Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Gespecialiseerde aannemers

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Gespecialiseerde aannemers"

Transcriptie

1 Integriteit en transparantie in de bouwsector Gespecialiseerde aannemers t.b.v. Regieraad Bouw 2008

2 16 mei 2008 [16 mei 2008] USP Marketing Consultancy B.V. De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk en alle hierop betrekking hebbende auteursrechten, databankrechten en overige (intellectuele) eigendomsrechten worden uitdrukkelijk voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van USP Marketing Consultancy B.V. worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt.

3 Voorwoord Voor u ligt een deelrapportage van het onderzoek naar de stand van zaken met betrekking tot de integriteit en transparantie binnen de bouwsector, waarbij specifiek wordt ingegaan op de gespecialiseerde aannemers. USP Marketing Consultancy heeft dit onderzoek in opdracht van de Regieraad Bouw uitgevoerd. Het onderzoek is aangevangen met een intensieve kwalitatieve fase waarin desk research is verricht en diepteinterviews met materie- en ervaringsdeskundigen zijn uitgevoerd. Uit deze kwalitatieve fase is een model voortgekomen om de stand van zaken in kaart te brengen en wordt onderscheid gemaakt tussen relationele en organisatie-integriteit. Relationele integriteit als verwijzing naar de interactie tussen opdrachtnemers en opdrachtgevers en organisatie-integriteit als verwijzing naar de wijze waarop en de mate waarin integriteit in de eigen organisatie is geborgd. Voorts is een aantal belonings- dan wel prestatie-indicatoren vastgesteld, opdat getoetst kan worden of integer en transparant handelen loont. Voor het kwantitatieve onderzoek zijn begin 2008 totaal telefonische enquêtes afgenomen onder opdrachtnemers (adviseurs en ontwerpers, aannemers, gespecialiseerde aannemers, installateurs, ZZP ers en toeleveranciers) en opdrachtgevers (woningcorporaties, projectontwikkelaars, overheden en hoofdaannemers). Hiervan zijn 422 enquêtes afgerond onder gespecialiseerde aannemers (glaszetters, schilders, stukadoors, tegelzetters, vloerbedrijven, montagebedrijven en dakdekkers). Wij zijn ervan overtuigd dat het voorliggende rapport de Regieraad Bouw en haar vernieuwingspartners een helder inzicht geeft in de stand van zaken met betrekking tot integriteit en transparantie in de bouwsector. Met dit inzicht en de eruit voortvloeiende conclusies kunnen de Regieraad Bouw en de vernieuwingspartners verdere initiatieven ontplooien om bij te dragen aan de gestelde ambitie om in 2009 sprake te laten zijn van een onomkeerbaar proces van integer en transparant handelen binnen de bouwsector. Rotterdam, mei 2008 drs. Rick van den Bos drs. Martin Ouwerkerk 3 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

4 4 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

5 Inhoudsopgave Voorwoord...3 Inhoudsopgave...5 Onderzoeksverantwoording Achtergrond en aanleiding...7 Doel- & vraagstelling onderzoek Onderzoeksopzet Kwalitatief vooronderzoek Kwantitatief onderzoek...8 Vervolgtraject Paralleltraject Onderzoeksverloop Representativiteit en responsoverzicht Model en definiëring Rapportopbouw Managementsamenvatting Inleiding Acquisitiefase Uitvoerende fase Opleveringsfase Algemeen vertrouwen en communicatie Organisatie-integriteit & -transparantie Tot slot: loont integer en transparant handelen? Stand van zaken gespecialiseerde aannemers Inleiding De stand van zaken acquisitiefase De stand van zaken uitvoerende fase De stand van zaken opleveringsfase De stand van zaken algemeen vertrouwen en communicatie Waardering voor verschillende opdrachtgevers Organisatie-integriteit & -transparantie Inleiding Organisatiecultuur Concrete middelen organisatie-integriteit & transparantie Interne en externe aandacht voor integer en transparant handelen Loont integer en transparant handelen? Inleiding Lonen relationele integriteit en transparantie? Lonen organisatie-integriteit en -transparantie? Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

6 6 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

7 Onderzoeksverantwoording 1 Achtergrond en aanleiding De Regieraad Bouw is ingesteld door de ministeries van VROM, EZ en Verkeer en Waterstaat naar aanleiding van de parlementaire enquête in De opdracht van de Regieraad Bouw is het in gang zetten van noodzakelijke vernieuwingen in de bouw, het normaliseren van de verhoudingen in de sector en het herstel van het onderlinge vertrouwen. In 2009 moet er sprake zijn van een onomkeerbaar proces zo ook van implementatie van integer en transparant handelen in de bouw. Vanuit die achtergrond heeft de Regieraad Bouw opdracht gegeven een bouwbreed onderzoek uit te voeren naar de stand van zaken met betrekking tot integriteit en transparantie in de bouwsector en de ontwikkeling daarin om zodoende vast te kunnen stellen of er sprake is van verankering van de gewenste verandering. 2 Doel- & vraagstelling onderzoek De centrale doelstelling van het onderzoek is het kaart brengen van de stand van zaken op het gebied van integriteit en transparantie binnen de bouwsector. De vaagstelling is dus eenduidig: Wat is de huidige stand van zaken in de bouw op het gebied van integriteit en transparantie? 3 Onderzoeksopzet De vraagstelling binnen dit onderzoek is beantwoord aan de hand van een gecombineerd kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Kwantificering van de resultaten is essentieel om generaliseerbare uitspraken te kunnen doen over de stand van zaken in de bouw. Om het kwantitatieve onderzoek de juiste invulling te geven, is een gedegen kwalitatieve verkenning onontbeerlijk. Nevenreden om het onderzoek in deze breedte/omvang op te zetten, is het (her)agenderen van de thematiek bij de verschillende partijen binnen de bouw: bewustmaking en -wording. 7 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

8 3.1 Kwalitatief vooronderzoek Het kwalitatieve onderzoek had als belangrijkste doel een eerste verkenning van de thematiek (transparantie en integriteit) in theorie en praktijk. Vanuit dat oogpunt zijn daarbij de volgende fasen onderscheiden: 1. Deskresearch 2. Interne diepte-interviews 3. Externe diepte-interviews Het deskresearch heeft uiteraard tot doel gehad thuis te geraken in de bestaande theorie- en modelvorming binnen de Regieraad Bouw (feitelijk de Transparantietafel en Integriteitstafel) enerzijds en anderzijds zoals die in de literatuur en andere sectoren bestaat. Hiervoor zijn bestaande documenten van de Regieraad Bouw bestudeerd, is aangeschoven bij de Integriteits- en Transparantietafel en zijn andere beschikbare literatuurbronnen geraadpleegd. Middels de interne diepte-interviews is inzicht verkregen in integer en transparant handelen zoals de Regieraad Bouw en de Tafels dat geformuleerd hebben en de daaraan gekoppelde acties, middelen en doelen. Belangrijk onderdeel van het onderzoek (om uiteindelijk de goede vragen te stellen en resultaten vanuit de juiste context (branchespecifiek) te interpreteren) waren de externe diepte-interviews. Het handen en voeten geven, is naast communicatie in (bouw)brede media en via de Regionale Regieraden, met name geïnitieerd via de toonaangevende brancheverenigingen (opdrachtgevend en -nemend): deze zijn dan ook betrokken in het onderzoek (m.n. daar zij een communicatiefunctie naar de markt toe hebben). Uiteraard zijn ook gesprekspartners van alle betrokken marktpartijen benaderd. 3.2 Kwantitatief onderzoek Vervolgdoel was de thematiek (aan de hand van de bevindingen uit de kwalitatieve fase) verder te operationaliseren om zodoende te kunnen komen tot gekwantificeerde, generaliseerbare uitspraken over de stand van zaken binnen de bouw ten aanzien van integriteit en transparantie. Het onderzoek is bouwbreed, dat wil zeggen dat alle partijen die een rol spelen in de bouwkolom bij het onderzoek betrokken zijn. Vanuit het oogpunt van haalbaarheid (tijd en geld) en relevantie is voor een clustering van partijen gekozen. Overzicht 1 toont de te hanteren clustering in 10 partijen, verdeeld in opdrachtnemend (6 partijen) en opdrachtgevend (4 partijen). Tussen haken staat steeds de vertegenwoordigende branchevereniging. 8 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

9 Geclusterde partijen Opdrachtnemers Architecten / adviseurs (BNA / ONRI) Aannemers (BNL) Installateurs (UNETO-VNI) Gespecialiseerde aannemers (CONGA) ZZP generalisten (klus- en timmerbedrijven) Opdrachtgevers Woningcorporaties (Aedes) Projectontwikkelaars (Neprom / NVB / IVBN) Gemeenten (VNG) + Overige overheid (Waterschappen, Provinciën, RGD, RWS) Hoofdaannemers (BNL) Toeleveranciers (HIBIN & NVTB) Overzicht 1. onderscheiden partijen op hoofdgroepniveau. De enquêtes zijn gehouden aan de hand van een vragenlijst die de basis heeft in de verkennende, kwalitatieve voorfasen en de expertise van USP Marketing Consultancy, contactpersonen aan zijde opdrachtgever van het onderzoek alsmede de begeleidingscommissie die ten behoeve van dit onderzoek in het leven is geroepen (en bestaat uit materiedeskundigen). 3.3 Vervolgtraject Herhaling onderzoek in 2009 / 2010 Middels bovenstaande onderzoeksopzet is antwoord gegeven op de vraag wat de stand van zaken is; om te constateren of er sprake is van een ontwikkeling in de bouw op het gebied van integriteit en transparantie zal het kwantitatieve onderzoek in 2009 ofwel 2010 herhaald worden. Op deze wijze wordt de stand van zaken op dat moment bepaald en kunnen (eventuele) verschillen met de huidige (begin 2008 ) stand van zaken in kaart gebracht worden, kortom de feitelijke ontwikkeling. 3.4 Paralleltraject Online Integriteitscheck Ter inhoudelijke aanvulling van het onderzoek zal een online tool ontwikkeld worden (op basis van de vragenlijst gebruikt in het kwantitatieve onderzoek) waarmee bedrijven hun organisatie kunnen laten scoren op integriteit en transparantie. Deze score wordt in het perspectief van de markt gezet: de database die opgebouwd wordt middels het onderzoek, levert immers benchmarkgegevens per marktpartij. Hiermee wordt de database zelf eveneens continu aangevuld en zijn aanvullende analyses ten aanzien van de ontwikkeling van de thematiek mogelijk. 9 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

