Kwaliteitskaart Datamuur en groepsplan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kwaliteitskaart Datamuur en groepsplan"

Transcriptie

1 KWALITEITSKAART OPBRENGST GERICHT WERKEN Project opbrengstgericht werken Kwaliteitskaarten Ad Kappen, Mariët Förrer Versie 6, Kwaliteitskaart Datamuur en groepsplan Inleiding Het maximale uit kinderen halen Scholen hebben als doel het maximale uit een leerling te halen. Een leerling moet kunnen presteren naar zijn cognitieve- mogelijkheden en zich hierin gewaardeerd en erkend voelen. In eerste instantie wordt uitgegaan van de behoeften. De behoefte van een leerling geeft aan, de mate van en hoeveelheid leertijd, die een kind nodig heeft om de gestelde doelen te behalen. Leerlingen verschillen van elkaar. Om het maximale uit alle leerlingen te halen is differentiatie nodig. Bij het onderwijzen van de basisvaardigheden weten dat convergente differentiatie het meest effectief is. Dit betekent dat we voor alle leerlingen in de groep in ieder geval geformuleerde fundamentele doelen willen bereiken. Differentiatie vindt met name plaats in de hoeveelheid tijd en de en begeleiding door de leerkracht. Deze kwaliteitskaart beschrijft hoe datamuren en groepsplannen als hulpmiddelen gebuikt kunnen worden om opbrengstgericht en planmatig te werken aan geformuleerde doelen. Een datamuur 1 is een hulpmiddel om leerlingen met vergelijkbare behoeften in een groep in kaart te brengen en te clusteren. Op een datamuur worden de leerlingen op basis van toetsresultaten ingedeeld in drie subgroepen: De onafhankelijke leerlingen, zij volgen verkorte De gevoelige leerlingen, zij volgen de basis De afhankelijke leerlingen, zijn volgen verlengde Om een datamuur te kunnen maken is dus een groepsoverzicht met gegevens nodig. De datamuur is in feite een tussenstap tussen het groepsoverzicht van de vorderingen van de leerlingen en het groepsplan. Het groepsplan is een beschrijving van het onderwijsaanbod voor een bepaalde periode. Het beschrijft welke aanpak en interventies de leerkracht uitvoert om de doelen te bereiken. Het groepsplan is van toepassing op alle leerlingen in de groep. Net als op de datamuur is de totale groep in het groepsplan geclusterd in drie subgroepen. 1 Het idee van de datamuur (data wall) is ontwikkeld door Michael Fullan (University of Toronto, Canada). In Nederland is het gebruik van de datamuur verder ontwikkeld in het Leesverbeterplan Enschede in samenwerking met CPS. 1

2 Voorwaarden voor het werken met datamuren en groepsplannen In deze kwaliteitskaart ligt het accent op de didactische behoeften van leerlingen: Welke en begeleiding hebben de leerlingen nodig om de doelen te bereiken? De groep als geheel is hierbij het uitgangspunt. Het doel is kinderen zo lang mogelijk mee te laten doen met de groep om hen te laten profiteren van de en interactie in de groep. Het werken met datamuren en groepsplannen draagt bij aan het creëren van een omgeving waarin alle leerlingen actief en betrokken leren, zich optimaal kunnen ontwikkelen, goede leerprestaties behalen en zich gewaardeerd voelen in deze ontwikkeling 2. Daarvoor is het ook nodig dat: Leerkrachten in staat zijn een goed pedagogisch klimaat te realiseren Naast didactische behoeften hebben leerlingen ook pedagogische behoeften. Alle leerlingen presteren beter wanneer ze zich welbevinden in de groep en wanneer ze in een goede relatie met de leerkracht en de andere leerlingen hun competentie en zelfstandigheid kunnen ontwikkelen. Het pedagogisch vakmanschap van de leerkracht is altijd het kader waarbinnen het weken met datamuren en groepsplannen plaatsvindt. Er zijn in elke groep ook leerlingen die specifieke pedagogische behoeften hebben. Dat heeft vaak te maken hun gedag: het gaat bijvoorbeeld om leerlingen die druk en ongeconcentreerd zijn of leerlingen met kenmerken van autisme. Ook deze leerlingen profiteren van een gedifferentieerde, maar voor hen is vaak nog meer nodig. Vooral de interactie met de leerkracht speelt daarbij een rol. Leerkrachten voldoende vaardigheden bezitten op het gebied van klassenmanagement. Daarbij gaat het om handelingen van de leerkracht, die te maken hebben met plannen, voorbereiden, organiseren, begeleiden en evalueren van onderwijsleersituaties. Leerkrachten kunnen beschikken over betrouwbare gegevens over de ontwikkeling van de leerlingen. Het gaat hierbij met name om toetsgegevens, aangevuld met observatiegegevens en informatie van leerlingen en ouders. Leeswijzer: Opbouw van deze kwaliteitskaart Het werken met datamuur en groepsplannen is altijd een zaak van de school als geheel. In deze kwaliteitskaart gaan we eerst in op de afspraken die op schoolniveau gemaakt moeten worden voordat gewerkt kan worden met datamuren en groepsplannen. Daarna komt aan de orde hoe met datamuren en groepsplannen gewerkt kan worden. In deze kwaliteitskaart gaat ook in op de aandacht voor zorgleerlingen en op leerlingen met specifieke pedagogische en/of didactische behoeften bij het werken met datamuren en groepsplannen. Starten op schoolniveau Opbrengstgericht werken start altijd op schoolniveau. Datamuren en groepsplannen worden gemaakt per groep, maar zijn altijd gebaseerd op afspraken op schoolniveau. We spreken altijd van onze leerlingen, onze prestaties en onze school. De start op schoolniveau begint met het maken van afspraken: op welke manier wil de school opbrengstgericht werken aan effectief leesonderwijs? 2 Förrer, M. & Schouten, E. (2009). Klassenmanagement in de basisschool. Amersfoort: CPS 2

3 Het onderstaande schema biedt daarvoor een kader. DIMENSIES EFFECTIEF LEESONDERWIJS Doelen die we met lezen willen halen 95% 1. leesinhoudelijk Wat wordt onderwezen? Mondelinge taal en woordenschat Fonemisch bewustzijn Letterkennis Aanvankelijk technisch lezen Voortgezet technisch lezen Stillezen en leesmotivatie Begrijpend lezen 2. onderwijskundig Hoe wordt onderwezen? tijd Leerlijnen en leerinhoud Kwaliteit van het aanbod: methoden en materialen Convergente differentiatie Directe model Leerkrachtvaardigheden (modelen) Klassenmanagement 3. EFFECTIEF INNOVEREN In het schema is te zien dat de school eerst afspraken moet maken over de doelen die zij met de leerlingen willen bereiken en daarna moet nagaan hoe drie dimensies daaraan kunnen bijdragen: De leesinhoudelijke dimensie : wat moeten we onderwijzen om de doelen te bereiken? De onderwijskundige dimensie : hoe moeten we onderwijzen om de doelen te bereiken? Innoveren en borgen: hoe moeten we in de school samenwerken om de doelen te bereiken? Bij het maken van teamafspraken zijn de volgende vragen richtinggevend: Wat is ons doel? Liggen we op koers? Wat gaan we nu doen? Wat is ons doel? Allereerst worden op teamniveau afspraken gemaakt over de doelen die het team wil bereiken. Belangrijk bij opbrengstgericht werken, is het formuleren en uitspreken van hoge verwachtingen over de prestaties van de leerlingen. Leidende gedachte hierbij is dat leerlingen goede resultaten kunnen behalen als ze goed onderwijs krijgen. De leerkracht doet ertoe! Dat betekent dat we ons bij het maken van afspraken op schoolniveau richten op het versterken van de competenties van de professionals in de school. Het gaat daarbij niet alleen om didactische competenties, maar ook om pedagogische competenties. Liggen we op koers? Op basis van de leerlingresultaten en de gestelde doelen bepaalt het team of het opbrengstgericht werken op koers ligt. Daarbij kijken we zowel naar de leesinhoudelijke als de onderwijskundige dimensie. 3

4 Bij de leesinhoudelijke dimensie kijken we naar: Mondelinge taal en woordenschat Fonemisch bewustzijn Letterkennis Aanvankelijk technisch lezen Voortgezet technisch lezen Stillezen en leesmotivatie Begrijpend lezen Het uiteindelijke doel van het leesonderwijs is dat leerlingen teksten met begrip kunnen lezen. Een voorwaarde hiervoor is dat leerlingen vaardig zijn op het gebied van technisch lezen en woordenschat. Bij de analyse van de resultaten van leerlingen is het belangrijk dat we geen plan van aanpak opstellen op basis van eerste indrukken, maar van een degelijke analyse van het leesproces op de hele school. Een school kan bijvoorbeeld niet tevreden over de resultaten op het gebied van begrijpend lezen. Veranderingen in het begrijpend leesonderwijs zijn dan niet altijd de oplossing. Er moet ook dan ook gekeken worden naar de kwaliteit van het onderwijs in technisch lezen en woordenschat. Bij deze dimensie kan de school de volgende vragen stellen: Is er sprake van een doorgaande lijn? Zijn er heldere tussendoelen per groep geformuleerd? Is er in alle groepen structureel aandacht voor mondelinge taal en woordenschat? Is er sprake van een gerichte aanpak in groep 1 en 2 gericht op fonemisch bewustzijn en letterkennis? Wordt de basisstof van de methode voor aanvankelijk technisch lezen helemaal behandeld in groep 3? Wordt structureel aandacht besteed aan voortgezet technisch lezen? Wordt structureel aandacht besteed aan stillezen en leesmotivatie? Komt een beperkt aantal begrijpend luisteren en begrijpend leesstrategieën in alle groepen aan de orde? Bij de onderwijskundige dimensie kijken we naar: De tijd voor lezen Leerlijnen en leerinhouden Kwaliteit van het aanbod: methoden en materialen Convergente differentiatie Instructie met behulp van het directe model Leerkrachtvaardigheden, zoals hardop denken, modelen, feedback geven Klassenmanagement In het kader van de datamuur en het groepsplan zijn met name de tijd en het differentiatiemodel doorslaggevende factoren. Bij deze dimensie kan de school de volgende vragen stellen: Staat er voldoende tijd voor lezen op het rooster? Wordt de tijd voor lezen effectief besteed? Beschikt de school over goede methoden en materialen? Kennen de leerkrachten de leerlijnen en de opbouw van de leerstof? Kunnen de leerkrachten de leerstof plannen? Wordt convergente differentiatie toegepast? Beheersen de leerkrachten het directe model en wordt het toegepast? Beheersen de leerkrachten competenties op het gebied van en organisatie? 4

