STUDIE- EN VORMINGSPROGRAMMA voor toekomstige pastoraal werkers van het bisdom Haarlem

Transcriptie

1 STUDIE- EN VORMINGSPROGRAMMA voor toekomstige pastoraal werkers van het bisdom Haarlem

2

3 BISDOM van HAARLEM STUDIEGIDS STUDIE- EN VORMINGSPROGRAMMA voor toekomstige pastoraal werkers van het bisdom Haarlem

4 De Tiltenberg Zilkerduinweg AM Vogelenzang tel fax

5 INLEIDING Dit studie- en vormingsprogramma omvat de grote lijnen van een drie-jarig oriëntatie-programma (voorbereidingstraject) gedurende de laatste fase van de theologieopleiding aan de hogeschool of theologische faculteit, en het cursusprogramma van het komende studiejaar Doelstelling De doelstelling van dit studie- en vormingsprogramma is: - bevorderen van persoonlijk geloofsleven (navolging van Christus bevorderen onder meer door gebed, deelname aan de sacramenten, gesprek met geestelijk leidsman, meditatie, retraite) - bevorderen van kerkelijke socialisatie: persoonlijke verwerking van het geloofsgoed van de katholieke kerk, de katholieke moraal en de fundamentele overtuigingen die daaraan ten grondslag liggen - bevorderen van ingroei in het bisdom en van een onderlinge verbondenheid in dienst van de kerk in het bisdom Haarlem. Cursus Catechismus van de Katholieke Kerk Er wordt van de student verwacht, dat hij/zij, voorafgaand aan het vormingsprogramma, tijdens deze fase deelneemt aan de cursus Catechismus van de Katholieke Kerk, die vanuit de Tiltenberg verzorgd wordt. Voor meer informatie hieromtrent kan men contact opnemen met Drs. B. Hartmann. Aanmelding en aanname van kandidaten De concrete stappen en voorwaarden inzake voorbereiding, aanmelding en aanname van kandidaten kunnen als volgt worden samengevat: Wie zich wil voorbereiden op een zending als pastoraal werker meldt zich in het laatste jaar bachelorfase of tenminste drie 5

6 jaar voor het einde van de studie (normaal vier jaar voor afstuderen) bij de bisschoppelijk gedelegeerde aan, na deelgenomen te hebben aan de cursus over de Catechismus van de Katholieke Kerk en aan retraite- en bezinningsbijeenkomsten. De bisschoppelijk gedelegeerde heeft een eerste oriënterend gesprek met de kandidaat. Gewoonlijk zal voorts een gesprek plaatsvinden met een tweede persoon die bij de toeleiding betrokken is. Van de aanmelding is vereist: - Curriculum Vitae en levensverhaal met geloofsgeschiedenis en motivatie; - verklaring omtrent levenssituatie (dat die in overeenstemming is met de vereisten voor een kerkelijke zending; - doop- en vormbewijs / bewijs van kerkelijk huwelijk - VOG-verklaring omtrent gedrag natuurlijke personen - een persoonlijke gezondheidsverklaring - de namen van drie personen door de gedelegeerde benaderd kunnen worden voor een referentie; - psychologische test/assessment (wordt verzorgd vanuit de toeleiding) - bachelors-diploma of verklaring van de studiecoördinator van de opleiding van de kandidaat over de voortgang van de studie Na een beoordeling van de aanmeldingsvereisten door de selectiecommissie, beslist de Bisschop of zijn gedelegeerde over de aanname. DEEL 1: DRIE-JARIG STUDIE- EN VOR- MINGSPROGRAMMA (TWEEDE FASE VAN DE STUDIE) Dit gedeelte bevat een overzicht van de studie en vorming in de tweede fase van de theologie-opleiding. Dit overzicht omvat onderdelen die als keuzevak binnen de Fontys-hogeschool worden aangeboden, en die door kandidaten voor het bisdom Haarlem dienen te worden gevolgd, alsmede onderdelen die aanvullend worden gedoceerd of de 6

