1 Verslag stuurgroep Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten

Transcriptie

1 Ontwerpnota 1 Verslag stuurgroep Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 15/09/ Inleiding 2. Hoeve- en streekproducten en hun producenten Hoeve- en streekproducten Producenten van hoeve- en streekproducten 3. Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten Missie, doelstellingen en middelen Structuur Partners Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 1/10

2 1 Inleiding Tot op heden bestaat er in de provincie Antwerpen geen structurele ondersteuning van hoeve- en streekproducten. Vanuit Vlaanderen worden er heel wat initiatieven georganiseerd ten behoeve van de hoeve- en streekproducenten. Om deze initiatieven te vertalen op provinciaal niveau is de uitbouw van een formele structuur noodzakelijk. Met de uitbouw van een Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten willen we vorm geven aan deze formele structuur. Het Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten wordt een ontmoetingsplaats voor de verschillende actoren die in de provincie Antwerpen werken aan een professionele, duurzame toekomst voor de producenten van hoeve- en streekproducten in onze provincie. We onderscheiden vijf verschillende groepen van actoren: Producenten van hoeve- en streekproducten Afnemers van hoeve- en streekproducten (consumenten, horeca, handelaars, ) Ondersteunende diensten en organisaties Kennisinstellingen Overheden Het Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten vindt haar oorsprong in een PDPO project maar overstijgt de projectperiode en streeft een lange termijn werking na. Rurant vzw is promotor van het PDPO project en drager van het Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten. Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 2/10

3 2 Hoeve- en streekproducten en hun producenten 2.1 Hoeve- en streekproducten Algemeen Definities kunnen beperkend zijn maar scheppen tegelijkertijd duidelijkheid over de inhoud van de gebruikte termen en begrippen. We hanteren niet altijd dezelfde begrippen om uit te drukken wat we bedoelen met producten verbonden aan een bepaalde streek, producten afkomstig van land- en tuinbouwbedrijven of streekgerechten. Streekproduct is een term die in Nederland staat voor producten die expliciet verbonden zijn met de landbouw van een streek. Terwijl deze term in Vlaanderen staat voor producten die op één of andere manier verbonden zijn met de streek zonder dat er sprake hoeft te zijn van verbondenheid met landbouw. Een éénduidige definitie van de begrippen hoeveproduct en streekproduct bestaan niet. Het zijn zelfs woorden die niet als dusdanig zijn opgenomen in Het groot woordenboek der Nederlandse taal van Van Dale of in de Woordenlijst Nederlandse taal (Groene Boekje) van de Nederlandse Taalunie. De begrippen streekeigen, streekgebonden en streekgerecht worden op volgende manier omschreven: - Streekeigen: overeenkomend met de aard en de traditie van een bepaalde streek - Streekgebonden: gebonden aan, aangewezen op een bepaalde streek - Streekgerecht: in een bepaalde streek veel bereid gerecht Een hoeveproduct wordt geproduceerd op een actief land- of tuinbouwbedrijf en is op die manier ook een streekgebonden product tenzij het product voldoet aan de criteria van VLAM en een erkenning als streekproduct krijgt. Hoeveproducten blijven wel onder hun eigen definitie staan omdat hun productieplaats een extra dimensie geeft aan het product. Een streekproduct is altijd op één of andere manier verbonden met de streek. De Europese Unie hanteert drie verschillende definities van een regionaal product telkens gekoppeld aan een ander label: BOB of producten met een beschermde oorsprongbenaming BGA of producten met een beschermde geografische aanduiding GTS of producten als gegarandeerde traditionele specialiteit Daarnaast bestaat er het lastenboek Streekproduct.be en de gebruikersovereenkomst Erkend verkooppunt Hoeveproducten die strikt omschrijven waaraan, in het eerste geval het product, in het tweede geval het verkooppunt, dient te voldoen om het bijhorende label te mogen dragen. Dit alles draagt niet bij tot éénduidigheid. Om spraakverwarring tegen te gaan en om duidelijkheid te scheppen over de gebruikte terminologie hanteren we binnen de werking van het Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten onderstaande omschrijvingen als standaard. Gebruikte terminologie Hoeveproducten: Hoeveproducten worden geproduceerd en/of verwerkt op een actief land- of tuinbouwbedrijf van een land- of tuinbouwer in hoofd- of bijberoep. De producten worden hoofdzakelijk ter plaatse of via korte keten, al dan niet rechtstreeks aan de consument of verbruiker verkocht. Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 3/10