5 De onderwijskundige dimensie hangt nauw samen met de pedagogische dimensie en klassenmanagement. In dat kader zijn de volgende vragen aan de orde: Hebben de leerkrachten positieve verwachtingen met betrekking tot het leren lezen spreken ze deze ook uit? Bieden de leerkrachten leerlingen uitzicht op succes met lezen? Ondersteunen en motiveren leerkrachten kinderen bij het lezen als dat nodig is. Stimuleren de leerkrachten geloof in eigen kunnen en plezier in eigen mogelijkheden. De leerkracht helpt kinderen bij het zoeken van verklaringen voor succes en falen met het lezen en zoekt met leerlingen naar productieve attributies Zijn er uniforme- afspraken binnen team over regels en routines? Zijn er afspraken binnen het team over de inrichting van de school en van het lokaal? Zijn er afspraken binnen het team over zelfstandig werken, uitgestelde aandacht, zelfverantwoordelijkheid van de leerling? Bij de innovatieve dimensie spelen de volgende factoren een rol: Het gehele systeem leert Een ketenbenadering gebaseerd op pressure and support Een open cultuur met als basis not to blame or to shame De directeur als onderwijskundig leider De rol van de interne begeleider en de taalcoördinator Professionalisering van de leerkrachten: scholing en begeleiding Bij deze dimensie kan de school de volgende vragen stellen: Worden de onderwijsopbrengsten op teamniveau besproken en geanalyseerd? Neemt de directeur de noodzakelijke maatregelen om het schoolplan op het gebied van lezen uit te voeren? Besteedt de directeur het merendeel van zijn tijd aan onderwijsinhoudelijke taken, zoals klassenconsultaties, teamvergaderingen, scholingsbijeenkomsten? Bewaakt de directeur de prioriteit voor lezen? Is er sprake van een heldere taakverdeling en samenwerking tussen de directeur en de interne begeleider / taalcoördinator? Is er sprake van een integrale scholing, afgestemd op de ontwikkelingen binnen de school? Worden de leerkrachten op de werkvloer begeleid? Is er sprake van leren van en met elkaar binnen het team? Wat gaan we doen? Na de analyse van de leesinhoudelijke en de onderwijskundige dimensie, kan de school een plan van aanpak opstellen, gebaseerd op de PDCA-cyclus. 5

6 Werken met de datamuur als start voor het opstellen van een groepsplan Wat is een datamuur? Een datamuur is een hulpmiddel om leerlingen met vergelijkbare behoeften in een groep in kaart te brengen en te clusteren. Op de datamuur krijgen de data, de toetsresultaten van de hele groep, een gezicht. Het woord muur in de naam geeft aan dat het goed werkt om een grote versie van een datamuur op te hangen of te projecteren en er met collega leerkrachten over te praten. Het wordt dan een muur van gegevens die uitgangspunt is voor een gesprek over de inhoud en organisatie van het onderwijs. Op een datamuur worden de leerlingen op basis van toetsresultaten ingedeeld in drie subgroepen: De onafhankelijke leerlingen, die een verkorte krijgen De gevoelige leerlingen, die basis krijgen De afhankelijke leerlingen, die verlengde krijgen Instructieonafhankelijke leerlingen (Cito niveau A-B): verkorte Dit zijn de vlotte leerlingen die zich goed ontwikkelen. Het zijn de goede en zeer goede lezers die op de toetsen boven niveau scoren. Deze leerlingen hebben vaak aan een verkorte genoeg om zelfstandig aan het werk te kunnen gaan. Bij deze leerlingen is het van belang hen voldoende uit te dagen en activiteiten aan te bieden op een hoger niveau. Instructiegevoelige leerlingen (Cito niveau C): basis Deze leerlingen vormen meestal de grootste groep. Het zijn de leerlingen die zich met de basis van de leerkracht, de begeleide oefening en de zelfstandige verwerking doorgaans goed ontwikkelen. Het zijn de leerlingen die bij toetsing op niveau scoren. Instructieafhankelijke leerlingen (Cito niveau D-E): verlengde Dit zijn de leerlingen die op de toetsen onder niveau scoren. Zij hebben meer tijd nodig en zijn afhankelijk van verlengde en begeleiding door de leerkracht om hun ontwikkeling goed te laten verlopen. In het groepsplan krijgen deze leerlingen per week ongeveer een uur verlengde en oefentijd met de leerkracht. Groep 4 t/m 8 Voortgezet technisch lezen Tekst lezen AVI boven niveau Woorden lezen DMT A/B Woorden lezen DMT C Woorden lezen DMT D/E Instructieonafhankelijk Verkorte Instructiegevoelig Basis Instructieafhankelijk Verlengde Leerlingen: Leerlingen: Leerlingen: Tekst lezen AVI op niveau Instructiegevoelig Basis Instructiegevoelig Basis Instructieafhankelijk Verlengde Leerlingen: Leerlingen: Leerlingen: Tekst AVI onder niveau Instructieafhankelijk Verlengde Instructieafhankelijk Verlengde Instructieafhankelijk Verlengde Leerlingen: Leerlingen: Leerlingen: 6

7 Datamuren in het team In de cellen van de datamuur vullen we de namen van de leerlingen in. U kijkt eerst naar het AVIniveau van de leerling. Is het AVI-niveau op, boven of onder beheersing? Vervolgens kijkt u naar de score van de DMT en kunt u zien in welke cel u de naam van de leerling in kunt vullen. De interne begeleider introduceert de datamuur bij de leerkrachten. De leerkrachten vullen op basis van de toetsresultaten die in het groepsoverzicht staan de datamuur in. De datamuur helpt bij het maken van het groepsplan, gebaseerd op behoeften en leertijd. In het team worden gesprekken gevoerd rond de datamuren van de verschillende groepen. Zo wordt duidelijk dat het gaat om een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de school: dit zijn onze resultaten, het gaat om onze kinderen, het gaat om onze school. datamuur A-B C D-E Instructiegevoelig Instructieonafhankelijk Verkorte Instructieafhankelijk Basis Verlengde Datamuren en effectief onderwijs Werken met datamuren past binnen de werkwijze van effectief onderwijs waarbij de convergente differentiatie uitgangspunt is. Met alle leerlingen in de groep willen we minimaal de gestelde doelen realiseren. We onderkennen dat leerlingen verschillen in de tijd die ze nodig hebben om de gestelde doelen te bereiken. 7

8 Werken met groepsplannen Wat is een groepsplan? Een groepsplan omvat een beschrijving van het onderwijsaanbod aan alle leerlingen in de groep voor een bepaalde periode. Deze periode kan variëren van 4 weken tot een half jaar. Een groepsplan is doelgericht, met hoge verwachtingen ten aanzien van alle leerlingen, om te komen tot betere resultaten. Een groepsplan omvat altijd de volgende onderdelen: doelen, inhoud,, organisatie (tijd!) en evaluatie. Belangrijk in het groepsplan is het plannen van de leerstof gekoppeld aan de effectieve leertijd. Een groepsplan is altijd dynamisch van opzet, een bijstelling op basis van observatie en tussentijdse methodegebonden toetsen is gewenst. Het groepsplan wordt opgesteld door de leerkracht. Werken met groepsplannen Op groepsniveau wordt ook cyclisch gewerkt aan de verbetering van de resultaten van de leerlingen. De cyclus voor opbrengstgericht werken op groepsniveau is gebaseerd op de cyclus handelingsgericht werken (1-Zorgroute, Clijsen, 2007) en kan er in grote lijnen als volgt uitzien: Plan Overnemen van de drie groepen uit de datamuur: verkort, basis, verlengd Formuleren van doelen voor de komende periode Formuleren van de inhoud, het aanbod Formuleren van en de methodiek Formuleren van organisatie Formuleren van de wijze van evalueren Specificeren van bovenstaande voor afhankelijke (D-E) leerlingen binnen het groepsplan. Dit betekent geen andere invulling maar een precieze uitwerking. (zie volgende hoofdstuk) Do Uitvoeren van het groepsplan en verzamelen van gegevens over de ontwikkeling van leerlingen Check Verzamelen van leerlinggegevens in een groepsoverzicht Analyse en verklaring van de gegevens Checken of de interventies uit de afgelopen groepsplanperiode het gewenst effect hebben gehad. Was het handelen van de leerkracht effectief? Act Formuleren van consequenties voor het handelen van de leerkracht en de werkwijze in de groep voor de komende periode. Welke interventies zijn noodzakelijke of gewenst? Hoe kunnen de leerlingen geclusterd worden? Wat zijn de behoeften van leerlingen? Welke leerlingen hebben specifieke aandacht nodig?formuleren van noodzakelijke of gewenste aanpassingen in de pedagogische ondersteuning van een kind. We zien dat de actfase aan het eind van de eerste cyclus als het ware naadloos overgaat in de planfase van de volgende cyclus. De cyclus voor opbrengstgericht werken op groepsniveau, wordt in een schooljaar meerdere keren doorlopen. Hoe vaak, is mede afhankelijk van het vakgebied en de toetsmomenten voor dat vakgebied. In groep 3 bijvoorbeeld is het aan te raden de cyclus voor het aanvankelijk technisch lezen vier maal te doorlopen: start schooljaar tot herfstsignalering, oktober tot wintersignalering, februari tot lente signalering, april tot eindsignalering. 8

9 Zorgleerlingen en zorgleerlingen met specifieke pedagogische en/of didactische behoeften. Aandacht voor zorgleerlingen in het groepsplan Zorgleerlingen zijn leerlingen, die op de methode-onafhankelijke toetsen onder hun niveau scoren. Zorgleerlingen zijn leerlingen die onderpresteren. In het groepsplan gaan we vooral in op leerlingen, die op een D of E niveau scoren. Dit zijn de afhankelijke leerlingen. Deze leerlingen zijn vooral aangewezen op verlengde. (deze leerlingen volgen ook de verkorte en de basis) In het groepsplan gaan we in eerste instantie ervan uit, dat deze -afhankelijke leerlingen ook de basisstof kunnen leren, als wordt voldaan aan de criteria van en tijd. Dat betekent, dat deze leerlingen organisatorisch en pedagogisch niet worden losgekoppeld van het groepsplan, er vindt alleen een aanpassing plaats w.b. en tijd. De inspectie van het onderwijs vraagt van scholen dat zij voor zorgleerlingen handelingsplannen opstellen. In de handelingsplannen moeten dan de volgende punten worden aangegeven: De vaardigheidsscore die te verwachten is op basis van twee voorafgaande scores. Deze te verwachte score moet voldoende onderbouwd en realistisch zijn. De planning van de leerstof die aan het kind wordt aangeboden De -behoeften van het kind De extra leertijd die het kind krijgt. De evaluatie van het aanbod. Heeft het kind de te verwachte vaardigheidsscore behaald? Het doel is, dat het kind weer gaat instromen in het groepsplan In feite staat deze informatie al in het groepsplan. Deze leerlingen horen bij de afhankelijke leerlingen die verlengde krijgen. Voor de inspectie en ouders, moet de school individuele handelingsplannen kunnen overleggen. De reden hiervoor is, dat voorkomen moet worden, dat leerlingen gaan onderpresteren. Inspectie hecht veel waarde aan een zorgvuldige onderbouwing. Ons advies is, een bijlage te maken bij het groepsplan, waarin u per kind een precieze uitwerking maakt. De meeste informatie kunt u kopiëren uit het groepsplan, alleen de te verwachten vaardigheidscore moet u dan nog toevoegen. Aandacht voor zorgleerlingen met specifieke pedagogische en/of didactische behoeften. De aanname om zorgleerlingen mee te nemen in het groepsplan is, dat leerlingen de gestelde doelen kunnen bereiken als wordt voldaan aan twee voorwaarden: en tijd. Na evaluatie van het groepsplan, kan echter blijken dat een zorgleerling toch niet de verwachte vaardigheidsscore heeft behaald. Bij deze leerlingen kan sprake zijn van specifieke pedagogische en/of didactische behoeften. Deze leerling is geen onderpresteerder, de prestaties van deze leerling zijn conform zijn cognitieve mogelijkheden. Deze leerling moet dan ook gewaardeerd en erkend worden voor zijn maximale prestaties. Dat betekent voor de leerkracht handelingsgericht werken. Onder zorgleerlingen met specifieke pedagogische en/of didactische behoeften verstaat de inspectie leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, die het aanbod tot en met groep 8 niet aangeboden krijgen vanwege cognitieve en/of sociaal emotionele belemmeringen. In de regel gaat het m.n. om leerlingen die op termijn naar het voortgezet speciaal onderwijs, het praktijkonderwijs of het leerwegondersteunend onderwijs nodig hebben in het vmbo. 9

