Miljoenennota, Belastingplan en Rijksbegrotingen VROM en VenW Een samenvatting voor VNA

Transcriptie

1 Miljoenennota, Belastingplan en Rijksbegrotingen VROM en VenW 2008 Een samenvatting voor VNA BELASTINGPLAN 2008: AUTO GERELATEERD Het kabinet refereert in het Belastingplan aan regeerakkoord; er moeten belangrijke stappen gemaakt worden ten aanzien van het milieu, ook in de fiscaliteit. Het aandeel duurzame energie moet verhoogt worden tot 20% in 2020 en een CO2-reductie van 30% t.o.v Een belangrijk aandeel van deze doelstelling moet worden bereikt vanuit de wegmobiliteit. Voor auto s wordt ingezet op het (verder) stimuleren van schone en zuinige auto s en het (verder) ontmoedigen van niet zuinige en vuile auto s. In 2008 zullen de mogelijkheden voor een tweede tranche vergroening worden verkend en onderzocht. Gedacht kan worden aan een verdere differentiatie van de autobelastingen en het wijzigen van de energiebelastingen om deze milieueffectiever te maken. 1 Inkomstenbelasting/Loonbelasting 1 januari 2008: Verhoging van de bijtelling auto van de zaak van 22% naar 25%. Voor zeer zuinige auto's van de zaak wordt de bijtelling verlaagd. De bijtelling gaat omlaag naar 14 procent van de waarde van de auto. Voorwaarde is dat de uitstoot voor een dieselauto niet hoger is dan 95 gram per kilometer, voor een auto op benzine niet hoger dan 110 gram per kilometer. Argument: de bijtelling weer in overeenstemming brengen met het niveau van 2001 resp Voorts een compensatie voor de verwachte daling van de autoprijzen a.g.v. de afbouw BPM. (verwachte opbrengst: 156 mln jaarlijks 2008 t/m 2011) BPM: BPM-afbouw 1 februari 2008: BPM-afbouw 5% met betrekking tot invoering kilometerprijs De BPM wordt gedurende 5 jaar jaarlijks met 5% afgebouwd (t.o.v. niveau 2007). De MRB wordt gelijktijdig verhoogd. Jaarlijks betekent dit een verschuiving van 170 miljoen. De MRB-verhoging wordt ruwweg 7,2 procent. Bestelauto's voor gehandicapten zijn uitgezonderd van de verhoging. Echter, in het eerste jaar is er een extra afbouw van 50 mln i.v.m. de verhoging van de BPM door slurptax en energielabels. Daardoor zal de eerste stap afbouw in 2008 ca. 6,5% bedragen. De formule gaat luiden: PKW Benzine : 42,3% x NCP PKW Diesel : 42,3% x NCP Motoren : 1 e stap: 9,6% x NCP 2 e stap : 19,4% x NCP - 210,- Intensivering BPM-differentiatie naar CO2 1 februari 2008: In de BPM bestaan nu al energielabels voor personenauto's. Deze regeling wordt geïntensiveerd, zowel korting (bonus) als toeslag (malus) worden verhoogd. De bonus voor zeer energiezuinige auto's (label A) gaat omhoog van naar De malus van zeer onzuinige auto's (label G) wordt verhoogd van 540 naar Het verschil tussen de maximale bonus en de maximale malus wordt zo verhoogd van naar Staatssecretaris De Jager heeft na aanbieding van het Belastingplan 2008 nog aangekondigd dat de indeling van alle energie-labels voor 2008 gelijk blijft aan 2007 (A t/m G). Staatssecretaris De Jager bevriest de indeling voor een jaar en wil bekijken of hij het fiscale voordeel in de toekomst kan loskoppelen van de labels. De 1 Memorie van Toelichting, p.5 1

