Waarom we er een zooitje van maken. Terwijl we allemaal het goede willen

Transcriptie

1 Waarom we er een zooitje van maken Terwijl we allemaal het goede willen

2 Het drama van veiligheidsbeleid U weet het allemaal: ooit waren ongevallen een act of god, daarna geloofden de liberalen dat het persoonlijke fouten waren, maar sinds de zestiger jaren zijn ongevallen het bewijs van het falen van preventie we zijn van een schuldcultuur naar een risicocultuur gegaan. Nu kijken we allemaal naar de overheid, die is zelfs verantwoordelijk voor het de preventie van onzekere risico s het voorzorgsprincipe. Een van de gevolgen is dat slachtoffers van grote incidenten meer rechten hebben dan slachtoffers van gewone autoongevallen.

3 We hebben Frankenstein s monster gemaakt Ons veiligheidsbeleid is nu o Ondoorzichtig we kennen de kosten en baten van ons beleid niet. o Onevenwichtig we zetten geld niet op de meest zinvolle plaats in o Onrechtvaardig je kunt maar beter een rampslachtoffer zijn of door een industrieel risico worden bedreigd o Onuitvoerbaar het beleid is papier en symboliek dus diegenen die echt er mee moeten werken hebben niets in handen

4 Zelfs onze rechtspraak is gek geworden Jurisprudentie verschuift steeds meer in het voordeel van de onnadenkenden en in het nadeel van de overheid als almachtige boeman. Van eigen schuld dikke bult via het Kelderluikarrest (1965) tot het Jetblast-arrest (2004): de mate van waarschijnlijkheid waarmee verwacht kan worden dat de ander niet de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid zal betrachten. Van ieder zijn eigen schade via Öneryildiz-arrest (2005) van EHRM toezichthouders zijn aansprakelijk als zij van een overtreding weten tot arrest Hof Amsterdam: onbekendheid van het gevaar komt op grond van de wet voor risico van het Waterschap.

5 En wiens schuld is dat allemaal? Wetenschapper en politici wijzen allebei graag naar de moderne burger die niet met risico s kan omgaan we hebben immers honger voor angst ingeruild En het meest wordt de moderne burger geacht bang te zijn voor onvrijwillige risico s Zeker als het risico technologisch is, onzichtbaar is, je bij de genen grijpt, etc Dus het ligt aan de burger dat politici zich zo akelig irrationeel gedragen...

6 Maar dat is gek De geschiedenis leert dat gepercipieerd onpopulaire maatregelen een politicus populair kunnen maken Een klein voorbeeld, de nogal extreme Pim Fortuyn werd populair ondanks zijn argumentatie voor een general pardon voor asielzoekers in Nederland. Dit standpunt werd tot dan toe als extreem links beschouwd...

7 En een ev-sprookje Na jarenlange burgerlijke strijd tegen Van der Anker in Son en Breugel ondanks beloften van veiligheid......maakte de belofte van onveiligheid aan de maatschappelijke onrust een einde Nu ja, aan verreweg de meeste dan

8 Een metro-experimentje Interviews met 800 metro-gebruikers in Amsterdam Klassieke vragen krijgen klassieke antwoorden... Verrassende vragen krijgen verrassende antwoorden...

9 Een nieuw inzicht in risicobeleving Centraal staat het volgende nieuwe inzicht in de omgang van burgers met risico s: als je ons vraagt wat we willen dan vertellen we wat we willen... Maar dat is niet wat we van jou bestuurder verwachten dat je doet. En als je dat lastig vindt dan had je maar een vak moet leren in plaats van bestuurder te worden. Iets wetenschappelijker geformuleerd: de burger heeft een narrig karakter

10 Een theorie met gevolgen Traditionele enquetes vertellen je niets, klassieke risicocommunicatie is zinloos en draagvlak krijg je sowieso niet......maar burgers verwachten wel een verstandig risicobeleid van hun bestuur En dus is het tijd voor een nieuw risicobeleid gebaseerd op nieuwe rationele uitgangspunten

11 Even voor alle duidelijkheid Ik ben natuurlijk voor meer veiligheid maar tegen redelijke kosten We leven nu veel langer dan vroeger dankzij verstandige veiligheidsmaatregelen maar wij leven nog 7 jaar langer dus wij hebben nog wat te doen.

