Leren of Onderwijzen? Studiedag AWBR

Transcriptie

1 Leren of Onderwijzen? Studiedag AWBR Dinsdag 17 maart 2015

2 Leren of Onderwijzen? De vraag Leren of onderwijzen? haakt aan bij de discussie over een leven lang leren en de rol van het onderwijzen. De titel voor de studiedag is geïnspireerd op het werk van Gert Biesta en is ingegeven door de veranderende onderwijsbehoefte van onze leerlingen. Kinderen leren anders onder invloed van de nieuwe mogelijkheden die er zijn. Dat vraagt een nieuwe visie op onderwijzen. Die zou er als volgt uit kunnen zien: Op onze scholen worden kinderen voorbereid om te leven en te werken in een steeds sneller veranderende wereld. Er is aandacht is voor het ontwikkelen van kennis, vaardigheden en begrip. Er wordt ingezet op de ontwikkeling van persoonlijke kwaliteiten die in de toekomst belangrijk zijn om met veranderingen om te gaan. Op onze scholen, en door het contact met leeftijdgenoten waar ook ter wereld, leren kinderen dit in een veilige en inspirerende omgeving. Deze visie betekent ook iets voor jouw rol als leerkracht. En daar gaan de workshops op 17 maart vooral ook over. Hoe zetten we onze kennis om in het onderwijzen van kinderen die hun kennis buiten de muren van de school kunnen halen? Hoe maken we ons de 21st century skills eigen, zodat we ze kunnen onderwijzen? Het zijn vragen waarop je op 17 maart een begin van een antwoord kunt vinden. Marius Voerman bestuurder AWBR

3 Programma studiedag uur Inloop in de Maranatha-kerk uur Ontvangst door Marius Voerman, bestuurder AWBR uur Lezing door Joost Maarschalkerweerd uur Koffie en stoelmassage uur Workshopronde uur Lunch, stoelmassage en thee met Marius Voerman uur Workshopronde uur Afsluitend programma in de Maranatha-kerk uur Borrel Workshops Je kunt je voor de workshops inschrijven via De inschrijving is open vanaf 12 februari tot 2 maart. Het aantal plaatsen per workshop is beperkt, schrijf je daarom zo snel mogelijk in voor twee workshops naar keuze. Voorbereiding studiedag Als voorbereiding op de studiedag vragen we je van tevoren de VPRO Tegenlicht documentaire De onderwijzer aan de macht te bekijken. In deze aflevering zoomt Tegenlicht in op drie scholen waar bevlogen bestuurders, schoolleiders, leraren en betrokken ouders de 'vaste waarden van het onderwijs ter discussie stellen: de indeling in verschillende klassen en leerniveaus gebaseerd op gestandaardiseerde toetsen, de traditionele afbakening van de verschillende vakken terwijl de natuur en onze hersens dat onderscheid helemaal niet maken, schooltijden die meer verband lijken te houden met de CAO van de leraren dan de ontwikkeling van leerlingen. Kan dat niet anders? Hoe kun je elke leerling het onderwijs aanbieden dat het beste bij ze past? De documentaire is uitgezonden op 1 februari 2015 en is te bekijken via of rechtstreeks via deze link:

4 Aanbod Titel Bladzijde 01 Mindmappen, hét gereedschap voor het 21 ste eeuws leren 3 02 Ook over gedrag valt van alles te leren! 4 03 Filosoferen met kinderen 5 04 W&T is coming, the kids love it, and we are going to love it too! 6 05 Spelen en leren met spiegels voor groep Omgaan met werkdruk 8 07 Wat heb je gedaan vandaag lieverd?... Nee mam, ik heb vandaag iets 9 geleerd! Brein vriendelijk leren zichtbaar maken voor de onderbouw 08 Mindset: de weg naar succes Kinderyoga avontuur!!!! De stem van de leerling bij hun leren Van Samenwerken naar Coöperatief leren Kleine wetenschappers, stimulerende leerkrachten Kinderen leren leren en zo hun gedrag verbeteren Hoe geef je vorm aan interactief taalonderwijs in de onderbouw De taalronde, interactief taalonderwijs Coöperatief vergaderen voor professionals! Kennismaking met Hostmanship De Kunst mensen het Gevoel te 19 geven dat ze WELKOM zijn! 18 Zelfstandig spelen en bewegen is fijn, in de gymles, maar ook in de pauze op het plein! 20 1

5 19 want taal leren door bewegen is leuker en 21 makkelijker 20 Wees een bouwvakker in het onderwijs en laat het vooral de kinderen 22 doen 21 Leren zichtbaar maken, John Hattie Laat leerlingen werken met de technologie van de toekomst! KIJK! registratie groep Hoe pak ik dat nou aan? Passend onderwijs in een kleuterklas Hoe verbind ik theorie met praktijk? Niet oordelen maar samen doelen stellen Vooral buiten de lijntjes kleuren Bewegingsonderwijs in de speelzaal in Freerunning Stoeispelencircuit Digiborden in de onderbouw Omgaan met verschillen is uitgaan van verschillen It s CHANGE DAY : Meer werkplezier en energie voor jou! 36 Adressen 37 2

6 01 Mindmappen, hét gereedschap voor 21 ste eeuws onderwijs! Workshopleider Ed van Uden Mindmap-inspirator, innovatief onderwijsbegeleider voor 21 ste eeuws leren. Auteur van: Leer mindmappen voor kids, Prezi voor kids (co-creatie), Ontdek Snel Mindmappen Deelnemers ervaren, worden geïnformeerd, maar vooral geïnspireerd over het inzetten van mindmappen in het onderwijs en de plaats die het kan innemen binnen het 21ste eeuws leren. Voor het onderwijs is mindmappen een geweldig stuk gereedschap! De mindmap leent zich uitermate voor het leerproces, het samenvatten en onthouden van informatie, maar het gaat veel verder dan dat. De mindmap is het uitgelezen instrument om met elkaar tot een geheel van kennis, een kennisconstructie te komen. De klassenmindmap is een prachtig voorbeeld. De mindmap nodigt uit tot uitbreiding van informatie, maar zorgt er tegelijkertijd voor dat het overzicht behouden blijft. In de workshop ervaart de deelnemer de kracht van mindmappen vooral door te doen! Lekker aan de slag dus en een flinke dosis informatie en inspiratie mee naar de eigen onderwijspraktijk. Mensen met een onderwijshart