2 bedragen voor het bonus/malussyteem CO2 blijven, zoals deze nu (verhoogd) in het Belastingplan 2008 staan. Nadere details en uitwerking hiervan volgt nog in een nota van wijziging op het Belastingplan Verhoging bedragen energielabels (in euro) naar: A bonus B 700 C nihil D 400 malus E 800 F G Indien geen ETG voorhanden is (en dus geen energieklasse bekend) dan wordt een G-label gehanteerd (malus van 1.600) Differentiatie naar Fijnstof 2 1 februari 2008: De aftrek à 600,- voor uitstoot fijnstof < 5 mg (roetfilter) vervalt en wordt opgenomen in nieuw systeem. Auto met dieselmotor krijgt in beginsel 1.000,- korting op de BPM en vervolgens een opslag (lees: vermindering op de korting) van 200,- voor elke mg uitstoot fijnstof. Vanaf 6 mg/km betekent dit een toeslag van 200. Uitgaande van de sinds 2005 geldende Euro 4-norm van 25 mg/km zal de toeslag zelden meer bedragen dan Deeltjesemissie wordt vastgesteld conform bijlage 1, Richtlijn 70/220/EEG. - Indien geen emissie bekend is, dan wordt deze (volgens in ministeriele regeling voorgeschreven wijze) forfaitair vastgesteld aan de hand van het gewicht van de auto: < kg 25 mg kg 40 mg > kg 60 mg Slurptax 1 februari 2008: invoering van een CO2-toeslag van 110,- per gram uitstoot boven: gram voor benzine (en overige brandstoffen, niet zijnde diesel) gram voor diesel. Bestelauto's zijn uitgezonderd van deze maatregel. Naar aanleiding van een recent aangenomen motie in de Tweede Kamer, waarvan het kabinet aangegeven heeft deze uit te willen voeren, wordt per 2009 de CO2-norm aangescherpt (slurptax). Dit ter compensatie van het niet nog verder verhogen van de dieselaccijns met 0,01 per 1 januari Alleen de verhoging van de dieselaccijns van 0,03 per 1 juli 2008 gaat nog door. De extra overheidsinkomsten door aanscherping van de slurptax zijn in 2009: 30 mln. en voor 2010 en 2011: 70 mln. per jaar. Nadere details en uitwerking hiervan volgen nog in een nota van wijziging op het Belastingplan De uitwerking is momenteel nog onbekend: waarschijnlijk is het een aanscherping van de 240 gr/km gram voor benzine / 200 gr/km voor diesel. Hybride - Vrijstelling BPM voor hybride blijft 5.000,- voor A-label en 2.500,- voor B-label. Voor hybride is ook de Bonus/malus CO2 van toepassing. Door de verhoging van deze bedragen gaat de vrijstelling voor A naar 6.400,- en voor B naar 3.200,- - De hybridevrijstelling loopt af op 1 juli 2008 maar wordt met 2 jaar verlengd tot 1 juli het Belastingplan vermeldt niets over hoe om te gaan met fijnstof-emissie die uitgedrukt is in waarden met tienden en honderdsten achter de komma! 2

3 MRB MRB en CO2 3 1 februari 2008: De MRB wordt met 50% verlaagd voor: - Benzineauto s die minder dan 110 gr/km CO2 uitstoten. - Dieselauto s die minder dan 95 gr/km uitstoten. MRB en Anders Betalen voor Mobiliteit De verlaging van de BPM in verband met de invoering van een kilometerprijs wordt gecompenseerd door een integrale verhoging voor alle bezitters van voertuigen die onder de MRB vallen. Dit betreft personenauto s, vrachtauto s, bestelwagens (m.u.v. bestelwagens voor gehandicaptenvervoer), autobussen en motorfietsen. De verhoging zal in 2008 (en de jaren daarna) ca. 7,2% zijn op jaarbasis. ACCIJNS Verhoging accijns per 1 juli diesel : 0,03 - LPG : 0,015 Verhoging accijns per 1 januari de geplande verhoging van de dieselaccijns per 1 januari 2009 van 0,01 gaat niet door naar aanleiding van een aangenomen motie Van Geel in de Tweede Kamer. - LPG : 0,01 Met ingang van 1 juli 2008 wordt (net als voor andere motorbrandstoffen) ook een indexatie voor LPG ingevoerd. De verwachte opbrengst (in mln ) van het gehele pakket schoon en zuinig bedraagt: BELASTINGPLAN 2008: ONDERNEMER GERELATEERD Aftopping pensioenopbouw Aangekondigd is dat pensioenopbouw over pensioengevend loon boven niet langer fiscaal gefacilieerd wordt. In de huidige wetgeving zijn pensioenaanspraken vrijgesteld, terwijl pensioenuitkeringen belast worden. In de nieuwe regelgeving zal deze omkeerregel niet langer