Voor elke klus een geluidstechnicus

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voor elke klus een geluidstechnicus"

Transcriptie

1 Module Geluid Blokboek 02 Voor elke klus een geluidstechnicus Gemaakt voor : College de Heemlanden J.Jas augustus 2004 College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -1 -

2 1 Inleiding: Dit blokboek is een route beschrijving en wegwijzer voor het vak geluid voor het komende half jaar. De opzet is probleem gestuurd. Daarmee wordt bedoeld dat je problemen uit de beroepspraktijk krijgt voorgeschoteld die je op de één of andere manier met je groepje moet oplossen. Deze werkwijze heet Probleem Gestuurd Onderwijs of kortweg PGO. Natuurlijk zijn er ook nog gewone lessen met uitleg, maar die zijn bedoeld om de problemen die de groep zelf moet oplossen bij te staan. De geluidploeg wordt in twee groepen verdeeld, die elk een eigen activiteit in het groot voor de school gaan verzorgen. Probleem gestuurd onderwijs is nieuw voor de meeste middelbare scholen, echter op ROC s en het hoger onderwijs wordt er veelvuldig mee gewerkt. Het is gebaseerd op de manier van werken die in het bedrijfsleven en bij andere werkterreinen gebruikelijk is. Elk probleem gestuurde opdracht is een bloktaak van dit blokboek. Probleemgestuurde opdrachten worden altijd op dezelfde manier aangepakt. De volgorde van elk blok met probleemgestuurde opdracht is altijd hetzelfde; De doelen van de bloktaken staan vermeld. De opgaven en opdrachten die gedaan moeten worden staan erbij Het thema waar de bloktaak bij hoort staat vermeld Welke middelen die je kunt gebruiken staan erbij. De titel van dit blokboek is Voor elke klus een geluidstechnicus. Het gaat over een jongen die een opleiding volgt voor geluidstechnicus aan een ROC. Naast deze opleiding is hij bezig als freelancer klussen binnen te halen. Dit lukt aardig en hij kan de hulp van een paar vriend(en) goed gebruiken. Veel succes bij de geluidscursus. Note; Hou goed in de gaten dat de kwaliteit van jullie werk sterk afhangt van hoe jullie aan deze module meedoen en het geleerde (wat jullie uiteindelijk zelf moet kunnen) oppakken. Anderen zijn weer van jullie afhankelijk bij hun grote optreden voor publiek. Neem je deze module te licht op, heb je er dus niet alleen jullie zelf mee, maar ook de anderen. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -2 -

3 2 Onderwijsprogramma 2.1 Blokdoelstellingen van dit boek De keten Voor De keten moet je het volgende kunnen; Weten hoe je alle benodigde apparatuur aansluit en zeerzet om een optreden te verzorgen. Snoeren en apparatuur van de set kennen en weten waarvoor ze dienen. De geschikte microfoon of DI Voor De geschikte microfoon of DI moet je het volgende kunnen; Aansluiten en opstellen van microfoons. De juiste microfoon kiezen voor bij de verschillende geluidsbronnen. De mengtafel Voor De mengtafel moet je het volgende kunnen; Een steeklijst kunnen maken en lezen. Soundchecken oftewel, het inregelen van de kanalen, schoonmaken van het signaal, fouten eruit kunnen halen en alle bronnen in mooie balans kunnen mixen. De monitor Voor De monitor moet je het volgende kunnen; De band of optredende artiest moet zichzelf en de anderen goed kunnen horen. Zangmicrofoon uitfluiten om feedback op het podium voorkomen. Tijdens de uitvoering hou je goed in de gaten wat er allemaal gebeurt en grijpt desnoods in. Randapparatuur Voor Randapparatuur moet je het volgende kunnen; Een akoestiekfout kunnen corrigeren. Zang voorzien van een galm effect en zang die onbeheerst is verbeteren met compressie. Het podium Voor Het podium moet je het volgende kunnen, Het handig indelen van instrumenten en apparatuur op het podium. Rekening kunnen houden met de verschillen in sterkte van de verschillende geluidbronnen. Wat je daarnaast moet kunnen voor deze manier van werken; evalueren samenwerken oriënteren samenvatten schematiseren toepassen efficiënt voorkennis oproepen en toepassen College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -3 -

4 2.2 Het uitwerken van de bloktaken en opdrachten. Bij de PGO opdrachten werken je altijd volgens de viersprong methode. In vier stappen lost de groep het gestelde probleem op. De viersprong: Eerste stap; Lees als groep de opdracht en zorg dat iedereen de gebruikte woorden en begrippen snapt. Iedereen moet weten en begrijpen wat het probleem is dat opgelost moet worden. Omschrijf daarna kort met elkaar in eigen woorden wat het probleem is. Tweede stap; De groep gaat kort in stilte brainstormen. Daarna geeft elk lid van de groep zijn/haar oplossing en ideeën. Je luistert dan wel naar elkaar. Alle oplossingen en ideeën zet de notulant voor iedereen leesbaar op het bord. Derde stap; Door zelfstudie en onderzoek test je de voorgestelde oplossing uit. Nu en bouw je iets op, regel je apparatuur in of verzin je hoe je iets aan gaat pakken. Fouten kom je nu vast ook tegen en zorg dat je er achter komt hoe je deze oplost (maak gebruik van elkaar of de Tutor). Vierde stap; Zorg als groep dat je de verbeteringen goed opschrijft en dat je deze ook allen begrijpt. De notulant kan dit niet alleen af met woorden, teken een schema en controleer met z n allen of alles wat je nodig hebt om goed te kunnen werken op papier komt. 2.3 Rolverdeling Elke keer heeft de groep 4 verschillende rollen die vervuld moeten worden. Bij elk volgende blok rouleren deze taken zodat uiteindelijk iedereen deze rollen een keer vervult. Het groepslid De notulant De gespreksleider De bordnotulant Het groepslid Alle leden van de groep zijn groepslid. Deze moeten het probleem begrijpen, bespreken, oplossen en testen. Elk groepslid doet goed mee, omdat de groep afhankelijk is van elk lid. Ook bij de grote opdracht voor school moet je er van op aan kunnen dat iedereen weet wat er moet gebeuren. De notulant Elk groepslid maakt zelf eigen aantekeningen over de dingen die besproken worden en wat er uitgezocht moet worden voor de volgende keer. Daarnaast is elk lid een keer notulant. Hij schrijft de oplossingen en ideeën op het bord bij stap 1. Die oplossingen en ideeën die bij de stappen gezet worden, en de conclusie komen uiteindelijk ook in een verslag van dat blok. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -4 -

