Spookfiles A58. OCD en Solution Design. Het gemeenschappelijke eindrapport (deliverable) van de Haalbaarheidsfase WP1 in het Spookfiles A58 Project

Transcriptie

1 Spookfiles A58 OCD en Solution Design Het gemeenschappelijke eindrapport (deliverable) van de Haalbaarheidsfase WP1 in het Spookfiles A58 Project versie 1.1 datum: 16 juli 2014

2

3 Colofon Wie zit er achter het project? Spookfiles A58 is een project van de Provincie Noord Brabant en de Stadsregio Eindhoven. Deze werken hierbij nauw samen met het Ministerie I&M (Programma Beter Benutten) en een groot aantal marktpartijen. Gezamenlijk ontwikkelen zij een oplossing voor het effectief bestrijden van spookfiles op de A58 die in de praktijk pre-commercieel uitgerold zal worden. Wat is de strekking van het OCD en Solution Design document? De Spookfiledienst is opgebouwd volgens een heldere architectuur waarbij diverse koppelvlakken in detail zijn beschreven. Doel is om een dienst te ontwikkelen die niet alleen nu op de A58 werkt, maar die tevens het potentieel heeft om op grote schaal en door andere marktpartijen op competitieve wijze uitgerold te worden. Dit document beschrijft de gemeenschappelijke visie en solution design van de Spookfiledienst A58. Belangrijke onderdeel hiervan is het mogelijk maken van marktwerking. Hiertoe worden in dit document de architectuur en de koppelvlakken gespecificeerd die door alle leveranciers in het project toegepast moeten worden. Wie heeft wat geschreven Dit document is opgesteld door het Spookfiles A58 Ontwikkelingsteam als onderdeel van Werkpakket 1 (WP1). De marktpartijen, georganiseerd in werkgroepen en een 'Centrale Architectuur Groep'(CAG) hebben het document vorm en inhoud gegeven. De opdrachtgever heeft het specificatieproces van de OCD en Solution Design gefaciliteerd. De achterliggende visie, de uitgangspunten, de architectuuren koppelvlakspecificaties worden als zodanig door elk van de deelnemende marktpartijen geaccepteerd en ondersteund: - DEEL I, Operational Concept Description is geschreven door de Centrale Architectuur Groep van het Spookfiles A58 project (marktpartijen met inbreng van RWS). - DEEL II, bestaande uit: o High Level Architecture is geschreven door de Centrale Architectuur Groep van het Spookfiles A58 project (marktpartijen met inbreng van RWS). o Uitwerking specificaties van koppelvlakken en aandachtsgebieden is geschreven langs een zestal onderdelen door werkgroepen (Werkgroep 1, 5 en 6: marktpartijen met inbreng van RWS, Werkgroep 3: marktpartijen & met inbreng HMI aspecten door I&M, Werkgroep 2 en 4: marktpartijen). Dit document reflecteert niet noodzakelijkerwijs de mening of voornemens van de Provincie Noord Brabant, het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven of het Ministerie I&M.

4 Deelnemende marktpartijen Perceel 1 Be-Mobile NV 1. Goudappel 2. Siemens Innovactory International BV 1. Simacan BV 2. Tom Tom (Global Content) BV 3. TU Eindhoven Prime Vision BV / Prime Data 1. Beijer 2. NXP 3. Sioux Embedded Systems 4. Tass / DITCM 5. TNO 6. Tom Tom Perceel 2 Cygnify BV 1. Locatienet 1. NXP 2. Tom van de Ven 3. TU Delft Sioux Embedded Systems BV 1. Beijer 2. NXP 3. Prime Vision BV / Prime Data 4. Tass International / DITCM 5. TNO 6. Tom Tom 7. RTL Nederland Technolution BV 1. Imtech Traffic & Infra 2. NXP 3. TU Delft Vialis BV 1. Andes- Geo Solutions 2. Kapsch 3. Organiq 4. Tom Tom 5. TU Delft V-Tron BV 1. BE-Mobile 2. Fourtress 3. NXP 4. Spring Holding 5. TNO 6. Beijer 7. Fantazm 8..TIM Perceel 3 Imtech Traffic & Infra 1. NXP 2. Technolution BV 3. TNO Siemens Nederland BV 1. BE-Mobile Vialis BV 1. NXP

5 Colofon... 3 Leeswijzer... 7 DEEL I: OPERATIONAL CONCEPT DESCRIPTION Achtergrond en doel Spookfiles A58 project en -oplossing De Spookfile nader gedefinieerd Introductie op het fenomeen van (spook)files Definitie Spookfile Concept van de Spookfiledienst Inleiding op een Spookfiledienst Generieke beschrijving Spookfiledienst Beschrijving op basis van een vergelijking met bestaande diensten Toekomstvisie Afgeleide uitgangspunten Spookfiledienst onderdeel van marktconform ecosysteem Horizontalisering Borgen van de commerciële levensvatbaarheid van een Spookfiledienst Spookfiledienst coöperatieve kanalen Spookfiledienst coöperatieve berichten Standaard berichten Leverancier-specifieke berichten Ondersteunde berichten Verkeersmanagementadvies in geval van meerdere Service Providers Marktontwikkelingen en drie mogelijke toekomstscenario s Onderscheid tussen testfase en commerciële fase, en het belang van innovatie Ruimtelijk of temporeel scheiden? Invloed van het gebruik van het Control Channel mbt het Service Channel Conclusies Coöperatief verkeersmanagement langs de weg en in het voertuig Functioneel Het hosten van coöperatieve applicaties Visie op de lokale communicatie infrastructuur "Roaming" & "Interoperabiliteit" Impact op gebruikers/stakeholders... 37

6 DEEL II: UITWERKING SOLUTION DESIGN EN AANDACHTSGEBIEDEN High Level Architectuur Introductie Overzicht functionele omschrijving laag in de HLA Overzicht van functionele omschrijving per koppelvlak Introductie werkgroepen Annex I: gerefereerde documenten Annex II: afkortingen Annex: Werkgroep Annex: Werkgroep Annex: Werkgroep Annex: Werkgroep 4 M&E Annex: Werkgroep 4 Testen Plan van Aanpak Annex: Werkgroep 4 Deelnemerswerving en -communicatie Annex: Werkgroep Annex: Werkgroep

