Toezicht. De kwaliteit van liquiditeit en solvabiliteit van gerechtsdeurwaarderskantoren. Voorwoord directie. Inhoud:

Transcriptie

1 Zesde jaargang Nummer 1 Augustus 2010 Toezicht Toezicht is een uitgave van het Bureau Financieel Toezicht en verschijnt 2 keer per jaar Inhoud: Pag. 3 FIU-Nederland Pag. 4 Interview met mr. H.F. van den Haak Pag. 8 Wijziging klachtenbeleid notariaat financieel toezicht 2010 Pag. 9 De kwaliteit van liquiditeit en solvabiliteit van gerechtsdeurwaarderskantoren Pag. 10 Versterking WNA-toezicht Pag. 12 Column door Marcel Pheijffer De kwaliteit van liquiditeit en solvabiliteit van gerechtsdeurwaarderskantoren. De gerechtsdeurwaarder is in de eerste plaats: openbaar ambtenaar. Daarnaast is de gerechtsdeurwaarder ook ondernemer. De uitdaging is om een evenwicht te vinden tussen normen en waarden van het ambt en een rendabele bedrijfsuitoefening. Door stijgende voorfinanciering en toenemende concurrentie kunnen de liquiditeit en solvabiliteit van het gerechtsdeurwaarderskantoor verslechteren en daardoor komt een gezonde bedrijfsvoering onder druk te staan. Gezien de huidige marktontwikkelingen zijn liquiditeit en solvabiliteit belangrijke aandachtspunten bij het door het Bureau Financieel Toezicht uit te oefenen financieel toezicht. Lees het hele artikel op pagina 9. Voorwoord directie Geachte lezers, Wellicht kent u het gevoel, zo vlak voor je vakantie moet er nog van alles worden afgemaakt en weggewerkt. Nog even schoon schip maken. Zo vergaat het mij ook ten aanzien van dit voorwoord. De laatste dag voor de vakantie nog even een voorwoord schrijven. Met de kennis van nu!, om een link te leggen met de kritische beschouwing van Marcel Pheijffer elders in dit nummer, moet ik dat natuurlijk anders gaan doen. Immers, zaken direct oplossen en aanpakken is meestal de beste remedie, in plaats van te wachten en ze te laten liggen tot het laatste moment.

2 Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus In het voor u liggende blad Toezicht wordt ingegaan op actualiteiten en FIU-Nederland omgevingszaken die het BFT in zijn toezichtstaak raken. Zo wordt stil gestaan bij het door het FIU in te voeren nieuwe meldsysteem. Een web-based applicatie waarmee, nog eenvoudiger dan nu, zaken kunnen Bij de FIU-Nederland (Financial Intelligence Unit) komen jaarlijks honderdduizenden meldingen binnen van ongebruikelijke transacties. Deze meldingen zijn voor een belangrijk deel afkomstig van financiële instellingen, handelaren en vrije beroepsbeoefenaren. Binnen FIU-Nederland worden deze meldingen geanalyseerd en op basis van vastgestelde criteria worden gemeld aan het FIU. Qua systematiek kan hier een vergelijking worden getrokken met eveneens webbased systeem DiginBFT. Een systeem wat zijn waarde inmiddels heeft verdacht verklaard. Verdachte transacties worden ter beschikking gesteld aan opsporingsdiensten in binnen- en buitenland waardoor witwassen en financiering van terrorisme wordt voorkomen en bestreden. bewezen. Verder wordt ingegaan op het nieuw in te voeren klachtbeleid financieel toezicht van het BFT. Het klachtbeleid Nieuw systeem voor melden ongebruikelijke transacties in zicht Wel zal de nieuwe wijze van invoeren tijdelijk extra inspanning kosten, temeer omdat de nieuwe applicatie is ontwikkeld Meer informatie Meldende instellingen worden de komende maanden per brief of per heeft meer structuur gekregen en is hier Het huidige systeem waarop meldingen voor FIU s wereldwijd en niet specifiek op nader geïnformeerd over de invoering van en daar aangescherpt ten opzichte van een eerdere versie. Naar het zich laat zeker nader worden geïnformeerd. van ongebruikelijke transacties de Nederlandse situatie is toegesneden. het nieuwe systeem. Meer informatie is te Colofon aanzien, zal het op 1 augustus 2010 van kracht worden. Vervolgens zal in het najaar eveneens een klachtenbeleid Daarnaast nog een interview met mr. H.F. van der Haak naar aanleiding van het door hem geschreven boek over binnenkomen en worden verwerkt is sterk verouderd. Het is niet compatibel met moderne systemen en zorgt voor hoge FIU-Nederland stimuleert met deze aanschaf standaardisatie van de FIU-werkprocessen en draagt bij aan vinden op Barbara Stolte namens FIU Nederland voor de gerechtsdeurwaarders worden 20 jaar ontwikkelingen in het notariële kosten. Ook is de applicatie onvoldoende internationale informatieuitwisseling. Toezicht is een uitgave van vervaardigd en gepubliceerd. tuchtrecht. Een lezenswaardig en zeer in staat (inter)nationaal aan te sluiten bij Bureau Financieel Toezicht Ten aanzien van de deurwaarders informatief boek voor iedereen die iets informatieuitwisseling. Euclideslaan 201, 3584 BS Utrecht wordt in dit nummer, naast een met het notariaat en tuchtrecht notariaat Daarom heeft de FIU-Nederland gekozen Postbus 14052, 3508 SC Utrecht knipoog in de strip van mr. Jesse van te maken heeft. om eind 2010 met een nieuwe applicatie Telefoon: Muylwijck, ingegaan op het belang van Verder wil ik u nog wijzen op het te gaan werken. Hiermee kunnen tevens Fax: een goede solvabiliteit en liquiditeit eind juni verschenen BFT jaarverslag bewerkingen en analyses efficiënter en Website: binnen de deurwaarderij en wordt nog over