10 De inspectie gaat bij leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften uit van de volgende vragen: Heeft de school leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften? Heeft de school voor deze leerlingen een realistisch ontwikkelingsperspectief geformuleerd? Heeft de school tussendoelen afgeleid van het ontwikkelingsperspectief, waarmee de vorderingen van deze leerlingen gevolgd kunnen worden?.in het ontwikkelingsperspectief staan het eindperspectief in termen van DLE en/of gemiddelde Vaardigheidsscore..Het eindperspectief kan worden vastgesteld op basis van een psychodiagnostisch onderzoek of op basis van uitslagen van meerdere meetmomenten..bij het opstellen van een ontwikkelingsperspectief ook rekening houden met de doelen op pedagogisch gebied. Volgt de school de ontwikkeling van deze leerlingen aan de hand van de tussendoelen en het ontwikkelingsperspectief? Ontwikkelen deze leerlingen zich naar verwachting? Ons advies is om voor deze leerlingen externe deskundigen te raadplegen (bv.overleg binnen het samenwerkingsverband, met de schoolbegeleider, met de eigen orthopedagoog of psycholoog). De inspectie acht dit essentieel bij de beslissing om over te gaan tot een eigen leerweg. De school neemt in feite voor deze leerling een besluit over zijn toekomstige ontwikkeling. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om leerlingen met een vermoeden van dyslexie, leerlingen die op termijn naar het leerweg-ondersteunend onderwijs in het vmbo, het voortgezet speciaal onderwijs dan wel het praktijkonderwijs zullen gaan. Leerlingen met een eigen leerweg Uitgaande van het principe van convergente differentiatie, willen we zo veel mogelijk voorkomen dat leerlingen een eigen leerweg volgen. Een richtlijn hiervoor is dat tot en met groep 5 voor het lezen geen eigen leerweg gevolgd wordt. Een leerling wordt niet losgekoppeld van de groep (het groepsplan) want de leerling mist dan de van de leerkracht, de kern van het onderwijs. In de bovenbouw is het soms noodzakelijk voor een leerling een eigen leerweg te maken. Deze leerlingen hebben zeer intensieve nodig. Het toelaten tot een eigen leerweg gebeurt alleen onder strikte voorwaarden: inschakelen van deskundigen analyse van de leergeschiedenis uitvoeren van een diagnostisch onderzoek uitvoeren van een psychodiagnostisch onderzoek bepalen van het leerrendement en het ontwikkelingsperspectief bepalen van bevorderende en belemmerende factoren bepalen van de leerinhoud: maatschappelijk relevante leerstof bepalen van organisatorische, didactische en pedagogische consequenties. Voor deze leerlingen wordt dan een individueel handelingsplan gemaakt. Dit handelingsplan plant de ontwikkeling van het kind om het vastgestelde eindperspectief te behalen. Passend leerstofaanbod Passende didactiek, o.a. zeer intensieve Passende zorg en begeleiding Ook leerlingen met een eigen leerweg blijven deel uitmaken van het groepsplan, organisatorisch en pedagogisch. Alleen vindt er voor deze leerlingen een inhoudelijke aanpassing van de leerstof plaats. Het streven van de school moet altijd gericht zijn op het hebben van hoge verwachtingen. Het streven moet er op gericht zijn om deze leerling weer in te laten stromen in het reguliere programma. 10

11 Begaafde leerlingen Goede leerlingen krijgen in het groepsplan de verkorte. In deze verkorte wordt altijd de basisvaardigheid uitgelegd. Na de korte gaan deze leerlingen zelfstandig werken. Ze kunnen de leerstof verdiept en verrijkt doorwerken en mogen ook hun eigen strategieën ontwikkelen. Als uit de evaluatie blijkt dat deze leerlingen voortdurend boven A-niveau scoren, dan moet bezien of we te maken hebben met een begaafde leerling. Een begaafde leerling scoort zowel goed op cognitief niveau, als op het beheersen en toepassen van leer- en werkstrategieën. Om na te gaan of sprake is van een begaafde leerling, kan het digitale handelingsprotocol hoogbegaafdheid worden gebruikt ( Wanneer blijkt dat een leerling werkelijk begaafd of hoogbegaafd is kan worden overgegaan tot bijvoorbeeld compacten en of versnellen. We spreken dan van verdiepte. Datamuur: groepsplan-leerweg/leerlijn Begaafde en talent-volle leerlingen A - B C D-E Eigen leerweg Verdiepte afname van DHH voor: Compacten versnellen leerlijnen Verkorte Verrijken Verdiepen Basis Verlengde Extra leertijd Intensieve Alleen indien noodzakelijk, zo laat mogelijk inzetten. Na inzet van deskundigen basisleerlijn maatschappelijke relevante leerstof Instructiebehoeften Ontwikkelingsperspectief. Leerrendement. 11

12 Uitwerking kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op schoolniveau Project opbrengstgericht werken 12

13 Kwaliteitskaart Technisch en begrijpend lezen Naam school: Brin: Directeur: Datum: Aantal leerlingen Aantal groepen Aantal medewerkers Interne begeleider Taalcoördinator Aantal minuten i.b. Aantal minuten taalcoördinator Leerlinggegevens norm TOT Aantal leerlingen Aantal aanvragen onderzoek Aantal verwijzingen sbo Aantal verwijzingen so Aantal rugzakleerlingen Leerlingen met dyslexie-verklaring 4-5% Aantal leerlingen met eigen leerweg Aantal leerlingen schakelklas Technisch lezen afname: Fonemisch bewustzijn 95% DMT A,B of C (fundamentele kwaliteit) 95% DMT A of B (streefkwaliteit) 70% DMT A+ (excellente kwaliteit) 10% DMT vaardigheidsscore (zie tabel) AVI (fundamentele kwaliteit) 95% AVI (streefkwaliteit) 70% Begrijpend lezen afname: CITO-toetsen A,B of C (fund. kwaliteit) 85% CITO-toetsen A of B (streefkwaliteit) 65% CITO-toetsen A+ (excellente kwaliteit) 10% CITO vaardigheidsscore (zie tabel) 13

14 Analyse van de leesinhoudelijke dimensie ja deels neen Plan: Is er sprake van een doorgaande lijn? Op korte termijn te realiseren. Plan: op langere termijn te realiseren. Zijn er heldere tussendoelen per groep geformuleerd? Is er in alle groepen structureel aandacht voor mondelinge taal en woordenschat? Is er sprake van een gerichte aanpak in groep 1 en 2 voor fonemisch bewustzijn en letterkennis Wordt de basisstof van de methode voor aanvankelijk lezen helemaal behandeld in groep 3 Wordt er structureel aandacht besteed aan voortgezet technisch lezen? Wordt er structureel aandacht besteed aan stillezen en leesmotivatie? Komt er een beperkt aantal begrijpend leesstrategieen in alle groepen aan de orde? 14

15 Analyse van de onderwijskundige dimensie ja deels neen Plan: Staat er voldoende tijd voor lezen op het rooster? Op korte termijn te realiseren. Plan: op langere termijn te realiseren. Wordt de tijd voor lezen effectief besteed? Beschikt de school over goede methoden en materialen? Kennen de leerkrachten de leerlijnen en de opbouw van de leerstof? Kunnen de leerkrachten de leerstof plannen? Wordt convergente differentiatie toegepast? Beheersen de leerkrachten het directe model en wordt het ook toegepast? Beheersen de leerkrachten competenties op gebied van en organisatie? Zijn er uniforme- afspraken binnen team over regels en routines 15

16 Zijn er afspraken binnen het team over de inrichting van de school en van het lokaal? Zijn er afspraken binnen het team over zelfstandig werken, uitgestelde aandacht, zelfverantwoordelijkheid van de leerling? Analyse van de pedagogische aanpak (onderdeel van de onderwijskundige dimensie) ja deels neen Plan: Op korte termijn te realiseren. Hebben de leerkrachten positieve verwachtingen m.b.t. het leren lezen en spreken ze deze ook uit? Bieden de leerkrachten uitzicht op succes met lezen? Ondersteunen en motiveren leerkrachten kinderen bij het lezen als dat nodig is? Stimuleren de leerkrachten geloof in eigen kunnen en plezier in eigen mogelijkheden? Helpt de leerkracht leerlingen bij het zoeken van verklaringen voor succes en falen met lezen? Plan: op langere termijn te realiseren. 16

17 Analyse van de innovatieve dimensie ja Worden de opbrengsten op teamniveau besproken en geanalyseerd? Neemt de directeur de noodzakelijke maatregelen om het schoolplan op het gebied van lezen uit te voeren? Besteedt de directeur merendeel van zijn tijd aan onderwijsinhoudelijke zaken? Bewaakt de directeur de prioriteit voor lezen? (aanpakken voor een periode van minstens twee jaar het lezen) Is er sprake van een heldere taakverdeling en samenwerking tussen directeur en ib? (pressure and support) Is er sprake van een integrale scholing afgestemd op de ontwikkelingen binnen de school gericht op het behalen van de doelen van lezen? Worden de leerkrachten op de werkvloer begeleid? (intern of extern) Is er sprake van leren van en met elkaar binnen het team? (not to blame or to shame) deels neen Plan: Op korte termijn te realiseren. Plan: op langere termijn te realiseren. 17

