Voor de tienduizend Belgen die
|
|
- Oscar Baert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 .t.r e: ezon d hei d - Kari Van Hoorick Doss ier :i Multiple Sclerose: naar een revolutie in de behandeling lil 11 I Voor de tienduizend Belgen die vandaag lijden aan een vorm van Multiple Sclerose (MS) is er hoop op beterschap. Genezen lukt nog niet, maar verschillende nieuwe therapieën lijken erin te slagen de ziekte beter terug te dringen en het comfort van de patiënten te verbeteren. Specialisten voorspellen dat de behandeling van MS de volgende vijf jaar ingrijpend zal veranderen. Een blik op de niet zo verre toekomst. Multiple sclerose is een chronische ontstekingsziekte, die zorgt voor een langzame of bij sommige patiënten versnelde aftakeling van het centrale zenuwstelsel. Hersenen en ruggenmerg (die samen het centrale zenuwstelsel vormen) kunnen daardoor bepaalde signalen niet meer goed verwerken. Weinig aandoeningen hebben zo'n mysterieus aura als MS, precies omdat het zo'n gecompliceerde ziekte is die in uiteenlopende varianten voorkomt. Elke MS patiënt is uniek. De ziektesymptomen zijn lang niet altijd even zichtbaar, met als gevolg dat patiënten niet zelden op onbegrip van hun omgeving stuiten. Twee processen in één lichaam Typisch voor MS is dat twee ziekteprocessen op elkaar inspelen. De vetachtige isolatielaag (of myeline) die rond onze zenuwbanen ligt, wordt bij MS patiënten door het eigen immuunsysteem aangevallen en aangetast. Hierdoor 'lekken' de zenuwimpulsen als het ware weg en kunnen er zich opstoten van ontstekingen voordoen. Op die plaatsen ontstaan een 54 PLUS MAGAZINE NR. 275 OKTOBER 2011
2 FITNESS BEWEEG JE FIT! Op plaatsen waar zich opstoten van ontstekingen voordoen ontstaan plaques op het ruggenmerg. soort littekens of witte plaques op het ruggenmerg. Soms slagen de myelinevormende cellen erin om het beschadigde beschermlaagje rond de zenuwen te herstellen, maar vaak lukt dat niet of onvoldoende. Dan zet zich een tweede proces in gang, waarbij de zenuwvezels zelf beschadigd of zelfs vernietigd raken. Vorm bepaalt behandeling MS manifesteert zich onder verschillende vormen of fases, waarbij de (onderhouds)behandeling telkens an-. Cardio Ambition~ NU 263,60 Cardio Pacer ~ NU 343,60 Orbit Ambition ~ NU 535,05 Orbit Pacer ~~ NU 807,05 Treadline Ambition ~ NU 1.019,55 NA. 275 OKTOBER 2011 PLUS MAGAZINE 55
3 ~i_--... e: ezondheid - Dossier _ De komst van V pillen m therapiec ~ ders is. "Je hebt de opstootvorm (relapsing-rernitting). Dat is de meest voorkomende variant. Bij zo'n 80% van de patiënten begint de ziekte onder deze gedaante': vertelt professor en neuroloog dr. Guy Nagels van het Nationaal Multiple Sclerose Centrum in Melsbroek. "Perioden met opflakkeringen wisselen af met momenten waarop er minder klachten of symptomen zijn. De verschijnselen die optreden bij opstoten zijn meestal stoornissen van het gevoel, het gezichtsvermogen, de blaas en de coördinatie:' Een tweede vorm of fase is de secundair progressieve MS, waarbij er ook in de fases tussen de opflakkeringen een progressieve verergering van de klachten optreedt. "Daarnaast is er een kleine groep patiënten, onze 'eer die de primair progressieve variant ontwikkelt. Zij krijgen meteen af te rekenen met een progressieve achteruitgang en aantasting van hun zenuwstelsel:' Deze vorm komt meestal voor bij mensen die op iets latere leeftijd met de ziekte geconfronteerd worden. Gedeeltelijk effect Afhankelijk van hun ziektevorm krijgen MS-patiënten vandaag uiteenlopende behandelingen, waarop de ene patiënt al beter reageert dan de andere. De huidige eerstelijnstherapieën moeten allemaal via dagelijkse of wekelijkse injecties in de spieren of onderhuids toegediend worden en hun werking is vaak maar beperkt. "Voor de grootste groep Mó-patiënten