Opvoedingsvaardigheden die met Triple P worden gestimuleerd

Transcriptie

1 Opvoedingsvaardigheden die met Triple P worden gestimuleerd Een positieve relatie met je kind ontwikkelen Strategie Beschrijving Aanbevolen Tijd en aandacht Regelmatig korte Alle en besteden aan kinderen momenten (1 of 2 minuten is al genoeg) vrijmaken voor activiteiten die kinderen graag doen Praten met kinderen Korte gesprekken Alle en voeren met kinderen over een activiteit of onderwerp dat hun belangstelling heeft Genegenheid tonen Lichamelijke affectie Alle en tonen (bijv. knuffelen, aanraken, masseren, strelen) Doel/toepassing Kinderen de kans bieden om zich open te stellen en hun spreekvaardigheid te oefenen Het bevorderen van de woordenschat, spreekvaardigheid en sociale vaardigheden Kinderen vertrouwd maken met intimiteit en lichamelijke genegenheid Tijd voor je kind(eren) Tijd voor kinderen betekent dat er korte momenten van volledige aandacht zijn 1 0f 2 minuten is al genoeg die geregeld op een dag voorkomen. Zo leren kinderen om op een positieve manier aandacht te krijgen en ze leren ook om zonder te kunnen. Tijd voor kinderen betekent dat je beschikbaar bent wanneer je kind uit zichzelf naar je toe komt, in plaats van te zeggen: nu niet, straks! Als je op dat moment geen tijd hebt, plan dan zo snel mogelijk een moment waarop je wel tijd aan je kind kunt besteden. Tijd voor kinderen hoeft geen duren of uitgebreide gezinsuitstapjes of activiteit te betekenen. Samen een boekje lezen; luisteren naar je kind terwijl hij een liedje zingt; kijken naar je kind terwijl hij een handstand doet. Praten met kinderen Praten met kinderen stimuleert hun spreekvaardigheid, taalontwikkeling en sociale vaardigheden, versterkt hun zelfbeeld en bevordert hun verstandelijke ontwikkeling. Praat met je kind over dingen die hem interesseren. Luister naar je kind en toon belangstelling voor wat hij te zeggen heeft. Praten over wat er die dag gebeurd is; ouders vertellen over hoe het was toen zij zo oud waren als hun kind nu. Genegenheid tonen Liefde en genegenheid helpen kinderen om hechte banden en vertrouwensrelaties te ontwikkelen en bereiden hen voor op omgaan met intimiteit in hun latere leven. Toon affectie en genegenheid op een manier die jij en je kind prettig vinden. Zorg dat je kind zich prettig voelt bij het gegeven en ontvangen van genegenheid door aan te sluiten bij wat hij zelf aangeeft. Een hand vasthouden; kusjes geven; knuffelen; omhelzen; masseren; kietelen

2 Gewenst gedrag stimuleren Strategie Beschrijving Aanbevolen Gericht prijzen Gewenst gedrag Alle en stimuleren en waarderen door dat gedrag specifiek te benoemen Aandacht geven Positieve non-verbale Alle en aandacht geven (bijv. lachen, knipogen, toekijken of een schouderklopje geven) Boeiende activiteiten Een omgeving Alle en aanbieden scheppen met interessante en plezierige activiteiten, materialen en speelgoed (bijv. spelletjes, verf, muziek, boeken, blokken) Doel/toepassing Gewenst gedrag stimuleren (bijv. dingen vriendelijk vragen, samen spelen, speelgoed delen) Zie hierboven Zelfstandig spel en gewenst gedrag bevorderen in situaties buitenhuis (winkelen, reizen) Gericht prijzen Precies vertellen wat je waardeert is beter dat algemene goedkeuring voor een bepaald gedrag dat je wilt stimuleren. Als je een kind prijst, beschrijf dan duidelijk en precies welk gedrag je prettig vindt. Prijzen of complimentjes geven werkt het beste wanneer ouders enthousiast zijn en ook echt menen wat ze zeggen. Je kind prijzen leert hem ook hoe je complimenten kunt ontvangen en daardoor gemotiveerd kan worden. Prijzen moet gericht zijn op gedrag dat ouders prettig vinden en niet worden gecombineerd met opmerkingen over ongewenst gedrag (dus; niet zeggen je bent ene lief meisje, nu vraag je het tenminste beleefd in plaats van erom te zeuren ) Dennis, dankjewel