7 02 Ook over gedrag valt van alles te leren! Workshopleider(s) Anneke van der Linde Pabo Hogeschool van Amsterdam Hoofddocent, coördinator Minor Kinderen met speciale behoeften en onderzoeker Kenniscentrum Domein onderwijs & opvoeding HvA (onderzoek naar de ontwikkeling van leerkrachtcompetenties op het gebied van het voorkomen van en omgaan met gedragsproblemen). Met een andere bril kijken naar gedragsproblemen. Als leerkracht heb je waarschijnlijk regelmatig te maken met problematisch gedrag dat een negatieve invloed heeft op de sfeer in de groep. Gedrag dat moeilijk is te hanteren confronteert ons vaak met onze eigen onmacht en we schieten snel in dezelfde aanpakken en reflexen. Op een gegeven moment is het gewoon lastig om er (nog) met een frisse blik naar te kijken terwijl we ondertussen ook weten dat een gedragsprobleem geen vaststaand gegeven is (hoeft te zijn), maar een tijdelijke situatie die kan veranderen. In deze workshop is het uitgangspunt dat een kind op school van alles leert op het gebied van de schoolse vakken, maar tegelijkertijd ook op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling. Daaruit volgt dat een kind - als het moeilijk gedrag vertoont - iets heeft te leren. Het heeft bepaalde sociale vaardigheden nog niet onder de knie. In deze workshop kijken we naar probleemgedrag met díe bril: Wat heeft het kind in deze situatie te leren? Kort komt theorie aan bod over sociaal-emotioneel leren: Kinderen leren door het functioneren in een groep over zichzelf, over de ander en over de wijze waarop je de onderlinge relaties hanteert. We linken deze ontwikkeling aan de leeftijd van het kind: een jong kind heeft immers iets anders te leren dan een ouder kind. Met behulp van deze inzichten kunnen we in de dagelijkse praktijk de kinderen in de groep wellicht gerichter begeleiden. De praktijk staat centraal in de vorm van casussen. Leerkrachten die met een frisse blik naar gedragsproblemen willen (leren) kijken

8 03 Filosoferen met kinderen Workshopleider(s) Sabine Wassenberg van WonderWhy De deelnemer heeft een goed idee van de houding en het soort vragen die bij een les filosoferen aan de orde zijn. Het nut van een filosofieles is duidelijk en er is inspiratie om het zelf eens te gaan doen. Wat is het en waarom zou je, filosoferen met kinderen? We bespreken voorbeelden van thema s en voorbeelden van vragen. Als deelnemer bedenk je zelf filosofische vragen en bekijk je deze samen kritisch, je leert filosofisch door te vragen en voert een filosofisch gesprek met de groep. Met deze workshop en een handout met voorbeeldlessen, kun je zelf gaan filosoferen met de leerlingen in je klas. Voor iedereen die een introductie wil in het filosoferen met kinderen, met name docenten van de gehele basisschool vanaf groep 3. Ook voor geïnteresseerde directies

9 04 Spreker W&T is coming, the kids love it, and we are going to love it too! Ed van den Berg, lector Natuur- en Techniekonderwijs, kenniscentrum Domein Onderwijs en Opvoeding, Hogeschool van Amsterdam Voorbeelden geven hoe je met W&T de leerlingen en jezelf kunt inspireren. Wetenschap en Techniek (W&T) en Onderzoekend en Ontwerpend Leren (OOL) worden met vaart de basisschool ingeduwd en de bedoeling is dat in 2020 W&T/OOL structureel deel uitmaakt van het leerplan. Wat is de essentie van dit brede leergebied? En hoe geef je vorm aan het onderzoekend leren dat gepropageerd wordt? Wat moeten/kunnen kinderen daarvan opsteken? Hoe integreer je dat handig met andere vakken? Hoe krijg je kinderen van hands-on manipuleren van objecten in een onderzoekje, naar minds-on redeneren met begrippen en bewijsmateriaal en minds-on ontwerpen en maken van techniek? Hoe begeleid je dat als leerkracht? De lezing start met de essentie van W&T, bespreekt vervolgens aspecten van onderzoekend en ontwerpend leren, en illustreert didactische tips door middel van praktijkvoorbeelden waaronder video clips. Overigens is W&T niet zo nieuw, kennis der natuur maakt al sinds 1859 deel uit van het basisschool curriculum. Nieuw zijn de techniekaspecten en de didactiek. Leerkrachten groep 1 t/m 8, directies etc. 10 Geen maximum 6

10 05 Begeleider Spelen en leren met spiegels in groep 1 4 Ed van den Berg, lector Natuur- en Techniekonderwijs, kenniscentrum Domein Onderwijs en Opvoeding, Hogeschool van Amsterdam Kennis maken met een laagdrempelige en succesvolle lessenserie voor groep 1-4. Alles om ons heen spiegelt, ramen, een plas water, een computerscherm, de ondergaande zon op de zee, de glazen van een zonnebril. Spiegels kunnen worden gebruikt om om de hoek te kijken, om kunstwerken te maken en om symmetrieën te herkennen. Dit is een rijke leeromgeving om te verkennen door kinderen van groep 1-4. De lessenserie spiegels bestaat uit 8 lessen en is beschikbaar in een groep 1-2 en een groep 3-4 versie. Handleiding en werkbladen zijn gratis beschikbaar op het internet ( In de workshop beginnen we met spiegelverschijnselen om ons heen, dan doen we zelf enkele activiteiten uit de lessen, we bekijken filmmateriaal uit de klas, en bespreken de didactiek. En volgende week doen we het zelf met de kinderen van groep 1, 2, 3 of 4. Leerkrachten groep 1 t/m

