Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg 2013, Juli Dr.A.Courtens

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg 2013, Juli 2014. Dr.A.Courtens"

Transcriptie

1 Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg 2013, Juli 2014 Dr.A.Courtens

2 Inleiding In dit jaarverslag van het Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht vindt u de belangrijkste gebeurtenissen van 2013 op het gebied van consultatie en zorginnovatie, onderzoek en onderwijs. Om aan de toenemende behoefte aan doelmatige, goed gecoördineerde palliatieve zorg te voldoen hebben alle acht universitaire medische centra in Nederland de intentie uitgesproken om de zorg anders organiseren. In januari 2013 heeft het feit dat palliatieve zorg als een van de speerpunten is benoemd door de Nederlandse Federatie van Universitaire ziekenhuizen (NFU) geleid tot de oprichting van Expertisecentra Palliatieve Zorg in alle acht de academische ziekenhuizen. Een Expertisecentrum Palliatieve Zorg biedt de integratie van specialistische zorg, zorginnovatie, onderzoek, en onderwijs in een regio rondom het UMC in samenwerking met netwerken palliatieve zorg, het IKNL, onderwijsinstituten, andere zorgaanbieders, verzekeraars en de overheid. Gezamenlijk wordt er gewerkt naar een Nationaal Programma Palliatieve zorg. De expertisecentra hebben regelmatig landelijk overleg en hebben drie werkgroepen geformeerd voor zorg, onderzoek en onderwijs. Het MUMC+ heeft vanaf 25 januari 2013 een Expertisecentrum Palliatieve Zorg opgericht. Met steun van de directeur patiënt en zorg Dr. H. Fiolet en de Raad van Bestuur werd er een senior-onderzoeker (Dr. Daisy Janssen) aangesteld en een stuurgroep ingericht die bestaat uit hoogleraren van alle relevante vakgroepen. Tevens werd een visiedocument met de plannen voor de komende zes jaar door de stuurgroep besproken en door de Raad van bestuur goedgekeurd. De leiding van het expertisecentrum MUMC+ ligt bij Mw Dr. M. van den Beuken-van Everdingen (zorg), Mw Dr. D. Janssen (onderzoek) en Mw Dr. A. Courtens (onderwijs en consortiumvorming) In dit jaarverslag worden de activiteiten op het gebied van zorg, onderzoek en onderwijs besproken en een korte samenvatting gegeven van de plannen voor de komende zes jaar. Meer informatie kunt u vinden op onze website: 1.Zorg 1.1.Consultatie door het regionale consultatieteam palliatieve zorg Professionals uit Zuid- en Midden-Limburg kunnen aan goed opgeleide en ervaren consulenten palliatieve zorg advies vragen over patiënten in de palliatieve fase. Doelgroepen voor de consultatieteams zijn de professionele hulpverleners (artsen, verpleegkundigen, verzorgenden) die werkzaam zijn in de eerste lijn of intramurale instellingen. Zuid- en Midden Limburg kent één regionaal consultatieteam dat telefonisch bereikbaar is voor heel Zuid en Midden Limburg en bedside consulten doet in het netwerk Heuvelland en drie lokale teams in de netwerken Oostelijk Zuid-Limburg, Westelijke Mijnstreek en Midden- Limburg die vooral bedside consulten doen in die regio s. De teams vormen samen één virtueel team en hebben een gezamenlijk telefoonnummer waaronder ze bereikbaar zijn. Het team is op werkdagen bereikbaar van uur en in de weekenden / op feestdagen van uur. Consultatie palliatieve zorg vanuit het Expertisecentrum Palliatieve zorg Maastricht wordt voor een deel gefinancierd door het IKNL en voor een deel door het MUMC+. Het regionale team heeft drie arts consulenten: Mw Dr. M. van den Beuken (internist, pijnspecialist), Drs. M. Martens (specialist ouderengeneeskunde), en Mw. Dr. A. Hoeben (internist medisch oncoloog), samen 0,9 fte, twee gespecialiseerde verpleegkundigen, Mw E. Perrée en Dhr. P. Oyen (samen 1,6 fte), twee maatschappelijk werkers, Dhr.M. Kamps en Mw T. Peters (samen 0,1 fte) en een coördinator Mw dr. A. Courtens (0,4 fte). De wekelijkse casuïstiekbesprekingen van dit team worden daarnaast ook bijgewoond door een

3 anesthesioloog/pijnspecialist Dr. M. Janssen en door andere disciplines (radiotherapeut, huisarts, verpleegkundig specialisten) van binnen en buiten het MUMC+. In de drie lokale teams waren in 2013 in totaal vijf specialisten ouderengeneeskunde, twee huisartsen, een klinisch geriater en twee verpleegkundigen actief als consulent palliatieve zorg. Het team van het EPZM van achteren naar voren: Mark Martens, Marieke van den Beuken- van Everdingen, Ann Hoeben, Paul Oyen, Daisy Janssen, Marc Kamps, Eliane Perrée, Annemie Courtens. Op de foto ontbreken Marcus Janssen en Tine Peters. Foto: Appie Derks, Communicatie, MUMC+ In 2013 registreerden de consultatieteams palliatieve zorg in Zuid- en Midden Limburg hun consulten in PRADO, een landelijk registratiesysteem van het IKNL. De registratie biedt relevante informatie over de aard en herkomst van de consulten. In 2013 heeft het regionale consultatieteam 596 consulten gedaan, 22 consulten meer dan in Met name het aantal bedside consulten in het ziekenhuis nam toe. Het aantal consulten in verzorgings/verpleeghuizen en in de thuissituatie namen iets af ten opzichte van De meeste telefonische consulten gaan over patiënten in de thuissituatie, de meeste bedside consulten hebben betrekking op patiënten in het ziekenhuis. Net zoals in voorafgaande jaren gaan consulten met name over pijn, misselijkheid, braken, delier,

4 benauwdheid, en andere symptomen maar ook over palliatieve sedatie, ethische dilemma s, angst, depressie en sociale problemen. Tabel 1. Aantal telefonische en bedside consulten in van het Regionale consultatieteam palliatieve zorg IKNL/MUMC+ naar verblijfplaats van de patiënt. AARD CONSULT Bedside Telefonisch Totaal Verblijfplaats patiënt Ziekenhuis azm Thuis Hospice Verzorgings/verpleeghuis Anders Totaal Door de consulenten in de lokale teams van oostelijk Zuid-Limburg, de Westelijke Mijnstreek en Midden-Limburg werden in totaal 117 consulten uitgevoerd, wat het totale aantal consulten voor de hele regio Zuid- en Midden Limburg 713 maakt. De consulten van de lokale teams worden verder in het verslag buiten beschouwing gelaten Consultvragers Het regionale consultatieteam palliatieve zorg heeft zich in de eerste 10 jaren van haar bestaan (1999 en 2010) vooral gericht op de eerste lijn. Huisartsen vormden de belangrijkste doelgroep. De laatste jaren is het team zich meer actief gaan richten op patiënten en hun zorgverleners in het ziekenhuis. Arts-assistenten en medisch specialisten vormen de tweede grote groep consultvragers. Vanuit verpleegkundigen en verzorgenden komen er relatief weinig consultvragen. Zie cirkeldiagram 1.