7 Leeswijzer De Spookfiledienst is opgebouwd volgens een heldere architectuur waarbij diverse koppelvlakken grondig en tot in detail zijn beschreven met het doel een dienst te ontwikkelen die niet alleen nu op de A58 werkt, maar die tevens het potentieel heeft om op grote schaal ook elders en door andere marktpartijen op competitieve wijze uitgerold te worden. Dit document beschrijft de visie en gemeenschappelijke solution design van de spookfile dienst A58 die deze marktwerking dient te borgen. Het specificeert hiertoe de architectuur en de koppelvlakken die door alle leveranciers in het project toegepast moeten worden. Het OCD document is opgebouwd langs een pragmatische interpretatie van de system engineering aanpak waarbij eerst de Operational Concept Description (OCD) wordt afgeleid, vervolgens de architectuur en dan de koppelvlak-specificaties: DEEL I: Operational Concept Description: hierin wordt de Spookfiledienst beschreven in termen van project- en stakeholder-eisen, de relatie met de omgeving en de wijze waarop het gebruikt gaat worden. In dit hoofdstuk is veel aandacht gegeven aan de motivatie van keuzes in de architectuur van de Spookfiledienst en de relatie van deze keuzes met bijvoorbeeld de gewenste marktontwikkeling en aansluiting bij verkeersmanagement toepassingen; DEEL II: High Level Architectuur (HLA): hierin worden de functionaliteiten op overzichtelijke wijze zichtbaar gemaakt en met elkaar in relatie gebracht. Op deze wijze wordt duidelijk waar de belangrijke externe koppelvlakken bestaan (extern wil zeggen dat via dit koppelvlak functionaliteit die onder de verantwoordelijkheid van de ene marktpartij valt beschikbaar wordt gemaakt voor functionaliteit die onder de verantwoordelijkheid van een andere partij valt). De HLA vormt een basis voor verder specificatiewerk en de ontwikkeling van individuele partijen, maar dient evenals DEEL I zeker het communicatiedoel dat verschillende stakeholders elkaar beter begrijpen en dezelfde taal spreken; ANNEXES 1-6: Koppelvlak specificaties en uitwerking aandachtsgebieden: hierin worden de eisen beschreven die gesteld worden aan de Spookfiledienst waaronder de eisen die gelden voor de externe koppelvlakken. Deze specificaties vormen de basis voor de verdere ontwikkeling (gedurende fase II in het project zal hieruit een SSS, IRS en IDD worden afgeleid). De koppelvlak-specificaties zijn uitgewerkt in werkgroepen waarbij er voor gezorgd is (door de Centrale Architectuur Groep CAG en 2-wekelijkse afstemming) dat elk van de werkgroepen dezelfde architectuur en uitgangspunten hanteerde. Vanwege de autonomie waarmee de specificaties zijn afgeleid, is er gekozen om de resultaten per werkgroep integraal per bijlage (dus met eigen inleiding, afleiding, etc...) op te nemen. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 7

8 DEEL I: OPERATIONAL CONCEPT DESCRIPTION Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 8

9 1 Achtergrond en doel Spookfiles A58 project en -oplossing De marktpartijen ontwikkelen met de Spookfiledienst een oplossing die de frequentie en lengte van files ontstaan door schokgolfvorming effectief kan terugdringen. Met het beschikbaar komen van deze dienst in een competitieve markt - waarvan de komst met dit project wordt bespoedigd - wordt collectieve waarde gecreëerd in de vorm van verbeterde mobiliteit, verkeersveiligheid en duurzaamheid. De verwachting is dat de opdrachtgever en meer generiek de wegbeheerders in Nederland in deze markt een afnemer zullen zijn 1. Daarnaast is het mogelijk dat de Spookfiledienst onderdeel wordt van een private dienst. De dienst zal dan wel aangeboden moeten worden op een wijze die voldoende meerwaarde biedt of differentiatie creëert die de investeringen en operationele kosten van een dergelijke dienst verantwoorden. Het is dus nog onduidelijk hoe de wereld waarin de Spookfiledienst commercieel operationeel is, er precies uit zal zien. Waar de experts en marktpartijen in dit project het wel unaniem over eens zijn, is dat de Spookfiledienst slechts één van de toepassingen zal zijn die gebruik maakt van de onderliggende 'ICT' infrastructuur. Er zullen dus geen 'kastjes' in auto's worden geïnstalleerd die alleen het doel hebben om berichten van de Spookfiledienst te ontvangen; er zal er geen systeem van coöperatieve wegkantstations uitgerold worden met als enige doel het versturen van spookfileberichten'; en er zullen geen data-inwin en -verrijkingsprocessen geïmplementeerd worden exclusief voor de afleiding van een goed advies in de Spookfiledienst. Een direct afgeleide conclusie van bovenstaande constateringen is dat de ontwikkeling van een Spookfiledienst met name zinvol is wanneer er wordt toegewerkt naar: - een grote onafhankelijkheid van de Spookfiledienst van de onderliggende technische ICT infrastructuur; - een situatie waarin de Spookfiledienst opgebouwd is uit verschillende subdiensten die functioneel zoveel mogelijk onafhankelijk 2 zijn; - een situatie waarin de Spookfiledienst door verschillende entiteiten (marktpartijen en/of overheden) wordt aangeboden. Bovenstaande drie kenmerken passen bij een horizontale markt. In een horizontale markt zijn er verschillende aanbieders die elk een onderdeel leveren van de dienst. De totale dienst (of waardeketen) wordt dus modulair opgebouwd uit de diensten van diverse marktpartijen die actief zijn op verschillende schakels (Figuur 1). In een verticale markt zijn er verschillende aanbieders die ieder één totale dienst leveren (Figuur 2). 1 denk ook aan de transitiepaden verkeersmanagement [4.] 2 'loosely coupled', zie voor een compleet begrip literatuur op het gebied bijvoorbeeld van Internet web services, SOA, etc... Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 9

10 Vertical Vertical Vertical Vertical market 1 market 2 market market x Services Content Service provisioning Vertical market 1 Vertical market 2 Vertical market Vertical market x Access Service aggregation Backbone Network Wifi access Cellular access Figuur 2: verticale markt Figuur 1: horizontale markt Voor de spookfiles is het streven om het ontstaan van een 'horizontale markt' te faciliteren. Er wordt dan ook toegewerkt naar een project waarin op elk van de verschillende schakels meerdere partijen actief zijn (in concurrentie) en de totaaloplossing is opgebouwd uit tenminste drie schakels. Om die reden zijn er binnen de PCP procedure drie percelen benoemd. Per perceel zijn er meerdere marktpartijen actief. De percelen zijn: 1. data-inwinning, verrijking en levering; 2. verdere verrijking van de data en vervolgens afleiding van het (verkeerskundig verantwoorde) advies uit deze data en het op gepaste wijze aanbieden van dit advies aan de weggebruiker. Het kunnen sturen van dit advies door gebruik van bestaande 2,5G-4G of broadcast telecommunicatietechnieken te maken valt ook binnen dit perceel; 3. leveren van telecommunicatiecapaciteit op basis van coöperatieve wegkantstations. Omdat de coöperatieve aanpak het tevens mogelijk maakt om lokaal grote hoeveelheden data met een hoge snelheid (en dus actueel) te verwerken, wordt binnen de derde schakel tevens een hosting functionaliteit aangeboden waarmee partijen een toepassing lokaal op een coöperatief wegkantstation kunnen uitvoeren. Een uitgebreidere beschrijving van de verschillende functionaliteiten waarlangs de Spookfiledienst wordt opgebouwd is te vinden in het hoofdstuk 3. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 10

