Les 25 Vragen n.a.v. Lessen deel 2. Functie luchtwegen / neus. Ademhalingsstimulatie

Transcriptie

1 Les 25 Vragen n.a.v. Lessen deel 2 Vragen n.a.v. de tweede 11 lesavonden, met herhaling van de belangrijkste zaken Functie luchtwegen / neus Slijmvorming t.b.v. reiniging, bevochtiging en verwarming Reinigende of zuiverende functie van de inspiratoire (ingeademde) lucht Bevochtigen van de inspiratoire lucht Verwarmende functie van de inspiratoire lucht Beveiliging, keuren van de inspiratoire lucht op kwaliteit. (reuk) drainage afvoerproducten uit neusbijholten afvoer inhoud traanbuizen resonantie (neusspraak) letters m en n Ademhalingsstimulatie Ventilatiebehoefte wordt bepaald door sensoren in de aortaboog en in de arteriae carotis communis die gevoelig zijn voor: P a CO 2 (arteriële koolstofdioxide spanning) ph (zuurgraad) P a O 2 (arteriële zuurstof spanning) Hoge P a CO 2 is een aanleiding om te ademen NAUWELIJKS een lage P a O 2 1

2 Relatie nieren en longen bij de zuurgraad regulatie ph is zuurgraad de hoeveelheid vrije H + ion door de nieren beïnvloed door: uitscheiding van alkalische (OH - ) stoffen bicarbonaat bij een hoge ph (>7,45) alkalose uitscheiding van zuur (acid) fosfaten bij een lage ph (<7,35) acidose door de longen beïnvloed door koolstofdioxide: dieper in en uitademen koolstofdioxidegehalte (H + en CO 2 ) oppervlakkig ademhalen koolstofdioxidegehalte Relatie nieren en longen bij de zuurgraad regulatie door de longen beïnvloed door koolstofdioxide: dieper in en uitademen koolstofdioxidegehalte (H + en CO 2 ) oppervlakkig ademhalen koolstofdioxidegehalte CO 2 + H 2 O H 2 CO 3 HCO 3- +H + ph = -log [H + ] Cyanose Definitie = blauwe verkleuring Centrale cyanose hebben we te maken met een centrale oorzaak voor de hypoxemie, dus een lage zuurstofverzadiging (associatiegraad) bijvoorbeeld door longfunctiestoornis. Perifere cyanose treedt op als gevolg van een slechte huiddoorbloeding bij korter durende kortademigheid 2

3 Stridor Stridor = gesis, geknars, piepend geluid bij vernauwing van de luchtwegen, OF = hoorbare ademhaling inspiratoire stridor, dan afwijking in de onderste luchtwegen zoals trachea en strottenhoofd. Tijdens de inademing wordt de lucht daar immers snel langs gezogen. Krachtige middenrif veroorzaakt dit. De expiratie is immers passief dus de lucht gaat langzamer naar buiten (fluitje) pseudo-kroep (virusinfectie van de schildklier) sterke vernauwing vlak onder strottenhoofd en een vergrote schildklier die trachea vernauwd. Ventilatie/perfusieverhouding Va/Q-ratio 0.15 Va/Q Bloeddoorstroming Ventilatie 2 1 Basis Niveau van de long Top Ademvolume IRV = 2500 ml TC = 6000 ml VC = 4500 ml Vt = 500 ml ERV = 1500 ml FRC = 3000 ml LG, fig , blz. 223 RV = 1500 ml Bij inspanning is de FRC lager, waarom? 3

4 Subarachnoïdale ruimte is onder spinnenwebvlies (arachnoïdea) en boven pia mater Piramidebaan of CMN (centraal motorisch neuron) Stoornis: Spasticiteit hypertonie (verhoogde spierspanning) of hemiplegie (spastische verlamming) hyperreflexie (makkelijk prikkelbare reflexen) pathologische reflexen (niet juist reagerende reflexen) vaak versterkt doordat remming van de reflex weggevallen is (Extra)piramidebaan Piramidaal = Motorische zenuwbanen van Grote hersenen Hersenstam naar ruggenmerg In voorhoorn => motorische zenuwcellen Extrapiramidaal = motorische neuronen (Buiten de piramidebaan) Eindigen ook in de ruggenmerg voorhoorn 4

