennemerland. Gezondheid, welzijn en leefstijl van scholieren in Velsen (2 e en 4 e klas van het voortgezet onderwijs). 2 In het Emovo-onderzoek wordt een respondent die in de laatste vier weken voor het onderzoek genotmiddelen heeft gebruikt gedefinieerd als een huidige gebruiker. 4

5 Gedoogcriteria Op grond van het thans bestaande beleid kan er alleen sprake zijn van verkoop van het bedrijf aan de Snelliusstraat te IJmuiden. Als de eigenaar/beheerder van de coffeeshop aan de Kanaalstraat vertrekt, komt er aan de gedoogsituatie van deze coffeeshop een einde. Om de verkoop van het bedrijf aan de Snelliusstraat mogelijk te maken zijn gedoogcriteria voor vestiging opgesteld. Op grond van deze criteria kan de ondernemer dan zijn bedrijf verkopen. Bij verkoop van het bedrijf moet worden gekeken of de nieuwe eigenaar kan voldoen aan de gedoogcriteria voor vestiging. Als dat het geval is kan het bedrijf op genoemde locatie worden voortgezet. Indien het bedrijf niet aan de criteria voldoet, dan zal het bedrijf uitsluitend als horecabedrijf kunnen worden voortgezet en vervalt de gedoogsituatie voor de verkoop van softdrugs. De gedoogcriteria voor vestiging van een coffeeshop in Velsen waar softdrugs worden gebruikt en verhandeld luiden als volgt: 1. de coffeeshop mag niet zijn gevestigd binnen een straal van 200 meter hemelsbreed en 250 meter loopafstand van plaatsen waar jongeren zich frequent ophouden zoals een school voor voortgezet of middelbaar beroepsonderwijs of jongerencentrum; 2. door de vestiging van de coffeeshop mag het woon- en leefklimaat in de naaste omgeving niet op ontoelaatbare wijze worden aangetast; 3. de coffeeshop mag niet zijn gevestigd in de directe omgeving van winkels of horecabedrijven met een duidelijk andere bezoekersgroep waardoor openbare orde problemen zijn te voorzien Wet BIBOB De wet Bevordering Integriteits Beoordelingen door het Openbaar Bestuur (BIBOB) zal worden toegepast bij de behandeling van het verzoek om de exploitatievergunning voor de coffeeshop. De wet is op 1 juni 2003 van kracht geworden. Het BIBOB-instrumentarium is bedoeld om bestuursorganen een extra mogelijkheid te geven een vergunning te weigeren of in te trekken. Dit kan indien er een ernstige mate van gevaar is dat de vergunning (mede) wordt gebruikt om strafbare feiten te plegen of om uit strafbare feiten verkregen geld wit te wassen. Het bureau-bibob voert een intensieve screening uit van personen en hun zakelijke relaties, waarbij diverse gesloten bronnen (zowel justitiële als financiële) worden geraadpleegd. Beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit zijn belangrijke uitgangspunten van de wet. De gemeente dient eerst zelf te onderzoeken of er geen bestaande weigeringgronden zijn zoals genoemd in de APV. Ook moet de gemeente onderzoeken of zij niet zelfstandig de wet BIBOB kan toepassen. Dit onderzoek moet plaatsvinden met behulp van de in artikel 30 van de Wet BIBOB omschreven aanvraagformulieren. Indien de situatie hiertoe aanleiding geeft, zal de gemeente een advies over de ernstige mate van gevaar vragen aan het Bureau BIBOB. Dit bureau verricht dan een onderzoek naar de integriteit van de aanvrager en, in voorkomende gevallen, naar diens zakelijke relaties. Nadat een verzoek in behandeling is genomen, zal het Bureau BIBOB de ter beschikking staande open en gesloten bronnen op systematische wijze bevragen. Hierbij wordt getracht zo min mogelijk inbreuk te maken op de privacy van de betrokkene(n). Gegevens over de financiële, justitiële en politiële achtergrond van de aanvrager worden dan ook naar relevantie gevraagd en gecombineerd. Het resultaat van dit onderzoek verwoordt het Bureau BIBOB in een advies. Dit advies is niet bindend. De gemeente heeft de vrijheid om dit advies integraal of gedeeltelijk op te nemen in de beschikking of het advies niet te gebruiken dan wel nadere voorwaarden te stellen. 5