11 06 Omgaan met werkdruk Workshopleider(s) Marius Voerman, bestuurder AWBR In Omgaan met werkdruk leer je werkdruk herkennen. We gaan samen op zoek naar de oorzaken, maar - belangrijker - we vinden oplossingen om beter met werkdruk om te gaan. Hoe organiseer jij jouw leven en hoe kom je tot een meer ontspannen manier van werken. Een boeiende ontdekkingstocht met verrassende uitkomsten. Herkennen, erkennen en vervolgens oplossen. Dat zijn de drie elementen die we met elkaar bespreken. Je kunt de volgende dag al met de uitkomsten aan de slag. Bestemd voor iedereen die werkdruk ervaart en daar ook last van heeft

12 07 Wat heb je gedaan vandaag lieverd?...nee mam! Ik heb vandaag iets geleerd! Brein Vriendelijk leren zichtbaar maken in de onderbouw Workshopleider(s) OBS Narcis-Querido Ellen Wabeke Intern begeleider in de onderbouw Na deze workshop kun je een start maken met het zichtbaar maken van het leren in je groep voor alle leerlingen. Stukje algemene theorie over Brein Vriendelijk leren met de nadruk op het zichtbaar maken van kennis en het toepassen van deze kennis door leerlingen. Zelf aan de slag zodat je vertrekt met een opzet om te kunnen starten in je eigen groep. Breng een handleiding mee naar de workshop van een methode die je gebruikt in je groep. Groepen 1 t/m 4 en/of geïnteresseerden

13 08 Mindset: de weg naar succes Workshopleider(s) Ilse Wassenaar (AWBR/WPS), specialist Hoogbegaafdheid Na deze workshop: - Weet je wat Mindset is; - Weet je wat de gevolgen zijn van feedback; - Weet je hoe je goede feedback kunt geven; - Weet je hoe je als leerkracht van invloed kunt zijn op de mindset van kinderen; - Ken je de theorie van Carol Dweck; - Heb je voor een leerling uit je klas een klein plan geschreven om zijn/haar mindset te verbeteren. Je hebt kinderen die genieten van uitdagingen op school, die hard werken voor goede resultaten en die zich niet uit het veld laten slaan door tegenslagen, zoals onvoldoendes. Er zijn echter ook kinderen die het liefst alleen gemakkelijke opdrachten doen en die zich dom voelen wanneer ze hard moeten werken om iets onder de knie te krijgen. Vaak is hun motivatie voor school daardoor niet optimaal. Wat blijkt? De manier waarop mensen hun intelligentie en mogelijkheden zien, is van grote invloed op de groei die ze doormaken. Een vaste mindset belemmert ontwikkeling. Een groei mindset zorgt voor motivatie en doorzettingsvermogen en is onmisbaar voor het ontplooien van talenten. Het goede nieuws is dat je een vaste mindset kunt veranderen in een groei mindset. Volwassenen spelen hierbij een cruciale rol. Tijdens de workshop Mindset krijg je een heldere uitleg over de mindsettheorie van Carol Dweck en leer je hoe je een positieve mindset bij kinderen (en jezelf!) kunt stimuleren en bekrachtigen. Leerkrachten, IB ers en directieleden die geïnteresseerd zijn in het hoe en waarom van Mindset en feedback

14 09 Kinderyoga avontuur!!! Workshopleider(s) Grietje Commandeur, groepsleerkracht 1/2, Westerparkschool locatie van Hall en tevens bevoegd Kinderyoga + Kindercoach + Tieneryoga docente Inspiratie opdoen, wat kinderyoga inhoudt. Doel van yoga onderdelen: vergroten van je bewegingsvermogen, zelfvertrouwen en concentratievermogen en wederzijdse waardering; Ontwikkelen van je mogelijkheden; registreren wat er in je zelf gebeurt; verwoorden van je gevoelens; samenspel; kennismaken met het groepsgevoel. Hoe ziet een les eruit? 1. Meditatie 2. Warming-up 3. Dans/Spel 4. Yoga houdingen 5. Massage 6. Ontspanning/Visualisatie 7. Tekenen Leerkrachten van groep 1, 2, 3 en

15 10 De stem van de leerling bij hun leren Workshopleider(s) Elly de Jong, leerkracht OBS De Roos Samen ontwikkelen, zodat de spellingsles meer van de kinderen wordt waardoor ze gemotiveerder aan de slag gaan tijdens de spellingsles. Professionele ruimte voor je leerlingen ontwikkelen. Hoe wordt de spellingsles van de leerlingen? Hoe ontwikkel je een spellingsgeweten en spellingsbewustzijn? In deze workshop vertelt Elly over haar aanpak, het proces waarin ze zichzelf en haar leerlingen naar betrokkenheid, verbondenheid en successen leidt. Natuurlijk is het een workshop en ga je dan ook zelf aan het werk hiermee. Professionele ruimte voor leerlingen. Zie ook: Leerkrachten en onderwijsondersteuners midden- en bovenbouw

