BEZUINIGINGEN RAKEN 13 GEMECHANISEERDE BRIGADE HARD VERKENNERS ZIEN AF IN LIMBURG 42 BLJ DRAAIT PILOT HET NIEUWE OEFENEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "BEZUINIGINGEN RAKEN 13 GEMECHANISEERDE BRIGADE HARD VERKENNERS ZIEN AF IN LIMBURG 42 BLJ DRAAIT PILOT HET NIEUWE OEFENEN"

Transcriptie

1 RINO PERSONEELSBLAD 13 GEMECHANISEERDE BRIGADE NUMMER 3 APRIL 2011 BEZUINIGINGEN RAKEN 13 GEMECHANISEERDE BRIGADE HARD VERKENNERS ZIEN AF IN LIMBURG 42 BLJ draait pilot Het nieuwe oefenen 42 BLJ DRAAIT PILOT HET NIEUWE OEFENEN

2 INHOUD > APRIL GEMECHANISEERDE BRIGADE, HEFTIG 17 PAINFBAT GFPI PRESENTEERT CV Vigilans ARTIKELEN > PAINFBAT GFPI PRESENTEERT CV90 8. HET NIEUWE OEFENEN 10. NATIONALE OPERATIES: WAT HEB IK DAARMEE TE MAKEN? BVE MENTEXT IN ZUIDELIJK LIMBURG BLJ LOST 17 PAINFBAT AF OP CURAÇAO 16. HOE ZIEN DE BEZUINIGINGSPLANNEN ERUIT? 18. NIEUW PROTOCOL ZHKH 20. BELANGRIJK OM TE WETEN! RUBRIEKEN > 3. VOORWOORD BRIGADEGENERAAL MICHIEL VAN DER LAAN 4. DE OPENING 21. BRIGADEJURISTEN LEGGEN UIT 21. NA VIJVEN 22. RINO SPORTIEF 24. RINO VARIA PUNTEN 27. RINOSTALGIE 28. DE AFSLUITER COLOFON Rino is een uitgave van 13 Gemechaniseerde Brigade, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensiemedia. Hoofdredactie Majoor Fer Somogyi Eindredactie: Tweede Luitenant Joost Ploegmakers Vormgeving: Grafisch Bedrijf Audiovisuele Dienst Den Haag Druk: OBT bv Den Haag Oplage: 1750 Redactieadres: Gebouw 20 Eindhovensedijk 42 Postbus 33 MPC 75A 5688 ZG Oirschot Telnr.: Rino@mindef.nl Bij geen gehoor: Dienstencentrum Defensiemedia Vrijdag 8 april was een heftige dag voor ons allemaal. Nadat ik in Utrecht van Commandant Landstrijdkrachten gehoord had welke besluiten er genomen zijn, ben ik direct terug naar Oirschot gekomen om jullie op het brigade-appèl in te lichten. Het ging mij door merg en been toen ik jullie dichterbij haalde en toesprak. Het was doodstil, velen van jullie hadden tranen in de ogen en zoals jullie gemerkt hebben, had ik ook af en toe een slok water nodig. Het was ook niet niks wat ik te vertellen had. We gaan afscheid nemen van ons 11e Tankbataljon, onze 11e Afdeling Rijdende artillerie uit t Harde wordt samengevoegd met de 14e Afdeling Veldartillerie, de medium range antitankcapaciteit van de brigade wordt gehalveerd, 413 Pantsergeniecompagnie wordt opgeheven, waarbij de geniepelotons over de andere compagnieën worden verdeeld, onze herstelcompagnie en geneeskundige compagnie zullen worden gereorganiseerd en zo kan ik nog wel even door gaan. Alle eenheden van de brigade krijgen met de veranderingen te maken. Maar ook de overige bewoners van onze legerplaats zoals onze sportinstructeurs maar bijvoorbeeld ook onze geestelijke verzorgers: iedereen gaat het merken. Het meest harde deel van mijn boodschap was toch wel dat alle veranderingen binnen de hele Defensieorganisatie zullen leiden tot zo n 6000 overtollige militairen en burgermedewerkers. Een enorm aantal en dat zal niet zonder gedwongen vertrek kunnen worden opgelost. Daaronder zullen ook collega s van onze brigade en andere eenheden van onze legerplaats zijn. Dat doet heel veel pijn. Pijn omdat we afscheid moeten nemen van mensen die zich vol overgave hebben ingezet tijdens operaties in voormalig Joegoslavië, Irak en Afghanistan. Pijn omdat het niet alleen onszelf raakt, maar ook onze gezinnen. Onze partners en kinderen op wie we altijd kunnen bouwen als we op missie gaan. Wie er overtollig wordt en wanneer dat zal gebeuren is nog niet bekend. Er zijn nog veel onduidelijkheden die moeten worden opgelost en het zal dus nog echt maanden duren voordat iedereen weet waar hij of zij aan toe is. Natuurlijk moet er zorgvuldig te werk worden gegaan bij het vaststellen wie er overtollig worden, maar ik hoop dat we toch snel duidelijkheid kunnen verschaffen. Zoals ik jullie beloofd heb op het appèl, zal ik mij voor de volle honderd procent voor jullie inzetten. Commandant 13 Gemechaniseerde Brigade Brigadegeneraal Michiel van der Laan et paratus (waakzaam en paraat) 13 Gemechaniseerde Brigade voert in haar logo de rinoceros, beter bekend als de neushoorn. Het is een dier dat doorgaans van weinigen iets te vrezen heeft en vreedzaam van aard is. De rinoceros lijkt log en goedig. Wordt hij echter bedreigd, blijkt hij snel, wendbaar en in staat te zijn om de tegenstander onherstelbare schade toe te brengen. Zijn dikke huid komt hem dan goed van pas als pantser. RINO APR 2011 < 3

3 IN MEMORIAM DE OPENING Soldaat der eerste klasse Jordi Smeets Met verslagenheid hebben we kennis genomen van het tragische overlijden op 5 april van Soldaat der Eerste Klasse Jordi J.P. Smeets. Jordi was sinds 30 maart 2009 als pantsergenist werkzaam bij 412 Pagncie (zw). Met die eenheid is hij van maart tot augustus 2010 uitgezonden geweest voor de missie ISAF TFE-12 in Uruzgan. Jordi was een echte genist; hardwerkend, in voor een grapje, overtuigd van zichzelf en kritisch in zijn werk. Binnengekomen als tiener die alles wist en de wereld aan kon; volwassen geworden als een echte teamplayer die anderen beter wilde maken. We zullen zijn humor, zijn scherpe tong, eigenwijsheid, gedrevenheid maar ook zijn kwetsbaarheid als mens nooit vergeten. GERICHT ORIËNTEREN OP EEN CARRIÈRE BIJ 13 MECHBRIG Jongeren die geïnteresseerd zijn in een carrière bij de landmacht, konden zich op 22 maart oriënteren op de mogelijkheden binnen 13 Gemechaniseerde Brigade. Zij konden zich opgeven voor de oriëntatiedag via de website In de ochtend mochten de geïnteresseerden rondneuzen tijdens een static show waar alle eenheden van de brigade zich presenteerden. s Middags leefden ze zich uit op de hiba onder leiding van twee sportsergeanten. 4 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 5

4 Introductie CV90 bij B-cie 17 Painfbat GFPI zeker, beaamt sergeant-majoor Opleidingen en Operatiën Bravocompagnie Joris Joosten. Het is ook wel eervol, om als eerste club het nieuwe autootje binnen te mogen rijden. De twee CV90 s vormen de voorhoede van in totaal 44 stuks voor het hele bataljon. Het eerste peloton van de B-cie begint in Oirschot aan de laatste van in totaal tien weken omscholing. Zes weken rijopleiding op Amersfoort, drie weken rondjes rijden in het bos in Marnewaard en een week onderhoud op de kazerne, somt Joosten De nieuwe rups is een slim stuk staal De CV90 op de Oirschotse Heide. Foto: Kpl1 Joshua Laisina. op. Dat is ook wel nodig, want ten opzichte van de vertrouwde YPR vergt het werken met het nieuwe voertuig een iets andere benadering, vertelt de sergeant-majoor. Bij de YPR is alles tamelijk eenvoudig. Heb je problemen met de startmotor? Dan klop je er een keer op met een flinke klauwhamer. Heb je kuren met de CV90? Dan Onder belangstelling van media en fuseliers werd er afscheid genomen van de YPR-PRI. Foto: kpl1 Kevin Diederen. Van taktaktakrrrrr naar BRMGRRRRR De Bravo-compagnie van 17 Painfbat GFPI haalde op 14 maart de eerste CV90 s feestelijk binnen op Legerplaats Oirschot. En misschien ook met enige weemoed, want bij het binnenhalen van het nieuwe infanteriegevechtsvoertuig zal menigeen nog even hebben teruggedacht aan de drie decennia die de YPR-PRI dienst deed. Maar toch overheerst het enthousiasme om eindelijk als eerste van de brigade met het nieuwe werkpaard aan de slag te mogen gaan. Tekst: Ingmar Kooman Taktaktakrrrrr wordt BRMBRMBRMGRRRRR! Met zijn ruim 800 PK heeft de CV90 hoorbaar meer testosteron onder de motorkap dan de gouwe ouwe YPR. Grommend rollen de gloednieuwe pantservoertuigen op hun plaats, te midden van de voltallig aangetreden Bravocompagnie. Vier YPR s hebben even daarvoor symbolisch afscheid We ruilen onze Opel Manta in voor een gepimpte Audi A6 genomen van 17 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Fuseliers Prinses Irene. Het karakteristieke geratel van de rolschaatsen is nog amper weggestorven als de eerste twee hightech infanteriegevechtsvoertuigen met hun gegrom alle aandacht voor zich opeisen. We ruilen onze Opel Manta in voor een gepimpte Audi A6, stelt luitenant-kolonel Henk de Boer vol trots. De YPR heeft ons trouw gediend, maar dit is met recht een nieuwe mijlpaal te noemen. De CV90 is een fantastisch apparaat. Ik wens u dan ook veel werkmansplezier. Klauwhamer of laptop Mooie woorden genoeg voor de CV90, maar wat vinden de fuseliers nu zelf van de nieuwe pantserrups? Een aandachtstrekker is het plug je in met je laptop om het probleem op te lossen. Met de CV90 rolt de pantserinfanterist duidelijk de eenentwintigste eeuw in. Digitale informatiesystemen, een elektronisch regel- en besturingssysteem, camera s rondom en een gyrogestabiliseerd snelvuurkanon, de nieuwe rups is gewoon een slim stuk staal. Toch blijft het gewoon een infanterievoertuig, zegt Joosten geruststellend. Het is even omschakelen, maar als je de CV90 begrijpt, wil je niet meer terug. Sticks of stuur Fuselier2 Tim Kooman kon als een van de eerste mannen van zijn eenheid ervaring opdoen met het nieuwe werkpaard van de pantserinfanterie. Hij kan de opleidingen misschien nog wel het beste met elkaar vergelijken. De jonge fuselier was namelijk nog maar net opgeleid als chauffeur of hij mocht de sticks van de YPR al omruilen voor het stuur van de CV90. Het is wel even iets anders, erkent hij. De snelheden van de CV90 liggen echt veel hoger dan die van de YPR. Met 70 kilometer per uur door het bos scheuren, dat is wel heel gaaf, glundert hij. Voor de lui achterin biedt de CV90 heel wat meer luxe dan de YPR. Je zit niet meer op een hard bankje, maar op je eigen stoeltje. Bovendien kan de CV90-chauffeur niet alleen sneller, maar dankzij virtuele kaarten ook slimmer scheuren, legt Kooman uit. En we kunnen door de gestabiliseerde loop ook rijdend schieten, merkt de jonge fuselier op. Naar die schietserie kijk ik zeker uit. Dat lijkt me echt heel vet. Het nieuwe voertuig kreeg volgens traditie het regimentsdrankje Calvados toegediend. Foto: Kpl1 Kevin Diederen 6 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 7

