Help, ik ben aandeelhouder Actiemiddelen van de aandeelhouder ten aanzien van de vennootschap. Alain François

Transcriptie

1 Help, ik ben aandeelhouder Actiemiddelen van de aandeelhouder ten aanzien van de vennootschap Alain François 7 mei 2015

2 I. Inleiding Vennootschap als haard van conflicten Conflict ligt besloten in de grondvoorwaarden van het vennootschapscontract risico op conflicten zit ingebakken in het wezen van de vennootschap, haar finaliteit en haar organisatie Externe factoren wakkeren conflicthaard aan p. 2

3 Dubbel(zinnig)e rol van het vennootschapsrecht: wapen én remedie Vennootschapsrecht biedt ruim arsenaal van actiemiddelen aan Conflicthantering: gepast aanwenden van interne en externe actiemiddelen p. 3

4 II. Overzicht van wettelijke actiemiddelen Interne actiemiddelen Verplichte bijeenroeping AV Vraagrecht [Verdaging AV met 3 weken] Herroeping bestuurders Individuele controlebevoegdheid [Uitkoop] Gerechtelijke actiemiddelen Vennootschappelijk deskundigenonderzoek Nietigverklaring/opschorting besluiten Actio mandati Minderheidsvordering Aanstelling gerechtelijk mandataris Geschillenregeling Gerechtelijke ontbinding om wettige redenen p. 4

5 III. Stappen van conflicthantering Stap 1: identificatie van het conflict Stap 2: doelstellingen van de cliënt Stap 3: beoordeling van het conflict i.f.v. de doelstellingen van de cliënt - strategiebepaling Stap 4: dossieropbouw i.f.v. strategie Stap 5: regeling van het conflict p. 5

6 Stap 1: identificatie van het conflict Aanhoor uitvoerig feitenrelaas van de cliënt Toets het feitenrelaas aan de stukken van het dossier Onderzoek grondig statuten en evt. aandeelhoudersovereenkomst(en) Stap 2: doelstellingen van de cliënt Ad hoc-oplossing (vb. herstel in functie na ontslag als bestuurder; schadevergoeding)? Structurele oplossing (vb. uitsluiting, uittreding, ontbinding)? Caveat: doelstellingen kunnen evolueren (vb. n.a.v. informatie die wordt bekomen of reactie van tegenpartij) p. 6

7 Stap 3: beoordeling van het conflict i.f.v. de doelstellingen van de cliënt strategiebepaling Staven feiten en stukken de door de cliënt gewenste oplossing? Opgelet: Hoe ingrijpender de oplossing, hoe steviger het dossier moet zijn (zie hierna subsidiariteitregel ) Tracht een zo objectief mogelijke inschatting te maken van het vennootschapsbelang Zo ja, bepaal het (de) aan te wenden actiemiddel(en) Zo neen, stippel strategie uit om dossier te maken ( litigation plan ) p. 7

8 Stap 4: dossieropbouw i.f.v. strategie Advocaat als openlijk of verdoken dirigent? Verdoken dirigent kan onachtzame tegenpartij in de val lokken Openlijk optreden leidt (doorgaans) tot tussenkomst van een tweede raadsman, wat een minnelijk akkoord kan bespoedigen Bouw dossier zoveel mogelijk op vertrekkende van interne actiemiddelen (zie hierna subsidiariteitregel ) Tracht ook rekening te houden met vereisten/kenmerken van gerechtelijke actiemiddelen (zie hierna) p. 8

9 Tips bij deelname woelige RvB/AV: Bereid de vergadering zeer goed voor: Tracht verschillende scenario s te voorzien en anticipeer op reactie tegenpartij Maak (als raadsman van de vennootschap/controleaandeelhouder) in functie daarvan notulen op voorhand op Bereid in voorkomend geval schriftelijke verklaring voor Laat u evt. vergezellen/begeleiden door derden (gerechtsdeurwaarder, accountant of bedrijfsrevisor, notaris ) Doe evt. (eenzijdig) beroep op de rechter Let op (voor) deontologische regels Let op (voor) vormgebreken Tracht uw cliënt goed in de hand te houden p. 9