10 4 Onderzoeksverloop In dit onderzoek zijn 6 geclusterde opdrachtnemende partijen benaderd: hoofdaannemers, advies & ontwerp, installateurs, gespecialiseerde aannemers, ZZP ers en toeleveranciers. Onder de opdrachtgevende partijen zijn 4 clusters benaderd: woningcorporaties, overheden, ontwikkelaars en aannemers (in hun rol als opdrachtgever). Bij alle partijen zijn zowel respondenten van managementniveau als uitvoerend niveau geïnterviewd, met uitzondering van de ZZP ers waarbij deze splitsing uiteraard niet van toepassing is. Overzicht 2 toont het onderzoeksverloop van de kwantitatieve fase. Onderzoeksverloop kwantitatieve fase Integriteit en Transparantie in de Bouw Maand januari februari maart april Ontwik. / afstemmen enquête Programmeren enquêtes Intake enquêteurs Telefonische enquêtes Analyse Rapportage Overzicht 2. Onderzoeksverloop kwantitatieve fase Integriteit en Transparantie in de Bouwsector. 5 Representativiteit en responsoverzicht Onder de representativiteit van een steekproef wordt verstaan dat de onderzoeksresultaten een goede weergave zijn van de situatie in de beoogde populatie. Overzicht 4 laat de respons zien. Totaal Opdrachtnemers Opdrachtgevers Bruto steekproef Netto steekproef Totaal geslaagd Responspercentage 31% 30% 32% Overzicht 3. Totaal responseoverzicht. Totaal heeft het kwantitatieve onderzoek afgeronde enquêtes opgeleverd, waarvan 422 afgeronde enquêtes onder gespecialiseerde aannemers (glaszetters, schilders, stukadoors, tegelzetters, vloerbedrijven, montagebedrijven en dakdekkers). De verdeling van de enquêtes over de verschillende geclusterde partijen is zo opgesteld dat er bij de verwerkende partijen ((gespecialiseerde) aannemers en installateurs) minimaal sprake is van 95% betrouwbaarheid en bij de overige partijen van minimaal 90% betrouwbaarheid. 10 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

11 Daar waar te weinig waarnemingen zijn om betrouwbare uitspraken over te doen, dienen de resultaten met voorzichtigheid te worden geïnterpreteerd (minder dan 25 waarnemingen). Dit is aangegeven door middel van een asteriskteken (*). 6 Model en definiëring De Regireaad Bouw hanteert voor de centrale thema s in dit onderzoek de volgende definities. Integriteit is het verstrekken van inzicht in zaken die voor betrokkenen relevant zijn. Integriteit staat voor het professioneel, adequaat en zorgvuldig uitoefenen van taken en functies, rekening houdend met alle in het geding zijnde waarden en belangen binnen de eigen organisatie en naar (contract)partners en maatschappij. Om integriteit en transparantie in de bouw verder te kunnen operationaliseren is het essentieel allereerst stil te staan bij de typische kenmerken van de bouwsector. De meest dominante kenmerken zijn in dit kader: Wisselende samenstelling organisatievorm. Per product, per project komen partijen in steeds verschillende samenstellingen bij elkaar. Interactie tussen partijen in de keten staat hierbij centraal. De meest in het oog springende relatie is die tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Maar ook typische opdrachtnemende partijen interacteren weer met hun opdrachtnemers, bijvoorbeeld een hoofdaannemer richting zijn onderaannemer of toeleverancier. Projectmatige manier van werken. In de bouw is er sprake van een scheiding in een aantal deelprocessen die in elk project weer terugkomen. De belangrijkste fasen die kunnen worden onderscheiden waarbij er sprake is van interactie tussen partijen in de bouwkolom zijn achtereenvolgens: de acquisitiefase, de uitvoeringsfase en de opleveringsfase. Uit de kwalitatieve voorfase van dit onderzoek kwam naar voren dat integriteit en transparantie zich met name afspelen in de interactie tussen opdrachtgevers en nemers, zogenaamde relationele integriteit. Die interactie kent een projectmatig proces waarin de volgende fasen onderscheiden worden: acquisitiefase, uitvoerende fase en de opleveringsfase. Deze fasen vormen de rode draad. Naast een dominante rol voor deze fasering in het proces kwam ook consequent het thema vertrouwen terug en is dus ook onderdeel van de rode draad. De voorfase is de bron geweest voor aspecten die weergeven op welke gebieden relationele integriteit en transparantie zich afspelen; deze zijn deels verschillend voor opdrachtnemer en gevers en worden per fase in het proces onderscheiden. Tezamen vormen ze wat verstaan mag worden onder (relationele) integriteit en transparantie binnen de context van dit onderzoek. Acquisitiefase Voor aanvang een eerlijke verdeling van risico s tussen opdrachtnemer en gever (beiden); 11 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

12 Bij intekening een eerlijke kans op het verkrijgen van een project (opdrachtnemers); Helder zijn van criteria op basis waarvan een project vergeven wordt (opdrachtnemers); Heldere toelichting bij het niet krijgen van een project (opdrachtnemers); Bij opstellen van offerte met vragen terecht kunnen bij de opdrachtgever (opdrachtnemers); Inzage in de prijsopbouw van een offerte (opdrachtgevers); Inzage in de planning van verschillende activiteiten in de offerte (opdrachtgevers); Gewezen worden op fouten/tekortkomingen in het opdracht/bestek (opdrachtgevers); Toepassen van een bedrijfs- of gedragscode voor integer handelen (opdrachtgevers); Niet aanbieden van dure (> 75) relatiegeschenken (opdrachtgevers). Uitvoerende fase Project vangt aan met een kick off meeting (beiden); Positieve en welwillende houding opdrachtgevers bij problemen tijdens de uitvoer (beiden); Tijdig geïnformeerd worden door opdrachtgevers bij zaken die het bedrijfsproces kunnen beïnvloeden (opdrachtnemers); Op vooraf afgesproken momenten op de hoogte gehouden worden over de voortgang (opdrachtgevers); Direct op de hoogte gesteld worden bij veranderingen en fouten in ontwerp, uitvoer of kosten (opdrachtgevers). Opleveringsfase Reëel omgaan met meerwerk (beiden); Projecten samen met de opdrachtgever evalueren (beiden); Stipt op tijd betaald worden (opdrachtnemers); Duidelijk en zorgvuldig opgestelde facturen (opdrachtgevers). Algemeen vertrouwen Erop vertrouwen dat de wederpartij rekening houdt met belangen en risico s (beiden); Erop vertrouwen dat voorzien wordt in alle relevante informatie (beiden); Verwachten van acquisitie tot en met oplevering volledig vertrouwd te worden (beiden); Verwachten dat het vertrouwen gedurende het project groeit (beiden). Verwachtingen en ervaringen spelen een essentiële rol bij interactie en bij vertrouwen: steeds is dan ook een verwachting geformuleerd in de vorm van een stelling waarbij men aan kon geven in hoeverre men het hiermee eens is (vijfpuntsschaal van zeer oneens tot en met zeer eens). Vervolgens is gevraagd het laatst afgeronde project voor ogen te houden en wederom middels een stelling aan te geven wat de concrete ervaring is geweest. Resultaat zijn figuren waarin de percentages eens en zeer eens opgeteld en groen weergegeven zijn en de percentages oneens en zeer oneens ook opgeteld zijn en rood weergegeven. Op deze wijze is niet alleen per aspect direct zichtbaar wat het verschil is tussen verwachting en ervaring, maar ook wat de absolute scores van de ervaring en verwachting is. 12 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

13 Opdrachtnemers beoordelen dus opdrachtgevers en vice versa. Om te toetsen of relationele integriteit en transparantie lonen, is tevens gevraagd in hoeverre het laatst afgeronde project geleid heeft of zal leiden tot interessante incentives voor de beoordeelde partij. Naast relationele integriteit waarbij de interactie met wederpartijen centraal staat, wordt ook integriteit binnen de eigen organisatie onderscheiden, de zogenaamde organisatie-integriteit. Deze is in kaart gebracht aan de hand van een aantal middelen en aandachtspunten die integriteit en transparantie binnen de organisatie dienen te faciliteren dan wel te borgen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het gebruik van kwaliteitssystemen (ISO, INK, enz.) en de aandacht voor integriteit bij het inwerken van nieuwe medewerkers en in jaarverslagen. Om te toetsen of organisatie-integriteit en transparantie lonen, is gevraagd naar bedrijfseconomische cijfers. 7 Rapportopbouw Het rapport is zo opgebouwd dat eerst inzicht verkregen wordt in de stand van zaken onder gespecialiseerde aannemers op het gebied van relationele integriteit (hoofdstuk 1) en organisatie-integriteit en -transparantie (hoofdstuk 2). In deze hoofdstukken wordt aan de hand van figuren en tabellen de stand van zaken met betrekking tot beide vormen van integriteit en transparantie weergegeven. Duidelijk zal worden op welke gebieden ervaringen, verwachtingen en beoordelingen opvallend hoog of juist laag zijn. Tot slot wordt in hoofdstuk 3 de vraag beantwoord of integriteit en transparantie lonen. 13 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

14 14 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

15 Managementsamenvatting Inleiding Het uitgevoerde onderzoek heeft de basis in een kwalitatieve voorfase die bestond uit desk research en expertinterviews; in deze verkennende voorfase bleek al dat het lopende onderzoek uniek in haar soort is. Voor zover bekend geworden in die onderzoeksfase, heeft geen enkele sector en geen andere buitenlandse bouwsector ooit een dergelijk onderzoek uit laten voeren en dus ondergaan. De sector zelf maakt het onderzoek al uniek: de bouw is een sector waar vele partijen in steeds wisselende samenstellingen bijeenkomen. Dit maakt het aantal relaties omvangrijk en de wisselende samenstellingen stellen de nodige uitdagingen aan het coördinerend vermogen. De typering dat normaliter het product de fabriek verlaat en in de bouw het net andersom is ( de fabriek verlaat het product ), doet recht aan de uniekheid en alle bijkomende consequenties. De complexiteit die achter de unieke aard schuilgaat, kan alleen het hoofd geboden worden door samenwerking; samenwerking bínnen, maar met name samenwerking tússen opdrachtnemende en opdrachtgevende partijen. Vandaar ook dat in het onderzoek de relatie tussen deze partijen centraal heeft gestaan en integriteit en transparantie hoofdzakelijk een zaak is van professioneel samenwerken. Integriteit en transparantie kan doelgerichtheid met zich mee dragen, alsof je kiest om integer en transparant te handelen. Met het uitwerken van het onderzoek is echter duidelijk geworden dat het niet per definitie en ook niet persé in de meeste gevallen een kwestie is van moedwilligheid; net zo goed dat het niet vanzelfsprekend een kwestie zal zijn van onvermogen om integer en transparant te handelen. Bij de vertaling van de onderzoeksresultaten naar vervolgacties dient rekenschap gegeven te worden van de aard van de bouw en nauwgezet bekeken worden of bepaalde aandachtspunten voortkomen uit moedwilligheid of (eveneens) een gevolg zijn van een onderliggende structuur die integer en transparant handelen (i.c. professioneel samenwerken) tot een onnodig moeilijke opgave maakt. De resultaten van dit onderzoek dienen ook als dusdanig gebruikt te worden. Het gaat in de eerste plaats niet over een eventuele schuldvraag of oordeelvorming; het gaat over het doelgericht verbeteren van de bouwsector en meer specifiek het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende partijen in de bouw. 15 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

