Interculturele ouderenzorg Vragen voor vandaag

Transcriptie

1 Interculturele ouderenzorg Vragen voor vandaag Els Nolf Brusselse Welzijns- en Gezondheidsraad Lakensestraat 76, 1000 Brussel Bestuurslid van Eniec Citaat Mohammed Benzakour (Volzin, nl, 2014) Intussen werd mij gewaar hoe in al het gekrakeel over het multicultureel samenleven iets anders was ondergesneeuwd: multicultureel samensterven. Terwijl we ons blind staarden op hoofddoekjes en etterbakjes, zagen we niet dat we aan de vooravond staan van een grote tragedie; migrantenmoeders en vaders die binnen nu en tien jaar massaal zullen rammelen aan de poorten van de zorg en niemand die gastvrij komt opendoen. Presentatie Els Nolf, BWR 1

2 Brusselse Welzijns-en gezondheidsraad Sector-ondersteuning: - Sector personen met een handicap - Brusselse dienstencentra - De thuislozenzorg - Jeugdhulpverlening Brusselse Welzijns-en gezondheidsraad Intersectoraal overleg en netwerking Brug tussen Welzijn en zelforganisaties voor etnisch-culturele minderheden vb. rond interculturele ouderenzorg - Armoede en sociale uitsluiting - Brug thuislozensector-sector personen met een handicap Presentatie Els Nolf, BWR 2

3 Brusselse Welzijns-en gezondheidsraad Ontwikkelen van informatiekanalen: Brussels Zakboekje Interprovinciale sociale kaart: Sociaal Brussel online: Zorgzoeker: Doel van deze les Enkele actuele vraagstukken in de thematiek om zelf verder aan reflectie te doen Enkele tips Vooroordelen, mythes, veralgemeningen en taboes bannen Enkele bronnen aanreiken Presentatie Els Nolf, BWR 3

4 Islamitische visies en zorg: een externe blik Islam= wereldreligie met heel veel diverse lokale, dynamische praktijken Vb. verenigingsleven in Brussel: Felice Dassetto L Iris et le Croissant, UCL Presses 2011 Diversiteit van het individu en zijn persoonlijk levensverhaal: gender, migratiegeschiedenis, socio-economische achtergrond, sociaal netwerk, stedeling of landbouwer, leeftijd Motieven van de migratie Gastarbeiders werk vb. Italianen, Turken, Marokkanen Gezinshereniging Studies Politieke vluchtelingen, vb. Iran, Tsjetchenië Economische migratie op zoek naar een beter leven Presentatie Els Nolf, BWR 4

5 Focus Turkse en Marokkaanse gastarbeiders Superdiverse samenleving haalt ons snel in Persoonlijke, lokale geschiedenissen vs algemene kennis over bijvoorbeeld Islam = een verhaal dat nooit af is BRON: studiedienst vd Vl Gemeenschap, E.Lodewijckx Aantal en aandeel Vlaams Gewest Brussel Aantal 65-plussers Aantal 65-plussers van vreemde herkomst Aandeel 65-plussers van vreemde herkomst ,7% 27,1% Aantal uit Zuid-Europa Aantal uit Oost-Europa Aantal uit Marokko Aantal uit Turkije Presentatie Els Nolf, BWR 5

6 Opleiding (70+ jarige mannen) 100 % HO HM LM lager GA geen België Zuid- Europa Noord- Afrika Turkije Bron: Sociaal Economische Enquête 2001 Inkomen % 65-plussers met inkomen onder de armoedegrens In België geboren 21% Buiten EU geboren 61% Bron: EU-Silc 2006 Bron: studiedienst van de Vl. Overheid, E. Lodewijckx Presentatie Els Nolf, BWR 6

7 Lage sociaal-economischestatus (bron: o.a. N. Perrin, ULG, CEDEM) Oorzaken reeds van vóór de migratie Lage jobs en onvolledige loopbanen Zware jobs met beroepsziekten en werkongevallen (mijnen, poetshulp, metaalindustrie, textielindustrie ) Etnostratificatieop de arbeidsmarkt Weinig vrouwen met loopbaan Gebrek aan sociaal en cultureel kapitaal De noden van oudere migranten: Kenniscentrum Woonzorg Brussel, (2012) Zorgnoden en behoeften: de kijk van de Brusselaar David Talloen Zorg voor allochtone ouderen (2007), Wolters Cuyversen Kavs, De huidige en toekomstige behoeften van allochtone ouderen aan welzijns-en gezondheidsvoorzieningen (2001) Dr. Tine Buffel (VUB) Presentatie Els Nolf, BWR 7

