Als slapen zeer doet! Pijn herkennen bij mensen met een ernstige verstandelijke beperking

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Als slapen zeer doet! Pijn herkennen bij mensen met een ernstige verstandelijke beperking"

Andreas de Jong
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Als slapen zeer doet! Pijn herkennen bij mensen met een ernstige verstandelijke beperking S. Loos, adviseur zorg en ondersteuning voor mensen met een ernstige meervoudige beperking Sherpa.

2 Inhoud workshop Even voorstellen Aanleiding voor deze workshop Opzet van de workshop Link met slapen Oefenen met pijnherkennen Toepassen in je praktijk

De definitie van pijn Pijn is een sensorische en/of emotionele ervaring veroorzaakt door feitelijke of mogelijke weefselschade of die beschreven wordt in termen

3 De definitie van pijn Pijn is een sensorische en/of emotionele ervaring veroorzaakt door feitelijke of mogelijke weefselschade of die beschreven wordt in termen van weefselbeschadiging. Ergens in het lichaam is een verwonding of dreigt er een te ontstaan. Soms ontstaat pijn echter ook zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak.

4 Maar belangrijker! "Pijn is wat degene die pijn heeft zelf zegt dat het is. En het bestaat telkens als hij zegt dat het bestaat." (McCaffery, 1979) Pijn kan alle domeinen van het bestaan raken Lichamelijk, psychisch, sociaal, spiritueel en cultureel.

5 Welke soorten pijn zijn er? Acute pijn (pijn is recent begonnen, kort, samenhang letsel/ziekte) Sub acute pijn (pijn ged minimaal 6 weken/max drie maanden) Chronische pijn (aanhoudende pijn na genezing of bij processen waar geen genezing plaatsvindt)

6 Welke soorten pijn zijn er? Nociceptieve pijn (pijn bij actief of verwacht weefselschade. (vallen, stoten, maar ook te lang in één houding. Als na verwacht herstel, pijn blijft bestaan: waarschijnlijk overprikkeld neurologisch systeem) Neuropathische pijn gevolg van beschadiging aan neurologisch systeem; verstoorde pijnbeleving (fantoompijn, pijn na dwarslaesies, soms ook hyperalgesie (overdreven pijnreactie op een prikkel) Doorbraakpijn: plotselinge intense pijn tijdens behandeling met opioïden.

7 Pijn bij mensen met een EMB Stelling: Er is altijd sprake van pijn, totdat het tegendeel bewezen is!

8 Pijn bij mensen met een EMB: feiten Gemiddeld 12 gezondheidsproblemen per persoon (D. van Timmeren) Veel somatische gezondheidsproblemen Geen uitingsmogelijkheden Ontbreken geschikte diagnostische meetinstrumenten Hierdoor risico op onderdiagnostiek en onderbehandeling van gezondheidsproblemen Uit slaapmetingen; meer reflux, apneu, epilepsie

9 Behandeling Niet medicamenteus (voorlichting, communicatie, continuïteit van zorg, bevorderen comfort en rust, complementaire zorg) Medicamenteus (landelijke richtlijnen, WHO pijnladder, spiegelopbouw, doorbraakpijn, bijwerkingen preventief behandelen, invasieve behandelingen) Invasieve behandelingen (tens, morfine pomp, zenuwblokkade) Begeleiding.

10 ONDERZOEK mei 2019

11 Gevolgen van Pijn Slapeloosheid/ vermoeidheid Angst en depressie Passiever/afhankelijker gedrag Moeilijk(er) verstaanbaar gedrag Sociale uitsluiting Onder-over alert Freezing Stageneren ontwikkeling Verminderde kwaliteit van bestaan overlijden

12 Waarom wordt pijn niet altijd goed herkend? Pijnsignalen worden geduid als gedrag Zorgverleners ervaren moeite om gedrag te lezen Veranderingen in gedrag worden niet gelinkt aan mogelijke pijn/ somatische klachten.

13 Waarom wordt pijn niet altijd goed herkend? Onbekendheid met het voor komen van pijn bij specifieke syndromen (down, smit magenis, of aandoeningen. angelman) Scholing medewerkers vaak agogisch ipv medisch; onvoldoende kennis over pijn, pijnsignalering, behandeling, registratie en achterliggende (medische) problematiek

DE KNEGT) MENSEN MET ERNSTIGE MEERVOUDIGE BEPERKINGEN IMMOBIELE MENSEN (BEWEGINGSAPP)

14 NAAR SCHATTING 80% VAN DE MENSEN MET EEN VG IN MEER OF MINDERE MATE PIJN MENSEN MET SPECIFIEKE SYNDROMEN (RETT, DOWN, SMIT MAGENIS, ANGELMAN, (N. DE KNEGT) MENSEN MET ERNSTIGE MEERVOUDIGE BEPERKINGEN IMMOBIELE MENSEN (BEWEGINGSAPP) MENSEN MET SPECIFIEKE AANDOENINGEN (DIABETES, ARTROSE, DARMAANDOENINGEN) CHRONISCHE PIJN WORDT SLECHT HERKEND!