Daarin wordt stilgestaan effectiever worden uitgevoerd. Zo worden bft.post@bureauft.nl even kort stil gestaan bij het rapport bij de actuele ontwikkelingen op betere opsporingsresultaten bereikt Voorfinanciering dat door het BFT in het gebied van toezicht (zowel ten wat een gunstige invloed heeft op de Redactie: drs. Jan W.E. Nagtegaal RA maart 2010 is gepubliceerd. Het rapport aanzien van het notariaat, als ook op financiële integriteit. en Douwe A. Steensma RA Vormgeving en realisatie: Peter van der Poel Voorfinanciering is terug te vinden op de website van het BFT. In dit nummer treft u ook een artikel aan waarin wordt ingegaan op de de terreinen van Wwft, advocatuur, gerechtsdeurwaarders, etc.). Rest mij u een fijne en welverdiende Gevolgen voor meldende instelling: tijdelijk extra inspanning ontwikkelingen binnen (en buiten) vakantie te wensen en ik hoop dat u veel Er kan straks alleen nog via de Toezicht verschijnt twee keer per jaar. het BFT ten aanzien van het nieuwe plezier beleeft aan het lezen van deze webapplicatie worden gemeld. Een Wna-toezicht. Binnen het BFT zijn we aflevering van het blad Toezicht! meldende instelling kan daarbij kiezen Het Bureau Financieel Toezicht besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de informatie in dit blad. Onjuistheden kunnen echter voorkomen. Het Bureau Financieel Toezicht is niet aansprakelijk voor onjuistheden of enig handelen op grond van de in dit blad geschreven artikelen. Uitsluitend met schriftelijke toestemming en met uitdrukkelijke bronvermelding van het BFT is het toegestaan de in dit van het BFT afkomstige blad opgenomen informatie geheel of gedeeltelijk op enigerlei wijze over te nemen en/of te verspreiden. bezig met het opzetten van een nieuw toezichtsmodel. Een model dat risico gericht is en uitgaat van een afdoende informatiepositie (ten aanzien van de onder toezicht gestelden) voor de toezichthouder. Een uitdaging van formaat om daaraan een nadere invulling te geven. In de komende nummers van dit blad, maar ook bij andere gelegenheden, zult u daarover Augustus, 2010 Geert Pieter Vermeulen om een webformulier in te vullen of om een bestand met transactiegegevens te verzenden. Voor meldende instellingen die nu de MOT-explorer gebruiken geldt: de applicatie hoeft niet langer te worden gedownload. De webbased applicatie is via te openen en documenten kunnen eenvoudig via de webapplicatie worden bijgevoegd.

3 Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus De notaris in appel wetgevingsonderhoud hebben gecompenseerd. Zij hebben dat de in bijna 20 jaar uitgesproken notarieeltuchtrechtelijke appelbeslissingen van Als belangrijke onderwerpen in het in hoofdzaak op twee manieren het Hof naar onderwerp systematisch boek waarover het Hof in onwikkelende gedaan. Aan open begrippen in verzameld. Van pakweg de eerste zin besliste op basis van bij het Hof bestaande regelgeving zijn concreet tien jaar waren deze al in mijn archief ingediende klachten, zijn onder meer in de uitspraken handen en voeten aanwezig. Over de uitspraken van de de volgende: gegeven Dat gebeurde veelal in jaren daarna heb ik de beschikking overeenstemming met in daarvoor gekregen dank zij hulp en bijstand 1. De verhouding tussen enerzijds toonaangevende kringen algemeen van het Hof. Kortom, het belang van financieel-economisch succesvolle aanvaarde nieuwe inzichten. En in de tuchtrechtontwikkeling als zodanig en het notariële bedrijfsvoering en anderzijds praktijk gebleken lacunes in bestaande tekort aan enig toegankelijk systematisch de voor de beroepsuitoefening van een regelgeving zijn staatsrechtelijk overzicht ervan hebben mij sterk notaris geldende beroepsgebonden verantwoord inhoudelijk opgevuld. gemotiveerd om het boek te schrijven. normen die ik eerder al noemde. Het opvullen gold met name de Wet op het notarisambt, Wna, en de Verordening beroeps- en gedragsregels Toezicht: Welke onderwerpen komen aan bod in het boek? 2. De verhouding tussen enerzijds de maatschappelijk van grote betekenis van de KNB, de Koninklijke Notariële zijnde geheimhoudingsplicht van de Beroepsorganisatie. Zo heeft het Hof Van den Haak: Heel veel. Nu noem notaris en anderzijds het noodzakelijk zijn rechtsontwikkelende functie, ik maar een klein aantal belangrijke. gebleken BFT-toezicht op de notaris. ook rechtsvormende functie te Daarbij ga ik voor de goede orde uit Zo kan toezicht bij voorbeeld inzage noemen, als hoogste rechtscollege van het algemene begrip tuchtrecht. vereisen in geheim te houden cliënten- op tuchtrechtelijk gebied vervuld. Teruggebracht tot de kern luidt de dossiers, wil toezicht effectief zijn. Het is geen andere functie dan die definitie van tuchtrecht : als recht Interview met mr. H.F. van den Haak van hoogste rechters op andere geldende beroepsethiek. De ook op het 3. Transacties via de notaris met Door: Jan Nagtegaal en Douwe Steensma rechtsgebieden. notarisberoep van toepassing zijnde name op de vastgoedmarkt. Zijn grondnorm ervan heet betamelijkheid of dienstverlening daarbij kan tevens Mr. H.F. van den Haak, voormalig president van het Gerechtshof te Amsterdam, oud-voorzitter van de tuchtrechtelijke appelkamer voor het notariaat en ex-bestuurslid van het Bureau Financieel