16 11 Van Samenwerken naar Coöperatief leren Workshopleider(s) Maria Fellinga, coördinator AWBR Academie en docent daltonspecialisatie HvA PABO Na deze workshop: - Ken je minstens vijf voordelen van coöperatief leren; - Weet je het verschil tussen didactisch en pedagogisch samenwerken; - Ken je minstens drie valkuilen van het (huidige?) samenwerken op scholen; - Ken je de vijf basiskenmerken van Coöperatief leren (J&J) en kun je deze toepassen in een werkvorm; - Ken je de sleutelbegrippen van Kagan; - Ken je minstens vijf coöperatieve werkvormen om te gebruiken in je klas; - Heb je zelf vier coöperatieve werkvormen ervaren; - Weet je hoe je de rollenkaartjes kunt inzetten (materiaalbaas etc.). Op veel scholen wordt samengewerkt. Coöperatief leren is de volgende stap. Uit onderzoek is gebleken dat coöperatief leren positief bijdraagt aan een hoger leerrendement. Tijdens deze workshop leer je de voorwaarden om tot echt coöperatief leren te komen, ervaar je een aantal werkvormen die je de volgende dag kunt toepassen in je klas. Niet alleen coöperatief werken tijdens de verwerking van de stof, maar ook tijdens de instructie en de evaluatie van je les. Leer onder andere over genummerde hoofden, tweepraat en het inzetten van de stiltekapitein op 17 maart en op 18 maart kan je les er anders uitzien. Coöperatief leren is niet weer een extra iets, maar een manier om je instructie of verwerking effectiever (en leuker!) te maken. Deze workshop heeft nagenoeg dezelfde inhoud als de eerder gegeven workshops. Interactieve workshop. Leerkrachten, IB ers, OOP en directieleden die geïnteresseerd zijn in het waarom en het hoe van coöperatief leren

17 12 Kleine wetenschappers, stimulerende leerkrachten Workshopleider(s) José van Gelderen, docent Wetenschap & Techniek en onderzoekend en ontwerpend leren op de Pabo HvA en Universitaire Pabo. Anita Helderman, onderwijsconsulent bij AWBR. Samen begeleidden zij eerder het ontwikkelteam breinvriendelijk leren en duurzaam leren begeleid. Dit jaar begeleiden zij het ontwikkelteam Wetenschap en Technologie bij de AWBR-Academie. Hoe maak je kinderen nieuwsgierig en kun je ze aan het denken zetten over de wereld om hen heen? Dit is een uitgangspunt van de didactiek van onderzoekend en ontwerpend leren bij wetenschap en technologie. Na deze workshop heb je handvatten en lesideeën voor wetenschap en technologie met eenvoudige materialen, die je direct kunt inzetten in de klas. Je hebt manieren om de taallessen en rekenlessen te verrijken met wetenschap en technologie en je leert eenvoudige werkvormen om het denken van de kinderen en daarmee ook hun taalvaardigheden te stimuleren. Techniekpact 2014: In 2020 moeten alle basisscholen in Nederland wetenschap en technologie les op een onderzoekende en ontwerpende manier geven. De nieuwe leerlijnen daarvoor worden eind dit schooljaar door SLO gepresenteerd. Ook AWBR heeft het hoog op de agenda staan voor de komende jaren. Wat valt er eigenlijk allemaal onder wetenschap en technologie en wat doe ik eigenlijk al in de les? Hoe kan ik de reken- en taalles verrijken? Kinderen nieuwsgierig maken en stimuleren hun eigen vragen te stellen en zelfstandig te onderzoeken. Informatie over de werkwijze van het ontwikkelteam wetenschap en technologie waarin nog enkele plekken vrij zijn. Leerkrachten middenbouw en bovenbouw

18 13 Kinderen leren leren, en zo hun gedrag verbeteren Workshopleider(s) Brigit Dirks, academisch opleider AWBR, onderwijsadviseur Aan het eind van de workshop zijn bekend met executieve functies en hebben zij handvatten om deze bewust te versterken bij kinderen. Kinderen die gedragsproblemen vertonen, hebben vaak zwakke executieve functies; ze hebben moeite om hun eigen gedrag en denken te reguleren en komen zo niet tot doelgericht werken. Leerkrachten kunnen deze functies trainen en daarmee versterken. Het is zelfs zo dat leerkrachten dit al heel veelvuldig doen, maar er zich misschien niet altijd bewust van zijn welke actie van hun, welke executieve functie versterkt. In deze workshop worden verschillende functies en mogelijke interventies besproken. De wisselen ook interventies en ervaringen uit. Leerkrachten, onderwijsassistenten, IB ers en studenten

19 14 Hoe geef je vorm aan interactief taalonderwijs in de onderbouw? Workshopleider(s) Wia Rijpkema, HvA, docent Nederlands Kennis en inspiratie opdoen om vorm te geven aan interactief taalonderwijs in de onderbouw. Interactief taalonderwijs heeft een positief effect op de woordenschat, boekoriëntatie en verhaalbegrip en de luister- en spreekvaardigheid van kinderen. In deze workshop wordt de theorie achter het interactief taalonderwijs besproken. Daarnaast gaan we aan de slag met verschillende werkvormen/ activiteiten die je in je eigen klas kunt inzetten. Leerkrachten onderbouw, geïnteresseerden in interactief taalonderwijs

20 15 De Taalronde, interactief taalonderwijs Workshopleider(s) Hieke van Til, stichting Taalvorming, senior-consulent Je maakt kennis met een aantal interactieve werkvormen die je direct kunt toepassen in je eigen praktijk. Je begrijpt hoe je in je taalonderwijs kunt aansluiten bij de belevingswereld van de kinderen. Je kunt vanaf nu gebruik maken van de eigen ervaringen van de kinderen als bron van taalonderwijs. Tijdens deze workshop ervaar je de kracht van eigen ervaringen als bron van taalonderwijs doordat we zelf een aantal werkvormen met elkaar uitvoeren. Het zelf uitvoeren wordt afgewisseld met uitleg over achtergrond, theorie en doelen m.b.v. een PowerPoint presentatie. Ook bespreken we hoe een en ander toepasbaar is in je eigen groep en hoe de Taalronde aan kan sluiten op de door jullie gebruikte taalprogramma s. Leerkrachten 1 t/m 8 Ib ers. Taalcoördinatoren

