Woord vooraf. Georges Van Keerberghen Voorzitter STEUNPUNT GROENE ZORG VZW JAARVERSLAG

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2010

2 Woord vooraf In 2010 was Steunpunt Groene Zorg vzw aan zijn zevende werkjaar toe. Met enige fierheid presenteer ik u het verslag van de werking gedurende dat jaar. Voor het zoveelste jaar op rij kan Steunpunt Groene Zorg grafieken met opgaande lijnen publiceren. Die opgaande lijnen verwijzen naar meer land- en tuinbouwers die de stap zetten om mensen uit kwetsbare groepen een kans te geven op hun bedrijf, meer hulpverleners die enthousiast uitkijken naar een nieuw perspectief voor hun cliënt, meer hulpboeren die in ons landelijk Vlaanderen op adem kunnen komen. Meer dan met het succesverhaal is Steunpunt Groene Zorg begaan met de keerzijde ervan. Tegenover die groei staat immers een engagement om betere systematiek te brengen in de opvolging en begeleiding van de samenwerking tussen landbouw en welzijn op het terrein. Stilaan verlaat het initiatief zijn pioniersfase en breekt het moment aan om de opgebouwde expertise te integreren in een gestructureerder aanbod. Dit kader moet preciezer aangeven binnen welke randvoorwaarden zorgboerderijen op een kwaliteitsvolle wijze het hulpverleningsproces kunnen stimuleren. Samen met zorgboer(inn)en en hulpverleners moeten we die randvoorwaarden in kaart brengen. Steunpunt Groene Zorg heeft de ambitie zich verder te ontwikkelen als hét kennis- en expertisecentrum op het gebied van zorgboerderijen in Vlaanderen. Het meent op die manier een wezenlijke rol te kunnen spelen in de opbouw van een inclusieve samenleving. Het hoopt daarom op de noodzakelijke erkenning en ondersteuning vanuit het beleid. Georges Van Keerberghen Voorzitter 2

3 1. Historiek Op 20 januari 2004 werd Steunpunt Groene Zorg officieel gelanceerd. De initiatiefnemers waren Boerenbond, Groep KVLV en Cera. Deze organisaties hadden tijdens de voorgaande jaren elk hun eigen expertise opgebouwd rond deelaspecten van Groene Zorg. In de aanloop naar de opstart hadden de oprichters in 2003 een voorbereidende studie uitgevoerd over de haalbaarheid en opportuniteit van Groene Zorg en een ondersteunend servicepunt. Zowel qua vragen vanuit de welzijnssector als qua land- en tuinbouwbedrijven die bereid blijken om personen op te vangen, bleek Groene Zorg van bij de start een schot in de roos. De invoering van een Vlaamse subsidie voor zorgboerderijen einde 2005 betekende een belangrijke nieuwe hefboom voor Groene Zorg. Het aantal zorgboerderijen bleef toenemen en ook de vraag vanuit welzijnvoorzieningen groeide voortdurend. Dankzij middelen die de provinciebesturen daarvoor vrijmaakten, werd vanaf 2006 sterker ingezet op de uitbouw van een dienstverlening op provinciaal niveau. Deze dienstverlening is gericht op het samenbrengen van vraag en aanbod en was al sinds 2002 in een PDPO-project door Groene Zorg Oost-Vlaanderen uitgetest. In 2010 werd de trend van een toenemend aantal vragen en gelukkig ook een stijgend aanbod aan zorgboerderijen, onverminderd doorgezet. Gelijktijdig werkte Steunpunt Groene Zorg verder aan betere randvoorwaarden voor de samenwerking tussen landbouw en zorg. De Kwaliteitsgids Groene Zorg, die in 2007 werd opgemaakt, bundelde de ervaring van de eerste werkingsjaren in een handleiding voor wie wil starten met een zorgboerderij of ermee wil samenwerken. De inzichten uit de Kwaliteitsgids werden tijdens de daaropvolgende jaren uitgediept en gedifferentieerd naargelang de doelgroepen en sectoren waarmee op de zorgboerderij wordt samengewerkt. Verdere stappen in de optimalisering van de samenwerking tussen zorgboerderij en voorziening werden sectorgericht aangepakt. Sinds de uitgave van de Kwaliteitsgids is de aandacht voor een kwaliteitsgerichte samenwerking op de zorgboerderij een onverminderd werkingspunt van Steunpunt Groene Zorg gebleven. Ook in 2010 was dit het geval met de uitwerking van het thema omgaan met vertrouwelijke informatie op de zorgboerderij, met de voorbereiding van het Interregproject Samen TeRug de boer Op en met de registratie van de aanvragen vanuit de onderwijssector. 2. Visie en missie Door de term "Groene Zorg" te lanceren, willen we de nadruk leggen op verschillende aspecten: Groene Zorg benadrukt de meerwaarde die land- en tuinbouw kan bieden aan de klassieke zorgverlening. Groene Zorg legt de nadruk op een vraaggedreven zorgverlening in een 'groene' context. Groene Zorg doet een sterk appél op de motivatie en de sociale bewogenheid van de bedrijfsleider en zijn familie. Groene Zorg legt de nadruk op de grote diversiteit aan mogelijkheden en formules. Groene Zorg suggereert een zee van mogelijkheden en nieuwe kansen door twee sectoren met elkaar te verbinden. 3

4 Steunpunt Groene Zorg vzw is een initiatief van Cera, Boerenbond en groep KVLV. Bij de oprichting kreeg het steunpunt als hoofdopdrachten: - Samenwerken met overheid om tot regelgeving te komen en het creëren van goede randvoorwaarden - Uitbouwen van een kenniscentrum - Informeren - Inventariseren van vraag en aanbod - Netwerkvorming, ontmoetingsplaats creëren - Individueel begeleiden van land- en tuinbouwbedrijven en zorgvoorzieningen - Aanbieden van vorming voor land- en tuinbouwbedrijven Bij de uitvoering van deze opdrachten hebben we speciale aandacht voor het verbindingsproces van de land- en tuinbouwsector met de zorgsector. In 2005 kreeg het steunpunt een nieuwe opdracht nl. screening en matching: het gericht afstemmen van vraag en aanbod konden we opzetten met de steun van de provincies Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant. In 2006 werd ook een samenwerking met de provincie West-Vlaanderen opgezet. Sinds 2008 is Steunpunt Groene Zorg medepartner van Steunpunt Welzijn en de Centrale van de Landelijke Gilden in het project Groene Zorg Oost- Vlaanderen. 3. Organisatiestructuur Algemene Vergadering De Algemene Vergadering is samengesteld uit ten minste 9 leden die elk afgevaardigd zijn vanuit een van de 3 stichtende organisaties: Boerenbond, Groep KVLV en Cera. Daarenboven telt de Algemene Vergadering ook toegetreden leden. Het gaat om vertegenwoordigers van het relatienetwerk van Steunpunt Groene Zorg, zijnde zorgboer(inn)en, hulpverleners, directieleden uit de welzijnssector, vertegenwoordigers van koepel- en belangenorganisaties en vertegenwoordigers van de betrokken overheden van land- en tuinbouw, welzijn en onderwijs. De toegetreden leden hebben geen stemrecht. Leden: Franky Depickere en Heidi Loos namens Cera Sonja De Becker, Christian Stivigny, Georges Van Keerberghen en Joris Van Olmen namens Boerenbond Carla Durlet, Griet Robberechts, Monique Swinnen en Chris Van Hoof namens Groep KVLV Op 13 oktober 2010 nam Griet Robberechts ontslag uit de Algemene Vergadering. De Raad van Bestuur aanvaardde op 15 december 2010 de schriftelijke kandidatuur van Leen Neirinck, directeur Zorg bij Landelijke Thuiszorg, als lid van de Algemene Vergadering namens Groep KVLV. Eveneens op 15 december 2010 aanvaardde de Raad van Bestuur de schriftelijke kandidatuur van Stéphanie De Smet, programmacoördinator medisch-sociaal bij Cera, als lid van de Algemene Vergadering namens Cera. 4