Toezicht schreef het boek: De notaris in appel. Het verscheen in november 2009 in de Prinsengrachtreeks. De Prinsengrachtreeks is een uitgave van het Gerechtshof te Amsterdam en Ars Aequi. Er was nog geen bruikbaar boek voor wie zich rechtstheoretisch en/of ten behoeve van de notariële praktijk in het bijzonder wil oriënteren in en op notariële tuchtrechtspraak. Tuchtuitspraken werden in het verleden wel her en der en op uiteenlopende manieren gepubliceerd. behoorlijkheid in de beroepsuitoefening en wat daarmee samenhangt. Deze open grondnorm is in het boek vertaald in vier vereisten voor notarieel functioneren. Zij komen overeen met vier erkende beroepseigen waarden of primaire eigenschappen. Dat zijn: Zorgvuldigheid, medewerking impliceren aan witwassen of terrorisme-financiering. 4. Provisieregelingen en notariële onafhankelijkheid. 5. Bewaring en beslag. Maar coördinatie, systematiek, Deskundigheid, Onafhankelijkheid Het boek was aanleiding voor een De belichte periode betreft uitspraken, Van den Haak: Het notariële publicatiecriteria, analyse, regelmatige - inclusief daarin wortelende 6. Derdenbelangen. interview met mr. Van den Haak. Het gedaan in de afgelopen bijna twintig tuchtrecht, zoals het zich heeft wetenschappelijke annotaties/ Onpartijdigheid - en Integriteit. Tot dit leverde voldoende stof op voor twee jaar, juli 2009, die ontwikkeling ontwikkeld, heeft tot voor betrekkelijk kritiek en - vooral - vindbaarheid van kwartet is een aantal in de betrokken 7. Gelding van notarieel tuchtrecht ook artikelen in Toezicht. In dit - eerste van het notariële tuchtrecht laten zien. kort jarenlang te weinig aandacht uitspraken ervan ontbraken. Wat het regelgeving concreet uitgewerkte normen buiten de exclusief wettelijke taak van - artikel staat het boek: De notaris Het geheel is ingelijst in een schets gekregen. Ten onrechte om twee laatste betreft, eerst op 14 oktober te herleiden. Maar die normen zijn bepaald de notaris. in appel centraal. In het volgende van een notarieel-culturele (r)evolutie redenen. In de eerste plaats is er 2009 heeft de Staatssecretaris van niet uitputtend. Ze passen dus ook niet nummer van Toezicht verschijnt en van een verhoopte of te verwachten het vitale belang van de gemengd Justitie de website steeds zonder meer op elke te beslissen 8. Interdisciplinaire samenwerking een - tweede - artikel, gewijd aan notariele tuchtwetgeving-vernieuwende publiek-/ privaatrechtelijke positie nl geopend. Dat was het resultaat van casuspositie die zich bij de tuchtrechter met behoud van professioneel de aankomende nieuwe Wet op het toekomst. van de notaris in het maatschappelijk samenwerking tussen de ministeries aandient. Betamelijkheid in de notariële onafhankelijke zeggenschap en zo Notarisambt. Ook daaraan is in het boek al aandacht gegeven. De notaris in appel geeft een overzicht van notariële tuchtrechtspraak van het Gerechtshof Toezicht: Voor de hand liggende vraag bij aanvang van het interview is waarom het boek De notaris in appel geschreven diende te worden. verkeer. Van dat verkeer maakt het rechtsverkeer waarbij een notaris functioneel eenvoudig onmisbaar is een essentieel deel uit. Bovendien zijn het juist tuchtrechtuitspraken geweest die nu eenmaal onvermijdelijke van Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Raad voor de Rechtspraak en deelnemende tuchtcolleges. De realiteit zal leren of dit een afdoende antwoord is op de behoefte aan de vereiste toegankelijkheid van de beroepsuitoefening is dan ook per saldo de open restnorm die de tuchtrechter als toets moet hanteren. Dat in zulke situaties rechtsontwikkeling door de rechter, als resultaat ook wel rechtersrecht genoemd, ontstaat, ligt voor de hand. Het doet zich voorts. Deze beperkte opsomming gaat alleen over materieel notarieel beroepsgedrag. Er is daarnaast ook het door het Hof ontgonnen terrein van notarieel tuchtprocesrecht, de spelregels bij te Amsterdam als hoogste tuchtrechter. wetgevingstekorten en achterstallig nodige rechtspraak-informatie. Zelf heb ik ook elders in de rechtspraak voor. procedures. De Wna is met name

4 Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus op dat terrein summier. Dat vormt op zichzelf geen serieus probleem. Algemene beginselen van behoorlijke Toezicht behalve wanneer de Kamer een beginsel van behoorlijke procesgang geschonden zou hebben. Van den Haak: Het notariaat is de afgelopen twintig jaar belangrijk veranderd. De weerslag ervan vind Toezicht: Bleef het daar dan bij? Speelde de positie van de notaris als geheimhouder nog een rol? van de in dat verkeer een rol spelende notaris. Die uitzondering was uitsluitend toegestaan onder zeer uitzonderlijke titel wordt, samenvattend, pro-actief optreden van de notaris verlangd. Voor notariële lijdelijkheid is in zoverre procesvoering gelden als houvast je opvallend terug in de notariële omstandigheden. Hier heeft het Hof zich geen plaats meer. Wilscontrole heeft gevende uitgangspunten ook voor 4. Persoonlijke verschijning van tuchtrechtspraak. Vooral het jaar 1999 De wetgever heeft aldus het al bestaand terecht op het standpunt gesteld dat de als activiteit een hoger soortelijk het tuchtprocesrecht. Belangrijke een notaris op een openbare