18 Voorbeeld schoolplan technisch en begrijpend lezen Technisch lezen groep 1 en 2 Doelen Eind groep 2 Inhoud technisch lezen Didactische adviezen Organisatie / tijd Mondelinge taalvaardigheid Taal voor Kleuters 95% > niveau A-B-C Kennen van 15 letters (tempo wordt bepaald door de zwakke lezers, groep bij elkaar houden) Voor en (achter)naam schrijven Schatkist nieuw Map fonemisch bewustzijn CPS Behandelen van Sesamstraat:.kapstokken aanbrengen.systematisch inpassen.hersenen op aan Prentenboeken Voorleesboeken Voor scholen met veel achterstandsleerlingen IK en KO. Alfabetboekje. Stimuleert enorm de klank-tekenkoppeling Pyramide Per thema 2 letters Praten over boeken Interactief voorlezen Aandacht voor klankstructuur van woorden:.rijmen.analyse en synthese.kennen en herkennen van letters auditieve training alleen in combinatie met de letters systematisch en structureel ontwikkelen van kennis over geschreven taal rijke leeromgeving Direct-right benadering Interactie en vaardigheden Programmagericht ipv ontwikkelingsgericht. Niet afwachten, maar aanbieden Modelen door leerkracht:.ik doet het voor.wij doen het samen.jij doet het nu 5 uur per week Dagelijks een kwaliteitsuur met doelgerichte taalactiviteiten Grote groep 3-5 keer 15 minuten Kleine groep 3-5 keer 15 minuten extra Organisatieschema Fonemisch bewustzijn IGDI-mdoel.verkorte.Basis en.verlengde Vaste routines werkvormen zorgleerlingen Aanpak van zorgleerlingen Kleine kring Lettergroeiboekje Lettermuur Coöperatief leren Heterogeen groeperen Leerlingen, die op de methodeonafhankelijke toetsen op D of E scoren Moeizame taalontwikkeling Laag geboortegewicht Slecht horen Afkomstig uit minder taalrijk gezin Checklist waarschuwingssignalen SNEL-toets Luinge Checklist groep 2 Kleutertoets: kennis van letters Poespas-test Geen zelfstandige training, aanpak en begeleiding door leerkracht. Voorschotbenadering: Werken met subgroepjes rond tafel..kleine kring.herhalen van de letters.voorbereiden voor de Grote kring.preteaching en reteaching Inschakelen van collegiaal-consulent Geen verlenging van groep 1 of 2 Heterogeen groeperen Niet afwachten, maar aanbieden minuten extra intensieve begeleiding Dagelijks in de kleine kring Samenwerking met ouders Ondersteuning coachen Onderwijskundig leiderschap directie Interne begeleider:.ondersteunen bij Opstellen groepsplan.klassenconsultatie.coachen en Begeleiden Schema. 18

19 Technisch lezen groep 3 Doelen Inhoud Eind groep 3 Beheersingsniveau 95% AVI-2 AVI-E3 DMT: 95% > niveau A-B-C Methode Veilig Leren Lezen volledig behandelen Kritisch kijken Schrappen m.n. Knippen en plakken Kleuren Prioriteren Didactische adviezen Directe op gebied van letter-klank Koppeling Veelsporig lezen:.horen van de letter.zien van de letter.zelf zeggen Herhaald lezen en herhaald voorlezen Teksten laten lezen, niet lezen van losse woorden Organisatie / tijd 400 minuten per week Organisatieschema groep 3 IGDI-model Verkorte Basis en verlengde werkvormen zorgleerlingen Aanpak van zorgleerlingen Heterogeen groeperen Direct-right aanpak.lettergroeiboekje.lettermuur en letterchef.woordmuur.leeslijn.individueel klik-klakboekje Voorlezen-koorlezenduolezen-zelf lezen. Coöperatief leren Herhaald aanbieden leeskilometers Leerlinge, die op de methodeonafhankelijke toetsen op D of E scoren.lage score op fonemisch bewustzijn.zwak op Taal voor Kleuters onderdeel rijmen en auditieve synthese Verlenging groep 2 Herfstsignalering.grafementoets, mate van automatisering.lezen van nieuwe Woorden Wintersignalering Één uur extra per week Verlengde (4 á 5 keer per week Computerprogramma;s KLANKIE Meer tijd Effectieve Geen orthodidactische aanpak. Herhalen van de basis. Ondersteuning coachen Onderwijskundig leiderschap directie Interne begeleider:.ondersteunen bij Opstellen groepsplan.klassenconsultatie.coachen en Begeleiden Schema van bezoek door directie en interne begeleider Datamuur en groepsplan Auditieve training altijd in combinatie met letters VOORZEGGEN, geef altijd het correcte woord, Flitsen weglaten. Direct-right. Uitleggen aan de leerling wat de bedoeling is van een les Maart AVI -1 Anderstalige leerlingen Leerlingen uit taalarme gezinnen Doortoetsen bij AVI, totdat het frustratieniveau is vastgesteld. Niet stoppen bij het eerste niveau NIET om beurten laten lezen 19

20 Technisch lezen groep 4 Doelen Inhoud groep 4 Eind groep 4 beheersingsniveau 95% AVI-5 DMT: 95% > niveau A-B-C AVI-E4 Estafette:.Hoger inschalen, op het hoogste frustratieniveau.voorlezen-koorlezen- Duolezen.nadruk op teksten Lezen van meerlettergrepige woorden Lezen van teksten, weinig aandacht voor lezen op woordniveau Leestempo Veel stillezen vanaf beheersing avi-5 Didactische adviezen Stilleesbeleid <AVI 5: duolezen Vanaf AVI 5: stillezen 2x 15 minuten per dag.informatief.verhalen.strip Automatiseren Verhogen leessnelheid Hardop denken Demonstreren Feedback geven Helpen Voorzeggen Dagelijks routinematige aandacht Organisatie / tijd Minimaal 3 uur per week. Door de gehele school op vast tijdstip stillezen. IGDI Instructieonafhankelijk Instructiegevoelig Instructie-afhankelijk werkvormen zorgleerlingen aanpak Ondersteuning coachen Koorlezen Voorlezen Duolezen Coöperatief leren Datamuur en Groepsplan technisch lezen. IGDI Instructieonafhankelijk Instructiegevoelig Instructie-afhankelijk.verkorte.basis.verlengde Leerlingen die op de methodeonafhankelijke toetsen op D of E scoren Lezen van meerlettergrepige woorden Leessnelheid Leesprotocol Dyslexie Groepsplan Anderstalige leerlingen Leerlingen uit minder taalrijke gezinnen Zittenblijvers Intensieve en begeleide oefening Tekst drie keer herhalen RALFI: 5 keer per week Connect.klanken.woordherkenning (3 keer 20 minuten) Hardop laten lezen Feedback krijgen Samenlezen Heterogeen groeperen Onderwijskundig leiderschap directie.stilleesbeleid Interne begeleider:.ondersteunen bij Opstellen groepsplan.klassenconsultatie.coachen en Begeleiden Schema Datamuur en groepsplan Modelen door leerkracht:.ik doet het voor.wij doen het samen.jij doet het nu Blijven hangen op een AVI-niveau. Geen eigen leerweg tot en met groep 5, tenzij.. Één uur extra per Week Computerprogramma s KLANKIE Sprintplus Betrek ouders bij aanpak. 20

21 Technisch lezen groep 5-8 Doelen groep 5-8 Eind groep 5 beheersingsniveau 95% AVI-9 DMT: 95% > niveau A-B-C AVI-E6 (zes) Eind groep 6-8 DMT: 95% >niveau A-B-C Inhoud Estafette Lezen van meerlettergrepige woorden leestempo Didactische adviezen Stilleesbeleid / BAVIlezen Automatiseren Verhogen leessnelheid Leeskilometers Voorlezen koorlezen- duolezen Zelf lezen Modelen door leerkracht:.ik doet het voor.wij doen het samen.jij doet het nu Organisatie / tijd Minimaal 3 uur per week. Door de gehele school op vast tijdstip stillezen. IGDI Instructieonafhankelijk Instructiegevoelig Instructie-afhankelijk werkvormen zorgleerlingen Aanpak zorgleerlingen voorlezen koorlezen Duolezen Coöperatief leren Datamuur en Groepsplan technisch lezen. IGDI Instructieonafhankelijk Instructiegevoelig Instructie-afhankelijk.verkorte.basis.verlengde Lezen van meerlettergrepige woorden Leessnelheid Leesprotocol Dyslexie Intensieve en begeleide oefening Geen orthodidactische materialen en aanpak Tekst drie keer herhalen RALFI: 5 keer per week Connect.klanken.woordherkenning (3 keer 20 minuten) Hardop laten lezen Feedback krijgen Ondersteuning coachen Onderwijskundig leiderschap directie.stilleesbeleid Interne begeleider:.ondersteunen bij Opstellen groepsplan.klassenconsultatie.coachen en Begeleiden Schema Datamuur en groepsplan Samenlezen Heterogeen groeperen Één uur extra per Week Computerprogramma s KLANKIE Sprintplus 21

22 Begrijpend luisteren groep 1 en 2 Doelen Eind groep 2 Mondelinge taalvaardigheid Taal voor Kleuters 95% niveau A-B-C 70% niveau A-B Kennen van 15 letters (tempo wordt bepaald door de zwakke lezers, groep bij elkaar houden) Voor en (achter)naam schrijven Aandacht voor leesbegrip Inhoud begrijpend luisteren. WAT wordt onderwezen. Map fonemisch bewustzijn CPS Prentenboeken Voorleesboeken Picto s Bij begrijpend luisteren ook begrippen aanbieden, die het leerlingen mogelijk maken over taal te denken en te spreken. Beelden gebruiken van websites. De Rode Draad-bibliotheek Enschede. Leerkracht Competenties: HOE wordt onderwezen. Praten over boeken Interactief voorlezen Leerlingen voorspellingen laten doen. Vragen beantwoorden Vragen stellen Met elkaar over de inhoud praten Verhaal na laten vertellen Herinneren wat is voorgelezen Vooraf Tijdens Na Nabespreken systematisch en structureel ontwikkelen van kennis over geschreven taal rijke leeromgeving Viertaktstrategie Verhallen Denken delen uitwisselen CUVAR Organisatie / tijd werkvormen Ondersteuning Coachen Supervisie. 5 uur per week Dagelijks een kwaliteitsuur met doelgerichte taalactiviteiten Grote groep 3-5 keer 15 minuten Kleine groep 3-5 keer 15 minuten extra IGDI-model met Basis en verlengde Vaste routines Meer tijd voor zwakke leerlingen Aandacht voor begaafde en getalenteerde leerlingen. Convergente differentiatie IGDI-model Kleine kring Woordmuur Verrijkte leeromgeving Coöperatief leren Thematisch werken Meer tijd voor zwakke leerlingen Samendoen met leerkracht. Werken met een maatje Begaafde en getalenteerde leerlingen Onderwijskundig leiderschap directie Interne begeleider:.ondersteunen bij Opstellen groepsplan.klassenconsultatie.coachen en Begeleiden datamuur Direct-right benadering Interactie en vaardigheden. Leerkracht als model: ik doe het wij doen het jij doet het. Expliciete Niet afwachten, maar aanbieden 22