16 Acquisitiefase Gespecialiseerde aannemers over de acquisitiefase Om de ervaring van gespecialiseerde aannemers met opdrachtgevers in de acquisitiefase in kaart te brengen, is gevraagd naar de verwachting en ervaring ten aanzien van: Bij intekening het al dan niet hebben van een eerlijke kans op het verkrijgen van een project; Het helder zijn van criteria op basis waarvan een opdracht verkregen wordt; Heldere toelichting bij het niet krijgen van een project; Met vragen terecht kunnen bij de opdrachtgever tijdens het opstellen van een offerte; Voor aanvang van het project een eerlijke verdeling van risico s tussen opdrachtgever en nemer. De verwachtingen ten aanzien van bovenstaande aspecten zijn doorgaans positief: bijna tweederde van de gespecialiseerde aannemers is het op een positieve manier eens met de stellingen. Zeker ten aanzien van het terecht kunnen bij de opdrachtgever voor een toelichting bij het opstellen van de offerte en het helder zijn van de (gunnings)criteria zijn de verwachtingen (positief) hoog. Ook de ervaringen zijn veelal positief, maar indien de ondervraagde partijen een project niet verkregen hebben, worden (in vergelijking met als men het project wel krijgt) de criteria als minder helder ervaren en de kansen als minder eerlijk. Een opmerkelijk punt in deze fase is dat het veelal ontbreekt aan een heldere toelichting bij het niet krijgen van een project. Hier heeft 45% van de ondervraagde gespecialiseerde aannemers een negatieve ervaring mee bij het laatste niet verkregen project. Verder valt op dat 26% van de respondenten verwacht dat zij geen eerlijke kans krijgen bij intekening, maar dat een minder groot deel (19%) dat ook daadwerkelijk ervaren heeft bij projecten die niet verkregen werden en 16% bij projecten die wel verkregen werden. Tevens is gevraagd naar een beoordeling (met een rapportcijfer) van de verschillende opdrachtgevers, in de acquisitiefase, waar men de afgelopen 5 jaar mee heeft gewerkt. Gespecialiseerde aannemers geven aannemers de laagste beoordeling (6,4); de hoogste beoordeling krijgen particulieren (7,6). Uitvoerende fase Gespecialiseerde aannemers over de uitvoerende fase Met betrekking tot verwachtingen en ervaringen in de uitvoerende fase zijn de volgende aspecten voorgelegd: Project vangt aan met een kick off meeting waar opdrachtgever en nemer aanwezig zijn; Tijdig geïnformeerd worden door opdrachtgevers bij zaken die het bedrijfsproces kunnen beïnvloeden; Positieve en welwillende houding opdrachtgevers bij problemen tijdens de uitvoer. 16 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

17 In de uitvoerende fase heeft het merendeel van de respondenten positieve verwachtingen ten aanzien van bovenstaande aspecten. Minimaal zes op de tien gespecialiseerde aannemers is het in positieve zin eens met de stellingen. Ook de ervaringen in de uitvoerende fase zijn overwegend positief. De ervaringen ten aanzien van de stellingen dat projecten met een kick off meeting zouden (moeten) beginnen blijven echter duidelijk achter. In de praktijk blijkt er in een aanzienlijk aantal gevallen (26%) geen kick off meeting gehouden te worden; meer dan men wenselijk acht (gezien de verwachtingen). Minder groot, maar een klein opvallend aandachtspunt is dat ruim één op de tien respondenten (12%) aangeeft niet tijdig geïnformeerd te zijn door opdrachtgevers als zich zaken voordeden die het bedrijfsproces beïnvloedden. Ook in de uitvoerende fase krijgen particulieren (7,7) het hoogste oordeel. Verschil is wel dat de overheid (i.p.v. aannemers) de laagste waardering krijgt (6,7). Opleveringsfase Gespecialiseerde aannemers over de opleveringsfase Ten aanzien van de opleveringsfase zijn de volgende aspecten voorgelegd: Stipt op tijd betaald worden; Reëel omgaan met meerwerk; Projecten samen met opdrachtgever evalueren. Minimaal driekwart van de ondervraagden heeft op deze aspecten positieve verwachtingen naar opdrachtgevers. Ten aanzien van de concrete ervaring valt op dat ruim één op de vijf projecten (21%) niet stipt op tijd betaald blijkt te zijn. Voor het gezamenlijk evalueren van projecten geldt hetzelfde; één op de vijf laatst afgeronde projecten (20%) is niet gezamenlijk met de opdrachtgever geëvalueerd. Eerder zagen we al dat de kick off meeting bij aanvang van projecten gemist wordt. Maar dus ook ter afronding en evaluatie van het project gaan de partijen beduidend minder met elkaar om tafel dan verwacht/gewenst. De waarderingscijfers van de gespecialiseerde aannemers voor opdrachtgevers in de opleveringsfase vallen wederom binnen dezelfde voldoende-range als bij de andere fasen. Hoofdaannemers in opdrachtgevende rol krijgen de minste beoordeling (6,4); particulieren krijgen de beste beoordeling (7,7). Algemeen vertrouwen en communicatie Naast dat de drie fasen (acquisitie, uitvoer en oplevering) consequent terug bleken te komen in de kwalitatieve voorfase rond de thema s integriteit en transparantie, bleken vertrouwen en communicatie de 17 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

18 sleutelwoorden die door de verschillende fasen heenliepen. Vanuit die bevinding zijn, net als ten aanzien van de drie fasen, ook over aspecten die vertrouwen en communicatie in kaart brengen verwachtingen en ervaringen voorgelegd. Aan zowel opdrachtnemers als -gevers zijn de volgende aspecten voorgelegd: Vertrouwen dat wederpartij rekening houdt met belangen en risico s; Vertrouwen voorziening alle relevante informatie; Verwachten van acquisitie tot en met oplevering volledig vertrouwd te worden; Verwachten vertrouwen gedurende project groeit. Gespecialiseerde aannemers over algemeen vertrouwen en communicatie Ten aanzien van het algemeen vertrouwen van gespecialiseerde aannemers in opdrachtgevers valt op dat verwachting en ervaring op de meeste aspecten dicht bij elkaar liggen en dat de ervaring de verwachting op het aspect groei vertrouwen tijdens project zelfs in positieve zin iets overtreft. Daarnaast valt echter ook op dat een aanzienlijk aantal respondenten (11%) aangeeft een negatieve verwachting te hebben ten aanzien van de stelling dat opdrachtgevers rekening zouden houden met belangen en risico s van de opdrachtnemers. De daadwerkelijke negatieve ervaring bij het laatst afgeronde project is even groot (11%). De gespecialiseerde aannemers zijn verder gevraagd hun vertrouwen in opdrachtgevers weer te geven middels een rapportcijfer waarbij 1 = zeer weinig en 10 = zeer veel vertrouwen. Net als bij de meeste verschillende fasen komen de particulieren het beste uit de bus (7,5) en aannemers het minst goed (6,6). Deze laatste plaats delen zij nu echter met de overheid. Ook is gevraagd aan de respondenten om in te schatten hoe groot het vertrouwen in hen is. Zo schatten de respondenten in dat zij het meest vertrouwd worden door particulieren (7,7) en het minst door aannemers (7,0). Algemeen kan gesteld worden dat het verwachte vertrouwen hoger ingeschat wordt dan dat men zelf partijen vertrouwt. 18 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

19 Organisatie-integriteit & -transparantie Naast de hiervoor behandelde relationele integriteit is ook de organisatie-integriteit en -transparantie van organisaties onderzocht. Hierbij is een negental stellingen voorgelegd die verwijzen naar de cultuur binnen de organisatie waar de respondent werkzaam is. Of nu gekeken wordt naar of men open met elkaar omgaat, men een gedeeld gevoel voor waarden heeft, er ruimte is om misstanden aan de kaak te stellen of binnen de organisatie regels gehandhaafd worden: verreweg het grootste deel van de respondenten geeft aan dat het van toepassing is op de organisatie. Tevens is naar een aantal hardere indicatoren van interne integriteit gevraagd. Zo blijkt dat 21% van de gespecialiseerde aannemers gebruik maakt van een gedrags- of bedrijfscode die betrekking heeft op integer handelen. De gedragscode wordt in 56% van de projectcontracten opgenomen. Bijna zes van de tien respondenten (58%) geeft aan dat het management toezicht houdt op naleving van de code. Een formeel meldpunt voor misstanden en dilemma s waar medewerkers tegenaan lopen, is bij 29% van de ondervraagde partijen terug te vinden. Er wordt het meest gebruik gemaakt van het kwaliteitssysteem ISO (17%). Het zijn overigens zaken die met bedrijfsomvang samenhangen: grote bedrijven hebben logischerwijs vaker een meldpunt, kwaliteitssysteem, enzovoort dan kleine bedrijven. Voorts is gevraagd in welke mate tijdens de inwerkperiode en opleidingen aandacht is besteed aan integer en transparant handelen. Bij 25% van de gespecialiseerde aannemers wordt hier minimaal in enige mate aandacht aan besteed tijdens de inwerkperiode en bij 24% in opleidingen. In 16% van de jaarverslagen van de gespecialiseerde aannemers is iets (minimaal in enige mate) terug te lezen over integer en transparant handelen. Dilemmatrainingen worden echter (nog) weinig gegeven: 7% van de gespecialiseerde aannemers heeft ooit een dilemmatraining gehad bij de organisatie waar zij momenteel werkzaam is. 19 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

20 Tot slot: loont integer en transparant handelen? Om te bezien of het ook daadwerkelijk loont om je als opdrachtnemende partij integer en transparant op te stellen in de relatie met de opdrachtgevende partij, is een aantal stellingen voorgelegd aan de opdrachtgevende partij die aangemerkt worden als beloning. Het zijn zaken die van belang blijken te zijn rond bouwprojecten en waar de betreffende partij mee gediend is als deze positief uitpakken. De relatie tussen relationele integriteit en transparantie enerzijds en deze beloningsindicatoren anderzijds komt aan bod in hoofdstuk 3. Tevens wordt in dit hoofdstuk de relatie in kaart gebracht tussen organisatieintegriteit en transparantie en enkele bedrijfseconomische gegevens. Schema 1. relatie tussen relationele- en organisatie-integriteit en transparantie en beloning. Relationele integriteit en transparantie Opdrachtgevers is gevraagd om het laatst afgeronde project ten aanzien van een aantal prestatieindicatoren te beoordelen. Een beter oordeel op een dergelijke prestatie-indicator kan gezien worden als een beloningsindicator voor de opdrachtnemer. Vervolgens is bekeken of er een relatie bestaat tussen de projectprestaties en de relationele integriteit (feitelijk de beoordeling van opdrachtgevers op integriteits- en transparantieaspecten, vergelijkbaar aan de aspecten die in hoofdstuk 1 aan bod zijn gekomen). Met alle voorgelegde aspecten bestaat een relatie met integer en transparant handelen. Dus naarmate een opdrachtgever meer het gevoel heeft een integere en transparante opdrachtnemer te hebben, zal deze eerder geneigd zijn de opdrachtnemer bij collega s aan te raden, is de opdrachtnemer meer tevreden met het financiële eindresultaat, zou betreffende opdrachtnemer eerder gekozen worden, ook als hij niet direct beschikbaar is, enzovoort. En zodoende geldt het volgende: een opdrachtnemer wordt beloond als hij zich integer en transparant opstelt in de relatie met de opdrachtgever. 20 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