10 Stap 5: regeling van het conflict Sta open voor minnelijke regeling Kies het (meest) gepaste actiemiddel p. 10

11 IV. Interne actiemiddelen Ruime waaier van vennootschapsinterne actiemiddelen: Verplichte bijeenroeping AV Vraagrecht [Verdaging AV met 3 weken] Herroeping bestuurders Individuele controlebevoegdheid [Uitkoop] Hebben gemeen Dat ze geen beroep op de rechter vereisen, tenzij Om een overijverige aandeelhouder halt toe te roepen, of Om een onwillige vennootschap te sanctioneren Dat zij een gerechtelijke actie faciliteren ( subsidiariteit ) of juist uitlokken (vb. na herroeping) Dat ze niet aan (wettelijke) inhoudelijke eisen moeten voldoen p. 11

12 Grote diversiteit in interne actiemiddelen: Qua finaliteit: Informerend (vb. vraagrecht en individuele controlebevoegdheid; evt. verplichte bijeenroeping AV) Sanctionerend (vb. herroeping van een bestuurder; verplichte bijeenroeping AV; evt. uitkoop) Ontmijnend (vb. wettelijk verdagingsrecht van de RvB) Qua mogelijkheid tot aanwending: Stijgende drempelvereisten (vb. verplichte bijeenroeping voorbehouden aan 20%-aandeelhouder; herroeping voorbehouden aan meerderheidsaandeelhouder op AV) Elke aandeelhouder (vb. vraagrecht en individuele controlebevoegdheid) p. 12

13 V. Gerechtelijke actiemiddelen Oplossen van conflicten in vennootschappen vergt niet per se een beroep op de rechter Integendeel: rechtbanken hanteren dubbele subsidiariteitregel Pas rechterlijke inmenging na uitputting interne actiemiddelen Rol van interne actiemiddelen om conflict te beheersen, op te lossen of juist aan te wakkeren ( dossier opbouwen ) Toepassing van het minst ingrijpende gerechtelijke actiemiddel p. 13

14 Dubbele bron van gerechtelijke actiemiddelen Miskenning/misbruik van interne actiemiddelen Aanwending van vennootschapswettelijke actiemiddelen Ruime waaier van gerechtelijke actiemiddelen Vennootschappelijk deskundigenonderzoek Nietigverklaring/opschorting besluiten Actio mandati Minderheidsvordering Aanstelling gerechtelijk mandataris Geschillenregeling (uitsluiting/uittreding) Gerechtelijke ontbinding om wettige redenen Pro memorie: strafrechtelijke actiemiddelen (tweesnijdend zwaard) p. 14

15 Geschillenregeling is kampioen van de gerechtelijke actiemiddelen Regeling van geschillen is nochtans meer dan geschillenregeling: Geschillenregeling regelt enkel conflicten tussen vennoten onderling en evt. de vennootschap Geschillenregeling geldt enkel in de BVBA en de niet-publieke NV Geschillenregeling is subsidiair wegens zijn verregaande, structurele gevolgen Geschillenregeling stelt drempelvereisten (uitsluiting) en inhoudelijke eisen ( gegronde reden ) Geschillenregeling is moeilijk of niet combineerbaar met andere gerechtelijke actiemiddelen (bevoegdheid Vz. Kh. zoals in kort geding) p. 15

16 (Te?) grote diversiteit in gerechtelijke actiemiddelen: Qua finaliteit: Informerend (en dus eerder voorbereidend) vb. vennootschappelijk deskundigenonderzoek Sanctionerend: Ad hoc vb. nietigverklaring, actio mandati, minderheidsvordering Tijdelijk vb. aanstelling voorlopig bewindvoerder, vennootschappelijk deskundigenonderzoek Structureel vb. geschillenregeling, gerechtelijke ontbinding Hoe ingrijpender, hoe meer subsidiair p. 16