5 Extrapiramidaal of PMN (perifeer motorisch neuron) Stoornis: parese (onvolledige verlamming) van circumscripte (omschreven, begrenst) spiergroep spieratrofie (afname spieromvang en kracht) fasciculaties (lokale samentrekking van een deel van de spier) uit zich vaak in trillen van de spier, zonder contractie (samentrekking) Extrapiramidaal Symptomen bij extrapiramidaal stoornis Spiertonus verlaagd onwillekeurige bewegingen stoornis motorisch tempo en automatismen Symptomen bij extrapiramidaal cerebellair (kleine hersenen) stoornis coördinatie stoornissen, ataxie = onzekere gang, veroorzaakt door gebrekkig samenwerkende spieren doorschietende bewegingen piramidale en extrapiramidale banen. Meer specifiek: - welke banen zijn verantwoordelijk voor de fijne en grove motoriek? - reflexen: zijn deze altijd centraal en daarmee piramidale banen? - zijn reflexen vervolgens grove of fijne motoriek? - Kleine hersenen: sturen die alleen extrapiramidaal aan of ook piramidaal? - De kleine hersenen coördineren de motoriek. Ze ontvangen enerzijds de blauwdruk van de beweging (uit de cortex) en anderzijds info uit het motorisch apparaat en het evenwichtsorgaan. Welk effect heeft een storing in de kleine hersenen nu precies? 5

6 Verlammingen Registratie van gevoel, tast in de sensibele (aanvoerende) hersenschors, grenst aan de (afvoerende) motorische hersenschors altijd links met rechts vergelijken hemiplegie = spastische verlamming t.g.v. problemen in CZS (grote hersenen, of hersenstam) contralaterale zijde aangedaan hemiparalyse = totale slappe verlamming t.g.v. perifere zenuwstelsel (parese = deels) A B A = ontspannen 1 = H-zone of I-zone 2 = begrenzing sarcomeer (samentrekkingseenheid) 3 = actine (contractiele eiwit) 4 = myosine (contractiele eiwit) B = aangespannen 5 = I-band of H-band 6 = A-band 6

7 Atrofie/dystrofie Atrofie = is afbraak door verminderde voeding aan en spier, of verminderd gebruik waardoor minder voeding Spierdystrofie = erfelijke spierziekten, die door necrose of vet en bindweefselvorming in de spieren een progressieve spierzwakte veroorzaken. Niet dus door innervatiestoornissen! Luchtpijp 1 epiglottis (strotklepje) 2 os hyoideum (tongbeen) 3 cartilago thyroidea (schildkraakbeen) 4 cartilago cricoidea (ringkraakbeen) 5 trachea (luchtpijp) 6 rechter hoofdbronchus 7 carina trachea (kraakbeenkam bij bifurcatie = splitsing luchtpijp in 2 hoofdbrochi) 8 linker hoofdbronchus Hoefijzervormige kraakbeenringen houden luchtpijp open Corpus aliënum (vreemd lichaam) komt bijna altijd rechter bronchus (hoek!) 7

8 Bewegingen tijdens inspiratie (inademing) of aspiratie (aanzuiging/inademing). musculi scaleni (1) (touwladderspieren) trekken 1e en 2e rib (2) omhoog. diafragma wordt (3) platter beweegt naar beneden sternum (borstbeen) (6) en buikwand (5) naar voren 4 = ruggenwervels 7 = long 8 = pleuraholte Toename inhoud thorax bij inspiratie. = toename diameter (doorsnede) van de thorax (borstkas) 1 costae (ribben) bewegen mee omhoog 2 draaipunt bij de ruggenwervels 3 o.i.v. musculi intercostalis (tussenribspieren) 4 o.i.v. musculi scaleni (touwladderspieren) Inspiratie of inademing Functie ademhaling: uitwisseling van zuurstof (O 2 ) en koolstofdioxide (CO 2 ) = gasuitwisseling Inademing = vergroting volume borstkas = aanzuiging lucht = diafragmaademhaling maar heet in de volksmond buikademhaling, omdat de buikwand beweegt. Borstademhaling alleen bij inspanning buitenste tussenribspieren en hals/schouderspieren 8