5 De gespreksleider. De gespreksleider zorgt ervoor,dat; iedereen een beurt krijgt om te spreken bij het brainstormen, geeft elk evenveel gesprekstijd, hij vat de dingen die gezegd zijn samen en geeft hij duidelijk aan wat er voor de volgende keer uitgezocht moet worden. Hij zorgt er ook voor dat de anderen doen wat afgesproken is. Hij doet zelf niet mee bij het brainstormen. Bordnotulant Deze zet alle ideeën die geopperd worden door de groep op het bord onder elkaar. Bij de module is dat vooral de opstelling tekenen en een lijst van benodigde apparatuur. Verder is er toezicht en hulp van de Tutor De tutor bij de groep is een docent die alleen zo nu en dan bijstuurt. De Tutor geeft geen uitleg, maar het is de verantwoordelijkheid voor de groep zelf om de problemen op te lossen. Wel kan de tutor aangeven hoe de problemen die in de groep onopgelost blijven opgelost kunnen worden. Voor de zaken die niet in de blokken verwerkt zitten geeft de tutor lessen in de oude stijl. 2.4 Notulen Van elk blok moeten notulen worden gemaakt door de notulist. Al deze notulen samen vormt jullie handleiding van alle apparatuur van school. Denk niet dat je het allemaal zo wel onthoudt, MIJN ervaring leert dat dit niet het geval is! In de notulen moeten altijd de volgende dingen beschreven worden. De notulen beginnen altijd met de volgende 3 zaken; Naam van de notulist, De deelnemers van de groep Over welke blokopdracht het gaat. Een lijst met apparatuur die nodig is voor dit blok. Het kan om één apparaat gaan of meer en dan heb je een steeklijst.. De opstelling of de inregeling van de apparatuur voor dit blok. De opstelling van de apparatuur is meestal een schema tekening Het inregelen van apparatuur is meestal een verhaal bij een afbeelding van het in te regelen apparaat. Deze informatie heb je heel hard nodig bij de grote opdracht die je voor school zelfstandig gaat doen. 2.5 Presenteren. Soms doe je met een kleine groep elk een eigen opdracht, die je dan aan elkaar moet vertellen. De andere groep is dan erg afhankelijk van jullie werk, zij doen tenslotte iets heel anders. Tips voor bij elke goede presentatie; Lees niet andermans woorden op = saai en niet te volgen. Schrijf alleen wat steekwoorden op en vertel het verhaal er omheen. Kijk ook naar je publiek als je presenteert. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -5 -

6 3 Inleiding op de thema s Het begin; Sinds een jaar volgt Gertjan een opleiding tot Multimediatechnicus. Hij heeft het uitstekend naar zijn zin en zijn kennis en handigheid wordt alsmaar groter. Ook in zijn vrije tijd is Gertjan vaak bezig met dingen die met zijn opleiding te maken hebben. Zo zorgt hij bij het theatergezelschap van zijn moeder wel eens voor de achtergrond muziek in de pauze. Steeds vaker doet het gezelschap een beroep op Gertjan en ook de schoolband doet beroep op zijn kennis en kunde voor de optredens. Hij overweegt als freelancer zijn diensten te gaan verlenen en wil dus voor zichzelf beginnen. Zal het hem lukken? Hij zal nog heel wat hobbels moeten nemen. Ook het theater gezelschap van z n moeder wil in grotere zalen uitvoeringen gaan houden en moeten dus versterkt worden. Ook is er een band bij. Dit is de eerste opdracht die hij zelfstandig moet uitvoeren. Er komt heel wat bij kijken, zoals; Hoe sluit je apparatuur aan tot een keten die kan versterken Welke microfoon heb je nodig en hoe zet je deze neer Hoe kun je met een mengtafel een uitgebalanceerde mix maken Hoe kun je zorgen dat op het podium de bandleden elkaar goed horen Hoe kun je met randapparatuur zang en instrumenten verbeteren Wat houdt een goede sound check in en wie neemt daarin de leiding Eigenlijk zijn dit de thema s die we gaan doen. Je volgt Gertjan met zijn bezigheden om als freelancer een goed resultaat neer te zetten. De vele taken in dit blokboek bereiden jullie voor op de praktijk die jullie zelf ook gaan doen voor de school. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -6 -

7 De keten Welke apparatuur is nodig om iets te versterken Om het theatergezelschap goed te kunnen versterken zal Gertjan eerst kennis met de apparatuur en ketens op moeten doen. Hij is gevraagd voor de plaatselijke postduiven vereniging. Deze hebben een bingoavond. Hiervoor is het belangrijk dat de presentator ook goed te verstaan is achter in de zaal. Verder willen ze gezellige slager muziek als achtergrond muziek kunnen horen. Toepassing taak 1 Je gaat net als Gertjan een kleine set samenstellen en aansluiten die nodig is voor deze geweldige bingo avond. Gebruik hiertoe de spullen uit de geluid ruimte en pas op voor teveel enthousiasme. Het is niet nodig om alle bingo mensen tegen de achterwand te blazen met veel te veel geluid en vermogen. Hierna kun je een willekeurige PA-installatie aansluiten voor eenvoudig gebruik. Bespreek met de groep wat je nodig denkt te hebben aan spullen. Bespreek tevens met welke snoeren het aangesloten zal moeten worden en welke snoeren zijn er allemaal. Bespreek hoe je de spullen op moet stellen. Zorg voor een lijst van benodigde apparatuur, snoeren, statieven en dergelijke en een schema hoe het aangesloten moet worden. Apparatuur, snoeren en opstelling de notulen van deze groep het eindresultaat van de opstelling College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -7 -

8 Toepassing Bloktaak 2 Helaas heeft de postduiven vereniging een erg grote sporthal afgehuurd. Gertjan moet dus een grotere installatie gaan gebruiken voor een goede versterking. Gertjan gebruikt de grote installatie en zorgt ervoor dat er een CD te horen is en dat er een microfoon aangesloten kan worden. Het kunnen aansluiten van de grote PA-installatie voor basis gebruik. Bespreek met de groep wat je nodig denkt te hebben aan spullen Bespreek tevens met welke snoeren het aangesloten moeten worden en welke snoeren zijn er allemaal. Bespreek hoe je de spullen op moet stellen. Zorg voor een lijst van benodigde apparatuur en een schema hoe het aangesloten moet worden. Pas op er het is niet helemaal hetzelfde als in Bloktaak 1 Apparatuur, snoeren en opstelling de notulen van deze groep het eindresultaat van de opstelling College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -8 -