5 Toegetreden leden Algemene Vergadering: Anke Aelen, Karine Beckers, Gard Bemelmans, Arnold Boonaert, André Bouwen, Rita Brauwers, Daniëlle Colsoul, Peter Dauwe, Anita De Coster - Baeyens, Gudrun Denhaen, Carlos Desmyter, Joost Dessein, Johan en Nadia Devreese-Meziane, Paul Gevaert, Swa Janssens, Guido Maertens, Christiaan Pauwels, Peter Reynders, Michael Roebben, Kathleen Schellemans, Diane Serneels, Ilse Sukle, Jan Tibo, Johan Truyens, Griet Van Bauwel, Katrien Van den Broucke, Eddy Van den Hove, Hilde Vanderlinden, Hilde Van de Werf, Roel Van de Wygaert, Jean-Marie Vandewaetere, Jan Vanhaelen, Jan Van Winghem, Els Verstraeten, Yves Wuyts De leden van de Algemene Vergadering komen minstens eenmaal per jaar samen. Op 17 juni 2010 werd de Algemene Vergadering (enkel leden) bijeengeroepen voor de goedkeuring van het Jaarverslag en de Rekening 2009 en de goedkeuring van de Begroting Raad Van Bestuur: De leden van de Raad van Bestuur worden benoemd door de Algemene Vergadering. De samenstelling zag er begin 2010 als volgt uit : Voorzitter : Georges Van Keerberghen Ondervoorzitter : Griet Robberechts Secretaris : Chris Van Hoof Penningmeester : Joris Van Olmen Leden : Peter Dauwe, Joost Dessein Op 13 oktober 2010 kondigde ondervoorzitter Griet Robberechts haar ontslag aan. Op 15 december 2010 kondigde Joost Dessein zijn ontslag uit de Raad van Bestuur aan. Beide ontslagen zullen voorgelegd worden aan de Algemene Vergadering in De Raad van Bestuur vergaderde op volgende data: 17 februari april juni oktober december 2010 Medewerkers en hun taakverdeling: De administratieve ondersteuning van Steunpunt Groene Zorg wordt verzekerd door Maria Coenen. Els Roelof coördineert de koppeling van zorgvraag en aanbod in de provincie West- Vlaanderen. Willem Rombaut volgt de algemene werking en de overkoepelende dossiers op. Daarnaast verzorgt hij de koppeling van zorgvraag en -aanbod in de provincie Antwerpen. Hilde Weckhuysen coördineert de koppeling van zorgvraag en -aanbod in de provincies Vlaams-Brabant en Limburg. Mieke Braet coördineert de Oost-Vlaamse werking. Zij is personeelslid van Steunpunt Welzijn vzw, een van de drie promotoren van de projectwerking Groene Zorg Oost- Vlaanderen. 5

6 Els, Willem, Hilde en Mieke komen maandelijks samen in een werkoverleg waarop zowel de provinciale als de algemene werking besproken en voorbereid wordt. Maatschappelijke zetel: Diestsevest Leuven tel (016) fax (016) Werksecretariaat: Remylaan 4b 3018 Wijgmaal tel (016) fax (016) website: 4. Uitbouw Steunpunt Groene Zorg in 2010 Vlaamse Overheid Steunpunt Groene Zorg streeft ernaar de eigen werking op een structurele wijze gefinancierd te krijgen vanuit het Beleidsdomein Welzijn van de Vlaamse overheid. In het voorjaar 2010 werd daartoe contact gezocht met het vernieuwde kabinet Welzijn. Er waren overlegmomenten op het kabinet op 14 januari en 11 mei. Daarbij presenteerde Steunpunt Groene Zorg zich als een expertisecentrum dat zich toelegt op 4 functies: kennis, vorming en informatie, belangenbehartiging, dienstverlening. Het belang van een partnerschap met het Beleidsdomein Welzijn werd onderstreept omwille van de nood aan een ondersteunende werking in de richting van meer kwaliteitszorg op de zorgboerderij. Voor 2011 kon het kabinet geen financiering in het vooruitzicht stellen omwille van de budgettaire krapte. Het kabinet stelde wel de vraag naar aanvullende cijfergegevens die de werking van zorgboerderijen beter in kaart kunnen brengen. Eind 2008 vroeg en verwierf Steunpunt Groene Zorg een erkenning als diversificatiepunt in het kader van de herstructurering van de suikersector. Die erkenning gold tijdelijk, voor een periode van 21 maanden, met ingang van 1 januari Voor de werkingsperiode 2010 (afgesloten op 30/09/2010) kreeg het steunpunt een bedrag van ,80 euro uitbetaald. Sinds 1 oktober 2010 is er geen Vlaamse financiering voor de werking van Steunpunt Groene Zorg. Provinciale overheden Antwerpen Het project dat in het kader van het Programmeringsdocument voor Plattelandsontwikkeling (PDPO) voor 2009 was goedgekeurd, werd afgewerkt in het voorjaar De voornaamste financieringsbron was de uitvoering van het sociaal project waarvoor euro werd goedgekeurd door de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen. Limburg Een nieuw PDPO-project, ingediend in het najaar 2009, werd goedgekeurd. Inhoudelijk richt zich dit op de ondersteuning van BuSO-scholen in de samenwerking met zorgboerderijen. Ook de uitwerking van dossiers over Omgaan met vertrouwelijke informatie en Goed verzekerd op de zorgboerderij gebeurde deels via dit project. 6