9 Ademhaling gasuitwisseling LG, fig , blz. 220 Groei beenderen Platte beenderen zoals schedel (directe verbening) geen holle binnenkant Groei vanuit de buitenkant, de osteoblasten. Resorptie (opslurpen) aan de binnenkant, afbraak dus door de osteoclasten Lange beenderen zoals de pijpbeenderen Voorstadium is kraakbeen Uiteinden hebben een verdikking Kraakbeencellen nemen vocht op en zouten => verbening Wervelkolom 1 = halswervels (cervicalis) 7 2 = borstwervels (thoracica) 12 3 = lendenwervels (lumbalis) 5 4 = heiligbeen vergroeid bijna geen aparte wervels meer 5 = staartbeen (2 of 3 al dan niet vergroeide wervels) 9

10 Krommingen in de wervels kyfose = de bocht schouderbladen naar achteren gericht (borstkyfose) lordose = bocht in de heupen naar voren gericht (lendelordose) scoliose = zijwaartse bocht niet standaard tot 60% van de bevolking meer of minder dubbele scoliose = dubbele bocht Pas op: als gezegd wordt door een arts dat iemand een kyfose of lordose heeft dan bedoelt hij dat die pathologisch is. Soorten spierweefsel syncytium = versmelting van spiercellen Glad spierweefsel Dwarsgestreept spierweefsel Hartspierweefsel 1.cellen liggen kort naast elkaar met centraal gelegen kern. 2.trekt langzaam samen, reageert traag, vrijwel onvermoeibaar 3.vegetatief stelsel. 4.bv.wand bloedvaten 1.langgerekte cellen, spiervezels, met meerdere kernen syncytium. Tussenmembramen zijn verdwenen. Streepvormig 2.reageert snel, snel vermoeid. 3.willekeurig 4.skeletspieren, zijn met pezen verbonden aan skelet 1.geen syncytium, één centraal gelegen kern, en cellen hebben via verbindingen contact met elkaar. 2.snel samentrekken, reageert snel, kent pauzes 3.vegetatief Feedbacksysteem 2, negatieve terugkoppeling, dus remming Bijvoorbeeld: hormonen van schildklier remmen adenohypofyse Geslachtshormonen hebben negatieve invloed van op hypothalamus en daardoor indirect op de adenohypofyse Releasing factor = activerende stof FSH en LH wordt door RF of RH genoemd gestimuleerd 10

11 Voorbeeld gecombineerde feedback PTH ->mobilisatie calcium uit de botten terugresorptie calcium nieren calcium resorptie Calcitonine is de antagonist Kniepeesreflex LG, fig a, blz. 288 LG, fig a, blz. 288 Ter voorkoming van gewrichtsschade 1 achterhoorn 2 voorhoorn 3 bovenbeenspier 4 motorisch eindplaatje 5 dijbeen 6 sensibel neuron 7 spinaal ganglion 8 motoneuron 9 efferente vezel motoneuron 10 afferente vezel sensibel neuron 11 rekkinggevoelige strekspier 12 knieschijf 13 rekkinggevoelige strekspier 14 kniepees 11

12 Huidreflex 1 ruggenmerg 2 voorwortel 3 achterwortel 4 spinaal ganglion (ruggenmerg zenuwknoop) 5 motorische zenuw naar spier 6 spier 7 huid 8 sensibele zenuw van de huid Afferente reflexroutes 1 homolateraal opstijgend 2 homolateraal horizontaal 3 heterolateraal opstijgend 4 heterolateraal horizontaal homolateraal = blijft aan dezelfde zijde (links of rechts) heterolateraal = kruist naar de overliggende lichaamshelft LG, fig , blz. 283 sensibele neuronen zijn afferent en heterolateraal (deels, ook verlengde merg) motorische neuronen zijn efferent en homolateraal Een korte vraag over neurotransmitters - (nor)adrenaline = symphatisch= hart snel + darm plat - acetylcholine = parasymphatisch = hart langzaam + spieren Skelet spieren = acetylcholine (actie) 12