5 42 BLJ draait pilot-oefening op Oirschotse Heide We moeten goed nadenken over de invulling van oefeningen Foto s: Kpl1 Joshua Laisina Efficiënter te werk door het nieuwe oefenen Er is een nieuw tijdperk aangebroken bij Defensie. We moeten het namelijk doen met veel minder middelen. Dat zorgt ervoor dat men binnen Defensie bewuster om moet gaan met de middelen die er wél zijn. Oefeningen zullen er anders uit gaan zien. Dat wordt het nieuwe oefenen genoemd. 42 BLJ had de pilot van deze manier van oefenen, tijdens Fire Flight op de Oirschotse Heide. In het kort betekent het nieuwe oefenen dat er op een andere manier naar oefeningen wordt gekeken. Hoofdvragen daarbij zijn wie?, waar? en wanneer? We zijn flink gekort op het budget voor opleiding en training, we hebben flink wat manoefendagen in moeten leveren, zegt brigadecommandant brigadegeneraal Michiel van der Laan. We moeten dus goed nadenken over de invulling van oefeningen om toch ons niveau hoog te krijgen en te houden. Bij een oefening oude stijl werd iedereen die erbij betrokken was een week, of soms wel drie weken in het oefengebied gezet. Dat is het grootste verschil met het nieuwe oefenen. In deze vorm oefent een eenheid (dat kan iedere eenheid van de brigade zijn) in de directe omgeving. Andere eenheden kunnen dan op dagbasis deelnemen aan die oefening, van 8 tot 5. Trainingsdoelen kunnen op die manier worden gehaald, zonder dat dat oefenmandagen kost. Niveau 4 en 5-oefeningen zijn in principe altijd opgebouwd uit drie elementen: voorbereiden, indribbelen op niveau 2 of 3 en dan de daadwerkelijke trainingen. De brigadegeneraal vindt dat we die elementen los moeten koppelen. Bij die drie onderdelen moet apart gekeken worden wie precies waar en wanneer moet zijn. Ik kan me voorstellen dat een eenheid bijvoorbeeld het indribbelen hier op de heide doet, vervolgens het MCTC omhangt en dan pas voor het niveau 4-gedeelte naar Bergen-Hohne gaat. Het nieuwe oefenen betekent dus niet dat er alleen nog maar op de Oirschotse heide of in Budel geoefend wordt. De generaal vindt verder dat er combinaties kunnen worden gemaakt van de verschillende hoofdtrainingsdoelen: schieten, tactische en fysieke training. Je hebt een primair trainingsdoel, maar er moet gekeken worden of je dat kunt combineren met de andere twee. Bij inzet zijn die elementen ook nauw met elkaar verbonden. Het primaire trainingsdoel mag er natuurlijk niet onder lijden. Een voorbeeld hiervan is dat er tactisch wordt verplaatst naar de schietbaan. Op die manier is schieten het primaire trainingsdoel, maar train je ook de tactische verplaatsing. Daarbovenop pak je fysieke en mentale training mee. Om een oefening te kunnen draaien heb je drie dingen nodig: een LDO (leider der oefening), een tactisch scenario en infrastructuur (een oefenterrein of een simulator). Als je die onderdelen in een open, flexibele structuur plaatst, kan iedere eenheid aanhaken als die dat wil, legt de generaal uit. We moeten natuurlijk ervaring opdoen met deze werkwijze en gevoel krijgen voor het op de nieuwe manier omgaan met tijd, ruimte en middelen. Maar ik verwacht dat we er straks vooral sterker door worden. We zullen veel vaker dan dat we nu gewend zijn met andere eenheden samenwerken. De commandanten zullen regelmatig te maken krijgen met wisselende onderbevelstellingen. Het nieuwe oefenen is in principe door nood geboren, maar ik verwacht dat we er als brigade en als Defensie sterker uit komen. De bezuinigingen zijn er om onze organisatie weer gezond te maken. Mochten we in de toekomst weer meer middelen tot onze beschikking hebben, gaan we wat mij betreft op deze manier van oefenen verder. Overste Marc Jacops, commandant 42 Bataljon Limburgse Jagers: In maart draaide 42 BLJ een niveau IV-oefening op de Oirschotse Heide. Tijdens het schrijven van de oefening ontstond het plan om andere brigade-eenheden uit te nodigen om deel te nemen op dagjesbasis. We zagen dat als een versterking van de oefening en een kans voor hen om mee te oefenen zonder dat het oefenmandagen kost. Uiteindelijk hebben daar het decentraal transportpeloton van 100 B&Tbat, ons Hppel van 13 Gnkcie en een Tankkpel van 11 Tkbat gebruik van gemaakt. We moeten op een dusdanige manier onze oefeningen schrijven, dat we ruimte laten voor andere eenheden om aan te kunnen haken. Hoe eerder een eenheid aangeeft mee te willen liften op een scenario, hoe beter dat scenario op hun behoeftes qua training afgestemd kan worden. Maar op het laatste moment aanhaken, moet wat mij betreft ook altijd kunnen. Alles is mogelijk, vertelt luitenant-kolonel Jacops. Ondanks de problemen waarop werd gestuit tijdens de oefening, is de overste zeer enthousiast over het nieuwe oefenen : Ook al krijgen we morgen een zak met geld, ik vind dat we op deze manier onze oefeningen moeten blijven inrichten. We hebben het over belastinggeld; daar moet je zuinig mee omgaan. Door de nieuwe manier van oefenen gaan we efficiënter te werk en halen we toch onze oefendoelstellingen. 89 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 89

6 Taken NatOps door integratie RMC bij 13 Gemechaniseerde Brigade Nationale Operaties: wat heb ik daarmee te maken? Grote oefening in Boxmeer Van maandag 18 tot en met dinsdag 26 april vindt de oefening Rhino Redland plaats. Een calamiteitenoefening waarbij een scenario Hoog Water in Boxmeer plaatsvindt. De oefening is een samenwerkingsverband tussen de Koninklijke Landmacht (13 Gemechaniseerde Brigade/Regionaal Militair Commando Zuid), Gemeente Boxmeer en Maasziekenhuis Patein Boxmeer. Een van de acties die zal gaan plaatsvinden is de ontruiming van het Maasziekenhuis. Met het samengaan van het RMC en 13 Mechbrig zijn de taken in het kader van Nationale Operaties (NatOps) naar Oirschot gekomen. Voor die taken konden én kunnen eenheden van 13 Mechbrig worden ingezet. Misschien ben je vorig jaar al actief geweest op het gebied van NatOps. In juni 2010 zijn veel Oirschotse militairen ingezet om de brandweer te ondersteunen bij de brand op de Strabrechtse Heide. Meer recent voerde 30 Natresbataljon op 16 maart een bewakingstaak uit in de haven van Vlissingen. Dat werk valt onder een onderdeel van NatOps, namelijk Host Nation Support (HNS). Brits militair materieel moest via de Vlissingse haven vervoerd worden naar Bergen-Hohne in Duitsland. Tîjdens het uitladen van het schip, zorgden de reservisten van 30 Natresbataljon voor de bewaking van het materieel. Bewakingstaken worden meestal uitgevoerd door die reservisten van 30 Natresbat, die vanaf 1 juni officieel deel uitmaken van 13 Mechbrig. Maar ook andere eenheden kunnen daarvoor ingezet worden. 11 Tankbataljon werd bijvoorbeeld afgelopen maand ingezet in dezelfde Vlissingse haven om te bewaken/beveiligen toen eigen militair materieel terugkwam uit Uruzgan. Breed inzetbaar De taken in het kader van Nationale Operaties zijn heel breed. Defensie biedt veel mogelijkheden voor civiele partners en kan hen op veel verschillende manieren ondersteunen. In elk van de zes veiligheidsregio s die Zuid-Nederland rijk is (zie kader), is een majoor werkzaam als Officier Veiligheidsregio (OVR). Defensie zou bijvoorbeeld bijstand kunnen verlenen bij een ramp. De OVR bekijkt dan ter plekke de situatie en geeft bij civiele partners (bijvoorbeeld de brandweer) aan wat Defensie zou kunnen betekenen. Wat er binnen 48 uur inzetbaar moet zijn aan personeel en materieel is vastgelegd. Enkele voorbeelden zijn: Een defensiecomplex voor de tijdelijke opvang van grote hoeveelheden personen nabij rampenterrein. Een vouwbrug voor noodbruggen en noodvlotten. Geneeskundige hulpposten voor triage en eerstelijnshulp. Stafcapaciteit voor aansturing van operaties bij rampen en crises. Een bataljon voor de bewaking en beveiliging van objecten en gebieden Er kan worden besloten tot inzet in het kader van Nationale Operaties op basis van drie gebieden. Het eerste daarvan is ondersteuning van civiele autoriteiten, zoals de brandweer. Het tweede inzetgebied is dat van Host Nation Support, waar we het eerder in dit artikel over hadden. De derde mogelijkheid tot inzet is op basis van ELO. Dat staat voor Expeditionaire Logistieke Ondersteuning. Het betekent dat militaire spullen naar of van inzetgebied komt. De beveiliging van het militaire materieel uit Uruzgan, dat beveiligd werd door 11 Tankbat, valt onder ELO. Schematisch ziet dit er als volgt uit: Ondersteuning Civiele Partners NATOPS Host Nation Support (HNS) Expeditionaire Logistieke Ondersteuning Inzet in het kader van Nationale Operaties Maart Natres voert bewakingstaak uit in de haven van Vlissingen. Januari 2011 Reservisten worden ingezet om met viertonners mensen te vervoeren in het door hoogwater getroffen gebied in Limburg. Juni 2010 Militairen van 13 Gemechaniseerde Brigade ondersteunen de brandweer bij het bestrijden van de brand op de Strabrechtse Heide. September 2009 Twee Buffels van 11 Tankbat bergen twee verongelukte treinlocomotieven in Barendrecht. Verder is ook het onbemande verkenningsvliegtuigje de Raven meerdere malen ingezet met bewakings- en beveiligingstaken. De veiligheidsregio s in Nederland Groningen 02 Friesland 03 Drenthe 04 IJsselland 05 Twente 06 Noord- en Oost Gelderland 07 Gelderland Midden 08 Gelderland Zuid 09 Utrecht 10 Noord-Holland Noord 11 Zaanstreek-Waterland 12 Kennemerland 13 Amsterdam-Amstelland 14 Gooi en Vechtstreek 15 Haaglanden 16 Hollands Midden Rotterdam-Rijnmond 18 Zuid-Holland Zuid 19 Zeeland 20 Midden- en West Brabant 21 Brabant Noord 22 Brabant Zuid-Oost 23 Limburg Noord 24 Limburg Zuid 25 Flevoland Landelijk: 26 KLPD 27 KMar en Defensie kring 1 kring 2 kring > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 10 11