23 Begrijpend lezen groep 3 Doelen WAT wordt Eind groep 3 onderwezen. 85% C 65% B Lovs begrijpend lezen E3 Prentenboeken Voorleesboeken VLL is taalarm, maak gebruik van rijke taal. Prioriteren Interactief voorlezen Rode draad Websites Verhaallijn Wie-wat-waar picto s verhaalschema HOE wordt onderwezen. Organisatie / tijd werkvormen Ondersteuning Coachen supervisie Directe om woorden uit te leggen 2 essentiële woorden. Dit zijn de kernwoorden. Denken delen uitwisselen. Stimuleren van de dialoog tussen de kinderen. Schooltaal standaardtaal Herhalen Uitbreiden buiten de context CUVAR Herhaald lezen en herhaald voorlezen Werken met viertaktstrategie 400 minuten per week Organisatieschema groep 3 IGDI-model Basis en verlengde Convergente differentiatie Datamuur.afhankelijk.gevoelig.onafhankelijk Begaafde en getalenteerde leerlingen. Direct-right aanpak Voorlezen-koorlezenduolezen-zelf lezen. Coöperatief leren Herhaald aanbieden Leeskilometers Audioboeken en cdroms Begaafde en getalenteerde leerlingen Onderwijskundig leiderschap directie Interne begeleider:.ondersteunen bij Opstellen groepsplan.klassenconsultatie.coachen en Begeleiden Schema van bezoek door directie en interne begeleider Woordmuur Woordweb mindmap Illustraties De leerkracht als model: ik doe het- wij doen het jij doet het. Thematisch werken, MI Compacten en verrijken Plusprogramma Uitleggen aan de leerling wat de bedoeling is van een les: Waar gaat de tekst over? Wat weet je ervan? Praten over boeken Interactief voorlezen Verhaalschema Platen op volgorde naspelen 23

24 toepassen van de vier V s.visualiseren.voorkennis actualiseren.vragen stellen.voorspellen Leerlingen voorspellingen laten doen. Vragen beantwoorden Vragen stellen Met elkaar over de inhoud praten Verhaal na laten vertellen Herinneren wat is voorgelezen Vooraf.waarom ga ik deze tekst lezen.ik verken de structuur.wat weet ik al.ik voorspel Tijdens.ik stel vragen over de tekst.ik visualiseer de tekst.ik maak een schema.wat doe ik als ik het niet snap Na.ik vat samen Leerkracht als model Veel verschillende onderwerpen aanbieden Fictie en non-fictie Herhaald aanbieden in verschillende context. 24

25 Begrijpend lezen groep 4 tot en met 8. Doelen groep 4 tm 8 WAT wordt onderwezen. HOE wordt onderwezen. Organisatie / tijd werkvormen zorgleerlingen 85% C 65% B Lovs begrijpend lezen M-4 en E-4 Lovs begrijpend lezen M-5 tot M-7 Begrijpend lezen oud M-8 Begrijpend lezen: Leerlingen moeten minstens AVI-5 beheersen. Teksten voor begrijpend lezen één niveau lager Methode voor begrijpend lezen op de achtergrond. 1 keer per week Nieuwsbegrip niveau AA voor groep 4 Niveau A groep 5 en 6 Niveau B groep 7 en 8 Experimenteren met 1 keer per week een verhalende tekst, eenzelfde aanpak als bij nieuwsbegrip of een begrijpend lezen les uit de methode Goed Gelezen. Eén leesstrategie 5 weken centraal 7 kernstrategieën begrijpend lezen:.gebruik maken voorkennis.herkennen en gebruiken tekststructuur.jezelf monitoren tijdens het lezen.grafische schema s en organizers.visualiseren van de tekst.jezelf vragen beantwoorden.samenvatten Vlot technisch kunnen lezen Stilleesbeleid <AVI 5: duolezen, RALFI Vanaf AVI 5: stillezen 2x 15 minuten per dag Leerkracht als model: ik doe het-wij doen het jij doet het bij begrijpend lezen en toepassen van begrijpend leesstrategieen. Nieuwsbegrip: stappenplan lezen en woordhulp. Vooraf.waarom ga ik deze tekst lezen.ik verken de structuur.wat weet ik al.ik voorspel Tijdens.ik stel vragen over de tekst.ik visualiseer de tekst.ik maak een schema.wat doe ik als ik het niet snap Na.ik vat samen Tijdens voorlezen leerlingen aanmoedigen om voorspellingen te doen. Leerlingen voorspellingen laten doen. Vragen beantwoorden Vragen stellen Met elkaar over de inhoud praten Verhaal na laten vertellen Herinneren wat is voorgelezen Twee kernwoorden: Denken delen uitwisselen. Begrijpend lezen: CUVAR Woorden op het bord schrijven Minimaal 3 uur per week. Door de gehele school op vast tijdstip stillezen. Datamuur: Instructieafhankelijk: Instructiegevoelig Instructieonafhankelijk.verkort.basis.verlengd IGDI-model Begaafde en getalenteerde leerlingen. Koorlezen Voorlezen Duolezen Leerkracht als model: Ik doe het Wij doen het Jij doet het Coöperatief leren Groepsplan A-B-C In ontwikkeling Begaafde en getalenteerde leerlingen Compacten en verrijken Plusprogramma Leerlingen die op de toetsen voor begrijpend lezen op D of E scoren Leerlingen met communicatieproblemen Leerlingen met cognitieve problemen Leerlingen met gehoorproblemen Leerlingen uit weinig taalrijke milieus. Aanpak: altijd directe Samendoen Pré-teaching Werken met een maatje Hulpboeken CITO Leerlingen met eigen leerweg: zeer intensieve Leerlingen met eigen leerlijn: verdiepte 25

26 Veel stillezen vanaf beheersing avi-5.2x per week verhalen.2x per week informatieve teksten.1x per week stripverhalen Interactief voorlezen Rode draad.steeds vragen: -Waar gaat de tekst over? -Wat weet je al van het onderwerp? Herhaald lezen en herhaald voorlezen Woordmuur Woordweb mindmap Illustraties Uitleggen aan de leerling wat de bedoeling is van een les: Waar gaat de tekst over? Wat weet je ervan? Praten over boeken Interactief voorlezen Leerkracht als model Veel verschillende onderwerpen aanbieden Fictie en non-fictie Herhaald aanbieden in verschillende context Hardop denken Demonstreren Feedback geven Helpen Voorzeggen Dagelijks routinematige aandacht Werken met woordenboeken Moeilijke woordenschrift Computer Standaardtaal en schooltaal Begrijpend lezen niet geïsoleerd, maar toepassen bij alle vakken. Grensoverschrijdend in principe in alle lessen. Leesstrategieen naast het bord Fictie en non-fictie Werken met tweelingboeken Kinderen verantwoordelijk maken voor moeilijke woorden 26

27 Uitwerking kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Project opbrengstgericht werken Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal 3 AVIniveaus Minimaal 3 AVIniveaus Groep Verlengde Instructie Minimaal 3 AVIniveaus Pedagogische aanwijzingen WAT: inhoud Materiaal Algemeen en specifiek Stillezen Woorden lezen Teksten lezen Map fonemisch bewustzijn Algemeen en specifiek Stillezen Woorden lezen Teksten lezen Map fonemisch bewustzijn Verwachte vaardigheidsscore voor D en E leerlingen Algemeen en specifiek RALFI Woorden lezen Teksten lezen Map fonemisch bewustzijn Methode aanvankelijk lezen Methode aanvankelijk lezen Methode aanvankelijk lezen Methode voorgezet lezen Methode voorgezet lezen Methode voorgezet lezen kwaliteitskaarten kwaliteitskaarten kwaliteitskaarten Klassen Regels en routines Regels en routines Regels en routines management HOE: Verkorte basis Verlengde Tijd kwaliteitskaart kwaliteitskaart kwaliteitskaart leerkracht modelen modelen Modelen Leerstof streefkwaliteit streefkwaliteit Fundamentele planning Coaching en begeleiding Pressure and support Pressure and support kwaliteit Pressure and support evaluatie Directeur als onderwijskundig leider Wanneer wat Directeur als onderwijskundig leider Wanneer wat Directeur als onderwijskundig leider Wanneer wat 27

28 Groepsplan voor technisch lezen (gebaseerd op handelingsgericht werken met als differentiatie: en tijd) groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: AVI-beheersingsniveau AVI (boven vastgestelde AVIdoel) AVI (op vastgestelde AVI-doel) AVI (onder vastgestelde AVIdoel) DMT A-B DMT - C DMT D-E Verkorte Verkorte Verkorte Basis woordniveau Basis Instructie Basis Instructie Basis Instructie tekstniveau Verlengde Verlengde Verlengde Instructie AVI Boven DMT A-B avi DMT - C avi DMT D-E avi AVI op AVI onder 28

29 Instructiedoelen Instructiedoelen Leerlingen Algemene en specifieke pedagogische aanwijzingen. Verkorte Normaal vorderen (AVI), worden zelfstandige en gemotiveerde lezers, maken kilometers (doen veel leeservaring op) Basis - Minimaal 3 AVI niveaus per schooljaar, leren stillezen, worden zelfstandige en gemotiveerde lezers, doen leeservaring op. Verlengde - Voor D en E- leerlingen preciezer uitwerken (bijlage) Minimaal 3 AVI niveaus per schooljaar, worden gemotiveerde lezers Lees STILLEZEN Werkwijze teksten lezen Stillezen Niveau waarop gelezen/ geoefend wordt materialen Didactiek Bronnenboek voor tips: Aktief met boeken Verkorte Instructie Basis Verlengde Stillezen: B.v. 2 keer pw informatief 2 keer pw verhalen 1 keer pw strip Naar eigen keuze Boeken uit de leeskast: - boeken met verhaal - informatieve boeken - stripboeken - kidsweek junior (vanaf gr. 5) - jeugdtijdschriften (sport, muziek, etc) Geven van gerichte opdrachten gekoppeld aan de nieuwe leerstof feedback geven na stillezen naar aanleiding van startopdracht Stillezen: B.v. 2 keer pw informatief 2 keer pw verhalen 1 keer pw strip Event. deels tutorlezen met BB groepen Naar eigen keuze Tutorlezen: niveau Boeken uit de leeskast: - boeken met verhaal - informatieve boeken - stripboeken - kidsweek junior (vanaf gr. 5) - jeugdtijdschriften (sport, muziek, etc) Geven van gerichte opdrachten gekoppeld aan de nieuwe leerstof feedback geven na stillezen naar aanleiding van startopdracht Methodiek tech. Lezen: RALFI lezen 3 niveaus hoger dan niveau ( neem een gemiddelde van de RALFI groep) RALFI teksten B.v.: - Tekst van de week van nieuwsbegrip - Tekst mini-informatie - Tekst junior-informatie - Tekst leesboek RALFI techniek: Voorlezen Koorlezen Duolezen (zie handleiding RALFI) bv. Kijk vandaag of je iets in je boek tegenkomt dat gaat over : feest, dieren, verdriet, geschiedenis e.d. bv. Kijk vandaag of je iets in je boek tegenkomt dat gaat over : feest, dieren, verdriet, geschiedenis e.d. 29