12 Tuurlijk wil iedereen het beste Wie staat er nu niet voor effectiviteit en efficiency? Wie kan er tegen zinvolle samenwerking zijn? Wie wil nu niet tot uitvoerbaar beleid komen? En in het bijzonder wilt u dat! En toch is er bijna overal een continue ontwikkeling naar disproportioneel (veiligheids)beleid en inefficiënte uitvoering zichtbaar.

13 De eerste reden: incidentenpolitiek Na incidenten treed de risico-regelreflex in werking U herkent allen: dat mag hier nooit meer gebeuren en daar gaan weer dus wat aan doen maar wat we deden was vaak disproportioneel Als straf: extra (veiligheids)maatregelen van bovenaf Als vlucht vooruit: extra maatregelen uit de sector zelf Uit angst: voorkomen van aansprakelijkheid door extra procedures ed

14 Voorbeeld jeugdzorg De jeugdzorgsector geeft de politiek de schuld: bureaucratie schuld van politici die na Savanna doorgeslagen zijn (maar ook door dood Savanna betere samenwerking in multioverleg, onthoud deze svp even) De Kamer geeft de burger de schuld: de publieke opinie dwingt ons Feitelijk richt politiek zich op de pers en denkt de narrige burger heel anders dat weet u nu toch he?

15 Ook zonder incidenten gaat het mis tenzij Heel andere redenen liggen in de sector en hun aansturing zelf Vier bestuurskundige principes in actie leiden tot disproportioneel beleid en inefficiënte uitvoering Uiteindelijk maatschappelijk te onaanvaardbaar: kanteling en dat hebben we met de rijksjeugdzorg gezien Maar ervaringsfeit: altijd te weinig geld voor verandering.. dus begint het spel opnieuw Tenzij er zorgvuldig wordt vormgegeven en moedig bestuurd.

16 Op je eigen centen pas je het best Het eerste principe luidt dat betekenisvolle aansturing altijd besluitvorming over middelen betekent, omdat anders geen evenwichtige belangenafweging zal plaatsvinden. Dit leidt uiteindelijk tot ineffectiviteit en inefficiëntie. Vb: tunnels maar ook beheer regiopolitie en indicatiestelling jeugd

17 Adviseurs denken smal Het tweede principe luidt dat adviseurs in dienst van het bevoegd bestuur moeten zijn, omdat zij anders altijd eenzijdig zullen adviseren ten behoeve van het deelbelang waarover zij adviseren. Eenzijdige advisering leidt tot ineffectiviteit en inefficie ntie omdat integraliteit dan pas op het bestuurlijke niveau kan/moet worden bereikt zonder dat een, alle belangen afwegend advies, beschikbaar is. Vb: Commissie Tunnelveligheid maar ook natuurlijk u zelf als adviseur en prof s (psychiatrische jeugdzorg)

18 Professionals willen professionaliseren Het derde principe luidt dat professionele organisaties altijd verder willen professionaliseren ook al gaat dat ten koste van de efficiency en zelfs de effectiviteit, dat wil zeggen de veiligheid. Directe aansturing door een breder verantwoordelijk bestuur is daarmee noodzakelijk om effectiviteit en efficiency af te dwingen. Vb: Brandweer en opsporing politie maar ook de jeugdzorgverlener die case manager gaat heten

19 Organisaties kunnen niet samenwerken Het vierde en tevens laatste principe luidt dat echte samenwerking tussen autonome professionele organisaties altijd beperkt is, omdat voor leidinggevende professionals autonomie zwaarder weegt dan efficiency. Overkoepelende aansturing door een integraal verantwoordelijk bestuur is daarmee noodzakelijk om efficiency af te dwingen. Vb: regiopolitie maar ook brandweer+ambulance en elke organisatie die coördinatoren aanstelt

20 Er is onvoldoende geld voor kanteling Een ervaringsfeit is dat de beschikbare middelen die vereist zijn voor een optimale implementatie van nieuw beleid altijd geringer zijn dan de noodzakelijke middelen. Dus wees bescheiden in je veranderingsambities. Vb: Reorganisatierampenbestrijding of vorming regionale (1993) en nationale politie (2013) en nu dus decentralisatie sociaal domein

21 Dank voor uw aandacht!

22

23

24

25

26

27

28

29

30