PREVENTIE VAN ZIEKENHUISCRIMINALITEIT. een integrale benadering vanuit de preventiepiramide

Transcriptie

1 Federaal netwerk Veiligheid en preventie in de ziekenhuizen Informatievergadering Ziekenhuiscriminaliteit Brussel, 8 mei 2008 PREVENTIE VAN ZIEKENHUISCRIMINALITEIT een integrale benadering vanuit de preventiepiramide

2 Federaal netwerk Veiligheid en preventie in de ziekenhuizen Informatievergadering Ziekenhuiscriminaliteit Brussel, 8 mei INLEIDING 2. ZIEKENHUISCRIMINALITEIT 3. PREVENTIE: INTEGRAAL EN POSITIEF 4. BESLUIT

3 Federaal netwerk Veiligheid en preventie in de ziekenhuizen Informatievergadering Ziekenhuiscriminaliteit Brussel, 8 mei INLEIDING 2. ZIEKENHUISCRIMINALITEIT 3. PREVENTIE: INTEGRAAL EN POSITIEF 4. BESLUIT

4 Federaal netwerk Veiligheid en preventie in de ziekenhuizen Informatievergadering Ziekenhuiscriminaliteit Brussel, 8 mei INLEIDING 2. ZIEKENHUISCRIMINALITEIT 3. PREVENTIE: INTEGRAAL EN POSITIEF 4. BESLUIT

5 ZIEKENHUISCRIMINALITEIT Weinig onderzoek in België F.O.D. Binnenlandse Zaken (1993, Deklerck): 51 ziekenhuizen van de provincie Antwerpen Kleinschalige en lokale bevragingen bevestigen de bevindingen van 1993

6 ZIEKENHUISCRIMINALITEIT Alle vormen van criminaliteit die zich op het domein of binnen de morele verantwoordelijkheid van het ziekenhuis voordoen met bijzondere aandacht voor die criminaliteitsvormen die de belangen van patiënten, bezoekers en personeel schaden DEKLERCK J. Ziekenhuiscriminaliteit: een integrale en positieve aanpak. In: Handboek Criminaliteitspreventie, Leuven, afl. 7, Kluwer Editorial, juni 1998, p. 4. Vier categorieën:. diefstal. vandalisme. agressie. oneigenlijk gebruik van ziekenhuiseigendommen

7 ziekenhuiscriminaliteit DIEFSTAL WAT:. geld, persoonlijke bezittingen (bv. juwelen, portefeuille, fietsen, kledij). ziekenhuiseigendommen: zeer uiteenlopend. kamers, vestiaires, cafeteria, secretariaten, voorraad, overal, etc.. specifiek: doktersbriefjes ; wanbetalingen SLACHTOFFERS:. patïenten. personeel. ziekenhuizen DADERS:. bezoekers, personeel: gelegenheidsdiefstal. buitenstaanders:. (systematische) gelegenheidsdieven,. professionelen -> gericht, bv. apparatuur ALGEMEEN:. grootste probleem. ongelijk verdeeld. (groot-)stedelijke vs. landelijke ziekenhuizen

8 ziekenhuiscriminaliteit VANDALISME WAT:. binnen: liften, toileten, signalisatie, meubilair, automaten, etc.. buiten: auto s, afval, groenbeschadiging, gebouwen, graffiti, etc. SLACHTOFFERS:. ziekenhuizen. bezoekers, personeel DADERS:. ieder, kinderen en jongeren,. passanten en buitenstaanders ALGEMEEN:. 1/4 à 1/3 weing of geen problemen (Deklerck, 1993). algemeen voorkomend. specifieke vorm: erosievandalisme

9 ziekenhuiscriminaliteit AGRESSIE EN GEWELD WAT:. verbaal (meestal) -. fysiek (beperkter). psychiatrische afdelingen (afdelingseigen), spoedafdelingen DADERS:. bezoekers. patiënten. buitenstaanders SLACHTOFFERS:. personeel. in veel mindere mate: patiënten, bezoekers ALGEMEEN:. werkt in op subjectieve veiligheid. zware criminaliteit is (zeer) zeldzaam. ongelijke verdeling (1/3: geen probleem, 1993). grote maatschappelijke gevoeligheid. oorzaken: hyperassertiviteit (bv. bezoekweigering), alcohol en druggebruik, multi-ethniciteit, eisen en frustratie

10 Ziekenhuiscriminaliteit ONEIGENLIJK GEBRUIK VAN ZIEKENHUISGOEDEREN WAT:. zeer uiteenlopend, van beperkt tot systematisch. telefoneren, copiëren, eten van de kar, databestanden en ICT, DADERS:. vooral personeel. andere groepen (zeer beperkt) SLACHTOFFER:. ziekenhuizen. indirect: anderen (verrekening kostprijs, etc.) ALGEMEEN:. 1/3 van de ziekenhuizen geen probleem (1993, Deklerck). tolerantie: goede sfeer bewaren -> evenwichtsoefening