4 Hoeveproducten kunnen zowel primaire producten (oa melk, eieren, groenten, fruit, vlees en aardappelen) zijn als verwerkte producten (oa yoghurt, verse en harde kazen, boter, versneden groenten, fruitsap, confituur en vleesbereidingen). Elk product is uniek en vertelt een eigen verhaal. Streekproducten Dit zijn verse of verwerkte producten gemaakt van streekeigen grondstoffen of grondstoffen die als streekeigen worden beschouwd. Ze moeten bekend staan als een streekeigen product, in de streek bereid worden, én een langdurige of historische bekendheid genieten. Deze producten dragen het Vlaamse label Streekproduct.be en voldoen aan de vijf criteria omschreven in het lastenboek. De vijf criteria zijn: Bereid zijn met grondstoffen uit de streek. Soms zijn de streekeigen grondstoffen niet meer voldoende voorradig, denk maar aan mosterdzaad en boekweit, en moeten dan ingevoerd worden. Traditionele bereidingen met uitheemse ingrediënten zoals amandelen, cacao, koffiebonen, specerijen, komen ook in aanmerking Deze producten worden door de lokale bevolking of door een breder publiek aanvaard als een traditioneel streekeigen product. Europa spreekt van producten met faam. Zulke producten zijn dan ingeburgerd door bijvoorbeeld traditionele naamgeving, vorm, gebruiken. Traditionele streekproducten worden naar ambachtelijke wijze vervaardigd volgens de streektraditie. Productiemethodes evolueren, er worden hogere eisen gesteld maar de producenten kiezen er wel voor om typische handelingen te behouden. De traditionele streekproducten worden bereid in hun streek van oorsprong. Soms is het moeilijk om de productie van een streekproduct in de streek te behouden. De producenten van een Vlaams of Europees erkend product kiezen echter voor een productie in eigen streek. Traditie betekent een langdurige of historische bekendheid als streekspecialiteit. Om erkend te worden moeten producten minimaal vijfentwintig jaar bestaan. Indien een oude bereidingswijze terug opgenomen wordt, bijvoorbeeld bij de ontdekking van een vergeten bierrecept, kan dit product ook naar een erkenning dingen. Streekgebonden producten: Streekgebonden producten zijn op één of andere manier verbonden met de streek. Ofwel zijn de ingrediënten afkomstig uit de streek ofwel is de bereidingswijze streekgebonden. Ofwel is er een link met de rijke geschiedenis of de traditie van de streek. Etiketproducten: Etiketproducten zijn producten, waarvan enkel het etiket verwijst naar een streekoorsprong maar die niet in de streek geproduceerd zijn of volgens een traditioneel recept bereid worden. Het zijn producten die vooral gebruikt worden voor toeristische promotionele doeleinden zonder rechtstreekse binding met de streek. Erkend verkooppunt hoeveproducten Het label Erkend verkooppunt hoeveproducten werd ontwikkeld ter promotie van hoeveproducten. Het label is eigendom van VLAM vzw die het label ook beheerd. Alleen die hoeveproducenten die een verkooppunt uitbaat en de intentieverklaring onderschrijft komt in aanmerking om het label te bekomen voor de verkooppunten die hij opgeeft. Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 4/10