21 Organisatie-integriteit en transparantie De organisatie-integriteit en -transparantie zijn in dit onderzoek onder andere gevat in aan aantal maatregelen dat een bedrijf kan nemen om integriteit en transparantie in de eigen organisatie te borgen en te stimuleren; de mate waarin dergelijke maatregelen ingevoerd zijn, is in de voorgaande hoofdstukken aan bod gekomen. Er is bekeken of bedrijven die wel tijd en aandacht besteden aan integriteit en transparantie (middels een kwaliteitssysteem zoals ISO, bij het inwerken, in de opleiding van medewerkers en/of met dilemmatrainingen) een hogere omzetgroei en minder faalkosten hebben dan bedrijven die er geen of beduidend minder aandacht aan besteden. Er blijkt geen eenduidige relatie te bestaan tussen de organisatie-integriteit en transparantie, zoals gevat in genoemde maatregelen, enerzijds en bedrijfseconomische cijfers anderzijds. Naast genoemde maatregelen is ook een aantal stellingen voorgelegd die betrekking hebben op cultuuraspecten die raken aan (organisatie-)integriteit. De antwoorden op deze stellingen kunnen ook gezien worden als indicator van de organisatie-integriteit en transparantie. Dit cultuuraspect blijkt wél een eenduidig verband te hebben met bedrijfseconomische factoren: hoe meer de stellingen van toepassing zijn (dus hoe hoger de organisatie-integriteit en -transparantie), hoe hoger de omzetgroei, hoe beter de positie op de arbeidsmarkt en hoe lager de faalkosten. En dus geldt ook het volgende: op deze manier gemeten, kan dus geconcludeerd worden dat het loont om een integere bedrijfscultuur te hebben. 21 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

22 22 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

23 1 Stand van zaken gespecialiseerde aannemers 1.1 Inleiding In dit eerste hoofdstuk komt aan bod welke verwachtingen en concrete ervaringen de gespecialiseerde aannemers hebben in hun interactie met opdrachtgevers. Via de verschillende fasen van het bouwproces (acquisitie, uitvoering, oplevering) en een paragraaf over algemeen vertrouwen wordt duidelijk hoe het gesteld is met de relationele integriteit en transparantie. In paragraaf 1.6 wordt duidelijk wat de waardering is voor verschillende opdrachtgevende partijen waar men zaken meedoet. 1.2 De stand van zaken acquisitiefase Deze paragraaf behandelt diverse aspecten die integriteit en transparantie weergeven binnen de acquisitiefase. Figuur A1 toont zowel de verwachtingen als de ervaringen van diverse partijen uit de groep gespecialiseerde aannemers ten aanzien van verschillende aspecten van de acquisitiefase. Uit de figuur kan het volgende worden opgemaakt: De verwachting is het hoogst als het gaat om de mogelijkheid om bij de opdrachtgever terecht te kunnen met vragen bij het opstellen van de offerte; maar liefst 93% van de gespecialiseerde aannemers is het (zeer) eens met deze stelling. In 81% van de gevallen was dit ook mogelijk bij het laatste project. Een klein aantal (4%) geeft aan dat hier geen sprake van was omdat zij geen vragen hadden (niet weergegeven in de figuur). Driekwart (75%) van de respondenten verwacht dat de criteria op basis waarvan een project vergeven wordt helder zijn. Opvallend is dat 79% dit daadwerkelijk heeft ervaren bij het meest recent afgeronde project. Echter 13% geeft aan dat dit niet het geval was bij het laatste project dat niet verkregen is. Ondanks dat een ruime meerderheid (71%) verwacht dat opdrachtnemers een heldere toelichting krijgen wanneer zij offreren voor een project en dit niet krijgen, blijkt dat slechts 37% dit daadwerkelijk ervaart. Bijna de helft (45%) heeft hier een negatieve ervaring mee. Tweederde van de ondervraagden (67%) geeft aan te verwachten dat vóór aanvang van het project de risico s gelijkmatig verdeeld zijn tussen opdrachtgever en nemer; (62%) heeft een ervaring in die lijn. Het valt op dat 12% dit niet op voorhand verwacht en dat een gelijk percentage dit ook niet ervaren heeft. Het valt tevens op dat een aanmerkelijk deel van de ondervraagden (26%) niet verwacht dat alle partijen die intekenen op een opdracht een eerlijke kans hebben op het krijgen van deze opdracht. In lijn hiermee hebben een beduidend aantal respondenten dit ook niet ervaren bij zowel het laatst afgeronde project (16%), als het laatste project dat niet verkregen is (19%). 23 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

24 Voor de gespecialiseerde aannemers geldt dat de verwachtingen op elk aspect van de acquisitiefase de ervaringen overstijgen, met uitzondering van de ervaring ten aanzien van de criteria op basis waarvan een opdracht vergeven wordt. Hierbij aangetekend dat met name de heldere toelichting bij een afwijzing door de opdrachtgevers in een noemenswaardig aantal gevallen tegenviel. ACQUISITIEFASE GESPECIALISEERDE AANNEMERS Toelichting bij opstellen offerte - VERW -2% 81% 12% Toelichting bij opstellen offerte - ERV -6% 74% 7% Criteria opdracht helder - VERW -10% 64% 11% Criteria opdracht helder (niet gekregen project) - ERV -11% 59% 6% Criteria opdracht helder (laatst afgeronde project) - ERV -5% 72% 7% Heldere toelichting afwijzing - VERW -15% 58% 13% Heldere toelichting afwijzing - ERV -7% -38% 34% 3% Eerlijke verdeling risico's - VERW -12% 57% 10% Eerlijke verdeling risico's - ERV -11% 59% 3% Eerlijke kans bij intekening - VERW -4% -22% 54% 11% Eerlijke kans bij intekening (niet gekregen project) - ERV -17% 51% Eerlijke kans bij intekening (laatst afgeronde project) - ERV -15% 52% 2% -50% -40% -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% mee eens zeer mee eens mee oneens zeer mee oneens 2008 USP MARKETING CONSULTANCY BV Figuur A1. Stellingen met betrekking tot de acquisitiefase - gespecialiseerde aannemers. 24 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

25 1.3 De stand van zaken uitvoerende fase Figuur U1 toont zowel de verwachtingen als de ervaringen van de gespecialiseerde aannemers ten aanzien van verschillende aspecten van de uitvoerende fase. Hieruit kan het volgende worden opgemaakt: De verwachting van de gespecialiseerde aannemers is het hoogst als het gaat om een positieve en welwillende houding van de opdrachtgever bij problemen tijdens de uitvoering; 85% verwacht dat dit gebeurt. Ruim driekwart (77%) heeft ook een ervaring in die lijn; 6% geeft tenslotte aan dat hier geen sprake van was. Vier op de vijf respondenten (80%) verwacht dat de opdrachtgevers hen tijdig van informatie voorzien bij zaken die het bedrijfsproces kunnen beïnvloeden; bijna driekwart (71%) heeft een ervaring in die lijn. Echter, een beduidend aantal (12%) geeft aan dat bij het laatst afgeronde project niet aan deze verwachting is voldaan. En 3% geeft aan dat er van dergelijke zaken geen sprake was (niet weergegeven in de figuur). Ruim drie op de vijf installateurs (62%) geeft aan dat zij verwachten dat een project altijd start met een kick off meeting. Het valt op dat 14% dit niet verwacht. Iets meer dan de helft (53%) van de laatste projecten zijn gestart met een dergelijke kick off meeting. Echter, ruim een kwart van de gespecialiseerde aannemers (26%) geeft aan dat dit niet is gebeurd. De ervaringen van de gespecialiseerde aannemers blijven achter bij de verwachtingen. Hierbij dient aangetekend te worden dat met name de negatieve ervaringen met tijdige informatievoorziening door opdrachtgevers en het inzetten van een kick off meeting noemenswaardig zijn. 25 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

26 UITVOERENDE FASE GESPECIALISEERDE AANNEMERS Positieve houding opdrachtgever bij problemen - VERW -3% 67% 18% Positieve houding opdrachtgever bij problemen - ERV -6% 65% 12% Tijdige informatie opdrachtgever - VERW -6% 61% 19% Tijdige informatie opdrachtgever - ERV -2%-10% 62% 9% kick off meeting - VERW -14% 52% 10% kick off meeting - ERV -25% 44% 9% -50% -40% -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% mee eens zeer mee eens mee oneens zeer mee oneens 2008 USP MARKETING CONSULTANCY BV Figuur U1. Stellingen met betrekking tot de uitvoerende fase - gespecialiseerde aannemers. 26 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

27 1.4 De stand van zaken opleveringsfase Figuur O1 toont zowel de verwachtingen als de ervaringen van de gespecialiseerde aannemers ten aanzien van verschillende aspecten van de opleveringsfase. Uit de figuur kan het volgende worden opgemaakt: De verwachting van de respondenten van gespecialiseerde aannemers is het hoogst met betrekking tot een reële omgang met meer- en minderwerk; 89% verwacht dit. Dit gebeurt in 70% van de gevallen ook daadwerkelijk; in een beduidend aantal van de gevallen (11%) echter niet. En 6% geeft tenslotte aan dat er helemaal geen sprake was van meer- en minderwerk (niet weergegeven in de figuur). Een bijna even groot percentage (88%) verwacht dat opdrachtgevers stipt betalen. Bij 69% van de laatst afgeronde projecten was dit het geval. In 21% van de gevallen was dit niet zo. Ruim driekwart (76%) van de ondervraagden verwacht dat projecten samen met de opdrachtgever geëvalueerd worden. De ervaring hierin valt tegen. Dit bleek in 59% van de gevallen gedaan te zijn na de laatste projecten. Eén op de vijf (20%) geeft aan zelfs negatieve ervaringen te hebben. Al met al kan gesteld worden dat de verwachtingen van de gespecialiseerde aannemers de ervaringen aanmerkelijk overstijgen. Met name met betrekking tot een stipte betaling door de opdrachtgever en een gezamenlijke evaluatie blijft de ervaring ten opzichte van de verwachting noemenswaardige achter. OPLEVERINGSFASE GESPECIALISEERDE AANNEMERS Reële omgang meer/minderwerk opdrachtgever - VERW -5% 73% 16% Reële omgang meer/minderwerk opdrachtgever - ERV -4%-7% 65% 5% Stipte betaling opdrachtgevers - VERW -2%-6% 66% 22% Stipte betaling opdrachtgevers - ERV -3% -18% 60% 9% Gezamenlijk project evalueren - VERW -10% 73% 3% Gezamenlijk project evalueren - ERV -3% -17% 55% 4% -50% -40% -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% mee eens zeer mee eens mee oneens zeer mee oneens Figuur O1. Stellingen met betrekking tot de opleveringsfase - gespecialiseerde aannemers USP MARKETING CONSULTANCY BV 27 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

28 1.5 De stand van zaken algemeen vertrouwen en communicatie Door de verschillende fasen van bouwprojecten heen speelt het vertrouwen en de communicatie een centrale rol; derhalve is ook ten aanzien hiervan een aantal aspecten voorgelegd. Figuur V1 toont zowel de verwachtingen als de ervaringen van de gespecialiseerde aannemers ten aanzien van het algemeen vertrouwen en communicatie gedurende het bouwproces. Uit de figuur kan het volgende worden opgemaakt: De gespecialiseerde aannemers verwachten met name gedurende het gehele proces volledig vertrouwen (91%) en zien dit ook in grote mate bewaarheid worden (85%). Zij verwachten ook (85%) voorzien te worden van alle voor hun relevante informatie. De feitelijke ervaring daarmee blijkt minder positief: één op de tien gespecialiseerde aannemers heeft hier een negatieve ervaring mee tijdens het laatst afgeronde project. Driekwart (76%) van de gespecialiseerde aannemers verwacht dat het vertrouwen tijdens het proces groeit; evenveel (77%) van hen heeft dit ook zo ervaren. En iets minder dan driekwart (73%) verwacht van opdrachtgevers dat ze rekening houden met de belangen en risico s van de gespecialiseerde aannemers; 11% verwacht dit juist niet. Een even groot percentage (11%) heeft die negatieve verwachting bewaarheid zien worden tijdens het laatst afgeronde project. ALGEMEEN VERTROUWEN EN COMMUNICATIE GESPECIALISEERDE AANNEMERS Volledig vertrouwen van acquisitie tot oplevering - VERW -2% 73% 18% Volledig vertrouwen van acquisitie tot oplevering - ERV -2% 74% 11% Voorziening alle relevante informatie - VERW -6% 72% 13% Voorziening alle relevante informatie - ERV -2%-8% 64% 10% Groei vertrouwen tijdens project - VERW -2% 63% 13% Groei vertrouwen tijdens project - ERV -3% 67% 10% Rekening houden met belangen en risico's - VERW -10% 62% 11% Rekening houden met belangen en risico's - ERV -10% 57% 7% -50% -40% -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% mee eens zeer mee eens mee oneens zeer mee oneens 2008 USP MARKETING CONSULTANCY BV Figuur V1. Stellingen met betrekking tot het algemeen vertrouwen en de communicatie gespecialiseerde aannemers. 28 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