7 De werkingssubsidie op naam van euro (begroot vanuit landbouw en welzijn) werd opgetrokken tot een bedrag van euro. De provinciale stuurgroep kwam samen op 1/02/2010. Oost-Vlaanderen In Oost-Vlaanderen is Steunpunt Groene Zorg samen met Centrale Landelijke Gilden en Steunpunt Welzijn medepromotor van het PDPO-project Groene Zorg Oost-Vlaanderen. Het lopende project liep af op 30/06/2010. Voor de tweede helft van 2010 kon financiering gevonden worden met een subsidie op naam vanwege het Oost-Vlaams provinciebestuur dienst Welzijn (9.000 euro) en een projectbedrag van de Provinciale Landbouwkamer. Er werd ook een goedkeuring bekomen voor de uitvoering van een project voor opvoedingsondersteuning van de Koning Boudewijsstichting ( euro). In het kader van de voorbereiding van het Interregproject STRO werd een toezegging bekomen voor cofinanciering vanuit de provincie. Vlaams-Brabant De werkingssubsidie vanuit sociale economie en welzijn bedroeg euro. De stuurgroep kwam samen op 25/01/2010. Er werden voorbereidingen getroffen om vanaf 2011 freelance medewerkers in te zetten in de regio Pajottenland. Het provinciebestuur zegde toe voor een cofinanciering van het Interregproject STRO. West-Vlaanderen In 2009 sloot Steunpunt Groenen Zorg een overeenkomst af met het provinciebestuur waarbij deze laatste zich tot 2012 engageerde voor een jaarlijkse financiering voor een bedrag van euro om de werking in West-Vlaanderen verder uit te bouwen. Op 17/03/2010 en 20/10/2010 was er telkens stuurgroepvergadering. Er was ook overleg met de kabinetten en de administraties Welzijn, Landbouw en Economie in functie van de cofinanciering voor het op handen zijnde Interregproject STRO. 7

8 5. Werking 2009 a) individuele begeleiding Land- en tuinbouw(st)ers Eind 2010 telde Steunpunt Groene Zorg 595 actieve zorgboerderijen in Vlaanderen. Over het ganse jaar groeide het aanbod aan actieve zorgboerderijen met 121 (d.w.z. elke week meer dan 2 nieuwe zorgboerderijen). De meeste actieve zorgboerderijen zijn professionele land- en tuinbouwbedrijven in hoofd- of nevenberoep (82%). Enkel deze kunnen een subsidie als zorgboerderij ontvangen vanwege het Departement Landbouw en Visserij. Van de actieve zorgboerderijen zijn er 108 niet erkend als landbouwbedrijf (paardenmanège, hobbyboer, tuinaannemer, ). Het aandeel van deze niet-subsidiabele zorgboerderijen in het totale aanbod is in stijgende lijn. 18% van de zorgboerderijen behoort tot deze categorie. Eind 2009 was dit nog 13%. Een aantal zorgboerderijen gaf in de loop van 2009 te kennen dat ze hun engagement wilden beëindigen. Hierdoor verminderde het aanbod voor 2010 met 33 zorgboerderijen, waarvan 26 subsidiabele en 7 niet-subsidiabele. Grafiek 1 8

9 Grafiek 2 De kaart met de spreiding van het aantal zorgboerderijen over Vlaanderen (zie bijlage 4.1.) geeft de goede spreiding van de zorgboerderijen in het landelijk gebied weer. Toch toont de kaart een aantal blinde vlekken waar weinig of geen zorgboerderijen voorkomen: de Vlaamse Ardennen, een gedeelte van de West- Vlaamse Leiestreek, Klein-Brabant, de oostelijke rand van de stad Antwerpen, een brede kring rondom Brussel, Genk en omliggende gemeenten. Uiteraad vinden we ook in de stedelijke centra geen zorgboederijen. De tweede kaart (bijlage 4.2.) toont de spreiding van de groeiende groep van niet-subsidiabele zorgboerderijen. Die zijn het meest vertegenwoordigd in Zuid- Oost-Vlaanderen en in het Waasland. Bovenop het aantal van 595 actieve zorgboerderijen telde Steunpunt Groene Zorg op 31 december 2010 nog eens 63 kandidaat zorgboerderijen die wel reeds gescreend werden maar nog niet actief zijn geweest. Bijna 4 op 10 van deze nieuwe kandidaten zijn niet-subsidiabele zorgboerderijen. Bij de nieuwe kandidaat zorgboerderijen was er vooraf een bedrijfsbezoek waarbij de motivatie en de zorgmogelijkheden werden onderzocht. 139 kandidaten werden in de loop van 2010 bezocht. Slechts 8 daarvan haakten af. Tabel 1 Aantal gescreende zorgboerderijen in 2010 Antw. Limb. O.-Vl. Vl.-Br. W.-Vl. TOTAAL gescreend subsidiabel gescreend niet-subsidiabel afgehaakt na screening (subs) afgehaakt na screening (niet-subs) NIEUWE ZORGBOERDERIJEN

10 Na het screeningsbezoek krijgen de nieuwe zorgboerderijen ondersteuning bij de opstart van hun eerste overeenkomst. Ook de bestaande zorgboerderijen konden rekenen op een blijvende begeleiding, in het bijzonder wanneer zij een samenwerking opstartten met een voorziening die nog geen ervaring had in de samenwerking met zorgboerderijen. Met het oog op een goede begeleiding van de zorgboerderijen gaan de medewerkers van Steunpunt Groene Zorg geregeld op plaatsbezoek. Dit gebeurt voornamelijk in het kader van de opstart van nieuwe zorgboerderijovereenkomsten of bij bespreking van individuele dossiers. Tabel 2 Aantal plaatsbezoeken in 2010 (zonder kennismakingsbezoeken bij kandidaat zorgboerderijen) Antw. Limb. O.-Vl. Vl.-Br. W.-Vl. TOTAAL opstart ZBO, nieuwe ZB én HV opstart ZBO, nieuwe ZB opstart ZBO, nieuwe HV opstart ZBO administratieve vraag probleembespreking Andere TOTAAL De medewerkers van Steunpunt Groene Zorg brachten 376 plaatsbezoeken op zorgboerderijen. Het aantal plaatsbezoeken steeg met 22% ten opzichte van bezoeken (79%) gebeurden naar aanleiding van de opstart van een nieuwe zorgboerderijovereenkomst. In 95 gevallen was dat omdat het voor de zorgboerderij de eerste maal was dat ze in een samenwerkingsverband met een voorziening stapte. Maar vooral het toenemend aantal hulpverleners dat samenwerkt met zorgboerderijen verklaart de noodzaak van een goede opvolging van de opstartmomenten. Maar liefst 238 plaatsbezoeken (63%) waren er omdat het voor de betrokken hulpverlener de eerste maal was dat hij/zij een zorgboerderijovereenkomst zou begeleiden. Dit cijfer illustreert de zware investering van Steunpunt Groene Zorg in de begeleiding van welzijnswerkers. In de meeste gevallen gaat het nochtans om hulpverleners die actief zijn in een voorziening die reeds eerder met zorgboerderijen samenwerkte. In veel voorzieningen is de samenwerking met een zorgboerderij echter te occasioneel of is de organisatiestructuur er niet op gericht om specialisatie in de samenwerking met zorgboerderijen toe te laten. Hierdoor zijn de meeste zorgboerderijovereenkomsten een nieuwe leerervaring voor de betrokken hulpverlener. Aanwezigheid van een medewerker van Steunpunt Groene Zorg bij opvolgingsen evaluatiegesprekken is eerder uitzonderlijk. In het Jaarverlsag 2009 werd er reeds op gewezen dat de kerntaak van Steunpunt Groene Zorg voor opvolging, bijsturing, ondersteuning en vorming van zorgboer(inn)en steeds meer in het nauw komt. 10