11 2 De Spookfile nader gedefinieerd 2.1 Introductie op het fenomeen van (spook)files De hoeveelheid verkeer die per tijdseenheid over een weg kan rijden, de intensiteit, is afhankelijk van de snelheid die kan worden gerealiseerd door de voertuigen. Als er weinig verkeer is zal een hogere snelheid leiden tot een grotere intensiteit. Bij een toenemende hoeveelheid verkeer zal de intensiteit op een gegeven moment afnemen omdat de voertuigen een veilige onderlinge afstand moeten aanhouden; deze veilige afstand neemt toe met de snelheid van de voertuigen. Als de hoeveelheid verkeer verder toeneemt, zal op een gegeven moment de onderlinge afstand zo onveilig klein worden dat het verkeer snelheid gaat minderen. De intensiteit neemt hierdoor af en de hoeveelheid verkeer zal verder toenemen. Door de grotere hoeveelheid verkeer zal de snelheid weer omlaag gaan, enzovoorts. Uiteindelijk ontstaat er zo een file. Nu blijkt dat de hoeveelheid verkeer niet de enige oorzaak is van afnemende snelheid. Zo zijn er bijvoorbeeld ook verstoringen in de snelheid te zien bij bochten, het tijdelijk wegvallen van de vluchtstrook, invoegende voertuigen of van rijstrook wisselende voertuigen. Deze verstoring in de snelheid verplaatst zich als een rimpel stroomopwaarts door het verkeer. Als er weinig verkeer is hebben de bestuurders voldoende onderlinge afstand om het tijdelijke snelheidsverschil op te vangen en zal deze rimpel na enige tijd uitdoven. Wanneer het echter druk is en de onderlinge afstanden klein, dan kan de rimpel van een snelheidsverstoring lokaal tot een bottleneck leiden waarvan het effect zich tegen de verkeersstroom in uit kan breiden. Ondanks dat de maximale capaciteit van de weg nog volledig benut is ontstaat er dan toch een file: een spookfile. Spookfiles kunnen spontaan ontstaan als gevolg van een verstoring in de snelheid (zie hierboven), maar kunnen ook voortkomen uit de filegolven die het gevolg zijn van verkeer dat tegen infrastructurele files oploopt (zijnde files als gevolg van beperkingen in beschikbare wegcapaciteit). In die zin kunnen spookfiles het ontstaan van infrastructurele files bespoedigen en de ernst ervan vergroten[2]. 2.2 Definitie Spookfile Deze korte introductie leert ons dat een file een verkeerstoestand is op het wegennetwerk die gekarakteriseerd wordt door een lage snelheid, hoge verkeersdichtheid en een suboptimale intensiteit. In files is het rijgedrag van voorliggers in sterke mate bepalend voor het rijgedrag van achteropkomend verkeer. Dit betekent dat bij het achteropkomende verkeer vaak dezelfde ongunstige omstandigheden ontstaan als bij het voorliggende verkeer, waardoor ook daar een file ontstaat. De files zijn onderdeel van complexe gedragingen waarbij verschillende voertuigen interageren binnen een verkeersstroom. Verkeer op autosnelwegen wordt gekenmerkt door reguliere (en dus voorziene) en niet-reguliere verstoringen. In onderstaande analyse wordt een globaal overzicht gegeven van mogelijke verstoringen. Verstoringen kunnen leiden tot een verstoorde balans tussen de verkeersvraag en het aanbod aan wegcapaciteit, hetgeen leidt tot files [1]. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 11

12 Fenomeen <Volgt uit> Wegverkeer Balans verkeersvraag Balans vrij stromend verkeer aanbod aan wegcapaciteit <verstoorde balans> Frequente verstoringen grote verkeersvraag gedurende spitsperioden normale, maximum beschikbare wegcapaciteit Spookfiles <verstoorde balans> Niet - frequente verstoringen pieken in verkeersvraag gedurende afgebakende periode Verstoorde balans congestie beperkingen in beschikbare wegcapaciteit vakantiepiek evenementen geplande beperkingen niet geplande beperkingen onderhoud wegvak(ken) / tunnel / brug acties ongevallen / incidenten brug- openingen slechte weersomstandigheden Variërende voorspelbaarheid verstoringen Figuur 3: overzicht met verstoringen in verkeer Binnen dit schema onderscheiden we twee oorzaken van files [5.]: - Een file door een bottleneck. Bij de meeste files ontstaan door het ontbreken van evenwicht tussen de verkeersvraag (het aantal voertuigen dat een locatie wil passeren) en het verkeersaanbod (de capaciteit van een weg). Dit kan zowel veroorzaakt worden door een tijdelijk verhoogde verkeersvraag (bv. meer verkeer tijdens de spits,...) als door een lokaal verminderd verkeersaanbod (bv. wegversmalling, tijdelijke impact van een ongeval, structuur van het wegennetwerk, weersomstandigheden,...). We spreken dan van een file die door een bottleneck wordt veroorzaakt. - Een spookfile Een tweede oorzaak van files hangt nauw samen met de instabiliteit van een verkeersstroom met een hoge intensiteit. Een kleine lokale verstoring is dan vaak voldoende om een file te doen ontstaan. Meestal is de verstoring gerelateerd aan het gedrag van een individuele bestuurder (bv. het wisselen van rijstrook, te bruusk remmen, gedrag tijdens het inhalen of invoegen,...). Andere bestuurders reageren vaak op dit gedrag door af te remmen en initiëren zo een file. Doordat een waarnemer in dergelijke gevallen niet in staat is om een expliciete oorzaak aan te wijzen, werd de term spookfile geïntroduceerd. Omdat spookfiles niet ontstaan door een bottleneck, kunnen voertuigen gemakkelijk wegrijden uit de kop van de file. De kop van de file verplaatst zich hierdoor tegen de richting van het verkeer in (stroomopwaarts). De file groeit ondertussen aan de achterkant aan, waardoor ook de achterkant van de file zich tegen de richting van het verkeer in beweegt (bron [Leidraad SpookfilesA58]). De file verplaatst zich hierdoor als een schokgolf door het netwerk. Naast de term spookfile worden in de literatuur worden ook termen als spontane file, bewegende file of start-stop file gebruikt om een dergelijke type file aan te duiden. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 12

