Grand Slam Beachvolleybal 2013

Transcriptie

1 Economische Impact Grand Slam Beachvolleybal 2013 Een onderzoek naar de economische impact die het Grand Slam Beachvolleybal 2013 teweeg brengt in de stad Den Haag

2 Economische impact Grand Slam Beachvolleybal 2013 Een onderzoek naar de bestedingen van bezoekers die het Grand Slam Beachvolleybal 2013 teweeg brengt In opdracht van: Rapportage voor De Haagse Hogeschool en Den Haag Topsport 2013, Haagse Hogeschool, Academie voor Sportstudies (Sportmanagement) Marco Klomp Dataverzameling: Marco Klomp Auteur: Marco Klomp Studentnummer: Afstudeercoach: Gitte Kloek Organisatie: Den Haag Topsport Begeleider vanuit organisatie: Maarten van Gool E: W:

3 Voorwoord Deze rapportage is het resultaat van een onderzoek naar de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013, uitgevoerd door afstuderend Sportmanagement student Marco Klomp. Deze is in contact gekomen met Den Haag Topsport via Dhr. Roovers om deze opdracht op zich te nemen als afstudeerscriptie. Dit onderzoek is tot stand gekomen naar aanleiding van de mogelijkheid tot het bepalen van een economische impact van een evenement. De Werkgroep Evaluatie Sportevenementen heeft hiervoor een handboek ontwikkeld wat dit mogelijk maakt. Dit heeft de interesse gewekt van Den Haag Topsport en Den Haag Marketing, om zo het resultaat van een groot evenement te kunnen tonen aan stakeholders en andere geïnteresseerden. Het Grand Slam Beachvolleybal 2013 heeft hier uiteindelijk het uitgangspunt voor gevormd. In overleg met de student is er uiteindelijk voor gekozen om ook het side-event te onderzoeken op de economische impact. De resultaten staan beschreven in deze rapportage. Om dit rapport te kunnen completeren heb ik hulp gekregen van mijn begeleiders. Daarvoor wil ik graag van deze gelegenheid gebruik maken om mijn begeleidster vanuit school Gitte Kloek te bedanken voor haar inbreng en overdracht van kennis. Daarnaast wil ik graag mijn begeleider Maarten van Gool van Den Haag Topsport bedanken voor zijn inbreng en begeleiding gedurende mijn onderzoek. Ook gaat mijn dank uit naar Wesley Roeleveld, de organisatie TIG Sports en mijn vrienden die hebben geholpen om dit onderzoek te kunnen completeren. Den Haag, oktober

4 Samenvatting In opdracht van Den Haag Topsport is er onderzoek gedaan naar de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 dat van 12 tot en met 16 juni plaatsvond in het The Hague Beachstadion in Scheveningen. Het Grand Slam Beachvolleybal is een internationaal beachvolleybaltoernooi dat onderdeel is van de FIVB Beach Volleybal World Tour. Naast het toernooi dat zich afspeelde in het The Hague Beachstadion vond er op 12 t/m 14 juni ook een side-event plaats in het centrum van Den Haag, genaamd het Smart City Court. Hier werden verschillende wedstrijden uit de poulefase van het toernooi gespeeld. Ook dit side-event is onderzocht op de economische impact hiervan. Samen met deze economische impact is er een antwoord gevonden op de hoofdvraag; Wat is de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013?. Om deze economische impact te kunnen berekenen is gebruik gemaakt van de richtlijnen die opgesteld zijn door de Werkgroep Evaluatie Sportevenementen. Deze richtlijnen zijn opgesteld om effecten van sportevenementen te kunnen meten en te evalueren. Met behulp van enquêtes en bezoekersaantallen zijn de resultaten verzameld om tot de economische impact van beide evenementen te komen. In totaal zijn er op het Grand Slam Beachvolleybal enquêtes afgenomen en op het side-event in totaal 135. In totaal hebben mensen het hoofdevent bezocht. Dit is uit een telling van de organisatie TIG Sports gebleken. Van deze bezoekers kwam 41% uit de regio Den Haag, 52% uit het overige deel van Nederland en 7,9% uit het buitenland. Daarentegen hebben personen een bezoek gebracht aan het side-event. Dit is gebleken uit een observatie. Hiervan kwam 64% uit de regio Den Haag, 24% uit het overige deel van Nederland en 12% uit het buitenland. Op het hoofdevent waren van alle bezoekers additioneel en dus een toegevoegde waarde. Op het side-event waren er van alle bezoekers in totaal 299 additioneel. Door additionele bezoekers en deelnemers op het hoofdevent is er in totaal een dagbesteding van ,- gedaan. Daarnaast hebben zij gezorgd voor overnachtingen in de gemeente Den Haag wat ,- heeft opgeleverd. De bezoekers die meerdere dagen hebben doorgebracht in Den Haag hebben uiteindelijk gezorgd voor een extra dagbesteding van ,-. Dit komt uit op een totale economische impact van het hoofdevent van ,-. Daarnaast is de economische impact van het side-event uitgekomen op ,-. Door additionele bezoekers is op het side-event een dagbesteding van 6007,- in totaal gedaan. De overnachtingen hebben ,- opgeleverd en de extra overnachters hebben nog gezorgd voor een extra dagbesteding van ,-. Het primaire doel van het side-event was om passanten kennis te laten krijgen van het Grand Slam Beachvolleybal In totaal heeft een derde van alle passanten aangegeven ook het hoofdevent bezocht te hebben of nog te gaan bezoeken. Hieruit blijkt dat het side-event voor een kleine toegevoegde waarde heeft gezorgd rondom het Grand Slam Beachvolleybal Hiermee is het doel van het side-event niet volledig behaald. Het Grand Slam Beachvolleybal 2013 heeft met het hoofdevent en het side-event in totaal gezorgd voor een economische impact op de stad Den Haag van ,-. Aangezien de bezoekersaantallen op beide evenementen niet behaald zijn had deze economische impact hoger uit kunnen vallen. Om deze economische impact in de toekomst te kunnen vergroten zal het aantal additionele bezoekers verhoogd moeten worden. Promotie kan hierin een belangrijke rol spelen. Deze promotie zal speciaal gericht moeten zijn op mensen in Nederland van buiten de regio Den Haag en buitenlanders. 4

5 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Doelstelling Leeswijzer Literatuuronderzoek Citymarketing NOC*NSF Economische impact Buitenlandse sportevenementen Olympische/Paralympische Spelen Londen Olympische Winterspelen Vancouver FIFA WK Binnenlandse sportevenementen WK Tafeltennis EK Waterpolo NK Indooratletiek EK Handboogschieten Populariteit sporten in Nederland Methode Inleiding Onderzoeksomgeving Grand Slam Beachvolleybal Scheveningen Side-event centrum Den Haag Onderzoeksdoelgroep Grand Slam Beachvolleybal Scheveningen Side-event centrum Den Haag Meetinstrumenten en dataverzamelingsmethode Bezoekersaantallen Economische impact hoofdevent Economische impact side-event (Inter)nationale sportevenementen Analyse Resultaten Grand Slam Beachvolleybal Bezoekersaantallen Respons enquêtes Economische impact Additionele bezoekers Bestedingen additionele bezoekers Additionele besteding overnachtingen Additionele dagbesteding extra overnachters Totale economische impact Bestedingen organisatie Overige resultaten

6 5. Resultaten side-event Bezoekersaantallen Respons enquêtes Economische impact Additionele bezoekers Bestedingen additionele bezoekers Additionele besteding overnachtingen Additionele dagbesteding extra overnachters Totale economische impact Bestedingen organisatie Overige resultaten Conclusie Aanbevelingen Discussie Literatuurlijst Bijlagen I Foto s side-event meetmomenten II Enquête Grand Slam Beachvolleybal 2013 NL III Enquête Grand Slam Beachvolleybal 2013 ENG IV Enquête side-event (centrum Den Haag) V Plattegrond Grand Slam Beachvolleybal VI Plattegrond side-event VII Berekening economische impact VIII Berekening economische impact hoofdevent IX Berekening economische impact side-event