beschikken we over een basis- of eer telijnsbehandeling die de opflak- 1 keringen kan verminderen zoals Re- \ bif of Betaferon. Er zijn ook aanwijzingen dat die de toenemende invaliditeit kunnen afremmen. Al deze middelen richten zich op het dempen van de ontstekingen in ruggenmerg en hersenen. Ze hebben een bewezen werking maar het effect is maar gedeeltelijk. Ze houden zeker niet alle symptomen tegen. Uit studies blijkt dat ze gemiddeld een derde van de aanvallen voorkomen. D'at is goed maar zeker niet ideaal!' Voor patiënten die onvoldoende op de basistherapieën reageren, is er sinds enkele jaren in ons land een andere, doeltreffender behandeling, die werkt volgens een heel ander principe. "Dat middel, Tysabri, blokkeert de doorgang van bepaalde afweercellen vanuit de bloedbaan naar de hersenen en het ruggenmerg. Precies ~ 56 "LIJS; WA(öAZIIIE q 275 OKTOBER 2011
4 I ---~ ezondheid - Dossier _ "Ik omring me met positieve mensen" Liliane Ten Grootenhuyzen, die als zelfstandige een eigen zaak leidt, kreeg haar diagnose van MS zo'n vijf jaar geleden. "Kort voor mijn dochter zou trouwen, waren we met vakantie met het hele gezin. Plots kreeg ik last van gevoelloosheid in mijn voeten en benen. Dat ging niet over maar breidde net uit naar boven. Uiteindelijk ben ik ermee naar het ziekenhuis getrokken waar ik na allerlei testen en wekenlang wachten, te horen kreeg wat er met mij aan de hand was. Het was mijn man die mij overtuigd had om naar de dokter te gaan en hij is het ook die na die harde diagnose positief is gebleven. Want ik was ontroostbaar. Waarom ik? Waarom nu? Ik ben altijd heel sportief geweest, heb 20 jaar lang volleybal gespeeld op topniveau, heb gezond geleefd... ik kon het heel moeilijk aanvaarden." "Vandaag heb ik uiteraard nog altijd MS maar mocht het niet officieel zijn vastgesteld, dan zou ik het haast niet geloven. Sinds ik wekelijks spuit, is het tintelende gevoel weg en ook de fluwelen benen die ik soms had zijn verdwenen Maar mijn wekelijkse spuit, daar kan ik natuurlijk niet omheen. Niet evident voor iemand met prikangst. Eigenlijk hoef ik door MS niets te. laten. Ik run met succes mijn eigen zaak, ik wandel met de hond in het bos, ik loop zelfs nog op hakken... Alleen ben ik nog niet langer dan een week op vakantie geweest. Vanwege de spuiten? Niet bewust, maar toch. Misschien ben ik zo gefocust op de spuiten omdat ik vooral niet wil vervallen in de tweede fase van de ziekte. Ik scherm mezelf ook af. Eigenlijk wil ik niet geconfronteerd worden met hoe erg het kan zijn of worden. Ik omring me met positieve mensen. Ik lees positieve verhalen en die zijn er genoeg. Daar put "ik kracht uit. Ik was voordien ook al met gezondheid bezig, daar blijf ik op focussen. Ik wil absoluut blijven functioneren. Kunnen praten, uitleggen, dat is voor mij het belangrijkste. Het is ook de essentie van mijn job: ik moet mijn klanten advies kunnen geven. Een rolstoel later? Daar zou ik nog kunnen mee leven, precies omdat ik dan mijn job nog kan blijven doen. Maar ik wil er gewoon alles aan doen om die ziekte zolang mogelijk te stabiliseren." 58 PLUS MAGAZINE NR. 275 OKTOBER 2011
5 .r----e: ezondheid - Dossier ~ begin 2012 verwacht. We hopen dat dit middel later ook kan worden ingezet voor mensen met de ernstige primair progressieve vorm van MS maar daarvoor moeten we de resultaten van de lopende studie afwachten. Voor mensen met dit type MS hebben we momenteel nog geen bewezen onderhoudsbehandelingen. Zij moeten het voorlopig stellen met geneesmiddelen om de klachten te verminderen en met revalidatietechnieken. Andere nieuwe middelen die nog in onderzoek zijn, zijn onder meer BG12, een pil die al tegen psoriasis 60 PLUS MAGAZINE NA. 275 OKTOBER ] werd gebruikt en waarvan bij toeval werd ontdekt dat het ook een gunstig effect zou