29 1.6 Waardering voor verschillende opdrachtgevers Naast verwachtingen en ervaringen is de gespecialiseerde aannemers eveneens gevraagd middels een cijfer (1 t/m 10) aan te geven hoe de ervaring is met de verschillende opdrachtgevers waar men de afgelopen 5 jaar zaken mee heeft gedaan. De drie fasen zijn terug te vinden in de tabel, alsmede het aspect vertrouwen. Dit is opgesplitst in de vraag naar hoeveel vertrouwen (weergegeven als rapportcijfer) men heeft in opdrachtgevers en de vraag naar een schatting van het vertrouwen dat opdrachtgevers in hen zouden hebben. Uit tabel W1 blijkt onder andere het volgende: Al met al kan gesteld worden dat, door de verschillende fasen heen, de opdrachtgevers met een (ruim) voldoende beoordeeld worden. Gespecialiseerde aannemers beoordelen in de acquisitiefase hun ervaring met aannemers het minst positief (6,4); de hoogste beoordeling krijgen particulieren (7,6). In de uitvoerende fase zijn de gespecialiseerde aannemers ook het meest positief over particulieren (7,7) en het minst over de overheid (6,7). De aannemers krijgen met een 6,4 in de opleveringsfase het minst positieve oordeel; particulieren krijgen een 7,7 Gespecialiseerde aannemers geven aan het meeste vertrouwen te hebben in particulieren (7,5) en het minst in aannemers en overheid (6,6). Gespecialiseerde aannemers verwachten het meeste vertrouwen te ontvangen van particulieren (7,7) en het minste van aannemers (7,0). Tot slot is duidelijk zichtbaar dat gespecialiseerde aannemers het vertrouwen van opdrachtgevers in hen hoger inschatten dan dat zij zelf opdrachtgevende partijen vertrouwen. Ervaring met opdrachtgevende partijen Acquisitie- fase Uitvoerende fase Opleverings- fase Vertrouwen IN opdrachtgevers Vertrouwen VAN opdrachtgevers Aannemers 6,4 6,9 6,4 6,6 7,0 Bedrijven 6,5 7,2 6,5 7,1 7,5 Overheid 7,1* 6,7 7,1 6,6 7,2 Gespecialiseerde aannemers 7,3 7,3 6,9 6,8 7,3 Installateurs 6,8* 7,2* 6,9* 6,9* 6,9* Onderwijsinstellingen 7,1* 7,6* 7,6* 7,5* 7,7* Particulieren 7,6 7,7 7,7 7,5 7,7 Projectontwikkelaars 7,0* 6,7* 7,2* 6,9* 7,0* Woningcorporaties 6,6 7,2 6,9 7,2 7,4 Tabel W1. Waardering voor de verschillende opdrachtgevers in de gespecialiseerde aannemers. 29 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

30 30 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

31 2 Organisatie-integriteit & -transparantie 2.1 Inleiding Relationele integriteit en transparantie zijn speerpunt geweest binnen het onderzoek; achterliggende redenering is dat er in ieder geval een zekere mate van integriteit en transparantie binnen de organisatie moet zijn om ook in de relatie met andere bedrijven integer en transparant te handelen. Hoofdstuk 2 behandelt de organisatie-integriteit en -transparantie van gespecialiseerde aannemers. In paragraaf 2.2 komt de cultuur binnen de organisaties aan bod. Paragraaf 2.3 toont de aanwezigheid van concrete middelen als gedragscodes, vertrouwenspersonen en kwaliteitssystemen. Paragraaf 2.4 behandelt tenslotte in welke mate de verschillende organisaties aandacht besteden aan de beide thema s richting hun werknemers en de buitenwereld. 2.2 Organisatiecultuur Tijdens het onderzoek zijn de gespecialiseerde aannemers diverse stellingen voorgelegd die betrekking hebben op de organisatiecultuur. Hieruit kan onder andere het volgende opgemaakt worden ten aanzien van organisatiecultuur: Ruim acht op de tien respondenten (85%) is (sterk) van mening dat men binnen hun organisatie open met elkaar omgaat. Bijna evenveel gespecialiseerde aannemers (80%) geven aan dat men respectvol omgaat met elkaar binnen hun organisatie. Het valt op dat de respondenten het met vrijwel alle stellingen (zeer) eens zijn. Alleen met de stelling met betrekking tot strikte controle van gedrag van werknemers is een substantieel deel het niet eens (12%). 31 Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw Gespecialiseerde aannemers b07pspr01

32 CULTUUR ORGANISATIE GESPECIALISEERDE AANNEMERS Open omgang 23% 62% 3% 2% 11% Respectvolle omgang 17% 63% 4% 1% 16% Ruimte misstanden aan de kaak stellen 12% 66% 6% 15% Aanmoedigen gedeeld gevoel normen/waarden 14% 60% 9% 16% Regels handhaven 11% 63% 10% 1% 16% Hulp goede besluiten medewerkers 9% 63% 7% 1% 20% Concrete actie bij misstanden 11% 61% 9% 3% 17% Steun opvattingen en motieven medewerkers 9% 63% 9% 19% Strikte controle gedrag 6% 39% 23% 12% 20% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% zeer mee eens mee eens neutraal mee oneens zeer mee oneens Weet niet/geen mening Figuur I1. Stellingen met betrekking tot de cultuur binnen de organisatie USP MARKETING CONSULTANCY BV 32 USP Marketing Consultancy bv - mei 2008

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Overheid

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Overheid Integriteit en transparantie in de bouwsector Overheid t.b.v. Regieraad Bouw 2008 16 mei 2008 [16 mei 2008] USP Marketing Consultancy B.V. De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk

Nadere informatie

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Ontwikkelaars

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Ontwikkelaars Integriteit en transparantie in de bouwsector Ontwikkelaars t.b.v. Regieraad Bouw 2008 16 mei 2008 [16 mei 2008] USP Marketing Consultancy B.V. De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk

Nadere informatie

Integriteit en transparantie. in de bouwsector

Integriteit en transparantie. in de bouwsector Integriteit en transparantie in de bouwsector t.b.v. Regieraad Bouw 2008 8 april 2008 [8 april 2008] USP Marketing Consultancy B.V. De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk en alle

Nadere informatie

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Toeleveranciers

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Toeleveranciers Integriteit en transparantie in de bouwsector Toeleveranciers t.b.v. Regieraad Bouw 2008 16 mei 2008 [16 mei 2008] USP Marketing Consultancy B.V. De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk

Nadere informatie

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Opdrachtgevende aannemers

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Opdrachtgevende aannemers Integriteit en transparantie in de bouwsector Opdrachtgevende aannemers t.b.v. Regieraad Bouw 2008 16 mei 2008 [16 mei 2008] USP Marketing Consultancy B.V. De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt

Nadere informatie

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Woningcorporaties

Integriteit en transparantie. in de bouwsector. Woningcorporaties Integriteit en transparantie in de bouwsector Woningcorporaties t.b.v. Regieraad Bouw 2008 16 mei 2008 [16 mei 2008] USP Marketing Consultancy B.V. De in deze uitgave vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk

Nadere informatie

Faalkosten. Faalkosten en preventiekosten. Uiting van faalkosten. Oorzaken van faalkosten. Uiting, oorzaken, preventie en remedies

Faalkosten. Faalkosten en preventiekosten. Uiting van faalkosten. Oorzaken van faalkosten. Uiting, oorzaken, preventie en remedies Faalkosten Uiting, oorzaken, preventie en remedies Hoge faalkosten zijn een probleem voor de bouwsector. Vooral in tijden van laagconjunctuur en krappe marges. In de breedste zin van het woord omvat de

Nadere informatie

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers

Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers Evaluatie Back to Basics: De Nieuwe Koers nderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Goirle DIMENSUS beleidsonderzoek April 2012 Projectnummer 488 Het onderzoek De gemeente Goirle is eind april 2010

Nadere informatie

Toelichting op Medewerkeronderzoek door H&S Adviesgroep

Toelichting op Medewerkeronderzoek door H&S Adviesgroep Toelichting op Medewerkeronderzoek door H&S Adviesgroep H&S Adviesgroep kan u ondersteunen bij het uitvoeren van een Medewerkeronderzoek. Organisaties zetten deze onderzoeken in om bijvoorbeeld de werkbeleving,

Nadere informatie

RAPPORTAGE ONDERZOEK CLIËNTTEVREDENHEID 2012 CARE COMPANY. april 2012, uitgevoerd door: Wij maken het duidelijk.

RAPPORTAGE ONDERZOEK CLIËNTTEVREDENHEID 2012 CARE COMPANY. april 2012, uitgevoerd door: Wij maken het duidelijk. RAPPORTAGE ONDERZOEK CLIËNTTEVREDENHEID 2012 CARE COMPANY april 2012, uitgevoerd door: Wij maken het duidelijk. www.xs2quality.nl info@xs2quality.nl Inhoudsopgave Inleiding 3 Samenvatting 5 Onderzoeksvariabelen

Nadere informatie

Zorgbarometer 7: Flexwerkers

Zorgbarometer 7: Flexwerkers Zorgbarometer 7: Flexwerkers Onderzoek naar de positie van flexwerkers in de zorg Uitgevoerd door D. Langeveld, MSc Den Dolder, mei 2012 Pagina 2 Het auteursrecht op dit rapport berust bij ADV Market Research

Nadere informatie

Rapportage Marktverkenning Klimaatbeheersing Mei 2015

Rapportage Marktverkenning Klimaatbeheersing Mei 2015 Rapportage Marktverkenning Klimaatbeheersing Mei 205 Inhoudsopgave Managementsamenvatting 3 Inleiding 4. Achtergrondkenmerken bedrijven 5. Organisatorische kenmerken 5.2 Activiteiten 7.3 Omzet 9 2. Marktomvang-

Nadere informatie

Tussenbalans lokale samenwerking wonen, zorg en welzijn

Tussenbalans lokale samenwerking wonen, zorg en welzijn Tussenbalans lokale samenwerking wonen, zorg en welzijn Rapportage December 2014 c14theswz Aanleiding USP Marketing Consultancy heeft samen met Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg onderzoek gedaan naar

Nadere informatie

Voorbeeld Performance Monitor

Voorbeeld Performance Monitor Voorbeeld Performance Monitor pagina 1 De Performance Monitor Leveranciers in de X-branche 2014 is een uitgave van: Van Es Marketing Services Doelenstraat 4 7607 AJ Almelo tel (+31) 0546 45 66 62 fax (+31)

