VADEMECUM VOOR DE JAARREKENING 2018

Transcriptie

1 VADEMECUM VOOR DE JAARREKENING 2018

2

3 VADEMECUM VOOR DE JAARREKENING 2018 ERIK DE LEMBRE MARLEEN MANNEKENS PHILIPPE SALENS ROGER TIEST ( ) Antwerpen Cambridge

4 Vademecum voor de jaarrekening 2018 Erik De Lembre, Marleen Mannekens, Philippe Salens en Roger Tiest 2018 Antwerpen Cambridge ISBN D/2018/7849/71 NUR 786 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

5 DE AUTEURS Eric De Lembre Emeritus Faculteit Economische Wetenschappen, UGent Erebedrijfsrevisor en -revisor erkend NBB Erevoorzitter EY België Marleen Mannekens Bedrijfsrevisor Vennoot Ernst&Young Bedrijfsrevisoren Vennoot EY Bedrijfsrevisor Philippe Salens Senior Counselor EY Tax Consultants Roger Tiest ( ) Erebedrijfsrevisor Callens, Pirenne & co Ere-erkend commissaris NBB/FSMA v

6

7 VOORWOORD Het Vademecum voor de Jaarrekening 2018 omvat alle tot 31 december 2017 in het Belgisch Staatsblad verschenen wetten en besluiten m.b.t. de boekhouding van de ondernemingen. Het Vademecum is gericht op het opstellen, het begeleiden bij het opstellen, het controleren en consulteren van de enkelvoudige jaarrekening. Het bespreekt de boekhoudkundige verplichtingen die aan de basis liggen van de jaarrekening en een aantal belangrijke wettelijke en analytische aspecten van de diverse rubrieken. Per rubriek van de jaarrekening volgens het volledige schema wordt vermeld: wat de inhoudelijke betekenis is; welke rekeningen worden gebruikt; welke wetteksten van toepassing zijn; welke waarderingsregels gelden; welke adviezen en normen van toepassing kunnen zijn; welke fiscale of vennootschapsrechtelijke opmerkingen aan de rubriek zijn verbonden; welke inhoudelijke analytische commentaren kunnen worden geformuleerd. In een afzonderlijk fiscaal hoofdstuk wordt de aangifte vennootschapsbelasting besproken. Uw Vademecum voor de Jaarrekening 2018 verenigt een erg uitgebreide materie op een leesbare en begrijpelijke wijze. De meest recente beschikbare informatie wordt geactualiseerd opgenomen, zodat u op een handige wijze beschikt over een onmisbare partner van uw geheugen en een betrouwbare bron van informatie. De redactie 20 juli 2018 vii

8

9 INHOUD DEEL 1. WETGEVING EN WAARDERINGSREGELS Wetgeving Boekhouding Ondernemingen en criteria Criteria (omvang) Vereenvoudigde boekhouding (omvang en hoofdelijke en gehele aansprakelijkheid) Volledige boekhouding Elektronische boekhouding Boekhoudwetgeving Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen Eindejaarsverrichtingen Jaarrekening Criteria Welk schema? Jaarverslag Commissarisverslag Verslag van betalingen aan overheden Publicatieverplichting Bijzondere wetgeving Ambtshalve schrapping Afsluitdatum van het boekjaar Wetgeving Boekhoudwetgeving Koninklijk besluit van 30 januari Wetboek van Vennootschappen Vrijstelling van publicatie Europese vennootschappen CBN-adviezen Discontinuïteit Going concern Koninklijk besluit van 30 januari Adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen Bewaring van boeken en verantwoordingsstukken Jaarverslag Algemeen ix

10 Vademecum voor de jaarrekening Vennootschappenwet Publicatie Taal Munt Tijdschema Neerlegging op papier Controle NBB Digitale neerlegging Neerlegging van jaarrekening op papier Verbeterde neerlegging Kosten en betaling Sancties Waarderingsregels De waarde wordt uitgedrukt in de munteenheid euro Problematiek Basisprincipes voor de omzetting van vreemde valuta Verwerking van de deviezenverrichtingen Ontstaan van de verrichting Afwikkeling van de deviezentransactie Inventarisverrichtingen Verwerking van de wisselverrichtingen Individuele waardering Aanschaffingswaarde Aanschaffingsprijs Vervaardigingsprijs Inbrengwaarde Geherwaardeerde aanschaffingswaarde Waardecorrecties Afschrijvingen en waardeverminderingen Voorzieningen voor risico s en kosten Waarderingsregels in het kader van fusies, splitsingen en inbrengen Definities van fusies Definitie van splitsing en partiële splitsing Betekenis van een bedrijfsgeheel Milieu-aspecten Jaarrekening en jaarverslag Wetgeving met betrekking tot de boekhouding en de jaarrekening van ondernemingen x

11 Inhoud DEEL 2. RUBRIEKEN VAN HET ACTIEF Oprichtingskosten Omschrijving Rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Immateriële vaste activa Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Materiële vaste activa Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema xi

12 Vademecum voor de jaarrekening Financiële vaste activa Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Vorderingen op meer dan één jaar Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Voorraden en bestellingen in uitvoering Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Algemeen uitgaande voorraden zijnde handelsgoederen en gereed product Beginsel van de afzonderlijke waardering (CBN-advies 126/6) Inventarisopname en waardering Grond- en hulpstoffen Begrippen Aanschaffingswaarde Klein materieel Goederen in bewerking Begrip xii