7 Verkenners weten wat ze aan elkaar hebben na mentex Van 21 tot en met 25 maart hebben de verkenningspelotons van 42 BVE deelgenomen aan de FTX Noble sword. Die vond plaats in het heuvelachtige landschap van zuid-limburg. De eerste drie dagen oefenden de verkennings-pelotons zelfstandig ploegdrills. Vanaf woensdag-avond werd een programma gedraaid dat door de eskadronsstaf is geleid. Voorafgaand aan de FTX hebben de pelotons reeds hun commandovoeringsproces kunnen doorlopen. Hierbij kwam al snel naar voren dat het landschap een uitdaging vormde voor de verschillende commandanten op het gebied van waarnemings- en schootsvelden, verplaatsingen en het innemen van opstellingen. De spreuk: Panzers gehen wie das wasser fließt zou hier zeker tot uitdrukking gaan komen. Dit vermoeden werd werkelijkheid met de uitvoering van de opdrachten. De bemanningen kwamen vanaf dag één al voor verschillende uitdagingen in het terrein te staan, waar ze creatief mee om moesten gaan. Het terrein liet echter ook duidelijk de mogelijkheden van onze waarnemingsmiddelen naar voren komen. Vooral onze BAA ( Beobachtungs und AufklärungsAusstattung, speciale waarnemingsuitrusting) bleek hier uitstekend te functioneren. Doordat de BAA uit te schuiven is, konden we eenvoudig vanuit holle wegen waarnemen zonder dat daarbij onze eigen voertuigen zichtbaar waren voor de omgeving. Gedurende de drie dagen kwamen allerlei ploegdrills aan bod. Zo werden er overdag verschillende verkenningen uitgevoerd op bruggen en oorden en s nacht werden meerdere waarnemingsposten betrokken. Op de woensdag werden de eerste drie dagen afgerond met Contact houden vijand. Hoewel dit eigenlijk een niveau hoger ligt, konden bij deze actie verschillende keren onder tijdsdruk opstellingen worden ingenomen. In de evaluatie van deze dagen is het niveau van de pelotons duidelijk geworden en is een goede planning gemaakt voor de voorbereiding op de komende ploegtesten in juni dit jaar. Zoals eerder beschreven volgden de verkenningspelotons vervolgens het programma dat door de eskadronsstaf was opgezet. Doel van dit gedeelte van de oefening was om de deelnemende verkenners zowel fysiek als mentaal aan te laten sterken en in contact te laten komen met enkele nieuwe ervaringen. Verkenners zouden gaan ervaren hoe het is om fysieke inspanningen te moeten leveren in combinatie met weinig voeding, weinig rust en zware mentale belasting. Daarbij was dit voor de kaderleden de uitgelezen kans om stress te onderkennen/ herkennen bij hun verkenners. Het verzamelpunt voor dit programma was het MVV-stadion in Maastricht, alwaar alle verkenners hun luxe artikelen als eten, GPS, horloges, kaarten, verlichting etc. inleverden en hun eerste opdracht in ontvangst namen. Na een dropping op de Cauberg in Valkenburg kon worden gestart met de eerste van de reeks lange verplaatsingen te voet over de heuvels van Limburg. Daarbij werden de pelotons ook nog voordurend getest op hun mentale weerbaarheid, doordat er weinig tot geen informatie bekend werd vrijgegeven over het programma of vervolgopdrachten. Na de eerste verplaatsing werden de pelotons in de gelegenheid gesteld om met provisorisch materiaal, te weten: wat draad en een vishaakje, te gaan vissen op forel. Dit werd dan hun maaltijd voor die dag. Echter, zonder dat de deelnemers het wisten natuurlijk, zat er geen vis in de vijvers en konden de pelotons die dag zonder enig voedsel beginnen aan een volgende, nog langere, verplaatsing richting een oude mergelgroeve nabij Maastricht. Aangekomen bij de groeve werd voor de pelotons duidelijk dat zij onder leiding van sportinstructeurs verschillende fysieke inspanningen moesten leveren. Zo waren er verschillende afdalingen en klimoefeningen in de groeve waarbij vooral werd gelet op doorzettingsvermogen, mogelijke aanwezigheid van stress en hoe hiermee werd omgegaan. Enkelen onder ons moesten wel hun grenzen verleggen om dit succesvol te volbrengen. Aansluitend aan het klimmen werd er nog genoten van een mooie, maar intensieve fietstocht door de omgeving waarbij verschillende steile heuvels moesten worden genomen. Gelukkig kregen de pelotons toen wel voedsel in de vorm van levende vissen, aardappelen en wortelen. Deze werden door de pelotons zelfstandig bereid in het veld, waarna men kon genieten van een korte rust in een donkere mergelgrot. Op de vrijdagochtend was er de laatste verplaatsing richting de Amerikaanse erebegraafplaats bij Margraten. Als gevolg van de inspanningen, mentale belastingen, beperkingen in voeding en slaap werd met het laatste deel van deze verplaatsing het doorzettingsvermogen van de verkenners een laatste maal beproefd. Het geheel werd namelijk afgesloten met een speedmars van 3 kilometer met volledige bepakking. Alle pelotons hebben deze laatste proef succesvol voltooid. Aangekomen op de erebegraafplaats volgde er een korte uitleg en werd er door de eenheid de groet uitgebracht bij het monument. Hiermee kon het eskadron haar eer bewijzen aan oud-collega s die het waarschijnlijk nog veel zwaarder hebben gehad. Kort samengevat was het een leerzame week die misschien voor enkelen confronterend is geweest. Het eskadron heeft echter wel kunnen zien waar zij op dit moment met haar verkenningspelotons staan en de verkenners weten nu wat ze aan elkaar hebben. Wmr Diederen 12 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 13