hebben bij MS-patiënten. Dit effect is ondertussen bevestigd in een grote studie, maar nu moet er nog een goedkeuring van de overheid komen om het middel te gebruiken. Science fiction "Een heel interessant en mogelijk revolutionair geneesmiddel, dat.voorlopig nog wel wat science fiction is, lijkt antilingo. Dat product, dat al- leen bij dieren in het laboratorium werkt, stimuleert de heraanmaak van myeline, het kostbare isolatielaagje, dat bij MS wordt aangetast. Op die manier zouden beschadigde zenuwen weer kunnen gerepareerd worden. Maar dat komt ten vroegste over ettelijke jaren op de markt." Een andere onderzoekspiste poogt in te grijpen op het defecte immuunsysteem, door het als het ware herop te starten, maar ook dat onderzoek
6 heeft nog een lange weg voor de boeg. "Nooit eerder was er zoveel onderzoeksbeweging naar nieuwe MS middelen. De komende jaren gaan we een veel grotere keuze aan behandelingsmogelijkheden kunnen bieden aan MS-patiënten. De toekomst wordt een therapie op maat. Ideaal zou daarbij zijn dat we vooraf, via DNA-matching of via andere metingen, kunnen bepalen welkepatiënten positief gaan reageren op welk type therapie." SelenÎuffi,ACE +D Voor verrassend veel weerstand en energie. Ouder worden we allemaal. Maar op je jong voelen staat geen leeftijd. Met Selenium-ACE+D help je de natuur een handje. Want selenium beschermt je lichaam tegen vrije radicalen en houdt de weefsels jong. Het zorgt bovendien voor een gezonde celfunctie. De combinatie met vitamines A, C, E en D versterkt het celbeschermend effect en verhoogt de weerstand. Met één tablet Seleniurn-Aûfi+D" per dag sta je volop in het leven, elke dag opnieuw. Want geef toe: je bent toch maar zo oud als je je voelt? Haal meer uit het leven met Selenium-Aû-E+D". ~AN complements your diet
Multiple sclerose (MS)
Multiple sclerose (MS) T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieMultiple sclerose (MS) Poli Neurologie
00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten
Nadere informatieMS MS is de afkorting van multiple sclerose. Dat zijn 2 Latijnse woorden. Multiple betekent vele en sclerose verhardingen. Bij iedereen lopen de
MS MS is de afkorting van multiple sclerose. Dat zijn 2 Latijnse woorden. Multiple betekent vele en sclerose verhardingen. Bij iedereen lopen de zenuwen vanuit de hersenen door het ruggenmerg naar de rest
Nadere informatieWerkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring 2 G H MS
Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring G H 2 MS Inleiding MS de afkorting van Multiple Sclerose. De oorzaak van MS is nog steeds niet bekend. Meestal treft MS mensen tussen hun twintig- en veertigste
Nadere informatieMultipele Sclerose (MS)
Multipele Sclerose (MS) MS is een ziekte van de hersenen en het ruggenmerg, die vooral bij jonge volwassenen voorkomt. In de eerste jaren komen de verschijnselen vaak in aanvallen, ook wel Schub of relapse
Nadere informatieMultiple Sclerose is een ziekte van de hersenen en het ruggenmerg. Deze ziekte wordt ook wel MS genoemd. In deze folder leest hier meer over.
Multiple Sclerose Multiple Sclerose is een ziekte van de hersenen en het ruggenmerg. Deze ziekte wordt ook wel MS genoemd. In deze folder leest hier meer over. Wat is multipele Sclerose (MS) MS is een
Nadere informatieWerkstuk ANW Multiple Sclerose (MS)
Werkstuk ANW Multiple Sclerose (MS) Werkstuk door een scholier 2007 woorden 27 oktober 2006 6,6 33 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave 1. Geschiedenis van MS 2. De diagnose 3. MS aanvallen 4. De verschillende
Nadere informatienatalizumab (tysabri)
patiënteninformatie natalizumab (tysabri) behandeling en werking medicijn Uw neuroloog heeft u het medicijn natalizumab (Tysabri) geadviseerd. Hoe werkt dit medicijn? Hoe wordt natalizumab toegediend?