11 Welzijnsvoorzieningen Voorzieningen uit de zorg- en welzijnssector doen voornamelijk beroep op SGZ voor hulp bij hun zoektocht naar geschikte land- en tuinbouwbedrijven om mee samen te werken. Uit grafiek 3 blijkt dat meer dan vier op tien aanvragen voor samenwerking met een zorgboerderij gesteld wordt vanuit een centrum voor leerlingenbegeleiding. Samen met de voorzieningen voor jongerenwelzijn zijn de centra voor leerlingenbegeleiding goed voor 62% van de aanvragen voor een zorgboerderij. Minderjarige jongeren vormen daarmee de voornaamste doelgroep van zorgboerderijen. Voorzieningen uit de sector voor personen met een handicap en uit de geestelijke gezondheidszorg zijn goed voor respectievelijk 15% en 14% van de aanvragen. De resterende 9% van de aanvragen komt voornamelijk van diensten voor gezinszorg en van centra voor algemeen welzijnswerk. Grafiek 3 Tevens vragen de voorzieningen advies over het concreet opzetten van een samenwerking met een land- of tuinbouwbedrijf, het opmaken van een overeenkomst en omkaderingsvoorwaarden zoals verzekeringen, kostenvergoeding voor de zorgboerderijen,. 11

12 b) Inventarisatie van vraag en aanbod Inventarisatie van vraag en aanbod van reeds bestaande Groene Zorg initiatieven is een doorlopende opdracht van het steunpunt. De vraag naar samenwerking met land- en tuinbouwbedrijven geraakt steeds meer ingeburgerd in de welzijnssector. Om het toenemend aantal vragen te begeleiden naar een kwaliteitsvolle samenwerking werd in elke provincie een contactpunt voor dienstverlening opgezet. In 4 van de 5 provincies is daarbij Steunpunt Groene Zorg de organisator. In de provincie Oost-Vlaanderen is het partner. De samenwerking berust op een protocol dat met Steunpunt Welzijn vzw en de Centrale van de Landelijke Gilden vzw in 2008 werd afgesloten. Via bedrijfsbezoeken wordt de aanbodzijde in kaart gebracht. Voor aanvragen vanuit welzijnsvoorzieningen wordt gewerkt met een aanmeldingsformulier. Daarin worden motivatie, hulpverleningsdoelen, verwachtingen en praktische mogelijkheden en beperkingen bevraagd. Op die wijze worden de aanvragers in contact gebracht met de meest gepaste zorgboerderij. Aanvragen voor een zorgboerderij In 2010 ontving Steunpunt Groene Zorg 1013 aanvragen om een samenwerking met een zorgboerderij op te starten. Dit is een stijging met 18% tegenover 2009 en met 57% tegenover De toename is gespreid over alle sectoren. De grootste groei van het aantal vragen situeert zich in de sector onderwijs (+34%) en in mindere mate bij de geestelijke gezondheidszorg (+16%). Het aantal aanvragen uit voorzieningen voor personen met een handicap stagneerde in 2010, na een fikse stijging in (grafiek 4) Tabel 3 toont hoe deze aanvragen verdeeld zijn over de verschillende sectoren van welzijn en onderwijs. Die verhouding is enigszins gewijzigd ten opzichte van % van de aanvragen komt uit de onderwijssector. Dat was twee jaar eerder nog 33%. De sterkere vertegenwoordiging van het aantal aanvragen vanuit onderwijs gaat ten koste van het aandeel van de sectoren bijzondere jeugdzorg (19%) en gehandicaptenzorg (15%). Niettemin is in alle sectoren het absolute aantal aanvragen gestegen, met uitzondering van een status quo vanuit de gehandicaptenzorg. Tabel 4 toont dezelfde cijfers maar dan verdeeld per provincie. West- Vlaanderen blijft de provincie waar de zorgboerderijen het meest interesse oogsten vanuit de welzijnssector. De toename van het aantal aanmeldingen zet zich evenwel in alle provincies door. Net als het jaar voordien was die in 2010 het hoogst in de provincie Oost-Vlaanderen (+32%). (grafiek 5) Opstart van een zorgboerderijovereenkomst De beide tabellen 3 en 4 geven tevens een overzicht van het aantal samenwerkingsverbanden dat tussen zorgboerderijen en voorzieningen werd opgestart. Op 1013 aanmeldingen werden er 662 zorgboerderijovereenkomsten afgesloten. Dat is 65%. In 2009 was dat 61%. Na aftrek van de vragen die niet passen binnen de doelstellingen van een zorgboerderij (categorie niet-relevante vragen ) en van de vragen die naderhand worden ingetrokken door de indieners, haalt Steunpunt Groene Zorg een gemiddelde matchinggraad van 90%. Die matchinggraad verschilt nauwelijks naargelang de subsector. Enkel voor de vragen vanuit voorzieningen uit de categorie Andere ligt de matchinggraad op 12

13 amper 25%. Het aantal aanvragen binnen deze categorie ligt te laag om hieruit stevige conclusies te trekken. Van alle aanvragen is er 18% waarvan de indiener naderhand beslist om toch niet naar de zorgboerderij te gaan. Deze worden ondergebracht in de categorie ingetrokken vragen. Het percentage ingetrokken vragen ligt het hoogst in de sectoren van de bijzondere jeugdzorg (23%), de geestelijke gezondheidszorg (22%) en het algemeen welzijnswerk (21%). Vragen vanuit voorzieningen voor personen met een handicap worden het minst ingetrokken (11%). De meest frequente redenen voor intrekking van de vraag zijn: - de voorziening/zorgvrager kiest toch voor een andere oplossing. - het contact tussen zorgvrager en begeleidende voorziening is verbroken, hetgeen er in de meeste gevallen op wijst dat de motivatie van de zorgvrager uiteindelijk toch niet zo hoog lag. Het verschil in matchinggraad tussen de provincies is t.o.v. voorgaande jaren afgevlakt. In Antwerpen ligt die matchinggraad nog steeds gevoelig lager dan in de andere provincies. In de twee provincies met het grootst aantal aanmeldingen (West- en Oost-Vlaanderen) is de matchinggraad lichtjes gedaald. Het aantal niet-relevante en ingetrokken vragen ligt het hoogst in Vlaams- Brabant (35%) en het laagst in Limburg (22%). Tabel 3 Spreiding van het aantal vragen om samenwerking met een zorgboerderij per sector SECTOR Aantal vragen Niet relevant Ingetrokken Gematcht Gemacht t.o.v. relevant, nietingetrokken Pers. M. handicap % % Geestel. Gezondh % % Bijz. Jeugdz % % Onderwijs % % Thuiszorg 55 5% % Alg Welzijnsw. 33 3% % Andere 9 1% % Totaal % % Tabel 4 Spreiding van het aantal vragen om samenwerking met een zorgboerderij per provincie Provincie Aantal vragen Niet relevant Ingetrokken Gematcht Gemacht t.o.v. relevant, nietingetrokken Antwerpen % % Limburg % % Oost-Vlaanderen % % Vlaams-Brabant % % West-Vlaanderen % % Totaal % % 13

