Zaal DACTYLO 1.1 Bart Strengers: Planbureau voor de Leefomgeving

Transcriptie

1 Zaal DACTYLO 1.1 Bart Strengers: Planbureau voor de Leefomgeving

2 Klimaatbeleid in Nederland Bart Strengers (PBL) 3 mei 2019

3 Het Planbureau voor de Leefomgeving Bart Strengers Klimaatdag Oostende - 3 mei 2019

4 Sector Klimaat Lucht en Energie (KLE) Internationaal onderzoek met IMAGE 3.0 Pieter Boot Detlef Van Vuuren

5 Sector Klimaat Lucht en Energie (KLE) Bijdragen aan IPCC-scenarios en rapporten IMAGE 3.0

6 Sector Klimaat Lucht en Energie (KLE) Ondersteuning klimaatbeleid: Internationaal: monitoring mondiaal klimaatbeleid (NDCs) Europees: ondersteuning bij de klimaatonderhandelingen (COPs) Nationaal: Ondersteuning onderhandelingsproces en doorrekening en monitoring van het resultaat Regionaal: Opzetten regionale aanpak

7 Mijn bijdrage aan PBL (en voorgangers) : TARGETS onder leiding van Jan Rotmans : IMAGE: biomassa, landbouw & klimaat 2013-heden: Nationale studies: biomassa, negatieve emissies, etc. Lid van de NL-delegatie IPCC Ondersteuning Klimaatbeleid Stimulering Duurzame Energie (SDE+) 2006-heden: klimaatdebat

8 Klimaatbeleid in Nederland 2013: Energie-akkoord 40 organisaties: werkgevers, werknemers en milieu- en natuur 14% duurzaam in 2020 en 16% in 2023 Energiebesparing 1,5% per jaar voltijdsbanen 2015: Akkoord van Parijs 2017: Regeerakkoord In Nederland nemen we maatregelen die ons voorbereiden op een reductie van 49% in 2030.

9 Rol van het PBL Monitoring energieakkoord in Nationale Energieverkenningen

10 PBL: Analyse regeerakkoord 49% reductie in 2030 consistent met Parijs Maatregelen dekken de helft hiervan Klimaatakkoord moet leiden tot aanvullende maatregelen

11 Het Klimaatakkoord (in wording) 2018 in het teken van polderen aan 5 onderhandelingstafels

12 Het klimaatakkoord (in wording) 21 dec 2018: Ontwerp klimaatakkoord 600 maatregelen die optellen tot 49%? 20 dec 2018: Klimaatwet aangenomen 95% CO 2 -reductie in 2050 tov 1990 Iedere vijf jaar een Klimaatplan 4 e donderdag van oktober Klimaatdag

13 Doorrekening ontwerp klimaatakkoord Doel 48,7 Mt binnen bandbreedte van 31 tot 52 Mt, maar wordt waarschijnlijk niet gehaald: veel voorstellen nog niet volledig duidelijk gedragsreactie van burgers en bedrijven is onzeker Nationale meerkosten: 1,6 tot 1,9 miljard per jaar in 2030 Kapitaalskosten: 4 tot 4,9 miljard Operationele kosten: 0,6 tot 1,4 miljard Afname energiekosten: 3 tot 4,4 miljard

14 Hoeveel wil de burger (18+) per maand betalen? = 1,6 miljard per jaar = 0,2 tot 0,3% van het BNP

15 Maatschappelijke onrust over kosten Gebruikte argumenten : Kosten referentiescenario! Energietransitie kost meer dan 1000 miljard voor 0,0003 Energieakkoord kost 107 miljard Maar: Optelsom van (te hoge) investeringen, subsidies, gederfde belastinginkomsten Toch: er zijn winnaars en verliezers kostenverdeling is belangrijk financiering gaat niet vanzelf

16 Regionaal klimaatbeleid

17 Energieregio s Bottom-up 30 energieregio s gedefinieerd Voordelen: Zelf gekozen gebied geeft sterkere betrokkenheid Bestuurlijke groeven minder dominant Nadelen: Juridische basis is niet sterk Wat als het allemaal wat minder gaat?

18 Regionaal klimaatbeleid

19 Regionale Energie Strategie (RES) Integrale visie voor energietransitie in regio Uitwerking van Klimaatakkoorddoelen 35 TWh uit zon en wind op land Afstemming vraag en aanbod warmtevoorziening GO Gezamenlijk keuzes maken voor: de opwekking van duurzame elektriciteit de warmtetransitie in de gebouwde omgeving de daarvoor benodigde opslag en energie-infrastructuur. Geen regiodoelen voor industrie, landbouw en mobiliteit