5 Consultvragers 41; 7% 44; 7% 162; 27% 349; 59% huisartsen med.specialisten Verpleegk anders Patiëntkenmerken De consulten gaan in 76% van de gevallen over patiënten met kanker, in 4% van de gevallen over mensen met hartfalen, 3% CVA, 2 % COPD en in 15% van de gevallen om andere ziekten zoals Parkinson, nierziekten, A.L.S., dementie, leverziekten, stofwisselingsziekten etc. Er werden in 2013, ten opzichte van de laatste jaren, meer consulten gevraagd over andere diagnosen dan kanker. In de afgelopen jaren bedroeg het percentage kankerpatiënten tussen de 81 en 86%. Waarschijnlijk is er bij meer consultvragers bekend dat het palliatieteam er is voor alle mensen met een levensbedreigende aandoening. De levensverwachting was bij de helft (47%) van de patiënten volgens de consultvrager minder dan 2 weken, bij 18% tussen een maand en 3 maanden en bij 10% langer dan 3 maanden. Voor kwart van de patiënten was de prognose onbekend. De consulten zijn niet gelijk verdeeld over de regio. De meeste consulten zijn aangevraagd voor patiënten in de regio Maastricht /Heuvelland (302,51%), en Heerlen (184, 31%). Uit de Westelijke Mijnstreek kwamen 43 consulten (7%), uit de regio Roermond (27, 4%) en uit de regio Weert 17 (3%) consulten Multidisciplinair overleg Op de verpleegafdeling VEA5 is in 2013 gestart met een multidisciplinair overleg (MDO) waarin opgenomen patiënten die palliatieve of supportieve zorg nodig hebben worden besproken. Aan dit overleg nemen de zaalartsen, een medisch oncoloog, een afdelingsverpleegkundige, een verpleegkundige van het transferpunt, maatschappelijk werk, een fysiotherapeut, een geestelijk verzorger en het palliatieteam deel. Op VEA3 is een consulent palliatieve zorg toegevoegd aan het reeds bestaande MDO voor alle opgenomen patiënten ESMO accreditatie De European Society for Medical Oncology (ESMO) heeft sinds 2003 een accreditatieprogramma voor ziekenhuizen in Europa met als doel de samenwerking tussen oncologische en palliatieve zorg te bevorderen. Op 28 september 2013 is het MUMC+

6 geaccrediteerd voor deze integratie van de oncologie met palliatieve zorg. Kankercentra kunnen deze erkenning krijgen wanneer zij 1. kwalitatief goede palliatieve en supportieve zorg aanbieden als vast onderdeel van de oncologische patiëntenzorg, 2. onderzoek doen naar palliatieve zorg en, 3. onderwijs aan professionals op dit gebied verzorgen. In Nederland zijn er nog 7 andere ziekenhuizen die het predicaat ESMO geaccrediteerd mogen dragen. Op zaterdag 28 september 2013, tijdens een ESMO congres in Amsterdam, hebben Prof. V. Tjan-Heijnen en Dr. A..Courtens het certificaat van de ESMO organisatie in ontvangst mogen nemen. samenwerking palliatieve/supportieve zorg en medische oncologie van.l.naar r. H. Mos, R. Jansen, E. Vanderhoeft, M. Kamps, J. de Vos, J. ter Horst, A. Courtens, Prof V.Tjan-Heijnen, M. van den Beuken-van Everdingen, M.Aarts, P. Oyen 2. Onderwijs Het regionale team verzorgde in verschillende scholingsactiviteiten vooral voor professionals: artsen, andere consulenten palliatieve zorg, verpleegkundigen en verzorgenden. Daarbij gaat het om formele cursussen zoals de arts-assistentencursus pijn en palliatieve zorg en de opleiding palliatieve zorg van de Zuyd Hogeschool voor verpleegkundigen en paramedici, de landelijke kaderopleidingen voor huisartsen en specialisten, maar ook om casuïstiekbesprekingen op locatie, klinische lessen bij het MBO verpleegkunde, multidisciplinaire casuïstiekbesprekingen van de netwerken en voorlichtingsbijeenkomsten. Daarnaast wordt het regionale palliatieteam in toenemende mate gevraagd co-assistenten en AIO s te begeleiden. Onderwerpen waren vooral pijn- en symptoombestrijding, de effectiviteit van NMDA receptorantagonisten, dyspnoe, palliatieve sedatie, voeding, anticiperende zorgplanning, signalering en voorlichting over het Expertisecentrum. 3. Onderzoek Het onderzoeksbeleid wordt op dit moment ontwikkeld. Er zijn 3 onderzoekslijnen in ontwikkeling: Oncologische Pijn; Dyspneu bij zowel kankerpatiënten als patiënten met orgaanfalen (waaronder

7 COPD en hartfalen); Advance care planning. Onder oncologische pijn valt het onderzoek naar de effecten van telemonitoring bij kankerpatiënten met pijn (subsidie voor 4 jaar van euro van het KWF), een RCT methadon versus fentanyl bij patiënten met hoofd-hals kanker, een prospectieve studie naar QT tijd verlenging bij methadon bij kankerpatiënten en een audit genaamd; pain measurement, pain and pain treatment in cancer patients admitted to the University Hospital Maastricht. In de lijn dyspneu wordt onderzoek voorbereid naar het effect van opioïden op dyspnoe, kwaliteit van leven en inspanningstolerantie en de bijwerkingen bij mensen met gevorderd chronisch orgaanfalen. Daarnaast vindt er onderzoek plaats naar advance care planning, inclusief communicatie over zorg rondom het levenseinde, bij mensen met gevorderd chronisch orgaanfalen en is er onderzoek in voorbereiding over advance care planning bij specifieke groepen zoals mensen met een glioblastoom, mensen met dementie en mensen met een verstandelijke beperking. Het onderzoek naar palliatieve zorg bij orgaanfalen wordt verricht in samenwerking met CIRO+, expertisecentrum voor chronisch orgaanfalen in Horn. De onderzoeken maken op dit moment deel uit van de onderzoeksinstituten CAPHRI en GROW. 4. Consortiumvorming Een van de eisen van aan een Expertisecentrum is de vorming van een consortium. Op 23 mei 2013 werd er, samen met het IKNL, een eerste brainstormsessie gehouden met een aantal stakeholders uit heel Limburg. Hieronder een korte samenvatting daarvan. Er wordt een consortium gevormd van voorlopers uit verschillende geledingen van het veld die hun kennis en expertise bundelen om een strategie te formuleren ten aanzien van palliatieve zorg, onderwijs, onderzoek, financiën. In het consortium hebben mensen zitting uit de zorg, het onderwijs, het onderzoek maar ook zorgverzekeraars, mensen uit de politiek en de provinciale overheid. Binnen het consortium zullen werkgroepen geformeerd worden t.a.v. onderwijs, onderzoek, financiën etc. Het is belangrijk dat er vertegenwoordigers zijn uit alle regio s en alle netwerken. Er is uitdrukkelijk aandacht voor communicatie met de hele regio (die in ieder geval alle Limburgse netwerken omvat en Zuid-Oost Brabant). Er kan gebruik gemaakt worden van de vele samenwerkingsverbanden die er al zijn maar ook van vergelijkbare goed functionerende consortia zoals die van kwetsbare ouderen, dementie of psychiatrie. Er zal samengewerkt worden met instellingen, consulenten, onderzoekers en docenten/ lectoren van universiteit, hogescholen en andere onderwijsorganisaties in concrete projecten met concreet resultaat. Er is meer aandacht nodig voor het verspreiden van kennis, in curricula, de mensen op de werkvloer en het management. Er zijn nog teveel mensen onbewust onbekwaam. Er is behoefte aan meer aandacht voor het proactief screenen van patiënten en de markering van de palliatieve fase.