dat je meteen doet wat ik zeg; je hebt de tafel prachtig gedekt, bedankt voor je hulp. Aandacht geven Aandacht geven kan het effect van prijzen of een compliment versterken. Het drukt extra goedkeuring uit voor wat je kind doet. Aandacht geven is vooral zinvol op momenten dat prijzen minder geschikt is. Bijvoorbeeld wanneer er vriendjes bij zijn (een compliment kan een kind dat in verlegenheid brengen, als de afstand te groot is om iets te zeggen, als de ouder aan het telefoneren is enz.) Een glimlach, knipoog, bemoedigend knikje, opgestoken duim, OK-gebaar of gewoon kijken naar je kind. Boeiende bezigheden Boeiende bezigheden zijn interessante dingen om thuis of buitenshuis te doen. Door bezig te zijn met dingen die hen boeien, leren kinderen om zelfstandig te spelen zonder constante aandacht van volwassenen en dat is goed voor hun ontwikkeling. Zorg ervoor dat spullen en spelmateriaal zo zijn opgeborgen dat het gemakkelijk door het kind zelf kan worden gepakt e ook weer opgeruimd. Bij voorkeur in de buurt van

3 de plek waar je kind meestal speelt en liever op open planken dan in bakken die waarschijnlijk om gekieperd worden. Houd rekening met de belangstelling en voorkeur van je kind en introduceer een nieuwe bezigheid voor je kind zich gaat vervelen. Nieuwe vaardigheden en gedrag aanleren Strategie Beschrijving Aanbevolen Het goede voorbeeld Gewenst gedrag Alle en geven demonstreren door eigen voorbeeld gedrag Spontane leermomenten benutten Vragen, vertellen, voordoen Gedragskaarten gebruiken In de dagelijkse interacties vragen en stimulans gebruiken om kinderen dingen te leren Stapsgewijs aan kinderen leren hoe je een bepaalde handeling uitvoert met vragen, instructie en voordoen Een gedragsprogramma maken met versterkers en beloningen voor gewenst gedrag Doel/toepassing Kinderen laten zien hoe ze zich moeten gedragen (bijv. normaal praten, handen wassen, opruimen, problemen oplossen) 1 tot 12 jaar Taalgebruik stimuleren, leren nadenken, problemen oplossen en zelfstandig kunnen spelen 3 tot 12 jaar Zelfredzaamheid van kinderen bevorderen (bijv. tanden poetsen, bed opmaken) en nieuwe vaardigheden ontwikkelen (bijv. koken, bestek gebruiken) 2 tot 12 jaar Gewenst gedrag bij kinderen stimuleren (bijv. huiswerk maken, samen spelen, vriendelijk vragen) evenals het nalaten van ongewenst gedrag (bijv. vloeken, liegen, stelen, driftbuien) Het goede voorbeeld geven Het goede voorbeeld geven en vertellen wat je aan het doen bent is een goede manier om kinderen nieuwe vaardigheden of nieuw gedrag te leren. Geef een complimentje als je kind jouw voorbeeldgedrag goed nadoet. Kinderen doen niet alles na wat ze anderen zien doen ze zijn vooral geneigd om gedrag over te nemen dat al in hun repertoire zit en waarvan ze zien dat het aandacht of goedkeuring van anderen krijgt. Vermijd gedragingen waarvan je niet wilt dat je kind ze gaat nadoen. Zelf je rommel opruimen; met een gewone stem praten (zonder stemverheffing of geschreeuw); op rustige wijze een probleem oplossen. Spontane leermomenten Gebruikmaken van spontane leermomenten bevordert de taalontwikkeling van kinderen, stimuleert zelfstandig spelen en bevordert hun algemene kennis en probleemoplossende vaardigheden. Als een kind uit zichzelf naar je toe komt voor informatie, hulp of aandacht is hij of zij meestal ook gemotiveerd en bereid om iets te leren. In plaats van meteen antwoord te geven op een vraag kun je ook stimuleren dat een kind wat meer vertelt en bijvoorbeeld oefent om zich juist uit te spreken. Je kunt het ook uitbreiden naar een gesprekje over zijn spel, en je kind stimuleren om zelf mee te denken over oplossingen of ideeën bij een bepaalde vraag of probleem. Spontaan leren moet leuk en plezierig voor je kind zijn. als je kind niet reageert op jouw suggesties, geef dan gewoon antwoord en wacht een volgend leermoment af.