13 Bij het vaststellen van een eenduidige definitie van het begrip spookfile voor het project Spookfiles A58 is het begrip vanuit drie verschillende perspectieven middels een kwantitatieve afbakening en meetbare indicatoren gedefinieerd. Hierbij zijn de volgende drie perspectieven meegenomen: Vanuit weggebruiker perspectief : Een autobestuurder ervaart een spookfile wanneer hij bruusk moet remmen en, na een korte periode van stilstaand tot langzaam rijdend verkeer, weer vlot kan door kan rijden op hoge snelheid. Vanuit het perspectief van de weggebruiker is er geen heldere oorzaak aan te wijzen voor de filegolf die hij doorkruist heeft. Dit leidt tot volgend nodig criterium voor een spookfile: De snelheid van een weggebruiker daalt tot minder dan 60 km/u voor een afstand van maximaal 2 kilometer; De snelheid is na het doorkruizen van de filegolf hoger dan 60 km/u. Vanuit wegkant perspectief: Een waarnemer op een vaste locatie bekijkt een spookfile als een tijdelijke vertraging van het verkeer. Dit leidt tot volgend nodig criterium voor een spookfile : De snelheid van het verkeer daalt voor een waarnemer op een vaste locatie tot minder dan 60 km/u voor een periode van niet langer dan 10 minuten; De snelheid na deze periode is hoger dan 60 km/u. Vanuit een tijd ruimte perspectief: Bij het weergeven van de gemeten verkeerssnelheid in een tijd-weg diagram kan een spookfile herkend worden door de afgelijnde golven met traag verkeer die zich tegen de rijrichting in voort planten. Daarnaast zijn in dergelijk diagram ook het voertuig- en wegkant perspectief terug te vinden. Deze combinatie leidt tot de volgende criteria voor het definiëren van een spookfile: Een afgebakende zone van traag verkeer (trager dan 60 km/u) die zich voorplant met een snelheid tussen de 15 en 20 km/u tegen de rijrichting van het verkeer in (stroomopwaarts); De afgebakende zone van traag verkeer heeft op een vast tijdstip een lengte van maximaal 2 kilometer; De afgebakende zone van traag verkeer heeft op een vaste plaats een duurtijd van maximaal 10 minuten. Op deze manier wordt een spookfile eenduidig gedefinieerd en kan op basis van waarnemingen de interpretatie gemaakt worden om spookfiles te identificeren. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 13

14 3 Concept van de Spookfiledienst 3.1 Inleiding op een Spookfiledienst Hieronder wordt een conceptbeschrijving gegeven van de Spookfiledienst. Eerst wordt hiertoe beschreven wat de meest belangrijke functies zijn. Vervolgens wordt er een vergelijking gemaakt met bestaande diensten die sterk lijken op de Spookfiledienst. Hierbij wordt met name gekeken naar de punten die de Spookfiledienst onderscheiden van de bestaande diensten. Belangrijkste reden hiervoor is om te komen tot een Spookfiledienst die de sterke punten overeind houdt en de zwakke punten wegneemt. Daarnaast maakt deze focus het ontstaan van geheel nieuwe vormen van spookfile-voorkoming en spookfile-demping mogelijk dankzij nieuwe hardware, algoritmes, software en data. Dit biedt bovendien de mogelijkheid om deze nieuwe instrumenten, methoden en vormen individueel aan te bieden en in te passen in het voertuig. Zoals eerder beschreven kan hierbij gedacht worden aan het uitbreiding en personaliseren van adviezen en deze in-car te brengen, maar ook aan het zetten van stappen richting meer gezamenlijk rijden en het gedeeltelijk overnemen van systemen (ADAS-aanpak). Met name deze laatste stap kan gezien worden als een tussenstap richting automatisch rijden (autonomous vehicles). Bij nieuwe diensten wordt gedacht aan diensten die expliciet worden opgebouwd vanuit het voertuig (de mobiele gebruikers van de statische infrastructuur). Deze diensten dienen de mogelijkheden die hierbij ontstaan ten aanzien van hardware, software, en data te exploiteren. De hierboven genoemde 'verschillen met de status quo' worden hieronder beschreven en in de context geplaatst van de visie van de marktpartijen op het toekomstige landschap van verkeersinformatie, rijtaakondersteuning, en verkeersmanagement. De evolutie waarmee verticale systeemzuilen in de markt zich ontwikkelen tot diensten in een horizontale markt is hierin een belangrijk onderdeel dat mede bepalend zal zijn voor de wijze waarop huidige, traditionele, spookfile-remmende maatregelen gehandhaafd zullen worden. Het is dan ook belangrijk om expliciet de sterke en zwakke punten van de huidige maatregelen te beschouwen zodat een goed beeld ontstaat van de functionaliteiten en karakteristieken die behouden zouden moeten worden, alsmede van de functionaliteiten en karakteristieken die verbeterd zouden kunnen worden. Naast het inzichtelijk maken van de voordelen van de nieuwe aanpak ten opzichte van de huidige aanpak wordt het door deze expliciete afweging van sterke- en zwakke punten bovendien mogelijk om bewuste keuzes te maken in relatie tot mee te nemen functionaliteiten en karakteristieken en eventuele omissies te ondervangen. 3.2 Generieke beschrijving Spookfiledienst De Spookfiledienst geeft in-car advies aan de weggebruiker (in het voertuig). Op basis van dit advies kan de weggebruiker zijn snelheid en positionering ten opzichte van andere voertuigen in het wegvak aanpassen. Doel hiervan is om het ontstaan van een spookfile te voorkomen of om een bestaande spookfile te dempen. Om goede in-car adviezen aan te kunnen bieden, moet er veel gebeuren. Zo moet verkeersdata ingewonnen en beschikbaar gemaakt worden en moet er uit deze data een advies worden afgeleid dat op geschikte wijze in het voertuig aangeboden kan worden. Dit betekent dat er dus ook een telecommunicatiedienst geleverd moet worden en dat er een platform nodig is in het voertuig waarop het advies ontvangen kan worden. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 14