9 De geschikte microfoon Welke microfoon is nodig voor welke taak Het theater gezelschap van zijn moeder heeft ook een band die tussen de acts door optreed. Deze band heeft; 1 zanger, 1 zangeres, een koor, 1 keyboard, 1 akoestische gitaar, een drumstel en wat slagwerk. Het blijkt dat er veel verschillende microfoons zijn waaruit gekozen kan worden. Om nu te weten welke microfoon voor welke geluidsbron geschikt is onderzoekt Gertjan welke 2 typen microfoons er op de plank liggen. Daarnaast zijn er per type ook weer veel verschillende microfoons. Studie Bloktaak 3 Voor de band van het theatergezelschap moeten microfoons uitgekozen worden. Zorg dat je net als Gertjan voor de verschillende geluidsbronnen van de band de meest geschikte microfoon uitkiest die voorradig is. Hierna ken je het verschil tussen de condensator microfoon en de dynamische microfoon en voor welke geluidsbron je ze het best kunt gebruiken. Onderzoek met je deelgroep de 2 typen microfoons die er zijn. Bespreek tevens welke microfoons wij hebben en waar ze het beste voor gebruikt kunnen worden. Bespreek welke microfoons er dus nodig zijn voor de band van het gezelschap. Maak een lijst met bronnen van het theatergezelschap en kies voor elke geluidsbron een type microfoon en welk merk en aanduiding (dus type + welke microfoon) en schrijf dat erbij. Opdracht 3 Houd een presentatie voor de andere groep zodat zij jullie bevindingen nu ook weten. Oefen in het spanningsvrij oprollen van een microfoonsnoer. Type microfoons en hun toepassingen de notulen van deze groep de presentatie aan elkaar. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -9 -

10 Discussie Bloktaak 4 Het theater gezelschap van moeder heeft opgetreden bij bejaardenhuis; Rollator Pleyizier. Na de voorstelling blijkt dat de gitaar erg dof klonk en halverwege de avond werd dat nog veel erger. Gertjan herinnert zich nog wel dat er halverwege de avond een fan erg lomp over het podium van de band gelopen heeft. De snoeren en de microfoon bleken goed te functioneren na de avond. De plaatsing, stevigheid en het in de gaten houden van microfoons. Bespreek met de groep waardoor de gitaar allemaal dof geklonken kan hebben. Bespreek tevens waardoor het halverwege de avond nog erger geworden kan zijn Bespreek wat er anders of beter gemoeten had. Onderzoek alle 6 de bewegingsvrijheden van een microfoonstandaard. Opdracht 3 Houd een presentatie voor de andere groep zodat zij jullie bevindingen nu ook weten. Oefen in het spanningsvrij oprollen van een microfoonsnoer. Plaats en opstelling van microfoons en statieven. de notulen van deze groep de presentatie aan elkaar. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -10 -

11 De mengtafel Hoe breng je alles samen in één mix De band van het theatergezelschap heeft heel wat geluidsbronnen. Gertjan wil elke bron met één eigen microfoon of meerdere microfoons versterken. Voor het samenbrengen van al die bronnen gebruikt Gertjan daarom een mengtafel. Om te weten welke mengtafel Gertjan kiest moet hij eerst weten welke instrumenten en microfoons hij allemaal heeft. Hij kan kiezen uit een 12 kanaals en een 24 kanaals mengtafel. Toepassing Bloktaak 5 Net als Gertjan onderzoek je hoe de samenstelling is van de band. Op papier maak je eerst een steeklijst. Dan kies je er de juiste tafel bij. Daarna sluit je het geheel op de mengtafel aan en regel je de tafel in. Zorg dat het geheel zodanig klinkt, dat alle instrumenten te horen zijn. Hierna moet je de gehele mengtafel kunnen aansluiten en bedienen. Je kunt storende geluiden onderdrukken, het karakter van een bron opzoeken en bij versterken en veel kanalen samenbrengen tot één mooi geheel = muziek. Volg de instructie van de tutor over de werking en het gebruik van de mengtafel. Maak een steeklijst voor de theaterband met achter elke geluidsbron van de band een type microfoon en welk merk en aanduiding (zie grijze tekst bij Bloktaak 3). Bespreek met je groep welke apparatuur er allemaal nodig is voor het versterken van de band en kies een mengtafel (12 of 24 kanaals). Teken een schema met daarin de apparatuur en de snoeren. Opdracht 3 Zorg voor een lijst van alle benodigde apparatuur en snoeren en een schema hoe het aangesloten moet worden. Deze lijst heet een steeklijst. mengtafels, kanalen, grote set en snoeren. de notulen van deze groep het eindresultaat van de mix van instrumenten College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -11 -

12 Toepassing Bloktaak 6 Gertjan moeite heeft met de drums. Hij heeft er alleen één SM58 boven gehangen. De bekkens klinken te hard en de kick is niet echt goed te horen in de zaal. Een broer van de drummer zit in de zaal en wil dat bij de volgende voorstelling het gehele drumstel uitversterkt wordt. Elk onderdeel van het drumstel moet voorzien worden van een geschikte microfoon. Net als Gertjan ga je met je groepje een drumstel uitversterken en evenwichtig inregelen op het mengpaneel. De keuze van de juiste microfoons bij het drumstel. De plaatsing, stevigheid en het in de gaten houden van microfoons bij een drumstel. Bespreek met de groep welke onderdelen het drumstel allemaal heeft. Bespreek welke microfoons hiervoor gebruikt kunnen gaan worden. Maak een steeklijst om een drumstel uit te versterken. Plaats de juiste microfoons bij het drumstel. Sluit de microfoons aan op het mengpaneel. Regel de mengtafel in middels een soundcheck. Plaats en opstelling van microfoons en statieven bij een drumstel Inregelen van een mengtafel middels een soundcheck. de notulen van deze groep de opstelling van de microfoons en de mix voor de drum. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -12 -

13 De monitor Hoe zorg je dat men elkaar hoort op het podium De band maakt lekker veel herrie. Zeker het drumstel maakt zoveel herrie, dat de drummer helemaal niets meer kan horen van de zang en gitaar. In de maat drummen is dan een probleem en ook over een hoop herrie heen zingschreeuwen gaat niet echt lekker. Aan Gertjan de taak om de bandleden elkaar op het podium te laten horen. Hiertoe moet dan een geluidset komen op het podium. Dit heet een monitor installatie. Toepassing Bloktaak 7 Wat er allemaal op het podium te horen moet zijn hangt sterk af van de band. Soms zingt de zangert (es) zo belabberd dat de gitarist die echt niet horen wil. Voor het in de maat spelen is zang niet belangrijk. Wel moeten drum en gitaar elkaar kunnen horen. Belangrijk is dan dat de drum een box krijgt met de gitaar, de drums hoort de gitarist zonder versterking ook wel. Ook jullie gaan een monitor installatie opbouwen en inregelen. Om kunnen gaan met de monitor functies van de mengtafel. Alleen die signalen naar de monitor uitsturen die daar op het podium echt nodig zijn. Volg de instructie van de tutor over het verzorgen van een monitor mix. Zorg voor de steeklijst uit Bloktaak 5. Bespreek met je groep welke apparatuur en snoeren er allemaal nodig zijn voor het versterken van de band op het podium (gebruik 2 overheads voor het gehele drumstel en één kick microfoon alleen voor de kick). Teken een schema met daarin de apparatuur en de snoeren. Opdracht 3 Zorg voor een lijst van benodigde apparatuur en een schema hoe het aangesloten moet worden. Sluit de monitor installatie aan en regel de monitor mix in op de mengtafel. mengtafels, kanalen, monitor mix, monitor set en snoeren. de notulen van deze groep De opstelling en mix van de monitor College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -13 -