7 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Den Haag Marketing is de overkoepelende marketing- en promotie organisatie voor de stad Den Haag en haar beide badplaatsen Scheveningen en Kijkduin. Den Haag Marketing speelt een belangrijke rol in het (nationaal en internationaal) verkopen van Den Haag als bestemming voor zakelijke bezoekers en toeristen (Den Haag Marketing, z.d.). Den Haag Marketing is een stichting die zich op publiek-privaat terrein beweegt. In samenwerking (cocreatie) met publieke en private partijen wil Den Haag Marketing Den Haag op een eenduidige en consistente manier op de kaart zetten. Zij verzorgen de collectieve marketing van de stad (citymarketing) met als doel een maximale economische impact. Den Haag Marketing bestaat uit verschillende afdelingen. Den Haag Topsport is hier één van. Den Haag Topsport streeft dezelfde doeleinden na en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het gemeentelijk topsportbeleid. Citymarketing is daarom binnen Den Haag Topsport een begrip van aanzienlijke waarde. Citymarketing in vorm van topsportevenementen kan een stad als Den Haag aantrekkelijker maken voor de inwoners en toeristen. Dit staat in verband met een doel van Den Haag Topsport en Den Haag Marketing; het creëren van zoveel mogelijk uitgaven in de stad Den Haag door middel van topsportevenementen. Citymarketing is een van de antwoorden die steden hebben geformuleerd om de hevige onderlinge concurrentie tussen steden het hoofd te bieden. Ondanks de uiteenlopende perspectieven die er over het concept circuleren en de verdeeldheid die er bestaat over de oorsprong van het concept citymarketing, is het algemeen aanvaard dat citymarketing zich bezighoudt met het aantrekken van gewenste doelgroepen (Lombarts, 2011). Een manier van citymarketing is het organiseren van evenementen (Hospers, 2009). Zo wordt er in Nederland door verschillende grote steden geprobeerd om een mooi evenement naar de stad te halen. Hier is Den Haag er één van. Den Haag realiseert zich dat zij uitzonderlijke kwaliteiten in huis heeft als stad zijnde. Zo is er volgens de Gemeente Den Haag (2005) de badplaats Scheveningen, die als prachtige locatie kan worden benut om Den Haag de wereldstad aan zee te maken. Een stad met een sportief imago is het streven. Volgens Den Haag Topsport fungeren sportevenementen vooral als uithangbord voor de stad Den Haag. Een belangrijk doel van de sportevenementen is het creëren van een zo groot mogelijke economische impact op de stad Den Haag. De economische impact is van grote waarde voor Den Haag Topsport omdat zij met deze gegevens kunnen laten zien wat zij voor de stad betekenen in financieel opzicht. Een onderzoek naar de economische impact van sportevenementen levert een weergave op van (additionele) bestedingen in de gemeente/regio/provincie waar het evenement plaatsvindt als gevolg van het evenement. Het betreft hier bestedingen van bezoekers en deelnemers, alsook bestedingen vanuit de organisatie (van Bussel, 2010). Om deze economische impact te kunnen meten zijn door de Werkgroep Evaluatie Sportevenementen (WESP) richtlijnen opgesteld. Deze richtlijnen worden door meerdere steden in Nederland gebruikt om een goede weergave te krijgen van de economische impact van het georganiseerde sportevenement. Met deze weergave wordt het mogelijk om de economische impact van het sportevenement te vergelijken met andere nationale of internationale evenementen, zoals een WK of Olympische Spelen. 7

8 Beach evenementen zijn voor Den Haag van essentieel belang om de stad op de kaart te zetten. Denk hierbij aan het NK Beach Hockey, KNVB Beach Soccer, NK Beach Tennis en het Grand Slam Beachvolleybal. Den Haag Topsport verleent de organisatie van het Grand Slam Beachvolleybal subsidie en informatie die nodig is om het te kunnen organiseren. Scheveningen was deze zomer van 12 t/m 16 juni het toneel voor het Grand Slam Beachvolleybal Dit internationale toernooi heeft bezoekers getrokken vanuit de hele wereld die kennis hebben gemaakt met de badplaats Scheveningen en daarmee ook de stad Den Haag. Naast het hoofdevent was er ook een side-event georganiseerd, dit was het Smart City Court. Dit vond plaats op het Plein in het centrum van Den Haag. Met dit side-event in de stad zouden meer mensen kennis moeten krijgen van het evenement wat zich die dagen afspeelde. Met deze vormen van citymarketing hoopt Den Haag Topsport dat evenementen een positieve economische impact binnen Den Haag zullen bewerkstelligen. Om de economische impact vast te stellen is een evaluatieonderzoek uitgevoerd. Hierbij is gebruik gemaakt van de eerder genoemde WESP-richtlijnen. De bezoekersaantallen van het evenement zijn hierbij ook van belang. De resultaten uit dit onderzoek zouden van grote waarde kunnen zijn voor Den Haag Topsport omdat ze hiermee hun waarde aan de stad kunnen tonen. 1.2 Doelstelling In de stad Den Haag worden gedurende het hele jaar evenementen georganiseerd. Al deze evenementen kosten veel geld om dit te organiseren. Onder andere de gemeente betaald hier aan mee door middel van subsidieverstrekking. Daarnaast wordt er ook veel energie ingestoken door medewerkers van de gemeente, wat ook veel geld kost. Met name daarom zijn Den Haag Topsport en Den Haag Marketing geïnteresseerd in de cijfers van de economische impact van de evenementen in Den Haag. Zij willen graag weten of de georganiseerde evenementen ook daadwerkelijk genoeg opleveren voor de stad Den Haag. Hierbij wordt gedacht aan de economische impact van het evenement, maar ook aan het imago van de stad Den Haag. Deze rapportage zal inzicht geven in de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal Daarnaast heeft er ook een tevredenheidsonderzoek plaatsgevonden in de enquête. Daaruit kan ook worden geconcludeerd wat dit evenement met het imago van de stad Den Haag doet. Aan deze doelstelling zal uiteindelijk worden voldaan door middel van het beantwoorden van de volgende hoofd- en deelvragen: Hoofdvraag Wat is de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013? Deelvragen Wat zijn de bezoekersaantallen op de georganiseerde evenementen? Wat is de economische impact van het hoofdevent binnen de stad Den Haag? Wat is de economische impact van het side-event binnen de stad Den Haag? Wat leveren (inter)nationale sportevenementen op in het kader van de economische impact in het binnenland en buitenland? 8

9 1.3 Leeswijzer De opbouw van deze rapportage is als volgt. In het komende hoofdstuk is het literatuuronderzoek te vinden waarin onder andere duidelijk wordt wat de belangrijke begrippen zijn binnen dit onderzoek en waarom dit onderzoek van belang is voor organisaties. Daarnaast zal er ook een antwoord worden gegeven op de deelvraag: Wat leveren (inter)nationale sportevenementen op in het kader van de economische impact in het binnenland en buitenland?. In hoofdstuk 3 wordt de methode van het onderzoek nader toegelicht. Hieruit wordt duidelijk welke methoden er precies gehanteerd zijn om het onderzoek zo betrouwbaar en valide mogelijk te maken en om uiteindelijk aan de doelstelling te kunnen voldoen. In hoofdstuk 4 volgen de resultaten van het Grand Slam Beachvolleybal In dit hoofdstuk zijn de bezoekersaantallen, de respons van de bezoeker uit de enquête en de economische impact van het hoofdevent beschreven. Ook zullen er een aantal resultaten met betrekking tot de tevredenheid over het evenement worden beschreven. In hoofdstuk 5 zijn de resultaten van het side-event beschreven. In dit hoofdstuk is net als bij het hoofdevent de bezoekersaantallen, de respons van de bezoeker en de economische impact van het evenement beschreven. Ook zijn er bij dit evenement resultaten met betrekking tot de tevredenheid vergaard. Een kleine greep uit deze resultaten is ook te vinden in dit hoofdstuk. In hoofdstuk 6 is de conclusie van dit onderzoeksrapport beschreven. In dit hoofdstuk wordt duidelijk wat er uit deze rapportage geconcludeerd kan worden met betrekking tot de resultaten die zijn bevonden. Deze conclusies zijn getrokken door middel van het beantwoorden van de deelvragen die voor dit onderzoek zijn geformuleerd. In hoofdstuk 7 worden in dit rapport de relevante aanbevelingen gegeven voor de organisatie Den Haag Topsport en Den Haag Marketing. Hoofdstuk 8 geeft de discussie weer in deze rapportage. Deze geeft met name weer wat er fout gegaan is in dit onderzoek en wat er beter had gekund. 9