21 16 Wil je na een vergadering vol energie en met een lach op je gezicht naar huis? Kom dan naar: Coöperatief vergaderen voor professionals! Workshopleider(s) Maureen Boubaker, directeur OBS Narcis-Querido Werkwijze Minimaal aantal Maximaal aantal Na afloop van de workshop heb je antwoord gekregen op de volgende vragen: Hoe kunnen wij onze beperkte tijd samen zo waardevol mogelijk benutten? Hoe realiseer ik een efficiënte onderlinge communicatie? Hoe zorg ik ervoor dat de vergadering bijdraagt aan de kwaliteit van het werk? Na afloop van de workshop ken je een aantal structuren die je kunt gebruiken bij coöperatieve vergaderingen waarbij het gaat om professionele ontwikkeling. Je krijgt kort informatie over recente kennis en inzichten over vergaderen, waarna we samen 12 tips doorlopen die ervoor zorgen dat vergaderingen een bijdrage gaan leveren aan een professioneel leerklimaat, waar oog en oor is voor elkaar. Vervolgens oefen je met verschillende structuren die je als tools kunt gebruiken om je vergadering effectief en coöperatief te maken. Tijdens de workshop worden theorie en praktijk afgewisseld en ben je zelf actief aan het leren. De workshop is geschikt voor iedereen die vergaderingen voorzit of organiseert

22 17 Kennismaking met Hostmanship De Kunst mensen het Gevoel te geven dat ze WELKOM zijn! Workshopleider(s) Hans Kolman Hostmanship Group Nederland Kennismaking en geïnspireerd worden door de filosofie die Jan Gunnarsson heeft vastgelegd in een boek met de titel: Hostmanship. Proberen inzicht te geven in hoe belangrijk jijzelf bent en hoeveel invloed jij hebt. Plezier hebben/krijgen in dat wat je doet. Het geheel zien! Aan de hand van beelden en verhalen neemt de spreker je mee in de Hostmanship filosofie en laat je kennismaken met de ervaringen uit de praktijk en bewust worden van waartoe jij in staat bent, door heel dichtbij te komen en te proberen je te raken, zodat je aan het denken slaat. Mogelijk ga je er voorzichtig iets mee doen en probeer je collegae mee te krijgen in dit mooie proces dat Welkom heet. Het heeft te maken met gedrag en hoe graag je het wilt laten zien. Verwacht geen wonderen. Het zal een deur openen die je misschien niet kende en waar je graag eens doorheen wilt lopen om meer te weten van wat daar achter schuil gaat. Iedereen die dienstverlenende activiteiten in haar/zijn werkveld tegenkomt kan Hostmanship gebruiken en toepassen. Zijn we dat niet allemaal! Interessant voor conciërges!

23 18 Zelfstandig spelen en bewegen is fijn, in de gymles, maar ook in de pauze op het plein! Workshopleider(s) Anja Witteman Beweegimpuls ontwikkelaar en trainer van speel- en beweegprojecten in kinderopvang en onderwijs. SBO Het Plankier (Psycho en schrijf) motorisch remedial teacher Groepsleerkracht Het levert inzicht op in een methodiek voor het ontwikkelen van zelfstandig speelgedrag, inzetbaar in de lessen bewegingsonderwijs. Inzicht in bruikbare materialen ter ondersteuning van spelen met gedrag. Onderzoeken met de relatie tussen gedrag en bewegen. Visies op bewegingsonderwijs. Theorie en praktijk van spelen met gedrag. Er is een presentatie, videomateriaal van een eigen speelervaring en we gaan zelf ontwerpen maken voor diverse spelen waarin gedrag een rol kan spelen. Doe kleding aan waarin je makkelijk kunt bewegen en neem de ervaring in jouw groep als uitgangspunt mee. Dit wordt de basis voor het ontwerpen van nieuwe ideeën. Voor groepsleerkrachten t/m groep 8. Voor vakleerkrachten bewegingsonderwijs. Conciërges

24 19 want taal leren door bewegen is leuker en makkelijker Workshopleider(s) Anja Witteman Beweegimpuls ontwikkelaar en trainer van speel- en beweegprojecten in kinderopvang en onderwijs SBO Het Plankier (Psycho en schrijf) motorisch remedial teacher Groepsleerkracht Eerste kennismaking met de visie op en het ervaren van een succesvolle werkwijze waarbij dans en beweging op succesvolle wijze worden ingezet om taal (VVE) en rekenkundige begrippen aan te leren. Inzage in de thematische speel en beweegkaarten die voor de werkwijze zijn ontwikkeld. Onderzoeken met de relatie tussen bewegen en brein als onderwerp vormen de basis van de visie; leren door beweging is leuker en makkelijker! De visie wordt ondersteund door de theorie van de meervoudige intelligentie, waarbij leren door muziek en beweging behoren tot de acht intelligenties die we kunnen inzetten om te leren. In de praktijk worden taal en rekenkundige begrippen geleerd via bewegen en muziek naast de reguliere aanbieding van de begrippen in taal en/of rekenles. Er is praktijk en theorie naast elkaar, want leren door bewegen daar kun je niet bij blijven zitten! Er is een presentatie, een voorbeeldles videomateriaal en we gaan zelf aan het ontwerpen voor jouw thema. Doe kleding aan waarin je makkelijk kunt bewegen en neem je taalthema mee als onderlegger voor het ontwerpen van nieuwe ideeën. Voor speelzaalleidsters, groepsleerkrachten t/m groep 3. Voor vakleerkrachten, werkend met onderbouwgroepen, die nieuwsgierig zijn naar nieuwe ontwikkelingen in domeinen bewegen en taal/bewegen en rekenen

25 20 Wees een bouwvakker in het onderwijs en laat het vooral de kinderen doen Workshopleider(s) Ellen de Gast, Aicha Zakir en Sanae Bargha School: Narcis-Querido Je leert activiteiten om de wil tot samenwerken te stimuleren en onmisbare ingrediënten voor het bouwen aan een optimaal werkklimaat. Het kunnen samenwerken is voor onze leerlingen een basisvaardigheid in een steeds complexer wordende maatschappij. Wie kan samenwerken, vooral met anderen die anders zijn dan wijzelf, heeft meer toekomstkansen. Er zijn natuurlijk veel manieren om een positief werkklimaat te scheppen. Wij hebben ons laten inspireren door de breinvriendelijke principes die Kagan heeft ontwikkeld voor het onderwijs. We illustreren dit met onze eigen praktijkvoorbeelden en laten jullie zelf ervaren hoe een aantal werkvormen werken. Leerkrachten van alle leerjaren