14 Grafiek 4 Grafiek 5 In 2010 werd voor het eerst de leeftijdscategorie van de aangemelde personen geregistreerd. Grafieken 6 en 7 geven een beeld van de leeftijden van aangemelde personen, respectievelijk voor voorzieningen uit de specifieke jongerensectoren en voor voorzieningen uit de andere sectoren. Wat de jongeren betreft lezen we in de grafiek dat de gemiddelde leeftijd van aangemelde jongeren vanuit onderwijs lager ligt dan deze van de aangemelde jongeren uit de bijzondere jeugdzorg. De hoogste piek ligt bij de onderwijsjongeren in de leeftijdsgroep van jarigen. Bij jongeren uit de bijzondere jeugdzorg ligt die in de categorie jarigen. Van de aanmeldingen van voorzieningen voor personen met een handicap is de leeftijdsgroep jarigen het sterkst vertegenwoordigd. Bij de aanmeldingen 14

15 vanuit de andere sectoren is dat de iets oudere leeftijdsgroep van jarigen. De groep van jarigen is relatief sterk vertegenwoordigd bij de aanmeldingen vanuit de thuiszorgdiensten. Grafiek 6 Grafiek 7 TOELICHTING BIJ DE CIJFERS De opmerkelijke toename van het aantal vragen om samenwerking met een zorgboerderij wijst enerzijds op een grote belangstelling voor de Groene Zorgsector. Ze legt anderzijds een belangrijk pijnpunt bloot. Een zorgzame opvolging van de samenwerkingsverbanden tussen zorgboerderijen en welzijnsvoorzieningen is een arbeidsintensieve opdracht. Tegenover de groei van het aantal vragen om een zorgboerderij staat geen evenredige toename van overheidsmiddelen. De medewerkers van Steunpunt Groene Zorg raken steeds meer gekneld tussen de opvang van een stijgende vraag en de noodzakelijke opvolging en evaluatie van de 15

16 zorgboerderijen en van de samenwerkingsverbanden die deze aangaan. De opvolging, bijsturing, ondersteuning en vorming van zorgboeren en boerinnen komt als kerntaak van Steunpunt Groene Zorg steeds meer in het nauw. De groei van het aantal vragen heeft zeker te maken met de toenemende bekendheid van de werking van zorgboerderijen. Toch is er het aanvoelen dat ook andere factoren meespelen. Zo wordt er vaak aangeklopt bij Steunpunt Groene Zorg bij gebrek aan alternatief. Bij andere diensten is alles volzet, zijn er wachtlijsten of past de hulpvraag niet binnen de doelgroep of de doelstellingen. De zorgboerderij wordt dan gepercipieerd als een nieuw aanbod in de zoektocht naar bijkomende opvangcapaciteit. Niet in het minst binnen de jeugdhulpverlening wordt de zorgboerderij wel eens gebruikt als tijdelijke opvang. In die gevallen is het maar de vraag of de zorgboerderij een waardig alternatief kan bieden. Het blijft voor hulpverleners een zoektocht met welke vragen ze wel of niet terecht kunnen op een zorgboerderij. Vaak is de vraag om een opvangplaats een verwachting die sterk leeft bij de omgeving van de zorgvrager. We merken dit vooral bij minderjarige zorgvragers. Ouders die hun zoon of dochter niet meer kunnen motiveren om naar school te gaan, zoeken een alternatief voor opvang wanneer zijzelf uit werken gaan. De justitiële overheid zoekt een alternatief voor een jongere die geen plaats meer vindt in een begeleidingstehuis. Het is voor hulpverleners niet altijd evident de omgeving ervan te overtuigen dat het activeringsaspect de kern uitmaakt van het zorgboerderijconcept. Een ander punt waar zorgvragers en hun begeleiders wel eens mee worstelen is de preciese beeldvorming over wat de activiteit op een zorgboerderij al dan niet kan inhouden. Met de zorgboerderij probeert het steunpunt in de eerste plaats een activerende omgeving aan te bieden. Die omgeving valt niet te omschrijven als een oase van rust waar vrijheid en blijheid kunnen zegevieren. Het gezondmakende karakter van de groene omgeving ligt onder meer in de structuur, discipline en verantwoordelijkheidszin die het gebeuren op de zorgboerderij afdwingt. Een goede inschatting van het verwachtingspatroon van de zorgvrager is een van de cruciale elementen om tot een geslaagde match te komen. Ook zorgboer(inn)en hebben immers elk hun specifieke verwachtingen en het is best dat deze van de zorgvrager daar aansluiting bij vinden. Steunpunt Groene Zorg wordt ook rechtstreeks gecontacteerd door zorgvragers die thuis wonen, al dan niet in ambulante begeleiding. Voor deze groep is het vaak het moeilijkst om een geschikte welzijnsvoorziening als partner te vinden die de opvolging wil doen op de zorgboerderij. Deze problematiek stelt zich voornamelijk bij personen die begeleid zijn geweest in de geestelijke gezondheidszorg. De nazorg na een residentiële opname is meestal beperkt in de tijd. Bovendien is die veelal gefocust op het medische en is ze in handen van een psychiater die niet verbonden is aan een erkende voorziening. De schoorvoetende initiatieven in de psychiatrische thuiszorg niet te na gesproken, blijven ex-psychiatrische patiënten inzake sociale begeleiding veelal in de kou staan. In de provincies Vlaams-Brabant, Limburg en Antwerpen werkt Steunpunt Groene Zorg samen met de Dienst voor Gastopvang van Landelijke Thuiszorg om deze leemte in te vullen. De regionale spreiding van zorgboerderijen, zoals te zien op de kaart in bijlage 4.1., stemt niet bepaald overeen met deze van de zorgvragers. Daar waar 16