5 2.2 Producenten van hoeve- en streekproducten Doelgroep In het Provinciale Platform Hoeve- en Streekproducten richten wij onze werking op de verhoging van de economische waarde die producenten van hoeve- en streekproducten kunnen realiseren. Onze doelgroep zijn de hoeve- en streekproducenten die werkzaam zijn in de provincie Antwerpen en hun bedrijf of hun productieruimten gevestigd hebben op het grondgebied van onze provincie. Focus De werking van het Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten spitst zich toe op eetbare en drinkbare hoeve- en streekproducten. Echter, in de praktische uitvoering van acties kunnen uitzonderingen op deze stelling aangenomen worden. Labels en lastenboeken dragen bij tot naambekendheid en vormen een belangrijke troef bij het vermarkten van producten. Binnen onze werking erkennen we de meerwaarde en de inspanningen die producenten leveren om te voldoen aan de vereiste normen. We beperken ons echter niet tot de groep van gelabelde producten maar stellen onze werking open voor alle hoeve- en streekproducten. We stimuleren de ontwikkeling en het gebruik van authentieke streekgebonden producten, eerder dan etiketproducten te promoten die alleen een toeristische promotionele waarde kennen zonder een echte binding met de streek te vertegenwoordigen. Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 5/10

6 3 Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 3.1 Missie, doelstellingen en middelen Missie: Door samenwerking, netwerking en afstemming extra mogelijkheden scheppen om een verhoging van de economische waarde te realiseren voor de producenten van hoeve- en streekproducten in de provincie Antwerpen Doelstellingen: de professionaliteit van de producenten verhogen netwerkvorming stimuleren marktpenetratie van hoeve- en streekproducten verhogen meewerken aan een adequaat beleidskader voor hoeve- en streekproducten op provinciaal, Vlaams en Europees niveau Middelen: Om de missie te vervullen en de doelstellingen te realiseren zetten we volgende middelen in: Inventarisatie van gegevens van producenten, verkooppunten, organisaties en initiatieven De inventarissen zijn werkinstrumenten waarvan de gegevens ter beschikking staan van de leden van stuur- en werkgroepen via de website van Rurant. De geïnventariseerde gegevens kunnen onder andere gebruikt worden om: netwerkevents op te zetten tussen producenten en andere relevante actoren communicatie op te zetten bijvoorbeeld naar: - producenten - overheden - intermediairen Aankondigingen voor vorming bekend te maken Uitwisseling van relevante en nieuwe informatie te bewerkstelligen Infoloket Eerstelijnadvies naar de producenten met/via de juiste doorverwijzingen Digitaal infoloket via linken tussen verschillende websites, mail- en nieuwsbriefsystemen van de verschillende actoren Kruisverbanden met bestaande spelers op het terrein zorgen ervoor dat producenten van hoeve- en streekproducten op een eenvoudige manier aan de nodige informatie komen. Om de drempel voor de producenten zo laag mogelijk te houden organiseren we het infoloket niet enkel op een centrale plaats. De actoren met een werking voor hoeve- en streekproducten worden gelinkt aan elkaar en gebruiken hun bestaande kanalen voor het verspreiden van relevante, nieuwe en nuttige informatie. We streven naar een eenvoudig systeem voor de decentralisatie en verspreiding van informatie. Netwerk(en) Netwerken opzetten genereert nieuwe kansen en nieuwe ontmoetingen. Zonder groepen uit te sluiten zetten we vooral in op netwerkmomenten voor: producenten van hoeve- en streekproducten onderling afnemers en producenten van hoeve- en streekproducten Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 6/10