26 21 Leren zichtbaar maken, John Hattie Workshopleider(s) Joost Maarschalkerweerd, trainer/adviseur Bazalt. Je weet wat de kernboodschap van Leren zichtbaar maken is. Je zal op een andere manier naar je klas en school kijken op basis van het werk van John Hattie. Je hebt een leuke werkvorm die je de dag erna kunt gebruiken. Een introductie op het werk van John Hattie. John Hattie is een onderwijswetenschapper. Hij is verbonden aan het Melbourne Education Research Institute en de Universiteit van Melbourne. Hij deed inmiddels meer dan 1000 meta-analyses van onderwijsonderzoeken waarbij van leerlingen wereldwijd gegevens zijn verzameld. De uitkomsten van zijn meta-analyses laten je op een andere manier kijken naar jouw onderwijs, professionele ontwikkeling en opbrengsten. Het werk van Professor Hattie, Leren zichtbaar maken, richt zich op de kern van ons werk: de impact van ons onderwijs op het leren van leerlingen vergroten. Niet met een aparte methode, lessen of andere ingrijpende veranderingen. Maar door: - Te kijken naar jouw onderwijs door de ogen van de leerling; - De impact die jij hebt in beeld te brengen; - De leerling een liefde voor leren bij te brengen. Tijdens de workshop zul je een aantal keren zelf actief aan de slag gaan, gebruiken we verschillende werkvormen en kijken we naar een video. Leerkrachten en MT

27 22 Laat leerlingen werken met de technologie van de toekomst! MaakOnderwijs 3D printing in de klas - Workshopleider(s) Kathelijn Rombaut MaakOnderwijs ABC Onderwijsadviseurs Doel van de middag is het inspireren van leerkrachten zodat ideeën direct mee kunnen worden genomen de klas in. Tijdens deze workshop krijg je achtergrondinformatie over een 3D printer: wat kun je ermee, hoe verandert deze techniek de wereld en wat heeft dat straks voor gevolgen voor de leerlingen die nu in de klas zitten. Hoe ziet het programma MaakOnderwijs er uit? Leren door doen en dat gebeurt dus ook in deze workshop. Je gaat zelf achter de computer kijken hoe je een bestandje kunt vinden en hoe je iets kunt ontwerpen. Door met elkaar samen te werken en kennis en ontdekkingen te delen, wordt direct inzichtelijk wat het effect van dit lesprogramma ook in de les kan zijn. Deze workshop is geschikt voor iedereen die meer wil weten over de 3D printer of die met leerlingen wil werken met een 3D printer in de klas

28 23 KIJK! registratie groep 1-2 Geen verkooppraatje, maar delen van ervaringen uit de praktijk Workshopleider(s) Bauk van Wijk, IB Leonardo da Vinci school Werkwijze Na deze workshop heb je een indruk of je op jouw school de KIJK! registratie in zou willen voeren als ontwikkelingsvolgmodel voor (peuters en) kleuters. Deze workshop is een introductie voor scholen die op zoek zijn naar een digitaal ontwikkelingsvolgmodel voor jonge kinderen. Met KIJK! observeer je de ontwikkeling van kinderen in al zijn facetten. Daardoor krijg je een compleet beeld van de ontwikkeling. Je kunt ontwikkeldoelen verbinden aan werkvormen in de praktijk. Programma onderdelen: - Een kijkje in het systeem; - Kalenderleeftijd en ontwikkelingsleeftijd; - De praktijk van het registreren: hoe en wat? - Objectief observeren, kan dat? - Wat is de (tijds)investering en wat levert het op? - Contact met ouders. Presentatie op het digibord. In tweetallen bekijken van rapportages van echte kinderen. Inzage in praktijkwerkboeken. Dialoog over de investering en de gebruiksmogelijkheden. IB ers, onderbouwcoördinatoren, leerkrachten groep 1-2 die op zoek zijn naar een (digitaal) ontwikkelingsvolgmodel voor kleuters (en peuters)

29 24 Hoe pak ik dat nou aan? Passend onderwijs in een kleuterklas Workshopleider(s) Gonnie Roekevisch, Westerparkschool Amsterdam Leerkracht groep 1-2. Werkwijze Minimaal aantal Maximaal aantal De deelnemer is geprikkeld, geïnspireerd en heeft hopelijk nieuwe ideeën en/of handvatten om de volgende dag in de dagelijkse praktijk toe te passen. Door de wet passend onderwijs, zullen we steeds meer kinderen met opvallend gedrag in de klas krijgen. Hoe pak je dat nou aan als leerkracht van groep 1-2? Ik heb zelf 10 jaar gewerkt in de kinderpsychiatrie en werk nu al weer meer dan 10 jaar als kleuterjuf. In al die jaren heb ik veel kennis en vaardigheden opgedaan om juist met die lastige kinderen om te gaan. Tijdens deze workshop wil ik die graag met jullie delen. Aan bod komen: - Jij! De leerkracht van groep 1-2; - Ontwikkelingstaken van de kleuter; - Trainen van vaardigheden bij kleuters; - Klassenmanagement; - Middelen die je in kunt zetten; - De Vreedzame school. Een presentatie afgewisseld met coöperatieve werkvormen. Leerkrachten van groep 1-2, IB ers en directieleden

