Railion: veiligheid is hoofdzaak

Transcriptie

1 Railion: veiligheid is hoofdzaak

2 Waar gaat deze brochure over? Vaak rijden onze treinen door steden en dorpen. En als een ware Winkel van Sinkel vervoeren wij bijna alles. Kolen voor elektriciteitscentrales in Duitsland. Nieuwe auto s van de fabriek naar de dealer. Witgoed, kalk, gips, diervoeding, graan, buizen, huisvuil, steenslag. Bijna te veel om op te noemen. Maar ook producten die bij onjuiste behandeling een gevaar zouden kunnen vormen voor de omgeving. De bekendste zijn wel chloor, LPG en ammoniak. Ook kerosine of stookolie begint zijn weg naar de klant vaak met de trein. Wij van Railion zijn ons terdege bewust van de verantwoordelijkheid die wij op ons nemen wanneer wij zulke producten vervoeren. Juist omdat Nederland tot de dichtstbevolkte landen van Europa behoort. Deze brochure gaat over hoe wij inhoud geven aan die verantwoordelijkheid. Maar ook over de regels, procedures en wetten waaraan wij moeten voldoen. Want de Nederlandse wetgeving én het toezicht op de naleving daarvan behoren tot de strengste van de wereld. 3 1

3 2 Aan welke regels, procedures en wetten moet Railion voldoen? De wettelijke kaders zijn strikt en ondubbelzinnig. Er is duidelijk vastgelegd welke instanties de regels en voorschriften moeten handhaven en wie controleert of vervoerders zich er ook werkelijk aan houden. Doel van deze regels en voorschriften is risico s en hinder voor de omgeving van het spoor tot een minimum te beperken én tegelijkertijd de veiligheid van het railsysteem en zijn gebruikers te waarborgen. De regels en voorschriften zijn opgebouwd uit vier onderling samenhangende delen. In de eerste plaats is er de Spoorwegwet. Deze wet regelt onder meer de voorwaarden waaraan een railvervoerder moet voldoen om op het railnet te worden toegelaten. Volgens de Spoorwegwet moet een railvervoerder in eerste instantie door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat worden erkend als bonafide vervoersonderneming. Daarbij spelen bijvoorbeeld criteria als kredietwaardigheid, deskundigheid en onbesproken gedrag een rol. 3 Om daadwerkelijk te kunnen rijden, moet een railvervoerder bovendien een veiligheidsattest van de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) hebben ontvangen. IVW houdt toezicht op de veiligheid op het spoor. Een aantal controletaken is daarbij gedelegeerd aan ProRail. Alleen die railvervoerder die voldoet aan een groot aantal technische en veiligheidseisen ontvangt een attest. Daarbij spelen vakbekwaamheid van het personeel en technische kwalificaties van het materieel een belangrijke rol. De toestemming om te mogen rijden met gevaarlijke stoffen is in dit attest speciaal aangegeven. Het attest geldt voor een jaar. Ieder jaar opnieuw moet de vervoerder, en dus ook Railion, verlenging aanvragen. Een grondig en onafhankelijk onderzoek naar onder meer de vakbekwaamheid van het personeel en de technische staat van het materieel maken daarvan onderdeel uit. Maar ook het management van Railion besteedt actief aandacht aan de veiligheidszorg. In de derde plaats moet een railvervoerder conform de spoorwegwet een toegangsovereenkomst met de railinframanager ProRail sluiten. In die toegangsovereenkomst komen rechten en plichten van de vervoerder én de railinframanager aan de orde. Zo kan de railinframanager specifieke eisen stellen ten aanzien van de te berijden routes, de snelheid, het materieeltype, het geluidsniveau en soorten, respectievelijk de hoeveelheden gevaarlijke stoffen. De vervoerder mag van zijn kant verlangen dat de spoorbaan technisch veilig is, dat hij de afgesproken dienstregelingspaden ook daadwerkelijk kan rijden en dat hij niet onnodig tot stoppen of wachten wordt gedwongen. Railvervoerders die met gevaarlijke stoffen werken, zijn daarnaast nog aan andere wetgeving onderworpen: de Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen. Een overkoepelende wet die ook geldt voor de binnenvaart en het wegvervoer. Naast een aantal algemene bepalingen, zoals de meldingsplicht bij incidenten, zijn in deze wet de richtlijnen per vervoersmodaliteit in hoofdstukken weergegeven. Voor railvervoer geldt het VSG (Vervoer per Spoor van Gevaarlijke stoffen). Het VSG is nagenoeg volledig geënt op het internationale RID ((Règlement International concernant le transport des marchandises Dangereuses par chemin de fer). Het VSG voorziet in een classificatie van alle chemische én minerale producten die voor vervoer in aanmerking komen en geeft per product de behandelwijze weer. Bovendien regelt het VSG in detail alle technische eisen waaraan verpakkingen van chemische producten en dus ook de spoorwagons - moeten voldoen.