11 Ziekenhuiscriminaliteit PROFIEL VAN EEN RISICOZIEKENHUIS Risicobeperkend: Risicoverzwarend: Kleinschaligheid geen PAAZ geen spoeddienst landelijk chronische zieken grootschaligheid wel PAAZ wel spoeddienst (groot-)stedelijk accute opvang

12 Federaal netwerk Veiligheid en preventie in de ziekenhuizen Informatievergadering Ziekenhuiscriminaliteit Brussel, 8 mei INLEIDING 2. ZIEKENHUISCRIMINALITEIT 3. PREVENTIE: INTEGRAAL EN POSITIEF 4. BESLUIT

13 Preventie RECENTE ONTWIKKELINGEN ALGEMEEN:. opkomst veiligheidssamenleving. verderzetting van individualisering -> interpersoonlijke conflicten. daling van tolerantie:. t.a.v. jongeren. agressie en geweld. toename van criminaliteit = toename van registratie en aangifte? ZIEKENHUISPREVENTIE:. tendensen, sinds 1993: zelfde problemen, in dezelfde verhouding. groei van preventieinitiatieven: lokaal, provinciaal, nationaal. groei van veiligheid: technopreventie, management. groei van communicatie en bemiddeling

14 Preventie INTEGRALE AANPAK Beveiliging en situationele preventie zijn onvoldoende Grondintuïtie: het moet breder. positief klimaat,. gastvrijheid,. aandacht voor de patiënt, ziekte integrale en positieve benadering: de PREVENTIEPIRAMIDE

15 De preventiepiramide * Ordening: orde in de problemen, orde in het antwoord * Verruiming: breed leren kijken * Oriëntatie: ontwikkelingsruimte, pedagogisch project, leefklimaat op school niet vergeten: positieve finaliteit

16 De preventiepiramide GRONDSPANNING PROBLEEMGERICHTHEID - WELZIJN PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

17 De preventiepiramide 5 NIVEAUS PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid 4 NIVEAU WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

18 De preventiepiramide NIVEAU 4: curatieve maatregelen 4 * vraag = probleem * antwoord = probleem oplossen * voorbeelden CURATIEVE MAATREGELEN PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

19 CURATIEVE MAATREGELEN Voorbeelden. alarm-interventies bv. bij agressie. registratie en aangifte: bijzonder formulier? PV?. opsporing en vervolging (politie en parket). aanspreekpunt naar de betrokkenen en de politie toe. slachtofferonthaal en -begeleiding. sanctionering, bestraffing,. bemiddeling. dossieropvolging. verzekeringen en schadecompensatie. schadeherstel

20 De preventiepiramide NIVEAU 3: specifieke preventiemaategelen * vraag = mogelijk probleem * antwoord = probleemgericht (probleem komt in de verf) * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN 1 0 WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

21 SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN Voorbeelden toegangsbeheer en toegangscontrole, sleutelbeheer badges en selectieve toegangverlening slagbomen cameratoezicht raam- en deurbeveiliging compartimentering bewaking, toezicht en controle door bevoegde diensten (uniform) safes en afsluitbare kastjes probleemgerichte sensibilisering, weerbaarheidstraining markering en registratie van apparaten en toestellen verankering medische apparatuur politiepatrouille * klassieke beveiliging en technopreventie

22 De preventiepiramide NIVEAU 2: algemene preventiemaategelen * vraag = mogelijk probleem * antwoord = welzijnsbevorderend: probleem komt in de schaduw * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN 1 0 WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

23 ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN Voorbeelden bezoekersonthaal: receptie, stewards, herkenbaarheid personeel, bezoekersstromen sturen klein- versus grootschaligheid groeninplanting onderhoud en gebouwenverfraaiing adequate verlichting stimulering van de informele sociale controle werken met betaalkaarten en facturen tijdmanagement: te lange wachttijden vermijden bezoekers- en patiënteninformatie tijdverdrijf voor kinderen en anderen compartimentering van wachtkamers bij de spoedafdeling structuur en inplanting van de parkings * verruiming * positieve oriëntatie

24 De preventiepiramide NIVEAU 1: algemeen leefkwaliteitsbevorderend klimaat * vraag = welzijn * antwoord = welzijnsbevorderend * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT 0 WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