15 Uiten van pijn bij mensen met een verstandelijke beperking Pijn wordt niet (altijd) op de gebruikelijke manier geuit -Uitgestelde pijnreactie of Vertraagde pijnreactie -Specifieke pijnreactie (lachen, boos worden) -Camouflerende pijnreactie -Pijnreactie behorend bij syndroom (gedragingen) Pijn wordt niet (altijd) op de gebruikelijke manier beleefd -lage(re) pijndrempel -Hoge(re) pijndrempel

16 Oorzaken van pijn waar men niet vanzelf aan denkt -Ouder worden -Groeipijnen bij kinderen -Overgang -Menstruatie -vleesbomen -Migraine -Vitamine en mineralen tekorten -Slaapproblemen -Reflux -Syndroomgerelateerde pijn -Pijn na insult

Wat kun je zelf doen? Breng onder diagnostiek in kaart; pijn uitsluiten als onderdeel van de beeldvorming Train mensen m.b.t. pijnsignalering Luister naar je niet pluis gevoel!

17 Wat kun je zelf doen? Breng onder diagnostiek in kaart; pijn uitsluiten als onderdeel van de beeldvorming Train mensen m.b.t. pijnsignalering Luister naar je niet pluis gevoel! Werk multidisciplinair samen Bij gemeten pijn; monitor de interventies Pijnbestrijding in de nacht! Complementaire zorg inzetten als basiszorg

18 Pijnmeetinstrumenten Gezichtenschaal of nummeric Rating Scale (NRS) zes gezichten op een lijn oplopend van neutraal (geen pijn) tot grimas (ergste pijn). Zelfscore lijst door cliënt in te vullen. Bij score 4 of hoger pijnbehandeling.

19 REPOS (Rotterdam Elderly Observation Scale) Rotterdam Elderly Pain Observation Scale (REPOS) bestaat uit 10 items. Het instrumenten bestaat uit 10 gedragingen die als kenmerkend worden gezien voor pijn. Deze worden op een instructiekaart toegelicht. Als het gedrag aanwezig is, dan wordt deze gescoord. Bij een score van 3 of hoger is er mogelijke sprake van pijn. De REPOS bevat ook een beslisboom, waarin mogelijke oorzaken en acties worden beschreven. 1- gespannen gezicht 2- ogen (bijna) dichtknijpen 3- optrekken bovenlip 4- Grimas 5- angstig kijken 6- bewegen lichaamsdeel (niet functioneel) 7- paniekerig/paniek reactie 8- kreunen/ jammeren (monotoon) 9- onrust geluiden (intens) 10- inhouden ademhaling/stokken adem

20 POSAID Rijks universtiteit Groningen Pain Observation Scale for Adults with Intellectual Disabilities). 1- gespannen gezicht 2- ogen (bijna) dichtknijpen 3- optrekken bovenlip 4- Grimas 5- Kreunen 6- Bevriezen 7- Veranderingen beweegpatroon (meer/minder) 8- Stijf, spastisch, gespannen

21 Painad (pain asssessement in advanced dementia scale) bestaat uit 5 items en is ontwikkeld voor mensen met gevorderde dementie. Deze schaal bestaat uit 5 gedragsindicatoren: gezichtsuitdrukking, stemgedrag, ademhaling, lichaamstaal en troostbaarheid. Per gedrag indicator kan er gescoord worden van 0 tot 2. Elk item dat als 1 of 2 wordt gescoord, kan duiden op mogelijke pijn of ongemak Pacslac- d (pain asssessement checklist for seniors with severe dementia) bestaat uit 24 items. De items zijn geclusterd in drie categorieën: gelaat, verzet/afweer en sociaal/emotioneel. Als een item aanwezig is tijdens de observatie, dan wordt deze gescoord. Een score van 4 of hoger duidt mogelijk op pijn. PAIC in onderzoek LUMC

22 Oefenen met de REPOS Kun jij je brein een halt toe roepen? Wat zegt jouw waarneming over de ander? En blijft de ander dan nog wel wie hij is? Ofwel; kan jouw waarneming de ander te kort doen? Kijken naar pijn van een ander zegt iets over jou?

23 Zijn er nog vragen? Bronnen ZonMw V&VN Kennisplein Gehandicaptenzorg Frans P.M. Baar (verpleeghuisarts) Sherpa N. de Knegt Platform EMG Jos Kitzen (oncoloog) Mftgezondheidszorg Hospice Bardo

24 Interessante links! 0GS/Bijeenkomsten/EMB%20Congres%202015/preventie-vanernst-van-somatische-gezondheidsproblemen-dinette-vantimmeren.pdf tidisciplinaire%20richtlijn%20signaleren%20van%20pijn%20bij%2 0mensen%20met%20een%20verstandelijke%20beperking.pdf Staat alleen in press online:

Vergelijkbare documenten

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018 DEMENTIE IS EEN OPTELSOM D = N + G + B + P + SC N = neurologische schade G = gezondheidstoestand