4 Taalgebruik stimuleren: Vertel eens wat je hier getekend hebt? ; uitspraak Heel goed, dat is het ziekenhuis, zie-ken-huis; zelfstandig spelen bevorderen Wat ben je aan het bouwen? Wat is er nog meer in de stad dat je kunt bouwen?; Waarom-vragen, en algemene ontwikkeling Waarom denk jij dat de rivier sneller stroomt als het geregend heeft? Wat is er nog meer veranderd? ; problemen oplossen: Wat kun je doen, denk je, als de anderen jou niet voor het team vragen? Vragen, Vertellen, Voordoen Vragen, Vertellen, Voordoen is een goede manier om kinderen zelfredzaamheid te leren en andere vormen van zelfstandig gedrag. Het betekent dat je een ingewikkelde taak opdeelt in kleine stapjes, waarbij je zo min mogelijk helpt ( vraag je kind of hij weet wat hij moet doen, zeg wat hij moet doen als hij het zelf niet wet en begeleid je kind waar nodig). Geef een complimentje voor alles wat lukt. Het betekent ook dat je minder complimentjes geeft als een kind de nieuwe vaardigheden eenmaal beheerst (maar blijf genoeg prijzen om de motivatie op peil te houden). Aankleden; uitkleden; veters strikken; tandenpoetsen; een boterham klaarmaken; klaarmaken voor school; opruimen; aan een taak voor school beginnen. Omgaan met ongewenst gedrag Strategie Beschrijving Aanbevolen Doel/toepassing Basisregels vaststellen Vooraf een aantal duidelijke, realistisch en uitvoerbare regels instellen 3 tot 12 jaar Duidelijke verwachtingen naar kinderen toe hebben (bijv. over tv-kijken, winkelen, op bezoek gaan, in de auto zitten) Direct aanspreken bij regelovertreding Gepast negeren bij onschuldig probleemgedrag Duidelijke en rustige instructies geven Instructies kracht bij zetten met een logische consequentie Het benoemen en oefenen van het juiste gedrag als reactie op een milde overtreding van een regel of afspraak Geen aandacht geven zolang probleemgedrag duurt Een gerichte instructie geven om iets te gaan doen of ergens mee te stoppen met uitleg welk gedrag de bedoeling is Consequenties laten volgen op ongewenst gedrag van kinderen, zoals het intrekken van een activiteit of voorrecht 3 tot 12 jaar Het corrigeren van incidentele regelovertreding (bijv. schooltas laten slingeren, door het huis rennen) 1 tot 7 jaar Aandachttrekkend gedrag negeren (bijv. protest, tegenspreken, zeuren, gekke bekken trekken) 2 tot 12 jaar Een activiteit in gang zetten (bijv. aan tafel gaan, klaarmaken om weg te gaan), of ongewenst gedrag stoppen (bijv. vechten om speelgoed, aan de haren trekken) en zeggen wat het kind in plaats daarvan moet doen (bijv. delen, je handen thuis houden) 2 tot 12 jaar Omgaan met milde vormen van probleem gedrag en ongehoorzaamheid die niet vaak voorkomen (bijv. niet om de beurt gaan)

5 Stilzitten gebruiken bij ongewenst gedrag Time-out bij ernstig wangedrag Een kind verwijderen uit de situatie waar het probleem is ontstaan, en even aan de kant laten zitten Een kind voor een bepaald tijd apart zetten op een rustige plaats 18 maanden tot 10 jaar Omgaan met aanhoudend probleemgedrag en ongehoorzaamheid na een logische consequentie 2 tot 10 jaar Omgaan met driftbuien, ernstig wangedrag (anderen pijn doen) en kinderen die niet rustig zijn tijdens even stilzitten Basisregels Kinderen hebben regels nodig om te weten wat er van ze wordt verwacht en hoe ze zich moeten gedragen basisregels in