30 Organisatie stilleesbeleid Verkorte Basis Verlengde Wanneer? 5 x per week x per week stillezen 3x p.w. tutor lezen met groep Wie? Namen: Namen: Namen: Waar? Aan eigen tafel Aan eigen tafel Tutorlezen in BB groep x per week RALFI 1x per week stillezen Aan tafel door leerkracht Inhoud AVI niveau C-groep (Zie handleiding datamuur en groepsplan technisch lezen, knippen en plakken) Lees TEKSTEN LEZEN Werkwijze teksten lezen Instructie technisch lezen Niveau waarop gelezen/ geoefend wordt materialen Bv. Bij AVI 4: Meerlettergrepige woorden die eindigen op lijk of ig (duidelijk, stekelig) Meerlettergrepige woorden die eindigen op e (halve) Meerlettergrepige woorden met het voorvoegsel ge-, be- of ver- (gevallen, beslissen, vertellen) Meerlettergrepige woorden mmmk-woorden (strepen) en mkmmmwoorden (korsten) Drielettergrepige woorden (appeltaart) Meerlettergrepige woorden die eindigen op etje (sterretje) Verkorte Basis Verlengde Korte op AVI niveau en zelfstandige verwerking uit methode. Erg goede lezers: - zelf leesstof kiezen - presentaties maken - leeslogboek bijhouden - AVI niveau van de leerling Methode Estafette : Aanpak leesboek en werkboek - logboek - toepassingen op eigen interesses Reguliere op AVI niveau en zelfstandige verwerking uit methode AVI niveau van de leerling (de norm) Methode Estafette : Aanpak leesboek en werkboek Reguliere op AVI niveau en begeleide verwerking en zelfstandige verwerking uit methode AVI niveau van de leerling (beneden de norm) Methode Estafette Aanpak 1 - leesboek en werkboek didactiek Groepen ook: vloeiend lezen met diverse toepassingen - voorlezen aan jongere groepen - tutorlezen met gr school voorleeswedstrijd - Zelfstandige verwerking (wel IGDI model) Groepen ook: vloeiend lezen met diverse toepassingen - voorlezen aan jongere groepen - tutorlezen met gr school voorleeswedstrijd - Instructie volgens de methode Groepen ook: vloeiend lezen met diverse toepassingen - voorlezen aan jongere groepen - tutorlezen met gr school voorleeswedstrijd - Instructie volgens de methode + verlengde 30

HANDREIKING. DATAMUUR Werken met groepsplannen. Inleiding. Opbrengstgericht werken

HANDREIKING. DATAMUUR Werken met groepsplannen. Inleiding. Opbrengstgericht werken HANDREIKING Opbrengstgericht werken DATAMUUR Werken met groepsplannen PO Inleiding Scholen hebben als doel het maximale uit een leerling te halen. Een leerling moet kunnen presteren naar zijn cognitieve-

Nadere informatie

Opbrengstgericht Werken (OGW) DATAMUUR Werken met groepsplannen HANDREIKING. Opbrengstgericht Werken Ad Kappen Mariet Förrer

Opbrengstgericht Werken (OGW) DATAMUUR Werken met groepsplannen HANDREIKING. Opbrengstgericht Werken Ad Kappen Mariet Förrer Opbrengstgericht Werken () DATAMUUR Werken met groepsplannen HANDREIKING Opbrengstgericht Werken Ad Kappen Mariet Förrer Buiten het downloaden zijn alle rechten op dit product voorbehouden aan: Postbus

Nadere informatie

kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede.

kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal 3 AVIniveaus Minimaal 3 AVIniveaus

Nadere informatie

kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede.

kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal 3 AVIniveaus Minimaal 3 AVIniveaus

Nadere informatie

Groepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken.

Groepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken. Groepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken. Instructiegroep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: beheersingsniveau (boven vastgestelde doel) (op vastgestelde doel) (onder vastgestelde

Nadere informatie

Groepsplan voor technisch lezen

Groepsplan voor technisch lezen versie 13-10-10 Groepsplan voor technisch lezen groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen, *gebaseerd op groepsplan Anneke Smits Hogeschool Windesheim, op groepsplan lezen Melanie Koster, Gerard

Nadere informatie

Leesverbeterplan Enschede Datamuur en groepsplan: instructie en tijd.

Leesverbeterplan Enschede Datamuur en groepsplan: instructie en tijd. Leesverbeterplan Enschede Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal -M en -E op beheersingsniveau Minimaal -M en -E op beheersingsniveau Groep Verlengde

Nadere informatie

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen

Nadere informatie

Doel van deze workshop. Sharon Dijksma. Kees Vernooy. Michael Fullan. Context

Doel van deze workshop. Sharon Dijksma. Kees Vernooy. Michael Fullan. Context Doel van deze workshop. Wat is opbrengstgericht werken? Hoe verwerk ik de toetsgegevens in een datamuur op schoolniveau en in een datamuur op groepsniveau? Opbrengstgericht werken Datamuur en plan van

Nadere informatie

Studiedag Opbrengstgericht en handelingsgericht werken Ad Kappen

Studiedag Opbrengstgericht en handelingsgericht werken Ad Kappen Studiedag Opbrengstgericht en handelingsgericht werken 26-11-2010. Ad Kappen voorstellen Steunpunt Onderwijszorg Enschede 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (9500 leerlingen) Openbaar, christelijk,

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken (OGW)

Opbrengstgericht werken (OGW) Opbrengstgericht werken (OGW) Planmatig Opbrengstgericht Werken op schoolniveau en groepsniveau Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits Opbrengstgericht Werken

Nadere informatie

Begrijpend lezen. Groepsplan voor Begrijpend lezen. Versie 13-10-10. Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar:

Begrijpend lezen. Groepsplan voor Begrijpend lezen. Versie 13-10-10. Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Versie 13-10-10 Groepsplan voor Begrijpend lezen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend lezen Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en

Nadere informatie

Handreiking Groepsplan voorbereidend lezen:

Handreiking Groepsplan voorbereidend lezen: Handreiking Groepsplan voorbereidend lezen: groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Gebaseerd op groepsplan voorbereidend lezen vco Drakensteyn / Gerard Regeling Handreiking groepsplannen M.Forrer en Yvonne

Nadere informatie

Groepsplan voor Begrijpend lezen

Groepsplan voor Begrijpend lezen Groepsplan voor Begrijpend lezen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend lezen Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en Britt van Agen

Nadere informatie

Groepsplan voor Begrijpend lezen

Groepsplan voor Begrijpend lezen Groepsplan voor Begrijpend Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ad Kappen gebaseerd op groepsplan begrijpend Melanie Koster, Gerard Regeling, Thea Minnegal, Han Nijhof en Britt van Agen Pedagogisch

Nadere informatie

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken

Nadere informatie

Groepsplan voorbereidend lezen: -fonemisch bewustzijn -letterkennis

Groepsplan voorbereidend lezen: -fonemisch bewustzijn -letterkennis Groepsplan voorbereidend lezen: -fonemisch bewustzijn -letterkennis groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Gebaseerd op groepsplan voorbereidend lezen vco Drakensteyn / Gerard Regeling Handreiking groepsplannen

Nadere informatie

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2 Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan

Nadere informatie

Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen

Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen Met handelingsgericht werken opbrengstgericht aan de slag 1. Inleiding Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen Wat is de samenhang tussen handelingsgericht werken (HGW) en opbrengstgericht werken (OGW)?

Nadere informatie

De opbrengst van Opbrengstgericht Werken

De opbrengst van Opbrengstgericht Werken De opbrengst van Opbrengstgericht Werken 21 september 2011 Yvonne Leenders Juffrouw Marieke, op weg naar school.. Iedere landelijke onderwijsvernieuwing of - verandering vraagt van leraren. Meerdere landelijke

Nadere informatie

Format groepsplan. HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving AANPAK METHODIEK. Automatiseren Modelen. Automatiseren Modelen Begeleid inoefenen

Format groepsplan. HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving AANPAK METHODIEK. Automatiseren Modelen. Automatiseren Modelen Begeleid inoefenen Format groepsplan Groep namen WAT wil ik bereiken? WAT bied ik aan om dit doel te bereiken? HOE bied ik dit aan? -instructie -leeromgeving HOEveel tijd? Zelfstandig of met de leerkracht? HOE volg ik de

Nadere informatie

analyse van de opbrengsten.

analyse van de opbrengsten. analyse van de opbrengsten. Borging 6 Analyse 1 5 ACT 2 Bijstellen STUDY PLAN Doelstellingen en resultaten Monitoren 4 DO Uitproberen van de verbetertheorie Planning 3 Wie: Handeling; wanneer Plan Analyse,

Nadere informatie

opbrengstgericht werken.

opbrengstgericht werken. opbrengstgericht en. Niet dit Toetsen Opbrengstgericht en Groepsplan: datamuur-zorgroute Studiedag Steunpunt Onderwijszorg 5-01-10 Toetsing Dit willen we.. d Kappen Yvonne Leenders Toetsresultaten en datamuur.

Nadere informatie

Alleen indien noodzakelijk, zo laat mogelijk inzetten. Na inzet van deskundigen basisleerlijn maatschappelijke relevante leerstof

Alleen indien noodzakelijk, zo laat mogelijk inzetten. Na inzet van deskundigen basisleerlijn maatschappelijke relevante leerstof Doel van deze workshop. Hoe verwerk ik de toetsgegevens in een datamuur op schoolniveau en in een datamuur op sniveau? Datamuur en Groepsplan Ad Kappen Hoe vertaal ik de datamuur in een plan op schoolniveau

Nadere informatie

Bijeenkomst 1 Maatwerktraject onderwijskundig begeleider

Bijeenkomst 1 Maatwerktraject onderwijskundig begeleider Bijeenkomst 1 Maatwerktraject onderwijskundig begeleider Opbrengst-en handelingsgericht werken Ad Kappen, Gerdie Deterd Oude Weme Programma 16.00 16.15 17.30 17.45 18.30 20.30 opening Marielle lezing ogw

Nadere informatie

Groepsplan voor rekenen

Groepsplan voor rekenen Versie 13-10-10 Groepsplan voor rekenen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: wiskunde A - B wiskunde C wiskunde D-E TTA A-B TTA - C TTA D-E Verkorte instructie Verkorte instructie- Basis instructie

Nadere informatie

CBS Maranatha. Doel: Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14

CBS Maranatha. Doel: Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14 CBS Maranatha Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14 Doel: Doel van ons dyslexieprotocol is een zo goed mogelijke begeleiding van leerlingen met (dreigende) leesproblemen.

Nadere informatie

Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman. info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl

Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman. info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl Doel Aan de slag met je eigen leespraktijk didactiek informatie leerlijnen

Nadere informatie

Protocol leesproblemen en dyslexie

Protocol leesproblemen en dyslexie 1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en

Nadere informatie

Het gebruik van het Utrechts Taalcurriculum

Het gebruik van het Utrechts Taalcurriculum Het gebruik van het Utrechts Taalcurriculum In dit stuk vindt u informatie en instrumenten voor leraren/docenten, Ib-ers, taalcoördinatoren, directeuren en managers om het curriculum in te zetten voor

Nadere informatie

Rol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs)

Rol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs) 36 Bijlage 5 Rol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs) De schoolleider en de interne begeleider geven samen leiding aan het borgen van het leesonderwijs. Beiden hebben hierin

Nadere informatie

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer

Nadere informatie

Drie jaar leesverbeterplan obs Roombeek te Enschede 2007-2010

Drie jaar leesverbeterplan obs Roombeek te Enschede 2007-2010 Drie jaar leesverbeterplan obs Roombeek te Enschede 2007-2010 obs Roombeek te Enschede: Een reguliere basisschool met twee locaties in een zeer gemêleerde wijk in Enschede. 35% Gewichtenleerlingen en daarnaast

Nadere informatie

programma Deel 1. rekenverbeterplan Opstellen van een groepsplan Algemeen gedeelte Leesverbeterplan groep 1 en 2 Nieuwe AVI

programma Deel 1. rekenverbeterplan Opstellen van een groepsplan Algemeen gedeelte Leesverbeterplan groep 1 en 2 Nieuwe AVI programma Algemeen gedeelte Leesverbeterplan groep 1 en 2 Nieuwe AVI Opbrengstgericht en werken 08-11-2010 Ad Kappen Deel 1. Terugblik rekenverbeterplan 03-11-10 Interactiewijzer Schema OGW en HGW Toetsen

Nadere informatie

Plan van aanpak 2014 bs. Edith Stein

Plan van aanpak 2014 bs. Edith Stein Plan van aanpak 2014 bs. Edith Stein CITO eind 2014 Leerling resultaten worden volgens de norm CITO eind behaald binnen de bandbreedte van max. 2 punten verschil. Schoolsoort 1, 0 % gewichten leerlingen.