14 Toepassing Bloktaak 8 Gertjan heeft te maken met een zangeres met zachte stem. Zij blijft maar vragen of haar monitor harder gezet kan worden om zichzelf te kunnen horen. Na een tijdje staat het kanaal zo ver open dat er een heftige feedback te horen is. Gertjan heeft nu een probleem. Net als Gertjan ga je een monitor met zangmicrofoon ervoor uitfluiten. Het zoeken en onderdrukken van de feedback frequentie van een microfoon. De plaatsing van microfoons bij een monitor of monitoren. Bespreek met de groep wat feedback eigenlijk is. Bespreek hoe je een microfoon het gunstigst moet plaatsen op een herrie podium.. Plaats de juiste microfoon voor zang bij een monitor op het podium. Sluit de microfoon aan op het mengpaneel en regel deze in. Zet de monitor steeds harder en onderdruk feedback, door met de equalizer een onderfrequentie weg te drukken. Herhaal dit totdat de microfoon erg hard staat. Plaats en opstelling van microfoons en monitoren op een herrie podium Inregelen van de monitor op de mengtafel en op de equalizer middels een soundcheck. de mix van microfoon en monitor die uitgefloten is. Discussie Bloktaak 9 Tijdens de voorstelling blijkt dat de gitarist heel erg slecht speelt. Vaak te laat inzetten, verkeerde of valse tonen en één snaar is niet goed gestemd. Voor een beter resultaat kan Gertjan uit twee oplossingen kiezen; 1 Eerlijk naar de gitarist stappen en zeggen dat er een snaar gestemd moet worden. Vervolgens kan hij de dirigent aangeven dat de gitarist beter moet gaan spelen. 2 De gitarist stiekem wegdraaien, en uit de mix halen omdat het publiek het toch niet hoort. Eigen oplossing voor andermans fout kunnen bedenken, deze kunnen communiceren en kunnen uitvoeren. Bespreek met de groep waarvoor jullie zouden kiezen in dit probleem. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -14 -

15 Randapparatuur Leuke apparaten om de muziek een beetje verder op te poetsen Aan de klank van de zaal en de band zelf zal nog flink gesleuteld moeten worden. De zaal heeft twee gladde wanden die recht tegenover elkaar staan. Hierdoor ontstaat een nare resonantie in het laag. De zaal heeft geen lange galm, daarvoor is deze te klein en de zangert zingt één van zijn favoriete tonen echt veel te hard ten opzichte van de rest van zijn stem. Gertjan moet gebruik gaan maken van rand apparatuur om aan de klank op te poetsen Toepassing Bloktaak 10 Eerst moet Gertjan de zaal aanpakken om deze nare resonanties uit de zaal te halen. Verder blijkt dat de geluidsapparatuur zelf ook niet helemaal lekker klinkt. Net als Gertjan moet je de klank in de zaal kunnen beïnvloeden. Aanpassingen verrichting in het klankbeeld om verstoringen te compenseren. Het kunnen aansluiten van een equalizer op de mengtafel. Bestudeer van tevoren op het internet de theorie over de randapparatuur. Gebruik het vakkenweb, Geluid, klik op het woord Equalizer bij bloktaak 10. Bespreek met je groep welk apparaat en welke snoeren je nodig hebt. Bespreek met je groep op welke manier je dit apparaat aan gaat sluiten. Bepaal met je groep hoe je te werk gaat bij de zaal correctie. Verwerk deze procedure in de notulen en laat ieder het een keer uitvoeren. kennis van het frequentie spectrum, equalizing, snoeren en het aansluiten de notulen van deze groep de verbeterde klank door de deelnemers College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -15 -

16 Toepassing Bloktaak 11 Zang klinkt mooier in een kerk. Dat is omdat een kerk groot is en deze harde wanden kaatsen het geluid terug en dat heet galm. De zaal is te klein en heeft echter geen galm dus die moet erbij gemaakt worden. Gertjan laat de galm uit de Lexicon komen en moet dan bij de rest gemixt moeten worden met de mengtafel. Jullie gaan hetzelfde doen, wellicht dat er zelfs verassende effecten zijn. Voordeel is dat een zangstem ook voller en egaler en dus zuiverder gaat klinken. Toevoeging van de galm om zang te verbeteren. Het kunnen aansluiten van een galm effect op de mengtafel. Bestudeer van tevoren op het internet de theorie over de randapparatuur. Gebruik het vakkenweb, Geluid, klik op het woord Galm effect bij bloktaak 11. Bespreek met je groep welk apparaat en welke snoeren je nodig hebt. Bespreek met je groep op welke manier je dit apparaat aan gaat sluiten. Bepaal met je groep de routing van het galmeffect. Bepaal op welke standen het galmeffect ingesteld moet staan. Verwerk deze procedure in de notulen en laat ieder het een keer uitvoeren. Je kunt de burgemeester als Donald Duck laten klinken. Bespreek met je groep op welke manier je dit voor elkaar kunt krijgen. kennis van het effect galm, aansluiten en routen van het galmeffect. De notulen van deze groep. de evenwichtig gemixte galm door de deelnemers. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -16 -

17 Toepassing Bloktaak 12 De zangert heeft weinig ervaring met het gebruik van een microfoon. Dan weer dicht bij de mond, dan weer er ver vanaf. Daar komt nog bij dat hij één toon afgrijselijk hard kan zingen en het hele kanaal gaat over z n nek. Zang klinkt ook mooier als alle tonen even hard gezongen worden. Een flinke uithaal kan, maar deze zangert is erg onbeheerst met die éne toon. Dit is voor het publiek niet om aan te horen. Deze stem moet Gertjan met een effect gaan beheersen of begrenzen. Probeer of het jullie ook lukt. Aanpassingen verrichting in het klankbeeld om verstoringen te compenseren. Het kunnen aansluiten van een galm effect op de mengtafel. Bestudeer van tevoren op het internet de theorie over de randapparatuur. Gebruik het vakkenweb, Geluid, klik op Compressor-Limetter bij bloktaak 12. Bespreek met je groep welk apparaat en welke snoeren je nodig hebt. Bespreek met je groep op welke manier je dit apparaat aan gaat sluiten. Bepaal met je groep de routing van het galmeffect. Bepaal op welke standen het galmeffect ingesteld moet staan. Verwerk deze procedure in de notulen en laat ieder het een keer uitvoeren. Je kunt ook een microfoon pas hoorbaar maken bij erin spreken of zingen. De achtergrond geluiden komen er dan niet doorheen en zijn dan niet meer storend. Bespreek met je groep op welke manier je dit voor elkaar kunt krijgen. kennis van het effect beheersen, aansluiten en routen van dit effect apparaat. de notulen van deze groep de verbeterde klank door de deelnemers College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -17 -