15 3.3 Beschrijving op basis van een vergelijking met bestaande diensten De Spookfiledienst is een dienst die we vandaag de dag nog niet kennen maar wel eigenschappen heeft die we kennen vanuit bestaande ITS diensten. Spookfiledienst als verkeersinformatiedienst De Spookfile dienst is in zekere zin een verkeersinformatiedienst. Een verkeersinformatiedienst levert op basis van kennis van het verkeer informatie over de verwachte reistijd, route of zelfs het naderen van een filestaart 3. Bestaande informatiediensten leveren echter geen advies dat gericht is op het voorkomen of beperken van files. Hiervoor is een ontwikkeling nodig in dit project. Dit moet leiden tot: 1. Advies dat op strategisch niveau (verder vooruit in de tijd en beperkte granulariteit) tot rijgedrag leidt waarbij de kans op het ontstaan van spookfiles afneemt zonder dat de collectieve doorstroming afneemt. Dit advies vraagt innovatie op het vlak van datafusie en verkeerskundige logica. De verwachting is dat met name de aangroei van spookfiles kan worden tegengegaan. Naar verwachting kan dit advies via het 'connected' 4 spoor worden gerealiseerd; 2. Advies dat inspeelt op actuele, lokale ontwikkelingen in het verkeer en dat rijtaken op tactisch niveau kan ondersteunen. Dit vraagt om zeer actuele data met hoge granulariteit. Om dit te verkrijgen zijn ontwikkelingen nodig op het vlak van zowel data-inwinning als dataverwerking en in de afleiding tot de verkeerskundige inzichten. Verwachting is dat met 'connected technologie' 4 de kans op het ontstaan van spookfiles kan worden verkleind, maar dat op het moment dat de spookfile toch dreigt te ontstaan connected technologie alleen niet voldoende zal zijn en er coöperatieve technologie 5 ingezet zal moeten worden voor effectieve oplossingen; Spookfiledienst als rijtaak ondersteunende dienst (ADAS) Ook zijn er diensten die in het voertuig van de weggebruiker rijtaak ondersteunende informatie leveren (zoals adaptive cruise control, lane departure warning system,...). De Spookfiledienst lijkt in zeker opzicht op Advanced Driver Assistance Services (ADAS). Fundamenteel verschil is echter het coöperatieve karakter van de Spookfiledienst. Daar waar ADAS gebruik maakt van informatie die door het voertuig zelf verzameld wordt (en dus in hoge mate onafhankelijk is van de intelligentie van andere voertuigen en/of die van de wegkant), maakt de Spookfiledienst gebruik van informatie en intelligentie die mede aangeleverd wordt vanuit andere voertuigen en/of de wegkant. Dit betekent dat er data en informatie uitgewisseld moet worden tussen de onderliggende diensten (die naar alle waarschijnlijkheid door verschillende operatoren worden beheerd). Hiertoe moeten niet alleen de verschillende koppelvlakken op technisch inhoudelijk niveau worden gespecificeerd en geïmplementeerd, maar moeten ook procedurele en contractuele (wie doet wat wanneer, wie is waar verantwoordelijk voor, wie is eigenaar van welke data,...) afspraken worden gemaakt. 3 Jam Ahead Alert 4 gebruikmakend van 2,5G-4G eventueel in combinatie met DAB, zie leidraad [6.] 5 technologie gebruikmakend van Wifi-P p waarmee voertuigen onderling en met de wegkant kunnen communiceren Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 15

16 Spookfiledienst als verkeersmanagementdienst De waarde die een Spookfiledienst creëert komt grotendeels ten goede aan het collectief: verbeterde mobiliteit, verkeersveiligheid en duurzaamheid. De Spookfiledienst kan hiermee een bijdrage leveren aan de invulling van de wettelijke taken van de publieke wegbeheerder en kan daardoor worden gezien als een verkeersmanagementdienst. Vanuit dit oogpunt dient de Spookfiledienst dus te voldoen aan de eisen en behoeften die de verkeersmanager stelt of zal stellen aan een dergelijke dienst. Hieronder volgt een (niet-beperkend) overzicht van functies die een Spookfiledienst, gezien als verkeersmanagementdienst, kan omvatten: - Advies zoals het MTM systeem. Bij het ontstaan van files helpt de automatische incident detectie (AID) bij de filestaartbeveiliging en daarmee bij het temperen van de filegolven die ontstaan in de staart van de file. AID is een standaard functie van het Motorway Traffic Management (MTM) systeem; - Dynamax. Bij het ontstaan van file helpt het systeem van dynamische maximumsnelheden (DynaMax) bij het temperen van de filegolven die ontstaan in de staart van de file. Dynamax is als additionele functionaliteit later toegevoegd aan de MTM; - Toeritdosering. Bij opritten kan toeritdosering worden toegepast om het aantal voertuigen dat op een verzadigde hoofdrijbaan in wil voegen te doseren [2]. Wat alle bestaande verkeersmanagementdiensten gemeen hebben, maar geen onderdeel is van de Spookfiledienst, is de centrale 'controle' die de verantwoordelijk wegbeheerder kan uitoefenen op de kwaliteit en beschikbaarheid van de dienst. Om de eindverantwoordelijkheid voor het verkeerskundig effect van de spookfiledienst goed vast te leggen dienen, in een horizontaal functionerende markt, de procedures, verplichtingen en aansprakelijkheden goed op elkaar afgestemd te worden. Dit maakt innovatie noodzakelijk. filestaartbeveiliging via AID DynaMax toeritdosering rijrichting verkeer Figuur 4. Tegengaan en dempen filegolven met verkeersmanagement maatregelen in de huidige situatie Een tweede belangrijk verschil, gerelateerd aan het eerste, is dat er traditioneel gezien maar één partij verantwoordelijk is voor het uitvoeren van de DVM 6 maatregelen en/of het verstrekken van informatie aan de weggebruiker. Er is dus per definitie geen sprake van verschil in inzicht tussen de verschillende uitvoerders in wat het meest wenselijke verkeersmanagementadvies is (of 6 Dynamisch VerkeersManagement Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 16