17 zorgboerderijen meer voorkomen in het landelijk gebied zijn welzijns- en zorgvoorzieningen eerder geconcentreerd in stedelijke centra. Steunpunt Groene Zorg moet daarom inzetten op een grotere recrutering van kandidaat zorgboerderijen in het randstedelijk gebied. Dat de vraag eerder komt vanuit stedelijke gebieden brengt ons bij het knelpunt van de mobiliteit van de zorgvragers. Dat speelt immers mee in de mate waarin de vragen kunnen ingelost worden. De beperkte mobiliteit van zorgvragers, gecombineerd met de vaak afgelegen ligging van de zorgboerderijen, is wel een van de voornaamste hindernissen van praktische aard bij het tot stand komen van een samenwerking tussen zorgboerderij en hulpboer. De bereikbaarheid van de zorgboerderijen met het openbaar vervoer (veel zorgvragers zijn daarvan afhankelijk) is niet altijd vanzelfsprekend. De bovenstaande matchingcijfers leveren geen informatie over de intensiteit waarmee op de zorgvraag kan worden ingegaan. Zo wordt vooral vanuit CLB s dikwijls een grotere weekinvulling gevraagd dan effectief kan ingelost worden. De voorziening en zorgvrager vragen bv. een dagbesteding voor vijf dagen per week maar uiteindelijk wordt een overeenkomst voor 1 dag per week afgesloten. De verklaring voor deze lagere zorgintensiteit ligt aan : - de beperktheid van het aanbod (de zorgboerderij is op andere dagen reeds actief of een te hoge bezettingsgraad zet teveel druk op de uitvoering van de bedrijfswerkzaamheden), - de noodzaak om, zowel bij zorgvragers als bij begeleidende instanties, het beeld en het verwachtingspatroon bij te sturen en voor de zorgvrager haalbare doelstellingen voorop te stellen. Evenmin leren de cijfergegevens ons iets over de effectieve duurtijd van de afgesloten overeenkomsten. Het steunpunt heeft trouwens geen sluitend zicht op de mate waarin zorgboerderijovereenkomsten die voor een bepaalde duur zijn afgesloten volledig worden uitgevoerd. Uit informele contacten met zorgboerderijen en hulpverleners weten we dat er, zeker wat de schoolvervangende samenwerkingen betreft, frequent voortijdig wordt afgebroken. Een systematische melding van de vroegtijdige beeindigingen is er niet. Een onderzoek naar de omstandigheden van deze stopzettingen zou relevante inzichten opleveren omtrent de succesfactoren van de zorgboerderijwerking. Niet alle 595 zorgboerderijen zijn effectief beschikbaar. Een groot deel van de zorgboerderijen kiest ervoor om geen bijkomende vragen te aanvaarden. Het gaat om zorgboerderijen die één of meer langlopende overeenkomsten hebben met een hulpboer en zijn begeleidende voorziening. Zij zijn niet beschikbaar om de toeloop van nieuwe aanvragen in te vullen. Nog steeds botst Steunpunt Groene Zorg op land- en tuinbouwbedrijven die reeds lange tijd samenwerken met een welzijns- of zorgvoorziening maar pas nu ontdekken dat ze daarvoor een subsidie kunnen aanvragen. In regel zijn met de sociale wetgeving blijkt, naast de subsidie die ze kunnen bekomen, voor land- en tuinbouwers een doorslaggevende motiverende factor om met de zorgboerderijovereenkomst te werken. Als belangrijke randbedenking geven we mee dat de cijfers van grafieken 3 t.e.m. 7 enkel betrekking hebben op het aantal vragen dat tussen 1 januari en 31 december 2010 bij Steunpunt Groene Zorg is binnengekomen. 17

18 Sommige voorzieningen leggen rechtstreeks contact met een zorgboerderij die ze kennen en passeren met hun vraag niet bij SGZ. Deze vragen zijn bijgevolg niet opgenomen in de registratie van SGZ. Evenmin zijn de zorgvragers die reeds vόόr 1 januari 2010 naar de zorgboerderij gingen en dat in de loop van 2010 zijn blijven doen, in de bovenstaande cijfers opgenomen. In de groep van reeds lopende samenwerkingsverbanden ligt het aandeel van hulpboeren die via een voorziening voor personen met een handicap of voor geestelijke gezondheidszorg naar de zorgboerderij gaan, relatief hoger. De meeste vragen vanuit die voorzieningen hebben betrekking op volwassenen. Bij de groep van volwassenen duurt de samenwerking gemiddeld langer dan bij de groep van jongeren. Dat maakt dat de groep van volwassen hulpboeren een relatief groter aandeel van het totaal aantal zorgdagen op de zorgboerderijen inneemt dan de groep van jongeren. c) samenwerken met overheid om tot regelgeving te komen en het creëren van goede randvoorwaarden Het wegwerken van knelpunten voor de organisatie van Groene Zorgactiviteiten, was ook in 2010 één van onze prioriteiten. Steunpunt Groene Zorg werkte aan: - de regelgeving ter subsidiëring van zorgboerderijen - de verzekeringspositie bij de organisatie van Groene Zorg - overleg met de welzijns- en onderwijssector voor de toepassing van de principes van de Kwaliteitsgids Groene Zorg - andere initiatieven inzake belangenbehartiging Regelgeving subsidie voor zorgboerderijen Ook in 2010 bleef een goede begeleiding en opvolging van de aanvraagdossiers voor subsidies noodzakelijk. Dit was zeker het geval bij de meer dan 120 nieuwe zorgboerderijen die in de loop van 2010 voor de eerste keer een zorgboerderijovereenkomst afsloten. Steunpunt Groene Zorg bleef evenwel ook voor de meer ervaren zorgboerderijen alsook voor de welzijnsvoorzieningen hét aanspreekpunt voor correcte informatie. Omwille van de vertrouwensrelatie die Steunpunt Groene Zorg met zorgboerderijen en welzijnsvoorzieningen opbouwt, wordt het steunpunt frequent geraadpleegd bij vragen van administratieve aard. Een goede afstemming met de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling (ADLO) van het Departement Landbouw en Visserij, die instaat voor de uitvoering van de subsidiemaatregel, is daarom wenselijk. Op 1 maart was er de jaarlijkse evaluatievergadering waarop de knelpunten met betrekking tot de subsidieregeling met de bevoegde administraties en kabinetten besproken werden. Dit zijn de voornaamste aandachtspunten die door Steunpunt Groene Zorg werden aangebracht: Het vlot verloop van de administratieve afhandeling van subsidieaanvragen en uitbetalingen. De vraag om een engagement vanuit het Beleidsdomein Welzijn om voorzieningen aan te moedigen in een kwaliteitsgerichte opvolging van de samenwerking met zorgboerderijen. 18

19 Betrokkenheid van het steunpunt bij de voorbereiding van overheidscommunicatie naar zorgboerderijen en welzijnsvoorzieningen. Gewenste aanpassingen bij een eventuele herziening van de zorgboerderijovereenkomst en/of het Besluit van de Vlaamse Regering werden opgelijst. Aandacht voor Groene Zorg binnen de peiler plattelandsontwikkeling van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na Welke paralelle acties zijn mogelijk vanuit ADLO, kabinet Landbouw en Steunpunt Groene Zorg? Om in aanmerking te komen voor de subsidiemaatregel moeten zorgboeren aantonen dat ze land- of tuinbouwer in hoofd- of nevenberoep zijn. De definitie van deze afbakening is dezelfde als deze in de VLIF-reglementering (Vlaams Landbouw Investeringsfonds). De landbouwer moet ten minste 35% van de inkomsten uit landbouwaciviteiten halen en de arbeidsbehoefte op het bedrijf moet ten minste overeenkomen met de inzet van een halftijdse kracht. In december 2010 kwam er een aanpassing van deze VLIF-reglementering. De voorwaarden waaronder landbouwers op dit fonds beroep kunnen doen werden gewijzigd. Dit heeft directe gevolgen voor de toepassing van de subsidiemaatregel voor zorgboerderijen. Door de nieuwe VLIF-reglementering dringt een aanpassing van het Besluit van de Vlaamse Regering omtrent de zorgboerderijsubsidie zich op. Steunpunt Groene Zorg pleit voor het gebruik van transparante en objectiveerbare instrumenten bij de bepaling of een bedrijf al dan niet in aanmerking komt. De aanpassing van het Besluit van de Vlaamse Regering moet ook de gelegenheid bieden om eerder gesignaleerde knelpunten met betrekking tot de toepassing van het BVR aan te pakken. Dit wordt een werkpunt voor Steunpunt Groene Zorg had op 29 april een afzonderlijk overleg met het Departement Onderwijs, Afdeling Ondersteuningsbeleid. Hierop werden de evaluatievergaderingen die Steunpunt Groene Zorg had gepland met de CLB s voorbereid. Vanuit het departement werd de samenwerking tussen zorgboerderijen en time-out projecten geagendeerd. Op 31/12/2010 telde ADLO 500 gesubsidieerde zorgboerderijen in Vlaanderen tegenover 406 het jaar voordien en 320 eind Dit komt neer op een stijging met 23% tegenover 2009 en met 56% tegenover De verdeling van het aantal gesubsidieerde zorgboerderijen per provincie leest u in tabel 5. Grafiek 8 geeft een overzicht van de evolutie van het aantal gesubsidieerde zorgboerderijen sinds eind Het aantal gesubsidieerde zorgboerderijen in West- Vlaanderen overstijgt dat van de andere provincies. In elk van de provincies zien we een min of meer constante groeilijn. Tabel 5 Aantal gesubsidieerde zorgboerderijen dec Antwerpen 100 Limburg 79 Oost-Vlaanderen 93 Vlaams-Brabant 67 West-Vlaanderen 161 TOTAAL