18 Het podium Hoe richt je een podium in Op het podium moet een heleboel apparatuur opgesteld worden en dit moet allemaal zo opgesteld worden dat de band er ook nog op kan. Gertjan moet een indeling verzinnen die gebruikelijk is en ook handig. Toepassing Bloktaak 13 Een zachte zangeres, een hard drumstel, een gitarist die eigenlijk niet kan spelen en een goede toetsenist. Het podium is maar 4 bij 8 meter. Net als Gertjan moet je een indeling verzinnen voor het podium. Apparatuur op een podium kunnen indelen en opstellen. Inzicht in sterkte van geluidsbronnen en een handige plaatsing daarvan. Dit is een opdracht die in tweetallen gedaan moet worden. Zorg voor de lijst uit taak 4 met achter elke geluidsbron van de band een type microfoon en welk merk en aanduiding. Zorg voor de steeklijst uit taak 5. Bepaal welke snoeren er allemaal nodig zijn en hou rekening met de lengte. Bespreek met je groep welke apparatuur en instrumenten er allemaal nodig zijn voor de bandleden op het podium Teken de indeling van het podium met daarin de apparatuur en instrumenten. mengtafels, kanalen, monitor mix, monitor set De tekening van de opstelling van het podium. College de Heemlanden PGO Blokboek Module geluid Blad -18 -

De schoolact De techniek bij een optreden

De schoolact De techniek bij een optreden De schoolact De techniek bij een optreden Leerlingentekst en opdrachten De technicus is de persoon die verantwoordelijk is voor de techniek. Meestal is dit iemand die het geluid en/of licht kan doen tijdens

Nadere informatie

Een goede presentatie maken met Power Point. Informatiekunde Leerjaar B1 Omgaan met Excel blad-1-

Een goede presentatie maken met Power Point. Informatiekunde Leerjaar B1 Omgaan met Excel blad-1- Een goede presentatie maken met Power Point Informatiekunde Leerjaar B1 Omgaan met Excel blad-1- Opdracht; Voor deze opdrachten maak je elk eigen werkstukken en documenten. Deze onderdelen die je maakt

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

Technische Rider Lucas Eli

Technische Rider Lucas Eli Technische Rider Lucas Eli Versie 2.4 Januari 2018 Geschreven door Matheus Sales de Moura (Atalaya) www.zevenzegels.nl Omschrijving Zeven Zegels Music is een platenmaatschappij dat zich sterk maakt om

Nadere informatie

Even voorstellen. Opbouw en soundcheck. Monitoring. Versie

Even voorstellen. Opbouw en soundcheck. Monitoring.   Versie Even voorstellen ALLOWAY is een zeskoppige formatie die sinds 2009 optreedt. Wij maken van elk optreden een feest. Niet alleen het aantal nummers is groot, maar we spelen ook een zeer gevarieerd repertoire.

Nadere informatie

Met Word een hoger cijfer halen. Word ken je al, toch kun je nog veel meer doen met Word. Nog beter leren omgaan met Word

Met Word een hoger cijfer halen. Word ken je al, toch kun je nog veel meer doen met Word. Nog beter leren omgaan met Word Nog beter leren omgaan met Word Met Word een hoger cijfer halen. Word ken je al, toch kun je nog veel meer doen met Word. Informatiekunde Omgaan met Word College De Heemlanden 2005. Informatiekunde Leerjaar

Nadere informatie

Informatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena.

Informatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma www.cultuurpuntaltena.nl Informatie voor van het basisonderwijs Gemeente Woudrichem 019500_BIBLIOTHEEK_ALTENA_brochure_CPA_MuziekWijzer_Altena_A5.indd 16-17

Nadere informatie

Procedure. Plaatsing en installatie PA. Jan Hoekstra

Procedure. Plaatsing en installatie PA. Jan Hoekstra Procedure Plaatsing en installatie PA Inhoudsopgave: Hoofdstuk 1. Inleiding. 3 1.1. Algemeen. 3 Hoofdstuk 2. Geluidsontwerp. 4 2.1. Algemeen. 4 2.2. Stageplan. 4 2.3. Logisch schema. 6 2.4. Kabelplan.

Nadere informatie

hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek

hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

Techische Rider

Techische Rider 1. Tijdschema Datum optreden Aankomst crew/band Soundcheck The Hips Zaal open Aanvang The Hips Techische Rider www.thehips.nl MunkProductions Bookings info@munkproductions.nl : : 2. Zaal/podium Capaciteit

Nadere informatie

www.mpeliveband.com A TRIBUTE TO THE ROARING 60S & 70S

www.mpeliveband.com A TRIBUTE TO THE ROARING 60S & 70S TECHNISCHE RIDER & STAGEPLAN Deze rider is bedoeld voor een optimale effectiviteit op de dag van het optreden. Als er problemen zijn om iets op deze rider te kunnen realiseren neem dan uiterlijk 48 uur

Nadere informatie

TIPS EN TRUCS VOOR GELUID

TIPS EN TRUCS VOOR GELUID TECHNIEKSCENARIO'S VOOR DE MUSICAL (GROEP 8) Praktisch Techniek helpt het basisonderwijs door middel van activiteiten en producten met het techniekonderwijs. Dit document hoort bij een serie documenten

Nadere informatie

Optreden!!! Yes. En nu?

Optreden!!! Yes. En nu? Optreden!!! Yes En nu? Met welke bandteam ga je naar een optreden Hoe communiceer jij tijdens repetities en optredens met het bandteam Rooster optreden Wat doe je als jij alles zelf moet doen tijdens een

Nadere informatie

Technische rider Versie: 2014

Technische rider Versie: 2014 Technische rider Versie: 2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Podium... 3 Layout... 3 Priklijst... 4 Monitors... 4 Monitor indeling... 5 Stroomvoorziening... 6 Opbouwen... 6 Overige... 6 Voorprogramma / Artiesten...

Nadere informatie

Paradiddle-drums Drums versterken

Paradiddle-drums Drums versterken Paradiddle-drums Drums versterken Drums versterken Om je drumset te versterken heb je nodig een set drum-microfoons. Deze sets bestaan uit een bassdrum microfoon, een snare en 3 tom microfoons en 2 overheads

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.

Nadere informatie

Jeremy Brewster Uitleeninstructies

Jeremy Brewster Uitleeninstructies Jeremy Brewster Uitleeninstructies Jeremy Brewster music@jeremybrewster.com 06 303 848 86 Inpakken en uitpakken van de boxen De boxen zitten in deze tas: Als je de boxen terug doet, dan zo, anders past

Nadere informatie

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 1 Lees onderstaande tekst. Daarna ga je zelf een soortgelijke tekst schrijven.