10 2. Literatuuronderzoek De inzichten vanuit literatuur hebben een vergelijkende en onderbouwende werking voor dit onderzoeksrapport. Het primaire doel van dit theoretisch kader is het vinden van antwoorden en het bepalen van de denkrichting. 2.1 Citymarketing Het woord citymarketing wekt al snel associaties op met het algemene marketingconcept. Marketing gaat in wezen om het proces tussen koper en verkoper. Deze moeten tot elkaar worden gebracht met het uiteindelijke doel; winst voor de onderneming. Marketing voor een stad is vergelijkbaar met het algemene concept marketing, maar is uiteindelijk niet precies hetzelfde. Het eerste verschil is dat citymarketing gaat om het nut voor de stad en dat de stad niet bestaat om een bepaald doel te bereiken. Het nut voor de stad gaat voornamelijk om het welzijn van burgers en bedrijven. Om deze te optimaliseren wordt citymarketing ingezet. Daarnaast zit er nog een verschil in de doelstelling van citymarketing in vergelijking tot marketing bij een bedrijf. Een bedrijf heeft voornamelijk de belangrijke doelstellingen continuïteit en winstmaximalisatie, dit is bij een stad niet het geval. Bij een stad gaat het voornamelijk om het imago (Buursink, 1991). Imago kan worden omschreven als het geheel van percepties onder stakeholders van de manier waarop een organisatie zichzelf, al dan niet bewust, presenteert (Markwick & Fill, 1997). Als dit vanuit de perceptie van de stad wordt gezien, dan werkt dit in principe hetzelfde. Het imago wekt een interpretatie op bij mensen en met citymarketing wil de stad dit beïnvloeden. Het lastige hiervan is wel dat identiteit hiervan de tegenhanger is. Identiteit is wat de stad in werkelijkheid is. Het is belangrijk dat de uitstraling van het imago overeen komt met de werkelijke identiteit van een stad om geloofwaardigheid te behouden en te bevorderen. Het begrip citymarketing is algemeen bekend als een tool om de stad positief op de kaart te zetten. Centraal in deze doelstelling komt naar voren dat de unieke en onderscheidende kenmerken van de stad belangrijk zijn en moeten worden ingezet als aantrekkingskracht. Doelgroepen moeten goed op de hoogte worden gesteld van wat de stad meer te bieden heeft dan andere steden. Alleen dan zullen deze mensen erover denken om de stad vaker en/of langer te bezoeken. Dit moet uiteindelijk bijdragen aan het ultieme doel; de groei naar een economisch gezonde en sterke stad (van der Kolk, z.d.). 2.2 NOC*NSF Sport inspireert en sport verbindt ; dit is een belangrijk uitgangspunt voor het NOC*NSF om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de samenleving en ieder individu. Het NOC*NSF wil als Nationaal Olympisch Comité en als dé Nederlandse belangenorganisatie van de georganiseerde sport, de sport in Nederland op Olympisch niveau brengen. NOC*NSF is daarmee de federatie van sportbonden die samen staan voor een open, gezonde, aantrekkelijke, pluriforme en verantwoordelijke sportbranche, die toegankelijk is voor elke Nederlander (NOC*NSF, z.d.) Omdat er op dit moment veel aandacht wordt besteed aan de voorbereiding op een mogelijke Olympische en Paralympische Spelen in Nederland, wordt er druk gewerkt aan de inrichting die hiervoor nodig is. Om dit te kunnen verwezenlijken, wordt er ruimdenkend gehandeld. Het bedrijfsleven vormt hierin een doorslaggevende rol, specifieker gezegd, de 10

11 evenementenbranche. Het NOC*NSF heeft een doel wat ze graag willen bereiken voor Nederland. Nederland heeft op dit moment al een prima naam als organisator van internationale topsportevenementen, maar door de toenemende concurrentie is er meer nodig om onderscheidend en succesvol te zijn. Via vele wegen wil het NOC*NSF dit doel bereiken. Eén van die wegen is het gebruik maken van grote sportevenementen die jaarlijks georganiseerd worden in Nederland. Het NOC*NSF wil met behulp van deze evenementen laten zien waar Nederland zich in kan manifesteren. Zij zijn zich ervan bewust dat deze evenementen de aandacht kunnen trekken door middel van het goede resultaat en de uitstraling (NOC*NSF, z.d.). Sport geeft Nederland identiteit en meer financiële mogelijkheden. Hier spelen sportevenementen een grote rol in. Het NOC*NSF is zich hier bewust van. Daarom vinden zij het belangrijk dat het kostenplaatje van evenementen in beeld wordt gebracht. Op dit moment worden al vele sportevenementen onderzocht op hun economische impact. De uitkomsten van deze studies kunnen in de toekomst gebruikt worden als rekenmodel om de kosten en baten van de organisatie van de Olympische en Paralympische Spelen in Nederland in kaart te kunnen brengen (NOC*NSF, z.d.). 2.3 Economische impact Aangezien de crisis op dit moment in veel landen heerst, is geld overal welkom. Er wordt alles aan gedaan om via vele wegen meer geldstromen aan te wakkeren. Eén van die wegen is de sport. Sport wordt dezer tijd steeds meer geassocieerd met economie omdat er veel geld in omgaat. Daarom is het steeds interessanter geworden om precies te kunnen zien waar dit geld naartoe gaat en wat de sport precies oplevert. Sportevenementen worden hierdoor vaker onderzocht op de economische impact ervan. De economische impact van een evenement levert een weergave op van de (additionele) bestedingen in de regio van waar het evenement plaatsvindt. Additionaliteit is in een onderzoek naar de economische impact van een evenement een invloedrijk begrip. Dit houdt in dat de bestedingen van toeschouwers een toegevoegde waarde zijn op de stad waar het evenement plaatsvindt. Deze toegevoegde waarde is in het onderzoek naar de economische impact uitgedrukt in geld. Het gaat hierbij om bestedingen van toeschouwers en deelnemers, alsook bestedingen vanuit de organisatie zelf. De betekenis van het begrip additionaliteit in onderzoek naar de economische impact van het evenement is niet altijd hetzelfde (van Bussel, 2010). In het kader hieronder is de officiële richtlijn die gebruikt is vanuit de WESP-methode weergegeven (Oldenboom, 2013) (Hover, 2013) (de Boer, 2013). Methode A 1. Respondenten worden verdeeld in twee groepen: woonachtig in <regio> en niet woonachtig in <regio>. 2. Inwoners van <regio> zijn niet additioneel 3. De overige respondenten (Nederlanders die niet in <regio> wonen en buitenlandse bezoekers) worden als additioneel aangemerkt als zij op de onderstaande vraag Zeker niet of Waarschijnlijk niet antwoorden. De respondenten uit deze groep die een ander antwoord gaven zijn als niet-additioneel gezien. Stel dat <evenement> niet had plaatsgevonden in <regio>, was u dan vandaag toch in <regio> geweest? 11