8 Fuseliers doen verslag vanuit Curaçao Leerzame weken voor de Compagnie in de West De Charlie-compagnie van 17 Pantserinfanteriebataljon was tot voor kort de Compagnie in de West. De eenheid zond een verslag met hun belevingen en activiteiten naar de Rino. vijf kilometer al goed te merken. De luchtvochtigheid is aanzienlijk hoger en het is ook minder vlak dan in NL. Na 11 kilometer is het dan ook weer een verademing om even achter in de YAP te kunnen ventileren. Verder staat er voor Ehd 5 nog theorielessen ZHKH, OVG-drills en praktijklessen RACR op het programma. Ehd 4 heeft deze week mogen aftrappen op Sufficant met het OVG-programma. Op maandag en dinsdag is Ehd 4 druk bezig bij de lokale oefenhuizen. Zoals gewoonlijk moet men eerst weer even op gang komen en wordt datgene waar we gebleven waren herhaald. Het niveau 1 wordt snel achtergelaten en we gaan verder met het niveau 2. Je merkt dat het voor de jongens die het nog niet vaak hebben gedaan behoorlijk werken is om bij te blijven. Helaas kunnen ze hier vanwege de faciliteiten niet alles beoefenen, van de LFTT die de C-cie gaat draaien deze week. s Middags vertrekt de voltallige compagnie richting oefen- en schietterrein WACAWA. Daar wordt in een mum van tijd het bivak uit de grond getrokken en voorbereidingen voor de rest van de week getroffen. Sommige groepen gaan nog droog vooroefenen en andere bespreken alle drills nog een keer door. Ook maken we weer een nieuwe ervaring mee hier in de West. De veldkeuken is voor het eerst mee het veld in! s Avonds wordt er nog wat bijgepraat en men duikt op tijd het nest in, want het zullen nog vermoeiende schietoefeningen worden. Op dinsdag, woensdag en donderdag worden er door middel van een wisselprogramma diverse drills en acties behandeld. Elke groep voert een gelegenheidsaanval uit. Zeker gezien het terrein, dat op het eiland toch heersend is, is het voor sommige gpc n een mooie uitdaging. Een andere drill die elke groep moet uitvoeren, is optreden als spitsgroep. Onderweg komt men enkele kleine weerstanden tegen waarop moet worden gereageerd. Je ziet dat het voor sommige toch nieuw is om zulke opdrachten met scherpe munitie te moeten uitvoeren. Maar je ziet ook dat het steeds beter loopt bij de groepen. De 3e drill die hier wordt uitgevoerd is contactdrills 360 graden met gewonden. Op vrijdag staat het Fuseliersrondje op het programma en heeft men onderhoud gepleegd aan al het materiaal. Tevens vindt er een sessie plaats met alle kaderleden. Dit om elkaar nog eens diep in de ogen aan te kijken maar ook om elkaar scherp te houden voor de laatste weken. Zo eindigt een mooie schietweek hier op het eiland Curaçao. Week 10 We zijn als we dit schrijven over de helft van onze tijdelijke tewerkstelling (TTW) in Curaçao. De periode met de diverse verlofblokken breekt aan. Eenheid 5 is als eerste aan de beurt om van het welverdiende verlof te gaan genieten. Er zijn wat mensen die van het eiland weg gaan en naar Aruba, Bonaire of Miami gaan. De meesten blijven op het eiland en vermaken zich daar prima. Van sommigen komt de partner, familie of vrienden over vanuit Nederland en verdwijnen in een ressort. Voor 1 van de partners die naar Curaçao komt, wacht wel iets heel bijzonders. Sgt Haagsman doet haar, na een geslaagde amfibische actie, een huwelijksaanzoek. Door de rest van de Cie wordt intussen hard doorgewerkt. De Cie-staf is druk met de diverse mensen die op bezoek zijn. Commandant 13 Mechbrig, brigadegeneraal Michiel van der Laan, en ook onze opvolgers van BLJ zijn bezig het eiland te verkennen en hun TTW voor te bereiden. Ehd 4 en 6 vertrekken naar het oefen- en schietterrein WACAWA voor een LFTT (Life Fire Tactical Training). Hier wordt een begin gemaakt met dynamische schietoefeningen niveau 2. Het kamp wordt weer opgebouwd en de oefeningen worden nog eens droog voorgeoefend en voorbereid. Deze week staan de contactdrills 360 graden, handgranaat werpen met contact KKW erbij en de veiligheidsheuvels bezetten op het programma. Op dinsdag worden de veiligheidsheuvels in het gebied weer bezet en worden de diverse oefeningen opgestart. Ondanks dat de warme gouden schijf hard brandt en de tempratuur stijgt, zie je ook het niveau van de groepen stijgen. Na een paar dagen van zweten en stinken, wordt een goede schietweek afgesloten en volgt op vrijdag nog het fuseliersrondje en een stukje onderhoud. Week 11 De week begint met een fysieke training 4e lijns van 11 kilometer bij de waterfabriek. De temperatuur begint al aardig op te lopen en het zweet begint rijkelijk te vloeien. De verschillen met het lopen in NL of hier is na maar je merkt dat de groepen snel naar een hoger niveau aan het werken zijn. De laatste dag van het OVG wordt dan ook met een klein scenario afgesloten en men houdt er een goed gevoel aan over. Week 12 De voltallige C- beren cie staat weer op appèl na de verlofperiode. De maandagochtend staat in het teken van sport, een krachtcircuit in de zaal, en het voorbereiden A-CIE 42 BLJ DE NIEUWE COMPAGNIE IN DE WEST Officieel nam de Alfa-compagnie van 42 Bataljon Limburgse Jagers de taken op Curaçao over van de C-cie van het 17e. Vlak voor vertrek sprak de RINO met de commandant van de nieuwe Compagnie in de West. We zijn er klaar voor en hebben er zin in, zegt kapitein Ferry Aalbers. In januari zijn we begonnen met op te werken voor onze TTW op Curaçao, zegt de cc. Natuurlijk is het jammer dat we voor even het optreden als pantserinfanterie op moeten geven, maar we zien deze tijdelijke tewerkstelling met zijn allen vooral als een mooie uitdaging. We zijn straks als militairen breder inzetbaar door deze ervaring. Toen we startten met voorbereiden, hebben we de voertuigen geparkeerd en zijn we ons gaan richten op het voetoptreden tot en met niveau 3. Dat niveau moeten we hebben om ons werk in de West te kunnen doen. Er is regelmatig contact geweest tussen kapitein Bot, die tot voor kort de commandant was van Cie in de West (zie het artikel op deze pagina vanuit Curaçao) en zijn opvolger. Daar hebben we veel aan gehad, zegt kapitein Aalbers. Hij had zijn compagnie bijvoorbeeld goed voorbereid op de verleidingen die er kunnen zijn en hoe ze daar het beste mee om kunnen gaan. Ook is er een speciaal IK tje verstrekt. Dat onderdeel hebben we een op een overgenomen. Het belangrijkste is dat men goed op elkaar let. Stilzitten op Curaçao is er niet bij voor de Alfa-compagnie van kapitein Aalbers. We hebben een afwisselend oefenprogramma samengesteld. We gaan dingen doen op Curaçao, maar we gaan ook een keer naar Bonaire. En we zijn natuurlijk klaar om helpen mocht dat nodig zijn bij bijvoorbeeld een tornado of een aardbeving. 14 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 15

9 Defensie verkleint en reorganiseert Bezuinigingen raken 13 Gemechaniseerde Brigade hard aantal Pantserhauwitsers gaat van de 24, waar Nederland nu over beschikt, naar 18. Uiteindelijk worden alle eenheden van de brigade getroffen door de bezuinigingen. Steun elkaar vandaag en de komende tijd, beurt de generaal zijn troepen op tijdens het brigadeappèl. We hebben elkaar nodig in goede, maar vooral in slechte tijden. Niet gesloten vanwege verbouwing Van der Laan: Al deze maatregelen zijn financially driven. Er is gewoon niet meer geld. Er moeten dus keuzes gemaakt worden en de gemaakte keuzes begrijp ik wel. Maar we moeten dóór. We gaan niet sluiten vanwege verbouwing. De brigadegeneraal bood behalve het slechte nieuws ook een positieve blik richting de toekomst. Ik garandeer u dat ik mijn best voor u ga doen als uw functie verdwijnt. Er zijn vacatures binnen de brigade. Maar ook als u overtollig blijkt te zijn, gaan we ons best doen dat u zo goed mogelijk terecht komt. Binnen of buiten onze organisatie. Het personeel van Defensie werd lange tijd in onzekerheid gehouden door de politiek. Op 8 april kregen de militairen van 13 Gemechaniseerde Brigade eindelijk te horen hoe de bezuinigingen eruit zien. Op die dag stond zowat de hele brigade opgesteld op het grasveld achter het KEK-gebouw tijdens het brigade-appèl. Nee, dit is niet de leukste dag om de brigadecommandant te zijn, geeft brigadegeneraal Michiel van der Laan eerlijk toe. Maar daarom ben je ook commandant, om niet weg te lopen voor slecht nieuws. Dan moet je er óók zijn. Slecht nieuws was er genoeg op de vrijdag. Maar voordat de brigadecommandant aan zijn toespraak begon, vroeg hij iedereen om in een halve cirkel om hem heen te komen staan. Ik wilde de mensen in de ogen aan kunnen kijken. En zij mij. Tijdens het appèl rekende de generaal voor dat we er wat betreft budget er 15% op achteruit gaan. Er worden bij Defensie ruim functies geschrapt, waarbij gedwongen ontslagen onvermijdelijk zijn. Defensie schudt op zijn grondvesten. Dat krijg je als je van de functies gaat strepen. We gaan als organisatie verkleinen en reorganiseren, legt generaal Van der Laan uit. Door die reorganisatie kunnen we straks de professionele organisatie zijn die we willen zijn. Met voldoende schoenen, genoeg munitie en goed materieel. We kunnen ons dan weer op een goede manier voorbereiden op inzet. Afscheid van tanks Natuurlijk wordt er niet alleen in Oirschot bezuinigd. Van der Laan vertelt kort dat de staven in Den Haag en Utrecht er ook flink op achteruit gaan. Er verdwijnen dertig a veertig van de generaalsfuncties. Dat is dertig procent van het geheel. Vervolgens ging de generaal in op de gevolgen voor de Oirschotse brigade. Het personeel van 11 Tankbataljon kreeg te horen wat ze eigenlijk allang wisten: het bataljon wordt opgeheven. Dat doet pijn, zegt brigadegeneraal Van der Laan die zelf drie jaar commandant was van die eenheid. We raken een fantastisch wapensysteem, de Leopard 2, kwijt. De artilleristen van 11 AfdRA, die speciaal vanuit t Harde naar Oirschot kwamen voor het appel, gaan uit de brigade. In de plaats daarvan zullen zij vallen onder een nieuw samen te stellen eenheid met daarin alle vuursteun van de Koninklijke Landmacht. Studie Bij 11 Tankbataljon reageert men op het oog gelaten op het nieuws dat hun eenheid wordt opgedoekt. Via de civiele media was al duidelijk geworden dat de Nederlandse krijgsmacht afscheid zou nemen van de zestig tanks, waarvan er dertig in Oirschot staan. Commandant 11 Tankbat luitenant-kolonel Kees Koek: Niet alleen worden wij als tankbataljon getroffen, ook alles en iedereen eromheen ook. Denk aan de bevoorraders van munitie en het herstelpeloton. De gevolgen voor het personeel van het uit 290 man bestaande bataljon zijn nog niet helemaal duidelijk. Korporaal1 Theunissen was zes jaar werkzaam bij het tankbataljon, als schutter en inmiddels in de logistiek. Ik ben bezig met een studie tot teamleider in de logistiek. Ik hoop een nieuwe functie te kunnen vinden, zodat ik die studie door kan zetten. De korporaal was niet echt verrast over wat verteld werd tijdens het brigade-appèl eerder die dag. We wisten het eigenlijk al. Het is geen leuke keuze natuurlijk, maar wel een logische. Operationele inzetbaarheid Dat de tanks zouden worden wegbezuinigd, was voor weinigen een verrassing. Onverwachter was de mededeling dat 413 Pantsergeniecompagnie wordt opgeheven. De pelotons van die eenheid worden onder andere geniecompagnieën gehangen. Ook de aanwezige sportinstructeurs kregen slechts nieuws. Binnen hun organisatie, LO/Sport, verdwijnen 250 tot 270 functies. Daar zijn we niet blij mee, vindt de brigadecommandant. Een van de pijlers van operationele inzetbaarheid is fysieke inzetbaarheid. Ook bij 13 Gnkcie en 13 Hrstcie vallen klappen. Materieel Behalve de zestig tanks, wordt er door de Nederlandse krijgsmacht ook afstand gedaan van de helft van de tachtig Fenneks met MRAT-capaciteit. Het gaat dan om Fenneks van de anti-tankpelotons van de pantserinfanterie en van 42 BVE. Hoeveel dat de Oirschotse eenheden in moeten leveren, is nog niet duidelijk. 11 AfdRA valt na de reorganisatie niet meer onder 13 Gemechaniseerde Brigade. Het De tekst in de beleidsbrief betekent dat er een nieuwe afdeling veldartillerie wordt opgebouwd uit 14 Afdeling Veldartillerie, 11 Afdeling Rijdende Artillerie, 11 Mortiercompagnie Luchtmobiel en de mortiereenheid van het Korps Mariniers. Reactie luitenant-kolonel Paul Hoefsloot, commandant 11 Afdeling Rijdende Artillerie: Ik vind het erg jammer dat 11 AfdRA, zoals die er nu uitziet, ophoudt te bestaan. Maar dat betekent niet het einde van de 11e afdeling, want die leeft straks verder binnen de nieuw te vormen grondgebonden vuursteuneenheid. Ik zie volop kansen in die nieuwe eenheid. Of er binnen de artillerie-eenheid plaats is voor de vele tradities die 11 AfdRA rijk is, wordt niet besloten door overste Hoefsloot. Maar die nemen wij natuurlijk in ons voorstel voor de nieuwe eenheid wel mee. We proberen om zowel de tradities van de 11e als die van de 14e afdeling mee te nemen. BELANGRIJKE DATA 9 mei 2011 Op deze datum worden eenheden die compleet worden opgeheven uitgezet. Dat betekent dat personeel vanaf dat moment voor het functietoewijzingsproces beschikbaar komt. Bij 13 Mechbrig geldt dat dus alleen voor 11 Tkbat. Voor eenheden als 11 AfdRA, 413 Pagncie en de MRAT-pels binnen de brigade streeft Commandant landstrijdkrachten ernaar om op 9 mei duidelijkheid te geven welke functies komen te vervallen, en wie daarmee dan beschikbaar wordt voor het functietoewijzingsproces. 1 juli 2011 Op deze dag verschijnt volgens de planning het reorganisatieplan. Het streven is om dan inzicht te hebben in de personeelsopbouw van de Defensie-organisatie, zoals die er in 2014 uit moet zien. Daarna gaat het nog zeker maanden duren voor iedereen weet waar hij of zij aan toe is. Lees in de volgende Rino meer over de bezuinigingsmaatregelen. Ook zal er regelmatig een nieuwsbrief via verschijnen waarin u op de hoogte wordt gehouden over dit onderwerp. (onder voorbehoud) 16 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 17