4 Aan welke eisen moeten railvervoerders op emplacementen voldoen? Voor de spoorwegemplacementen gelden de regels van de Wet Milieubeheer. Deze regels voorzien in een methodiek waarmee men per emplacement het veiligheidsniveau kan bepalen om te beoordelen of de railvervoerders aan de normen voldoen. Deze normen worden berekend op basis van de karakteristieken van het betreffende emplacement, het totaal aantal wagens met gevaarlijke stoffen dat er mag worden behandeld en de rangeerhandelingen die er met die wagens worden uitgevoerd. Daarnaast spelen voor de Wet Milieubeheer ook normen voor geluidshinder een rol, bijvoorbeeld een maximum geluidsprofiel voor de nacht. Alleen als alle vervoerders tezamen aan deze normen voldoen, wordt een milieuvergunning verleend. Soms wordt een voorlopige vergunning afgegeven als de vervoerders kunnen garanderen dat zij binnen afzienbare tijd aan de normen zullen voldoen. In de praktijk treedt de railinframanager ProRail op als vergunninghouder. En heeft daarmee de taak ervoor te zorgen dat alle vervoerders zich aan de normen houden. In de meeste gevallen is de gemeente vergunningverlener en tevens handhaver van de wet. Omdat men bij de toepassing van de Wet Milieubeheer zag aankomen dat op een aantal emplacementen niet volledig aan de normen zou kunnen worden voldaan, zijn deze emplacementen toen opgenomen in een saneringsproject PAGE (Project Aanpak Goederen Emplacementen). In het PAGE project werken de ministeries van VROM en Verkeer & Waterstaat samen. Inmiddels is meer dan de helft van de emplacementen gesaneerd door bijvoorbeeld (rangeer)activiteiten op het emplacement te beperken, de lay-out van het emplacement aan te passen, of het vervoer om te leiden. De sanering van de nog overgebleven PAGE-emplacementen zal vóór 2006 moeten zijn voltooid. 4 Onafhankelijk toezicht Binnen Nederland bestaat een onafhankelijk toezicht op de gehele spoorbranche. De IVW (Inspectie Verkeer en Waterstaat) controleert namens de overheid of de totale spoorbranche zich aan de wettelijke veiligheidsregels en procedures houdt. Onaangekondigde inspecties van cabines, gerichte steekproeven naar de technische staat van de gebruikte tankwagons, maar ook snelheidcontroles zijn middelen die de Inspectie daartoe veelvuldig hanteert. De IVW functioneert als een onafhankelijke dienst binnen Verkeer & Waterstaat en rapporteert rechtstreeks aan de Secretaris Generaal. 5 En wat doet Railion zelf? Het besef dat wij ons werk moeten doen in een zeer dichtbevolkt land en vaak ook nog eens op die uren van de dag dat de bewoners slapen, vormt ons vertrekpunt. Wij noemen dat gast zijn in onze eigen omgeving en dat moeten wij iedere dag opnieuw verdienen. Railion werkt dan ook alleen met eigen machinisten, wagenmeesters en rangeerders, zodat wij streng kunnen toezien op het naleven van rij- en rusttijden. Uitgeruste mensen, die geconcentreerd en nauwgezet hun werk doen, zijn voor ons heilig. Bovendien mag een machinist zich pas volledig bevoegd noemen na twee jaar intensieve opleiding. En zelfs na die opleiding gaat hij nog ieder jaar opnieuw door de molen net als zijn collega s op de rangeerterreinen. Regelmatige herinstructie en toetsing vormt een cruciaal onderdeel van onze veiligheidsfilosofie. Bovendien werken wij met eigen locomotieven, zodat wij iedere dag opnieuw de technische staat van onze machines zelf kunnen controleren. Wanneer wij vinden dat de veiligheid dat gebiedt, plannen wij extra preventief onderhoud in. Geen enkele trein vertrekt ook zonder dat er een grondige inspectie aan vooraf is gegaan. Bij deze inspectie controleert onze wagenmeester of machinist de werking van de remmen, de technische staat van de wagons, de juistheid van de etikettering, de afsluiters en andere afdichtingen. Voor de inspectie is tijd gereserveerd in onze dienstregeling, zodat de wagenmeester of machinist hier altijd ruim de tijd voor kan nemen. En mochten wij om welke reden dan ook achter liggen op schema dan nóg bezuinigen wij niet op de inspectie. Omdat wij ondanks al onze inspanningen de kans op een incident nooit voor de volle 100% kunnen uitsluiten, moeten de gebruikte wagons aan strenge technische eisen voldoen. Het gaat dan ook stuk voor stuk om modern materieel waarbij