7 geestelijke vorming van de Haarlemse kandidaten betreffen (Diocesaan Studie- en Vormingsprogramma), alsmede een introductie in het bisdom (Praktische Diocesane Toeleiding). Aanmelding tenminste twee maanden voor het begin van het nieuwe studiejaar A. Overzicht 1. Stages. Tijdens de eerste en tweede fase van de studie verrichten de studenten van de hogeschool gedurende meerdere jaren een veldpracticum (stage). De keuze van de stageplaats voor de stage aan het einde van de eerste fase en het begin van de tweede fase geschiedt volgens criteria die met de hogeschool in Amsterdam zijn overeengekomen en worden afgestemd met de bisschoppelijk gedelegeerde. De stageplaats voor de grote stage in het vijfde en zesde jaar wordt binnen de criteria die daarvoor door de hogeschool gesteld worden, voor de kandidaten van het bisdom Haarlem aangewezen door de bisschoppelijk gedelegeerde voor de pastoraal werkers in overleg met de gedelegeerde voor de opleiding en met goedkeuring van de diocesane Bisschop. 2. Studieprogramma. De student moet het door de Bisschop goedgekeurde programma in zijn geheel volgen en afsluiten waarbij - wat betreft het keuzevak systematische theologie - de student de cursus Sacramententheologie II volgt. Het programma van de diocesane vorming omvat daarnaast aanvullende vakken en/of vormende bijeenkomsten. Gewoonlijk worden aanvullende vakken van de diocesane vorming op zaterdagen gegeven in De Tiltenberg in Vogelenzang. 3. Studiebelasting en studieduur. Er wordt naar gestreefd dat de studiebelasting voor de student gemiddeld per week niet meer dan met twee studie-uren wordt uitgebreid, naast de bezinningsbijeenkomsten en de persoonlijke geestelijke begeleiding. Dit komt neer op maximaal een twintigtal studie- 7

8 bijeenkomsten, of minder maar met meer literatuur, totaal tachtig uur studie per jaar (2 studiepunten oftewel 3 ECTS). De duur van deze toeleiding bedraagt drie jaren. B. Concrete invulling Een meer concreet overzicht van de vorming volgt hieronder: GEESTELIJKE VORMING 1. Betrokkenheid bij de levende Kerk. Van de kandidaat pastoraal werkers wordt een actieve betrokkenheid bij een parochiegemeenschap verwacht; in ieder geval omvat deze betrokkenheid de deelname aan de viering van de Eucharistie op zondag en zo mogelijk op weekdagen. Voor kandidaten die daarin nog niet betrokken waren, wordt enige vorm van vrijwilligerswerk in kerkelijk verband aanbevolen. 2. Geestelijk begeleider. In overleg met de spirituaal van de diocesane vorming wordt een geestelijk begeleider uitgekozen, met wie de kandidaat regelmatig contact onderhoudt. Ten minste twee maal per jaar heeft de kandidaat contact met de spirituaal om zijn geestelijke groei te toetsen. 3. Stille dagen. Van de kandidaat wordt verwacht dat hij enkele stille dagen (minimaal twee, bij voorkeur tenminste vier) en een korte retraite van drie dagen doet, die door het diocesaan vormingsprogramma worden georganiseerd. Wanneer de voorgestelde datum niet gelegen komt, kan men zich in verbinding stellen met de spirituaal die een alternatief zal aanreiken. Stille dagen en de retraite zijn gewijd aan gebed en meditatie in de stilte. Van alle deelnemers wordt gevraagd dat zij de stilte op deze dagen bewaren en ze volledig meemaken. Het is niet mogelijk later te beginnen of eerder op te houden. Na de inleiding door de leider van de stille dag of retraite is er een uur gebedstijd voor persoonlijke meditatie en overweging. 8

9 4. Doelstellingen van de geestelijke vorming zijn: - het eigen leven leren toetsen aan het evangelie en de navolging van Jezus verdiepen; - het leren bespreken van eigen leven in de geestelijke leiding; - het zich eigen maken van het regelmatig ontvangen van het boetesacrament; - dat de student een persoon van gebed wordt, onder meer door het zich eigen maken van getijdengebed, meditatie en rozenkransgebed; - het leren gestalte geven aan en meemaken van bezinningsdagen en retraite ; - aandacht geven aan de verbinding tussen geloof en studie. THEOLOGISCHE VORMING A. Het geloof van de kerk In verband met het keuzevak systematische theologie in de tweede fase van de theologie-studie aan de Fontys volgen de Haarlemse studenten de cursussen Sacramentenleer II en Kerkelijke Documenten. B. Het geloof vieren Liturgie: Voor de praktijk van het bisdom Haarlem binnen het door de Bisschop uitgezette beleid (en in het beleid van andere bisdommen), komt de nadruk minder te liggen op voorgaan en verkondigen; de pastoraal werker zal wél in staat moeten zijn om vanuit de officiële liturgische boeken te werken en gebruik te maken van de mogelijkheden tot creativiteit die deze bieden, ter voorbereiding van de liturgie bij doopsel, vormsel, huwelijk, ziekenzalving, uitvaart, eerste heilige communie en andere eucharistievieringen met kinderen. Daarnaast zal de pastoraal werker in staat moeten zijn tot voorbereiding en viering van woord- en gebedsdiensten, 9