12 2.4 Buitenlandse sportevenementen Hieronder volgt literatuuronderzoek naar de economische impact van verschillende buitenlandse evenementen. De inzichten vanuit de cijfers van deze buitenlandse sportevenementen laten zien hoe groot een evenement precies is en wat de invloed hiervan op een stad kan zijn. Met name door de grootte van de evenementen kunnen deze resultaten niet worden vergeleken met het Grand Slam Beachvolleybal Hieronder volgen de cijfers van de economische impact van verschillende evenementen en ook wat de invloeden op de stad van dit evenement zijn geweest. In onderstaande cijfers van de economische impact zijn ook de niet-additionele bestedingen meegenomen. Overigens hebben de kosten die zijn gemaakt door de organisatie mogelijk ook een invloed op de economische impact van het evenement aangezien deze bestedingen mogelijk ook in de stad zijn uitgegeven Olympische/Paralympische Spelen Londen 2012 In 2012 hebben in Londen de Olympische en Paralympische spelen plaatsgevonden. Dit is een evenement waar veel mensen over de hele wereld naar kijken en waar zo n 8 miljoen kaarten voor verkocht zijn. In totaal hebben er atleten gesport, zijn er officials aanwezig geweest en zijn er accreditaties uitgegeven aan de media (Oxford Economics, 2012). Economische impact De Olympische en Paralympische spelen van Londen in 2012 hebben naar schatting uiteindelijk een economische impact opgeleverd van 19,2 miljard. Deze impact is berekend en geschat op basis van de jaren 2005 tot en met Toeristen hebben een invloed gehad op 12% van de totale economische impact. Dit houdt in dat toeristen een economische impact teweeg hebben gebracht van in totaal 2,3 miljard. Ook heeft de bouwconstructie en organisatiekosten een flinke invloed gehad op de economische impact van het evenement. Deze hebben voor ongeveer 82% van de totale 19,2 miljard gezorgd (Oxford Economics, 2012). Invloeden op de stad Er blijkt dat de Olympische Spelen de stad een flinke boost heeft gegeven als er wordt gekeken naar het toerisme. Deze stijging van het toerisme is naar alle waarschijnlijkheid tot een aantal jaar na het evenement te zien. Dit komt naar alle waarschijnlijkheid omdat mensen graag de plek willen zien waar het zich allemaal afgespeeld heeft (Oxford Economics, 2012). Daarnaast hebben er ook veel onderzoeken plaatsgevonden naar de tevredenheid van inwoners van Londen na de Olympische Spelen. Daar kan uit geconcludeerd worden dat het evenement een grote invloed heeft gehad op de opgetogenheid van inwoners. Deze tijdelijke feelgood factor is flink gestegen, vooral door de invloeden van de culturele kant van het evenement, de vrijwilligers en het ontstaan van nationale trots. Ook is gebleken dat de werkloosheid na het evenement is gedaald (Oxford Economics, 2012). 12

13 2.4.2 Olympische Winterspelen Vancouver 2010 In 2010 hebben de Winterspelen in Vancouver plaatsgevonden. Dit evenement is aan onderzoek onderworpen om zo de economische impact van dit evenement te kunnen bepalen. Aan dit evenement hebben in totaal 82 verschillende landen deelgenomen. Deze zijn vertegenwoordigd door in totaal sporters (PricewaterhouseCoopers, 2009). Economische impact De Olympische Winterspelen 2010 in Vancouver hebben de stad uiteindelijk naar schatting een economische impact opgeleverd van 4,2 miljard euro, waarvan de organisatiekosten ongeveer 900 miljoen hebben gekost. Deze schatting is op basis van de jaren 2002 tot 2020, omdat er in de jaren voor en na het evenement naar schatting al veel mensen naar de stad zijn gekomen om de sporen van het evenement al te bekijken. Dit zijn bijvoorbeeld de constructies waar toen aan werd gewerkt. Ook is er een schatting opgeleverd van 2008 tot In deze periode zal de economische impact van het evenement op precies 2 miljard euro liggen. Deze schatting is gedaan na onderzoek dat verricht is rondom de spelen en er is uitgegaan van toeristische uitgaven na het plaatsvinden van het evenement wat de economische impact nog iets omhoog zou trekken (PricewaterhouseCoopers, 2009). Invloeden op de stad Er is door verschillende lokale toeristische organisaties een strategie ontworpen om zo het toerisme voor en na de Olympische Winterspelen te verhogen. Uiteindelijk is duidelijk geworden dat deze strategieën niet hebben geholpen om het gewenste resultaat te bereiken. Er is hierdoor geen nieuw toeristisch gebied ontstaan. Uiteindelijk blijft Vancouver wel de stad die de Olympische Winterspelen in 2010 heeft georganiseerd. Dit zal zijn invloed blijven uitoefenen op het imago van de stad (PricewaterhouseCoopers, 2009) FIFA WK 2010 Het WK voetbal 2010 heeft plaatsgevonden in Zuid-Afrika. Aangezien voetbal een van de populairste sporten ter wereld is, is er veel aandacht besteed aan dit evenement. In totaal zijn 2,2 miljoen mensen toeschouwer geweest van het WK voetbal 2010 in Zuid-Afrika (Department of Economic Development Gauteng Provincial Government, 2010). Economische Impact Het WK voetbal 2010 heeft Afrika een economische impact opgeleverd van ongeveer 35,3 miljard euro. Een derde van dit bedrag is binnen de regio Johannesburg uitgegeven, dit is ongeveer een bedrag van 11,7 miljard euro. Een opvallend feit is dat ongeveer 33 miljard euro is uitgegeven door de organisatie, in vorm van aanleggen van infrastructuur, bouwen van stadions, telecommunicatienetwerken, enzovoorts (Department of Economic Development Gauteng Provincial Government, 2010). Invloeden op de stad Dat het WK 2010 op het continent Afrika gehouden werd was al een grote verrassing. Dit kwam enigszins alleen door de armoede die er op het continent heerst, waardoor criminaliteit een grote rol kon gaan spelen in dit WK. De FIFA zag de andere kant hiervan en koos ervoor om Zuid- Afrika een kans te geven om zichzelf te bewijzen. 13

14 Daarnaast zijn er zo n tot nieuwe banen gecreëerd door het organiseren van het WK Dit heeft ervoor gezorgd dat de economie een boost heeft gekregen. Het toerisme heeft hieraan ook veel bijgedragen. Het toerisme kende ieder jaar ongeveer een stijging van 5%. Na het WK heeft dit een stijging gekend van 7,5%, met daaropvolgend nog een stijging van 6% in de aankomende 4 jaar. Naast het toerisme kende ook de accommodaties, catering, retail en transport een grote vooruitgang in Zuid-Afrika (Department of Economic Development Gauteng Provincial Government, 2010). 2.5 Binnenlandse sportevenementen Hieronder volgt literatuuronderzoek naar de economische impact van verschillende binnenlandse evenementen. Dit zijn cijfers van de economische impact van verschillende binnenlandse evenementen. Met deze informatie kan de grootte van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 als evenement binnen Nederland verduidelijkt worden. Over onderstaande binnenlandse evenementen is informatie beschikbaar met betrekking tot de bezoekersaantallen, de additionele bezoekers en de economische impact. Alle cijfers met betrekking tot de economische impact zijn alleen tot stand gekomen door middel van additionele bestedingen WK Tafeltennis 2011 Het WK Tafeltennis 2011 heeft plaatsgevonden in Ahoy te Rotterdam. Rotterdam staat bekend als de topsportstad van Nederland (Meerwaarde, 2011). Bezoekersaantallen Tafeltennis valt niet binnen de top 10 sporten in Nederland, maar een Wereldkampioenschap is een toernooi waar alle grote landen in het tafeltennis deel aan nemen. Dit heeft ervoor gezorgd dat er veel verschillende nationaliteiten toeschouwer zijn geweest, wat er ook voor heeft gezorgd dat dit toeschouwersaantal omhoog ging. In totaal zijn er bezoekers getuige geweest van het WK Tafeltennis Dit aantal is gebaseerd op de 7 dagen dat het toernooi plaatsvond (Meerwaarde, 2011). Additionele bezoekers Het WK Tafeltennis 2011 kende in totaal 68,2% (n=15.686) additionele bezoekers en 31,8% (n=7.314) niet additionele bezoekers (Meerwaarde, 2011). De gemiddelde dagbesteding van additionele bezoekers was 47,27,-. Economische Impact Het WK Tafeltennis in Rotterdam heeft de stad uiteindelijk een economische impact opgeleverd van ,-. De totale organisatorische uitgaven bedroegen ,- en de bezoekers hebben uiteindelijk gezorgd voor een economische impact van ,- (Meerwaarde, 2011). 14