17 verkeersmanagementmaatregel) 7. Één van de doelen van de Spookfiledienst PCP-procedure is het tot stand laten komen van een competitieve markt. In deze markt zijn idealiter twee of meer service providers actief die verschillende adviezen presenteren (in het voertuig) aan de weggebruiker op dezelfde locatie. Dit betekent dat, afhankelijk van de wijze waarop en de mate waarin de wegbeheerder in de toekomst private partijen toestaat (of zelfs inschakelt) om verkeersmanagement gerelateerde informatie aan de weggebruiker aan te bieden, hier dus misschien ook innovatie nodig is om de verschillende adviezen (die dermate van elkaar kunnen verschillen dat het beoogde effect en/of de verkeersveiligheid in het geding is) te kunnen 'harmoniseren'. Innovaties zouden in dit geval nodig zijn op zowel het procedurele vlak (regulering vanuit RWS) als op technisch-inhoudelijke vlak (het mogelijk maken dat adviezen kunnen worden vergeleken). De noodzaak en mogelijkheden hiertoe hangen nauw samen met de technische oplossingen die worden gerealiseerd, de ontwikkeling van een markt voor Spookfilediensten, de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving en de ontwikkelingen in de automotive sector en in-car information services die buiten de controle van de directe stakeholders van dit project vallen (zie ook paragraaf 5.3 en 5.4). Een derde belangrijke verschil is de afhankelijkheid van de bestaande weginfrastructuur. Bestaande verkeersmanagementdiensten langs de snelweg maken gebruik van data die met behulp van lussen in het wegdek wordt verzameld. De Spookfiledienst dient onafhankelijk van deze data te kunnen functioneren. Er is dus innovatie nodig op het vlak van de data-inwinning waardoor de Spookfiledienst onafhankelijk wordt van lussen in het wegdek. De wijze waarop deze innovaties in de praktijk kunnen worden toegepast is afhankelijk van de hoeveelheid voertuigen die connected of coöperatief zijn. Een transitiemodel in de eerste jaren lijkt daardoor onvermijdelijk. Andere punten van de huidige verkeersmanagementmaatregelen die relatief sterk zijn in vergelijking met de Spookfiledienst zijn: Specifiek voor MTM: - landelijke uniformiteit en daarmee herkenbaarheid en begrijpbaarheid voor voertuigbestuurders; - continue monitoring van voertuigintensiteiten en snelheden op de hoofdrijbaan van de autosnelweg via dubbele sets van inductielussen; - beproefd systeem, dat over de afgelopen 3 tot 4 decennia de verkeersveiligheid en doorstroming op de uitgeruste autosnelwegen heeft gediend; Specifiek voor TDI s: - dwingende maatregel (zeker met een flitspaal ernaast); Voor zowel MTM als TDI s: - eenduidige communicatie met behulp van lichtsignalen, die door alle passerende voertuigbestuurders kunnen worden gelezen en geïnterpreteerd. 7 Overigens kunnen dergelijke verschillen wel weer optreden bij verdere professionalisering van verkeersmanagement waarbij op netwerkniveau maatregelen wenselijk zijn die op locaal niveau uitgevoerd worden en een impact hebben. In dat geval zullen centrale en locale wegbeheerders e.e.a dienen te coördineren. Nog is dit een andere uitdaging dan die er ligt in het geval van afstemming tussen verschillende private partijen die in concurrentie zijn met de wegbeheerder. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 17

18 Andere punten die relatief zwak zijn van de huidige verkeersmanagementmaatregelen in vergelijking met de Spookfiledienst zijn voor zowel MTM als TDI s: Er is weinig ruimte voor doorontwikkeling: - het betreffen maatregelen van de wegbeheerder die organisatorisch zijn ingebed in de organisatie 8 ; - de communicatiemogelijkheden met de weggebruiker beperkt zijn doordat er via vaste lichtsignalen wordt gecommuniceerd. Er is geen landelijke dekking: - het betreffen relatief dure maatregelen voor de wegbeheerder omdat hij de enige afnemer van de desbetreffende systemen is; - door het ontbreken van zowel MTM als TDI op een aantal locaties in het Nederlandse snelwegennet helpen dergelijk systemen niet altijd bij het doen afnemen of voorkomen van files. Maatregelen zijn vanuit de weg (de statische infrastructuur) opgebouwd en niet vanuit het voertuig (de mobiele gebruiker van de statische infrastructuur): - de adviezen en waarschuwingen zijn slechts korte tijd zichtbaar voor passerende weggebruikers. Langdurige zichtbaarheid vraagt om redundantie in actuatoren; - metingen van het aantal voertuigpassages worden gedaan op specifieke locaties in het netwerk (punten). Gedrag van voertuigen op een traject vraagt om redundantie in sensoren. De maatregelen zijn beperkt in scope: - de maatregelen zijn gebaseerd op specifieke en beperkte soorten data (met name lusdata), terwijl er (inmiddels) ook veel andere soorten data denkbaar en beschikbaar zijn (bijvoorbeeld Floating Car Data). Sommige van deze andere soorten data hebben mogelijkerwijs een (veel) hogere resolutie, een lagere latency en zouden relatief gemakkelijk op grote schaal beschikbaar kunnen worden gemaakt. Opgemerkt dient te worden dat dit niet direct impliceert dat lusdata niet waardevol meer is en vervangen kan worden. Met name de intensiteiten-gegevens zijn nog niet zomaar door andere bronnen in te vullen. - de maatregelen zijn gebaseerd op specifieke en beperkte soorten hardware, terwijl er (inmiddels) ook veel andere soorten hardware denkbaar en beschikbaar zijn. Goede voorbeelden hiervan zijn nieuwe in-car systemen en in-car sensoren, aftermarket devices (zoals navigatiesystemen en smartphones), nieuwe wegkant-systemen, coöperatieve technologie, etc. Opnieuw geldt dat het niet persé onmogelijk of zelfs heel lastig is om bepaalde extra technologieën (bv. coöperatieve technologie) toe te voegen aan die bestaande wegkant-hardware. Het is echter wel onwaarschijnlijk dat de overheid dit binnen afzienbare tijd voor veel nieuwe, extra technologie gaat doen. - De maatregelen zijn meestal gebaseerd op specifieke methoden (soms handmatig) en (automatische) algoritmes, terwijl (inmiddels) veel meer verschillende methoden en algoritmes denkbaar en beschikbaar zijn. Hieronder vallen ook de methoden waarbij expliciet via draadloze technologie informatie naar het voertuig gaat en van het voertuig komt. Hierbij dient opgemerkt te worden dat sommige van die algoritmes heel goed compatible zijn met bestaande wegkant-apparatuur, dat hier zelfs mee geëxperimenteerd is, maar dat uitrol op grote schaal vanuit de overheid niet (makkelijk/snel) gebeurt. - De maatregelen zijn voornamelijk reactief (m.n. MTM/AID). Er worden vaak pas maatregelen getroffen (handmatig dan wel automatisch) als de file al is ontstaan in plaats van proactief maatregelen te treffen om de spookfile te voorkomen (bv. door het dempen 8 Eigenlijk staat dit los van de technische systemen zelf. De systemen kunnen zondermeer worden doorontwikkeld, alleen de organisatie van de wegbeheerder zal dit niet snel toestaan. In de praktijk is die ruimte tot doorontwikkeling er dus niet in grote mate Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 18