Nadere informatieLeven met MS. Wat is MS?
1 Leven met MS Wat is MS? Dit boekje is samengesteld door Biogen. De informatie is met grote zorgvuldigheid tot stand gekomen, maar vervangt niet de mening, de diagnose of het advies van een behandelend
Nadere informatieTysabri. Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Tysabri Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds ms Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis Telefoon: 010-591 98 39 Fax: 010-592 86 86 E-mail: info@nationaalmsfonds.nl www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatieStichting op de bres tegen MS
Stichting op de bres tegen MS Inhoudsopgave 1. Voorwoord Pagina 2 2. Aanleiding Pagina 4 3. Doel Pagina 5 4. Middelen Pagina 6 5. Organisatie Pagina 7 6. Beleidsplan Pagina 8 (1) 1. Voorwoord MS is een
Nadere informatieDoorbraak in onderzoek naar ME
Doorbraak in onderzoek naar ME Gezaghebbende Amerikaanse overheidsinstanties hebben opnieuw bij MEpatiënten een virus aangetroffen. Al eerder berichtte EenVandaag over de ontdekking van het XMRV-virus
Nadere informatieDe beschermende invloed van flavonoïden op ons brein
Prof. dr. Jerome Hendriks Universiteit Hasselt An apple a day keeps the doctor away De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein Jerome Hendriks Vitamine C Flavonoïden Albert Szent-Györgyi 1 Flavonoïden
Nadere informatieAcademisch MS Centrum Limburg. Neurologie
Academisch MS Centrum Limburg Neurologie Academisch MS Centrum Limburg Zuyderland Medisch Centrum (Zuyderland Medisch Centrum) en het academisch ziekenhuis Maastricht (azm) werken samen aan de behandeling
Nadere informatiePrimair-progressieve. Primair-progressieve multiple sclerose. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Primair-progressieve Primair-progressieve multiple scerose multiple sclerose Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail:
Nadere informatieErfelijke spastische paraparese
Erfelijke spastische paraparese He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS EEN ERFELIJKE SPASTISCHE PARAPARESE? Erfelijke spastische paraparese is feitelijk een groep aandoeningen. Deze aandoeningen
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieMultiple Sclerose. Zo zit dat!
Multiple Sclerose Zo zit dat! Inhoudsopgave MS zo zit dat! 1 Hoofdstuk 1 Wat is MS? 2 Hoofdstuk 2 Wat merk je van MS? 4 Hoofdstuk 3 Medicijnen 8 Hoofdstuk 4 Hoe voelt MS? 10 Feiten en weetjes 12 Contact
Nadere informatieWat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen
1 Wat is diabetes? Type 2 diabetes : gevolgen Nu u weet dat u aan diabetes lijdt, moet u zich plots geen grote zorgen maken. Waarschijnlijk lijdt u al gedurende lange tijd aan diabetes, mogelijks gedurende
Nadere informatieHerkennen en behandelen MIGRAINE
Herkennen en behandelen MIGRAINE MIGRAINE Is meer dan gewoon hoofdpijn Wat is migraine? Een migraineaanval is veel meer dan gewoon hoofdpijn, het is een hele verzameling verschijnselen waaronder zeer ernstige
Nadere informatieDermatologie. Gordelroos. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Dermatologie 1 Wat is gordelroos (herpes zoster) is een aandoening, veroorzaakt door een virus, die gekenmerkt wordt door blaasjesvorming en pijn, meestal op de borstkas of rond de
Nadere informatieGemaakt door: Gerdy Castelein en Anne Griet Adema Klas: 4A
Gemaakt door: Gerdy Castelein en Anne Griet Adema Klas: 4A 1 -Voorkant -inhoudsopgave - Uitwerking deelvragen: - Wat is borstkanker? - Hoe ontdek je borstkanker? - Als je erachter komt, wat gebeurt er
Nadere informatieDomino-effect. Gevolgen van diabetes
Domino-effect Het gevaar van complicaties is dat ze pas na jaren optreden. Bovendien heeft diabetes een domino-effect. Vanaf dat je één aandoening hebt, zijn deze een trigger voor meerdere aandoeningen.