15 2.5.2 EK Waterpolo 2012 Het EK Waterpolo 2012 heeft plaatsgevonden in het Pieter van den Hoogenband Zwemstadion in Eindhoven. Aan het evenement deden 20 teams mee uit 13 verschillende landen. Via dit toernooi konden teams zich plaatsen voor het Olympisch Kwalificatie Toernooi (OKT). Via dit kwalificatietoernooi wordt bepaald welke teams zich uiteindelijk plaatsen voor de Olympische Spelen (van den Heuvel, 2012). Bezoekersaantallen Op het EK Waterpolo is nauwkeurig gemeten hoeveel bezoekers totaal aanwezig zijn geweest. Deze zijn via ticketverkoop vastgesteld. Uiteindelijk zijn er toegangskaarten verkocht voor het toernooi dat 14 dagen duurde (van den Heuvel, 2012). Additionele bezoekers Het EK Waterpolo 2012 werd bezocht door bezoekers. Hiervan waren er in totaal 89% (n=20.637) additioneel en 11% (n=2.603) niet additioneel (van den Heuvel, 2012). De gemiddelde dagbesteding van de additionele bezoekers lag op 21,90,-. Economische impact Het EK Waterpolo heeft in Eindhoven uiteindelijk tot een economische impact geleid van ,-. Hiervan is ,- teweeg gebracht door de additionele bezoekers, en ,- door de organisatie (van den Heuvel, 2012) NK Indooratletiek 2013 Het NK Indooratletiek heeft in 2013 plaatsgevonden in Omnisport Apeldoorn. Dit evenement werd georganiseerd door de Atletiekunie in samenwerking met de Apeldoornse atletiekvereniging AV 34 (de Boer, 2013). Bezoekersaantallen Op het NK Indooratletiek zijn in totaal mensen toeschouwer geweest van het evenement. Dit evenement heeft zich afgespeeld op 2 dagen (de Boer, 2013). Additionele bezoekers Het NK Indooratletiek werd bezocht door mensen. Hiervan was in totaal 50% (n=2.263) additioneel en 50% (n=2.237) niet additioneel (de Boer, 2013). De gemiddelde dagbesteding van de additionele bezoeker was 23,76,-. Economische impact Het NK Indooratletiek heeft Apeldoorn uiteindelijk een economische impact opgeleverd van ,-. De bezoekersbestedingen waren in totaal ,-, de deelnemersbestedingen ,- en de organisatorische bestedingen ,- (de Boer, 2013). 15

16 2.5.4 EK Handboogschieten 2012 Het EK Handboogschieten heeft in mei 2012 plaatsgevonden in het Olympisch stadion van Amsterdam (Schoemaker, 2012). Bezoekersaantallen In de 5 dagen dat het EK Handboogschieten heeft plaatsgevonden zijn er in totaal 640 bezoekers op afgekomen. Op de laatste dag, de finaledag, waren er 300 mensen aanwezig (Schoemaker, 2012). Additionele bezoekers Op het EK Handboogschieten zijn in totaal 640 mensen toeschouwer geweest. Hiervan was 67% (n=429) additioneel en 33% (n=211) niet additioneel (Schoemaker, 2012). De gemiddelde dagbesteding van de additionele bezoeker op het EK Handboogschieten was 17,98,-. Economische impact Het EK Handboogschieten heeft uiteindelijk een economische impact opgeleverd voor de stad Amsterdam van ,-. Hiervan hebben de bezoekers in totaal ,- teweeg gebracht, de deelnemers en begeleiding ,- en de organisatie ,- (Schoemaker, 2012). 2.6 Populariteit sporten in Nederland De populariteit van verschillende sporten in Nederland zou een invloed kunnen hebben op de bezoekersaantallen en economische impact van een evenement. In de Populariteitsindex Sport 2011 zijn de onderzochte evenementen uit de literatuur terug te vinden. Hieronder zijn deze evenementen opgesomd in tabel 2.1 met daarachter hun plaats in de Populariteitsindex Sport 2011 (Duodecim, 2011). Ook is de top 5 en de sport hockey terug te vinden. Tabel 2.1 Sporten uit literatuur in Populariteitsindex Sport 2011 Voetbal Fitness Golf Zwemmen Tennis Hockey Volleybal Tafeltennis Atletiek Waterpolo Handboogschieten Plaats Populariteitsindex Sport e 2 e 3 e 4 e 5 e 10 e 15 e 25 e 31 e 37 e Niet geplaatst In tabel 2.1 is te zien dat volleybal op de 15 e plek inneemt binnen de populairste sporten in Nederland in Daarachter volgen tafeltennis (25 e ), atletiek (31 e ) en waterpolo (37 e ). Handboogschieten is niet terug te vinden in de Populariteitsindex Sport De top 5 bestaat uit voetbal, fitness, golf, zwemmen en tennis. Hockey is te vinden op plaats

17 3. Methode 3.1 Inleiding Om deze opdracht te kunnen realiseren is er uitgebreid onderzoek verricht naar de bestedingen van bezoekers en het bezoekersaantal op de evenementen. In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe het onderzoek is opgezet. Er wordt ingegaan op de onderzoeksomgeving, de onderzoeksdoelgroep, de meetinstrumenten en dataverzameling. Er is in dit onderzoek zowel gebruik gemaakt van kwalitatief als kwantitatief onderzoek. Het kwalitatieve onderzoek bestaat uit literatuuronderzoek, dit is met name primaire literatuur. Het kwantitatieve onderzoek bestaat uit surveyonderzoek in vorm van face-to-face enquêtes die gaan over de economische impact van het evenement, het bestuderen van aangeleverde cijfers over bezoekersaantallen van het hoofdevent en een schatting van bezoekersaantallen van het side-event naar aanleiding van een observatie. 3.2 Onderzoeksomgeving Grand Slam Beachvolleybal Scheveningen Het Grand Slam Beachvolleybal 2013 heeft plaatsgevonden op het strand van Scheveningen in het The Hague Beachstadium op 12, 13, 14, 15 en 16 juni. Dit is een stadion dat speciaal is opgezet voor evenementen. Tijdens dit Grand Slam Beachvolleybal hebben internationale teams gestreden om de titel en het prijzengeld. Op het terrein van het Grand Slam Beachvolleybal is het onderzoek uitgevoerd. Dit terrein bestaat uit het stadion, competitievelden, de feestplaats en een eetplaats (zie bijlage V). Het onderzoek heeft zich voornamelijk afgespeeld in het stadion, rondom de competitievelden en op de feest- en eetplaats Side-event centrum Den Haag Het side-event, genaamd het Smart City Court, heeft plaatsgevonden op t Plein in het centrum van Den Haag op 12, 13 en 14 juni. Het side-event is georganiseerd om de mensen te vermaken en kennis te laten maken met het Grand Slam Beachvolleybal en de sport beachvolleybal zelf. Hier hebben ook officiële poulewedstrijden plaatsgevonden. Het terrein bestond uit 1 speelveld en 1 warming-up veld (zie bijlage VI). De enquêtes zijn op de tribunes afgenomen bij mensen die op dat moment aan het kijken waren. Ook zijn voorbijgangers die naast de tribune stonden geënquêteerd. Er is voor gekozen om niet bij het warming-up veld te enquêteren, omdat dit veld niet het primaire doel had om bezoekers te trekken. 17

18 3.2 Onderzoeksdoelgroep Grand Slam Beachvolleybal Scheveningen Het onderzoek is uitgevoerd bij deelnemers, organisatie en bezoekers van het evenement. Door de organisatie werd verwacht dat er zo n bezoekers zouden zijn in de week van het evenement. Het streven was om hiervan 385 mensen als respondent te kunnen enquêteren omdat dit aantal is vastgesteld door de WESP wegens de grootte van het toernooi (van Bussel, 2010). De steekproef moest grotendeels bestaan uit bezoekers. De totale onderzoeksdoelgroep is geënquêteerd op basis van een selectieve steekproef. De opdracht die enquêteurs hebben meegekregen was dat ze op het terrein van het hoofdevent ieder persoon mochten enquêteren. Het mocht uitsluiteind op het terrein (zie bijlage V) omdat daar de bezoekers aanwezig waren. Het was niet mogelijk om bij de sponsors naar binnen te gaan, dus dit is de enquêteurs dan ook verboden. Verder zijn de enquêteurs voorzien van een instructie om de enquête zo vergelijkbaar mogelijk af te kunnen nemen. Omdat het een internationaal toernooi betreft zijn er enquêtes in het Engels en Nederlands meegegeven aan de enquêteurs. Zij hebben de opdracht gekregen om in het aantal uur dat het evenement die dag geopend was het streefaantal enquêtes voor die dag te behalen. Deze was gericht op de totale 385 enquêtes die afgenomen zouden moeten worden Side-event centrum Den Haag Het onderzoek werd uitgevoerd bij bezoekers van het evenement. De schatting was dat er ongeveer mensen het side-event zouden bezoeken. Het streven was om hiervan 150 mensen als respondent te enquêteren. Dit aantal moest vooral bestaan uit bezoekers. De totale 150 respondenten zouden behaald moeten worden middels een selectieve steekproef. De opdracht die de enquêteurs hebben meegekregen nadat ze zijn voorzien van een instructie om de enquête goed af te nemen was dat ze de toeschouwers op de tribunes en ook naast de tribunes mochten enquêteren. Het ging er om dat de mensen wel naar de wedstrijden aan het kijken waren. Deze toeschouwers moesten wel minstens 5 minuten toeschouwer van het evenement zijn voordat deze een enquête mocht worden voorgelegd. Ook hier is de enquête in het Engels en Nederlands meegegeven. Zij hebben ook de vrijheid gekregen om in het aantal uren dat de onderzoeker beschikbaar had gesteld voor het enquêteren op het side-event het gewenste aantal enquêtes te behalen voor die dag. Het streven per dag was gericht op het totale aantal van 150 enquêtes. 3.3 Meetinstrumenten en dataverzamelingsmethode Bezoekersaantallen Deze deelvraag geldt voor 2 verschillende locaties. Het Grand Slam Beachvolleybal te Scheveningen en het side-event in het centrum van Den Haag. Deze vraag wordt beantwoord met behulp van aangeleverde bezoekersaantallen van het hoofdevent en een schatting naar aanleiding van een observatie van de bezoekersaantallen op het side-event. 18