zitting geeft in het notariële speelveld een gedeeltelijk privaatrechtelijk karakter wetgever het verlossende woord moet normstellend gewicht gekregen. ontwikkelingsonderwerpen op het terrein van het Hof voor de mondelinge ten vrij radicale cultuuromslag te zien van van het notariskantoor als onderneming spreken. van het procesrecht zijn: 1. Toepassing mogelijk maken van het buitengewoon rechtsmiddel van uitvoerlegging van een opgelegde berisping of waarschuwing. Het Hof heeft deze verschijning gemotiveerd en wel afgeschaft. wettelijke beroepsbescherming naar vrij ondernemen. Een steen viel in praktisch stilstaand water. Sindsdien bleef het stromen. De oorzaak ervan lag in 1999 geaccentueerd. Dat riep tegelijkertijd als tegenwicht versterking van publiekrechtelijk toezicht op in de vorm van het BFT. Effectief toezicht staat Toezicht: Zijn er nog andere trends te onderkennen in de tuchtrechtspraak? In hetzelfde licht moet gezien worden de extra zorg die een notaris dient te besteden aan controle van de geestvermogens van een cliënt, herziening. De Wna zwijgt daarover. De daarin dat de wetgever per 1 oktober of valt met informatie van de kant van de wanneer diens attitude kan wijzen op rechtsherstelfunctie als grondslag voor 5. De in de Wet op het notarisambt 1999 het stelsel van vaste tarieven notaris, zoals bij voorbeeld te putten uit Van den Haak: De tuchtrechtspraak mogelijke stoornis van die vermogens. de rechtsfiguur van herziening is op het geregelde klachtbevoegdheid voor notarisdiensten grotendeels heeft de inhoud van zijn cliëntendossiers. Maar van het Hof laat ook andere trends zien. Denk aan Alzheimer. Passeren van een civiele, straf- en bestuursrechtterrein van het BFT. Ook als het gaat om afgeschaft. Dat gebeurde onder invloed de notaris heeft geheim te houden wat Zo is het Hof gaandeweg strengere eisen akte kan onder omstandigheden niet algemeen erkend. Op die drie terreinen overtredingen van de Wet identificatie van het door de politiek ook voor het hem als notaris is toevertrouwd. Treffend gaan stellen aan wat in artikel 43 lid 1 toelaatbaar zijn zonder voorafgaand heeft de wetgever herziening ook al bij dienstverlening en de Wet melding notariaat aanvaard economisch leerstuk en in die zin ook opvallend is daarom dat Wna heet: aan bij een akte betrokken raadplegen van een externe deskundige sinds jaren geregeld. Het Hof ontleent ongebruikelijke transacties, later dat marktwerking heet met haar daaraan de tuchtrechter en in laatste instantie het partijen toelichting geven op de inhoud inzake wilsbekwaamheid. via analogie daaraan het rechtsmiddel herziening als in beginsel ook op tuchtrechtelijk procesterrein van toepassing. 2. Belang hebben bij een klacht als eis voor toelating tot een procedure. Daarin is het Hof ruimhartig. Zo is een klacht toelaatbaar als het belang bestaat in opgegaan in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme van 1 augustus Het Hof heeft geoordeeld dat het BFT over deze bevoegdheid beschikt. Toezicht: Wat valt op bij bestudering van de notariële Tuchtrechtspraak? verbonden vrije mededinging, dus ook vrije prijsconcurrentie. De nieuwe verhouding tussen markt en beroep eiste en eist van de tuchtrechter van geval tot geval blijvend afweging van de bij elk van beide factoren betrokken belangen. De waarden van het vrije notarisberoep laten zich niet vermarkten. Hof beslissende keuzes had te maken in zich voordoende klachtzaken waarin het nijpende dilemma centraal stond van de waarde van de geheimhoudingsplicht tegenover de waarde van waarheidsvinding door onderzoek van het BFT. Dit deed zich met te meer klem voor in het licht van het aan het BFT in 2003 toevertrouwde publiekrechtelijke toezicht ervan en zo nodig wijzen op gevolgen ervan voor hen. Of iets zo nodig is, acht het Hof afhankelijk van daartoe voor een oplettende notaris aanleiding gevende indicaties. Hetzelfde geldt voor wat in artikel 4 lid 1 van de Verordening beroeps- en gedragsregels van de KNB is geregeld over voorlichting van partijen bij een rechtshandeling Toezicht: Had U niet beter kunnen wachten met het uitbrengen van het boek totdat de nieuwe Wna, naar verwachting per 1 juli 2011 van kracht was geworden? Van den Haak: 1 Juli 2011 heb ik het versterken van de positie van een op de naleving door het notariaat van de waarvoor de tussenkomst van de bewust niet afgewacht. Voordat de klager in een door hem voorgenomen achtereenvolgende wetten ter bestrijding notaris is ingeroepen. Het Hof gebruikt hopelijk echt vernieuwde, definitieve civiele procedure tot vergoeding van van witwassen en terrorismefinanciering bij dit onderwerp dan ook termen tekst van de Wet op het notarisambt schade. In die procedure kan klager die ik eerder al aanstipte. als waarschuwen voor gevolgen. Als in werking treedt, kon ik in het boek als eiser aanvoeren dat de al eerder voorbeeld daarvan geldt wijzen op nu alvast, al was het vanzelfsprekend door de tuchtrechter vast gestelde fout Het dilemmatisch thema dat ik noemde mogelijk risico op beleggingsterrein. in voorlopige zin naar aanleiding van de notaris geweest die volgens vormt in feite ook het politieke van een voorlopig wetsontwerp, een eiser de te vergoeden schade heeft hoofdonderwerp