Nadere informatie

Liefde in het kippenhok

Liefde in het kippenhok Liefde in het kippenhok Kippentalk deel 1, groep 3, tekst en illustraties Ingrid Huijbregts 1 Theaterlezen Karakters Pink Hipkip: Pink is een hippe kippenmeid. Titia Tutkip: Titia is een kippendame van

Nadere informatie

Begeleide interne stage

Begeleide interne stage Ik, leren en werken Begeleide interne stage Deel 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marian van der Meijs Inhoudelijke redactie: Titel: Ik, leren

Nadere informatie

ZINGEN BRAINSTORM MET DE KLAS BELANGRIJK BIJ DE KEUZE VAN EEN LIED

ZINGEN BRAINSTORM MET DE KLAS BELANGRIJK BIJ DE KEUZE VAN EEN LIED ZINGEN Zang mag niet ontbreken in de BZTband XXL! Daarom zijn we op zoek naar een klas die graag samen zingt. Zing je al vaak met je klas, dan kun je meteen aan de slag. Zo niet, dan heb je hopelijk iets

Nadere informatie

Minidisco Thema: Wat is er?

Minidisco Thema: Wat is er? Thema: Wat is er? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding De dwergen willen mee met de tijd. Feesten rond een vuur met een gitaar is niet meer interessant. Lichtslangen,

Nadere informatie

Thema-opdracht: Arbeiten im Tourismus

Thema-opdracht: Arbeiten im Tourismus Thema-opdracht: Arbeiten im Tourismus Je hebt gekozen voor het thema Arbeiten im Tourismus. Je gaat de komende vijf weken je woordenschat in het Duits aanvullen met relevante begrippen en je oefent in

Nadere informatie

Een gebouw ontwerpen en dan.

Een gebouw ontwerpen en dan. Een gebouw ontwerpen en dan. Waar maak je het van??? Lesbrief over bouwmaterialen Project Topstages www.ontdektechniek.nu Deel A: Voorbereiding Inleiding In de eerste fase van het bouwproces wordt door

Nadere informatie

Muziek Singer Songwriter 1. Workshop Handleiding. Singer Songwriter 1. wat is jouw talent? 1. Singer Songwriter 1

Muziek Singer Songwriter 1. Workshop Handleiding. Singer Songwriter 1. wat is jouw talent?   1. Singer Songwriter 1 Workshop Handleiding wat is jouw talent? 1 Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Introductie én opzet van de workshop Singer Songwriter Bekijk de introductievideo

Nadere informatie

Opbouw Module Sound Engineering 01 Versie 0.7

Opbouw Module Sound Engineering 01 Versie 0.7 Opbouw Module Sound Engineering 01 Versie 0.7 Versiebeheer lesopbouw: Omschrijving wijziging versienr. Datum Concept lesopbouw 0.5 11-04- 2006 Versie nummer Beschrijving wijziging Datum 0.2 -in 5 blokken

Nadere informatie

Shake Song Fort van de Verbeelding. Bovenbouw Groep 7 en 8

Shake Song Fort van de Verbeelding. Bovenbouw Groep 7 en 8 Shake Song Fort van de Verbeelding Bovenbouw Groep 7 en 8 1. Shake Song overzicht Alle kinderen hebben een zelfgemaakte shaker. Die is in het begin nog niet nodig want we leren eerst het liedje en daarna

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar.

Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar. LES 8: Spijsvertering (2) Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar. Defecatie - Poepen Borborygmus - Knorrende maag Monosodiumglutamaat

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Tuesday, February 8, 2011. Opleiding Interactieve Media

Tuesday, February 8, 2011. Opleiding Interactieve Media Opleiding Interactieve Media Inhoud Inleiding presenteren 1. Voorwerk 2. Middenstuk 3. Begin presentatie 4. Einde presentatie 5. Visuele middelen 6. Non-verbale communicatie 7. Opdracht 8. Criteria 1.

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Structuren. Coöperatief leren

Structuren. Coöperatief leren Structuren Coöperatief leren Mix En Koppel 1. Leerlingen mixen (muziek) 2. Leerlingen zoeken een maatje, stellen een vraag die past bij de kaart. 3. Maatje antwoordt, lln. bedankt of coacht. 4. Wissel

Nadere informatie

1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie!

1 Kies je onderwerp Samen met je buurman of buurvrouw. Ons onderwerp: Voorbeeld: Michael Jackson was de beste artiest ooit! Nu jullie! Na deze les kun je presenteren in vijf stappen: 1. Kies een onderwerp 2. Bedenk een goede opbouw 3. Verzamel informatie 4. Oefen je presentatie 5. Presenteren maar! 8 Vertel je verhaal Regelmatig moet

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R EEN ADEMBENEMEND INSTRUMENT Een liedje fluiten is niet zo makkelijk. Je lippen en je tong moet je in allerlei bochten wringen. Met een muziekinstrument gaat het al een stukje makkelijker. Even blazen en

Nadere informatie

Werkboek. Wij werken samen. Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie. oktober - december 2015 Meridiaan College JAAR VAK

Werkboek. Wij werken samen. Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie. oktober - december 2015 Meridiaan College JAAR VAK oktober - december 2015 Meridiaan College NAAM JAAR VAK PROJECT TITEL KLAS Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie Werkboek Wij werken samen Wat gaan we doen? Het Meridiaan College

Nadere informatie

En, wat hebben we deze les geleerd?

En, wat hebben we deze les geleerd? Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:

Nadere informatie

Instructieboek Koken. Voor de Mpower-coach

Instructieboek Koken. Voor de Mpower-coach Instructieboek Koken Voor de Mpower-coach juni 2014 Mpower-coach Instructieboek Versie 1.2014 blz. 2 Inhoud: Inhoudsopgave blz. 3 Mpower-coach blz. 5 Thema koken : blz. 7 Module 0: Beginnen met koken blz.

Nadere informatie

Voordoen (modelen, hardop denken)

Voordoen (modelen, hardop denken) Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet. Het voordoen (modelen) van het schrijven van

Nadere informatie

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties

Oefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Technische Rider. Contactinformatie: Contactpersoon: Niels Helder E-mail: Niels.Helder@gmail.com Telefoon: +31 (0)6 4438 4216

Technische Rider. Contactinformatie: Contactpersoon: Niels Helder E-mail: Niels.Helder@gmail.com Telefoon: +31 (0)6 4438 4216 Technische Rider Contactinformatie: Contactpersoon: Niels Helder E-mail: Niels.Helder@gmail.com Telefoon: +31 (0)6 4438 4216 Gezelschaps- en transportinformatie: Reisgezelschap: Transport: Bandleden: 5

Nadere informatie

Verslag leerorkest studieochtend. Zingen tijdens de instrumentale groepsles

Verslag leerorkest studieochtend. Zingen tijdens de instrumentale groepsles Verslag leerorkest studieochtend Zingen tijdens de instrumentale groepsles 6 maart 2012 Muziekcentrum Zuidoost 7 maart 2012 Muziekschool Amsterdam Noord 9 maart 2012 Muziekschool Amsterdam Docent: Otto

Nadere informatie

Deze vorm van bidden is alleen geschikt, als een vrij groot deel van de jeugd al hardop durft te bidden. Leg uit hoe popcorn ontstaat.