19 Locatie Grand Slam Beachvolleybal Scheveningen Om de economische impact te berekenen was het nodig om het totale bezoekersaantal van het Grand Slam Beachvolleybal te Scheveningen helder te krijgen. De organisator van het Grand Slam Beachvolleybal 2013, TIG Sports, heeft onderzoek verricht naar de bezoekersaantallen van het evenement. Deze bezoekersaantallen zijn voornamelijk bekend geworden door cijfers van de kaartverkoop op het toernooi. Daarnaast is ook gekeken naar het aantal gratis gegeven kaartjes, de accreditaties. Deze accreditaties zijn uitgegeven aan verschillende relaties waaronder sponsoren. Deze sponsoren hebben aan de organisatie laten weten hoeveel mensen de groep kent waarmee zij een bezoek wilden brengen. Al deze tellingen zijn meegenomen in het totale bezoekersaantal van het Grand Slam Beachvolleybal Deze uitkomsten zijn na het evenement aangeleverd bij de onderzoeker. Met behulp van deze cijfers is de economische impact van het hoofdevent verder berekend. Locatie side-event centrum Den Haag Op het side-event in het centrum van Den Haag zijn de bezoekersaantallen met behulp van een observatie geschat. Bij de methode van deze schatting is rekening gehouden met de opzet van het veld (zie bijlage VI). Dit betreft 2 tribunes aan de korte en lange zijde van het veld. Bij de meting is geen rekening gehouden met het warming-up veld, omdat het trekken van bezoekers hier niet de doelstelling van was. Er is iedere dag van het evenement, dit zijn de woensdag, donderdag en vrijdag, om uur en uur de korte en lange tribune geteld. Er is gekozen voor 2 meetmomenten per dag om zo de betrouwbaarheid te vergroten. Dit is gedaan met behulp van het maken van foto s op het tijdstip. Deze tijd is gekozen omdat dit een goede indruk geeft tussen drukte en geen drukte. Er is niet gekozen om meerdere metingen te hanteren aangezien er daarvoor een tekort aan mankracht was. De korte en lange zijde langs het veld zijn gefotografeerd door 1 persoon die op dat tijdstip aanwezig was bij het side-event. Op deze foto s is het aantal mensen geteld (zie bijlage I). De foto s zijn iedere dag gemaakt op dezelfde tijdstippen. Het totaal aantal mensen wat tijdens de twee metingen aanwezig was, is met behulp van de volgende formule berekend: Lange zijde + korte zijde (telling per dag) = Totaal aanwezige bezoekers uur en uur Om van deze twee metingen een betrouwbare meting te maken wordt het gemiddelde hiervan genomen. Daarvoor wordt de volgende berekening gehanteerd: Aantal aanwezige bezoekers 11.00u + aantal aanwezige bezoekers 15.00u 2 = Gemiddeld aantal aanwezige bezoekers meetmomenten 19

20 Deze berekening is voor iedere dag gehanteerd. Het gemiddeld aantal bezoekers wat er per dag uitkomt is bij elkaar opgeteld en gedeeld door het aantal dagen dat het side-event heeft plaatsgevonden. Dit waren 3 dagen. Om de bezoekersaantallen zo goed mogelijk te kunnen schatten is er in de enquête aan mensen gevraagd hoe lang zij aanwezig waren en hoe lang zij nog aanwezig zouden zijn op het sideevent (zie bijlage IV). Uit deze resultaten is gebleken wat de gemiddelde aanwezigheidsduur per persoon is op het side-event. Deze gegevens zijn meegenomen in de meting van de bezoekersaantallen achteraf. Ook zijn deze gegevens vergeleken met de openingstijden van het sideevent, dit was in totaal 12 uur per dag (= 2160 minuten), van 9.00 tot uur. Met deze gegevens is achteraf berekend hoeveel unieke bezoekers er ongeveer op het side-event zijn geweest. De berekening die een goed inzicht geeft in het uiteindelijke doel, de hoeveelheid unieke bezoekers op het side-event, is als volgt: Gemiddeld aantal aanwezige bezoekers meetmomenten (foto s) X 2160 (= minuten) Gemiddelde aanwezigheidsduur in minuten p.p. (uit enquête) = aantal unieke bezoekers side-event Economische Impact hoofdevent Deze deelvraag is beantwoord met behulp van kwantitatief onderzoek dat bestond uit surveyonderzoek in vorm van face-to-face enquêtes. Er is voor deze methode gekozen omdat de enquête dan persoonlijk kon worden afgenomen en er zo meer sympathie gewekt wordt bij de respondent. Dit met het uiteindelijke doel om het aantal enquêtes zo hoog mogelijk te laten uitvallen. Ook kon de enquêteur bij elke vraag van de respondent een antwoord verzorgen om zo de kwaliteit van de ingevulde enquête te kunnen bevorderen. Op het Grand Slam Beachvolleybal 2013 te Scheveningen zijn face-to-face enquêtes afgenomen bij de bezoekers en deelnemers. De enquêtes dienden de benodigde informatie te achterhalen over de personen om de totale economische impact te kunnen berekenen van het evenement. Hiervoor is de enquête gebruikt speciaal opgesteld is door de WESP (2010) om de economische impact van het evenement te kunnen bepalen. Deze vragen hebben zich voornamelijk gericht op de bestedingen van de bezoekers op en buiten het evenement. Hierin zijn de overnachtingsprijzen, vervoersprijzen en andere uitgaven bevraagd. Met deze resultaten is berekend hoeveel geld er binnen komt naar aanleiding van het georganiseerde evenement. Ook zijn mensen bevraagd op hun postcode, geslacht, geboortejaar, samenstelling van bezoekersgroep en mening over het evenement. Daarnaast is ook in kaart gebracht wanneer de betreffende enquête is afgenomen en hoe het weer op dat moment was. Dit zou een invloed kunnen hebben op het aantal enquêtes in die weersomstandigheden. De geraadpleegde enquête is te vinden in bijlage II. 20

