Van Gogh op weg. Docentenhandleiding voor het VMBO

Transcriptie

1 Van Gogh op weg Docentenhandleiding voor het VMBO

2 Inhoud Inleiding 3 Lesprogramma 4 Lessuggesties Van Gogh op weg 5 Lesclips 6 Lesclip 1 7 Lesclip 2 8 Lesclip 3 9 De Relievo op school: draaiboek 10 De Relievo op school: aanvullende lessuggesties 11 Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 2

3 Inleiding Speciaal voor de beroepsgerichte oriëntatie op het VMBO ontwikkelde het Van Gogh Museum het lesprogramma Van Gogh op weg. Wat is er allemaal nodig om een kunstwerk van A naar B te vervoeren? Wat speelt zich af achter de schermen van een kunstmuseum? Met Van Gogh op weg ontdekken uw leerlingen in de praktijk wat er allemaal komt kijken bij het vervoeren van een kunstwerk. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 3

4 Lesprogramma Het lesprogramma Van Gogh op weg bestaat uit een voorbereidend deel op school, een bezoek aan het museumdepot door een kleine groep leerlingen (maximaal 6) en de bruikleen van een Relievo van het museum. Deze Relievo (een exacte kopie van een schilderij van Vincent van Gogh) wordt in het kader van dit lesprogramma twee weken aan de school ter beschikking gesteld. Het programma is een samenwerking tussen het Van Gogh Museum en Crown Fine Art, een internationale kunstvervoerder waarmee het museum ook voor echte transporten samenwerkt. In deze docentenhandleiding vindt u verschillende suggesties voor voorbereidende lessen bij Van Gogh op weg. Deze zijn op eenvoudige wijze naar eigen voorkeur aan te passen of uit te breiden en beginnen elk met een korte inleiding. Onderdeel van de lessen zijn drie lesclips : korte filmpjes over beroepen in het museum en over het vervoeren van kunst. Ze zijn speciaal gemaakt voor de bovenbouw van het VMBO. U kunt het lesprogramma Van Gogh op weg combineren met een museumbezoek met de hele klas. Bezoek onze website voor de mogelijkheden, of stuur een mail naar educatie@vangoghmuseum.nl Meer over Van Gogh Nog meer met Van Gogh aan de slag? Dan kunt u het kant en klare lespakket Van Gogh op school gebruiken. Daarin maken de leerlingen aan de hand van voorgedrukte opdrachten kennis met Vincent van Gogh en een aantal werken uit de collectie van het Van Gogh Museum. De docentenhandleiding Van Gogh op school bevat werkbladen met basisinformatie over Vincent van Gogh, aangevuld met een groot aantal gevarieerde en uitdagende opdrachten. De opdrachten kunnen zowel individueel als groepsgewijs worden gemaakt. Het VMBO-materiaal voor Van Gogh op school is gericht op de onderbouw, maar de versie voor de onderbouw van HAVO- VWO is ook geschikt voor de bovenbouw van het VMBO. U vindt Van Gogh op school op onze website: Algemene doelstellingen Leerlingen maken kennis met Vincent van Gogh en het Van Gogh Museum. Leerlingen oriënteren zich op mogelijke beroepen binnen de culturele sector. Leerlingen oriënteren zich op het belang van kunst en cultuur in de maatschappij. Leerlingen krijgen informatie over de achtergronden en technieken van verschillende schilderijen van Vincent van Gogh: het onderwerp, de ontstaansgeschiedenis en de (symbolische) betekenis. Leerlingen kunnen basisvaardigheden toepassen die betrekking hebben op communiceren, samenwerken en informatie verwerven en verwerken. Leerlingen kunnen aan de hand van bovenstaande reflecteren op ervaringen, interpretaties en waarderingen. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 4