20 Grafiek 8 In tabel 6 hebben we het aantal gesubsidieerde zorgboerderijen tegenover het totaal aantal land- en tuinbouwbedrijven met een voltijdse arbeidsinzet geplaatst. Die verhouding bedraagt 2,43%. In 2009 was dat nog 1,89%. Deze vergelijkende tabel leert dat regio s met een mindere aanwezigheid van land- en tuinbouwbedrijven in verhouding meer zorgboerderijen tellen. Niettemin zijn er provinciale verschillen uit deze tabel af te leiden. Zo zijn er in Limburg in verhouding meer land- en tuinbouwers die zorgactiviteiten opnemen dan in Vlaams- Brabant alhoewel het aantal bedrijven in die laatste provincie lager ligt. Dezelfde vaststelling geldt voor West-Vlaanderen dat in verhouding meer zorgboeren heeft dan Oost-Vlaanderen, dat minder bedrijven telt. Tabel 6 Aantal gesubsidieerde zorgboerderijen t.o.v. aantal voltijdse bedrijven volgens landbouwtelling 2010 (bron NIS) ZB met VTE-bedrijven subsidie Antwerpen ,99% Limburg ,25% Oost-Vlaanderen ,78% Vlaams-Brabant ,99% West-Vlaanderen ,18% TOTAAL ,43% De uitgaven van het Departement Landbouw en Visserij ter financiering van de subsidiemaatregel voor zorgboerderijen stegen navenant de groei van het aantal zorgboerderijen (tabel 7). Van de ,50 euro die in 2006 werd uitbetaald kwam 20

21 de EU nog tussen voor 28,5%. Sedert 2007 staat de Europese Commissie deze tussenkomst niet meer toe en wordt het subsidiebedrag volledig gedragen door de Vlaamse overheid. Tabel 7 Totale subsidiebedrag voor zorgboerderijen uitbetaald door DLV , , , , ,00 TOTAAL ,00 Deze cijfers laten ons toe een raming te maken van het aantal zorgdagen (=totaal bedrag van uitbetaalde subsidies, gedeeld door 40 euro/dag) dat op de Vlaamse zorgboerderijen werd gepresteerd (grafiek 9). We moeten er ons rekenschap van geven dat dit een onderschatting is van de werkelijkheid. De prestaties van zorgboerderijen die niet voor subsidiëring in aanmerking komen zitten hier niet in begrepen. Hun aandeel kan geraamd worden op 15-20%, hetgeen het totaal op meer dan zorgdagen brengt. Bovendien komt het nog geregeld voor dat zorgboerderijen hun aanvraag niet of laattijdig doorsturen waardoor het bedrag waarop ze recht zouden kunnen hebben (gedeeltelijk) niet wordt uitbetaald. Tenslotte wordt een beperkt aandeel van het aantal zorgdagen gesubsidieerd aan slechts 15 euro/dag (indien het gaat om groepsopvang met begeleiding vanuit de voorziening). Grafiek 9 Bovenstaande grafiek 9 geeft enkel het aantal zorgdagen van de zorgboerderijen weer. Een dag waarop meerdere zorgvragers tegelijk begeleid worden op de 21

22 zorgboerderij wordt geteld als 1 zorgdag. De grafiek geeft bijgevolg geen weergave van het aantal activiteitsdagen van zorgvragers. De verzekeringspositie bij de organisatie van Groene Zorg Tijdens het eerste jaar dat Steunpunt Groene Zorg actief was, werd uitgebreid overleg gepleegd met de verzekeringssector. Daaruit kwam een handleiding tot stand waarin de verzekeringspositie van de verschillende betrokkenen bij de zorgboerderijovereenkomst (zorgboerderij, voorziening en zorgvrager) werd toegelicht. Een aantal concrete schadedossiers die zich inmiddels op zorgboerderijen heeft voorgedaan, zette Steunpunt Groene Zorg in 2009 aan om de verzekeringpositie binnen de werking van zorgboerderijen grondiger te onderzoeken. Steunpunt Groene Zorg wil onderzoeken of een betere rechtspositieregeling mogelijk is. In elk geval wil het de betrokken partijen in de toekomst nog beter informeren over wat wel en niet verzekerbaar is. Het steunpunt maakte een inventaris van de knelpunten. Daarmee werd in 2010 in overleg gegaan met vertegenwoordigers van de verzekeringssector. Op 15 februari en op 8 december waren er een overlegmomenten met KBC-verzekeringen. Overleg met de welzijns- en onderwijssector voor de toepassing van de principes van de Kwaliteitsgids Groene Zorg Na opmaak van de Kwaliteitsgids Groene Zorg in 2007 maakte Steunpunt Groene Zorg een differentiatie in aandachtpunten tussen de diverse welzijnssectoren van waaruit met zorgboerderijen wordt samengewerkt. De opvolging van de basisprincipes uit de Kwaliteitsgids bleek in de verschillende sectoren op specifieke hindernissen te stuiten. De aanzet die het steunpunt in 2009 had gegeven tot overleg met de sector van de Bijzondere Jeugdzorg werd in 2010 verder opgevolgd: Op 24 februari was er een ontmoeting met de Afdeling Voorzieningen van het Agentschap Jongerenwelzijn. Daarbij kwam het tot enkele concrete afspraken om de zorg voor een kwaliteitsvolle samenwerking tussen voorzieningen uit de bijzondere jeugdzorg en zorgboerderijen, binnen de sector uit te dragen. Dit zijn de voornaamste aspecten van kwaliteitszorg die Steunpunt Groene Zorg in de aandacht plaatst: Een zorgboerderij komt niet in de plaats van een voorziening BJZ. Plaatsing op een zorgboerderij is niet mogelijk. De begeleidende voorziening moet tijdens de uren dat de zorgvrager er vertoeft steeds bereikbaar zijn voor de zorgboerderij. Een uitgebreid kennismakingsgesprek, ondersteunende opvolgingscontacten en een goede afronding van de samenwerking zijn steeds noodzakelijk. Mits een goede begeleiding kunnen de potenties van de zorgboerderij beter benut worden. Inspraak en motivatie van de jongere zijn een voorwaarde om de zorgboerderij als werkingsmiddel effectvol in te zetten. Steunpunt Groene Zorg organiseerde twee interprovinciale evaluatievergaderingen met praktijkwerkers uit CLB s en onderwijsinstellingen (7 juni in Aalter, 10 juni in Lummen). Op elk van beide evaluatievergaderingen was het Departement Onderwijs, Afdeling Ondersteuningsbeleid vertegenwoordigd. De afdeling was ook betrokken bij de voorbereiding. 22