8 5. Plannen voor de toekomst Het EPZM zal zich in de komende jaren gaan bezighouden met de uitbouw van klinische en poliklinische voorzieningen palliatieve zorg in het MUMC+. Tevens zal palliatieve zorg meer worden ingebed in de basiscurricula van genees- en verpleegkunde en zullen meer artsen en verpleegkundigen in het MUMC+ geschoold worden op dit vlak. De onderzoekslijnen krijgen nadere invulling door de start van enkele projecten waarvoor subsidie is/wordt verkregen en de inzet van WESP studenten en andere stagiaires. Daarnaast zijn internationale samenwerkingsverbanden in ontwikkeling. Het streven is ook om in de komende jaren een hoogleraar Palliatieve zorg te benoemen. Ook de consortiumvorming wordt in samenwerking met het IKNL opgepakt. De regionale samenwerking was al groot maar krijgt nu een nog steviger fundament. In 2015 zal duidelijk worden hoe het Nationaal Programma Palliatieve Zorg er uit zal zien en welke subsidiemogelijkheden er zijn. Dat zal het EPZM opnieuw een impuls geven.

9 Publicaties Marieke H. J. van den Beuken-van Everdingen, MD, PhD; José W. Geurts, MSc; Jacob Patijn, MD, PhD. Prolonged QT interval by methadone: Relevance for daily practice? A prospective study in patients with cancer and noncancer pain. Journal of opioid Management, 2013;9(4): MHJ van den Beuken-van Everdingen. Impact and treatment of chronic pain in cancer survivors. Hospital Pain Management Europe, Janssen, D.J.A., Spruit, M.A., Schols, J.M.G.A., and Wouters, E.F.M. Dynamic preferences for site of death among patients with advanced COPD, chronic heart failure, or chronic renal failure. J Pain Symptom Manage (6): Janssen, D.J.A., Wouters, E.F.M., Schols, J.M.G.A. and Spruit, M.A. Care dependency independently predicts two-year survival in outpatients with advanced chronic organ failure. J Am Med Dir Assoc, (3): Janssen, D.J.A., Spruit, M.A., Schols, J.M.G.A., van der Sande, F.M., Frenken, L.A. and Wouters, E.F.M. Insight in advance care planning for patients on dialysis. J Pain Symptom Manage, (1): Van den Beuken-van Everdingen, M.H.J. en Janssen, D.J.A. De behandeling van pijn bij de oudere patiënt in de terminale fase. Tijdschrift voor ouderengeneeskunde, : Courtens A.M. Bedside consultatie: ontwikkeling van transmurale teams. Pallium jrg 15, nr 2, Courtens A.M., Van den Beuken-van Everdingen, M.H.J., Fiolet H., Palliatieve zorg in ziekenhuizen moet goed geregeld zijn. Discussie palliatieve zorg in het ziekenhuis. Pallium jrg 15, nr 1, Van den Beuken- van Everdingen. Bookreview: Een dood gewoon boek (50 bijzondere verhalen uit de praktijk van de palliatieve zorg), Marij Schielke NTPZ 2013;(13)3/4: Courtens, A.M.Abstract/referaat De effecten van mindfulness op het psychisch welbevinden van nabestaanden. Mindfulness in informal caregivers of palliative patients.e-pal Electronisch tijdschrift palliatieve zorg, september Courtens, A.M., Abstract/referaat Seksualiteit en intimiteit in de oncologische en palliatieve zorg in Nederland: een hermeneutische benadering. E-pal, Electronisch tijdschrift palliatieve zorg,maart Van den Beuken-van Everdingen M.H.J.Abstract/referaat Met welk opioïd gaan we starten? Opioid rotation in patients initiated on oxycodone or morphine: a register study. E-pal, Electronisch tijdschrift palliatieve zorg, juni Van den Beuken-van Everdingen M.H.J., Abstract/referaat. Ketamine ontmaskerd? Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study to Assess the efficacy and toxicity of subcutaneous Ketamine in the Management of Cancer Pain Pallium, 2013;1: Oyen, P.,Perrée, E. Abstract/referaat Palliatieve sedatie: en de mantelzorger dan? Palliative Sedation: A Focus Group Study on the Experiences of Relatives. E-Pal, electronsich tijdschrift palliatieve zorg spetmber Oyen,P., Perée E., Abstract/ referaat, Het laatste jaar van patiënten met hartfalen, een epidemiologische verkenning. Het laatste jaar van patiënten met hartfalen. E-pal, elektronisch tijdschrift palliatieve zorg, maart Janssen, D.J.A. Abstract/referaat, Kenmerken van acute kortademigheid Characterizing Episodic Breathlessness in Patients with Advanced Disease..E-pal, electronisch tijdschrift palliatieve zorg, december 2013.

10 Commissies en lidmaatschappen M.van den Beuken-van Everdingen heden Lid PAZORI: Ontwikkeling en implementatie van landelijke richtlijnen palliatieve zorg heden Lid kerngroep revisie Landelijke richtlijn Pijn bij Patiënten met Kanker Lid consultatieve groep National Congres Palliatieve ZORG heden Voorzitter van de werkgroep ZORG van de gezamenlijke Expertisecentra Palliatieve Zorg heden Referent for a development and implementation program palliative care in major organizations heden Editor International Journal of Palliative Care A.Courtens heden Lid van de werkgroep Onderwijs van de gezamenlijke Expertisecentra palliatieve zorg heden Adviseur in de regionale werkgroep Palliatieve zorg in ziekenhuizen IKNL D.Janssen 2013 heden Lid van de werkgroep Onderzoek van de gezamenlijke Expertisecentra palliatieve zorg Organisatie Junior Onderzoekers symposium Expertisecentra Palliatieve Zorg 2013 Organisatie Online Course Palliative Care, European Respiratory Society 2013 heden Lid programmacommissie American Thoracic Society Pulmonary Rehabilitation Assembly 2013 heden Lid Adviesraad Advance Care Planning studie Erasmus MC, Rotterdam heden Lid van de ZonMw commissie verbeterprogramma Palliatieve Zorg Lid Taskforce American Thoracic Society / European Respiratory Society Update Pulmonary Rehabilitation statement heden Lid van de werkgroep Palliatieve zorg bij COPD, NVALT M.Janssen 2013 heden Lid van de sectie pijn NVA, 2013 heden Lid van de World institute of pain M.Martens heden Lid van het A.L.S. team in het MUMC+ P.Oyen heden Lid werkgroep Oncologieverpleegkundigen MUMC heden Vice-Voorzitter kerngroep Netwerk Palliatieve Zorg Maastricht/ Heuvelland