toegepast kunnen worden op pensioengevend loon boven De maatregel gaat in per 1 januari 2009, zodat voldoende tijd is om pensioenregelingen aan te passen. Bevordering/flexibilisering ondernemerschap Het tarief voor de vennootschapsbelasting gaat per 1 januari 2008 verder omlaag bij belastbare bedragen tot De eerste schijf in de vennootschapsbelasting wordt verlengd van naar Het tarief voor deze eerste schijf blijft 20%. De tweede schijf wordt verlengd van naar Het tarief in deze schijf gaat omlaag van 23,5% naar 23%. Bij belastbare bedragen tussen en geldt derhalve voortaan een tarief van 23%. Voor de IB-ondernemer wordt het makkelijker om vanuit de ene onderneming zonder fiscale gevolgen een andere onderneming te starten. Nu kan dat alleen nog maar bij overheidsingrijpen. 3 Opmerkelijk is de zinsnede waarin wordt vermeld dat de Belastingdienst momenteel (administratief) géén verdere differentiatie in de MRB (op milieugrondslag) kan verwerken. Te meer omdat de VROM Begroting 2008 rept over plannen om juist de MRB verder te differentiëren naar milieugrondslag; in ieder geval voor trucks, maar mogelijk ook voor personenauto s. 3

4 Directeur-grootaandeelhouder (DGA) Als de DGA enig werknemer is in zijn BV wordt zijn loon niet langer belast met loonheffing. Zijn loon hoeft alleen nog maar aangegeven te worden in de aangifte inkomstenbelasting. Zijn er andere werknemers in dienst (peildatum 1 januari), dan wordt het loon van de DGA wel in de loonheffing betrokken. RIJKSBEGROTING VROM 2008 De twee relevante beleidsprioriteiten in de Rijksbegroting VROM 2008 zijn: - Klimaat & Energie: hieronder volgt een opsomming van enkele maatregelen, maar het grootste gedeelte staat vermeld in het Werkprogramma Schoon & Zuinig (zie hieronder) en de cijfermatige onderbouwing in het Belastingplan en; Reductie administratieve lasten (kabinetsdoelstelling is 25% in de periode ). In 2008 worden door VROM nieuwe beleidsterreinen doorgelicht om te kijken waar vermindering van regeldruk nog meer mogelijk is. Klimaat & Energie Verbeteren Luchtkwaliteit - Stimulering van de toepassing van roetfilters voor diverse voertuigtypen - Stimulering van Lokale maatregelen; schermen langs snelwegen, milieuzones in de grote steden en parkeerdifferentiatie - Fiscale vergroening van de autobelastingen (zie hiervoor het Werkprogramma Schoon & Zuinig) Geluidsreductie - In het kader van de modernisering van de APK wordt bezien of de APK kan worden uitgebreid met een controle op de geluidsemissies van voertuigen. Het gaat hier bijvoorbeeld om een check op de aanwezigheid van illegale, lawaaiige uitlaatsystemen bij auto s, brommers en motoren. - Aanscherping van de geluidsnorm voor bandenlawaai met 3db(A) op Europees niveau en promotie van stille banden als onderdeel van Het Nieuwe Rijden. - Bij de aanleg en onderhoud van wegen rekening houden met de toepassing van stille wegdekken. Werkprogramma Schoon & Zuinig (WSZ) Namens de minister van Ruimte en Milieu (coördinerend minister), de minister van EZ, de minister van Wonen, Wijken en Integratie, de minister van Verkeer en Waterstaat, de minister van LNV, de staatssecretaris van Financiën en de staatssecretaris van Europese Zaken wordt het Werkprogramma Schoon & Zuinig aangeboden. Het kabinet zet hiermee in op een reductie van de uitstoot van broeikasgassen van 30% in 2020 (t.o.v. 1990); het energiebesparingspercentage gaat de komende jaren van 1 naar 2% per jaar; het aandeel hernieuwbare energiebronnen gaat van 2 à 3% naar 20% in Hiervoor is in 2008 rijksbreed 140 mln extra beschikbaar, oplopend