van de beoogde, te Andere voorbeelden van wat termen aantal kritische kanttekeningen kwijt. veroorzaakt. Het Hof is uitdrukkelijk in vernieuwen Wet op het notarisambt. Het als toelichten, voorlichten of Kritisch in de oorspronkelijke betekenis het algemeen van oordeel dat voor de past ook in de waar te nemen algemene wjjzen op gevolgen meebrengen zijn van onderscheidend, dus zowel in vraag wie klachtrecht heeft de voor het tendens van herwaardering van het adviseren eerst een taxatiedeskundige prijzende als in misprijzende zin. De verkrijgen van bij voorbeeld een afschift recht op privacy in zijn verhouding tot te raadplegen, toetsen van de bedoeling ervan was suggesties tot van een akte vereiste hoedanigheid van de noodzaak de waarheid in beweerde betrouwbaarheid van een hem, verbetering te doen. Die bedoeling direct belanghebbende te beperkt is. De fraude-activiteiten en dergelijke aan notaris, gegeven instructie om door heb ik nu nog trouwens. Wachten met klachtrechtgrens ligt bij misbruik van het licht te brengen. Het vrij algemeen partijen geleend geld over te maken suggesties zou, wat ze ook waard zijn, tuchtprocesrecht. gevoelen ontstond dat voortgaand in op de privé-rekening van de betrokken hoe dan ook mosterd na de maaltijd ongunstige zin veranderend gebruik hypotheekbemiddelaar, doorvragen geweest zijn. Zie mij in deze overigens Andere belangrijke onderwerpen op van het financiële stelsel in het naar bij partijen levende bedoelingen niet meer of anders dan als een procesrechtelijk gebied zijn: handelsverkeer was gaan wringen met eventueel in combinatie met hun externe, onbezoldigde, onafhankelijk de beperkte ruimte die de geldende hoge leeftijd. Dit alles is blijkens meedenkende vrijwilliger. 3. Tussenbeslissingen. Er is geen vaste rechtspraak in het algemeen beslissingen van het Hof een uitwerking afzonderlijk hoger beroep mogelijk van toestond om een uitzondering te maken van de norm notariële zorg voor de Aan de helaas vertragende factor van tussenbeslissingen van een Kamer van op de geheimhoudingsplicht onder meer cliënt, ofwel zorgvuldigheid. Op die een demissionair kabinet en van de

5 Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus lastige kabinetsformatie zit in zoverre een gelukkige kant dat er voor iedere betrokkene minst genomen wat meer tijd ontstaat om, nu er intussen wel een echt wetsvoorstel ligt, opnieuw na te denken over daarin opgenomen en spreiding van Kamers voor het notariële tuchtrecht in eerste instantie, de rechtspositie van die Kamers, hun personele samenstelling, hun rechtsmacht en de aard van sommige op te leggen sancties. bij de tijd te brengen in de vorm van een herziene uitgave ervan of een supplement erop of anderszins. Het zou dan ook wenselijk zijn daarin, als dat mogelijk en opportuun is, de eerste uitspraken over de vernieuwde Wna van De kwaliteit van liquiditeit en solvabiliteit van gerechtsdeurwaarderskantoren Een gezonde financiële positie voor gerechtsdeurwaarderskantoren essentiële onderwerpen. Zo heeft voortschrijdend nieuw inzicht nu nòg een kans en kan dat alsnog zijn nieuw regelgevend beslag krijgen. Wetgeving staat soms stil. Denken nooit. Daarbij denk ik onder meer in het bijzonder aan dubbele toetsing van notarieel doen en laten zowel door de KNB als het BFT, geheimhouding, organisatie van de tuchtrechtspraak op het punt van aantal Toezicht: Hoe moet het nu verder met het boek? Van den Haak: De stof van het boek is typerend voor de aard van het tuchtrecht als vervolgverhaal, zoals elk rechtsysteem dat per definitie is. Mijn wens zou daarom zijn het boek over enige tijd te vervolgen en dan opnieuw commentaar te voorzien. (Wordt vervolgd) In het volgende nummer zal met mr. Van den Haak verder worden gepraat over de nieuwe Wet op het notarisambt, welke naar voorlopige verwachting per 1 juli 2011 van kracht wordt. De gerechtsdeurwaarder is in de eerste plaats: openbaar ambtenaar. Daarnaast is de gerechtsdeurwaarder ook ondernemer. De uitdaging is om een evenwicht te vinden tussen normen en waarden van het ambt en een rendabele bedrijfsuitoefening. Door stijgende voorfinanciering en toenemende concurrentie kunnen de liquiditeit en solvabiliteit van het gerechtsdeurwaarderskantoor verslechteren en daardoor komt een gezonde bedrijfsvoering onder druk te staan. Gezien de huidige marktontwikkelingen zijn liquiditeit en solvabiliteit belangrijke aandachtspunten bij het door het Bureau Financieel Toezicht uit te oefenen financieel toezicht. In het vorig nummer van Toezicht is maart 2010 de notitie Voorfinanciering het in de onderneming aanwezige Wijziging klachtenbeleid notariaat financieel toezicht 2010 Met name punt 1 inzake de negatieve bewaringspositie is veranderd ten aanzien van het vorige klachtenbeleid. In beginsel zal bij een negatieve bewaring aandacht besteed aan voorfinanciering door gerechtsdeurwaarderskantoren. Duidelijk waarneembare tendens is dat de omvang van de voorfinanciering in de loop van de jaren sterk is toegenomen. door gerechtsdeurwaarders, een korte beschouwing over de risico s uit te brengen. In deze notitie wordt ondermeer gewezen op de impact van voorfinanciering op de financiële positie risicodragende eigen vermogen teneinde te kunnen