Nadere informatieSensitisatie. Anesthesiologie
Sensitisatie Anesthesiologie Anesthesiologie Inleiding Wanneer pijn lang bestaat en er geen lichamelijke afwijkingen (meer) voor die pijn te vinden is, wordt pijn chronisch genoemd. Mensen met chronische
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose
Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw
Nadere informatieNovantrone. Novantrone Een remmende medicatie. Dit is een uitgave van Stichting MS Projecten
Novantrone Novantrone Een remmende medicatie Dit is een uitgave van Stichting MS Projecten Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail: info@msprojecten.nl virtueel
Nadere informatiePatiënteninformatie. Delier of plotse verwardheid. GezondheidsZorg met een Ziel
i Patiënteninformatie Delier of plotse verwardheid GezondheidsZorg met een Ziel DELIER OF PLOTSE VERWARDHEID Uw partner, familielid of iemand anders uit uw naaste omgeving is vanwege een ziekte, ongeval
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
NEDERL ANDSE SAMENVAT TING HET OOG ALS WEERSPIEGELING VAN HET BREIN Optische coherentie tomografie in MS Meer dan een eeuw geleden schreef een van de eerste neurologen die gebruik maakte van de oogspiegel,
Nadere informatieMeer mensen met MS, beter helpen
Meer mensen met MS, beter helpen De progressie van de zenuwslopende ziekte multiple sclerose (MS) stoppen door het voorkomen van beschadiging aan de hersencellen bij mensen MS. Achtergrond MS werd tot
Nadere informatieMultiple sclerose en Kwaliteit van Leven
Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven Dokter op Dinsdaglezing 24 september 2013 Dr. Brigit de Jong, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis en UMC St Radboud Programma + MS + Verschijnselen van MS + Medicamenteuze
Nadere informatieCopaxone. Copaxone Een remmende medicatie. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Copaxone Copaxone Een remmende medicatie Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds 1 Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis Telefoon: 010-591 98 39 Fax: 010-592 86 86 E-mail: info@nationaalmsfonds.nl www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatieInterferon-Beta. Interferon-Beta. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Interferon-Beta Interferon-Beta Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail: info@nationaalmsfonds.nl internet: www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatieAdalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum. Beter voor elkaar
Adalimumab (Humira) bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar 2 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van Adalimumab (Humira).
Nadere informatieOnderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose
Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Patiënteninformatie 1707 Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Alle medicijnen hebben voor- en nadelen. Het belangrijke voordeel van onderhoudsmedicatie bij
Nadere informatieMULTIPLE SCLEROSE MEERWAARDE EN KRACHT VAN MULTIDISCIPLINAIRE AANPAK PROF. DR BART VAN WIJMEERSCH
MULTIPLE SCLEROSE MEERWAARDE EN KRACHT VAN MULTIDISCIPLINAIRE AANPAK PROF. DR BART VAN WIJMEERSCH BESCHRIJVING VAN TOEN Generally one of the lower limbs is first and solely affected. The other limb is
Nadere informatieEr zijn mensen nodig met nieuwe fantasie
Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl
Nadere informatieMultiple Sclerose. zo zit dat!
Multiple Sclerose zo zit dat! Inhoudsopgave MS - zo zit dat! Hoofdstuk 1 Wat is MS Hoofdstuk 2 Wat merk je van MS Hoofdstuk 3 Medicijnen Hoofdstuk 4 Hoe voelt MS Homepage MSkidsweb Gastenboek berichtjes
Nadere informatieLeven met MS. De behandelmogelijkheden
3 Leven met MS De behandelmogelijkheden bij RRMS Inhoud 1. Inleiding 4 2. Doel van de behandeling 7 3. Vroeg en effectief behandelen 9 4. Geneesmiddelen gericht op het afremmen van het ziekteproces (immunomodulatie)
Nadere informatieHet OMC licht u graag uitgebreid voor over: Glaucoom
Het OMC licht u graag uitgebreid voor over: Glaucoom Wat is glaucoom Glaucoom is een aandoening, die schade veroorzaakt aan de oogzenuw. Aantasting van deze zenuw leidt tot vermindering van het gezichtsvermogen.