7 Vorming en begeleiding Vorming kan in verschillende vormen aangeboden worden. Door beroep te doen op deskundigen van diverse instanties en ervaringsdeskundigen uit te nodigen verhoogt de kwaliteit van de vormingsmomenten. Tevens streven we er naar dat deze vormingsmomenten kunnen uitgroeien tot netwerkmomenten. Volgende punten vragen onze aandacht: Afstemmen van het aanbod vorming & begeleiding Gepaste methodieken gebruiken voor vorming en begeleiding bijvoorbeeld: - themagerichte vormingsactiviteiten - netwerkbijeenkomsten - demonstraties en doeactiviteiten - bezoeken aan inspirerende voorbeeldinitiatieven - informatiepakketten - starterbegeleiding - ondernemercafés - begeleidingstrajecten - symposia - nieuwsbrieven gezamenlijke vorming aanbieden ontsluiting van bestaande vormingsinitiatieven via infoloket Afzetstrategieën Bestaande afzetkanalen van hoeve- en streekproducten worden onder de loep genomen met het oog op groeimogelijkheden voor producenten, innovatie in afzetstrategieën en de uitbouw van samenwerkingsinitiatieven. Dit alles kadert in de doelstelling de marktpenetratie van hoeve- en streekproducten te verhogen. Bestaande labels en erkenningen kunnen hierbij een rol van betekenis spelen. Mogelijke voorbeelden van innovatieve afzetstrategieën en gezamenlijke productontwikkeling zijn: Samenwerking met horeca bv. De Kempen op je bord Aanbod korven - geschenkaanbod hoeve- en streekproducten Samenwerking tussen hoevewinkels ( Landwinkel -concept) Streekhoekjes in winkels Een streekwinkel in een (groot)stad Innovatieve producten: belevingsvol maken van bestaande wandel- en fietsroutes bv. Picknick een hoeve (toeristen die een picknickmand kopen aan een landbouwbedrijf) Vermarkten van producten onder een regiomerk Hoeve- en streekproducten op (bestaande) evenementen Beleidsondersteuning en beleidsadvies Beleidswerking rond hoeve- en streekproducten wordt provinciebreed georganiseerd. De kennis van de verschillende actoren brengen we samen om advies te formuleren op beleidsvragen betreffende de werking van hoeve- en streekproducten. Vragen of suggesties van producenten op vlak van wetgeving of beleidsvoering worden vanuit het Platform als één geheel geformuleerd aan het betreffende beleidsniveau. Gebiedsgerichte werking: Het Platform neemt de hele provincie Antwerpen als werkingsgebied. Voor een aantal zaken kan het interessanter zijn om zich te richten naar een bepaald gebied of de mensen in een bepaalde regio. In de werking van het Platform maken we een onderscheid in het werkingsgebied in functie van de doelgroep die we willen bereiken: producenten: provinciaal, regionaal of gebiedsgericht consumenten en afnemers van producten: provinciaal, regionaal of gebiedgericht Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 7/10

8 Mogelijke niveaus binnen de gebiedsgerichte werking van het Platform kunnen zijn: Provinciaal: het grondgebied van de provincie Antwerpen Gebieden: - Regionale structuren (RESOC, regionale landschappen) - Antwerpse Kempen - Scheldeland - kunststeden Antwerpen en Mechelen - toeristische clusters - leadergebieden De MarkAante Kempen en Middenkempen Gebieden die een duidelijk en onderbouwde identiteit hebben kunnen in een product verwerkt worden en zorgen op die manier voor een meerwaarde bijvoorbeeld Antwerpse Kempen. Andere gebieden kunnen als entiteit ingeschakeld worden als communicatieplatform bijvoorbeeld Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete. Wat betreft toeristische productontwikkeling gaan we uit van de gebieden die in dit kader zijn afgebakend in onze provincie zijnde Antwerpse Kempen, Scheldeland en de kunststeden Antwerpen en Mechelen. Communicatiestrategie We zijn er ons van bewust dat een vlotte interne communicatie onontbeerlijk is voor een goede werking van het Platform. Kennisopbouw, informatie-uitwisseling en netwerking zijn gebaat bij een goede interne communicatie. Daarnaast is het opzetten van een gepaste externe communicatiestrategie noodzakelijk voor het welslagen van elke activiteit en dat in functie van de doelstelling of doelgroep die vooropgesteld wordt. De kwaliteit van de hoeve- en streekproducten, de meerwaarde die ze opleveren voor de producenten of gebruikers, het belang van de hoeve- en streekproducten voor de streekidentiteit en streekbeleving vormen belangrijke aandachtspunten. Vanuit het Platform voeren we communicatie op twee niveaus: Externe communicatie: op dit niveau maken we een onderscheid in communicatie gericht naar - Producenten van hoeve- en streekproducten - Consumenten - verbruikers en afnemers van hoeve- en streekproducten - ondersteunende diensten en organisaties Interne communicatie: omvat de communicatie naar en tussen de verschillende actoren die deel uit maken van het Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten. 3.2 Structuur Het Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten betreft een nieuw samenwerkingsverband zonder eigen rechtstructuur. Het Platform, de stuurgroep en de werkgroepen fungeren als een feitelijke vereniging gefaciliteerd door RURANT vzw Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten Omschrijving en opdracht: Het Platform is een ontmoetingsplaats voor alle actoren die in de provincie Antwerpen werken aan een professionele, duurzame toekomst voor de producenten van hoeve- en streekproducten in onze provincie. Rurant vzw faciliteert het Platform en neemt het secretariaat waar. Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 8/10