Nadere informatie

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1 Onderwijskundig jaarplan Jaar: 2018-2019 School: Gbs Het Talent Schoolleider: W.Bos Datum: juni 2018 Laatst geactualiseerd: 5 juli 2018 Inleiding In ons jaarplan 2018-2019 geven we per onderdeel aan welke

Nadere informatie

voorstellen Leesverbeterplan Enschede Start leesverbeterplan : technisch lezen : begrijpend lezen : rekenen

voorstellen Leesverbeterplan Enschede Start leesverbeterplan : technisch lezen : begrijpend lezen : rekenen Ad Kappen Kees Vernooy voorstellen Coordinator Steunpunt Onderwijszorg Enschede 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (95 leerlingen) Openbaar, christelijk, islamitisch en algemeen-neutraal Traditionele

Nadere informatie

Workshop Verbeteren van hun leesonderwijs

Workshop Verbeteren van hun leesonderwijs Workshop Verbeteren van hun leesonderwijs SLO Conferentie doorlopende leerlijnen taal en rekenen, de referentieniveaus in de praktijk 10 november 2010 Programma Welkom Effectief leesonderwijs Keuze en

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken -instructiebehoeften -pedagogische behoeften Handelingsgerichte-proces-diagnostiek. November 2011 Ad Kappen

Opbrengstgericht werken -instructiebehoeften -pedagogische behoeften Handelingsgerichte-proces-diagnostiek. November 2011 Ad Kappen Opbrengstgericht werken -instructiebehoeften -pedagogische behoeften Handelingsgerichte-proces-diagnostiek November 2011 Ad Kappen Opbrengstgericht werken - Ad Kappen 1 Voortschrijdend inzicht Start opleiding

Nadere informatie

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1 Onderwijskundig jaarplan Jaar: 2017-2018 School: Gbs Het Talent Schoolleider: W.Bos Datum: juni 2017 Laatst geactualiseerd: 8 juni 2017 Inleiding In ons jaarplan 2017-2018 geven we per onderdeel aan welke

Nadere informatie

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer

Nadere informatie

Consolideren en innoveren. Lunteren 27 maart 2013. Voorstellen. Terugblik 2006-2007. Doel workshop. Stand van zaken 2013. Stand van zaken 2006

Consolideren en innoveren. Lunteren 27 maart 2013. Voorstellen. Terugblik 2006-2007. Doel workshop. Stand van zaken 2013. Stand van zaken 2006 Voorstellen Consolideren en innoveren. Lunteren 27 maart 2013 Enschede en Oldenzaal: 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (9500 leerlingen) Openbaar, christelijk, islamitisch en algemeen-neutraal

Nadere informatie

OPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1

OPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1 OPBRENGSTGERICHT WERKEN Handleiding groepsoverzicht en groepsplan versie 1 Met dank aan: Mariët Förrer CPS Onderwijsontwikkeling en advies Handleiding groepsoverzicht en groepsplan Leeslink Inhoud 1 Invullen

Nadere informatie

Bijlagen 19 tot en met 23

Bijlagen 19 tot en met 23 Bijlagen 19 tot en met 23 Bijlagen voor de intern begeleider Ook de bijlagen 1, 2, 3 en 18 zijn relevant voor de intern begeleider. De bijlagen in dit boek kunt u ook downloaden op www.cps.nl/bijlagenhandboektechnischlezen

Nadere informatie

OPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1

OPBRENGSTGERICHT WERKEN. Handleiding groepsoverzicht en groepsplan. versie 1 OPBRENGSTGERICHT WERKEN Handleiding groepsoverzicht en groepsplan versie 1 Kleuterplein Inhoud 1 Invullen van het groepsoverzicht 2 Opstellen van het groepsplan Rekenen 3 Opstellen van het groepsplan Klanken

Nadere informatie

toetsen van Veilig Leren lezen en Estafette. groepen 1 2 LOVS Cito Taal voor Goed lees en spellingsonderwijs in de groepen 3 tot en met 8

toetsen van Veilig Leren lezen en Estafette. groepen 1 2 LOVS Cito Taal voor Goed lees en spellingsonderwijs in de groepen 3 tot en met 8 onderwijs en zorgarrrangement op De Wilgen uitgevoerd door meetinstrumenten Zorgniveau 1 = basisarrangenment Zorgniveau 1 Leerkracht Methodegebonden Gestructureerde stimulering van beginnende geletterdheid

Nadere informatie

Voorbereidend lees- en rekenonderwijs in relatie tot het werken met groepsplannen. IB-netwerkbijeenkomsten 16-17-18 januari 2012 Yvonne Leenders

Voorbereidend lees- en rekenonderwijs in relatie tot het werken met groepsplannen. IB-netwerkbijeenkomsten 16-17-18 januari 2012 Yvonne Leenders Voorbereidend lees- en rekenonderwijs in relatie tot het werken met groepsplannen IB-netwerkbijeenkomsten 16-17-18 januari 2012 Yvonne Leenders De onderwerpen Voorbereidend lees- en rekeonderwijs in kleutergroepen

Nadere informatie

Aanvankelijk technisch lezen. Effectief aanvankelijk lezen in groep 3

Aanvankelijk technisch lezen. Effectief aanvankelijk lezen in groep 3 Aanvankelijk technisch lezen Effectief aanvankelijk lezen in groep 3 Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.

Nadere informatie

Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO. Betsy Ooms

Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO. Betsy Ooms Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO Betsy Ooms Opzet Doel leesonderwijs (en spellingonderwijs) Doorgaande lijn Kenmerken goed leesonderwijs Extra aandacht voor monitoring, als belangrijk

Nadere informatie

2014 Protocol dyslexie

2014 Protocol dyslexie Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie

Nadere informatie

LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL

LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL De Palster september 2012 Lees- en dyslexieprotocol De Palster versie september 2012 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Dit digitale leesprotocol is gemaakt om er voor te zorgen

Nadere informatie

EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy

EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Joop Stoeldraijer Kees Vernooy Hengelo/Breda september 2011 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL We hebben dit digitale leesprotocol gemaakt om te voorkomen dat scholen heel veel

Nadere informatie

trots Doel. Begrijpend lezen percentage A+B+C. Als je kunt lezen, bezit je de hele wereld. AVI schooljaar (± 5000 leerlingen)

trots Doel. Begrijpend lezen percentage A+B+C. Als je kunt lezen, bezit je de hele wereld. AVI schooljaar (± 5000 leerlingen) Doel. Opfris-bijeenkomst. 0-10-010 Wat is het geheim van het leesverbeterplan Enschede? Hoe pas ik opbrengstgericht en handelingsgericht werken toe? Wat is een datamuur? Twee workshops: werken met IGDI-modelen

Nadere informatie

Het IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen

Het IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen Het IGDI model Leesverbetertraject Enschede 8/11/07 Het belang van goede Risicoleerlingen deden het bij goede leerkrachten net zo goed als gemiddelde leerlingen bij zwakke leerkrachten. Niets was effectvoller

Nadere informatie

Opdracht 2: Data analyseren en interpreteren op groepsniveau (technisch lezen voor leerkrachten van groep 3 (Opdracht 2a) en groep 4 (Opdracht 2b))

Opdracht 2: Data analyseren en interpreteren op groepsniveau (technisch lezen voor leerkrachten van groep 3 (Opdracht 2a) en groep 4 (Opdracht 2b)) Opdracht 2: Data analyseren en interpreteren op groepsniveau (technisch lezen voor leerkrachten van groep 3 (Opdracht 2a) en groep 4 (Opdracht 2b)) Met behulp van onderstaande opdracht kun je met behulp

Nadere informatie

KWALITEITSKAART. Doelen en resultaten. Voortgezet technisch lezen

KWALITEITSKAART. Doelen en resultaten. Voortgezet technisch lezen KWALITEITSKAART Voortgezet technisch lezen Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart Opbrengstgericht Werken zijn te vinden op www.schoolaanzet.nl. Deze website

Nadere informatie

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn WWW.CPS.NL Contactgegevens Aafke Bouwman A.bouwman@cps.nl 0655824098 Doelen Deelnemers nemen

Nadere informatie

Groep 4. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 4

Groep 4. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 4 Groep 4 Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 4 75% van de leerlingen beheerst niveau AVI-E4 (teksten lezen) 90 % beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot twee- en drielettergrepige

Nadere informatie

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Goed Gelezen versie 2

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Goed Gelezen versie 2 VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Goed Gelezen versie 2 Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer

Nadere informatie

Protocol leesproblemen en dyslexie

Protocol leesproblemen en dyslexie Groep 1 en 2 Periode: Toetsen: Bij uitslag: Inzetten op: Materialen/ methode: Hele jaar kleutersignaleringslijst Kleuterplein Zorgen om leesmotivatie. november gr. 2 gr. 2 gr.2 gr.2 Geletterdheid (hierin

Nadere informatie

VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR

VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR INHOUDSOPGAVE Zorgniveau 1: Goed lees- en spellingonderwijs Stap 1: Leestijd blz. 3 Kwaliteit instructiegedrag blz. 3 Klassenmanagement blz. 4 Stap 2: Juist

Nadere informatie

KWALITEITSKAART. 1-Zorgroute. Opbrengstgericht werken

KWALITEITSKAART. 1-Zorgroute. Opbrengstgericht werken KWALITEITSKAART Opbrengstgericht werken PO Deze kaart biedt een aantal indicatoren om bij de uitvoering van de stappen uit 1-zorgroute op groepsniveau en op schoolniveau de kwaliteit te monitoren en te

Nadere informatie

Groepsplan voor rekenen

Groepsplan voor rekenen Groepsplan voor rekenen Groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: wiskunde A - B wiskunde C wiskunde D-E TTR A-B TTR - C TTR D-E Verkorte instructie Verkorte instructie- Basis instructie Basis instructie

Nadere informatie

HANDLEIDING Groepsplan. Doelen

HANDLEIDING Groepsplan. Doelen HANDLEIDING Groepsplan Met behulp van deze handleiding kunt u beoordelen of het gemaakte groepsplan aan de principes van Opbrengst Gericht Werken voldoet. Op basis van de naar voren gekomen punten kunt

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken (OGW)

Opbrengstgericht werken (OGW) Opbrengstgericht werken (OGW) ROL VAN DE INTERNE BEGELEIDER EN DE TAAL/REKENCOÖRDINATOR BIJ OPBRENGSTGERICHT WERKEN Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits Opbrengstgericht

Nadere informatie

Kwaliteitskaart Tijdschema

Kwaliteitskaart Tijdschema Kwaliteitskaart Tijdschema Tijdschema Lees- voor goed voortgezet technisch Meetlat voor goed Stel uzelf de volgende vragen om na te gaan of het leesonderwijs in orde is. Aan de hand van de geformuleerde

Nadere informatie

1.3. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten en passen enkele uitgangspunten bewust en systematisch toe.