Deze vorm van bidden is alleen geschikt, als een vrij groot deel van de jeugd al hardop durft te bidden. Leg uit hoe popcorn ontstaat. De hebreeuwse naam voor brandoffer is e ōlāh, wat opstijgend betekent. Als je iets verbrandt, dan zal de hete as ook opstijgen, samen met de rook, waarmee hetgeen dat wordt verbrand, als het ware naar

Nadere informatie

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID

OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid

Nadere informatie

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164

RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 R.K. Basisschool De Vlinder RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 GOEDE STUDIEGEWOONTEN Bij goed studeren (leren) of huiswerk maken

Nadere informatie

TIP. Hoe kom je aan zo'n backingtrack?

TIP. Hoe kom je aan zo'n backingtrack? Zing met een groepje een liedje met begeleiding van een CD waarop de (instrumentale) begeleiding staat van het lied dat je zingt. Zo'n instrumentale begeleiding heet een backingtrack. Op de backingtrack

Nadere informatie

Werkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard.

Werkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard. Werkvorm: Bekend, Benieuwd en Bewaard. Doel: Eén van jullie groep gaat opschrijven wat jullie al weten over De Tweede Wereldoorlog (bekend). Daarna schrijven jullie op wat jullie graag willen weten over

Nadere informatie

De ontwikkelde materialen per unit.

De ontwikkelde materialen per unit. Handleiding. Dit is de handleiding voor het remediërende programma voor de leeszwakke leerling bij het vak Engels. De hulpmiddelen zijn ontwikkeld voor leerlingen die bij de toetsen technisch lezen uitvallen

Nadere informatie

Inhoud Voor de leerling Voor de leraar Algemeen

Inhoud Voor de leerling Voor de leraar Algemeen Vogel ABC Inhoud Voor de leerling... 2 Inleiding... 2 Aanpak... 2 Opdracht... 3 Evaluatie-formulier (groep 3-4)... 4 Voor de leraar... 5 Instructie en feedback... 5 Verbinding met hele groep... 5 Beoordeling...

Nadere informatie

september 2013 Huygens College Kernuur Leesles Muziek Engels Dans PROJECT TITEL Werkboek First ID

september 2013 Huygens College Kernuur Leesles Muziek Engels Dans PROJECT TITEL Werkboek First ID september 2013 Huygens College Kernuur NAAM JAAR KLAS VAK PROJECT TITEL Leesles Muziek Engels Dans Werkboek First ID Inhoud Werkboek First ID 4 Het gebruik van de Powerpoint 7 Instructie voor het gebruik

Nadere informatie

STARSHIFTER - Technische fiche

STARSHIFTER - Technische fiche 1. Geluidsinstallatie Indien gewenst, kunnen wij na overleg zelf voor het benodigde geluidssysteem zorgen. Indien de organisator zelf voorziet in een geluidsinstallatie, rekenen wij op een geluidsversterking

Nadere informatie

Thema-opdracht: Arbeiten im Hotel

Thema-opdracht: Arbeiten im Hotel Thema-opdracht: Arbeiten im Hotel Je hebt gekozen voor het thema Arbeiten im Hotel. Je gaat de komende vijf weken je woordenschat in het Duits aanvullen met relevante begrippen en je oefent in uitspraak

Nadere informatie

Hoe schrijf ik een artikel?

Hoe schrijf ik een artikel? Hoe schrijf ik een artikel? Gebruiksaanwijzing in 7 stappen Vondelschool, januari 2013 Hoe schrijf ik een artikel? Bij het schrijven van een artikel werk je aan een informatieve tekst (weettekst). Dit

Nadere informatie

Het uitdeuken van een carrosseriedeel

Het uitdeuken van een carrosseriedeel Afdeling Mobiliteit Uitstroom Carrosserie Specialisatie Schadeherstel Opdracht vmbo sh 03 Het uitdeuken van een carrosseriedeel 1. Stel je eens voor Je ouders zijn op vakantie. Na een avondje stappen met

Nadere informatie

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding

Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Inleiding De checklist Presentatie geven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een presentatie moeten kunnen geven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht

Nadere informatie

Inhoud. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Opdracht 1 - Brainstormen. Opdracht 2 - Je eigen controller. informatie - makey makey

Inhoud. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Opdracht 1 - Brainstormen. Opdracht 2 - Je eigen controller. informatie - makey makey Naam: Klas: inhoud Inhoud Opdracht 1 - Brainstormen Opdracht 2 - Je eigen controller informatie - makey makey Blz. 3 Blz. 4 Blz. 5 Opdracht 3 - Aan de slag met Scratch Blz. 6 informatie - Scratch Opdracht

Nadere informatie

Thema-opdracht: Arbeiten im Restaurant

Thema-opdracht: Arbeiten im Restaurant Thema-opdracht: Arbeiten im Restaurant Je hebt gekozen voor het thema Arbeiten im Restaurant. Je gaat de komende vijf weken je woordenschat in het Duits aanvullen met relevante begrippen en je oefent in

Nadere informatie

Wereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam:

Wereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam: Wereldgodsdiensten Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum Naam: Inhoudsopgave Inleiding Schema Beoordeling Deel 1 Test jezelf! Deel 2 Kies je onderwerp en aan de slag! Deel 3 Het ervaren

Nadere informatie

Een goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl

Een goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl Een goede vangst! Om fijn te leven maak je veel gebruik van energie. Bijvoorbeeld om eten te koken, of om te spelen met een spelcomputer. Maar ook om het huis te verwarmen of jezelf te vervoeren. Voor

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Tafeldrummen 2. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Tafeldrummen 2. wat is jouw talent? Workshop Handleiding wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Inleiding stelt zichzelf in les 1 kort voor en vertelt wat de leerlingen

Nadere informatie

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling

Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Handleiding les 1: Een verhaal schrijven over jouw dag in 2034 voor een toekomsttentoonstelling Deze schrijfles sluit aan bij het Nieuwsbegriponderwerp van deze week: Vuurwerk bij Oud en Nieuw. De schrijftaak

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

De lamp. Copyright Vakcollege Groep B.V. 2011. Alle rechten voorbehouden.

De lamp. Copyright Vakcollege Groep B.V. 2011. Alle rechten voorbehouden. De lamp Copyright Vakcollege Groep B.V. 2011. Alle rechten voorbehouden. De lamp Met lampen is het als met schoenen; ze zijn vanzelfsprekend en je ziet ze overal. Pas als de stroom een keer uitvalt, merk

Nadere informatie

Technische Rider. - Priklijst - Stageplan - Monitormix. Laatste Update: oktober 2014

Technische Rider. - Priklijst - Stageplan - Monitormix. Laatste Update: oktober 2014 Technische Rider - Priklijst - Stageplan - Monitormix Laatste Update: oktober 2014 Contactgegevens: Dizcover Frank Gubbels T: 06-46273594 E: info@dizcovertheband.nl www.dizcovertheband.nl Priklijst Dizcover

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals boeken, tijdschriften, video, audio etc. Zo

Nadere informatie

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor?

Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Hoe bereid ik een spreekbeurt voor? Het maken van een spreekbeurt is eigenlijk niets anders dan het schrijven van een informatieve tekst (weettekst). Het is daarom handig om net zo te werk te gaan als

Nadere informatie

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: > Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent? Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt

Nadere informatie

Voor het gebruik van het planningsinstrument geldt onderstaande handleiding

Voor het gebruik van het planningsinstrument geldt onderstaande handleiding Voor het gebruik van het planningsinstrument geldt onderstaande handleiding Algemeen Het planningsinstrument kan op drie manieren gebruikt worden, zie onder. ken Als instrument bij het plannen van huiswerk

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

Scratch les 3: Quiz! Je eigen spelshow

Scratch les 3: Quiz! Je eigen spelshow Scratch les 3: Quiz! Je eigen spelshow Hoeveel weten jouw vriendjes en vriendinnetjes over jouw favoriete onderwerp? Test het met je zelfgemaakte quiz! Ga naar https://scratch.mit.edu/projects/112774047/.

Nadere informatie

Leren leren : geschiedenis

Leren leren : geschiedenis Leren leren : geschiedenis A. In klas 1) actief meewerken Als je actief meewerkt in de klas, spaar je thuis heel wat tijd uit! = nadenken over vragen, proberen te antwoorden, vragen stellen over onderdelen

Nadere informatie

Luisteren: muziek (A1 nr. 7)

Luisteren: muziek (A1 nr. 7) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of

Nadere informatie

Presenteren the easy way

Presenteren the easy way Presenteren the easy way Dit is een uitgave van Marie-Jose Custers van CustersCoaching (niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden) Voor de meeste mensen is presenteren een echte opgave. Ze weten dat

Nadere informatie

Werkwijzer Verslagkring:

Werkwijzer Verslagkring: Werkwijzer Verslagkring: 1. Je maakt een tweetal. 2. Met zijn tweeën kies je een onderwerp, waarin jullie je willen verdiepen en waarover jullie meer willen weten. 3. Samen ga je op zoek naar informatie

Nadere informatie

Leerlingboekje les 3 en 4. Schrijfopdracht 2 Wie zijn zij? Groep 7

Leerlingboekje les 3 en 4. Schrijfopdracht 2 Wie zijn zij? Groep 7 Leerlingboekje les 3 en 4 Naam: Schrijfopdracht 2 Wie zijn zij? Groep 7 Leren schrijven met peer response Tekst: M. Hoogeveen, A. van Gelderen, A. Wijnbergh Illustraties: V. van Asperen SLO, 2018 1 Waarover

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R HOE KUN JE JEZELF EEN NIEUW GEZICHT GEVEN? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van spiegels. Met de exhibit kunnen de bezoekers een nieuw

Nadere informatie

Training. Vergaderen

Training. Vergaderen Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12

Nadere informatie

Bijlage l. Het ontwerpen van modulen: een format. Vooraf:

Bijlage l. Het ontwerpen van modulen: een format. Vooraf: Bijlage l Het ontwerpen van modulen: een format Vooraf: Het is altijd weer een afweging welke mate van instructie en structuur wordt ingezet bij het ontwerpen van modules. nderstaande format is sterk gestructureerd.

Nadere informatie

Communiceren met de achterban

Communiceren met de achterban 1 Communiceren met de achterban Je wilt weten hoe je het beste communiceert met de achterban. Je wilt direct aan de slag en snel resultaten. Je hebt een hoe-vraag. Zoals iedereen. Maar als je werkelijk

Nadere informatie

De band heeft een mooi samenspel.

De band heeft een mooi samenspel. Groep 7 woordenschat thema 4 les 1 De geluidsinstallatie In een band spelen Het trio De drummer Het drumstel Het gehoor Het samenspel De straatmuzikant De toehoorder Een stel apparaten, zoals versterkers

Nadere informatie

Bekijk het introductiefilmpje op de homepagina en lees het onderstaande verhaal hierbij.

Bekijk het introductiefilmpje op de homepagina en lees het onderstaande verhaal hierbij. Docentenhandleiding Vuurvogel Het Balletorkest Beste docent, Wat fijn dat u naar De Vuurvogel van Het Balletorkest komt kijken. In dit document vindt u de handleiding voor alle lessen rondom dit concert.

Nadere informatie

Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten

Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Inleiding en werkwijze: De meeste ouderen vinden het leuk om samen met jongeren iets te doen. Op deze manier hebben

Nadere informatie

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection

Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection Lesbrief bij de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection 1 Beste docent, Binnenkort gaat u samen met uw klas naar de voorstelling Mijn vriend en ik van Soulshine Connection. Deze lesbrief

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Handleiding. UNICEF Handleiding lessuggestie Gedicht groep 7-8. Gedicht

Handleiding. UNICEF Handleiding lessuggestie Gedicht groep 7-8. Gedicht UNICEF Handleiding lessuggestie Gedicht groep 7-8 Handleiding Gedicht In het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties zijn de rechten voor het kind opgenomen. U maakt deze rechten concreet en zichtbaar,

Nadere informatie

Algemene instructies voor de strategie: Vragen stellen. Introductiefase bij de eerste les:

Algemene instructies voor de strategie: Vragen stellen. Introductiefase bij de eerste les: Algemene instructies voor de strategie: Vragen stellen "Welkom,." Introductiefase bij de eerste les: 1. "Vandaag gaan we weer een tekst lezen. Daarbij gaan we een nieuwe strategie leren. Deze strategie

Nadere informatie

Rider. 1. Algemeen 2. LineUp 3. Technische benodigdheden 4. Stageplan. Patrick Gutlich :

Rider. 1. Algemeen 2. LineUp 3. Technische benodigdheden 4. Stageplan. Patrick Gutlich : Rider 1. Algemeen 2. LineUp 3. Technische benodigdheden 4. Stageplan Patrick Gutlich :+31 6 19866102 1. Algemeen Deze rider gaat uit van de meest ideale situatie. Als in werkelijkheid de middelen niet

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

januari/februari 2014 De Rosa Mentorles Mens & Maatschappij Nederlands Engels Drama PROJECT TITEL Werkboek First ID

januari/februari 2014 De Rosa Mentorles Mens & Maatschappij Nederlands Engels Drama PROJECT TITEL Werkboek First ID januari/februari 2014 De Rosa Mentorles NAAM JAAR KLAS VAK PROJECT TITEL Mens & Maatschappij Nederlands Engels Drama Werkboek First ID Inhoud Werkboek First ID 4 Het gebruik van de Powerpoint 8 Mentorles

Nadere informatie

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.

TOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit

Nadere informatie

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep

Nadere informatie

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de afgelopen weken hebben we veel teksten gelezen. Deze teksten hebben we samengevat, we hebben vragen erbij gesteld, gekeken

Nadere informatie