Nadere informatie

Werkbelevingsonderzoek 2013

Werkbelevingsonderzoek 2013 Werkbelevingsonderzoek 2013 voorbeeldrapport Den Haag, 17 september 2014 Ipso Facto beleidsonderzoek Raamweg 21, Postbus 82042, 2508EA Den Haag. Telefoon 070-3260456. Reg.K.v.K. Den Haag: 546.221.31. BTW-nummer:

Nadere informatie

Managementsamenvatting

Managementsamenvatting Managementsamenvatting Achtergrond De Koninklijke HIBIN wenst het arbeidsmarktimago van de branche in kaart gebracht te hebben. Het centrale doel is hierbij als volgt: Het construeren van een beeld over

Nadere informatie

Jaarrapport Cenzo totaal 2013

Jaarrapport Cenzo totaal 2013 Jaarrapport Cenzo totaal 2013 Copyright Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Cenzo worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt. Voor het gebruik van de informatie

Nadere informatie

Persbericht USP Bouwsignalen

Persbericht USP Bouwsignalen Internationale BouwBeurs nog steeds dé beurs voor bouwend Nederland Persbericht USP Bouwsignalen Rotterdam USP Marketing Consultancy heeft net na afloop van de Internationale BouwBeurs onder 700 bedrijven

Nadere informatie

Uw imago onder uw regionale belanghouders. Resultaten imago-onderzoek Elan Wonen

Uw imago onder uw regionale belanghouders. Resultaten imago-onderzoek Elan Wonen Uw imago onder uw regionale belanghouders Resultaten imago-onderzoek Elan Wonen Over het onderzoek Elan Wonen heeft in oktober 2017 deelgenomen aan het imago-onderzoek dat KWH uitvoerde onder de regionale

Nadere informatie

Uw imago onder uw regionale belanghouders. Resultaten imago-onderzoek Wonen Noordwest Friesland

Uw imago onder uw regionale belanghouders. Resultaten imago-onderzoek Wonen Noordwest Friesland Uw imago onder uw regionale belanghouders Resultaten imago-onderzoek Wonen Noordwest Friesland Over het onderzoek Wonen Noordwest Friesland heeft in oktober 2017 deelgenomen aan het imago-onderzoek dat

Nadere informatie

Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke btwverlaging. renovatie en onderhoud in de bouw-, installatie- en groenvoorziening?

Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke btwverlaging. renovatie en onderhoud in de bouw-, installatie- en groenvoorziening? Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke btwverlaging voor renovatie en onderhoud in de bouw-, installatie- en groenvoorziening? Belangrijkste resultaten Meting 2 T.b.v. openbare publicatie Henri

Nadere informatie

CONCEPTUEEL BOUWEN KNELPUNTEN WONINGCORPORATIES PROJECTONTWIKKELAARS. drs. Henri Busker drs. Reinoud de Jager 23 mei 2008

CONCEPTUEEL BOUWEN KNELPUNTEN WONINGCORPORATIES PROJECTONTWIKKELAARS. drs. Henri Busker drs. Reinoud de Jager 23 mei 2008 CONCEPTUEEL BOUWEN KNELPUNTEN WONINGCORPORATIES PROJECTONTWIKKELAARS drs. Henri Busker drs. Reinoud de Jager 23 mei 2008 Inhoud rapportage Onderzoeksverantwoording 3 - Aanleiding en doel onderzoek 4 -

Nadere informatie

Management Summary. Evaluatie onderzoek naar Peer Review voor de MfN-registermediator

Management Summary. Evaluatie onderzoek naar Peer Review voor de MfN-registermediator Management Summary Evaluatie onderzoek naar Peer Review voor de MfN-registermediator Uitgevoerd door onderzoekers van het Montaigne Centrum voor Rechtspleging en Conflictoplossing van de Universiteit Utrecht

Nadere informatie

Onderzoek Passend Onderwijs

Onderzoek Passend Onderwijs Rapportage Onderzoek passend onderwijs In samenwerking met: Algemeen Dagblad Contactpersoon: Ellen van Gaalen Utrecht, augustus 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Liesbeth van der Woud drs. Tanya Beliaeva

Nadere informatie

Evaluatie hinder bij wegwerkzaamheden

Evaluatie hinder bij wegwerkzaamheden Evaluatie hinder bij wegwerkzaamheden Projectnummer: 10203 In opdracht van: Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer drs. Merijn Heijnen dr. Willem Bosveld Oudezijds Voorburgwal 300 Postbus 658 1012 GL

Nadere informatie

Rapport Consumentenonderzoek 2016 Keurmerk Klantgericht Verzekeren

Rapport Consumentenonderzoek 2016 Keurmerk Klantgericht Verzekeren Rapport Consumentenonderzoek 2016 Keurmerk Klantgericht Verzekeren Stichting toetsing verzekeraars Datum: 8 februari 2016 Projectnummer: 2015522 Auteur: Marit Koelman Inhoud 1 Achtergrond onderzoek 3 2

Nadere informatie

Leerlingtevredenheidsonderzoek

Leerlingtevredenheidsonderzoek Rapportage Leerlingtevredenheidsonderzoek De Meentschool - Afdeling SO In opdracht van Contactpersoon De Meentschool - Afdeling SO de heer A. Bosscher Utrecht, juni 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014 OnderhoudNL Ondernemerspanel 25 e meting Hoogseizoen 2014 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Mark de Graaf MSc RE, drs Hanane Bouazzaoui Januari 2015 a14onlov2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

RAPPORTAGE ONDERZOEK PARTIJPOLITIEKE BENOEMINGEN

RAPPORTAGE ONDERZOEK PARTIJPOLITIEKE BENOEMINGEN RAPPORTAGE ONDERZOEK PARTIJPOLITIEKE BENOEMINGEN Meer Democratie Mei 2015 Rapportage onderzoek Partijpolitieke benoemingen Meer Democratie 1 Persbericht NEDERLANDERS: PUBLIEKE FUNCTIES OPEN VOOR IEDEREEN

Nadere informatie

RAPPORTAGE ONDERZOEK CLIËNTTEVREDENHEID 2009. april 2009, uitgevoerd door: www.xs2quality.nl info@xs2quality.nl

RAPPORTAGE ONDERZOEK CLIËNTTEVREDENHEID 2009. april 2009, uitgevoerd door: www.xs2quality.nl info@xs2quality.nl RAPPORTAGE ONDERZOEK CLIËNTTEVREDENHEID 2009 april 2009, uitgevoerd door: www.xs2quality.nl info@xs2quality.nl INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Onderzoeksvariabelen - Algemene gegevens 4 - Contact en omgang 6

Nadere informatie

Werkstress hoger management

Werkstress hoger management Werkstress hoger management GfK Oktober 2017 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 Management summary Slide 3-4 Onderzoeksresultaten Slide 5-17 Onderzoeksverantwoording Slide 18-20 Contact Slide 21-22 2 Management Summary

Nadere informatie

Uitkomsten cliëntervaringsonderzoek Wmo 2015

Uitkomsten cliëntervaringsonderzoek Wmo 2015 Uitkomsten cliëntervaringsonderzoek Wmo 2015 1. Algemeen In het Westerkwartier is het cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2015 afgerond en zijn de resultaten hiervan inmiddels bekend. In 18 van de 23 Groningse

Nadere informatie

Jaarrapport Het Voorbeeld BV 2007

Jaarrapport Het Voorbeeld BV 2007 Jaarrapport Het Voorbeeld BV 2007 Copyright Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Cenzo worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt. Voor het gebruik van

Nadere informatie

Opzet en uitvoering onderzoek 'Motie Straus'

Opzet en uitvoering onderzoek 'Motie Straus' Opzet en uitvoering onderzoek 'Motie Straus' Aansluiting mbo-opleidingen op de arbeidsmarkt gev16-0731mr/bes_alg 1 1. Inleiding Aanleiding en achtergrond onderzoek Op 14 oktober 2015 heeft Tweede Kamerlid

Nadere informatie

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Leger des Heils - Ambulant Volwassenen regio gemeenten (incl. nazorg PI Midden Holland) Versie 1.0.0 Drs. A. Weynschenk november 2018 www.triqs.nl Voorwoord Met

Nadere informatie

een onderzoek naar arbeidssatisfactie in Nederland

een onderzoek naar arbeidssatisfactie in Nederland een onderzoek naar arbeidssatisfactie in Nederland 1 februari 2009 Ausems en Kerkvliet, arbeidsmedisch adviseurs Hof van Twente www.aenk.nl Onderzoeksrapport JobMeter 2009 Inleiding Ausems en Kerkvliet,

Nadere informatie

Resultaten vrijwilligerstevredenheidsonderzoek SZMK 2013

Resultaten vrijwilligerstevredenheidsonderzoek SZMK 2013 Resultaten vrijwilligerstevredenheidsonderzoek SZMK 21 Oktober 21 1 Inhoudsopgave H1 Inleiding H2 Aantal vrijwilligers per sector/locatie en respons H Resultaten vrijwilligerstevredenheidsonderzoek 21

Nadere informatie

Schakel(en) tussen klanten

Schakel(en) tussen klanten Schakel(en) tussen klanten Onderzoek naar klanttevredenheid dienstverlening Agentschap SZW EUROPESE UNIE Europees Sociaal Fonds Het Agentschap SZW voert Europese en nationale subsidieregelingen uit op

Nadere informatie

Rapportage Medewerkersonderzoek 2013 de DCW medewerkers gedetacheerd

Rapportage Medewerkersonderzoek 2013 de DCW medewerkers gedetacheerd Rapportage Medewerkersonderzoek 2013 de DCW medewerkers gedetacheerd 0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Samenvatting 3 Resultaten 6 Respons Over de respondenten Rapportcijfer Werkbeleving 10 Leidinggeven(den)

Nadere informatie

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. Oktober 2015 (4 e meting) Presentatie

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. Oktober 2015 (4 e meting) Presentatie Monitor Nieuwe Aanbestedingswet ober (4 e meting) Presentatie Drs. Henri Busker 28 oktober Achtergrond ober : 0-meting April/mei : 1-meting ober : 2-meting ober : 3-meting 149 Opdrachtgevers: Gemeenten

Nadere informatie

koopzondagen 2012 def KOOPZONDAGEN EN KOOPAVONDEN DE MENING VAN DE BURGER

koopzondagen 2012 def KOOPZONDAGEN EN KOOPAVONDEN DE MENING VAN DE BURGER koopzondagen 2012 def KOOPZONDAGEN EN KOOPAVONDEN DE MENING VAN DE BURGER Oktober 2012 2 Opdrachtnemer: Opdrachtgever: Team Financieel Advies, Onderzoek & Statistiek Camiel De Bruijn Ard Costongs Economie

Nadere informatie

KLANTTEVREDENHEID WWB. Gemeente Veenendaal Februari/Maart 2014

KLANTTEVREDENHEID WWB. Gemeente Veenendaal Februari/Maart 2014 KLANTTEVREDENHEID WWB Gemeente Veenendaal Februari/Maart 2014 Colofon Uitgave: Research 2Evolve Tesselschadelaan 15A 1217 LG Hilversum Tel: (035) 623 27 89 info@research2evolve.nl www.research2evolve.nl

Nadere informatie

De rekenkamercommissie heeft voor het onderzoek offertes gevraagd aan 3 adviesbureaus en heeft de opdracht gegund aan Partners+Pröpper.