1.3. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten en passen enkele uitgangspunten bewust en systematisch toe. 1. Uitgangspunten HGW 2. Reflectie 3. Communicatie Implementatie HGW-OGW Leerkrachten Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 1.1. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten van HGW niet maar passen deze (gedeeltelijk)

Nadere informatie

Quickscan taal- en leesonderwijs

Quickscan taal- en leesonderwijs Quickscan taal- en leesonderwijs Gegevens school Naam school Adres school Plaats Telefoon e-mail Datum invulling Ingevuld door Functie invuller directie IB-er RT-er taal/leescoördinator leerkracht gr:

Nadere informatie

Handboek technisch lezen

Handboek technisch lezen Handboek technisch lezen in de basisschool Instructie en didactiek in de doorgaande lijn Voor groep 1 t/m 8, ook sbo Karin van de Mortel Aafke Bouwman Inhoud & Voorwoord en leeswijzer INHOUD Voorwoord

Nadere informatie

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen

VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord... 6

Inhoudsopgave. Voorwoord... 6 Inhoudsopgave Voorwoord... 6 1 Actuele beleidsontwikkelingen... 9 1.1 Opbrengstgericht werken... 10 1.2 De referentieniveaus taal en rekenen... 11 1.3 Passend onderwijs... 12 1.4 Samenvatting... 13 1.5

Nadere informatie

EVALUATIE STRUCTUURWIJZIGING SPOE JUNI 2012, directeuren, interne begeleiders, taal-en rekencoördinatoren N=31. (max.

EVALUATIE STRUCTUURWIJZIGING SPOE JUNI 2012, directeuren, interne begeleiders, taal-en rekencoördinatoren N=31. (max. EVALUATIE STRUCTUURWIJZIGING SPOE 2011-2012. JUNI 2012, directeuren, interne begeleiders, taal-en rekencoördinatoren N=31. (max. 43) Ad Kappen In het schooljaar 2011-2012 zijn de scholen behorend bij het

Nadere informatie

Heikamperweg AZ Asten-Heusden

Heikamperweg AZ Asten-Heusden Heikamperweg 1 5725 AZ Asten-Heusden bbs.antonius@prodas.nl www.antonius-heusden.nl Beste geïnteresseerde in de kwaliteiten van BBS. Antonius, Kwalitatief en passend onderwijs verzorgen is een opdracht

Nadere informatie

Handleiding Esis opstellen van een groepsplan

Handleiding Esis opstellen van een groepsplan Handleiding Esis opstellen van een groepsplan december 2014 versie 0, uitsluitend voor intern gebruik Inhoud Werken met groepsplannen binnen Esis-B 3 Groepsoverzicht maken. 4 Groepsplan opstellen.. 11

Nadere informatie

Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2

Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 95% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen

Nadere informatie

onderwijs, de ontwikkelingen op een rij

onderwijs, de ontwikkelingen op een rij onderwijs, de ontwikkelingen op een rij Veel scholen zijn begonnen met het werken met groepsplannen. Anderen zijn zich aan het oriënteren hierop. Om groepsplannen goed in te kunnen voeren is het belangrijk

Nadere informatie

Groep 7 en 8. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8

Groep 7 en 8. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8 Groep 7 en 8 Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8 85-95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 90% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen richten

Nadere informatie

Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen?

Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen? Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen? Opbrengstgericht onderwijs, een verzamelnaam voor het doelgericht werken aan het optimaliseren van leerlingprestaties. systeem van effectieve schoolontwikkeling

Nadere informatie

Simeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO

Simeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Simeacongres 12 december Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Programma Welkom en toelichting: interactie!!!! Inventarisatie

Nadere informatie

VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN

VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN 1 = zeer oneens 2 = oneens 3 = eens 4 = zeer eens Zorgniveau 1 Leestijd 1. Leerkrachten in groep 1 en 2 besteden minimaal 5 uur per week aan doelgerichte taalactiviteiten

Nadere informatie

Evaluatie plan van aanpak cbs de Wâlikker schooljaar 2011-2012 EVALUATIE. plan van aanpak schooljaar 2011-2012. 4-11-2012 team Wâlikker Pagina 1

Evaluatie plan van aanpak cbs de Wâlikker schooljaar 2011-2012 EVALUATIE. plan van aanpak schooljaar 2011-2012. 4-11-2012 team Wâlikker Pagina 1 EVALUATIE plan van aanpak schooljaar 2011-2012 4-11-2012 team Wâlikker Pagina 1 Plan van aanpak 2011-2012 1. Professionele schoolcultuur Het team kan op aantoonbaar voldoende wijze functioneren door: resultaat-

Nadere informatie

Protocol Doublure. Doublure protocol Basisschool De Zonnewijzer Diepenveen

Protocol Doublure. Doublure protocol Basisschool De Zonnewijzer Diepenveen Protocol Doublure 1.Inleiding Het doel van doublure is in eerste instantie dat een opgelopen achterstand het komende schooljaar wordt ingehaald zodat het kind in ieder geval de minimumdoelen van de basisschool

Nadere informatie

Afspraken mbt protocol dyslexie Van Dijckschool Bilthoven. Inhoudsopgave:

Afspraken mbt protocol dyslexie Van Dijckschool Bilthoven. Inhoudsopgave: 11-12-2007 Inhoudsopgave: 1. Dyslexie...3 1.1 Wat is het dyslexieprotocol?...3 1.2 Doel van het Protocol Dyslexie....3 1.3 Inhoud van het protocol...3 2. Preventie en interventiehandelingen...4 2.1 Groep

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs

Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Opbrengstgericht werken in het Voortgezet onderwijs Wat is opbrengstgericht werken? Opbrengstgericht werken is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van leerlingen.

Nadere informatie

Handleiding datamuur en groepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken.

Handleiding datamuur en groepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken. Handleiding datamuur en groepsplan voor technisch lezen gebaseerd op handelingsgericht werken. Instructiegroep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Ontwerp: Agnes Asbreuk, Ad Kappen en Gerard Regeling (versie

Nadere informatie

U kunt hieronder zien in welke periode welke toets wordt afgenomen.

U kunt hieronder zien in welke periode welke toets wordt afgenomen. 6. KWALITEITSZORG Het Leerlingvolgsysteem (LVS) Om de kwaliteit van ons onderwijs te bewaken en de ontwikkeling van de leerling goed te volgen, gebruiken we een Leerlingvolgsysteem. Een goed LVS moet een

Nadere informatie

KWALITEITSKAART. Tijd voor lezen en taal. Tijd voor lezen en taal. Taal / lezen / rekenen

KWALITEITSKAART. Tijd voor lezen en taal. Tijd voor lezen en taal. Taal / lezen / rekenen KWALITEITSKAART Taal / lezen / rekenen PO Deze kwaliteitskaart bevat tijdschema s voor het inrichten van het taal- en leesonderwijs. De kaart is bedoeld om het gesprek binnen het schoolteam over de betekenis

Nadere informatie

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende

Nadere informatie

Effectief aanvankelijk leesonderwijs

Effectief aanvankelijk leesonderwijs Effectief aanvankelijk leesonderwijs Mirjam.Snel@hu.nl @Leesonderwijs www.goedleesonderwijs.nl Inhoud: Technisch lezen in groep 3 Effectief aanvankelijk leesonderwijs Differentiatie Stel jezelf vragen

Nadere informatie

TIJDSCHEMA - Tijd voor lezen en taal

TIJDSCHEMA - Tijd voor lezen en taal TIJDSCHEMA - Tijd voor lezen en taal Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer

Nadere informatie

Het schoolplan 2012 2016, Het verbeteren van het technisch / begrijpend leesonderwijs

Het schoolplan 2012 2016, Het verbeteren van het technisch / begrijpend leesonderwijs Het schoolplan 2012 2016, Het verbeteren van het technisch / begrijpend leesonderwijs Onderwerp : Planmatige verbetering resultaten technisch lezen / begrijpend lezen Omschrijving: Het technisch lezen

Nadere informatie

1. Ons beleid over ons pedagogisch klimaat wordt door alle teamleden toepast.

1. Ons beleid over ons pedagogisch klimaat wordt door alle teamleden toepast. BIJLAGE 2 Het basisprofiel Standaard A: pedagogische aanpak 1. Ons beleid over ons pedagogisch klimaat wordt door alle teamleden toepast. Toelichting: denk aan regels over informatie verschaffen, omgangsvormen,

Nadere informatie

Zorg voor onze kinderen

Zorg voor onze kinderen Zorg voor onze kinderen Versie 5.0 juni 2011 Gelukkig de kinderen, die zonder angst, naar school gaan. Gelukkig de kinderen, die zonder hoge cijfers zich geaccepteerd weten. Gelukkig de kinderen, die ondanks

Nadere informatie

Schooljaarplan Didactisch handelen

Schooljaarplan Didactisch handelen Schooljaarplan 2014-2015 Schooljaarplan 2014 2015 Didactisch handelen Effectieve instructie Borgen van eerder gemaakte afspraken; bewaken van de doorgaande lijn Coaching door directie op team en individueel

Nadere informatie

structuurwijziging passend onderwijs STEUNPUNT ONDERWIJSZORG Ad Kappen

structuurwijziging passend onderwijs STEUNPUNT ONDERWIJSZORG Ad Kappen structuurwijziging passend onderwijs STEUNPUNT ONDERWIJSZORG. 2011-2012 Ad Kappen Opbrengstgericht werken-handelingsgericht werken -passend onderwijs. Laag 1: algemeen. (85%) Laag 2: specifiek (10%) laag

Nadere informatie

Onderwijs en samenleving De taak van het onderwijs De rol van de leerkracht Visie op leren Visie op zorg

Onderwijs en samenleving De taak van het onderwijs De rol van de leerkracht Visie op leren Visie op zorg Onderwijs en samenleving De taak van het onderwijs De rol van de leerkracht Visie op leren Visie op zorg Spelers in het veld leerkrachten intern begeleider remedial teacher directie De groepsleerkracht

Nadere informatie

Jaarverslag 2014-2015 DE DELTA

Jaarverslag 2014-2015 DE DELTA Jaarverslag 2014-2015 DE DELTA VOORWOORD In dit verslag van obs de Delta treft u op schoolniveau een verslag aan van de ontwikkelingen in het afgelopen schooljaar in het kader van de onderwijskundige ontwikkelingen,

Nadere informatie

Overzicht voorbereiden / verwerken plaatsing (zie ook bijlage)

Overzicht voorbereiden / verwerken plaatsing (zie ook bijlage) De intakefase Vóór plaatsing. Kinderen met specifieke onderwijsbehoeften zijn alleen toelaatbaar tot sbo de Blinker indien het SWV PO 31.04 een toelaatbaarheidsverklaring heeft afgegeven. De procedure

Nadere informatie