10 Oude op civiele EHBO gebaseerde protocol vervangen door groene versie Invoer nieuwe ZHKH protocol van start Het vertrouwde protocol Zelfhulp Kameradenhulp (ZHKH) gaat op de schop. Uit de lessons learned van recente militaire operaties blijkt het huidige op de civiele leest (EHBO) geschoeide protocol niet optimaal te werken. Het is dus tijd voor iets nieuws. De nieuwe ZHKH maakt korte metten met onpraktische elementen uit het oude protocol en is puur gericht op het handelen onder gevechtsomstandigheden. Uit lessons learned van recente operaties blijkt dat de civiele benadering van ZHKH in een militaire setting minder effectief is. Zorg moet ook onder vuur kunnen worden uitgevoerd, het meenemen van hulpmiddelen is beperkt en het evacueren van gewonden is niet altijd direct mogelijk. De oplossing lijkt voor de hand te liggen. Alle eerste hulphandelingen die op het gevechtsveld niet van belang zijn, zoals reanimatie, worden niet meer opgenomen in het protocol. Doel: een vergrootte overlevingskans van een gewonde collega onder gevechtsomstandigheden. Een vernieuwing van het protocol was hard nodig, zegt majoor Henk Jonker van het Opleidings- en Trainingscentrum Logistiek. Internationaal is men al langer bezig de eerste hulpverlening voor militairen aan te passen. Wij wilden ook toe naar een model beter aansluit bij de militaire omgeving. Verschillen Het nieuwe ZHKH wijkt drastisch af van het huidige protocol en is door het volgen van het Keep It Simple Stupid (KISS) principe veel eenvoudiger, korter en praktischer. Het zorg verlenen onder gevechtsomstandigheden staat centraal. De link met EHBO is grotendeels verdwenen en reanimatie verdwijnt als militaire basisvaardigheid. Aan de grondslag van dit besluit ligt een heldere redenering: De kans dat een militair op het gevechtsveld een acute hartstilstand krijgt, is zeer gering en bij een gewonde met een penetrerend letstel werkt reanimatie juist averechts. Maar er zijn meer noviteiten. Zoals het onderscheid tussen Care Under Fire en Tactical Field Care. Care under Fire Er is een directe dreiging voor eigen leven en is de te verstrekken zorg minimaal. Tactical Field Care Er is geen directe dreiging meer en is de zorg beperkt tot snelle controle van vitale lichaamsfuncties en gericht op snelle afvoer naar een veldhospitaal. Een andere grote wijziging is het vervangen van het begrip PAMAN (Persoonlijke veiligheid waarborgen, Andermans veiligheid waarborgen, Markeren, Alarmeren, Noodzakelijke hulp verlenen) door TMT (Toestand, Melden, Triage). In het nieuwe concept wordt onderkend dat in bepaalde situaties één hulpverlener voor meerdere gewonden moet zorgen. Er moet dan een handvat (triage) zijn om een behandelvolgorde vast te stellen. Invoering De invoering van ZHKH nieuwe stijl is ondertussen begonnen. Al zal nog niet iedereen daar onmiddellijk wat van merken. Eerst is de beurt aan de instructeurs van de eenheden. In de loop van 2011 wordt per compagnie één functionaris aan het Instituut Defensie Geneeskundige Opleidingen (IDGO) tot ZHKH trainer opgeleid. De trainers instrueren op hun beurt de onderofficieren van het eigen organisatiedeel en fungeren als vraagbaak in de methodiek. De onderofficieren rest uiteindelijk de taak hun onderdeel de juiste wijze van ZHKH bij te brengen. Zo zal de inktvlek zich uitbreiden tot het bij alle landmachteenheden is ingevoerd. Pas in april 2012 moeten alle CLAS eenheden (uitgezonderd NATRES) volgens de nieuwe procedure zijn opgeleid. Een snelle afvoer van de gewonden blijft de prioriteit. Dit nieuwe protocol en de daaruit voortkomende herziene werkwijze hebben ook gevolgen voor de persoonlijke uitrusting. In de toekomst krijgt elke militair bij operationele inzet de tourniquet (CAT), een wonddrukverband (Israëli bandage) en een gecomprimeerd gaas. Voor het O&T-aspect worden per eenheid trainingspakketten verstrekt. Het aantal hangt af van de trainingsverantwoordelijken per eenheid. 18 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 19