30 25 Hoe verbind ik theorie met praktijk? Handelen en begeleiden aan de hand van vuistregels Workshopleider(s) Kirsty van der Kolk, Universitaire Pabo van Amsterdam (student-assistent) De deelnemer kan na de workshop: - Theoretisch uitleggen wat vuistregels zijn; - Vuistregels opstellen door de juiste verbindingen te maken; - Studenten begeleiden door verbindingen te maken met theorie en praktijk; - Meer bewust worden van het nut van vuistregels en dit in de praktijk gaan toepassen. Theorie m.b.t. het begrip vuistregels die op opleidingen, zoals de Universitaire Pabo, worden gehanteerd en opgesteld om studenten te begeleiden. Aan de hand van behapbare stappen oefenen met het opstellen van krachtige vuistregels. Gedachten uitwisselen met mede. De workshop is met name geschikt voor opleiders en mentoren. Natuurlijk is het ook waardevol voor leerkrachten en directeuren, omdat het een manier van denken aanreikt, die praktijk verbindt met theorie (en andersom)

31 26 Niet oordelen maar samen doelen stellen Workshopleider(s) Arnie Schuil, directeur OBS Corantijn Carolien Smalley, leerkracht en BoCo OBS Corantijn Je krijgt inzicht in een andere manier van rapporteren naar ouders en krijgt handvatten hoe het educatief ouderschap, met ouder én kind, vormgegeven kan worden. Geen tien minutengesprekken meer met eenrichtingsverkeer, maar gesprekken waarbij, met de leerling erbij, gesproken wordt over wat de leerling al kan en wat er nodig is om doelen, die we samen opstellen, te gaan halen. Presentatie over de manier waarop de gesprekcyclus met ouders en kind over de ontwikkeling van het kind bij ons op school vormgegeven wordt en de samenhang met het portfolio en de leerlijnen. Naast de presentatie ga je zelf in groepjes ervaren hoe het is om op deze manier in gesprek te gaan over de ontwikkeling van een leerling. Je krijgt het format voor de gesprekscyclus en desgewenst een voorbeeld van de leerlijnrupsen (hiermee houden de kinderen hun eigen leerlijn bij in het portfolio) Directie, IB ers en leerkrachten

32 27 Vooral buiten de lijntjes kleuren (21st century learning & skills) Workshopleider(s) Henk Lamers, In de inspiratiesessie wordt kennisgemaakt met 21st century skills aan de hand van blokken informatie en met een aantal skills d.m.v. coderingsactiviteiten. Deelnemers hebben een beeld van 21st century skills en 21e eeuws leren en hebben zicht op de impact op hun beroepsuitoefening. De samenleving waarin we leven ondergaat een transformatie. Niets nieuws onder de zon als we terugkijken in de tijd. Het dichtstbij op de tijdlijn liggen verschuivingen van landbouw- naar de industriële samenleving en vervolgens naar de huidige kennis- of informatiesamenleving. Deze maatschappelijke veranderingen hebben in elk geval één gemeenschappelijk kenmerk: ze hebben enorme invloed op de manier waarop we leven, leren en werken. Vooral door de opkomst van informatie- en communicatietechnologie (ict) krijgt de huidige kennissamenleving meer en meer vorm. Als gevolg van deze ontwikkeling en de uitvloeisels daarvan is het noodzakelijk dat leerlingen en studenten de kans wordt geboden zich de juiste vaardigheden eigen te maken. Vaardigheden en competenties die nodig zijn om goed in de kennissamenleving te kunnen functioneren, te kunnen werken en om zich levenslang door te kunnen ontwikkelen: 21st century skills. Het gedachtegoed van Luc Stevens (relatie, autonomie en competentie) en internationale ontwikkelingen vormen leidraad voor de inhoud van de workshop. Gericht op leerkrachten/ docenten en management. In principe altijd minimaal 2 personen van een school. 15 Onbeperkt 29

33 28 Bewegingsonderwijs in de speelzaal in 2015 Workshopleider(s) Wim van Gelder eigenaar van Scholings- en adviesbureau Van Gelder in Beweging. Coördinator van en docent aan de 2-jarige opleiding tot MRT-er aan Hogeschool Inholland. Medeauteur van de methode Basislessen bewegingsonderwijs. Minder gedoe en meer kwaliteit. Een workshop ter inspiratie, vol met ideeën en met mogelijkheden om het gedoe te verminderen. Leerkrachten vinden bewegen en spelen belangrijk, maar veel initiatieven stranden op ontbrekende randvoorwaarden. Gym = gedoe. De meeste kleuters in Nederland krijgen les in een speelzaal. De kleine ruimte en gebrek aan materialen met soms grote groepen stelt leerkrachten van groep 1 en 2 voor een lastige taak. Deze workshop gaat in op de vele mogelijkheden die er (toch) zijn. Aan de hand van videobeelden komen de volgende uitgangspunten aan bod: Alle kinderen bewegen; De activiteiten zijn op vele niveaus uitvoerbaar; Uitdagende situaties waarin kinderen zelfstandig kunnen bewegen en spelen; Vernieuwende activiteiten als: hindernis-/bobbelbanen. Er is aandacht voor diverse zaalgrootten en vormen en de diversiteit van de aanwezige materialen. Groepsleerkrachten 1/2 en vakleerkrachten bewegingsonderwijs

34 29 Freerunning Workshopleider(s) Workshopleider: Bastiaan Goedhart Vakleerkracht bewegingsonderwijs basisschool de Lunetten Docent Bewegingsonderwijs Pabo Haarlem Scholings- en adviesbureau Goedhart in Beweging Een workshop over de vele mogelijkheden van freerunning voor alle kinderen. Freerunning kan een zeer boeiende activiteit zijn voor alle kinderen van de basisschool. Van kleuter tot groep 8, van onhandige en bange kinderen tot aan motorisch begaafde kinderen. In deze workshop aandacht voor freerunning in de gymzaal en buiten (op het schoolplein). Veel beelden van inspirerende en toegankelijke freerun situaties in de zaal. En antwoord op vragen over de randvoorwaarden, methodische opbouw, sociale druk, veiligheid en meer. Groepsleerkrachten 1 t/m 8 en vakleerkrachten bewegingsonderwijs