11

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht 2014. september 2015. Dr. A. M. Courtens

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht 2014. september 2015. Dr. A. M. Courtens Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht 2014 september 2015 Dr. A. M. Courtens 1 Inleiding In dit jaarverslag van het Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht vindt u de belangrijkste

Nadere informatie

Palliatieve zorg voor andere doelgroepen

Palliatieve zorg voor andere doelgroepen Palliatieve zorg voor andere doelgroepen CVA, Dementie, COPD, Hartfalen, psychiatrische aandoening, verstandelijke beperking 27 november Rob Krol en Annemiek Kwast Aanleiding IKNL activiteiten palliatieve

Nadere informatie

10de Scholing PALLIATIEVE ZORG. Intuïtie, wijsheid of wetenschap? Donderdag 17 mei 208

10de Scholing PALLIATIEVE ZORG. Intuïtie, wijsheid of wetenschap? Donderdag 17 mei 208 10de Scholing PALLIATIEVE ZORG Intuïtie, wijsheid of wetenschap? Donderdag 17 mei 208 Toelichting De Radboudumc Health Academy organiseert op 17 mei 2018 voor de tiende maal de scholing PALLIATIEVE ZORG

Nadere informatie

Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team

Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team Stand van zaken Transmuraal Palliatief Advies Team Ilona van der Loos, gespecialiseerd verpleegkundige thuiszorg, consulent PAT Vivent & Sylvia Verhage MANP verpleegkundig specialist intensieve zorg, consulent

Nadere informatie

Consortiavorming: kader voor samenwerking EPZ - IKNL netwerken palliatieve zorg

Consortiavorming: kader voor samenwerking EPZ - IKNL netwerken palliatieve zorg MEMO Aan: Betreft: consortiavorming en samenwerking EPZ, IKNL en netwerken palliatieve zorg Van: Karin van der Rijt, voorzitter EPZ en Jeroen Hasselaar, projectleider NFU Peter Huijgens, directeur IKNL

Nadere informatie

Palliatief consult door de verpleegkundig specialist: de arts overbodig?

Palliatief consult door de verpleegkundig specialist: de arts overbodig? Palliatief consult door de verpleegkundig specialist: de arts overbodig? Ellen de Nijs Verpleegkundig specialist chronische zorg Leids Universitair Medisch Centrum (EPZ) Kennis en Innovatie (Kennis) Centrum

Nadere informatie

PALLIATIEVE CONSULTATIE IN DE IKW-REGIO 2007

PALLIATIEVE CONSULTATIE IN DE IKW-REGIO 2007 PALLIATIEVE CONSULTATIE IN DE IKW-REGIO Schipholweg 5a 2316 XB Leiden telefoon (071) 525 97 59 telefax (071) 525 97 00 e-mail: ikw@ikw.nl www.ikcnet.nl/ikw INLEIDING In de IKW-regio zijn vier consultatieteams

Nadere informatie

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht september Dr. A. M. Courtens

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht september Dr. A. M. Courtens Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht 2015 september 2016 Dr. A. M. Courtens 1 Inleiding In dit jaarverslag van het Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht vindt u de belangrijkste

Nadere informatie

Uitnodiging. Advance Care Planning in de zorg voor mensen met verstandelijke beperkingen. Symposium 28 november 2013

Uitnodiging. Advance Care Planning in de zorg voor mensen met verstandelijke beperkingen. Symposium 28 november 2013 Uitnodiging Annemieke Wagemans, arts verstandelijk gehandicapten bij Maasveld, een van de werkstichtingen van Koraal Groep, promoveert op 28 november aanstaande op het onderwerp Medische beslissingen rond

Nadere informatie

Palliatieve zorg in het ZGT

Palliatieve zorg in het ZGT 30 oktober 2014 Mw. Dr. I.M. Oving Internist-Oncoloog Palliatieve zorg in het ZGT Op het juiste moment en de juiste plaats Namens het palliatief consult team Palliatieve zorg, op het juiste moment en de

Nadere informatie

Het Palliatief Advies Team. De verpleegkundig specialist centraal en transmuraal 1 september 2015

Het Palliatief Advies Team. De verpleegkundig specialist centraal en transmuraal 1 september 2015 Het Palliatief Advies Team De verpleegkundig specialist centraal en transmuraal 1 september 2015 2011 nieuw ziekenhuis en starten PAT Waarom? Hoe? Met wie? Waarom een PAT Stervensfase in het ziekenhuis

Nadere informatie

Consultatie Palliatieve Zorg. Jaarverslag 2014

Consultatie Palliatieve Zorg. Jaarverslag 2014 Consultatie Palliatieve Zorg Jaarverslag 2014 Juli 2015 Consultatie Palliatieve Zorg Jaarverslag 2014 Auteur L. Brom, MSc B. van Aalst Dr. M. Klinkenberg Juli 2015 3 Consultatie Palliatieve Zorg Jaarverslag

Nadere informatie

COP-zorg. Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg. Hein Visser, Mira Jong

COP-zorg. Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg. Hein Visser, Mira Jong COP-zorg Consultteam Ondersteunende en Palliatieve zorg Hein Visser, Mira Jong Wie, wat, waar is COP zorg COP zorg: consultteam ondersteunende en palliatief zorg Nurse based team: verpleegkundig specialisten

Nadere informatie

Q1 Wat is uw specialistische registratie?

Q1 Wat is uw specialistische registratie? Q1 Wat is uw specialistische registratie? Beantwoord: 189 Overgeslagen: 0 Cardioloog 2,65% Consulent palliatieve... Diëtist 22,22% Fysiotherapeut Geestelijk verzorger 1,59% Geriater 0,53% Huisarts 5,29%

Nadere informatie

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ september Dr. A. M. Courtens

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ september Dr. A. M. Courtens Jaarverslag 2016 Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ september 2017 Dr. A. M. Courtens 1 Inleiding In dit jaarverslag van het Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ (EPZ-M) vindt

Nadere informatie

Nieuws vanuit de werkgroep vorming van een Regionaal Palliatief Advies Team in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard

Nieuws vanuit de werkgroep vorming van een Regionaal Palliatief Advies Team in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard Nieuws vanuit de werkgroep vorming van een Regionaal Palliatief Advies Team in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard In de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard is een werkgroep actief die zich richt op

Nadere informatie

Consultatie palliatieve zorg. Jaarverslag 2015

Consultatie palliatieve zorg. Jaarverslag 2015 Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2015 juni 2016 Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2015 Auteurs: L. Brom, MSc M. van Horssen B. van Aalst Dr. M. Klinkenberg juni 2016 3 Consultatie palliatieve

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg

Ondersteunende en palliatieve zorg Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende

Nadere informatie

Activiteitenplan 2015. Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland

Activiteitenplan 2015. Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland Activiteitenplan 2015 Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland Ireen Proot, netwerkcoördinator Maastricht, september 2014 1 Inhoudsopgave I. Inleiding pag. 3 II. Organisatiestructuur Netwerk PZ Heuvelland pag.