5 Lessuggesties Van Gogh op weg Indeling in periodes Het leven en werk van Vincent van Gogh kan globaal ingedeeld worden in de volgende periodes: Beginnend kunstenaar in Nederland en België Parijse tijd Atelier van het zuiden Verblijf in een inrichting Auvers sur Oise 1890 Muurkrant Verdeel de klas in groepjes. Ieder groepje krijgt een periode uit het leven van Vincent van Gogh toegewezen. Op het internet staan diverse suggesties voor het maken van muurkranten. Laat de leerlingen hun teksten digitaal vervaardigen en opmaken in een lay-out zoals die van een echte krant, met kolommen en beeldmateriaal. Een handige tool daarvoor vindt u op Presentatie Verdeel de klas in groepjes. Ieder groepje krijgt een periode uit het leven van Vincent van Gogh toegewezen. Per groepje maken de leerlingen een presentatie over een beroemd schilderij uit de desbetreffende periode. Stel vooraf de omvang van de presentatie vast; bijvoorbeeld maximaal 3 PowerPoint slides, of maximaal 5 minuten. De presentatie bevat in ieder geval: Titel en jaartal Informatie over de techniek: Welke materialen gebruikte Vincent van Gogh voor dit werk? Hoe schilderde hij? Informatie over het kleurgebruik Informatie over de betekenis van het werk Per groepje maken de leerlingen een deel van een muurkrant. Voor het maken daarvan kunt u ze de volgende vragen als leidraad meegeven: Wie was Vincent van Gogh? Wat voor soort kunst maakte hij? Wat waren zijn ideeën? Welke beroemde werken maakte hij? Welke belangrijke gebeurtenissen vonden er plaats in zijn leven? Wat vonden mensen uit zijn eigen tijd van zijn kunst? Wat vinden mensen nú van zijn kunst? Wat vinden de leerlingen zelf van zijn werk? Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 5

6 Les-clips De drie les-clips zijn korte filmpjes over beroepen in het museum en over het vervoeren van kunst. Al naar gelang de beschikbare tijd kunt u ze in één les tonen, of verdelen over meerdere momenten. Les-clip 1 Les-clip 2 Les-clip 3 Les-clip 1 gaat over het reilen en zeilen in het Van Gogh Museum: het museum als bedrijf. Les-clip 2 gaat over het vervoeren van kunst. Wat komt daar allemaal bij kijken? Les-clip 3 gaat over het inpakken van een schilderij voordat het gaat worden vervoerd. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 6

7 Les-clip 1 Les-clip 1 gaat over het reilen en zeilen in het Van Gogh Museum: het museum als bedrijf. Hierdoor krijgen de leerlingen een beeld van de activiteiten en werkzaamheden die daar plaatsvinden. Welke afdelingen en beroepen kom je er tegen? Wie werken er voor en achter de schermen? Aan bod komen onder andere beveiliging, inrichting en educatieve en commerciële activiteiten. Uiteraard wordt ook aandacht besteed aan het museum als bewaarplek van belangrijk cultureel erfgoed. Voorbereidende lessuggestie Voordat u Les-clip 1 met de klas bekijkt, onderzoekt u door middel van een brainstorm welke kennis de leerlingen hebben over musea in het algemeen. Verdeel de klas daarvoor in groepjes. Per groepje noteert een leerling in kernwoorden de reacties, ideeën en meningen uit de groep. Uitgangspunt zijn de volgende vragen: Wat is een museum, en waarvoor dient het? Wat voor soorten musea ken je? In welke musea ben je geweest? Was dat een leuk bezoek? Groepeer de diverse ideeën klassikaal in een overzichtelijk schema. Heeft u minder tijd, dan kunt u dit onderdeel ook in zijn geheel klassikaal uitvoeren. Verwerkingssuggestie Inventariseer na het kijken van het filmpje de beroepen die daarin aan de orde zijn gekomen. Welke daarvan hadden de leerlingen vooraf al verwacht te zullen zien, en staan dus al op het bord? Laat de leerlingen de beroepen daarna in tweetallen bespreken. Zou het iets voor hen zijn? Of juist niet? Zouden ze over sommige beroepen meer willen weten? U kunt de leerlingen op weg helpen door hen na te laten denken over de volgende beroepsgebonden aspecten: werkzaamheden, vaardigheden om het werk uit te kunnen voeren, flexibiliteit met betrekking tot werkuren, talen kennis, computervaardigheden, etc.. Is er op internet iets te vinden over de voor opleiding en de benodigde diploma s? Maak vervolgens een mindmap op het (digi)bord, met als kern het museum als werkplek. Welke beroepen denken de leerlingen allemaal tegen te kunnen komen in een museum? Laat hen zoveel mogelijk beroepen noemen en noteer deze rondom de kern. Laat de leerlingen proberen de onderlinge relaties tussen de verschillende aan te duiden. Daarna bekijkt u met de klas les-clip 1. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 7