8 Zoveel verschil is er niet Bijna iedereen heeft de wens om zo lang mogelijk thuis te blijven De wens voor voldoende autonomie, inspraak, keuzevrijheid en respect voor diversiteit De wens om in vertrouwde groep bij elkaar te kunnen zijn (nadenken over ruimte, architectuur, inrichting van de buurt) Lage pensioenen, slecht aangepaste huisvesting, isolement, armoede wegen soms zwaar Ouder worden in den vreemde = Pionierswerk Presentatie Els Nolf, BWR 8

9 Vicieuze cirkel Van wederzijdse onbekendheid zorgsector: ze staan niet aan onze deur, geen prioriteit onvertrouwdheidmet andere culturele of religieuze visies op ouder worden oudere migranten: weinig kennis van die zorgsector en samenleving Ibrahim Yerden (2013) Familiale zorg in transitie Tradities in de knel. Zorgverwachtingen en zorgpraktijk bij Turkse ouderen en hun kinderen in Nederland. Onderzoeksgroep Mix-it, Hogeschool Gent Ouder worden in veranderende samenleving, 2013 Presentatie Els Nolf, BWR 9

10 Spanning tussen het ideaalbeeld en de zorgpraktijk Naar een rusthuis? Nooit Ook voor vele jongeren is de zorgplicht voor hun ouders een vanzelfsprekendheid Kantelpunt is zwaar zorgbehoevendheid Wat met de zwaar zorgbehoevende die niet doorstromen? Het zorgplichtdilemma ontstaat pas als het probleem zich stelt De noden van oudere migranten? De stille generatie Weinig debat binnen gemeenschappen Laaggeschoolde generatie die tevreden was met wat ze kreeg, zonder te vragen Gericht op zelfhandhaving, niet ten laste willen zijn, generatie die zich als gast opstelt Het terugkeerdilemma en pendelende ouderen Presentatie Els Nolf, BWR 10

11 Taal en communicatie 80% van de zogenaamde interculturele conflicten zijn eigenlijk terug te brengen op slechte communicatie (KarimaEl Boujaddayni, studiedag BWR, 2013) Schrik om verkeerd begrepen te worden (vermijden of eisen) Taboethema s Taal en dementie Laat je coachen Belang van intervisie, reflectie met je team, met andere collega s Leer omgaan met verschillen Belang van vragen stellen en luisteren Belang van kennis aan praktijk aftoetsen Deel zelf je ervaring en kennis Presentatie Els Nolf, BWR 11

12 Het belang van de buurt Dr. Tine Buffel (VUB) Essentieel voor ouderen is wonen in een buurt waar ze een groot netwerk hebben, familie, kennissen, moskee, winkel op de hoek Pleidooi voor meer buurtgerichte zorg Cfr. Model van de multidisciplinaire werking van de wijkgezondheidscentra. Omgaan met vragen gender-gescheiden zorg bidplaatsen stille ruimtes ruimtes voor rituele wassing, levenseinde eigen ruimte, ontvangst familie. eigen voeding:.. Volgens religieuze voorschriften Eigen vertrouwde keuken Presentatie Els Nolf, BWR 12

13 Omgaan met vragen = handelingskadermet het team opstellen. Doe regelmatig een update Wees gul Zoek telkens naar een creatieve, maar praktische oplossingen Wees minimaal en pragmatisch in wat je verbiedt Vertrouwen en respect in de zorg Vertrouwen is essentieel, maar delicaat Wees transparant en kom je afspraken na Brugfiguren of interculturele bemiddelaars kunnen helpen, outreachend werken. Bouw een netwerk uit. Aanpakken van racisme en discriminatie in de zorg. Leer je eigen vooroordelen kennen! Wederkerigheid en gelijkwaardige relatie Neem zelf de eerste stap! Presentatie Els Nolf, BWR 13

14 Nood aan vele kleinschalige, buurtgerichte experimenten Kennis delen over wat werkt en niet werkt slotvraag Gaan we de komende jaren naar een solidaire zorg, waar diversiteit van de ouderen een plaats kan krijgen? Wat kunnen we van elkaar leren, bijvoorbeeld in het licht van vermaatschappelijking van de zorg? Zullen zorgvoorzieningen en overheid hier echt prioriteit van maken? Presentatie Els Nolf, BWR 14

15 Verder te ontdekken Minderhedenforum Manavzw European Network for Intercultural Elderly Care Maison BilobaHuis Lokale dienstencentra in Brussel, Antwerpen en Gent Verder te ontdekken CGGZ Steunpunt Cultuursensitieve zorg Nederlands kenniscentrum interculturele zorg: Ocmw-rusthuis Bergen Bonnemaison de Bouzanton Goede praktijk Presentatie Els Nolf, BWR 15

16 Verder te ontdekken van wijkgezondheidscentra) Regionale integratiecentra CONTACT Els Nolf Beleidsmedewerker interculturalisering Brusselse Welzijns- en gezondheidsraad vzw Lakensestraat Brussel 02/ Presentatie Els Nolf, BWR 16