11 BELANGRIJK OM TE WETEN! JURIDISCHE HULP GEZOCHT? MUNITIE GEVONDEN? Lever gevonden munitie in bij de wacht. De wacht noteert wat is gevonden, waar en wanneer het is gevonden en zorgt dan dat het weer ingeleverd wordt bij het munitiecomplex, zodat het, indien onbeschadigd, weer gebruikt kan worden. Je zult niet als schuldige behandeld worden, integendeel wij stellen het als beveiligingsorganisatie zeer op prijs als je munitie bij de wacht komt inleveren. OPEN DEUREN EN RAMEN Check altijd of je als laatste het gebouw verlaat en sluit dan alle deuren en ramen ( ook het wc raampje). In ieder geval van je eigen ruimte, maar zorg er met elkaar ook voor dat het gebouw afgesloten is na de dienst. AANMELDEN BEZOEKERS Bezoekers meld je aan bij de wacht. Je kunt een richten aan: &Bewaking BG Oirschot RVS: CDC/DVD/DBBO/ REG_ZUID/BG_OIRSCH Bezoekers zonder geldig identiteitsbewijs dienen bij de wacht opgehaald te worden en voordurend begeleid te worden. Hiermee voorkom je dat ongeautoriseerden op de kazerne rondlopen. REISBEPERKINGEN Het duurt niet zo lang meer of de zomervakantie staat voor de deur. Ga je op vakantie naar een land waar een gewapend conflict plaatsvindt of naar Afghanistan, Irak, Iran, Noord- Korea, Pakistan, Turkmenistan of Wit- Rusland? Meld het dan uiterlijk 6 weken van te voren aan je commandant. Als je het gemeld hebt, heb je toestemming. Je beveiligingsfunctionaris informeert dan de MIVD. De MIVD zal dan bepalen of je gebrieft en/of gedebrieft moet worden over de veiligheidsrisico s waar je tijdens je reis mee te maken kunt krijgen. Je beveiligingsfunctionaris kan je ook nog informatie geven over waar je op moet letten als je op reis gaat. DEFENSIEPAS Per 1 juli 2011 is de nieuwe Defensiepas een feit. Smartcards die voor 1 november 2008 zijn uitgegeven zijn na 1 juli 2011 niet meer bruikbaar. Vraag zo snel mogelijk een Defensiepas aan bij de administratie van je eenheid. Als je dit niet doet, kun je na 1 juli niet meer inloggen op je pc, je kunt niet meer tanken bij de pospomp en niet meer de kazerne op. Ook krijg je dan een pincode om in te loggen op je pc. Heb je al wel een Defensiepas maar heb je de pincode niet meer? Bel * en kies optie 8 en vervolgens optie 2 om eerst je pincode te deblokkeren om vervolgens een nieuwe aan te vragen. RISICOLANDEN Afghanistan Irak Iran Noord Korea Pakistan Turkmenistan Wit-Rusland DEFENSIEPERSONEEL Privé-reis: IN PRINCIPE REISVERBOD toestemming door schriftelijke kennisgeving tenminste 6 weken voor aanvang reis, aan lijnmanager aan de MIVD/ACIV MIVD, VERBINDINGSINLICHTEINGEN- PERSONEEL, CRYPTOBEHANDELAARS, BIJZONDERE DIENST (ZG/G) Privé-reis: NIET TOEGESTAAN (behoudens ontheffing, bij dringende persoonlijke belangen, door de minister) Iedereen kan te maken krijgen met juridische aangelegenheden. In sommige gevallen komt het helaas zelfs zover dat er een rechter in het spel moet komen. Denk bijvoorbeeld aan een echtscheidingszaak of een uit de hand gelopen burenruzie. Hoe zit het dan met juridische bijstand en wat kun je verwachten van Defensie? Een groot misverstand is dat je altijd verplicht bent om een advocaat in te schakelen. Iedereen heeft weliswaar altijd recht op rechtsbijstand en dus recht op een advocaat, maar het is niet altijd verplicht. In sommige gevallen, bijvoorbeeld in hoger beroep, is die verplichting er wel. Maar bij die ruzie met je huurbaas mag je ook jezelf vertegenwoordigen. Daarnaast kun je ook altijd informatie inwinnen bij bijvoorbeeld een juridisch loket. Voordeel van een advocaat is dat iemand je bijstaat met verstand van zaken en die je de weg kan vertellen in het grote doolhof der wetten en regels. Nadeel is wel dat het niet goedkoop is. Wanneer je echter onder een bepaald inkomen en vermogen zit, kun je recht hebben op een zogenaamde pro deo -advocaat (officieel: een advocaat toegevoegd ). Afhankelijk van je inkomen zul je wel zelf een bijdrage moeten leveren. Voor de actuele inkomens- en vermogensgrenzen, kijk op (website van de Raad voor Rechtsbijstand). Heb je geen recht op rechtsbijstand van de staat, dan zul je zelf een advocaat moeten inschakelen. Gelukkig heb je naast de bekende namen zoals Moszkowicz ook nog een heleboel betaalbare advocaten. Kijk voor een overzicht op NA VIJVEN FILM: PARANORMAL ACTIVITY 2 Slecht nieuwe voor degenen die s nachts het lampje niet meer uit durfden te doen na het zien van Paranormal Activity 1. Deel 2 bezorgt opnieuw klamme handjes en een bonzend hart in de keel. Zoals bij praktisch alle vervolgdelen het geval is, ontkomt ook Paranormal Activity 2 niet aan de drang om alles wat zijn voorganger sterk maakte, nog eens extra dik aan te zetten, op te blazen en uit te vergroten. Waar in het eerste deel de nachtelijke beelden beperkt bleven tot één vaststaand camerastandpunt, krijg je nu een kijkje in bijna alle kamers van het huis. Naast die griezelige filmstijl bouwt regisseur Tod Williams ook verder op het originele verhaaltje en dat mag zeker als een pluspunt worden beschouwd. Minpuntje: Williams wil zijn publiek zo graag bang maken, dat hij soms net iets te snel over hen heen stapt om naar het volgende schrikmoment toe te werken. Tegen het einde ontspoort de film daardoor jammer genoeg, en de opgebouwde spanning wordt in één klap weggeslagen door dochters hypernerveuze camerabediening. Gelukkig weet Paranormal Activity 2 de effectiviteit van de handheldcamera voor het grootste gedeelte wel te benutten om je de koude rillingen te bezorgen. Houd je nachtlampje dus voor de zekerheid maar aan als je gaat slapen. Deze film is te huur bij O&O Bron: filmtotaal.nl Defensie vergoedt in het algemeen geen rechtsbijstand. Alleen wanneer je als gevolg van de uitoefening van je werk in een juridische procedure wordt betrokken, kun je een tegemoetkoming krijgen voor rechtsbijstand. Een verzoek hiervoor moet via de lijn bij C-LAS worden ingediend (zie Regeling tegemoetkoming kosten rechtskundige hulp op MP-net). Wat de baas wel voor je heeft geregeld, is de bijstand die je kunt krijgen van een officier-raadsman. Let wel, dit kan alleen wanneer je moet voorkomen bij de militaire rechter in Arnhem. Een officierraadsman is geen strafpleiter, maar kan aan de rechter wel goed de militaire achtergrond en persoonlijke omstandigheden uitleggen. Militair zijn, is immers een bijzonder beroep. En meer beeld en geluid daarbij geven, kan voor verheldering zorgen. Voor de officier-raadsman zelf is het ook zeer leerzaam. Hij krijgt immers de kans om een collega te helpen en een rechterlijk college te overtuigen met een goed verhaal. Op zoek naar een officier-raadsman of interesse om zelf officier-raadsman te worden? Kijk dan bij Juridische Zaken (JZ) op de intranetsite van 13 MechBrig of neem contact op met de brigadejuristen. 20 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 20 21

12 RINOSPORTIEF Oirschotse teams buiten de prijzen bij KL-toernooi zaalvoetbal KL-sportagenda tot juni april NMK Golf HCP 1 en 2 Senioren Nijmegen 28 april Survival run (Rhino bokaal) 13 Mechbrig Oirschot 4 mei Open kampioenschap Strandloop Senioren en vrouwen Den Haag 11 mei Open kampioenschap ODL oriëntering Senioren, veteranen1 en vrouwen GGW De Peel, Vredepeel 13 mei Open kampioenschap rugby Senioren Amsterdam 18 mei Open kampioenschap atletiek Senioren en vrouwen Uden 20 mei Open kampioenschap Engelse mijl Iedereen Amersfoort 25 mei NMK mountainbike Iedereen AOCS NM mei Open kampioenschap zeilen Senioren Den Helder 27 mei Open kampioenschap speedmars Senioren en vrouwen Breda De spits van het team van 17 Painfbat haalt uit. Zijn team eindigde als twintigste. Vijf teams deden namens 13 Gemechaniseerde Brigade mee aan de Koninklijke Landmacht-kampioenschappen zaalvoetbal. Dat toernooi vond plaats in Arnhem. De vijf teams hadden geplaatst voor het landmachttoernooi door goed te presteren tijdens de selectiewedstrijden in Oirschot. Geen van de deelnemende ploegen wist een podiumplek te veroveren in Arnhem, waar op behoorlijk niveau werd 42 BLJ (blauwe shirts) was het beste team van 13 Mechbrig met de vijfde plaats op de eindranglijst. gevoetbald. Het team dat met de eerste prijs weer naar huis ging, was 45 Painfbat, gevolgd door 13 Infbat uit Assen. Beste Oirschotse ploeg was die van 42 BLJ. 11 Tankbat eindigde als elfde. 13 Stafstaf werd negentiende, vlak voor 17 Painfbat GFPI dat op de twintigste eindigde. In totaal deden er 24 teams mee in Arnhem. Foto s: kpl1 Joshua Laisina Survival run in Oirschot Op 28 april vindt de survival run plaats op de RvS-kazerne in Oirschot. Het parcours bestaat uit 30 tot 35 hindernissen en is zeven kilometer lang. De wedstrijd is onderdeel van de Rhino Bokaal. Toertocht door de Kempen 2011 Dit jaar organiseert fietsclub WTC Welschap voor de negende keer een toertocht door de Kempen, speciaal voor Defensiepersoneel. Vorig jaar had de fietsclub maar liefst 223 inschrijvingen, een record. Dit jaar wil de organisatie dat aantal overschrijden en zo veel mogelijk fietsers van het Brabantse landschap laten genieten. Hachelijk moment voor het doel van 13 ststcie dat negentiende werd. De elfde plek was voor het team van 11 Tankbataljon (in de witte shirts). Toertocht door de Kempen 2011 Wat: fietstoertocht voor Defensiepersoneel, een tocht door de Brabantse Kempen, een keuze uit 75, 100 of 120 km Wanneer: Waar: Vliegbasis Eindhoven Info: wtc.welschap@gmail.com 22 > RINO APR 2011 RINO APR 2011 < 23

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken tekst: sgt. Derek de Vries Lees het volledige artikel in de FALCON Grizzly, this is Mike ready to copy nine-liner This is grizzly, ready to

Nadere informatie

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST DE KAZERNES VAN NEDERLAND 2012. Hier vind u een lijst van landmachtkazernes in Nederland. In de lijst vind u de eenheden die er gelegerd zijn en de plaats waar de kazerne staat. JOHANNES POSTKAZERNE, HAVELTE.

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

DAGORDER. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht.

DAGORDER. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht. DAGORDER Collega s, Minister Hennis en generaal Middendorp zijn dinsdagavond afgetreden. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht. En nu zijn ze op deze

Nadere informatie

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven.

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven. Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij de terugkeer van de laatste Task Force Uruzgan, Vliegbasis Eindhoven, 8 augustus 2010. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Commandant van

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

Nieuws van Kabouterbos

Nieuws van Kabouterbos Nieuws van Kabouterbos De afgelopen weken hebben we weer prachtige knutsels gemaakt: gouden bekers, voetballen en mooie gekleurde schaatsen. Bas ging sporten. Nu gaan we over op een ander thema: Bas op

Nadere informatie

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen!