17 Qua rechtsingang: Drempelvereisten (minimum participatie) vb. minderheidsvordering, vennootschappelijk deskundigenonderzoek, uitsluiting, actio mandati Elke aandeelhouder vb. gerechtelijke ontbinding, uittreding Elke belanghebbende vb. nietigverklaring, aanstelling voorlopig bewindvoerder Rechtsingang niet per se in verhouding tot subsidiariteit p. 17

18 Qua inhoudelijke eisen: Gegronde reden vb. geschillenregeling Wettige reden vb. gerechtelijke ontbinding Ernstige (dreigende) schending van belangen van de vennootschap vb. vennootschappelijk deskundigenonderzoek Artikel 64 W.Venn. (wettelijke gronden tot nietigverklaring) Door rechtsleer en rechtspraak ontwikkelde gronden vb. aanstelling voorlopig bewindvoerder Inhoudelijke toetsstenen zijn meestal variaties op toets aan vennootschapsbelang p. 18

19 Qua bevoegdheid: Rechtbank van koophandel vb. gerechtelijke ontbinding, nietigverklaring Voorzitter Rechtbank van koophandel in kort geding vb. aanstelling voorlopig bewindvoerder Voorzitter Rechtbank van koophandel zoals in kort geding: enkel voor geschillenregeling Let op voor arbitragebedingen Rechterlijke versnippering is moeilijk verenigbaar met subsidiariteit p. 19

20 VI. Casus Aandeelhouderschap/bestuur van de NV BFF: Mark Suikerberg Danny Winkelvos 70% 30% NV BFF Raad van Bestuur: - Mark Suikerberg - Schoonbroer Gedelegeerd bestuurder: - Schoonbroer 20 Eubelius

21 Eubelius wordt geraadpleegd door Danny Winkelvos Stap 1: u aanhoort de feiten en toetst deze aan de stukken van het dossier Stap 2: u vraagt naar de doelstellingen van Danny Winkelvos (ad hoc oplossing of structurele oplossing) 1. Positie als 30% aandeelhouder binnen de NV BFF handhaven 2. Positie als aandeelhouder binnen de NV BFF versterken, minstens m.i.v. herstel in functie van bestuurder 21 Eubelius

22 Stap 3: strategiebepaling in functie van doelstellingen 1. Danny houdt zich gedeisd: Geen gegronde redenen creëren die uitsluiting door Mark mogelijk maken 30% aandeelhouderschap geeft Danny een eerder comfortabele positie: men heeft hem nodig om statutenwijzigingen door te voeren en bij gebreke aan aandeelhoudersovereenkomst kan hij niet verplicht worden zijn aandelen te verkopen 2. Danny ageert: Beoordeling van de informatie waarover Danny reeds beschikt inzake transacties met verbonden ondernemingen Beoordeling van de omstandigheden van het ontslag van Danny als bestuurder (correcte oproeping?; misbruik van meerderheid?) Beoordeling van de informatie waarover Danny beschikt inzake de strategische opties 22 Eubelius

23 Stappen 4 en 5: Welke actiemiddelen? Doelstelling 1: Geen actiemiddelen Doelstelling 2: a) Dossieropbouw: optreden om meer informatie te bekomen: Verplichte bijeenroeping AV met oog op uitoefening vraagrecht Indien geen commissaris: uitoefening individueel onderzoeks- en controlerecht Desgevallend: vennootschappelijk deskundigenonderzoek b) Optreden om (voldoende bewezen) tekortkomingen te sanctioneren: Opschorting/nietigverklaring besluit AV tot herroeping Danny als bestuurder wegens vormgebrek en misbruik van meerderheid [Aanstelling bestuurder ad hoc] [Minderheidsvordering in aansprakelijkheid] Uitsluiting van Mark veronderstelt dat Danny een nieuwe financier kan aantrekken 23 Eubelius

24 Vragen? Voor meer informatie, contacteer: Alain François T alain.francois@eubelius.com