Nadere informatie

Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma. Jeroen Hasselaar, September 2012

Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma. Jeroen Hasselaar, September 2012 Palliatieve sedatie: opmaat voor een nationaal programma Jeroen Hasselaar, September 2012 Palliatieve zorg; alleen stervenden? Sterfte aan chronisch ziekten in 2006 in Nederland BMC Pall Care 2009 8:4

Nadere informatie

Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2011

Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2011 Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2011 Juni 2012 Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2011 Auteur I. Grandjean, Msc Drs. C. Galesloot Dr. M. Kinkenberg Juni 2012 Versie definitief 3 Consultatie

Nadere informatie

9e Scholing. PALLIATIEVE ZORG Intuïtie, wijsheid of wetenschap?

9e Scholing. PALLIATIEVE ZORG Intuïtie, wijsheid of wetenschap? 9e Scholing PALLIATIEVE ZORG Intuïtie, wijsheid of wetenschap? Donderdag 9 maart 2017 Toelichting De Radboudumc Health Academy/PAO Heyendael organiseert op 9 maart 2017 voor de negende maal de scholing

Nadere informatie

Palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis

Palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis Palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis LOOV, 4 november 2014 Ingrid van Asseldonk Verpleegkundig specialist palliatieve zorg Programmaleider palliatieve zorg Consulent palliatieve zorg IKNL Elkerliek

Nadere informatie

Consultatie Palliatieve Zorg. Jaarverslag 2012

Consultatie Palliatieve Zorg. Jaarverslag 2012 Consultatie Palliatieve Zorg Jaarverslag 2012 september 2013 Consultatie Palliatieve Zorg Jaarverslag 2012 Auteur I. Grandjean, Msc Drs. C. Galesloot September 2013 Versie 0.4 Typ versienummer (indien

Nadere informatie

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ

Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ De praktijk van palliatieve zorg huisartspraktijk Mw van Z,

Nadere informatie

NVK richtlijn Leontien Kremer Recht op leven Recht op zorg. @leontienkremer l.c.kremer@amc.uva.nl april 2014

NVK richtlijn Leontien Kremer Recht op leven Recht op zorg. @leontienkremer l.c.kremer@amc.uva.nl april 2014 NVK richtlijn Leontien Kremer Recht op leven Recht op zorg @leontienkremer l.c.kremer@amc.uva.nl april 2014 In Nederland Per jaar: Overlijden 1400 kinderen Krijgen 5000 kinderen te maken met een levensbedreigende

Nadere informatie

Scholingen Najaar 2015

Scholingen Najaar 2015 Scholingen Najaar 2015 verpleegkundigen en verzorgenden Expertisecentrum Palliatieve Zorg Basiscursus Palliatieve Zorg verpleegkundigen De basistraining Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen besteedt

Nadere informatie

Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk

Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk Verpleegkundig oncologie symposium - 3 oktober, 2014 Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk L. Hochstenbach, MSc Dr. A. Courtens Dr. S. Zwakhalen Prof. dr. M. van Kleef Prof.

Nadere informatie

Palliative care in an aging society Palliatieve zorg in een ouder wordende samenleving. 3rd Amsterdam Symposium on Palliative Care

Palliative care in an aging society Palliatieve zorg in een ouder wordende samenleving. 3rd Amsterdam Symposium on Palliative Care 3rd Amsterdam Symposium on Palliative Care Palliative care in an aging society Palliatieve zorg in een ouder wordende samenleving Dinsdag 8 oktober 2013 Auditorium Vrije Universiteit Amsterdam Palliative

Nadere informatie

Discussiebijeenkomst WAT KOM JE TEGEN BIJ EEN COPD PATIËNT MET ERNSTIGE ZIEKTELAST

Discussiebijeenkomst WAT KOM JE TEGEN BIJ EEN COPD PATIËNT MET ERNSTIGE ZIEKTELAST Discussiebijeenkomst WAT KOM JE TEGEN BIJ EEN COPD PATIËNT MET ERNSTIGE ZIEKTELAST Vrijdag 23 september 2016 Toelichting PAO Heyendael organiseert in samenwerking met Universitair Centrum Chronische Ziekten

Nadere informatie

Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg

Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Open communicatie met patiënt en naasten over: Situatie

Nadere informatie

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ juli Dr. A. M. Courtens

Jaarverslag Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ juli Dr. A. M. Courtens Jaarverslag 2017 Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ juli 2018 Dr. A. M. Courtens 1 Inleiding In dit jaarverslag van het Expertisecentrum Palliatieve Zorg Maastricht UMC+ (EPZ-M) vindt u

Nadere informatie

Casusboek palliatieve zorg

Casusboek palliatieve zorg Casusboek palliatieve zorg Casusboek palliatieve zorg ONDER REDACTIE VAN M.H.J. VAN DEN BEUKEN-VAN EVERDINGEN M.L.E. JANSSEN-JONGEN Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg

Palliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk

Nadere informatie

Therapeutisch hardnekkigheid? Of toch niet?

Therapeutisch hardnekkigheid? Of toch niet? Therapeutisch hardnekkigheid? Of toch niet? Symposium Palliatieve zorg: Waar gaat het over? 13.04.2018 Ann Hoeben MD PhD Medisch Oncoloog en Consulent Palliatieve Zorg Therapeutische hardnekkigheid in

Nadere informatie

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU)

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Afdeling 3.37 interne geneeskunde Locatie Veldhoven Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding U bent of wordt opgenomen op de unit voor palliatieve

Nadere informatie

Jaarverslag 2013 Stichting Geriatrische Oncologie Nederland December 2013

Jaarverslag 2013 Stichting Geriatrische Oncologie Nederland December 2013 Jaarverslag 2013 Stichting Geriatrische Oncologie Nederland December 2013 Auteursrechten voorbehouden 1 Periode Jaarverslag Dit jaarverslag beslaat de periode 1 januari 2013 tot en met 31 december 2013.

Nadere informatie

Grenzeloos einde: zorg tegen beter weten in of geplande zorg?