huis zorgen daarvoor. Wat regels moeten zijn; Beperkt in aantal vier of vijf Eerlijk geldend voor alle gezinsleden Gemakkelijk op te volgen duidelijk en concreet, afgestemd op de van een kind Te handhaven wel of niet opvolgen van regels versterken door complimenten of toepassen van een consequentie bij overtreding. Positief geformuleerd zeg kinderen wat ze wél in plaats van wat ze niet moeten doen Handen en voeten bij je houden; gewoon praten; voor het eten handen wassen; in de tuin blijven. Direct aanspreken Direct aanspreken is vooral geschikt om te gebruiken wanneer een kind af en toe een huisregel vergeet Leg de stappen van direct aanspreken uit: Zorg dat je de aandacht van je kind hebt zeg zijn naam Zeg kort en rustig wat het probleem is Vertel kort waarom dat gedrag een probleem is Vraag je kind wat het juiste gedrag is als hij niet reageert, zeg hem dan wat het is Laat je kind het juiste gedrag oefenen (een of twee keer) Prijs je kind voor het juiste gedrag Carine, kom even hier alsjeblieft. Je hebt je rugzak en pet bij de deur op de grond gegooid toe je thuiskwam. Iemand kan daarover struikelen als jij ze daar laat liggen. Waar moeten je tas en pet liggen? Goed zo, raap ze nu alsjeblief op, ga weer naar buiten en kom opnieuw naar binnen. Denk er voortaan aan je spullen op hun plek te leggen Fijn dat jij je spullen netjes weglegt. Gepast negeren Gepast negeren, dus bewust niet reageren op wat je kind doet, werkt het beste bij vervelend, maar relatief onbelangrijk probleemgedrag dat vooral bedoeld is om jouw aandacht te trekken of een reactie uit te lokken. Besteed nadrukkelijk geen aandacht aan je kind als hij of zij dit ongewenste gedrag vertoont. Houd er rekening mee dat het gedrag eerst kan toenemen voordat het stopt. Kijk niet naar je kind en praat er ook niet tegen. Al het jou helpt en voor je kind geen kwaad kan, draai je dan om en loop even weg. Prijs je kind en geef hem aandacht zodra het ongewenste gedrag stopt.

6 Als je kind overschakelt naar een ergere vorm van ongewenst gedrag, gebruik dan een van de manier om gedrag te corrigeren. Gepast negeren is niet geschikt voor zwaardere vormen van ongewenst gedrag, zoals anderen pijn doen en dingen vernielen. Gebruiken bij doorzeuren nadat er Nee is gezegd; gekke gezichten trekken; rare geluiden maken; schuttingtaal gebruiken. Duidelijk, rustig instructie geven Bespreek samen de richtlijnen voor duidelijk en rustig instructie geven: Ga dicht bij je kind staan binnen een armlengte Zorg dat je met je kind op ooghoogte bent Zorg dat je de aandacht van je kind hebt zeg zijn naam Maak oogcontact als dat mogelijk is Zeg op een rustige toon wat jij precies wilt dat je kind doet Wacht even en geef je kind de tijd te doen wat je hebt gezegd Prijs hem wanneer hij meewerkt Herhaal de instructie als het nodig is alleen als het om een nieuwe opdracht gaat (bijv. Doe je schoenen aan; Kom aan tafel; Ruim je speelgoed op) Als je kind niet doet wat je zegt, laat er dan een logische consequentie op volgen om je instructie extra kracht bij te zetten. Jason, we gaan de afwas doen. Kom hier alsjeblieft en help me met afdrogen. Samira, niet meer binnen met die bal stuiteren. Als je met de bal wilt spelen, ga er dan mee naar buiten. Logische consequenties Logische consequenties werken het beste bij milde overtredingen