21 De enquêteurs die de enquêtes hebben afgenomen waren vrienden van de onderzoeker. Zij hebben voor hun inspanning een vergoeding gekregen van 25,- in vorm van een VVV-bon. Deze zijn verzorgd door Den Haag Marketing. In tabel 3.1 is te zien met hoeveel enquêteurs het gewenste aantal enquêtes moest worden behaald en op welke dagen en tijdstippen dit is gebeurd. Tabel 3.1 Indeling enquêteurs Grand Slam Beachvolleybal Dagen Aantal enquêteurs Tijdstippen Woensdag 12 juni uur Donderdag 13 juni uur Vrijdag 14 juni uur Zaterdag 15 juni uur Zondag 16 juni uur De enquêtes bij bezoekers zijn afgenomen met behulp van een ipad om zo de geworven informatie op een efficiënte manier helder en overzichtelijk te krijgen. Ook is er aan de enquêteurs een papieren vorm van de enquête meegegeven om zo meerdere bezoekers tegelijk te kunnen enquêteren indien er in één keer een grotere groep werd benaderd. Hiervoor is gekozen omdat er niet voldoende ipads tot de beschikking van de onderzoeker waren. De Nederlandse enquête is op de ipad gezet door de onderzoeker via de website De applicatie diende de resultaten van de enquêtes te verzamelen op een gestructureerde manier om zo de resultaten duidelijk te kunnen ordenen. De schriftelijk afgenomen enquêtes zijn achteraf ingevoerd op de ipad Economische Impact side-event Net als de methode die gehanteerd is op het hoofdevent is deze deelvraag ook beantwoord met behulp van kwantitatief onderzoek dat bestaat uit surveyonderzoek in vorm van face-to-face enquêtes. Op het side-event in het centrum van Den Haag (het Plein) zijn face-to-face enquêtes afgenomen bij de bezoekers hiervan. Deze enquêtes hebben dezelfde resultaten opgeleverd als eerder genoemde afname op het Grand Slam Beachvolleybal te Scheveningen. De enquête die voor deze locatie gebruikt is, is ook de enquête die speciaal opgesteld is door de WESP (2010) om de economische impact van het evenement te kunnen berekenen. Het enige verschil tussen de afgenomen enquête op het hoofdevent en de afgenomen enquête op het side event is dat er bij de enquête op het side-event ook bevraagd is hoe lang de respondent aanwezig was op de locatie en nog zou blijven op de locatie. Deze enquêtes zijn in tegenstelling tot het hoofdevent allemaal schriftelijk afgenomen en niet met behulp van de ipad. Om dit te kunnen verwezenlijken zouden vanwege de extra vragen twee verschillende vragenlijsten op de ipad gezet moeten worden om de resultaten apart te kunnen verzamelen. Vanwege de extra kosten is hier niet voor gekozen. Rondom het side-event is er gestreefd naar een aantal van 150 enquêtes om een zo betrouwbaar mogelijk beeld te kunnen vormen over het side-event. Deze enquêtes zijn afgenomen door de enquêteurs die ook deze dagen op het Grand Slam hebben geholpen. In tabel 3.2 is te zien met hoeveel enquêteurs de enquêtes zijn afgenomen en op welke dagen en tijdstippen. 21

22 Tabel 3.2 Indeling enquêteurs side-event Dagen Aantal enquêteurs Tijdstippen Woensdag 12 juni uur Donderdag 13 juni uur Vrijdag 14 juni uur (Inter)nationale Sportevenementen Deze literatuur is bevonden met behulp van kwalitatief onderzoek dat bestaat uit onderzoek in vorm van primaire literatuur. Literatuuronderzoek is gebruikt om de benodigde informatie te achterhalen over andere internationale evenementen en hun economische impact op de steden. Dit dient als vergelijkingsmateriaal met de resultaten die uit het onderzoek naar de economische impact op het Grand Slam Beachvolleybal 2013 komen. Deze literatuur is primaire literatuur, dit is literatuur waar het onderwerp voor het eerst wordt behandeld (Verhoeven, 2007). Om tot de benodigde literatuur te komen is gebruik gemaakt van het internet, met name de zoekmachine Google. Via deze zoekmachine zijn er veel verschillende documenten gevonden die van waarde zijn voor deze rapportage. Met name zijn de cijfers van internationale buitenlandse sportevenementen gevonden via de zoekmachine Google. Om cijfers over de internationale sportevenementen te vinden is er gericht gezocht op de naam van het evenement, zoals economic impact Olympische Games en economic impact World Cup football. Met deze zoektermen is de onderzoeker uiteindelijk naar websites gebracht waar deze resultaten zijn gevonden. Deze websites zijn met name van de organisaties die deze sportevenementen onderzocht hebben, zoals Oxford Economics en PriceWaterHouseCoopers. Daarnaast zijn er ook gegevens gevonden over verschillende binnenlandse sportevenementen. Deze gegevens zijn met name gevonden via de website van de WESP (2010); Op deze site zijn gegevens gevonden van allerlei binnenlandse evenementen die zijn onderzocht op de economische impact. Deze rapportages zijn geschreven door externe onderzoekers die hun onderzoek middels een peer-review hebben laten keuren en op de site van de WESP (2010) hebben laten plaatsen. 3.4 Analyse De resultaten die zijn vergaard in de steekproef zijn verwerkt met het programma Statistical Package for the Social Science (SPSS). Dit is een professioneel softwarepakket voor statische analyse dat een universeel toepassingsgebied kent (Ku Leuven, 2009). Bij het verwerken van de gegevens voor dit rapport is SPSS versie 20 gebruikt. In dit programma hebben er berekeningen plaatsgevonden op basis van de gegevens die ingevuld zijn vanuit enquêtes. Deze gegevens zijn handmatig ingevuld in SPSS. Vervolgens zijn hier variabelen voor aangemaakt. Deze variabelen moesten in veel gevallen tegen elkaar worden afgezet en met elkaar berekend worden. Na deze herberekeningen hebben er hercoderingen plaatsgevonden. 22

23 Om uiteindelijk tot de gegevens te komen die zijn gepresenteerd in tabellen heeft er een berekening in het programma SPSS plaatsgevonden. In deze berekening heeft additionaliteit een belangrijke invloed. Additionaliteit kan verschillende betekenissen hebben binnen evenementen. Om een besteding in het Grand Slam Beachvolleybal als additioneel aan te merken moest deze aan twee voorwaarden voldoen. Ten eerste is er binnen het Grand Slam Beachvolleybal gekeken naar de herkomst van bezoekers. Indien bezoekers woonachtig zijn binnen de regio Den Haag, worden zij gekenmerkt als niet additioneel. De achterliggende gedachte hiervan is dat de uitgaven van de bezoekers uit de regio zeer waarschijnlijk zonder het plaatsvinden van het evenement ook waren uitgegeven in de regio (Oldenboom, 2013). Ten tweede wordt er gecheckt of bezoekers naar aanleiding van het evenement naar de stad zijn gekomen, of dat ze, zonder dat het evenement plaats zou vinden, al in de stad zouden zijn. Als dat laatste het geval is, dan wordt de bezoeker als niet additioneel beschouwd. Ook hier is de achterliggende gedachte bij het kenmerken van een additionele bezoeker dat de uitgaven naar alle waarschijnlijkheid toch al in de stad gedaan zouden worden (Oldenboom, 2013). De uiteindelijke bestedingen die als additioneel zijn gekenmerkt zijn doorberekend. Hieruit zijn de additionele dagbestedingen, de additionele overnachtingen en additionele overnachtingsprijs berekend. Deze leiden uiteindelijk tot de economische impact die de bezoekers hebben geleverd binnen de stad Den Haag. Naast de economische impact die vanuit de enquête duidelijk is geworden zijn er ook bepaalde vragen voorgekomen waaruit de tevredenheid van respondenten is gebleken. De tevredenheid van respondenten over het Grand Slam Beachvolleybal is geanalyseerd en zal ook gepresenteerd worden omdat het mogelijk is dat er een invloed is uitgeoefend op het imago van de stad Den Haag. De bezoekersaantallen van het side-event zijn in deze rapportage geanalyseerd middels het tellen van de bezoekers op de foto s die zijn genomen op de meetmomenten. Deze telling is door de onderzoeker gedaan en is vervolgens geanalyseerd. Deze bezoekersaantallen zijn van belang voor de totale economische impact van het onderzochte evenement. Deze foto s zijn te vinden in bijlage I. In onderstaand kader is de officiële richtlijn te vinden vanuit de WESP-methode met betrekking tot de observatie die is gedaan op het side-event (Werkgroep Evaluatie Sportevenementen, 2010). Specifieke richtlijnen voor schatten - Gemiddelde bezettingsgraad; te verkrijgen mede aan de hand van tellen of primaire schattingsmethoden - Gemiddelde bezoekduur; te verkrijgen uit een aanvullend onderzoek (Economische impact, Bezoekersprofielen of Belevingsonderzoek) met daarin verwerkt de relevante vraag omtrent de lengte of duur van het bezoek - Dit aanvullend onderzoek moet de gemiddelde bezoekduur vaststellen - Ratio bezoekduur; dit is de gemiddelde bezoekduur in uren gedeeld door de duur van het evenement in uren 23