10 lof/aanbidding, kruisweg, vespers, en dergelijke en daarin aansluiting zoeken bij de liturgie van de Kerk. Voorts is het belangrijk voor wie pastoraal werker wil worden om aandacht te besteden aan de innerlijke beleving, zodat wat wordt gebeden ook zelf wordt beleefd en liturgie beleefd wordt als eredienst aan God en Gods genadevol handelen aan ons (vgl. SC 7). Rekening houdend met deze competenties en de innerlijke beleving die van een pastoraal werker worden verwacht, zal worden bekeken welke aspecten al voldoende in de opleiding aan de orde komen en welke in het diocesaan vormingsprogramma meer aandacht zullen krijgen. In het kader van de diocesane geestelijke vorming zal voorts aandacht worden besteed aan het getijden-gebed. C. Vanuit het geloof handelen 1. Fundamentele theologische ethiek (fundamentele moraal); Seksuele moraal en Bio-ethiek: Aanvullend op wat in de Fontys-hogeschool gebeurt, wordt deze cursus gevolgd op de Tiltenberg in Vogelenzang. 2. Sociale leer van de Kerk: Aangezien diaconie tot een belangrijk taakveld voor de toekomstige pastoraal werker kan gaan behoren, is het van belang meer in te gaan op de sociale leer van de Kerk. Deze cursus kan op de Tiltenberg worden gevolgd. D. Handelen in gemeenschap met de kerk Aansluitend bij de cursussen die binnen de opleiding in Amsterdam worden gegeven, zal aandacht worden besteed aan praktische oecumene en vragen van canoniek-rechtelijke aard rond de plaats van de pastoraal werker, bediening van de sacramenten, huwelijksrecht of andere vragen die leven. 10

11 Waar verschillende partijen een onderdeel verzorgen van eenzelfde vak, is het van belang dat dit goed wordt afgestemd. E. Praktische diocesane toeleiding Kennismaking met de verschillende facetten van de organisatie van het bisdom Haarlem. Aan de orde komen de organisatie van het bisdom, officialaat, dienst catechese, diaconie, jongerenpastoraat, bouwzaken, financiële dienst, archivering, missie enzovoorts. 11

12 DEEL 2: BESCHRIJVING STUDIE-PROGRAMMA Aan de Fontys-hogeschool F.1. Catechismus van de katholieke Kerk F.2. Sacramentenleer II F.3. Kerkelijke documenten F.4. Canoniek recht Aan de Tiltenberg T.1. Morele vraagstukken T.2. Sociale leer van de Kerk T.3. Praktische aspecten van de liturgie T.4. Aspecten van de geestelijke en pastorale vorming T.5. Introductie in het bisdom T.6. Mariologie T.7.Kennismaking nieuwe elementen en bewegingen in het bisdom T.8. Oecumene Willibrordavonden CURSUSBESCHRIJVINGEN AANVULLEND STUDIEPROGRAMMA TILTENBERG T.4.1. Aspecten van de geestelijke en pastorale vorming De ontwikkeling van een persoonlijk gebedsleven Docent: Dr. G. Wilkens sj De plaats van de biecht Docent: Drs. J. Smith Toetsing: Beoordeling op grond van participatie en inbreng T.4.2. Theologie van de spiritualiteit In deze cursus worden vier grote scholen uit de katholieke spiritualiteitstraditie ingeleid: de franciscaanse, de ignatiaanse, de karmelitaanse en de benedictijnse. Docenten: Drs. Th. van Adrichem ofm; M. Lindeijer sj, Br. A. Kortekaas osb; drs. J. Smith 12