voldoen aan de kort- en langlopende financiële verplichtingen van de onderneming. In de rapportage Verantwoord ondernemen wordt altijd een klacht worden ingediend. De verwachting is dat, vooral ook van het gerechtsdeurwaarderskantoor. geadviseerd dat het eigen vermogen 20 Deze zomer zal het klachtenbeleid notariaat Financieel Toezicht van het BFT gewijzigd worden. Hierbij alvast een korte introductie. Een aantal factoren wordt daarbij in beschouwing genomen zoals o.a. de verwijtbaarheid van het ontstaan van de negatieve bewaring of het zelfstandig melden door de notaris aan het BFT vanwege de aangekondigde stijging van de griffierechten, de voorfinanciering door gerechtsdeurwaarders in de komende jaren verder zal toenemen. Door deze ontwikkeling zullen de risico s Het BFT zal het komend najaar tijdens onderzoeken speciale aandacht besteden aan de ontwikkeling in de financiële positie van gerechtsdeurwaarderskantoor. procent van het balanstotaal bedraagt, of met andere woorden 20 procent van de totale bezittingen dient te zijn gefinancierd met eigen vermogen. hiervan. voor gerechtsdeurwaarderskantoren Belangrijke indicatoren om de kwaliteit Het BFT zal bij de onderzoeken Het BFT geeft in zijn nieuwe de inzageplicht, verboden handelingen, Aangezien het BFT in zijn onderzoeken en navenant stijgen. Deze ontwikkeling is van de financiële positie te bepalen zijn in het najaar van 2010 bij de klachtenbeleid aan dat als reactie op deugdelijke administratie en bevindingen reeds geruime tijd aandacht voor het BFT aanleiding geweest om in de liquiditeit en de solvabiliteit. gerechtsdeurwaarderskantoren normschendingen zich, in beginsel, betaalorganisatie, renteregeling, besteedt aan het volledig doorvergoeden gerichte aandacht gaan besteden de volgende modaliteiten kunnen liquiditeits- of solvabiliteitspositie) van de rente, heeft het BFT dit nu in zijn Onder liquiditeit wordt verstaan de mate aan de ontwikkelingen ten aanzien voordoen: niet wordt nageleefd, zal, in beginsel, klachtenbeleid opgenomen. waarin het kantoor in staat is direct aan van de liquiditeit en solvabiliteit. De 1. Bij het op enig moment constateren een termijn worden geboden om De andere veranderingen zijn haar financiële verplichtingen op korte bevindingen zullen in het afrondende van een negatieve bewaringspositie de normoverschrijding op te heffen voornamelijk redactioneel van aard met termijn te voldoen. De liquiditeitspositie gesprek met de gerechtsdeurwaarder zal het BFT overgaan tot het indienen teneinde alsnog aan de regelgeving te uitzondering van het onderdeel omtrent van het kantoor blijkt ondermeer uit aan de orde worden gesteld. De KBvG van een klacht, tenzij nader te noemen voldoen. de solvabiliteits- en liquiditeitspositie de verslagstaten zoals die bij het BFT heeft inmiddels aangekondigd binnen omstandigheden tot een andere 4. In geval van overige constateringen, welke is aangescherpt. worden ingediend. In het KBvG-rapport afzienbare termijn een verordening uit afweging leiden. zoals o.m. bewust verkeerde voorstelling Verantwoord Ondernemen wordt als te brengen met als onderwerp de eisen 2. In de gevallen aangaande (kort van zaken bij een ondernemingsplan Het nieuwe klachtenbeleid is eis aan de liquiditeit gesteld dat de die aan de liquiditeit en solvabiliteit gezegd) administratieverplichtingen c.a. of gevaar van de financiële soliditeit gepubliceerd in de Staatscourant van 12 uitkomst van de deling: van een gerechtsdeurwaarderskantoor zal het BFT overgaan tot het indienen van de notariële praktijk, zal het augustus 2010 en tevens op de website kortlopende activa /kortlopende zullen worden gesteld. Hetgeen van een klacht, nadat de notaris daarvan BFT in die gevallen, afhankelijk van het BFT te vinden onder passiva tenminste 1,10 dient te het belang dat de KBvG hecht aan door middel van een constateringsbrief van omstandigheden, overgaan tot bedragen. Hetgeen impliceert dat in de een gezonde bedrijfsvoering door op de hoogte is gebracht. het informeren van de KvT omtrent kortlopende activa een zekere buffer gerechtsdeurwaarders onderstreept. 3. In het geval geconstateerd wordt geconstateerde bevindingen dan wel Mw. mr. (Sigrid) S.F.H.M. Staal-Doensen, dient zijn opgenomen ten opzichte van dat (een onderdeel van) bepaalde overgaan tot het indienen van een beleidsmedewerker BFT. de kortlopende verplichtingen. (Douwe) D.A. Steensma RA, regelgeving (aangaande bijvoorbeeld klacht. Onder solvabiliteit wordt verstaan onderzoeker BFT