5 extra investeringen zijn gedaan in de sterkte van de ketel en de plaats van de afsluiters. Zo beschikken bijvoorbeeld LPG wagons over drie afsluiters die in serie zijn geplaatst, waarbij de laatste een in de tank liggende bodemafsluiter betreft. Dus mocht de wagon op zijn kant komen (afsluiters bevinden zich onder de wagon) en de vulpijp met afsluiters raakt beschadigd, dan nog biedt de bodemafsluiter bescherming tegen een ongecontroleerd vrijkomen van de inhoud. Om welke hoeveelheden gaat het per jaar? In 2002 vervoerde Railion zo n 25 miljoen ton goederen. Twintig procent daarvan (vijf miljoen ton) betrof goederen waar het RID/VSG op van toepassing is. Ter vergelijking: 55 miljoen ton gevaarlijke stoffen is in 2002 per binnenvaartschip getransporteerd. De vrachtwagen nam in datzelfde jaar 20 miljoen ton voor zijn rekening. 6 Waar rijden de treinen van Railion? Railion komt op veel plaatsen in Nederland en in principe kunnen al deze treinen stoffen bevatten waar het RID/VSG op van toepassing is; gevaarlijke stoffen dus. Toch zijn er patronen te ontdekken. Routes waar geregeld gevaarlijke stoffen voorbijkomen en routes waar dat zelden of nooit gebeurt. Dat is ook logisch, aangezien Railion altijd rijdt in opdracht van andere bedrijven. Grofweg is er sprake van een tweedeling: de vervoerde producten zijn afkomstig van de Nederlandse chemische industrie of er juist voor bedoeld. In Delfzijl, Zeeuws-Vlaanderen, Emmen, Rotterdam maar ook in Zuid-Limburg is chemische industrie gevestigd die veelvuldig van de diensten van Railion gebruik maakt. Daarnaast zijn er producten op weg naar of juist afkomstig van één van de vele Nederlandse zeehavens, zoals Vlissingen, Rotterdam of Amsterdam. Het merendeel van het vervoer komt uit het buitenland of gaat er naar toe. Nederland neemt nu eenmaal wereldwijd binnen de chemische industrie, maar ook in de handel en transport, een zeer prominente plaats in als doorvoerland. 7 Weet de brandweer wat er in de treinen van Railion zit? Van alle goederentreinen in Nederland bestaat een treinlijst. Dus ook van alle treinen die chemische of minerale producten bevatten. De treinlijst bevat een overzicht van het aantal wagons, de volgorde in de trein én, heel belangrijk, welke stoffen in de trein aanwezig zijn. In geval van een onregelmatigheid alarmeert de machinist de railverkeersleiding. Dat is de organisatie binnen ProRail die de treinenloop regelt. Hij doet dat via Telerail, een dubbel beveiligd communicatiesysteem waarmee de machinist en de railverkeersleiding met elkaar in verbinding staan. De railverkeersleiding staat weer in direct contact met Railion en de Centrale Meldkamer (CMK) van de KLPD Spoorwegpolitie. Deze meldkamer alarmeert de overheidshulpverleners. Via de CMK wordt de treinlijst van Railion ter beschikking gesteld aan de brandweer. Nog tijdens het uitrukken kan de brandweer zich dan voorbereiden op de hulpverlening. Overigens zijn in de cabine van de locomotief ook alle vrachtbrieven met informatie over de aard van de lading aanwezig. Tenslotte zijn alle wagons die stoffen vervoeren waarop het

6 8 RID/VSG van toepassing is voorzien van gevaarsetiketten en de zogenaamde GEVI/STID codering (de grote oranje borden met zwarte cijfers). Deze cijfercodes vertellen de brandweer precies welke stof het betreft en over welke bijzondere eigenschappen deze beschikt (brandbaar, bijtend, enzovoort). 12 Vervoerders Op het Nederlandse spoorwegnet rijden zowel goederen- als personentreinen. Naast Railion Benelux zijn onder andere ACTS, Shortlines, Rail4Chem en ERS goederenvervoerders. De NS is de grootste personenvervoerder op het spoor. ProRail ProRail bestaat uit de organisaties Railverkeersleiding, Railinfrabeheer en Railned en is verantwoordelijk voor de verdeling van de railinfrastructuurcapaciteit. Verder werkt zij aan de instandhouding, verbetering, uitbreiding èn vernieuwing van het spoorwegnet en stations. In het operationele proces is ProRail verantwoordelijk voor het leiden van het treinverkeer over het Nederlandse spoorwegnet. Verder coördineert ProRail bij en geeft leiding aan het opheffen van calamiteiten op en rond het spoor en levert zij onafhankelijk up-todate informatie over de dagelijkse gang van zaken op het spoor. Wie is Railion? Railion Benelux NV is Nederlands grootste railtransportbedrijf en behoort tot de Stinnes groep. Een toonaangevende Europese logistiek dienstverlener met grote belangen in expeditie, wegvervoer en railtransport. Kijk voor meer informatie op Railion Benelux N.V. Postbus GB Utrecht Inspectie Verkeer en Waterstaat De Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) houdt toezicht op een veilig vervoer van goederen en personen over het spoor. Zij controleert onder andere de naleving van de regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen per trein. Op de website van de divisie vervoer ( is onder andere informatie te vinden over de regels waaraan het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor moet voldoen en cijfers en feiten over het vervoer van gevaarlijke stoffen over het Nederlandse spoorwegennet. Ministerie van Verkeer en Waterstaat Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat ontwikkelt beleid voor verkeer en zorgt dat dit beleid wordt uitgevoerd en gehandhaafd. De minister houdt zich bezig met personenvervoer, goederenvervoer, infrastructuur en veiligheid.