8 Les-clip 2 Les-clip 2 gaat over het vervoeren van kunst. Wat komt daar allemaal bij kijken? Voorbereidende lessuggestie Als voorbereiding op het kijken naar lesclip 2 formuleren de leerlingen in groepjes een aantal stellingen over kunstvervoer. Het gaat vooral om de ideeën die zij daar op dat moment over hebben, zonder vooraf informatie te hebben opgezocht. U kunt hen op weg helpen door een aantal vragen op het (digi)bord te zetten: Om welke redenen zou kunst moeten worden vervoerd? Welke beroepen spelen een rol bij het vervoeren van kunst? Waar moet je bij het vervoeren van kunst allemaal rekening mee houden? Ieder groepje formuleert tenminste drie stellingen. Deze worden op Post-its of vellen papier geschreven en op de muur van het lokaal gehangen. Heeft u minder tijd, dan kunt u dit onderdeel ook in zijn geheel klassikaal uitvoeren. Verwerkingssuggestie Als afsluiting van les-clip 2 worden de van te voren geformuleerde stellingen in een klassendiscussie ingedeeld naar waar en niet waar. Is een stelling aan de hand van het filmpje niet verifieerbaar, dan kan er direct tijdens de les (of op een later tijdstip) naar informatie worden gezocht op het internet. Stel daarna naar aanleiding van dit filmpje gezamenlijk een lijst op van minimaal 5 tot maximaal 10 vragen over het vervoeren van kunst. De leerlingen die het museumdepot gaan bezoeken kunnen deze tijdens hun bezoek stellen aan de professionals van het museum en van de kunstvervoerder. Zij moeten er dan uiteraard voor zorgen dat ze ook de antwoorden noteren. Na het bezoek brengen ze verslag uit aan de rest van de klas. Vervolgens bekijkt u les-clip 2 met de leerlingen. Hierdoor krijgen de leerlingen een globale indruk van wat het vervoeren van kunst inhoudt. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 8

9 Les-clip 3 Les-clip 3 gaat over het inpakken van een schilderij voordat het gaat worden vervoerd. U kunt de clip naar eigen inzicht inzetten. Zo kunt u de klas het inpakproces tonen voordat de replica van het Van Goghschilderij op school wordt afgeleverd, of voordat het door de leerlingen moet worden ingepakt als het weer teruggaat naar het museum. Maar ook kunt u de leerlingen die het museumdepot hebben bezocht het filmpje laten gebruiken bij het geven van een verslag van wat ze daar gezien hebben. Als u het geluid bij het filmpje uitzet, kunnen de leerlingen de handelingen toelichten. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 9