6 Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus Toezicht Zesde jaargang Nummer 1 Augustus Versterking WNA-toezicht Wetsontwerp wijziging van de wet op het notarisambt wordt onafhankelijk en zal in het bijzonder gericht zijn op een preventieve werking. Het BFT krijgt ten behoeve van Op 3 december 2009 is het wetsontwerp Wijziging van de wet op het notarisambt ingediend bij de Tweede Kamer. Als het wetsontwerp wordt aangenomen, zal het Bureau Financieel Toezicht (BFT) dé integraal toezichthouder worden op het notariaat. De verwachting is dat het wetsontwerp per 1 juli 2011 in werking zal treden. het toezicht nieuwe wettelijke bevoegdheden: op het toezicht wordt titel 5.2 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing verklaard (het BFT krijgt mogelijkheden tot inzage, het betreden van plaatsen etc.); het notariële beroepsgeheim kan niet onderzoeksplicht, de informatieplicht, de onpartijdige wijze en met de grootst moet het BFT in staat stellen zijn tegen het BFT worden ingeroepen; zorgplicht en de voortvarendheid van de mogelijke zorgvuldigheid. De notaris integrale (preventieve) toezichtstaak op Het huidige toezicht op het notariaat vertrouwen in het notariaat. Het is aan BFT deze toekomstige taak zelf én in het BFT krijgt de mogelijkheid bepaalde overtredingen bestuurlijk af te doen. (kandidaat-)notaris. In het wetsontwerp krijgt de KNB een wettelijke taak de kwaliteit van het gedraagt zich in de uitoefening van zijn beroep en daarbuiten zodanig dat de eer en het aanzien van het notariaat niet de (kandidaat-)notarissen daadkrachtig, volledig, transparant, onafhankelijk en efficiënt uit te oefenen. Het BFT Momenteel wordt het toezicht op de overleg met samenwerkingspartners Door deze wettelijke maatregelen kan notariaat te bevorderen door middel worden of kunnen worden geschaad. neemt initiatieven tot vroegtijdig naleving van de Wet op het notarisambt binnen en buiten het notariaat een breed het toezicht door het BFT effectief van intercollegiale kwaliteitstoetsen. Het notariaat kan als beroepsgroep overleg met externe partijen en staat (Wna) met inbegrip van verordeningen gedragen invulling te geven. worden uitgeoefend, en wordt de Op grond van de verordening op de alleen functioneren als het eer en nadrukkelijk open voor zienswijzen en besluiten van de Koninklijke Notariële tuchtrechter ontlast. kwaliteit vinden de kwaliteitstoetsen aanzien heeft, dat wil zeggen, als van (externe partijen) die bijdragen Beroepsorganisatie (KNB) uitgeoefend door de 19 Kamers van toezicht. Deze Met de invoering op termijn van het wetsontwerp zal het BFT verantwoordelijk Kwaliteit sinds 2007 plaats. Deze intercollegiale kwaliteitstoetsen door de KNB, hebben het publiek vertrouwen heeft in zijn onafhankelijkheid, onpartijdigheid en aan het ontwikkelen van het optimale Wna-toezichtsmodel. De projectgroep Kamers van toezicht zijn gevestigd worden voor het integraal toezicht op het Zoals hiervoor aangegeven zal het BFT als afzonderlijke activiteit naast het integriteit. zal voortdurend inventariseren welke bij de 19 rechtbanken. De Kamers van notariaat. Naast toezicht op de naleving toezicht gaan houden op de kwaliteit toezicht van het BFT een belangrijke Genoemde regels uit de Wna en de informatie nodig is voor het toezicht. Het toezicht zijn tegelijkertijd belast met de van de Wwft en financieel toezicht op oftewel of de notaris de bepalingen meerwaarde. Kwaliteitstoetsing en verordening gelden overigens voor sluiten van convenanten of het komen tuchtrechtspraak in eerste aanleg. het notariaat zal het BFT toezicht gaan uit de Wna, de verordeningen en de toezicht vullen elkaar aan en versterken het gedrag van iedere notaris bij zijn tot andersoortige samenwerkingsvormen De toezichtstaken van het BFT op het houden op de niet financiële zaken, te reglementen naleeft/heeft nageleefd. elkaars effectiviteit. beroepsuitoefening en daarbuiten, dus met onder meer de KNB, de Kamer notariaat zijn nu het toezicht op de weten: kwaliteit en integriteit van de Onder het begrip kwaliteit vallen Het BFT probeert in samenspraak ook in privé en ook bij een optreden van Koophandel, de Gemeentelijke naleving van de Wwft en het financieel (kandidaat-)notarissen. Het toezicht bijvoorbeeld de ministerieplicht, de met onder andere KNB te komen tot als partijadviseur. Daarnaast zal voor Basis Administratie, het Kadaster, toezicht. het voorkomen van onnodige overlap de invulling van het begrip integriteit de Belastingdienst en het Openbaar Toekomstig toezicht op het notariaat De toekomstige wijzigingen in de Wna zijn mede naar aanleiding van en een daaraan gekoppelde dubbele lastenbeleving door de notaris. Integriteit Naast toezicht op de kwaliteit van de aansluiting gezocht moeten worden bij de jurisprudentie over de (kandidaat-) notarissen. Optimaal Wna-toezichtsmodel Ministerie, is daar ook onderdeel van. Conclusie Indien het wetsontwerp wordt ingevoerd zal het toezicht en het tuchtrecht in de rapporten van de commissies notaris, zal het BFT toezicht moeten gaan Het BFT heeft intern de projectgroep het notariaat worden gescheiden. Het Hammerstein en Huls (2004) ingediend. houden op de integriteit van: versterking Wna-toezicht ingesteld. BFT wordt de integraal toezichthouder Deze commissies hebben onder meer de (kandidaat-)notarissen; Het doel is met de intern aanwezige op het notariaat. Het toezicht wordt geadviseerd over het toezicht in het de bedrijfsvoering van de deskundigheid, en in samenspraak risico-gebaseerd met het doel preventief notariaat. Een goed functionerend kantoororganisatie; met externen van binnen en buiten het risico s in het notariaat te minimaliseren. toezicht kan volgens de commissie het notariaat. notariaat, het optimale toezichtsmodel Het BFT werkt hard aan de invoering van Hammerstein worden bereikt door het Belangrijke artikelen in de Wna die het ontwikkelen en het BFT tijdig toe te het toezichtmodel, waardoor effectief en toezicht