23 Andere initiatieven inzake belangenbehartiging Discussienota SERV over Arbeidszorg Binnen de werkgroep diversiteit van de Sociaal-Economische Raad voor Vlaanderen werd in 2010 een advies over arbeidszorg in Vlaanderen voorbereid. Steunpunt Groene Zorg amendeerde het advies met het oog op een juiste positionering van Groene Zorg binnnen de arbeidszorg. Via amendering werd tevens aangestuurd op een sterkere betrokkenheid van de aanbieders van arbeidszorgplaatsen in het sectoroverleg. Overleg Dienst Sociale Inspectie van de federale overheid Bij de totstandkoming van een model van zorgboerderijovereenkomst was er in december 2003 een onderhoud en een schriftelijke correspondentie met de FOD Sociale Zekerheid Sociale Inspectie. In de praktijk bleek nadien dat de voorlegging van de zorgboerderijovereenkomst als gunstig bewijs erkend werd bij inspectiebezoeken op bedrijven. Steunpunt Groene Zorg vond het wenselijk de FOD Sociale Zekerheid Sociale Inspectie op de hoogte te stellen van de evolutie van de praktijk van Groene Zorg in Vlaanderen. Op 22 december was er met de inspectiedienst een overleg waarbij ook ADLO betrokken werd. Uit het overleg zijn volgende conclusies te trekken: Er wordt uitgegaan van de positieve vaststelling dat er sinds de start van de zorgboerderijovereenkomsten weinig of geen klachten zijn geweest. De sociale inspectie is de werking van zorgboerderijen zeker genegen. Ze beseft dat dit voor de deelnemers een gunstig effect heeft. Er is bij de sociale inspectie een zekere terughoudendheid t.a.v. zorgboerderijovereenkomsten met -16-jarigen. Op die groep is immers de wet op de kinderarbeid (1971) van toepassing. Er werd van de kant van SGZ benadrukt dat de zorgboerderijovereenkomst in functie van hulpverlening staat en niet in functie van een leerproces. De sociale inspectie zou het wenselijk vinden dat de hulpverlenende effectiviteit zichtbaar kan gemaakt worden. De gesubsidieerde overeenkomsten worden bewaard bij ADLO en liggen daar ter inzage van de sociale inspectie, de niet gesubsidieerde overeenkomsten worden bewaard bij SGZ. De FOD Sociale Inspectie zal alle andere inspectiediensten (RVA, RSZ,.) via de koepelvergadering informeren over de zorgboerderijovereenkomst. d) uitbouw kenniscentrum 1. Dossierontwikkeling Omgaan met vertrouwelijke informatie op de zorgboerderij De rechten en plichten van zorgboeren en hulpverleners met betrekking tot uitwisseling van vertrouwelijke informatie over de zorgvrager is een steeds weerkerend thema op ervaringsuitwisselingen en trefdagen. In 2009 zette Steunpunt Groene Zorg de eerste stappen om meer klaarheid te scheppen in de 23

24 rechten en plichten hieromtrent van de betrokken partijen. Het steunpunt liet zich daarvoor bijstaan door 2 deskundigen: - Wim Wouters, docent Katholieke Hogeschool Kempen en medeauteur van de brochure Omgaan met vertrouwelijke informatie en beroepsgeheim door vrijwilligers. - Stefaan Baeten, algemeen directeur PC St.-Hiëronymus Sint-Niklaas en voorzitter van de Ethische Commissie van het Vlaams Welzijnsverbond. Zij gaven het thema inhoud voor een bespreking met zorgboeren en hulpverleners tijdens de provinciale trefdagen in het voorjaar Met de resultaten van die besprekingen werkte Wim Wouters een handleiding uit. Daarin worden de juridische en ethische aspecten van het omgaan met vertrouwelijke informatie belicht. In 2011 zal deze tekst in brochurevorm worden uitgegeven. Samenwerkingsvormen tussen onderwijs en zorgboerderijen Ter voorbereiding van de interprovinciale evaluatievergaderingen met praktijkwerkers van CLB s en onderwijsinstellingen werd een analyse gemaakt van de samenwerking tussen onderwijs en landbouw. Daarin werden 4 samenwerkingstypes onderscheiden waarvoor telkens knelpunten, succesfactoren en meerwaarden werden opgesomd. Deze analyse werd voorgelegd en besproken met de deelnemers. Enkele besprekingspunten die telkens naar boven kwamen: Op welke manier kan een jongere zich na een school time-out opnieuw integreren in de schoolomgeving? Hoe wordt dit van bij de voorbereiding van de time-out ingecalculeerd? Welke perceptie hebben leerkrachten en medeleerlingen van een time-out? Gelijkaardige vragen bij preventief werken: hoe deeltijds school en deeltijds zorgboerderij op elkaar afstemmen? Betrokkenheid van de school is bij elk type van samenwerking heel belangrijk. Wanneer meerdere hulpverlenende instanties de jongere opvolgen: hoe verloopt de onderlinge communicatie en afstemming? Wie coördineert? Wie begeleidt de zorgboerderij? Hoe doelstellingen en eventueel achterliggende problemen aan de zorgboerderij overbrengen? De gemiddelde leeftijd van de jongeren die worden doorverwezen zakt. Zorgvuldigheid en betrokkenheid bij voorbereiding, opvolging en afronding is cruciaal. Om het dossier over de samenwerking tussen zorgboerderijen en onderwijs sterker te onderbouwen maakte Steunpunt Groene Zorg in de zomer van 2010 een registratie van alle aanvragen (411) die het vanuit de sector onderwijs ontving voor het schooljaar De aanvragen werden geregistreerd volgens: leeftijd, geslacht, woonplaats, gezinssituatie, aanmelder, andere hulpverleningsinstanties, samenwerkingstype, doelstellingen, matchingresultaat, frequentie van zorgboerderijbezoek. 2. Deelname aan overleg en studiemomenten De medewerkers van Steunpunt Groene Zorg participeren geregeld aan overlegmomenten en studiedagen waarin zij zowel eigen kennis en inzichten uitdragen als nieuwe verwerven. (Overzicht van studiedagen en externe contacten in bijlage 3) 24