Nadere informatiePDS B e l a n g e n v e r e n
r a b l D e PDS B e l a n g e n v e r e n r m S y n d r o a o m i g e i n g k k i r P PDS in relatie tot anderen 2 PDS in relatie tot anderen Bij het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) is één van de symptomen
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatieMitochondriën en oxidatieve stress
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Ons richten op oxidatieve stress bij de ziekte van Huntington Celschade
Nadere informatieDoor vrijer te kunnen ademen, durf ik concrete stappen. in het leven zetten! Het verhaal van de 26-jarige Salvatore uit
Door vrijer te kunnen ademen, durf ik concrete stappen in het leven zetten! Het verhaal van de 26-jarige Salvatore uit Schaarbeek is wonderbaarlijk. Deze jongeman werd met een zware handicap geboren. Door
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatieSanghalid en 'donderdagavondbroeder' Garmt van Soest kreeg in de. zomer van 2013 te horen dat hij leed aan Amyotrofische Laterale
Als...door een tijger achterna gezeten. door Maurice Maarssen Sanghalid en 'donderdagavondbroeder' Garmt van Soest kreeg in de zomer van 2013 te horen dat hij leed aan Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS),
Nadere informatieIk ga jullie vertellen over het Noonan syndroom en wat dat betekent voor mij! Noonan Syndroom In 1963 is dit syndroom voor het eerst door Jacqueline Noonan ontdekt. Ze hebben daarom dit Syndroom naar haar
Nadere informatiePDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com
1 Vandaag is het precies 15 dagen geleden dat ik van mijn pijn lijden verlost werd, moet zeggen dat het een enorme opluchting is om te kunnen lopen en staan zonder (noemenswaardige) pijn. Natuurlijk doet
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3
Nadere informatieVereniging Spierziekten Nederland
HET GUILLAIN-BARRE SYNDROOM Vereniging Spierziekten Nederland INLEIDING Deze folder bestaat uit twee delen. In het eerste deel vindt u beknopte informatie over het Guillain Barré Syndroom. In het tweede
Nadere informatieDe MS van Tess Als elke dag onzeker is
Morgen gaan we naar de huisarts, zegt haar moeder s middags. Ik weet niet wat er met je is. Je bent zo moe de laatste tijd. En nu heb je ook nog last van je oog. De juf zegt dat ik misschien een bril moet,
Nadere informatie2. Wat is ALS? 3. Welke delen van het lichaam worden aangetast? 4. Hoe kom je erachter? 5. Wat zijn de klachten?
Ik doe mijn spreekbeurt over ALS. Ik ga dadelijk uitleggen wat ALS is. Waarom doe ik mijn spreekbeurt over ALS? Mijn opa is aan deze ziekte overleden en daarom wil ik jullie hier iets over vertellen en
Nadere informatieALS: ongeneeslijk en progressief. Informatie over Amyotrofische Laterale Sclerose, het ALS Centrum en Stichting ALS Nederland. www.als.
ALS: ongeneeslijk en progressief Informatie over Amyotrofische Laterale Sclerose, het ALS Centrum en Stichting ALS Nederland www.als.nl Bij zo n 500 mensen wordt jaarlijks de diagnose ALS (Amyotrofische
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose
Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw
Nadere informatieCP16. ziek- en betermelden
CP16 ziek- en betermelden Bent u ziek? Kunt u daarom niet werken? Geef het dan door aan uw baas. Dat is normaal in Nederland. Als u wat langer ziek bent, maakt u een afspraak met de bedrijfsarts. Als u
Nadere informatieLes 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen?
Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vorige week zijn we begonnen met voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het
Nadere informatieWat is glaucoom. Oogdruk
Glaucoom Deze folder geeft in het kort weer wat glaucoom is en wat de gevolgen kunnen zijn van te hoge oogdruk. Tevens wordt aangegeven wat daaraan gedaan kan worden. Wat is glaucoom Glaucoom is een oogziekte
Nadere informatieRAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS
RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatieHC zd. 42 nr. 31. dia 1
HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling
Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma
Nadere informatieDe ziekte van Wilson voor jongeren
De ziekte van Wilson voor jongeren 1 / 23 Waarom heeft het zo'n rare naam? Omdat de doktor die de ziekte voor het eerst herkende in 1905 Wilson heette. VRAAG : What did these people discover? ANTWOORD
Nadere informatieWetenschap voor Patiënten College 21: ME/cvs en het hart
Wetenschap voor Patiënten College 21: ME/cvs en het hart Alle teksten in het kader van het project Wetenschap voor Patiënten mogen worden verspreid, doch alleen onder de uitdrukkelijke bronvermelding:
Nadere informatiehet woord neurologie bestaat uit twee delen: neuro (dat betekent zenuw) en logos (dat betekent leer, kennis) neurologie is dus de leer van de zenuwen
Neurologie het woord neurologie bestaat uit twee delen: neuro (dat betekent zenuw) en logos (dat betekent leer, kennis) neurologie is dus de leer van de zenuwen een dokter in de neurologie noem je een
Nadere informatieMAVENCLAD (Cladribine)
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel MAVENCLAD. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieInformatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple Sclerose
Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Informatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple Sclerose Patiënteninformatie 1905 Informatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple
Nadere informatieStarten met Otezla, Psoriasis & artritis psoriatica. doet. zo doet u dat. Hoofdhuidpsoriasis. Vermoeidheid. Kwaliteit van leven.