35 30 Stoeispelencircuit Workshopleider(s) Workshopleider: Bastiaan Goedhart Vakleerkracht bewegingsonderwijs basisschool de Lunetten Docent Bewegingsonderwijs Pabo Haarlem Scholings- en adviesbureau Goedhart in Beweging In deze praktijkworkshop staat een stoeispelencircuit centraal voor de groepen 5 tot en met 8. Maar een groot aantal spelen is ook voor andere leeftijdsgroepen interessant. Centrale vragen zijn o.a. hoe bewaakt de (vak)leerkracht het plezier, welke regels zijn wanneer belangrijk, hoe bewaak je de (sociale) veiligheid en hoe kun je binnen de spelen differentiëren? Stoeispelen aanbieden aan kinderen, de ene leerkracht geniet van het vooruitzicht, de andere ziet er tegenop. Stoeispelen worden over het algemeen weinig aangeboden, terwijl veel kinderen stoeivormen geweldig vinden. Stoeien is een oeroude grondvorm van bewegen en kan richting geven de intrinsieke motivatie van kinderen om krachten te meten, lichamelijk contact te maken en bovenal plezier te ervaren in bewegen. Groepsleerkrachten 5 t/m 8 en vakleerkrachten bewegingsonderwijs

36 31 Digiborden in de onderbouw (Aan de slag met het touchscreen in de kleutergroep) Workshopleider(s) Marloes de Vetten Heutink ICT Aan het einde van de workshop hebben de kleuterleerkrachten een tal van eenvoudige inspirerende ideeën gekregen over hoe het bord ingezet kan worden in de kring, kleine kring en de werkles. We maken hierbij gebruik van de HDbordsoftware. Bij het werken met een touchscreen bij de kleuters gaat het om interactiviteit, waarbij we de kleuters betrekken in het leerproces. Tijdens de workshop krijgt u praktische en interactieve voorbeelden die zo in de les zijn toe te passen. Tevens krijgt u tips en ideeën hoe u het werken met een digibord bij de kleuters aan kunt pakken. We gaan uit van een actueel thema, zodat u er morgen direct mee aan de slag kunt. Leerkrachten onderbouw

37 32 Omgaan met verschillen is uitgaan van verschillen; over didactische en pedagogische differentiatie als kern van goed onderwijs Spreker Inhoud lezing Prof. dr. Ron Oostdam, lector Maatwerk in Leren en Instructie en onderzoeksdirecteur van het Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam; hoogleraar Onderwijsleerprocessen bij de Universiteit van Amsterdam Wie voor de klas staat ervaart dat de samenstelling van de schoolpopulatie diverser wordt en dat de verschillen tussen leerlingen soms groot zijn. Deze ontwikkeling dwingt scholen ertoe om na te denken over onderwijsvormen die beter aansluiten bij de onderwijsbehoeften en ontwikkelingskansen van individuele leerlingen. In algemene zin gaat het dan om het verzorgen van onderwijs op maat. Maatwerk kan gedefinieerd worden als: het afstemmen van de onderwijsleersituatie op verschillen tussen leerlingen. Dat klinkt simpel, maar is lastig te realiseren in de weerbarstige alledaagse hectiek van het onderwijs. Voor het leveren van maatwerk is zowel een goede didactische als pedagogische differentiatie van belang. Het gaat dan niet alleen om het differentiëren in leerdoelen, leerstof en leertijd, maar ook om de pedagogische vaardigheden en tact waarmee het leerproces van individuele leerlingen wordt begeleid, ondersteund en gestimuleerd. Dat vraagt om een andere manier van kijken naar leerlingen, de bereidheid om het onderwijs af te stemmen op onderlinge verschillen, en een kritische evaluatie van de eigen manier van lesgeven. Nog te vaak wordt de problematiek van tegenvallende prestaties vooral toegeschreven aan het disfunctioneren van een leerling en niet aan dat van de leraar of het gegeven onderwijs. In deze presentatie wordt ingegaan op factoren die van invloed zijn op het onderwijsleerproces van leerlingen en hun leerprestaties. Daarbij gaat de aandacht met name uit naar de fundamentele rol van de leraar in het realiseren van een motiverende leeromgeving. Het denken en doen van leraren en de kwaliteit van hun pedagogisch-didactisch handelen is immers doorslaggevend voor het verzorgen van goed onderwijs. 34

38 Iedereen

39 33 It s CHANGE DAY : Meer werkplezier en energie voor jou! Workshopleider(s) Jolanda Kluijfhout van ChangeDAY Ik heb afgelopen schooljaar bij 3 scholen van AWBR een project in het kader van werkplezier en energie begeleid. Het was een ontdekkingsreis naar je energiebronnen en jezelf beter leren kennen. Vervolgens hoe je ervoor zorgt dat je meer in je kracht staat. Ieder voor zich, want werkplezier beleven is voor iedereen anders. En werkplezier blijft naast een beleving ook een werkwoord! Kennis over en acties voor meer werkplezier en energie! De deelnemer heeft inzicht in de 7 bronnen van werkplezier. De deelnemer kan zijn eigen werkplezier analyseren. De deelnemer heeft concrete handvatten om zijn werkplezier en energie te vergroten. Werkwijze We gaan geen enkel moment achterover zitten, maar aan de slag! Het wordt een interactieve workshop, waarbij jíj centraal staat, en het delen van inzichten en ideeën je inspireren en je in actie gaan brengen. Alle leerkrachten en ondersteuners van AWBR Is dit interessant voor jou? Wil je meer inzicht in jouw energiebronnen? Wens je handvatten om méér in je kracht te staan? Merk je dat je batterij niet vanzelf weer oplaadt? Ben je nieuwsgierig, vindingrijk en wil je dit met anderen delen? Kom dan naar deze workshop!

40 Adressen OBS Joop Westerweel Balboaplein 44 Maranathakerk Cabotstraat 33 (schuin tegenover Joop Westerweelschool) 37