13 T. 5. Introductie in het bisdom De bijeenkomsten omvatten kennismakingen met de diensten officialaat (Dr. A. van den Hout), missie en evangelisatie (R. Soffner) en financiën van het bisdom Haarlem (P. van der Horst) Toetsing: Men wordt beoordeeld op grond van participatie en inbreng T.6 Mariologie Het doel van deze colleges is een nadere kennismaking met de leer van de Kerk over Maria en de betekenis ervan voor het spirituele leven van de persoon en de gemeenschap. Docent: Dr. J. Hendriks Toetsing: Schriftelijke opdracht Willibrordlezingen 6 oktober 2008 Mgr. G. de Korte: Kerk & Ambt Toetsing: Schriftelijk verslag en evaluatie Inlevering opdracht uiterlijk: 15 december In te leveren bij Drs. J. Vijgen 2 februari 2009 Mgr. E. De Jong : Intelligent Design Toetsing: Schriftelijk verslag en evaluatie Inlevering opdracht uiterlijk: 15 maart In te leveren bij Drs. J. Vijgen 13

14 Informatie en evaluatie In deze uren is er gelegenheid met de gedelegeerde voor pastoraal werkers te spreken over vragen ten aanzien van de toeleiding en een en ander te evalueren. Ook bieden deze uren gelegenheid tot wederzijdse informatie. KALENDER STUDIEJAAR Dag Datum Activiteit zo 21 september 2008 stille dag (GW) ma 6 oktober cursusdag 1 (middag) zo 12 oktober stille dag (GW) za 2 5 oktober cursusdag 2 za 8 november stille dag (JS) za 29 november cursusdag 3 za 13 december cursusdag 4 zo 14 december stille dag (GW) za 17 januari 2009 stille dag (JS) ma 2 februari 2009 cursusdag 5 (middag) zo 15 maart 2009 stille dag (GW) za 21 maart cursusdag 6 za 25 april cursusdag 7 zo 17 mei 2009 stille dag (JS) za 20 juni 2009 cursusdag 8 zo 21 juni stille dag (GW) 14

15 PROGRAMMA CURSUSDAGEN Het dagprogramma van een cursusdag is (tenzij anders aangegeven) als volgt: 9.00 uur morgengebed en Eucharistieviering uur koffie / thee e uur 1 college-uur uur pauze e uur 2 college-uur uur pauze e uur 3 college-uur uur pauze uur middageten en pauze e uur 4 college-uur uur pauze e uur 5 college-uur uur vespers en koffie / thee WILLIBRORDAVONDEN: De Willibrordavonden beginnen om met de lezing en aansluitend Vespers en H. Mis waarna de maaltijd volgt STILLE DAGEN De bedoeling is er tenminste twee, liefst vier (of meer) uit te kiezen. U kunt aan dhr. J. Vijgen (adres zie: achterin) doorgeven aan welke stille dagen u wenst deel te nemen. zo 21 sep 2008 zo 12 okt 2008 zo 19 okt 2008 za 8 nov 2008 zo 14 dec 2008 za 17 jan 2009 zo 15 mrt 2009 zo 17 mei 2009 zo 21 jun 2009 stille dag (G. Wilkens) stille dag (J. Smith) stille dag (G. Wilkens) stille dag (J. Smith) stille dag (G. Wilkens) stille dag (J. Smith) stille dag (G. Wilkens) stille dag (J. Smith) stille dag (G. Wilkens) 15

16 NB: In tegenstelling tot voorgaande jaren zullen de zomerretraites van 2009 eindigen op de avond van de laatste retraitedag en niet in de ochtend ervan. vr 7 aug 2009 di 11 aug 2009 wo 12 aug 2009 zo 16 aug 2009 ma 17 aug 2009 vr 21 aug 2009 Begin retraite o.l.v. G. Wilkens (18.00 uur) einde retraite Begin retraite o.l.v. G. Wilkens (18.00 uur) einde retraite Begin retraite o.l.v. J. Smith (18.00 uur) einde retraite 16