6 In zijn vergadering van 14 april 2005 heeft de raad het beleidskader BIBOB vastgesteld, waarin nadrukkelijk de vergunningen voor de horecabranche (inclusief coffeeshops) zijn vermeld als speerpunt bij de invoering van de wet Sluitingscriteria Door het ontbreken van een sanctiebeleid in de vorm van sluitingscriteria ontbreekt een deugdelijke bestuurlijke grondslag om bestuursrechtelijk op te kunnen treden in geval van overtreding van de Opiumwet, meer in het bijzonder op grond van artikel 13b. Op 21 april 1999 is een wijziging van de Opiumwet in werking getreden, waarbij voor de burgemeester de mogelijkheid werd gecreëerd om bestuursdwang toe te passen ter handhaving van de artikelen 2 en 3 van de Opiumwet in voor publiek toegankelijke lokalen en daarbij horende erven. Deze wet heeft bekendheid gekregen onder de naam Wet Damocles en ziet op alle gelegenheden die - al dan niet met enige beperking zoals entreegeld - voor eenieder vrij toegankelijk zijn. Hierbij kan naast coffeeshops worden gedacht aan cafés, theehuizen, sappenbars, (afhaal)restaurants, winkels, de grow- en headshops, beurzen en tentoonstellingsruimten. In geval van een woning kan op grond van artikel 174a Gemeentewet worden opgetreden op basis van verstoring van de openbare orde. De werking van deze bepaling bleek in de praktijk echter onvoldoende. De verstoring van de openbare orde kon niet in rechte worden vastgesteld, terwijl ook het leveren van bewijs van overlast erg lastig bleek. Op 1 november 2007 is het gewijzigde artikel 13b Opiumwet in werking getreden. Deze wijziging maakt het voor gemeenten mogelijk om met bestuursdwang ook op te treden tegen niet voor het publiek toegankelijke lokalen, zoals woningen, loodsen en bedrijfsruimten, van waaruit drugs worden verhandeld of aanwezig zijn. Er hoeft daarbij geen sprake te zijn van overlast. Als gevolg hiervan dient in lid 2 van artikel (Betreden gesloten woning of lokaal) van de APV de zinsnede voor publiek toegankelijk lokaal of bij dat lokaal behorend erf te worden vervangen door woning, een niet voor het publiek toegankelijk lokaal, een bij die woning of dat lokaal behorend erf, een voor publiek toegankelijk lokaal of bij dat lokaal behorend erf. De bestuursdwangbevoegdheid van de burgemeester is een discretionaire bevoegdheid en derhalve geen verplichting. Hij kan optreden indien en voor zover het lokale coffeeshopbeleid daartoe aanleiding geeft. Deze vrije bevoegdheid stelt derhalve hoge eisen aan de motivering van de bestuursdwangbevoegdheid. Dit handhavinginstrument hangt als het spreekwoordelijke zwaard van Damocles boven het hoofd van de exploitant van een coffeeshop of een illegaal verkooppunt. De sluitingscriteria zullen de volgende zijn: a. het woon- en leefklimaat in de naaste omgeving wordt op ontoelaatbare wijze aangetast door de exploitatie van de coffeeshop; b. in de coffeeshop worden harddrugs verhandeld of gebruikt; c. de openbare orde wordt aangetast of dreigt te worden aangetast door criminele activiteiten; e. er wordt openlijke en/of opdringerige reclame gevoerd voor het gebruik van of de handel in verdovende middelen; f. softdrugs worden verstrekt aan jongeren beneden de leeftijd van 18 jaar; g. aan jongeren beneden de 18 jaar wordt toegang gegeven tot de coffeeshop; h. in de coffeeshop is een handelsvoorraad aanwezig van meer dan 500 gram; i. aan klanten wordt per dag per coffeeshop meer dan 5 gram verstrekt. 6