die niet zo vaak voorkomen. Kies een consequentie die past bij de situatie. Stop de activiteit of pak het speelgoed af dat aanleiding gaf tot het probleem. Ga er niet over in discussie met je kind. Maak een nieuwe start op de afgesproken tijd zodat je kind de kans heeft om zich goed te gedragen. Een herhaling van het probleemgedrag kun voorkomen door je kind te helpen bij de oplossing van het probleem ( bijv. afspreken wie het eerst aan de beurt is). Korte toepassingen van logische consequenties werken beter dan langere (d.w.z. maximaal 10 minuten voor peuters en kleuters; maximaal 30 minuten voor kinderen in de basisschool). Pas zo nodig een andere correctie toe berg het voorwerp van strijd voor langere tijd op, gebruik even stilzitten of time-out. Je speelt niet rustig met de poppen, ik berg ze nu 5 minuten weg. Je bent nog steeds je broertje aan het natspatten, nu kom je 10 minuten uit het water. Je staat nog steeds op de schommel, nu mag je er 20 minuten niet meer op. Stilzitten Stilzitten betekent een kind apart nemen en even stil laten zitten in dezelfde ruimte waar het probleem zich voordoet. Zeg je kind wat hij foute heeft gedaan als je stilzitten gaat toepassen. Onderbreek de bezigheid van je kind en zet hem even apart in dezelfde ruimte Zeg hem hoe lang hij stil moet zijn (d.w.z. 1 minuut voor 2-jarigen, 2 minuten voor 3-5-jarigen; maximaal 5 minuten voor 5 tot 10-jarigen). Praat niet tegen je kind en kijk ook niet naar hem tijdens het stilzitten.

7 Kom niet meer terug op de aanleiding als de tijd om is. Help je kind weer op gang met zijn bezigheid of herhaal de eerder gegeven instructie. Prijs je kind zo snel mogelijk na het stilzitten als hij zich goed gedraagt. Als je kind niet stil wil blijven zitten, zet hem dan even apart (time-out). Voordat je stilzitten voor het eerst gaat toepassen, kun je een kind daarop voorbereiden door de stappen van deze corrigerende aanpak samen door te nemen. Om stilzitten goed te kunnen toepassen is het belangrijk om zelf kalm te blijven en te voorkomen dat ongewenst gedrag onbedoeld wordt beloond. Je praat niet gewoon zoals ik je heb gevraagd, nu moet je even stilzitten. Ga hier 2 minuten rustig zitten; je blijft je zusje plagen, nu ga je 5 minuten stilzitten. Time-out (apart zetten) Time-out houdt in dat je een kind op een veilige plek zet, even apart van de test totdat hij een korte tijd rustig is geweest. Time-out leer kinderen om hun emoties te beheersen en rustig te worden. Je moet er zelf ook rustig voor blijven en voorkomen dat ongewenst gedrag onbedoeld wordt beloond. Zeg je kind wat hij fout heeft gedaan als je time-out toepast. Zet je kind op een veilige plek, apart van de anderen. Zeg hem hoelang hij stil moet zijn. Praat niet tegen je kind en kijk hem niet aan zolang de time-out duurt. Kom niet terug op het voorval als de tijd om is. Help je kind weer op gang met een activiteit of herhaal de eerder gegeven instructie. Prijs je kind zo snel mogelijk na de time-out als hij zich goed gedraagt. Voordat je time-out voor de eerst keer gaat toepassen, kun je een kind daarop voorbereiden door de stappen van deze corrigerende aanpak samen door te nemen. Je slaat je broer nog steeds, nu krijg je een time-out. Ga daar 2 minuten rustig zitten; je blijft niet rustig stilzitten, nu ga je 5 minuten in time-out.