naar 500 mln Voor alleen de sector verkeer komt dit neer op 15 mln. extra in de periode en een reductiedoelstelling van Mton in De evaluatie van dit werkprogramma Schoon & Zuinig vindt plaats in 2010, dan zal het kabinet besluiten over de precieze inzet en vormgeving van de tweede golf aan maatregelen. Het kabinet zet in op schone brandstoffen en schone motoren als bijdrage aan luchtkwaliteitsproblemen (fijn stof en NOx) en het reduceren van de CO2 uitstoot van voertuigen. Dit wordt bereikt door EU afspraken over schonen motoren, zuinig motoren, normen voor CO2 uitstoot en een grote inzet van alternatieve brandstoffen. De sector verkeer en vervoer is verantwoordelijk voor circa 20% van de uitstoot van broeikasgassen. Het resultaat van het pakket aan maatregelen uit het WSZ is dat in 2012 het gemiddelde brandstofverbruik van nieuwe auto s in de orde grootte van 1 liter op 18 km (voor benzine) en 1 op 21 km (voor diesel) wordt. Naar aanleiding van de (eerste) 100-dagen (van het huidige kabinet) wordt er tevens met het bedrijfsleven in 2007 een duurzaamheidsakkoord gesloten waarin de doelen worden vastgelegd. Dit duurzaamheidsakkoord wordt in 2008 uitgewerkt in deelakkoorden voor de onderliggende sectoren. Maatregelen WSZ: bronbeleid 4

5 - Nederland ambieert een normstelling van 120/130 gr CO2/km in 2012 en een aanscherping hiervan in 2016 (100 gr CO2/km) en in 2020 (80 gr/km) en verbreding naar bestelauto s. - Het percentage verplichte bijmenging van biobrandstoffen zal na 2010 flink moeten toenemen. Verkend zal worden of een verplichting van 20% biobrandstoffen in 2020 haalbaar is. Maatregelen WSZ: vergroening belastingstelsel start 1 februari 2008: De intensivering CO2-differentiatie van de BPM voor personenauto s bestaat enerzijds uit een versterking van de bestaande BPM-differentiatie, die is gekoppeld aan het energielabel, en anderzijds wordt een verhoging van de BPM voor personenauto s met een hoge absolute CO2-uitstoot doorgevoerd. Daarnaast wordt de BPM aangepast met het oog op het terugdringen van de uitstoot van fijnstof. - start 1 juli 2008: Verhoging belasting op diesel (LPG wordt in de VROM-begroting niet genoemd, wel in het Belastingplan 2008) - start 1 januari 2008: CO2-differentiatie van de fiscale bijtelling van de auto van de zaak (waaronder leaseauto s) Maatregelen WSZ: overig - Het energielabel zal worden geëvalueerd (start 2007; afronding 2008) - Het voorlichtingsprogramma het Nieuwe Rijden wordt geïntensiveerd - Het kabinet stimuleert de verkoop van energiezuinige en stille banden - De overheid stimuleert demonstratie- en innovatieprogramma s (in het kader van het programma De Auto van de Toekomst : dit programma is er op gericht om innovaties in schone, stille, veilige én slimme voertuigen versneld op de Nederlandse markt te krijgen) - Versterking van het OV en verbetering van de relatie met andere vervoerswijzen (auto en fiets) - Een gedifferentieerde kilometerprijs (naar tijd, plaats en milieukenmerken). VROM zal met V&W en Financiën het prijsbeleid wegverkeer vormgeven door een bijdrage te leveren aan het programma Anders betalen voor mobiliteit - Een energielabel voor gebouwen (utiliteit en woningbouw) wordt ingevoerd - Invoering van de verpakkingenbelasting in 2008 Het kabinet komt in 2008 met het oog op het belastingplan 2009 met aanvullende voorstellen voor een substantiële verdere fiscale vergroening. De opbrengst van de fiscale vergroeningsmaatregelen wordt zoveel mogelijk teruggesluisd: lastenverschuiving, geen lastenverzwaring. - Verruiming van de