De rekenkamercommissie heeft voor het onderzoek offertes gevraagd aan 3 adviesbureaus en heeft de opdracht gegund aan Partners+Pröpper. Inleiding De gemeente Zoetermeer profileert zich al enige jaren als ICT-stad. In de samenvatting van het Plan van aanpak Kenniseconomie en innovatie 2010 staat: Kenniseconomie en innovatie zijn, naast

Nadere informatie

GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS

GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS GELDZAKEN VOOR NU EN STRAKS Uitstelgedrag onder financiële consumenten Juni 2015 1 Inhoudsopgave 3 6 Management Summary Grafische samenvatting Opvallende resultaten Onderzoeksresultaten Uitstelgedrag Zorg

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 26 e meting Laagseizoen 2015

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 26 e meting Laagseizoen 2015 OnderhoudNL Ondernemerspanel 26 e meting Laagseizoen 2015 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Mark de Graaf MSc RE & Inge Vuik MSc Juni 2015 a15onlmvk1a Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

Life event: Een nieuwe baan

Life event: Een nieuwe baan Life event: Een nieuwe baan Inhoudsopgave 1 Belangrijke bevindingen 2 Achtergrond en verantwoording 3 Onderzoeksresultaten Arbeidsvoorwaarden en pensioenregeling Pensioeninformatie Pensioenkennis Waardeoverdracht

Nadere informatie

Yes We Can Fellow onderzoek

Yes We Can Fellow onderzoek Yes We Can Fellow onderzoek Resultaten 2017 1 Inhoud Inleiding... 3 Respons... 3 Eigenschappen responsegroep... 3 Enkelvoudige of meervoudige problematiek... 4 Zorg voorafgaand aan opname... 4 Situatie

Nadere informatie

MENSENRECHTEN & BEDRIJFSLEVEN. ICCO Onderzoek 2015

MENSENRECHTEN & BEDRIJFSLEVEN. ICCO Onderzoek 2015 MENSENRECHTEN & BEDRIJFSLEVEN ICCO Onderzoek 2015 Inhoud 1. Uitgangspunten 2. Onderzoek Demografie Bedrijfsgegevens Functie van de respondent Landen Wat zijn mensenrechten? Waarom mensenrechten? Six step

Nadere informatie

Rapport monitor Opvang asielzoekers. week 44 t/m Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers.

Rapport monitor Opvang asielzoekers. week 44 t/m Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers. Rapport monitor Opvang asielzoekers week 44 t/m 47 2015 Onderzoek naar houding van Nederlanders t.a.v. de opvang van asielzoekers 23 november 2015 Projectnummer: 20645 Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting

Nadere informatie

M200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB

M200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend

Nadere informatie

Rapportage. Keurmerk Klantgericht Verzekeren

Rapportage. Keurmerk Klantgericht Verzekeren Rapportage Keurmerk Klantgericht Verzekeren In opdracht van: Stichting toetsing verzekeraars Datum: 27 januari 2015 Projectnummer: 2014026 Auteurs: Marit Koelman & John Ruiter Index Achtergrond van het

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014 OnderhoudNL Ondernemerspanel 25 e meting Hoogseizoen 2014 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Mark de Graaf MSc RE, drs Hanane Bouazzaoui Januari 2015 a14onlov2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

Instroom mensen met arbeidsbeperking en duurzaamheid van de plaatsingen Rapport

Instroom mensen met arbeidsbeperking en duurzaamheid van de plaatsingen Rapport Instroom mensen met arbeidsbeperking en duurzaamheid van de plaatsingen Rapport Drs. Henri Busker, Consultant Drs. Linda Aders-van der Geest, Senior Research Analyst Maart 2017 Inhoudsopgave 1 Aanleiding

Nadere informatie

Onderzoek Beeldend Trainen Beeldend Trainen in de praktijk

Onderzoek Beeldend Trainen Beeldend Trainen in de praktijk Onderzoek Beeldend Trainen Beeldend Trainen in de praktijk Onderzoek naar de ervaringen, opbrengsten en toepassingen van Beeldend Trainen in de praktijk Breda, maart 2018 Drs. Janneke Stielstra Verlengde

Nadere informatie

Strategisch Bewonersonderzoek Woonbeleving & Woonwensen. USP Bewonersscan 2018

Strategisch Bewonersonderzoek Woonbeleving & Woonwensen. USP Bewonersscan 2018 Strategisch Bewonersonderzoek Woonbeleving & Woonwensen USP Bewonersscan 2018 De juiste inzichten voor het doelgericht evalueren wat leeft onder uw huurders De Bewonersscan is al vanaf 1999 het meest uitgebreide

Nadere informatie

Imago-onderzoek: inzicht in het verschil tussen gewenst en daadwerkelijk imago Brochure 2018

Imago-onderzoek: inzicht in het verschil tussen gewenst en daadwerkelijk imago Brochure 2018 Imago-onderzoek: inzicht in het verschil tussen gewenst en daadwerkelijk imago Brochure 2018 Imago-onderzoek Inleiding Organisaties met een goede reputatie hebben een magneetwerking op vele vlakken. Ze

Nadere informatie

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. 2-meting 2014. Rapportage

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. 2-meting 2014. Rapportage Monitor Nieuwe Aanbestedingswet 2-meting 2014 Rapportage Drs. Henri Busker & Sylvana van Hensbergen MA. oktober/november 2014 Inhoudsopgave 1 Onderzoeksverantwoording 2 Zakelijke relatie 3 EMVI 4 Clusteren

Nadere informatie

Gedragswijzer Integriteit

Gedragswijzer Integriteit Gedragswijzer Integriteit juli 2014 1 Inleiding Wij zijn Velison Wonen, een woningcorporatie met ambities in Velsen. We willen waarborgen en versterken wat we al zijn: een maatschappelijk betrokken, daadkrachtige

Nadere informatie

Tevredenheid over MEE. Brancherapport 2011. Een onderzoek in opdracht van MEE Nederland. Marieke Hollander Betty Noordhuizen BA3913

Tevredenheid over MEE. Brancherapport 2011. Een onderzoek in opdracht van MEE Nederland. Marieke Hollander Betty Noordhuizen BA3913 Tevredenheid over MEE Brancherapport 2011 Een onderzoek in opdracht van MEE Nederland Marieke Hollander Betty Noordhuizen BA3913 Zoetermeer, 21 december 2011 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust

Nadere informatie

Resultaten eerste peiling digitaal burgerpanel Externe communicatiemiddelen gemeente Oirschot. Januari 2015

Resultaten eerste peiling digitaal burgerpanel Externe communicatiemiddelen gemeente Oirschot. Januari 2015 Resultaten eerste peiling digitaal burgerpanel Externe communicatiemiddelen gemeente Oirschot Januari 2015 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Resultaten... 4 2.1 Onderzoeksverantwoording... 4 2.2 Hoe tevreden

Nadere informatie

Rapportage Ervaringsonderzoek WOT's

Rapportage Ervaringsonderzoek WOT's Rapportage Ervaringsonderzoek WOT's Versie 5.0.0 Drs. J.J. Laninga December 2015 www.triqs.nl Voorwoord Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over het uitgevoerde ervaringsonderzoek naar

Nadere informatie

Flitspeiling plastic tasjes

Flitspeiling plastic tasjes Flitspeiling plastic tasjes Rapportage flitspeiling plastic tasjes 17 mei 2016 Inhoudsopgave Voorwoord Management summary Resultaten Kennis maatregel Reclamebekendheid Beoordeling reclame Gedrag n.a.v.

Nadere informatie

Toezichthouders in de wijk

Toezichthouders in de wijk Toezichthouders in de wijk Hoe ervaren inwoners uit Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht de aanwezigheid van Toezichthouders? Inhoud: 1 Conclusies 2 Bekendheid 3 Effect 4 Waardering taken Hondengerelateerde

Nadere informatie

Klanttevredenheidsonderzoeken PIKO

Klanttevredenheidsonderzoeken PIKO Klanttevredenheidsonderzoeken PIKO Samenvatting Juni 2013 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding en respons p. 3 2. Algemene tevredenheid & loyaliteit p. 6 3. Communicatie & informatievoorziening p. 7 4. Opvangtijden

Nadere informatie

Rapportage Onderzoek betaaltermijnen en betaalgedrag MKB Uitgevoerd door Direct Research In opdracht van Betaalme.

Rapportage Onderzoek betaaltermijnen en betaalgedrag MKB Uitgevoerd door Direct Research In opdracht van Betaalme. Rapportage Onderzoek betaaltermijnen en betaalgedrag MKB 2018 Uitgevoerd door Direct Research In opdracht van Betaalme.nu Juni 2018 Achtergrond van het onderzoek Doel onderzoek DirectResearch heeft in

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 27 e meting Hoogseizoen 2015

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 27 e meting Hoogseizoen 2015 OnderhoudNL Ondernemerspanel 27 e meting Hoogseizoen 2015 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Ing. Florens van der Gaag & Stephane Mennen MA November 2015 a15onlmvk1b Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

Allen hierboven genoemde betrokkenen mogen rekenen op een duidelijk, behulpzaam en toegankelijk apparaat.

Allen hierboven genoemde betrokkenen mogen rekenen op een duidelijk, behulpzaam en toegankelijk apparaat. Gedragscode Prins Claus Fonds 3 Prins Claus Fonds Jaarverslag 2002 Zo zijn onze manieren! Inleiding Een gedragscode voor het Prins Claus Fonds dient rekening te houden met de aard van de organisatie, het

Nadere informatie

Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke BTW-verlaging voor de bouw en installatie? Belangrijkste resultaten Meting 1

Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke BTW-verlaging voor de bouw en installatie? Belangrijkste resultaten Meting 1 Monitor: wat zijn de effecten van de tijdelijke BTW-verlaging voor de bouw en installatie? Belangrijkste resultaten Meting 1 T.b.v. openbare publicatie Henri Busker Woensdag 10 juli 2013 Inleiding Dit

Nadere informatie

De Bewonersscan: woonbeleving en wensen van huurders in kaart Brochure 2018

De Bewonersscan: woonbeleving en wensen van huurders in kaart Brochure 2018 De Bewonersscan: woonbeleving en wensen van huurders in kaart Brochure 2018 Inleiding De Bewonersscan De Bewonersscan is al vanaf 1999 het meest uitgebreide klanttevredenheidonderzoek voor corporaties.