17 STUDIEPROGRAMMA 6 oktober 2008: cursusdag uur Lezing Mgr. G. de Korte aansluitend H. Mis en Vespers 25 oktober 2008 : cursusdag 2 1 Franciscaanse spiritualiteit (Th. van Adrichem ofm) 2 Franciscaanse spiritualiteit (Th. van Adrichem ofm) 3 Franciscaanse spiritualiteit (Th. van Adrichem ofm) 4 Introductie bisdom: Officialaat (A. van den Hout) 5 Introductie bisdom: Officialaat (A. van den Hout) 29 november 2008: cursusdag 3 1 Ignatiaanse spiritualiteit (M. Lindeijer sj) 2 Ignatiaanse spiritualiteit (M. Lindeijer sj) 3 Ignatiaanse spiritualiteit (M. Lindeijer sj) 4 Geestelijke vorming (J. Smith) 5 Geestelijke vorming (J. Smith) 13 december 2008: cursusdag 4 1 Mariologie (J. Hendriks) 2 Mariologie (J. Hendriks) 3 Geestelijke vorming (G. Wilkens sj) 4 Introductie bisdom : Financiële dienst (P. van der Horst) 5 Introductie bisdom : Financiële dienst (P. van der Horst) 2 februari 2009: cursusdag uur Lezing Mgr. De Jong aansluitend H. Mis en Vespers 17

18 21 maart 2009: cursusdag 6 1 Karmelitaanse spiritualiteit (J. Smith) 2 Karmelitaanse spiritualiteit (J. Smith) 3 Karmelitaanse spiritualiteit (J. Smith) 4 Introductie bisdom: Missie (R. Soffner) 5 Introductie bisdom: Missie (R. Soffner) 25 april 2009: cursusdag 7 1 Mariologie (J. Hendriks) 2 Mariologie (J. Hendriks) 3 Mariologie (J. Hendriks) 4 Evaluatie 5 Geestelijke vorming (G. Wilkens sj) 20 juni 2009: cursusdag 8 1 Benedictijnse spiritualiteit (A. Kortekaas) 2 Benedictijnse spiritualiteit (A. Kortekaas) 3 Benedictijnse spiritualiteit (A. Kortekaas) 4 Mariologie (J. Hendriks) 5 Mariologie (J. Hendriks) 18

19 ADRESSEN: Drs. Th.A.F.M. van Adrichem ofm Jodenbreestraat 164, 1011 NS Amsterdam, , Drs. B. Hartmann Zilkerduinweg 375, 2114 AM Vogelenzang, , Mgr. dr. J.W.M. Hendriks Zilkerduinweg 375, 2114 AM Vogelenzang, , Dr. A.J.T. van den Hout, pr. Bekslaan 9, 2114 CB Vogelenzang, , Br. A. Kortekaas osb, diaken Abdijlaan 26, 1935 BH Egmond-Binnen, , Drs. C.J.J.N. van Opzeeland, di. Prunuslaan 12, 2191 BX De Zilk, Drs. J.M. Smith, pr. (spirituaal) Herensingel 3, 2316 JS Leiden, , R. Soffner Kruisweg 69, 2011 LB Haarlem, , Drs. J. Vijgen (studiecoördinator) Bekslaan 11, 2114 CB Vogelenzang, tel , A. F. Weijers, di Kruisweg 65, 2011 LB Haarlem tel Dr. G.Th.A. Wilkens sj (spirituaal) Heyendallaan 82, 6464 EP Kerkrade, , 19

20 INHOUDSOPGAVE Inleiding...5 Aanmelding en aanname van kandidaten DEEL 1: DRIE-JARIG STUDIE- EN VORMINGSPROGRAMMA (TWEEDE FASE VAN DE STUDIE)...6 A. Overzicht Stages Studieprogramma Studiebelasting en studieduur....7 B. Concrete invulling...7 GEESTELIJKE VORMING Betrokkenheid bij de levende Kerk Geestelijk begeleider Stille dagen Doelstellingen...8 THEOLOGISCHE VORMING A. Het geloof van de kerk B. Het geloof vieren...8 C. Vanuit het geloof handelen D. Handelen in gemeenschap met de kerk E. Praktische diocesane toeleiding DEEL 2: BESCHRIJVING STUDIE-PROGRAMMA...12 CURSUSBESCHRIJVINGEN AANVULLEND STUDIEPROGRAMMA TILTENBERG KALENDER STUDIEJAAR PROGRAMMA CURSUSDAGEN...15 STUDIEPROGRAMMA

21 ADRESSEN:...19 INHOUDSOPGAVE...20