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen! Nieuwsbrief Mascha Pijnenborg Uitgave 1, 2011 Nieuw jaar, nieuwe ploeg, nieuwe fiets Een nieuw jaar is begonnen! Mijn oude ploeg bestaat nu écht niet meer en ik start nu officieel bij het nieuwe Dolmans

Nadere informatie

Verbindende schakel in rampenbestrijding

Verbindende schakel in rampenbestrijding Verbindende schakel in rampenbestrijding en crisisbeheersing 2 Veiligheidsberaad De voorzitters van de 25 veiligheidsregio s vormen samen het Veiligheidsberaad. Dit landelijke overleg is opgericht in februari

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner:

Sta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner: Boetseweg 47 7895 AV Roswinkel telefoon: 0591 785 780 www.jolandalinders.com e-mail: info@jolandalinders.com IBAN: NL32 KNAB 0729 6439 99 BIC: KNABNL2H KvK nummer: 59561742 BTW nummer: NL155366701B02 Alsjeblieft!

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

Finale weekend club competitie

Finale weekend club competitie Finale weekend club competitie Ploegentijdrit Zaterdag stond als allereerst de ploegentijdrit op programma. Jawel hoor we moesten als eerste van start. We waren maar met 5 in plaats van 6 man. Start ging

Nadere informatie

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Hulp aan het thuisfront Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE VEVA OPLEIDING Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE TIEN MEEST GES INFORMATIE VOOR OUDERS EN VERZORGERS 1 2 3 4 Is er ondanks de bezuinigingen bij Defensie een toekomst voor leerlingen Veiligheid

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten.

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten. 1 Toespraak van de komend Commandant der Strijdkrachten, generaal Middendorp, bij de aanvaarding van het commando over de Nederlandse krijgsmacht op 28 juni 2012 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheid, dames en heren,

Koninklijke Hoogheid, dames en heren, Toespraak minister Eimert van Middelkoop voor de opening van het symposium Strategische samenwerking met het bedrijfsleven Sourcing, een kwestie van keuzes maken, Koninklijke Militaire Academie, Breda,

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 2030 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Directie Weerbaarheidsverhoging Afdeling veiligheidsregio's Schedeldoekshaven

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Vanuit de groep van Carina/Ellen De ouderkring van volgende week donderdag 19 mei gaat NIET door! Een nieuwe datum volgt nog.

Vanuit de groep van Carina/Ellen De ouderkring van volgende week donderdag 19 mei gaat NIET door! Een nieuwe datum volgt nog. Vanuit het team Langs deze weg kondigen wij het vertrek van onze gewaardeerde collega Jordi Erbé aan. Jordi gaat dichter bij huis, in Amersfoort, werken. Hij wil alle kinderen en ouders onwijs bedanken

Nadere informatie

COMPAGNIE IN DE WEST, A-CIE 42 BLJ

COMPAGNIE IN DE WEST, A-CIE 42 BLJ COMPAGNIE IN DE WEST, A-CIE 42 BLJ In middels is de Alfa Compagnie van 42 BLJ al helemaal gesetteld op Curaçao, het Goosenest is ruimschoots betrokken. De eerste maand heeft de compagnie al een intensief

Nadere informatie

Nieuwsbrief nr. 15 2015-2016.

Nieuwsbrief nr. 15 2015-2016. Prot. Chr. Basisschool t Haimstee Linge 24 9642 HW Veendam www.cbs-haimstee.picto.nl Nieuwsbrief nr. 15 2015-2016. Kind op Maandag. Het thema van deze week is: Er komt een tijd.. Jesaja 9:1-6; 11:1-10;

Nadere informatie

De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat.

De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat. Hoofdredactie: Paul Meekhof mei / juni 2015 Pagina s : 10 NR 4 De foto hierboven laat het eigenlijk al zien, waar dit nummer overgaat. De herdenking van afgelopen 4 mei en de viering van 5 mei. Voor het

Nadere informatie

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen.

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen. PSO Weet jij al welke richting je op wilt na het VMBO? Nu je een sector gaat kiezen, is het best slim om alvast rond te kijken welke opleidingen er zijn. En natuurlijk welke bij je past! Deze les maak

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Informatieblad W.V. De Jonge Renner Wielrennen Jeugd

Informatieblad W.V. De Jonge Renner Wielrennen Jeugd Informatieblad W.V. De Jonge Renner Wielrennen Jeugd Inhoudsopgave 1. Voorwoord 2. Contact 3. Ik vind wielrennen heel leuk hoe nu verder? 4. Trainingen 5. Huisregels 6. Jeugdcategorieën 7. Materiaal 8.

Nadere informatie

foto s sina willmann haar mannetje

foto s sina willmann haar mannetje foto s sina willmann Sina Willmann staat haar mannetje De wereld van quadraces staat bij het brede publiek voornamelijk bekend als een echte mannenwereld. Er zijn echter ook dames die hun mannetje weten

Nadere informatie

LES 11. Respect tonen of een lesje leren? Sabbat

LES 11. Respect tonen of een lesje leren? Sabbat LES Respect tonen of een lesje leren? Heb je ooit het gevoel dat je niet respectvol of eerlijk werd behandeld? Behandel jij anderen altijd op die manier? Omdat we allemaal Gods kinderen zijn, moeten we

Nadere informatie

28 augustus 2015. Vreedzame school. Nieuw meubilair groep 3. Lydia

28 augustus 2015. Vreedzame school. Nieuw meubilair groep 3. Lydia 28 augustus 2015 Vreedzame school Inmiddels zitten de eerste weken er weer op en zijn alle groepen goed begonnen. U heeft in de informatiefolders van de verschillende groepen kunnen lezen dat er in de

Nadere informatie

Waarom PPMO? Periodiek Preventief Medisch Onderzoek voor repressief brandweerpersoneel

Waarom PPMO? Periodiek Preventief Medisch Onderzoek voor repressief brandweerpersoneel Waarom PPMO? CAO-afspraak: individuele monitoring i.p.v. leeftijdsgrens voor werken in repressieve functie Behoefte aan eenduidige keuringen en testen Bijzondere karakter van brandweerman of vrouw maakt

Nadere informatie

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht Beroepsmilitair bij de Koninklijke Landmacht 1 Inleiding Duur van de voorlichting en inhoud Voorlichting beroepsmilitair Koninklijke Landmacht Aansluitend aan de voorlichting mogelijkheid tot: Solliciteren

Nadere informatie

Reclasseringsmedewerkers aan het woord over 2014 Jaarverslag in het kort Reclassering Nederland

Reclasseringsmedewerkers aan het woord over 2014 Jaarverslag in het kort Reclassering Nederland Reclasseringsmedewerkers aan het woord over 2014 Jaarverslag in het kort Reclassering Nederland Reclasseringsmedewerkers aan het woord over 2014 Jaarverslag in het kort Reclassering Nederland 2 3 Inhoud

Nadere informatie

Sindbad. De Vier Windstreken

Sindbad. De Vier Windstreken Nieuwsgierig naar de wereld achter de horizon, vertrekt Sindbad op een schip naar Oost-Indië. Hij bevaart alle zeeën en oceanen waar de zon op schijnt en beleeft de meest fantastische avonturen. Hongerige

Nadere informatie

Almelo, 8 juli 2015. En dat is niet zo makkelijk voor iedereen want de meeste kinderen zijn gewend aan school, vrienden, azc, enz, enz.

Almelo, 8 juli 2015. En dat is niet zo makkelijk voor iedereen want de meeste kinderen zijn gewend aan school, vrienden, azc, enz, enz. Almelo, 8 juli 2015 Onderwerp: Moeilijk verhuizen! Beste heer/mevrouw Ik ben (...) Ik ben 14 jaar oud. Ik woon met mijn ouders en mijn 2 kleine broertjes in azc Almelo. In deze vakantie moeten er ongeveer

Nadere informatie

hun familie, geachte aanwezigen,

hun familie, geachte aanwezigen, Toespraak van de minister van Defensie, J.S.J. Hillen, ter gelegenheid van de uitreiking van de eerste universitair erkende diploma s van de Nederlandse Defensie Academie op 26 maart 2012 te Den Helder.

Nadere informatie

Reservist bij de Koninklijke Marechaussee. De leukste baan! naast je werk of studie

Reservist bij de Koninklijke Marechaussee. De leukste baan! naast je werk of studie Reservist bij de Koninklijke Marechaussee De leukste baan! naast je werk of studie Operationeel Centrum Mobiel toezicht veiligheid Grensbewaking Schiphol Beveiliging Koninklijk Huis Als het erop aankomt

Nadere informatie

Noach bouwt een ark Genesis 6-8

Noach bouwt een ark Genesis 6-8 2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met

Nadere informatie

Nieuwsbrief CBS De Schalmei

Nieuwsbrief CBS De Schalmei Nieuwsbrief CBS De Schalmei Je mag zijn wie je bent en gebruik maken van je talent! Schooljaar 2014-2015 nieuwsbrief 18 vrijdag 12 juni 2015 Beste ouders, Het doet mij goed om te zien hoe actief vele mensen

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

Hans van Rooij VERSTAG

Hans van Rooij VERSTAG Hans van Rooij VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

Beste ouders/verzorgers van kinderen van De Waterkant,

Beste ouders/verzorgers van kinderen van De Waterkant, Info 4 Datum: 9-10-2015 Beste ouders/verzorgers van kinderen van De Waterkant, We hebben op de Waterkant een intensieve, soms ook wat emotionele week achter de rug. In deze Info kunnen jullie lezen over

Nadere informatie

Stefan Slot Vriezenveen

Stefan Slot Vriezenveen Beste sponsoren, Zoals jullie waarschijnlijk wel mee hebben gekregen is vorige week de marathon van New York afgelast. De reden waarom deze afgelast is lijkt mij volkomen terecht! Maar het moment en de

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke

Nadere informatie

INFORMATIE BULLETIN 29 augustus 2015 WEEKOVERZICHT

INFORMATIE BULLETIN 29 augustus 2015 WEEKOVERZICHT INFORMATIE BULLETIN 29 augustus 2015 WEEKOVERZICHT Maandag 31 augustus 19.00 uur Ouderavonden groepen 8 19.30 uur Ouderavonden groepen 1/2, 3 en 6 Dinsdag 1 september Meester Tim s ochtends afwezig Juf

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over peuterschool t Koggeschip

Veel gestelde vragen over peuterschool t Koggeschip Veel gestelde vragen over peuterschool t Koggeschip Juni 2014 Wat is een peuterschool? De peuterschool is een combinatie van kinderdagverblijf en voorschool. Hier komen alle kinderen in de wijk van 2,5

Nadere informatie

werken bij DEFENSIE MARINE Denk je aan de Marine, dan denk je aan schepen. Logisch, want die hebben we bij de Marine in alle soorten en maten. Van mijnenjagers tot onderzeeboten. Toch is de Marine meer

Nadere informatie

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR

GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR GRAAG STELLEN WIJ ONS AAN U VOOR Altijd al gezocht naar een trainingsconcept voor uw medewerkers waar je meteen van zegt: GewoonDoen! Nu is deze kans eindelijk aanwezig en wel voor een deelnameprijs van

Nadere informatie

Maatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B

Maatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B Maatschappelijke Zorgboerderij Amatheon Nikki van Berlo Jasmijn Borms Joy Willems T4B Inleiding Ons groepje bestaat uit Nil

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor:

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 4: Nieuwsbrief 1 (januari 2015) In deze nieuwsbrief aandacht voor: Terugblik Kinderyoga Rots & Water De Sterrenplukmachine Theaterweek Thema avond (hoog)gevoeligheid

Nadere informatie

1Wat is examenvrees eigenlijk?