en tuchtrecht te scheiden, begrip integriteit voor de (kandidaat-) rusten op de integrale toezichtstaak. efficiënt toezicht gehouden kan worden zodat het tuchtrecht (en het toezicht) notarissen en de integriteit van het Ook na inwerkingtreding van het op het notariaat. Hierbij wil het BFT nauw onafhankelijk en onpartijdig kan notariaat deels invullen zijn artikel 17 wetsvoorstel zal het BFT-toezichtsmodel samenwerken met de KNB. functioneren. Het toezicht behoort Wna en artikel 1 Verordening beroeps- blijvend intern geëvalueerd worden. in handen te komen van degenen die en gedragsregels: De notaris oefent De projectgroep heeft als uitgangspunt Projectgroep versterking Wna-toezicht. daarvoor voldoende zijn toegerust zijn ambt in onafhankelijkheid uit en dat bij het uitoefenen van het Wna- om het toezicht effectief te doen zijn. behartigt de belangen van alle bij de toezicht een risicobenadering zal worden Een effectief toezicht verstevigt het rechtshandeling betrokken partijen op gehanteerd. Een dergelijk toezichtsmodel

7 Zesde jaargang Nummer 1 Augustus Column Dooddoener van het jaar: met de kennis van nu Het begon mij op te vallen na de presentatie van het rapport van de Commissie-Davids over Irak. Een rapport dat tot zoveel gedraai van de regeringspartijen en de fractieleiders daarvan aanleiding gaf, dat het tot een kabinetsval kwam. Wat er opviel? Het gebruik van de frase met de kennis van nu. Regelmatig wordt het woord kennis vervangen door wetenschap, hetgeen het niet minder irritant maakt. Maar goed premier Balkenende begon ermee toen hij die formulering gebruikte in een brief aan de Tweede Kamer om zich te redden uit de ongemakkelijke situatie waarin hij verzeild was geraakt. Overigens zonder dat het hem uiteindelijk echt heeft geholpen. Degenen die voor de Commissie-De Wit mochten verschijnen hadden goed naar de premier gekeken. Vooral DNB-voorman Wellink, die weldoordacht parafraseerde: Er is gesproken met the benefit of hindsight. Ik zou willen dat ik als toezichthouder in een wereld leefde waarin het mogelijk was om vandaag beslissingen te nemen met de kennis van morgen. Dat zou mijn ideale wereld zijn. Het zou overigens ook een saaie wereld zijn. Maar eigenlijk wil Wellink nog verder in de toekomst kijken: Het komt steeds terug op het punt van de ideale wereld versus een wereld waar de beslissingen vandaag genomen worden en waar de echte kennis pas overmorgen komt. Diezelfde Wellink relativeerde voorgaande, de ideale wereld bestaat immers niet: Je moet echter steeds op basis van de kennis van vandaag zo zorgvuldig mogelijk handelen. Daar moet en kun je ook op worden afgerekend. Op 29 juni jongstleden kwam het rapport van de Commissie- Scheltema uit. Het handelt over de ondergang van DSB Bank. Maar ook over het falen van DNB, die in haar commentaar op de initiële bevindingen van de Commissie heeft aangegeven dat het handelen in het verleden te veel met de kennis van nu is beoordeeld. Scheltema is het daar niet mee eens en geeft aan dat de Commissie heeft getracht in voorkomende gevallen zo goed mogelijk aan te geven op grond van welke toen beschikbare kennis een oordeel van de Commissie tot stand is gekomen. DNB-president Wellink komt er dus niet mee weg. Niet bij Scheltema, niet in de Tweede Kamer waar hij schoorvoetend iets van excuses heeft gepreveld en ook niet bij de verantwoordelijke Minister. Minister De Jager neemt in een reactie op het rapport- Scheltema namelijk duidelijk afstand van het oordeel van DNB. Over de verstrekking van de bankvergunning bijvoorbeeld: Maar ook met de wetenschap van toen had het anders gemoeten en hadden strikte voorwaarden aan de vergunning moeten worden gesteld. Voorts stelt De Jager het met de Commissie eens te zijn dat DNB effectiever en indringender had moeten optreden. Dat de Minister vervolgens stelt het volle vertrouwen in de directie van DNB te hebben omdat die zijn conclusies onderschrijft is ronduit potsierlijk. Ook in de recente verkiezingsstrijd hoorden we veel politici relativerende woorden spreken en fouten uit het verleden vergoeilijken omdat ze toentertijd niet over vooruitziende gaven beschikten. En in dat vergoeilijken zit mijn pijn. De frase waar het om gaat wordt namelijk te makkelijk gebruikt. Alsof bepaalde risico s, gebeurtenissen, fouten en dergelijke niet te voorzien waren. Terwijl betrokkenen dat vaak wel degelijk hadden kunnen weten, hadden moeten weten of daadwerkelijk wisten. Maar het eenvoudigweg onderdrukten of ontkenden en het niet wilden weten. Dat staat bekend als cognitieve dissonantie, het ongemakkelijke gevoel dat ontstaat als iemand er twee tegenstrijdige gedachten, meningen of attitudes op na houdt. Willem van der Does schreef er een alleraardigst boekje met voorbeelden over: Met de wetenschap van nu. Graaiers, draaiers en spijtoptanten. Aardig om te lezen, maar ook aardig om doorheen te bladeren. Vanwege de altijd voortreffelijke tekeningen van één van mijn helden:cartoonist Peter van Straaten. Ik heb nagenoeg al zijn werk, van onzedelijke schetsen tot zijn boardroom-observaties. Koop het boekje van Van der Does. Lees het. Bekijk het. Maar beloof me: gebruik niet die ene onhebbelijke frase, de dooddoener van het jaar. Marcel Pheijffer