Grenzeloos einde: zorg tegen beter weten in of geplande zorg? Grenzeloos einde: zorg tegen beter weten in of geplande zorg? Prof.dr.K.C.P.Vissers, MD, PhD, FIPP Kenniscentrum Palliatieve Zorg UMC St Radboud Nijmegen Doodgaan behoort tot het zeer weinige dat niet

Nadere informatie

th Amsterdam Symposium on Palliative Care

th Amsterdam Symposium on Palliative Care 4 th Amsterdam Symposium on Palliative Care Generalist or specialist palliative care? Palliatieve zorg: generalistisch of specialistisch? Uitnodiging Donderdagmiddag 9 oktober 2014 Auditorium Vrije Universiteit

Nadere informatie

Amsterdam Symposium on Palliative Care

Amsterdam Symposium on Palliative Care 6th Amsterdam Symposium on Palliative Care Palliative care: Towards best clinical practice in all settings Palliative zorg: Op weg naar de beste klinische zorg op elke zorglocatie Uitnodiging Donderdagmiddag

Nadere informatie

Symposium netwerken Palliatieve zorg. Een mooie dood. Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans. Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst

Symposium netwerken Palliatieve zorg. Een mooie dood. Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans. Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst Symposium netwerken Palliatieve zorg Een mooie dood Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans 12-02-2019 COP-zorg Consultteam Ondersteunende en Palliatieve

Nadere informatie

29-03-16. Pallia>eve zorg Noord- Limburg. Netwerken Palliatieve Zorg. Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg &

29-03-16. Pallia>eve zorg Noord- Limburg. Netwerken Palliatieve Zorg. Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg & Pallia>eve zorg Noord- Limburg Wat doet ketenzorg Hulp bij Demen>e & Wat doet het Netwerk Pallia>eve Zorg & Een sterk vangnet ook voor mensen met demen0e en diens naasten! Marian Kessels & Lise-e Dickhoff-

Nadere informatie

ORGANISATIE EN CONTINUÏTEIT VAN DE PALLIATIEVE ZORG. Ilse Brummelhuis, netwerkcoördinator NPZ Haaglanden

ORGANISATIE EN CONTINUÏTEIT VAN DE PALLIATIEVE ZORG. Ilse Brummelhuis, netwerkcoördinator NPZ Haaglanden ORGANISATIE EN CONTINUÏTEIT VAN DE PALLIATIEVE ZORG Ilse Brummelhuis, netwerkcoördinator NPZ Haaglanden Het landschap van Palliatieve Zorg Lokaal Regionaal Bovenregionaal Landelijk Lokaal: Welke zorg-

Nadere informatie

Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant

Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Marlie Spijkers Arts symptoombestrijding en palliatieve zorg Sint Annaziekenhuis Medisch adviseur netwerk palliatieve zorg

Nadere informatie

Meerjarig Strategisch Beleidsplan

Meerjarig Strategisch Beleidsplan Meerjarig Strategisch Beleidsplan 2011-2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Visie 3 1.2 Missie 4 1.3 Algemene uitgangspunten ten aanzien van het beleid 4 1.3.1 Relatie Koers 013 4 1.3.2 Projectgroep palliatieve

Nadere informatie

6e Scholing PALLIATIEVE ZORG. Intuïtie, wijsheid of wetenschap?

6e Scholing PALLIATIEVE ZORG. Intuïtie, wijsheid of wetenschap? 6e Scholing PALLIATIEVE ZORG Intuïtie, wijsheid of wetenschap? Donderdag 13 maart 2014 Toelichting Het Radboudumc, IKNL en PAO Heyendael organiseren op 13 maart 2014 voor de zesde maal de scholing PALLIATIEVE

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Palliatieve zorg. Palliatieve zorg 1

Patiënteninformatie. Palliatieve zorg. Palliatieve zorg 1 Patiënteninformatie Palliatieve zorg Palliatieve zorg 1 Palliatieve zorg Palliatief team Martini Ziekenhuis Telefoon: (050) 524 5610 E-mail: palliatiefteam@mzh.nl Inleiding Palliatieve zorg is de zorg

Nadere informatie

Financiering palliatieve zorg

Financiering palliatieve zorg Financiering palliatieve zorg 20 april 2018 Chantal Pereira, adviseur palliatieve zorg IKNL Manon Boddaert, arts palliatieve geneeskunde / medisch adviseur IKNL Disclosure belangen C.F.R. Pereira & M Boddaert

Nadere informatie

PalliSupport. Zorgpad. PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen

PalliSupport. Zorgpad. PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen PalliSupport Zorgpad PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen Datum: februari 2018 Email: pallisupport@amc.nl Projectleiding: drs. I. (Isabelle) Flierman prof. dr. B.M. (Bianca) Buurman prof. dr. D.L.

Nadere informatie

Genero Invitational Conference 27 maart 2017

Genero Invitational Conference 27 maart 2017 Genero Invitational Conference 27 maart 2017 Frans Baar, Spec Ouderengeneeskunde, Consulent consultatief palliatief team, directeur stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg Ellen Vink, Netwerk coördinator

Nadere informatie

Palliatieve zorg in het OLVG

Palliatieve zorg in het OLVG Palliatieve zorg in het OLVG Introductie van het palliatief team 23 mei 2013 Huisartsenavond OLVG Een palliatief team waarom? Draagt bij aan een hogere kwaliteit van leven en minder psychische en lichamelijke

Nadere informatie

Transmurale palliatieve zorg regio Arnhem. Ciska Zerstegen Jolanda van Loenhout Verpleegkundig specialisten

Transmurale palliatieve zorg regio Arnhem. Ciska Zerstegen Jolanda van Loenhout Verpleegkundig specialisten Transmurale palliatieve zorg regio Arnhem Ciska Zerstegen Jolanda van Loenhout Verpleegkundig specialisten IKNL consultatieteam Huidige situatie Team ondersteunende en palliatieve zorg Rijnstate Team palliatieve

Nadere informatie

Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening

Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Wat zijn uw ervaringen? Informatie voor mantelzorgers Wat houdt het onderzoek in? Er kan nog veel verbeteren

Nadere informatie

Galwegcarcinoom: ontwikkeling van een multidisciplinair, ziekenhuis overstijgend zorgpad 7 oktober 2016

Galwegcarcinoom: ontwikkeling van een multidisciplinair, ziekenhuis overstijgend zorgpad 7 oktober 2016 Galwegcarcinoom: ontwikkeling van een multidisciplinair, ziekenhuis overstijgend zorgpad 7 oktober 2016 Annuska Schoorlemmer, Verpleegkundig Specialist Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Inhoud Het

Nadere informatie

Oncologische Revalidatie:

Oncologische Revalidatie: Oncologische Revalidatie: Verleden Heden - Toekomst dr. Jan Paul van den Berg, revalidatiearts Meander MC Doelstelling Oncologische Revalidatie Het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten met

Nadere informatie

Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe?

Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe? Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe? Inleiding Symposium 05.07.16 Goede zorg rond het levenseinde Geert van der Aa, klinisch geriater 2012 2014 In de Westerse wereld sterft

Nadere informatie

Consultatie Palliatieve Zorg. Jaarverslag 2013

Consultatie Palliatieve Zorg. Jaarverslag 2013 Consultatie Palliatieve Zorg Jaarverslag 2013 Juni 2014 Consultatie Palliatieve Zorg Jaarverslag 2013 Auteurs I. Lokker, MSc Drs. R. Tummers Drs. C. Galesloot Dr. M. Klinkenberg Juni 2014 Typ versienummer

Nadere informatie

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe

Nadere informatie

Activiteitenplan Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland

Activiteitenplan Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland Activiteitenplan 2016 Netwerk Palliatieve Zorg Heuvelland Veron Schrijnemaekers, netwerkcoördinator Maastricht, 28-9-2015 1 Inhoudsopgave I. Inleiding pag. 3 II. Organisatiestructuur Netwerk PZ Heuvelland

Nadere informatie

Samenvatting antwoorden Revalidatie:

Samenvatting antwoorden Revalidatie: Samenvatting antwoorden Revalidatie: VRAAG: Vraag met betrekking tot oncologische revalidatie 1. Wie volgt al de nieuwe richtlijn? 2. Hoe hebben jullie dit vormgegeven? 3. Voor welke doelgroepen is de

Nadere informatie

Besluitvorming in de palliatieve fase. Marjolein van Meggelen, RN MSc adviseur palliatieve zorg IKNL, docent post-hbo HU

Besluitvorming in de palliatieve fase. Marjolein van Meggelen, RN MSc adviseur palliatieve zorg IKNL, docent post-hbo HU Besluitvorming in de palliatieve fase Marjolein van Meggelen, RN MSc adviseur palliatieve zorg IKNL, docent post-hbo HU Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht

Nadere informatie

Consultatie palliatieve zorg. Jaarverslag 2018

Consultatie palliatieve zorg. Jaarverslag 2018 Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2018 april 2019 Consultatie palliatieve zorg Jaarverslag 2018 Auteurs E. van Drielen, Msc. Drs. R.M. Tummers Dr. L. Brom Dr. M. Klinkenberg april 2019 3 Consultatie

Nadere informatie

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study Advance care planning: voorbereiden op een onzekere toekomst Dr. Daisy J.A. Janssen Specialist ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Leerdoelen Na deze lezing: Kent u de definitie van advance care

Nadere informatie

Zorgpad Stervensfase

Zorgpad Stervensfase Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe

Nadere informatie

Kwaliteitsnormen. Blaascarcinoom

Kwaliteitsnormen. Blaascarcinoom Kwaliteitsnormen Blaascarcinoom Versie 6 September 2018 Achtergrond herziening 2017 De NVU heeft eind 2010 de eerste kwaliteitsnormen blaascarcinoom openbaar gemaakt en deze in 2012 en 2014 herzien. Sinds

Nadere informatie

Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering

Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering In deze presentatie Palliatieve zorg bij Stichting Prisma Definitie van palliatieve zorg Kenmerken van de palliatieve

Nadere informatie

Nieuwsflits juni 2014

Nieuwsflits juni 2014 Nieuwsflits juni 2014 Spirituele zorg, hoe kaart je dat aan? Hoewel patiënten aangeven dat ze het erg belangrijk vinden brengen huisartsen spirituele, existentiële, issues weinig in discussie. Dat blijkt

Nadere informatie

Jaarverslag 2012. Netwerk palliatieve zorg regio IJssel - Vecht

Jaarverslag 2012. Netwerk palliatieve zorg regio IJssel - Vecht Jaarverslag 2012 Netwerk palliatieve zorg regio IJssel - Vecht Netwerkcoördinator: A.T. te Velde, Isala klinieken, careketens februari 2013 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 1. Algemeen:... 3 2. Missie

Nadere informatie

Ministerie van VWS T.a.v. Drs. C. van der Burg Postbus Adres 2500 EJ DEN HAAG. Bunnik, 31 oktober Geachte heer/mevrouw,

Ministerie van VWS T.a.v. Drs. C. van der Burg Postbus Adres 2500 EJ DEN HAAG. Bunnik, 31 oktober Geachte heer/mevrouw, Ministerie van VWS T.a.v. Drs. C. van der Burg Postbus 20350 Adres 2500 EJ DEN HAAG Bunnik, 31 oktober 2012 Ons kenmerk: 01239 Betreft: Afstemming inzet extra middelen voor palliatieve zorg Uw kenmerk.:

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding

Nadere informatie

Symptomen in de Palliatieve Fase

Symptomen in de Palliatieve Fase Symptomen in de Palliatieve Fase Internationale dag Palliatieve zorg Limburg 2015 Marieke van den Beuken- van Everdingen 36 symptomen die bij > 10% voorkomen vermoeidheid obstipatie snelle verzadiging

Nadere informatie

Preventieve GGZ van vroeg tot later

Preventieve GGZ van vroeg tot later Rob Giel Onderzoekcentrum Preventieve GGZ van vroeg tot later Locatie: Mediant Geestelijke Gezondheidszorg, Helmertheater Broekheurnering 1050, 7546 TA Enschede Datum:13-12-2016 Tijd: 13.00-16.50 uur Preventieve

Nadere informatie

Op weg naar optimale, transmurale samenwerking. Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG

Op weg naar optimale, transmurale samenwerking. Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG Op weg naar optimale, transmurale samenwerking Jenske Geerling Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg UMCG Knelpunten? Knelpunten Tussen eerste en tweede lijn Tussen verschillende disciplines Tussen

Nadere informatie

Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft?

Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Zou het u verbazen als deze patiënt over een jaar nog leeft? Het belang van een integraal anticiperend beleid 22 maart 2012 Bernardina Wanrooij Huisarts, consulent palliatieve zorg AMC Palliatieve zorg

Nadere informatie

ALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?!

ALS zorg en palliatieve zorg? Een gezamenlijk doel! En dezelfde uitkomstmaten?! Saskia Teunissen Hoogleraar palliatieve zorg en hospicezorg Oncologieverpleegkundige en gezondheidswetenschapper Julius Centrum UMC Utrecht en Associatie Hospicezorg Nederland Directeur/bestuurder academisch

Nadere informatie

Het project Brielle. Dr. Paul van der Velden, oncoloog Karin Bokelaar, oncologieverpleegkundige

Het project Brielle. Dr. Paul van der Velden, oncoloog Karin Bokelaar, oncologieverpleegkundige Het project Brielle Dr. Paul van der Velden, oncoloog Karin Bokelaar, oncologieverpleegkundige Aanleiding 1: Prioriteit zal worden gegeven aan de ontwikkeling van anderhalvelijnszorg waaronder verstaan

Nadere informatie

Spirituele dimensie in de palliatieve zorg

Spirituele dimensie in de palliatieve zorg Spirituele dimensie in de palliatieve zorg Symposium donderdag 12 mei Expertmeeting vrijdag 13 mei 2016 Auditorium Radboudumc Nijmegen Toelichting Op donderdag 12 mei 2016 organiseren de afdeling Anesthesiologie

Nadere informatie

Palliatieve zorg. In en om het ziekenhuis op orde? Tweede landelijke congres. Uitnodiging

Palliatieve zorg. In en om het ziekenhuis op orde? Tweede landelijke congres. Uitnodiging Palliatieve zorg In en om het ziekenhuis op orde? Tweede landelijke congres Supportive Care End-of-life Care Bereavement Care Focus of Care Anti-cancer Therapy (currative, life-prolonging or palliative

Nadere informatie

Activiteitenplan 2016. Netwerk Palliatieve Zorg Westelijke Mijnstreek

Activiteitenplan 2016. Netwerk Palliatieve Zorg Westelijke Mijnstreek Activiteitenplan Netwerk Palliatieve Zorg Westelijke Mijnstreek September 2015 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding pag. 3 2. Organisatiestructuur Netwerk Palliatieve Zorg Westelijke Mijnstreek pag. 4 3. Activiteitenplan

Nadere informatie

Palliatieve Oncologische Zorg

Palliatieve Oncologische Zorg Palliatieve Oncologische Zorg In het Ziekenhuis En Thuis Liesbeth Peters en Eisso Braak Palliatieve Oncologische Zorg Impressies Definitie, geschiedenis Binnen en buiten ziekenhuis Nieuw palliatief zorgmodel

Nadere informatie

Het meten van angst: verpleegkundigen aan het woord!