19 van schokgolven en/of maatregelen te treffen die expliciet anticiperen op filevorming in de nabije toekomst). Er wordt hier bewust gesproken over voornamelijk reactief, omdat er wel degelijk proactieve experimenten zijn geweest met betrekking tot harmonisatie. Deze experimenten sloegen echter niet goed aan bij de weggebruikers. - de bestaande methoden maken vooral gebruik van collectieve, generieke informatie (d.w.z. informatie die voor iedereen hetzelfde is), in plaats van gepersonaliseerde informatie (d.w.z. informatie die afhankelijk is van de exacte positie, voertuigtype, route en voorkeuren van de weggebruiker). De laatste vorm van informatie is inmiddels al mogelijk. - De bestaande methoden die gaan uit van weggebruikers die individueel handelen zonder dat deze handelingen worden gecoördineerd. Dankzij nieuwe technieken wordt het in de toekomst wel mogelijk om dergelijke handelingen te coördineren en coöperatief te maken. Spookfiledienst als traditionele telematicadienst Bestaande telematicadiensten zijn in het algemeen vormgegeven op basis van een sterk gecentraliseerde data-inwinning gevolgd door een informatieverwerking en vervolgens de distributie via een client-server model. Deze opzet is geschikt voor een dienst die resulteert in informatie van strategische waarde met niet al te grote geografische spatiering. De Spookfiledienst, in elk geval in de coöperatieve fase, onderscheidt zich hiervan doordat zij het (tevens) mogelijk maakt (wil maken) om lokaal zeer grote hoeveelheden data te verwerken en met zeer geringe vertraging een advies te leveren dat is geoptimaliseerd voor een klein gebied (dus grote geografische spatiering). Hiervoor zijn belangrijke innovaties nodig waarmee data sneller beschikbaar komt, op een verkeerskundig fundamenteel andere wijze tot adviezen wordt verwerkt, en met geringe vertraging op de juiste plek aangeboden wordt. De verwachting is dat hierdoor enerzijds effectiever advies mogelijk is en dat zelfs het ontstaan van spookfiles kan worden tegengegaan; anderzijds is de verwachting dat het hiertoe noodzakelijk is lokaal (langs de weg in combinatie met in het voertuig) data in te winnen en de adviezen af te leiden. Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 19

20 4 Toekomstvisie Het uiteindelijk doel van de Spookfiledienst is filevorming te voorkomen. Daartoe is het belangrijk de oorzaak van files weg te nemen. Een belangrijke oorzaak van filevorming is het suboptimaal menselijk gedrag van bestuurders bij de collectieve regeling van druk verkeer. Het wegnemen van deze oorzaak vraagt om een regelsysteem waar de bestuurder geen actief deel meer van uitmaakt. Dit is de stip op de horizon van coöperatief rijden. De weg er naar toe is een lange, stapsgewijze weg gericht op de lange termijn. In de tussentijd gaat het erom bestuurders te adviseren hun rijgedrag zodanig aan te passen dat het effect van automatisch rijdend verkeer zo goed mogelijk benaderd wordt. De automotive industrie De internationale automotive industrie heeft het doel van automatisch rijden omarmd. Alle toonaangevende merken claimen de technologie voor autonoom rijden inmiddels in huis te hebben en presenteren deelfuncties hiervan in hun nieuwe modellen ("Noch in dieser Dekade werden wir in einem Mercedes autonom fahren können"/ Prof. Dr. Thomas Weber, Daimler-Vorstand für Konzernforschung). Goede voorbeelden hiervan zijn: zelfstandig parkeren, filerijden, rijstrookhouden, platooning en het ontwijken van obstakels, inclusief rijbaanwissel. De doelstelling van de industrie is om allereerst de veiligheid te vergroten. Ook bij botsingen is de mens vaak de hoofdoorzaak (onoplettendheid). De automotive industrie werkt ook hard aan ICT technologie en standaarden voor Car2X communicatie die deze ontwikkelingen ondersteunen. Doel van de automotive industrie met autonoom rijden is 1) de veiligheid te vergroten, 2) het comfort van de inzittenden te verhogen en 3) emissies te verlagen. Het publiek De sterk gestegen publiciteit rondom dit onderwerp, mede door Google, heeft ook het publiek aan het denken gezet. Recent onderzoek in Duitsland (Continental Mobilitätsstudie 2013) geeft aan dat nu al meer dan de helft van de autorijders aangeeft te accepteren dat de auto de rijtaak (soms) overneemt. Het vertrouwen in de techniek is groot, iedereen vindt veiligheid belangrijk en filerijden vindt niemand leuk. Het publiek accepteert dat de auto rijfuncties overneemt, waar en wanneer dat nodig is. veiligheid 0 emissie doorstroming 0 0 comfort 0 Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 20

21 Autonoom rijden komt er aan. De ontwikkeling ervan wordt gedreven door de automotive industrie en heeft een eigen dynamiek. Deze dynamiek heeft een belangrijke synergie heeft met de ontwikkeling van Coöperatieve VM systemen. Coöperatieve VM systemen gebruiken dezelfde onboard systemen en ICT technologie, maar met een aanvullende, collectieve toepassing: verbetering van de verkeersdoorstroming, met een positief effect op de verkeersveiligheid, comfort en emissies. De toekomst van coöperatief rijden ligt ook in autonoom rijden. Dit geeft richting aan de roadmap voor de komende 15+ jaar. Tot die tijd is het de uitdaging om het verkeerssysteem met menselijke bestuurders steeds beter te laten lijken op een collectief geregeld verkeerssysteem met autonoom rijdende auto's. Roadmap In de roadmap naar automatisch rijden zijn globaal drie, deels parallel lopende stappen te onderscheiden. Automotive industrie Spookfiles Connected Cooperative Automated, partially Automated, full Connected Rijgedragadvies met betrekking tot snelheid, eventueel aangevuld met advies gericht op volgafstand en/of rijstrook. De infrastructuur-voertuigcommunicatie (I2V) heeft een actualiteit van circa 3-5 minuten. Momenteel is deze communicatie gebaseerd op cellulaire xg communicatie technologie en broadcast communicatie technologie. De auto neemt actief bepaalde rijfuncties over zoals afstand houden, remmen en doet dat alleen onder bepaalde omstandigheden (bv. bij botsingsrisico, kans op filevorming of filerijden). Hierbij worden afhankelijkheden van intelligentie bij andere auto's en/of de wegkant of de aanwezigheid van specifieke communicatietechnologie vermeden. Coöperatief Rijgedragadvies als bij Connected, maar met een actualiteit van enkele seconden, zowel V2V als I2V. Wordt ontwikkeld op basis van Wifi-P technologie. Volledig gebaseerd op rijgedragadvies; alle rijfuncties worden uitgevoerd door de bestuurder. De auto neemt actief bepaalde rijfuncties over, zoals afstand houden, remmen en doet dat ook alleen in bepaalde omstandigheden; botsingsrisico, kans op filevorming, filerijden. Hierbij communiceren auto's met elkaar en met de infrastructuur. (CACC-LDWA+ en vervolgontwikkelingen) Autonomous car, automated driving De auto neemt onder bepaalde omstandigheden alle rijfuncties volledig over. Implementatie hiervan gebeurt 'gefaseerd'. In eerste instantie zal de auto bijvoorbeeld alleen alle rijfuncties overnemen indien hier een aanleiding toe is (bv. vanwege de veiligheid, om de doorstroming te bevorderen of om files te voorkomen). Daarnaast zal de auto in eerste instantie ook alleen de rijfuncties overnemen Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 21