9 Samenstelling: Deelnemers aan het Platform zijn alle actoren (vertegenwoordigers en leden) die in de provincie Antwerpen op een actieve manier meewerken aan de realisatie van de missie en de doelstelling van het Provinciale Platform Hoeve- en Streekproducten. We onderscheiden vijf verschillende groepen van actoren: Producenten van hoeve- en streekproducten - Vzw Streekproducten Provincie Antwerpen - Provinciale werkgroep Hoeveproducten - Individuele producenten Afnemers van hoeve- en streekproducten oaconsumenten, horeca en handelaars - Tafelen in Vlaanderen - Horeca Vlaanderen (afdeling Antwerpen?) - Cafés, restaurants en tavernes - Kleinhandel, bakkers, beenhouwers - Consumenten - Organisatoren van evenementen Ondersteunende diensten en organisaties oa - RURANT (secretariaat van het Platform en de stuurgroep) - Unizo - Innovatiesteunpunt - Steunpunt hoeveproducten - VLAM - hoeveproducten - VLAM - streekproducten - TPA Kennisinstellingen oa - Onderwijsinstellingen (KHKempen KOGEKA land- en tuinbouwscholen - Hotelschool VTI De Spijker, Mechelen, PIVA) - Centra voor Volwassenenonderwijs (Syntra, CVO) Overheden en hun diensten - Departement Welzijn, Economie en Plattelandsbeleid Provincie Antwerpen - Dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid Provincie Antwerpen - Intercommunales (vertegenwoordigers van de gemeenten in de provincie) Stuurgroep: Omschrijving en opdracht: In de stuurgroep worden lijnen uitgezet en middelen gezocht om actief de missie en doelstelling van het Platform te realiseren: Daarnaast wordt in de stuurgroep beleidsvoorbereidend werk gedaan en adviezen geformuleerd aan de verschillende beleidsniveaus. Ten minste drie maal per jaar komt de stuurgroep samen. Samenstelling De stuurgroep bestaat uit verschillende leden die een afspiegeling zijn van de deelnemende actoren aan het Platform. Rurant vzw neemt het secretariaat van de stuurgroep op. Werkgroepen: Omschrijving en opdracht Ad hoc werkgroepen, thematische werkgroepen en werkgroepen met gelijkgestemde actoren leveren input over de thema s die in de stuurgroep aan bod komen. Ze formuleren beleidsvragen of beleidsadvies vanuit hun kennis en achtergrond. Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 9/10

10 Samenstelling: Ad hoc werkgroepen: afhankelijk van de inhoud die voorligt ter bespreking Werkgroepen georganiseerd volgens gelijkgestemde actoren: overleg tussen actoren die deel uit maken van de eerder geformuleerde groepen van actoren (zie samenstelling Provinciaal Platform voor Hoeve- en streekproducten). Volgens noodzaak worden thematische werkgroepen opgezet die inbreng kunnen doen aan de stuurgroep over zaken die niet in de andere werkgroepen aan bod komen. Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Greet Aernouts Nota Provinciaal Platform Hoeve- en Streekproducten 10/10