Het meten van angst: verpleegkundigen aan het woord! Het meten van angst: verpleegkundigen aan het woord! H. Veldhuisen RN, MSc; D. Zweers RN, MSc; Prof. S. Teunissen RN PhD Diakonessenhuis Utrecht hveldhuisen@diakhuis.nl Angst Waarom meten? Zonder meten

Nadere informatie

Het beloop van dementie in het verpleeghuis

Het beloop van dementie in het verpleeghuis Home no. 3 Juni 2017 Eerdere edities Verenso.nl Het beloop van dementie in het verpleeghuis Palliatief beleid inzetten vanaf opname? Eefje Sizoo redactie@verenso.nl Het is een zonnige dag deze 10 april.

Nadere informatie

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg

Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen HMC Team Ondersteuning en Palliatieve zorg Wanneer u niet meer kunt genezen of ouder en kwetsbaar bent, kunnen er vragen rijzen over het levenseinde. Deze fase van het

Nadere informatie

Palliatieve zorg voor andere doelgroepen. CVA, Dementie, COPD, Hartfalen, psychiatrische aandoening, verstandelijke beperking

Palliatieve zorg voor andere doelgroepen. CVA, Dementie, COPD, Hartfalen, psychiatrische aandoening, verstandelijke beperking Palliatieve zorg voor andere doelgroepen CVA, Dementie, COPD, Hartfalen, psychiatrische aandoening, verstandelijke beperking September 2014 Palliatieve zorg voor andere doelgroepen CVA, Dementie, COPD,

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 9. 1 Over palliatieve zorg S.M. de Hosson Nociceptieve pijn E.M.H. Peusens en T.C. Besse 23

Inhoud. Inleiding 9. 1 Over palliatieve zorg S.M. de Hosson Nociceptieve pijn E.M.H. Peusens en T.C. Besse 23 Inhoud Inleiding 9 1 Over palliatieve zorg S.M. de Hosson 11 2 Nociceptieve pijn E.M.H. Peusens en T.C. Besse 23 3 Neuropathische pijn M. Staatsen, A. Schalkwijk en K.C.P. Vissers 37 4 Vermoeidheid M.W.M.

Nadere informatie

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ

Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Palliatieve en ondersteunende zorg in CWZ Wat is palliatieve zorg? Palliatieve zorg is er voor mensen bij wie genezing van ziekte niet meer mogelijk is. Kwaliteit van leven staat bij deze zorg centraal.

Nadere informatie

Tumorspecifieke visitatie longcarcinoom. Dhr. R.J.G. Limbeek, adviseur IKNL, Nijmegen Mevr. J.P. Salomé, VS oncologie, SFG, Rotterdam

Tumorspecifieke visitatie longcarcinoom. Dhr. R.J.G. Limbeek, adviseur IKNL, Nijmegen Mevr. J.P. Salomé, VS oncologie, SFG, Rotterdam Tumorspecifieke visitatie longcarcinoom Dhr. R.J.G. Limbeek, adviseur IKNL, Nijmegen Mevr. J.P. Salomé, VS oncologie, SFG, Rotterdam Inhoud presentatie Wat is visitatie? Waarom tumorspecifieke visitatie?

Nadere informatie

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,

Nadere informatie

Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider

Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand

Nadere informatie

Beleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis

Beleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis 28 juni 2010 Status definitief Referentie cb 1/7 Auteur(s) Drs. M.B.L. Leys Dhr. E.M. Reijerink Beleidsnota Palliatieve Zorg Maasstad Ziekenhuis Stichting Maasstad Ziekenhuis Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

SAMENWERKEN. PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg. Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde

SAMENWERKEN. PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg. Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde SAMENWERKEN PlusPunt Ouderenzorg Oostelijk Zuid-Limburg Frank Guldemond Kaderhuisarts Ouderengeneeskunde Inleiding Zorgcontinuüm Ouderenzorg PlusPunt Ouderenzorg Knelpunten en Succesfactoren Vragen? Nieuwe

Nadere informatie

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum

Nadere informatie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie

Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Dag van de Dementiezorg 2016 Palliatieve zorg bij dementie Workshop Paul Vogelaar, verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training 2 Work-shoppen 3 Dementie Combinatie

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans

PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans PALLIATIEVE ZORG In de tjongerschans Alie Timmer Marieke van Harskamp Disclosure sheet Palliatieve zorg in de Tjongerschans Inleiding Palliatieve zorg: definitie en meer. Markering Behoeften Kenmerken

Nadere informatie

SPIEGELINFORMATIE SCEN 2013 Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland

SPIEGELINFORMATIE SCEN 2013 Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland SPIEGELINFORMATIE SCEN 2013 Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland KNMG Juli 2014 INHOUD 1. INLEIDING... 3 2 AANTAL CONSULTATIES & INFORMATIE EN ADVIESVRAGEN IN 2013... 3 2.1 Aantal consultaties

Nadere informatie

Ervaring in palliatieve zorg

Ervaring in palliatieve zorg De psychologische invalshoek in de palliatieve zorg Wie doet wat? Dr. Judith Prins klinisch psycholoog Medische Psychologie Congres NPTN 2 november 2006 1 Ervaring in palliatieve zorg 1986-1990 1992-1996

Nadere informatie

Oncologie als voorbeeld voor palliatieve zorg bij dementie. Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met dementie

Oncologie als voorbeeld voor palliatieve zorg bij dementie. Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met dementie Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met Prof. Dr. Myrra Vernooij-Dassen Radboud University Nijmegen Medical Centre: IQ healthcare Primary and Community Care Kalorama Foundation Oncologie als

Nadere informatie

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf?

Wat zou jij willen? Voor je dierbaren? Voor jezelf? 21 juni 2016 Franca Horstink; Specialist Ouderen Geneeskunde, SCEN arts Laetitia Schillemans;Gespecialiseerd verpleegkundige oncologie en palliatieve zorg Beide Consulent; Palliatie Team Midden Nederland

Nadere informatie

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker

Nadere informatie

Woord vooraf 1 2. Redactionele verantwoording 1 3. Redactie 1 7. Auteurs 1 8

Woord vooraf 1 2. Redactionele verantwoording 1 3. Redactie 1 7. Auteurs 1 8 Inhoud Woord vooraf 1 2 Redactionele verantwoording 1 3 Redactie 1 7 Auteurs 1 8 1 De verpleegkundige in het algemeen ziekenhuis 1 9 1.1 Inleiding 1 9 1.2 Wat is specifieke ziekenhuiszorg? 2 0 1.2.1 Het

Nadere informatie