Psoriasis & artritis psoriatica Starten met Otezla, Vermoeidheid Kwaliteit van leven Worstenvingers en -tenen (dactylitis) Peesontsteking (enthesitis) zo doet u dat doet Hoofdhuidpsoriasis Jeuk Plaques
Nadere informatieHeeft je vader of moeder MS?
Een brochure speciaal voor kinderen Heeft je vader of moeder MS? Een uitgave van de Multiple Sclerose Liga vzw Vlaanderen Boemerangstraat 4, 3900 Overpelt 011 80 89 80 www.ms-vlaanderen.be Deze brochure
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieHERSENATROFIE GEMETEN MET BEHULP VAN MRI BIJ MULTIPELE SCLEROSE
HERSENATROFIE GEMETEN MET BEHULP VAN MRI BIJ MULTIPELE SCLEROSE Samenvatting 193 Het doel van dit proefschrift was het onderzoeken van de waarde van hersenatrofie gemeten met behulp van MRI voor het vervolgen
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieMarjolein Luijendijk-Gombert Energetisch Counselor & Coach- Practitioner
Overeenkomst - Vermiste dieren - "Pets" Naam van het dier:... Familienaam:... Geboortedatum:... Soort dier:... Ras:... Adres:... Postcode:... Woonplaats:... Tel. prive:... Tel. werk:... Mobiel nummer:...
Nadere informatieMeten van ziekteprogressie in MS: komen de perspectieven van
Samenvatting proefschrift Jolijn Kragt Meten van ziekteprogressie in MS: komen de perspectieven van patiënten en dokters met elkaar overeen? Multipele sclerose (MS) is een chronische progressieve neurologische
Nadere informatieTien van Vliet BETER ZIEKEN. een gezonde kijk op ziek leven 2014 - COURDO GRONINGEN
Tien van Vliet BETER ZIEKEN een gezonde kijk op ziek leven 2014 - COURDO GRONINGEN Eerste druk, april 2014 Tien van Vliet en Courdo, Groningen. Vormgeving binnenwerk Jo-Ann Snel, Uitgeverij Boekenbent.
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS)
Multiple Sclerose (MS) Multiple Sclerose (MS) Een ziekte van het centrale zenuwstelsel Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592
Nadere informatiedat we ervoor moeten zorgen dat dit met zo weinig mogelijk complicaties gepaard gaat.
Waar komt uw interesse voor de gynaecologie vandaan? Ik ben aanvankelijk geïnteresseerd geraakt in de verloskunde en gynaecologie toen ik geneeskunde studeerde. En dan vooral in het samenspel van de hormonen.
Nadere informatieU schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?
Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen
Nadere informatieALS Centrum Nederland
ALS Centrum Nederland In deze brochure vertellen wij over ALS (amyotrofische laterale sclerose) en over ALS Centrum Nederland. Wij spreken over ALS maar bedoelen dan ook PSMA (progressieve spinale musculaire
Nadere informatieInformatieserie Leven met Multiple Sclerose. Na de diagnose MS
Informatieserie Leven met Multiple Sclerose Na de diagnose MS 1 INHOUD Inleiding 4 Ineens heb je MS 5 Wat is MS? 6 MS en het centrale zenuwstelsel 10 Is de oorzaak bekend? 13 Verloopsvormen van MS 16 Behandeling
Nadere informatieSpreekbeurt van Claudia over MS (november 2005)
Spreekbeurt van Claudia over MS (november 2005) Inleiding Stel je hebt een chronische ziekte, namelijk MS. Je weet dat de ziekte een hoop klachten met zich mee brengt. Je weet alleen niet wanneer je een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting GENETISCHE EN RADIOLOGISCHE MARKERS VOOR DE PROGNOSE EN DIAGNOSE VAN MULTIPLE SCLEROSE Multiple Sclerose (MS) is een aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)
Nadere informatieALS Onderzoek. ALS biobank en database. ALS Onderzoek. Onderzoeksprojecten
ALS Onderzoek ALS Centrum Nederland doet onderzoek naar ALS, PLS en PSMA met als doel om zo snel mogelijk een behandeling voor deze ziektes te vinden. We verzamelen gegevens van zoveel mogelijk patiënten.
Nadere informatieHet houden van een spreekbeurt
Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat
Nadere informatiePATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE
PATIËNTENFOLDER ORTHOPEDIE Artrose van de knie Algemeen Er is bij u artrose in uw knie vastgesteld. Aan de hand van deze folder krijgt u informatie over de knie, de diagnose artrose, de gevolgen en behandeling
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieDysartrie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Dysartrie Dysartrie is een spraakstoornis ten gevolge van een neurologische aandoening. Iemand met een dysartrie heeft moeite om verstaanbaar te spreken. In deze folder leest u wat dysartrie inhoudt en
Nadere informatieBeeldend - tekst resi lankester fotografie merel verspuij. Blijf
Beeldend - tekst resi lankester fotografie merel verspuij 21 Blijf (en houd me vast) De moeder van Merel Verspuij (25) overleed in maart van dit jaar op 62-jarige leeftijd aan de gevolgen van de behandeling
Nadere informatieBehandeling. Schub behandelen
Behandeling Schub behandelen Wat is een schub Men spreekt van een schub bij het optreden van duidelijke nieuwe verschijnselen van uitval die in de loop van uren tot dagen ontstaan, minstens 24 uur duren
Nadere informatieSpasticiteit en behandeling met fenol
Revalidatiegeneeskunde Spasticiteit en behandeling met fenol Deze folder bevat algemene informatie over spasticiteit en behandeling met fenol. Uiteraard komt de folder niet in plaats van een gesprek met
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieHet Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad
Het Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad NB: Het voorschrijven van geneesmiddelen geschiedt onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de behandelend arts. Voor uitgebreidere informatie
Nadere informatieBelangrijk. Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is:
MS-Centrum Belangrijk Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is: 1 Inleiding Heeft u onlangs de diagnose Multiple Sclerose (MS) gekregen? Of bent
Nadere informatieLeeftijdsgebonden maculaire degeneratie ( LMD )
DIENST OOGZIEKTEN Campus Brugge Stafleden Dr. Dewachter Anne Dr. Pollet Luc Dr. Lafaut Bart Dr. Vandelanotte Sylvie Geconsulteerde artsen Dr. Miroir Claire Dr. Kempeneers Anne t: 050 45 23 40 f: 050 45
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse samenvatting Multiple sclerose (MS) is een chronische aandoening van de hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen (het centrale zenuwstelsel), die zich over het algemeen openbaart
Nadere informatie6,7. Werkstuk door een scholier 2653 woorden 25 mei keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 2653 woorden 25 mei 2001 6,7 49 keer beoordeeld Vak Biologie Samenvatting van het artikel De werking van marihuana werd al eeuwen geleden ontdekt. Tegenwoordig wordt het middel
Nadere informatieBiofotonen en de regulering van het lichaam met Prof. Fritz-Albert Popp van het International Institute of Biophysics in Neuss, Duitsland.
Biofotonen en de regulering van het lichaam met Prof. Fritz-Albert Popp van het International Institute of Biophysics in Neuss, Duitsland. In de andere twee testen werd duidelijk dat de stem de activiteit
Nadere informatierijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005
rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard
Nadere informatieVoorwoord werkstuk Eva en Danytsia
Voorwoord werkstuk Eva en Danytsia Ik heb voor het onderwerp Multiple Sclerose (MS) gekozen, omdat je er veel van kunt leren. Ik kom veel bij Eva thuis. Haar moeder heeft MS. Het gaat er bij haar thuis
Nadere informatie