10 De Relievo op school: draaiboek Er komt heel wat bij kijken als de Relievo daadwerkelijk twee weken in school komt te hangen. Onderstaand draaiboek geeft een aantal praktische zaken aan waarmee u rekening moet houden. Voorbereiding Sein uw collega s in over de komst van de Relievo naar de school. Van sommigen heeft u mogelijk hulp nodig bij het uitvoeren van Van Gogh op weg. Bijvoorbeeld van de conciërge, die kan zorgen voor een stevig ophangsysteem en goede verlichting. Bepaal of u bij de komst van de Relievo extra activiteiten wilt uitvoeren. Zie daarvoor de aanvullende lessuggesties hieronder. Bereid de leerlingen voor aan de hand van de diverse lessuggesties in de docentenhandleiding. Bepaal samen met de leerlingen een locatie waar de Relievo twee weken lang veilig kan hangen. Zorg voor een plek waar de transportkist tentoongesteld of opgeslagen kan worden. Maak een keuze voor maximaal 6 leerlingen die het inpakproces in het depot van het Van Gogh museum mogen bijwonen. Eén van deze leerlingen mag meerijden met de vrachtwagen van de kunstvervoerder. Zorg ook voor begeleiding op de dag van het bezoek (max. 2 volwassenen). Laat de 6 leerlingen eventuele vragen aan de medewerkers op papier uitwerken en meenemen, zodat ze deze tijdens het bezoek kunnen stellen. Maak samen met de boeker/planner van het Van Gogh Museum afspraken over de datum (of data) en het tijdstip van het bezoek, en over de bezorging van de Relievo. Dit kan eventueel plaatsvinden op verschillende dagen. Bezorging van de Relievo vindt enkel plaats op vrijdagen. Geef ook de namen door van degenen die het museum zullen bezoeken en van de leerling die mee zal rijden met het transport. Dit laatste geldt eventueel ook voor de terugrit. Bereid ze voor op de strenge regels die achter de schermen gelden. Het is bijvoorbeeld ten strengste verboden te fotograferen zonder eerst te hebben gevraagd of dat op bepaalde plekken wel mag. De instructies van de museummedewerkers moeten altijd worden opgevolgd. Bezoek aan Van Gogh Museum voor de inpakgroep Laat de groep zich op het afgesproken tijdstip melden bij de personeelsingang van het Van Gogh Museum, gelegen aan het Willem Sandbergplein in Amsterdam. De groep wordt door een museummedewerker meegenomen naar de ruimte waar de inpaksessie van de Relievo plaatsvindt. In de inpakruimte wordt samen met de leerlingen het hele inpakproces door lopen en een conditierapport en een checklist ingevuld. Uiteraard is er veel ruimte voor vragen en actief meedoen. Het bezoek duurt ruim een uur. Als de Relievo is ingepakt, wordt deze door kunstvervoerder Crown Fine Art naar de school gereden. Eén van de leerlingen mag mee met de vrachtwagen. De andere leerlingen gaan met hun begeleider terug naar school. Aankomst op school Zorg dat er voldoende parkeerruimte beschikbaar is voor de vrachtwagen van Crown. Indien mogelijk wordt vooraf doorgegeven hoe groot deze is. De art handlers van Crown rijden samen met de meerijdende leerling de transportkist de school in. Houd er rekening mee dat deze groot en zwaar is. Indien de school niet over een ruime lift beschikt is het raadzaam een ophangplek op de begane grond te kiezen. Samen met de hele inpakgroep pakken de Crown art handlers de Relievo uit. Daarbij wordt in elk geval een conditierapport ingevuld. Er dient een tafeloppervlak van minimaal 150 x 100 cm aanwezig te zijn om de Relievo uit te kunnen pakken. Als de Relievo is uitgepakt kan deze worden opgehangen. De Relievo is voorzien van een ophangkoord. Relievo Retour De Relievo wordt na twee weken weer opgehaald door Crown. Met de boeker/ planner van het museum heeft u hiervoor al een datum en tijd afgesproken. Onder begeleiding van de art handlers van Crown wordt het hele inpakproces herhaald. De Relievo wordt van de muur gehaald en geïnspecteerd, en het conditierapport wordt ingevuld. Vervolgens wordt de Relievo ingepakt, in de transportkist gedaan en door Crown teruggebracht naar het Van Gogh Museum. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 10

11 De Relievo op school: aanvullende lessuggesties De komst en aanwezigheid van de Relievo is voor de hele school een speciale gebeurtenis. Tijdens het verblijf van de Relievo kunnen er diverse activiteiten rondom Van Gogh worden uitgevoerd, óók door andere klassen. Úw leerlingen kunnen daarbij de opgedane kennis uit de les-clips en lessuggesties in praktijk brengen. Het gaat dan bijvoorbeeld om taken zoals die ook in het museum worden uitgevoerd. Bespreek samen de mogelijkheden en laat uw leerlingen in groepjes nadenken over de uitvoering van eventuele taken. Beveiliging Op welke wijze zorg je ervoor dat er, net als in een museum, niets met het kunstwerk kan gebeuren? Komen er beveiligers? Denk dan aan een werkrooster. Worden er afstand-houders neergezet? Educatie In een museum hangt naast een kunstwerk meestal een tekstbordje. Wordt er zo n tekstbordje gemaakt? Denk dan aan het vermelden van de naam van de maker, de titel, het jaartal en het gebruikte materiaal. Geef in maximaal 10 zinnen nog wat extra informatie over het kunstwerk. Educatie In veel musea worden rondleidingen gegeven. Dat zijn eigenlijk presentaties over wat er allemaal te zien is. Komt er zo n rondleiding, of korte presentatie? Bijvoorbeeld voor medeleerlingen, docenten, en ouders? Onderdelen die tijdens de rondleiding aan bod kunnen komen zijn bijvoorbeeld de voorbereidende lessen, de muurkrant, de Relievo en de transportkist. Communicatie Een tentoonstelling trekt geen bezoekers als niemand weet dat er iets bijzonders te zien is. Wordt de lokale pers benaderd? Laat leerlingen dan een persbericht schrijven, of de komst van de Relievo op foto en film vastleggen. Het is best uniek dat een Relievo uit het Van Gogh Museum twee weken lang op school te zien is. Vragen Heeft u vragen of opmerkingen na het lezen van deze handleiding? Neem contact op met de afdeling Educatie van het Van Gogh Museum via educatie@vangoghmuseum.nl onder vermelding van Van Gogh op weg. Van Gogh Museum Van Gogh op weg Docentenhandleiding 11