1Wat is examenvrees eigenlijk? 8 1Wat is examenvrees eigenlijk? Lars is bang voor spinnen. Toen hij de foto op dit werkboek zag, kreeg hij kippenvel en ging hij anders ademhalen. Toen we Lars vroegen of de spin hem kon bijten, riep

Nadere informatie

Nationaal Nummerplan Ambulancezorg Nederland

Nationaal Nummerplan Ambulancezorg Nederland Nationaal Nummerplan Ambulancezorg Nederland Versie 5.4 Februari 2016 Nationaal nummerplan Ambulancezorg Nederland versie 5.4 Referentie: Landelijk Kader Fleetmap C2000 versie 2015 Uniform Begrippenkader

Nadere informatie

Als er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison

Als er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison 40 HOOFDSTUK 4 Zeven ingrediënten voor effectieve koude acquisitie 41 Als er een manier is om het beter te doen, vind die dan - Thomas A. Edison Koude acquisitie hoort helaas tot een van de minst geliefde

Nadere informatie

Voedselbanken. door Tim

Voedselbanken. door Tim Voedselbanken door Tim 1 Hoofdstukken: 1. Inleiding/voorwoord 2. Wanneer en hoe is de voedselbank ontstaan? 3. Wat doet de voedselbank? 4. Waar en hoeveel voedselbanken zijn er? 5. Wanneer krijg je een

Nadere informatie

SCHOOLVOETBALTOERNOOI 2015 En de winnaar is.. Zandberg D1!!!!! De tweede thriller in twee dagen tijd in het Rat Verlegh-stadion;

SCHOOLVOETBALTOERNOOI 2015 En de winnaar is.. Zandberg D1!!!!! De tweede thriller in twee dagen tijd in het Rat Verlegh-stadion; jaargang 17 nummer 13 donderdag 04-06-2015 KBS De Zandberg Zandberglaan 60-62 4818 GL Breda Deze nieuwsbrief wordt verspreid onder alle ouders, personeelsleden en diverse betrokkenen. Wilt u informatie

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Nieuwsflits juli 2014

Nieuwsflits juli 2014 Nieuwsflits juli 2014 Samen bouwen in Vertrouwen Nog maar een kleine 2 weken en dan is het vakantie wat is het weer enorm snel gegaan. En wat hebben we allemaal weer ontzettend veel geleerd! Vanaf deze

Nadere informatie

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.

Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar

Nadere informatie

BESTE OUDERS EN VERZORGERS, Zo wordt de begeleiding van de groep goed verzorgd en verandert er weinig voor de kinderen.

BESTE OUDERS EN VERZORGERS, Zo wordt de begeleiding van de groep goed verzorgd en verandert er weinig voor de kinderen. BESTE OUDERS EN VERZORGERS, De eerste twee schoolweken van 2016 zitten er weer op. Iedereen is weer goed begonnen en gelukkig zijn alle ogen en bijna alle vingers heel gebleven tijdens de viering van Oud

Nadere informatie

D i g i t a l e n i e u w s b r i e f. Openbare basisschool Prof. Kohnstamm Nummer 1; schooljaar 2013/2014

D i g i t a l e n i e u w s b r i e f. Openbare basisschool Prof. Kohnstamm Nummer 1; schooljaar 2013/2014 VANUIT DE SCHOOLLEIDING Start nieuwe schooljaar Het nieuwe schooljaar is deze week van start gegaan. Op maandagmorgen waren er heel veel kinderen die zin hadden om weer naar school te gaan! Gelukkig want

Nadere informatie

Sint Maarten spel Klas 1

Sint Maarten spel Klas 1 Sint Maarten spel Klas 1 Muziek instrumentaal Vier vrouwen staan bij de poort te wachten Vrouw 1 Vrouw 2 op om Vrouw 1 Het begint al donker te worden, ik begrijp niet waar ze blijven. Straks wordt de poort

Nadere informatie

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders

plastraining voor kinderen adviezen voor ouders plastraining voor kinderen adviezen voor ouders Uw kind start met een plastraining op de polikliniek Kindergeneeskunde van het OLVG. Uw kind volgt de training omdat hij problemen heeft met zijn blaas.

Nadere informatie

Samenvatting voor Bent u een man of een vrouw? (N=164) Antwoord Telling Percentage

Samenvatting voor Bent u een man of een vrouw? (N=164) Antwoord Telling Percentage Resultaten Brandweeronderzoek (Regio Utrecht) Aantal respondenten Aantal respondenten in deze vragenlijst: 164 Totaal aantal respondenten in deze vragenlijst: 3701 Percentage van het totaal: 4.4% Samenvatting

Nadere informatie

Beste vrienden, ik mag jullie vandaag vertellen over de laatste week van het leven van Jezus.

Beste vrienden, ik mag jullie vandaag vertellen over de laatste week van het leven van Jezus. 1 Beste vrienden, ik mag jullie vandaag vertellen over de laatste week van het leven van Jezus. 2 Het verhaal De Goede Week Trouw, Hoop en Spijt Ik wil jullie vandaag vertellen over de Goede Week. Dat

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm In 2011 gingen mijn man en ik 10 dagen op vakantie naar Cyprus. Toen we geland waren, stond er een taxi klaar, om ons naar ons vakantieverblijf, te brengen.

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

ROFFELTJE. Hij ziet het niet

ROFFELTJE. Hij ziet het niet Spechtstraat 49, 3853 VA, Ermelo, 0341-552284 ROFFELTJE > Hij ziet het niet Vol vertrouwen legt hij zijn kleine bruine handjes in die van mij. Ik heb zwarte Piet gezien vertelt hij me met glanzende bruine

Nadere informatie

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden Timemanagement Als manager heb je veel verschillende werkzaamheden: je geeft leiding aan je medewerkers, maar je hebt ook je eigen taken. Je hebt met je medewerkers te maken, met andere collega s en afdelingen

Nadere informatie

Informatie over zorgzwaartepakketten

Informatie over zorgzwaartepakketten Informatie over zorgzwaartepakketten voor cliënten, familie en andere betrokkenen Voor wie is deze folder? Deze informatie is voor mensen met psychiatrische problemen die voor langere tijd bij GGZ ingeest

Nadere informatie

Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop

Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop Inhoudsopgave: Zo gaat het eruit zien! Wat zijn de mogelijkheden? Waarom hoef je geen pak aan? Een nieuwe uitvinding! Een bewoonster

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Hallo allemaal! Nieuwsbrief 7 maart seizoen 2014-2015! BELANGRIJK!!!!!!!!!

Hallo allemaal! Nieuwsbrief 7 maart seizoen 2014-2015! BELANGRIJK!!!!!!!!! Hallo allemaal! Nieuwsbrief 7 maart seizoen 2014-2015! BELANGRIJK!!!!!!!!! Hallo allemaal, het is weer tijd voor een nieuwsbrief! We zitten alweer in maart en zijn we in de tweede periode van dit seizoen

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Uitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp.

Uitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp. Verblijf van Tautvydas Rindzevicius in Kabaya/RWANDA in het kader van het bezoek aan wezen en kwetsbare kinderen gesponsord door de Jyambere stichting. Inleiding Tijdens de periode van juli-augustus 2015,

Nadere informatie

Iedereen heeft een eigen verhaal

Iedereen heeft een eigen verhaal informatie voor ouders Iedereen heeft een eigen verhaal > Goed om te weten als uw kind tijdelijk bij JJC verblijft Uw zoon of dochter gaat tijdelijk naar JJC in Den Haag. Wij gaan uw kind intensief begeleiden

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Let op: Alleen gesproken woord geldt! Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter opening van het congres Maak jezelf Zichtbaar op 11 maart 2010 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, We leven in het

Nadere informatie

Masters hangen aan Eelco's lippen...

Masters hangen aan Eelco's lippen... Masters hangen aan Eelco's lippen... De spanning voor het WK-Masters in Lyon loopt bij de deelnemers aan Project 2015 al danig op. Daarom hebben we Eelco gevraagd of hij een keer met ons wilde praten over

Nadere informatie

Strategieles Verwijswoorden (Relaties en verwijswoorden) niveau A

Strategieles Verwijswoorden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Strategieles Verwijswoorden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip maak je altijd opdrachten. Sommige opdrachten gaan over verwijswoorden. Je moet dan zeggen naar

Nadere informatie

Van harte gefeliciteerd!

Van harte gefeliciteerd! Obs De Plaats Schoolwerf 1 1657 LD Abbekerk T: 0229-581278 E: info@obsdeplaats.nl Zaterdag 14 maart Woensdag 18 maart Donderdag 19 maart Vrijdag 13 maart 2015 Ophalen oud papier. Lopers zijn: Smit (lindenstr)(2014),

Nadere informatie

Voor de ouders en verzorgers,

Voor de ouders en verzorgers, Voor de ouders en verzorgers, Deze nieuwsflits start ik met een terugblik op de ouderavond die we afgelopen dinsdagavond gehouden hebben. We mochten deze avond 13 ouders en 14 collega's begroeten. Onze

Nadere informatie