Energie-investeringaftrek (EIA). - Gelijke fiscale behandeling van de hogere blends ethanol. - Accijnsbehandeling waterstof. - Terugdringen werkgerelateerde mobiliteit (o.a. stimulering OV). - Belastingen op brom/snorfietsen milieu gerelateerd. - Verkenning MRB-milieudifferentiatie heffing vrachtauto s naar Euroklasse waardoor oudere, sterk vervuilende vrachtauto s zwaarder belast worden dan moderne vrachtauto s. - Milieudifferentiatie MRB naar vervuilende uitstoot (vindt plaats via stapsgewijze overheveling van BPM naar MRB). Bijlage (open staande) moties en toezeggingen - Motie D66/CDA waarin verzocht wordt om een onderzoek naar het verplicht stellen van roetfilters voor bestaande auto s; het wachten is op de uitspraak van het Europese Hof. - Motie ChristenUnie over een uniform EU-energielabel op basis van absolute zuinigheid en incl. alternatieve brandstoffen; een voorstel van de Europese Commissie wordt in het najaar 2007 verwacht. VERKEER EN WATERSTAAT 2008 Snelheid in besluitvorming wordt het motto van Verkeer en Waterstaat (VenW) voor Die snelheid is cruciaal om de bereikbaarheid van Nederland te verbeteren. Zo gaat het kabinet de komende vier jaar de 5

6 geplande aanleg en onderhoudsprojecten voortvarend uitvoeren, zet zij een eerste stap op het punt van Anders Betalen voor Mobiliteit en krijgt de Randstad meer aandacht. Ook het openbaar vervoer krijgt extra aandacht. Kort gezegd staan er voor VenW vier zaken centraal: 1. Een ambitieuze aanpak van de files. 2. Een sterke concurrentiepositie voor Nederland. 3. Groei en meer kwaliteit in het openbaar vervoer. 4. Een klimaatbestendige en veilige samenleving. Op het punt van concreetheid stelt deze begroting teleur. Op het punt van geld zit er ook niet veel positiefs in de stukken. De bedragen die worden genoemd zijn allemaal uiterst beperkt. Als voorbeeld: Aanpak files door inzet van ICT-toepassingen mag 50 mln extra kosten. Gesproken wordt over informatieborden boven de snelwegen en elektronische verkeersgeleidingssystemen. Aangekondigde maatregelen - VenW zal zich in Europees verband sterk blijven maken voor ambitieuze norm voor Co2 emissie van auto s. - VenW wil de introductie van een eenduidig ecolabel bevorderen. - (Zie ook Belastingplan). Het Kabinet gaat zuinige auto s vanaf 2008 aantrekkelijker maken via extra verlaging van de BPM en verhoging van de BPM voor onzuinige auto s. Aardgas en LPG zullen in de BPM op grond van hun aardgas- cq LPG-prestaties worden beoordeeld en daardoor fiscaal aantrekkelijker worden. - Het kabinet zal ook na 2008 de fiscaliteit van verkeer verder vergroenen en de introductie van duurzame brandstoffen en voertuigen nadrukkelijk stimuleren. - Het kabinet zal een brede marktintroductie van aardgas en biogas stimuleren, resulterend in circa aardgasauto s en honderd aardgasvulstations in Deze doelstelling wordt gecombineerd met een grootschalige introductie van milieuvriendelijk openbaar vervoer. - Het kabinet onderzoekt de mogelijkheden voor het verplichtstellen van een hoger percentage bijmenging van biobrandstoffen en zal het gebruik van innovatieve biobrandstoffen en zogeheten < flexifuel voertuigen> (ethanol 85) stimuleren - Het kabinet zal experimenten starten met waterstofauto s in de regio Rotterdam, en grootschalige proeven doen met <slimme auto s>, voorzien van een interactief ICT-systeem, in de vier grote steden. - Het programma <Het Nieuwe Rijden> wordt uitgebreid. Tot slot wordt verwezen naar het programma <De Auto van de Toekomst gaat Rijden>. Doel van dit programma is innovaties voor