13 Inhoud Vervaardigingsprijs Gereed product Begrip Vervaardigingsprijs Standaardvervaardigingsprijs Voorzieningen voor risico s en kosten Composietproducten Afvalstoffen Handelsgoederen Begrip Aanschaffingswaarde Bestellingen in uitvoering Samenvatting in de toelichting Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Vorderingen op ten hoogste één jaar Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Geldbeleggingen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening xiii

14 Vademecum voor de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Liquide middelen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Overlopende rekeningen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Schema DEEL 3. RUBRIEKEN VAN HET PASSIEF Kapitaal Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering xiv

15 Inhoud 1.5. Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Uitgiftepremies Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Herwaarderingsmeerwaarden Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Reserves Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen xv

16 Vademecum voor de jaarrekening Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Overgedragen winst/verlies Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Kapitaalsubsidies Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het nettoactief Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening xvi

17 Inhoud 7.7. Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Voorzieningen en uitgestelde belastingen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Schulden op meer dan één jaar Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Schulden op ten hoogste één jaar Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch xvii

18 Vademecum voor de jaarrekening Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema Overlopende rekeningen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Vennootschappenwet Fiscaal Microschema en verkort schema DEEL 4. RUBRIEKEN VAN DE RESULTATENREKENING Bedrijfsopbrengsten Omzet Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Voorraadwijziging Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening xviii

19 Inhoud Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Geproduceerde vaste activa Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Andere bedrijfsopbrengsten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Niet-recurrente bedrijfsopbrengsten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Microschema en verkort schema Bedrijfskosten Handelsgoederen, grond en hulpstoffen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering xix

20 Vademecum voor de jaarrekening Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Diensten en diverse goederen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële vaste activa en materiële vaste activa Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Kleine ondernemingen en micro-ondernemingen xx

21 Inhoud 2.5. Waardeverminderingen op voorraden, bestellingen in uitvoering en handelsvorderingen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Voorzieningen voor risico s en kosten (+/ ) Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Andere bedrijfskosten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen xxi

22 Vademecum voor de jaarrekening Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Niet-recurrente bedrijfskosten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Microschema en verkort schema Financiële opbrengsten Opbrengsten uit financiële vaste activa Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Opbrengsten uit vlottende activa Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Andere financiële opbrengsten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten xxii

23 Inhoud Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Niet-recurrente financiële opbrengsten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Financiële kosten Kosten van schulden Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Waardeverminderingen op vlottende activa andere dan voorraden, bestellingen in uitvoering en handelsvorderingen (toevoegingen +, terugnemingen ) Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening xxiii

24 Vademecum voor de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Andere financiële kosten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Niet-recurrente financiële kosten Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Analytisch Fiscaal Microschema en verkort schema Onttrekking aan en overboeking naar de uitgestelde belastingen en naar belastingvrije reserves Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Waardering Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Microschema en verkort schema Belastingen en regularisering van belastingen Omschrijving Gebruikelijke rekeningen xxiv

25 Inhoud 6.3. Wetteksten Waardering Belasting op de winst van het boekjaar Belasting op de winst van voorgaande boekjaren Terugname van fiscale voorzieningen en aanzuiveringen Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Verbanden in de jaarrekening Opmerkingen Microschema en verkort schema Resultatenverwerking Omschrijving Gebruikelijke rekeningen Wetteksten Verbanden in de jaarrekening Te bestemmen resultaat Ontrekkingen aan het eigen vermogen Normen en adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen Toevoeging aan het eigen vermogen Normen en adviezen Commissie voor Boekhoudkundige Normen Over te dragen winst (verlies) resultaat Normen en adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen Tussenkomst van de vennoten in het verlies Normen en adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen Uit te keren winst Normen en adviezen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen Toelichtingen bij de resultatenrekening DEEL 5. RUBRIEKEN VAN DE TOELICHTING Staat van de oprichtingskosten Omschrijving Verbanden in de jaarrekening Wetteksten Commissie voor Boekhoudkundige Normen Opmerkingen xxv

26 Vademecum voor de jaarrekening Microschema en verkort schema Staat van de immateriële vaste activa Omschrijving Verbanden in de jaarrekening Wetteksten Commissie voor Boekhoudkundige Normen Opmerkingen Microschema en verkort schema Staat van de materiële vaste activa Omschrijving Verbanden in jaarrekening Wetteksten Commissie voor Boekhoudkundige Normen Opmerkingen Microschema en verkort schema Staat van de financiële vaste activa Omschrijving Boekhoudkundige gegevens Overige gegevens Verbanden in jaarrekening Wetteksten Boekhoudkundige gegevens Overige gegevens Commissie voor Boekhoudkundige Normen Opmerkingen Microschema en verkort schema Verplichtingen vanuit het boekhoudrecht Openbaar te maken gegevens die niet in de jaarrekening, de resultatenrekening en de toelichting opgenomen worden Omschrijving Wettelijke bepalingen Geldbeleggingen en overlopende rekeningen (activa) Omschrijving Verbanden in jaarrekening Wetteksten Commissie voor Boekhoudkundige Normen Opmerkingen Microschema en verkort schema xxvi