20 : RES-pilots in 7 regio s Regio ateliers

21 Regionale Energie Strategie (RES)

22 Regionale Energie Strategie (RES)

23 Regionale Energie Strategie (RES)

24 Regionale Energie Strategie (RES)

25 Regionale Energie Strategie (RES)

26 Regionaal klimaatbeleid

27 Leidraad Warmtevisie Technische-economische startanalyse door PBL met het Vesta-Mais model Zestal warmtestrategieën op wijkniveau Kosten Nationaal/Maatschappelijk Verschillende eindgebruikers 27

28

29 Regionaal klimaatbeleid

30 Transitievisie warmte 6 maanden na RES 1.0

31 Gaan we het (op tijd) redden? Wat betreft elektriciteitsvermogen waarschijnlijk wel: 35 TWh betekent 8 GW wind op land en 23 GW zon Nu 3.2 GW wind op land en in GW Nu 4 GW zon en nog 18 GW in de SDE-pijplijn Nog extra nodig: 2 GW wind op land en 1 GW zon Bottleneck Infrastructuur Inpassing in de omgevingsvisies Verduurzaming warmte is onduidelijker Complex en relatief duur Vergt veel van de burger

32 Maar ook Politiek landschap is veranderd sinds 20 maart NIMBY leidt o.a. tot Windmolenterrorisme

33 Dank voor uw aandacht!

34 Regio s hebben vaak hoge ambities

35 Zes strategieën met Vesta-Mais Drie strategieën zonder gas 1. Elektrische warmtepomp met gebouwisolatie 2. HT-warmtenet met basisisolatie 3. LT-warmtebronnen met gebouwisolatie; elektrische warmtepomp indien geen LT-warmtebron aanwezig Drie strategieën met (duurzaam) gas: 4. Hybride warmtepomp met basisisolatie 5. Gasketel met basisisolatie 6. Gemengde strategie 35

36 19 maart 2019; Het grote circus RES; Jan

37 Metropoolregio Eindhoven

38 PBL: Betekenis Parijs voor Nederland 2 doel: 85-95% reductie in doel: >100% reductie in tot 50% reductie in 2030

39 Lessen uit de RES-pilots Nieuw elan: betrokkenheid en creativiteit Energie is nieuw in de regio => leercurve doorlopen Huidige governance inflexibel <-> leren Eilandstrategie: mismatch vraag en aanbod Aanbod: veel elektriciteit en weinig warmte Energieneutraal is (heel) moeilijk Schrik om landschappelijke impact viel mee PBL in deze fase onbelangrijk

40 Resultaten in WebApp Buurteigenschappen (13404 buurten) CBS Buurtcode CBS Wijkcode Gemeente Energieregio Provincie Aantal woningen Aantal utiliteit Aantal woningequivalent Resultaten per buurt Pandeigenschappen startsituatie Energielabel* Bouwjaar* Functie* * pandgeometrieën, modus van vbo s Startsituatie Referentiescenario Strategie aardgasvrij 1 Strategie aardgasvrij 2 Strategie aardgasvrij 3 Strategie aardgasvrij 4 Strategie aardgasvrij 5 Strategie aardgasvrij 6 Vraag aardgas Vraag groengas Vraag HT-warmte Vraag LT-warmte Vraag Elektriciteit Vraag Elek. t.b.v. warmte Totale warmtevraag CO2 uitstoot Maatschappelijke kosten

41 PBL en de RES Eerst kleine rol Nu grote rol : Monitoring RES Leidraad warmtetransitievisie (Vesta-MAIS) KEV + regio-hoofdstuk Tussendoor veel kennis aan tafel : Expertise centrum warmte & Nationaal Programma RES Inhoud RES & samenhang met andere opgaven Veel leren (bijv. Drechtsteden) Nieuwe kennisrelatie met decentrale overheden (COP in PBL)

42 PBL bingo Klimaatakkoord KEV NP RES RES RES Monitor ECW Warmte visie Leidraad VIVET POVI NOVI GOVI

43 Er moet nog veel gebeuren Veel regio s al aan de slag RES format en register opzetten Omgevingsvisies maken (NOVI, ) RES monitoringssystematiek maken Informatievoorziening op orde maken (VIVET) Energie-infrastructuur van de toekomst verkennen Leidraad transitievisie warmte opleveren (Vesta-MAIS)

44 Van belang Overeenstemming over eindbeeld tussen Regio en Rijk Passende beleidsinstrumenten voor Regio en Rijk Afstemming rollen van Rijk, provincies en gemeenten Rijk gaat Regio faciliteren (proces, financieel, juridisch) Regio en Rijk moeten beide burger faciliteren Interregionale afstemming mogelijk maken Inspraak burgers bij vaststelling Omgevingsvisie Opgaven combineren

45 Risico s Burger kent zijn gemeente, maar zijn regio nog niet zo. Veel flexibiliteit gevraagd: ontwikkeling al doende Energie-infrastructuur is limiterende factor Zeer hoog tempo gevraagd. Binnen 1 jaar afstemming: Draagvlak Ruimtelijke kwaliteit Energie-infrastructuur 19 maart 2019; Het grote circus RES; Jan

46 Download deze presentatie op