22 indien dit technische beheersbaar is (bv. eerst alleen op de snelweg met stapsgewijze ontwikkeling naar complexere situaties (Platooning - Sartre - Google en vervolgontwikkelingen). Randvoorwaarden Doorstroomapplicaties op basis van coöperatieve systemen hebben per definitie een collectief karakter en zijn daarmee afhankelijk van opschaling om voldoende effect te sorteren (marktpenetratie). In dit kader is het belangrijk hier de randvoorwaarden te benoemen die essentieel zijn voor de realisatie van coöperatieve systemen in Nederland en die wij, vanuit de Nederlandse situatie, eventueel kunnen sturen en beïnvloeden. Internationale harmonisatie De ontwikkeling van internationale harmonisatie met betrekking tot systeemarchitectuur en communicatieprotocollen is binnen de automotive en verkeersindustrie volop gaande. Vanuit het Nederlandse programma kunnen we daaraan bijdragen door voorwaarden in te brengen voor collectieve verkeersregeling en individueel gedragsadvies. Juridische basis De technische ontwikkeling van autonoom rijden gaat zeer snel. Voor de implementatie ervan ontbreekt echter een wettelijk en juridische basis. De ontwikkeling van EU-wetgeving heeft een lange doorlooptijd. Om te voorkomen dat dit over 15 jaar een remmende factor op de ontwikkeling zal zijn is het voor de lange termijn belang hier initiatieven in te nemen. Verkeersregelsysteem Bij de met systemen voor automatisch rijden uitgeruste auto's hoort de ontwikkeling van een overkoepelend dynamisch verkeersmanagementsysteem dat actief het verkeer regelt daar waar voertuigen dit onderling niet kunnen. 5 Afgeleide uitgangspunten 5.1 Spookfiledienst onderdeel van marktconform ecosysteem Horizontalisering Zoals in het inleidende hoofdstuk staat beschreven (Achtergrond en doel Spookfiles A58 project en - oplossing) is de algemene verwachting dat de Spookfiledienst slechts één van de toepassingen zal zijn die gebruik maakt van de onderliggende 'ICT' infrastructuur. Er zullen dus hoogstwaarschijnlijk geen 'kastjes' in auto's worden geïnstalleerd alleen met het doel de Spookfiledienst te ontvangen. Ook zullen er hoogstwaarschijnlijk geen coöperatieve wegkantstations worden uitgerold met als enige doel om Spookfiledienst 'berichten' te versturen en zullen er geen data-inwin en - verrijkingsprocessen worden geïmplementeerd exclusief voor de afleiding van een goed advies in de Spookfiledienst. Dit betekent dat de Spookfiledienst als het ware onderdeel uit gaat maken van een 'eco systeem' van andere diensten en ICT infrastructuur. Een dergelijk ecosysteem is alleen mogelijk indien de bestaande verticale systeemzuilen worden vervangen door horizontale lagen van elkaar Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 22

23 ondersteunende diensten. Dit is geïllustreerd in Figuur 5. Hierbij dient opgemerkt te worden dat Figuur 5 vooral dient om het principe van een horizontale markt te illustreren, niet om nu al specifieke keuzes te maken met betrekking tot de wijze waarop dat precies zal moeten gebeuren 9. Adviseren en waarschuwen van voertuigbestuurders Opstellen van adviezen en waarschuwingen Bewerken tot informatie Verzamelen van meetgegevens Meten van gegevens Adviseren en waarschuwen van voertuigbestuurders Opstellen van adviezen en waarschuwingen Bewerken tot informatie Verzamelen van meetgegevens Meten van gegevens Weggebruikersdienst Informatiedienst Voertuig weg interactie dienst Figuur 5: Van verticale systeemzuilen naar horizontale lagen van elkaar ondersteunende diensten Het grote voordeel van horizontalisering 10 is dat iedere laag zichzelf door kan ontwikkelen, waardoor er ruimte ontstaat om diensten aan te passen en nieuwe diensten te introduceren. Voor het Figuur 5 zou dat er als volgt kunnen uitzien: nieuwe weggebruikersdiensten: aanbieden van betere of nieuwe diensten aan weggebruikers, naast de spookfiledienst (voorkomen van filegolven, waarschuwen voor filegolven en dempen van filegolven); nieuwe informatiediensten: mogelijk maken van betere of nieuwe diensten voor weggebruikers door nieuwe soorten meetgegevens te verzamelen en nieuwe of betere informatie te produceren; nieuwe voertuig weg interactie: bij het meten van gegevens en tonen van adviezen en waarschuwingen zijn het voertuig en de weg gescheiden werelden. Door beide werelden te koppelen ontstaan nieuwe mogelijkheden voor de innovatie in informatiediensten en daarmee weggebruikersdiensten. 9 Met de koppelvlak-specificaties in de bijlagen borgen de marktpartijen dat in het Spookfiles A58 wordt gewerkt aan de juiste randvoorwaarden voor het ontstaan van een horizontale markt. Met deze specificaties worden ook concrete en gedetailleerde keuzes gemaakt met betrekking tot welke functionaliteit zich in iedere horizontale laag (in het project 'percelen' genoemd) bevindt. Deze keuzes gaan verder dan noodzakelijk om een horizontale markt te faciliteren. Zij reflecteren dan ook niet noodzakelijkerwijs de verwachting van de marktpartijen van hoe de markt er in de toekomst uit zal zien, maar zijn gemaakt om gedurende het Spookfiles A58 project de 'totaalwerking' te kunnen garanderen. 10 Let op dat het concept wordt besproken en niet de exacte definitie van grenzen tussen de horizontale lagen Spookfiles A58, Operational Concept Description en Solution Design versie 1.1 blz 23