stille, schone, zuinige en slimme wegvoertuigen versneld in de markt te krijgen. (Dit is het logische vervolg op de Auto in de Toekomst die stond op AutoRAI 2007.) De gemotoriseerde tweewielers worden een enkele keer genoemd, maar vooral als groep van kwetsbare weggebruikers waar speciaal aandacht aan wordt besteed onder meer door motorrijdervriendelijke vangrails. Alle soorten bedrijfswagens worden slechts terloops genoemd in het kader van de logistieke systemen en transportsector. Nieuw beleid is er echter niet in deze begroting. RIJKSBEGROTING INFRASTRUCTUURFONDS 2008 In 2008 wordt in totaal 7,19 mld uitgegeven, waarvan 2,87 mld voor het hoofdwegennet en 2,41 mld aan railwegen. Voorde lokale en regionale infrastructuur is 254 mln beschikbaar en voor de megaprojecten Verkeer en Vervoer 133 mln. Investeringen vanuit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) komen ten goede aan infrastructuur, kennis en het regionaal economische beleid (pijler 2) en aan energie, water en kust en luchtkwaliteit (pijler 3), oplopend van 144 miljoen euro in 2008 tot 518 miljoen euro in

7 MILJOENENNOTA 2008 Deze Miljoenennota geeft een verdere uitwerking van de doelstellingen uit het Coalitieakkoord. Het kabinet ambieert niet alleen gezonde overheidsfinanciën nu en in de toekomst, maar wil tegelijkertijd gericht investeren in de kwaliteit en kracht van de samenleving, de kracht van de economie en in een duurzame omgang met natuur en milieu. Een overschot op de begroting van 1,0% bbp in 2011 vormt de randvoorwaarde waarbinnen de doelstellingen - groei, duurzaamheid, soliditeit en solidariteit - van het kabinet moeten passen. Economische en financiële situatie van Nederland In 2007 groeit de economie naar verwachting met 2¾ procent. Ondanks de recente onrust op de financiële markten blijft de economie naar verwachting ook in 2008 sterk en zorgt voor een verdere groei van de toch al hoge werkgelegenheid. Voor 2008 wordt een groei van 2½ procent verwacht. Ook in internationaal perspectief doet Nederland het goed. Ook de overheidsfinanciën zijn verbeterd. Na een tijdelijke dip van het begrotingssaldo in 2007 (van een overschot van 0,6% bbp in 2006 naar een tekort van 0,4% bbp in 2007) wordt voor 2008 een overschot op de begroting verwacht van 0,5% bbp. De komende 4 jaar zal de begroting steeds een overschot laten zien en resulteren in een overschot van 1,0% bbp in In 2008 bedraagt de schuld 45% bbp en deze zal mede door het kabinetsbeleid dalen tot minder dan 40% bbp in 2011, het laagste niveau in meer dan dertig jaar. De Nederlandse overheidsfinanciën staan er ook beter voor dan het gemiddelde van de eurozone. Dit geldt voor zowel het begrotingssaldo (eurozone 0,8% bbp) als voor de schuld (eurozone 65% bbp). Arbeidsparticipatie Er vindt een verschuiving plaats van lasten op milieuvervuiling, consumptie en vermogen ten gunsten van lagere lasten op arbeid. Zo wordt in 2009 ondermeer het algemene BTW-tarief met verhoogd, van 19% -> 20%, komen er maatregelen in het eigen woningforfait voor huizen met een WOZ-waarde boven de 1 mln en wordt de aftrekbaarheid van de pensioenpremies afgetopt voor de allerhoogste inkomens (boven de ). Tegelijkertijd wordt arbeidsparticipatie bevorderd door onder meer een verlaging van de werknemerspremies en van het tarief van de eerste schijf in de inkomstenbelasting vanaf Om de arbeidsparticipatie verder te bevorderen worden financiële barrières weggenomen en (betere) financiële prikkels ingevoerd die o.a. de overgang van een uitkering naar laag betaald werk financieel lonender