25 ALGEMEEN LEEFWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT Voorbeelden positief personeelsbeleid goede basiszorg en ziekenbegeleiding goede verloning inspraakkanalen communicatie tussen directie en personeel communicatie met bezoekers en patiënten algemene basishouding van directie en personeel goede dienstverlening eveneens: maatregelen van niveau 2, indien niet gerealiseerd vanuit preventieperspectief -> indirect preventief * fundament * positieve oriëntatie

26 De preventiepiramide NIVEAU 0: de bredere maatschappelijke context * de maatschappelijke achtergrond * wat maakt het moeilijk? wat biedt kansen? * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

27 DE BREDERE SAMENLEVING Voorbeelden géén instellingsmaatregelen op dit niveau conditionerende context opkomst van de veiligheidssamenleving overheid: kansen en begrenzingen, F.O.D. politiek subsidiebeleid media internationale ontwikkelingen * de conditionerende context kan beïnvloed worden

28 De preventiepiramide POSITIEVE EN NEGATIEVE ORIENTATIE * positief: op welzijn - negatief: op problemen * fundamenteel en altijd terugkerend spanningsveld * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE - oriëntatie + oriëntatie WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

29 De preventiepiramide SPECIFIEKE EN FUNDAMENTELE AANPAK NIVEAU * specifiek: op syptomen - fundamenteel: op grondkwaliteiten * fundamenteel en altijd terugkerend spanningsveld * voorbeelden CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid - oriëntatie + oriëntatie fundamentele specifieke aanpak aanpak WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

30 De preventiepiramide BELEIDSTERUGKOPPELING * uit feiten kan men veel leren * en oplossingen zoeken op alle niveaus * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU BELEIDS- TERUGKOPPELING CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE - oriëntatie + oriëntatie fundamentele specifieke aanpak aanpak WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

31 BELEIDSTERUGKOPPELING Voorbeelden Inzicht: Registratie binnen het ziekenhuis Registratiebeleid naar binnen en naar buiten toe Aangifte aan de politie Terugkoppeling Op welk niveau is een maatregel mogelijk? Samenwerking met politie, security? Algemeen ziekenhuisbeleid? Praktijk veel aandacht aan eenduidig aangifte en registratieformulier (cf. Deklerck, 1993) allerlei versies en praktijken in de voorbije jaren

32 De preventiepiramide ATTITUDEVORMING EN STRUCTURELE MAATREGELEN * attitudevorming = sensibilisering, * structurele maatregelen = ingrijpen in de (infra-)structuur * hand in hand en nauw op elkaar betrokken * op alle niveaus * voorbeelden PROBLEEM toenemende probleemgerichtheid NIVEAU BELEIDS- TERUGKOPPELING CURATIEVE MAATREGELEN SPECIFIEKE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMENE PREVENTIEMAATREGELEN ALGEMEEN LEEFKWALITEITSBEVORDEREND KLIMAAT DE SAMENLEVING IN HAAR SOCIALE, POLITIEKE EN ECOLOGISCHE DIMENSIE ATTITUDEVORMING STRUCTURELE MAATREGELEN - oriëntatie + oriëntatie fundamentele specifieke aanpak aanpak WELZIJN uiteindelijk doel: algemeen welzijn

33 ATTITUDE EN STRUCTUUR Voorbeelden ATTITUDEVORMING sensibilisering van de betrokkenen door folders, flyers, boodschappen via CCTV, personeelsvergaderingen, hangers, stickers, servietten, gesprekken, mededelingen, studiedagen, borden, etc. STRUCTURELE MAATREGELEN iedere ingreep in de (infra-)structuur, die delinquentie verhindert, terugschroeft, onmogelijk maakt. * Het ene werkt niet zonder het andere * Hou beide (zo) dicht mogelijk bij elkaar

34 De preventiepiramide, een oriëntatiekader voor integrale en positieve preventie

35 De preventiepiramide PREVENTIEPIRAMIDE DIRECTE EN INDIRECTE PREVENTIE 4 indirecte preventie curatie op problemen georiënteerd toenemende probleemgerichtheid Niveau 3 2 directe preventie preventie als marge tussen curatie en welzijn 1 indirecte preventie op welzijn georiënteerd welzijn uiteindelijk doel: algemeen welzijn

36 Federaal netwerk Veiligheid en preventie in de ziekenhuizen Informatievergadering Ziekenhuiscriminaliteit Brussel, 8 mei INLEIDING 2. ZIEKENHUISCRIMINALITEIT 3. PREVENTIE: INTEGRAAL EN POSITIEF 4. BESLUIT

37 DE PREVENTIEPIRAMIDE * Hiërarchie * Oriëntatie * Integraal NAAR EEN INTEGRALE EN POSITIEVE PREVENTIE

38 Standaarduitgeverij

39 Standaarduitgeverij

40 Standaarduitgeverij

41 Standaarduitgeverij