7 5.2.4 Toepassing bestuursdwang De Algemene wet bestuursrecht wijdt een volledige paragraaf aan de bestuursdwang. Hieronder wordt verstaan: het door feitelijk handelen door of vanwege een bestuursorgaan optreden tegen hetgeen in strijd met bij of krachtens enig wettelijk voorschrift gestelde verplichting is of wordt gedaan, gehouden of nagelaten (art. 5:21 Awb). De discretionaire bevoegdheid van artikel 13b Opiumwet kan eerst door de burgemeester worden toegepast, als is komen vast te staan dat er sprake is van een verboden situatie en bovendien als het belang van daadwerkelijk optreden zorgvuldig wordt aangegeven. In beginsel dient de meest effectieve en minst kostbare maatregel te worden gekozen. De meest aangewezen maatregel lijkt de (tijdelijke) sluiting, die kan worden bereikt door feitelijk handelen of via een dwangsom. Ten aanzien van de toepassing van artikel 13b Opiumwet wordt gekozen voor de optie van feitelijk handelen om de overtreding onmiddellijk ongedaan te maken of te beëindigen. 6. Handhaving Voor handhaving van de Opiumwet is een gecoördineerde inzet van het bestuur, het openbaar ministerie en de politie vereist. Uitgangspunt is dat de burgemeester handhavend optreedt als er een overtreding als genoemd in artikel 13b Opiumwet heeft plaatsgehad. Het gedoogbeleid van het openbaar ministerie ten aanzien van soft drugs wordt uiteraard gerespecteerd (zie onder 4). Voor de bestuurlijke handhaving verstrekt de regiopolitie Kennemerland, district IJmond aan de burgemeester de benodigde, schriftelijke informatie over de geconstateerde feiten, het optreden en de bevindingen van de politie die voortvloeien uit een strafrechtelijk onderzoek. Op basis van dit ambtsbericht en een overzicht van brondocumenten uit het strafrechtelijk onderzoek kan de burgemeester zich overtuigen van de relevante feiten. Hij kan het openbaar ministerie eventueel verzoeken het opgemaakte proces-verbaal over te leggen ten behoeve van de bestuurlijke handhaving. In geval van overtreding van artikel 13b Opiumwet verzoekt de politie de burgemeester over te gaan tot toepassing van bestuursdwang volgens het vastgestelde Damoclesbeleid. Stukken uit het onderzoeksdossier kunnen door de burgemeester alleen worden verstrekt met instemming van politie respectievelijk openbaar ministerie, indien het belang van het strafrechtelijk onderzoek dit toelaat. 6.1 Maatregelen (sancties) Nadat de burgemeester op grond van de verzamelde informatie tot de conclusie komt dat sprake is van een overtreding als genoemd in artikel 13b Opiumwet, besluit hij over te gaan tot toepassing van bestuursdwang. Zoals eerder gesteld ziet de burgemeester de feitelijke sluiting van een coffeeshop, waarvan de exploitant artikel 2 of 3 van de Opiumwet overtreedt als het meest geëigende middel om een einde te maken aan de verboden situatie en de oude situatie te herstellen. Bij de bepaling van de duur van de sluiting zal de burgemeester rekening houden met de voorgeschiedenis die aan de coffeeshop kleeft. Om het doel dat aan de toepassing van bestuursdwang ten grondslag ligt te kunnen bereiken, is een langere sluitingsduur bij herhaling van de overtreding gerechtvaardigd. In geval zich een van de sluitingscriteria als genoemd onder voordoet zullen de maatregelen worden getroffen als verwoord in een door de burgemeester afgesloten handhavingarrangement met het openbaar ministerie en de politie Kennemerland, 7

8 vastgesteld in het lokaal driehoeksoverleg van 14 april 2008, dat als bijlage bij deze beleidsnota is gevoegd. In geval van bijzondere omstandigheden of als de hierboven neergelegde gedragslijn niet redelijk en/of billijk zou zijn, kan van deze maatregelen worden afgeweken. Aldus besloten op 15 april 2008 De burgemeester van Velsen, mr. P.A.G. Cammaert 8