maken, de minst verdienende partner stimuleren om meer te gaan werken en mensen van 57 jaar stimuleren langer door te werken. (Door vanaf 2009 geleidelijk, in 15 jaar, de algemene heffingskorting af te schaffen, de arbeidskorting naar een inkomensafhankelijke arbeidskorting om te zetten en de aanvullende combinatiekorting om te zetten naar een inkomensafhankelijke combinatiekorting). Investeringen Het kabinet investeert via zes pijlers in nieuw beleid dat bijdraagt aan een toekomstbestendig Nederland. De investeringen lopen, zowel aan de uitgaven- als aan de lastenkant, in deze kabinetsperiode op tot circa 10 mld. Pijler 1 Een actieve en constructieve rol van Nederland in Europa en in de wereld Pijler 2: Een innovatieve, concurrerende en ondernemende economie Er wordt in 2008 extra geld uitgegeven o.m. aan onderzoek en maatschappelijke innovatieprogramma s bijvoorbeeld op het gebied van zorg, waterbeheer en (duurzame) energie. Ter bevordering van ondernemerschap wordt extra geld uitgetrokken voor o.a. het uitbreiden van innovatievouchers naar alle MKB bedrijven, het verschaffen van microkredieten voor startende ondernemers en snel groeiende MKB ers, het vereenvoudigen van wet- en regelgeving en verbetering en groei van het openbaar vervoer. Pijler 3: Duurzame leefomgeving In 2008 wordt geld uitgetrokken voor o.m. instrumenten voor energiebesparing en milieuvriendelijke energieproductie. Ook worden maatregelen genomen op gebied van waterkwaliteit, klimaatbestendig maken van Nederland o.a. door ruimtelijk inrichting (en in latere jaren hoogwaterbescherming), voorzieningen op het 7

8 platteland, dierenwelzijn, Landschap en natuur/ecologische Hoofdstructuur. Pijler 4: Sociale samenhang Vanaf 2008 wordt veel geld uitgetrokken voor het vergroten van de sociale samenhang door maatregelen voor o.m.: arbeidsparticipatie, wijkaanpak, introductie kindgebonden budget, verbetering inburgeringprogramma s en onderwijs, armoedebestrijding en schuldhulpverlening, het stimuleren van mantelzorg, vrijwilligerswerk en maatschappelijk initiatief, het aanpakken van onderwijsachterstanden, de geleidelijke invoering van gratis schoolboeken in het voortgezet onderwijs, het terugdringen van het lerarentekort, de invoering van maatschappelijke stages, het terugdringen van schooluitval en het realiseren van een landelijk dekkend netwerk van Centra voor Jeugd en Gezin (centraal punt in de wijk voor opgroei- en opvoedvragen en hulp). Vanaf 2008 wordt ook extra geïnvesteerd in meer handen aan het bed in zorghuizen, kleinschaliger wonen en het oplossen van knelpunten in de arbeidsmarkt van de gezondheidszorg. Pijler 5: Veiligheid, stabiliteit en respect Het kabinet wil de criminaliteit fors terugdringen door ontsporing te voorkomen en geweld en misdaad stevig aan te pakken. Het kabinet investeert vanaf 2008 o.m. in de aanpak van jeugdcriminaliteit, recidive (speciale campussen en gerichte gedragsprogramma s) en de nazorg voor (ex) gedetineerden. Ook is er extra geld voor een stevigere aanpak van de georganiseerde misdaad (cybercrime, financieel-economische criminaliteit en fraude), terrorismebestrijding en het tegengaan van radicalisering en het opleiden van extra politiepersoneel. Pijler 6: Overheid als bondgenoot en dienstbare publieke sector. Investeringen vanuit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) komen ten goede aan infrastructuur, kennis en het regionaal economische beleid (pijler 2) en aan energie, water en kust en luchtkwaliteit (pijler 3), oplopend van 144 miljoen euro in 2008 tot 518 miljoen euro in