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Studenttevredenheids onderzoek juni 2008

Feiten en cijfers. Studenttevredenheids onderzoek juni 2008 Feiten en cijfers Studenttevredenheids onderzoek 2008 juni 2008 Feiten en cijfers 2 Studenttevreden heids - onderzoek 2008 Inleiding In maart 2008 hebben 27 hogescholen dezelfde vragenlijst voorgelegd

Nadere informatie

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Versie 1.0.0 Drs. A. Weynschenk november 2017 www.triqs.nl Voorwoord Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over het uitgevoerde deelnemerservaringsonderzoek

Nadere informatie

VNG Uitgevoerd door Dimensus Tevredenheidsmonitor Kenniscentrum Handhaving & Naleving 1/17

VNG Uitgevoerd door Dimensus Tevredenheidsmonitor Kenniscentrum Handhaving & Naleving 1/17 VNG Uitgevoerd door Dimensus Tevredenheidsmonitor Kenniscentrum Handhaving & Naleving 1/17 Inhoudsopgave o Onderzoeksbeschrijving Tevredenheidsmonitor p. 3 o Contact p. 4 o Presentatie van de adviseur

Nadere informatie

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. Juni 2014. Rapportage

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. Juni 2014. Rapportage Monitor Nieuwe Aanbestedingswet Juni 2014 Rapportage Ir. Gerald Snoei & Mirjam Weijmans MSc. juni 2014 Inhoudsopgave 1 Onderzoeksverantwoording 2 Zakelijke relatie 3 EMVI 4 Clusteren 5 Selectiecriteria

Nadere informatie

Uw imago onder uw regionale belanghouders. Resultaten imago-onderzoek Heuvelrug Wonen

Uw imago onder uw regionale belanghouders. Resultaten imago-onderzoek Heuvelrug Wonen Uw imago onder uw regionale belanghouders Resultaten imago-onderzoek Heuvelrug Wonen Over het onderzoek Heuvelrug Wonen heeft in oktober 2017 deelgenomen aan het imago-onderzoek dat KWH uitvoerde onder

Nadere informatie

Toetsing en afsluiting

Toetsing en afsluiting Toetsing en afsluiting Uitslagen Zelfevaluatie Basisschool Benedictus Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding De Zelfevaluatie Gegevens Schoolgegevens Periode van afname Aantal respondenten Waardering van

Nadere informatie

Gedrag- en integriteitscode. Het Stedelijk Lyceum

Gedrag- en integriteitscode. Het Stedelijk Lyceum Gedrag- en integriteitscode Het Stedelijk Lyceum vastgesteld op 27-01-2016 Voorwoord Een onderwijsinstelling is een maatschappelijke instelling en draagt daarmee een grote verantwoordelijkheid. Het betekent

Nadere informatie

Rekenkamercommissie. Onderzoekprogramma vanaf 2012

Rekenkamercommissie. Onderzoekprogramma vanaf 2012 Rekenkamercommissie Onderzoekprogramma vanaf 2012 1. Inleiding De gemeenteraad van Brummen heeft een Rekenkamercommissie. De Rekenkamercommissie voert onderzoeken uit betrekking hebbende op de doelmatigheid,

Nadere informatie

Wat wil die consument nu eigenlijk

Wat wil die consument nu eigenlijk Wat wil die consument nu eigenlijk duurzaam 13 mei Ronald Provoost 1 Om hoeveel geld gaat het nu eigenlijk 2 Welke plannen heeft hij/zij 3 Welke partijen zijn belangrijk voor de consument 4 Waarop baseert

Nadere informatie

Ervaringen Wmo. Cliëntervaringsonderzoek Berg en Dal 2017

Ervaringen Wmo. Cliëntervaringsonderzoek Berg en Dal 2017 Ervaringen Wmo Cliëntervaringsonderzoek Berg en Dal 2017 Inhoud 1. Achtergrond van het onderzoek... 2 2. Het regelen van ondersteuning... 4 3. Kwaliteit van de ondersteuning... 6 4. Vergelijking regio...

Nadere informatie

GEDRAGSCODE ZORG ANDERS B.V.

GEDRAGSCODE ZORG ANDERS B.V. GEDRAGSCODE ZORG ANDERS B.V. Inhoudsopgave Blz. 1. Inleiding: Waarom een gedragscode? 2 2. Zorg Anders nader bepaald 3 3. Zorg Anders gedragscode 4 1 1. Inleiding: waarom een gedragscode? Door de veranderingen

Nadere informatie

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016 ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek 2014 mei 2016 1 Arbeidsmarktplatform

Nadere informatie

Samenwerkende gemeenten West- Brabant: gemeente Moerdijk

Samenwerkende gemeenten West- Brabant: gemeente Moerdijk Samenwerkende gemeenten West- Brabant: gemeente Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2015 Definitieve rapportage 4 augustus 2016 DATUM 4 augustus 2016 TITEL Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2015 ONDERTITEL

Nadere informatie

Effecten van cliëntondersteuning. Samenvatting van een haalbaarheidsonderzoek naar de meetbaarheid van door de cliënt ervaren effecten

Effecten van cliëntondersteuning. Samenvatting van een haalbaarheidsonderzoek naar de meetbaarheid van door de cliënt ervaren effecten Effecten van cliëntondersteuning Samenvatting van een haalbaarheidsonderzoek naar de meetbaarheid van door de cliënt ervaren effecten MEE Nederland, 4 februari 2014 1. Inleiding In deze samenvatting beschrijven

Nadere informatie

Beschrijving van de gegevens: hoeveel scholen en hoeveel leerlingen deden mee?

Beschrijving van de gegevens: hoeveel scholen en hoeveel leerlingen deden mee? Technische rapportage Leesmotivatie scholen van schoolbestuur Surplus Noord-Holland Afstudeerkring Begrijpend lezen 2011-2012, Inholland, Pabo-Alkmaar Marianne Boogaard en Yvonne van Rijk (Lectoraat Ontwikkelingsgericht

Nadere informatie

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Versie 1.0.0 Drs. A. Weynschenk november 2017 www.triqs.nl Voorwoord Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over het uitgevoerde deelnemerservaringsonderzoek

Nadere informatie

Pensioenverdeling. Onderzoek over de verdeling van het pensioen na een scheiding

Pensioenverdeling. Onderzoek over de verdeling van het pensioen na een scheiding Pensioenverdeling Onderzoek over de verdeling van het pensioen na een scheiding 1 Onderzoeksresultaten 2 Ruim de helft heeft het formulier ingevuld en opgestuurd. 31% van de niet-gebruikers heeft geen

Nadere informatie

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek

Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Rapportage Deelnemerservaringsonderzoek Versie 1.0.0 Drs. A. Weynschenk november 2017 www.triqs.nl Voorwoord Met genoegen bieden wij u hierbij de rapportage aan over het uitgevoerde deelnemerservaringsonderzoek

Nadere informatie

Voorbeeld Performance Monitor Leverancier X

Voorbeeld Performance Monitor Leverancier X Voorbeeld Performance Monitor Leverancier X pagina 1 De Performance Monitor Leverancier X is een uitgave van: Van Es Marketing Services Doelenstraat 4 7607 AJ Almelo tel (+31) 0546 45 66 62 fax (+31) 0546

Nadere informatie

IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013

IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 Wat vindt Nederland van de ziekenhuizen en de ziekenhuiszorg? Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen IMAGO ZORG CONSUMENTEN 2013 Wat vindt Nederland van de ziekenhuizen en

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 23 e meting Hoogseizoen 2013

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 23 e meting Hoogseizoen 2013 OnderhoudNL Ondernemerspanel 23 e meting Hoogseizoen 2013 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Ing. Florens van der Gaag, drs. Marjon Drenth, drs. Linda Aders-van der Geest November 2013 a13fsgov2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Vrijwilligersbeleid. Rapportage flitsenquête ActiZ. ActiZ, organisatie van zorgondernemers. ICSB Marketing en Strategie Drs.

Vrijwilligersbeleid. Rapportage flitsenquête ActiZ. ActiZ, organisatie van zorgondernemers. ICSB Marketing en Strategie Drs. Rapportage flitsenquête ActiZ Vrijwilligersbeleid Voor ActiZ, organisatie van zorgondernemers Van ICSB Marketing en Strategie Drs. Yousri Mandour Datum 7 maart 2011 Pag. 1 Voorwoord Voor u liggen de resultaten

Nadere informatie

Gedragscode Publiek Opdrachtgeverschap. Het Opdrachtgeversforum in de bouw

Gedragscode Publiek Opdrachtgeverschap. Het Opdrachtgeversforum in de bouw Gedragscode Publiek Opdrachtgeverschap Het Opdrachtgeversforum in de bouw Het Opdrachtgeversforum in de bouw is een netwerkorganisatie van (semi-)publieke opdrachtgevers in de bouw en infrastructuur. Deelnemers

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 22 e meting Laagseizoen 2012/2013

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 22 e meting Laagseizoen 2012/2013 OnderhoudNL Ondernemerspanel 22 e meting Laagseizoen 2012/2013 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Ing. Florens van der Gaag, drs. Marjon Drenth, drs. Linda Aders-van der Geest Mei 2013 a13fsgov1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Onderzoektechnische verantwoording. Opinieonderzoek Solidariteit

Onderzoektechnische verantwoording. Opinieonderzoek Solidariteit Onderzoektechnische verantwoording Opinieonderzoek Solidariteit Project 18917 / mei 2013 Een onderzoek in opdracht van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, te Den Haag. AUTEURSRECHT MARKETRESPONSE

Nadere informatie

Rapportage tevredenheidsonderzoek onder cliënten en opdrachtgevers van. InterLuceo

Rapportage tevredenheidsonderzoek onder cliënten en opdrachtgevers van. InterLuceo Rapportage tevredenheidsonderzoek onder cliënten en opdrachtgevers van InterLuceo Juni 2008 1 Bedrijfsnaam: InterLuceo Inleiding Voor u ligt de definitieve rapportage van het tevredenheidsonderzoek van

Nadere informatie

Instroom mensen met arbeidsbeperking en duurzaamheid van de plaatsingen Rapport

Instroom mensen met arbeidsbeperking en duurzaamheid van de plaatsingen Rapport Instroom mensen met arbeidsbeperking en duurzaamheid van de plaatsingen Rapport Drs. Henri Busker, Consultant Drs. Linda Aders-van der Geest, Senior Research Analyst April 2017 Inhoudsopgave 1 Aanleiding

Nadere informatie

Onderzoek naar de effectiviteit van Business Control 2016

Onderzoek naar de effectiviteit van Business Control 2016 Onderzoek naar de effectiviteit van Business Control 2016 Eerste inzichten v Rotterdam, december 2016 Inleiding tot deze eerste inzichten Inleiding tot ons onderzoek FinTouch doet 2-jaarlijks onderzoek

Nadere informatie

Dorpsschool Rozendaal 7 februari 2014

Dorpsschool Rozendaal 7 februari 2014 Dorpsschool Rozendaal 7 februari 2014 Managementrapportage Scholengemeenschap Veluwezoom wil periodiek meten hoe de tevredenheid is onder haar belangrijkste doelgroepen: leerlingen, ouders, leerkrachten

Nadere informatie

Managementsamenvatting Onderzoek Code Goed Bestuur. Monitoringscommissie Code Goed Bestuur, VO-raad. 21 januari 2011

Managementsamenvatting Onderzoek Code Goed Bestuur. Monitoringscommissie Code Goed Bestuur, VO-raad. 21 januari 2011 Managementsamenvatting Onderzoek Code Goed Bestuur Monitoringscommissie Code Goed Bestuur, VO-raad. 21 januari 2011 Twee jaar na invoering van de Code Goed Onderwijsbestuur heeft een grote meerderheid

Nadere informatie

Behoeftes rijksambtenaren in kaart Flitspanelonderzoek oktober Een uitgave in het kader van het strategisch personeelsbeleid Rijk

Behoeftes rijksambtenaren in kaart Flitspanelonderzoek oktober Een uitgave in het kader van het strategisch personeelsbeleid Rijk Behoeftes rijksambtenaren in kaart Flitspanelonderzoek oktober 2017 Een uitgave in het kader van het strategisch personeelsbeleid Rijk Managementsamenvatting In het kader van de totstandkoming van het

Nadere informatie