24 4. Resultaten Grand Slam Beachvolleybal 4.1 Bezoekersaantallen Het hoofdevent is bezocht door in totaal mensen. Op woensdag waren er in totaal 550 bezoekers aanwezig. Op de vrijdag zijn er in totaal bezoekers aanwezig geweest. In figuur 4.1 zijn alle bezoekersaantallen per dag weergegeven. Figuur 4.1 Bezoekersaantallen per dag hoofdevent (n=8.800) 4.2 Respons enquêtes Op het Grand Slam Beachvolleybal is er een steekproef genomen van 419 personen. Hiervan zijn er in totaal 291 bezoekers op eigen initiatief, 58 bezoekers op uitnodiging van de sponsor of organisatie, 13 deelnemers en 57 mensen hebben de antwoordmogelijkheid Anders ingevuld. Dit heeft te maken met het bedrijfstoernooi dat ook plaats vond tijdens het Grand Slam Beachvolleybal Het profiel van de steekproef is gebaseerd op de afgenomen enquêtes gedurende het Grand Slam Beachvolleybal Van alle 419 respondenten was in totaal 56% (n=234) mannelijk (zie figuur 4.2). De gemiddelde leeftijd van de respondenten lag op 36 jaar. In tabel 4.1 is de leeftijdsverdeling in relatie tot de hoeveelheid bezoekers weergegeven. Figuur 4.2 Man/Vrouw verdeling in procenten (n=419) 24

25 Tabel 4.1 Leeftijdsverdeling Grand Slam Beachvolleybal (n=419) Leeftijd Aantal bezoekers In % van totaal % % % % % ,4% Totaal % De respondenten hebben in de vragenlijst ook aangegeven met hoeveel personen zij aanwezig waren op het evenement. Hier is uitgekomen dat het gemiddelde gezelschap 4 personen kende. De groepen van 80, 70 en 45 personen hebben wel invloed op dit gemiddelde, want 41% van de respondenten (n=172) heeft aangegeven met z n tweeën aanwezig te zijn geweest. 58% van de respondenten (n=249) kwam van buiten de provincie Zuid-Holland. Van dit deel kwamen in totaal 33 respondenten uit het buitenland. 11 van het totaal aantal buitenlanders kwam uit Duitsland. Daarnaast hebben personen uit België, Frankrijk, Spanje, Brazilië, Verenigde Staten, China, Noorwegen, Zwitserland, Australië, Macedonië, Italië en Rusland het evenement bezocht. In figuur 4.3 is de herkomst van bezoekers weergegeven in procenten. Figuur 4.3 Herkomst bezoekers in procenten (n=419) 25

26 4.3 Economische impact Additionele bezoekers De economische impact van dit evenement is alleen berekend over de bestedingen van additionele bezoekers. De bezoekers zijn op basis van bevindingen uit de enquêtes ingedeeld als additioneel of niet additioneel. Alle inwoners van de gemeente Den Haag zijn hierin niet meegerekend als additioneel (Oldenboom, 2013). Alle andere bezoekers, die aangegeven hebben dat ze zonder het Grand Slam Beachvolleybal 2013 niet in de regio zouden zijn geweest, zijn wel als additioneel gerekend. In tabel 4.2 en 4.3 is aangegeven hoeveel in procenten en hoeveel in absolute getallen van de totale bezoekers als additioneel is aangemerkt. Tabel 4.2 Totale additionele bezoekers in procenten (n=419) Niet additioneel Additioneel Totaal Den Haag 22% 0% 22% Overig Nederland 21% 49% 70% Buitenland 5% 3% 8% Totaal 48% 52% 100% Van de totale bezoekers komt 22% uit de gemeente Den Haag. Deze zijn niet als additioneel aangemerkt. Het aandeel overige Nederlanders dat aanwezig was komt uit op 70%. In totaal is hiervan 49% additioneel. Het aandeel buitenlanders dat aanwezig was is 8%. Hiervan is 3% additioneel. Tabel 4.3 Totale additionele bezoekers in absolute getallen Niet additioneel Additioneel Totaal Den Haag Overig Nederland Buitenland Totaal De percentages van tabel 4.2 zijn in tabel 4.3 omgezet in absolute getallen. Hieruit blijkt dat er in totaal bezoekers aanwezig zijn geweest. Hiervan zijn er (48%) niet additioneel. Van de overige (52%) zijn er overige Nederlanders en 273 buitenlanders additioneel. 26

27 4.3.2 Bestedingen additionele bezoekers De bezoekers van het Grand Slam Beachvolleybal zijn bevraagd op hun uitgaven die ze op de betreffende dag zouden doen. Het gaat hierbij om de uitgaven van additionele bezoekers buiten de gemeente Den Haag. Dit zijn er in totaal De gemiddelde dagbesteding komt voor het Grand Slam Beachvolleybal 2013 uit op 32,96,-. Figuur 4.4 laat zien wat de totale additionele besteding van de additionele bezoekers is naar aanleiding van het Grand Slam Beachvolleybal Figuur 4.4 Totale additionele besteding van additionele bezoekers (n=4.576) Additionele besteding overnachtingen Van alle additionele bezoekers bleef 27% minimaal 1 nacht in de gemeente Den Haag. Deze overnachting had een gemiddelde prijs van 25,66,- per persoon. 27% van de totale additionele bezoekers die overnacht heeft komt uit op een totaal van overnachters. De gemiddelde overnachtingsduur van deze personen was 3,4 overnachtingen. In totaal leverde dit een totaal van overnachtingen in de gemeente Den Haag op. Dit aantal overnachtingen is vermenigvuldigd met de gemiddelde overnachtingsprijs per persoon. In totaal brengen de overnachtingen van de additionele overnachters een totaal op van ,- voor de gemeente Den Haag. In tabel 4.4 zijn deze gegevens schematisch weergegeven. Tabel 4.4 Uitgaven additionele overnachtingen voor gemeente Den Haag Additionele bezoekers 4576 Percentage overnachters 27% Absoluut aantal overnachters Gemiddelde overnachtingsduur (in dagen) 3,4 Totaal aantal overnachtingen Gemiddelde prijs p.p. 25,66,- Totale uitgaven aan overnachtingen ,- 27

28 4.3.4 Additionele dagbesteding extra overnachters De additionele overnachters in de gemeente Den Haag hebben aangegeven hoeveel zij hebben overnacht. Er is vanuit gegaan dat deze personen dezelfde dagbesteding doen op iedere dag dat zij aanwezig zijn in de gemeente Den Haag. Omdat zij als additionele overnachter meerdere dagen in Den Haag door hebben gebracht worden zij als extra overnachter gezien. Daarom wordt de gemiddelde dagbesteding maal het aantal gemiddelde overnachtingen gedaan. Om zo de gemiddelde dagbesteding van de extra overnachters te kunnen berekenen. In totaal hebben additionele bezoekers overnacht in de gemeente Den Haag. Deze kenden een gemiddelde overnachtingsduur van 3,4 nachten. Dit komt uit op een totaal aantal overnachtingen van in de gemeente Den Haag. Deze totaal aantal overnachtingen maal de gemiddelde dagbesteding van de additionele bezoeker komt uit op een totaal van ,- voor de gemeente Den Haag. In tabel 4.5zijn deze gegevens schematisch weergegeven. Tabel 4.5 Additionele dagbesteding extra overnachters voor gemeente Den Haag Absolute aantal overnachters Gemiddelde overnachtingsduur (in dagen) 3,4 Totaal aantal overnachtingen Gemiddelde additionele extra dagbesteding 32,96,- Totale additionele dagbesteding extra overnachters , Totale economische impact De totale economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 op de stad Den Haag bedraagt ,-. 38% hiervan is afkomstig van de additionele dagbestedingen van bezoekers die hebben plaatsgevonden in de gemeente Den Haag. In tabel 4.6 is de weergave van de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 te vinden. Tabel 4.6 Totale economische impact Grand Slam Beachvolleybal op Den Haag In In % Uitgaven additionele bezoekers ,- 38% Additionele overnachtingen ,- 27% Additionele dagbesteding extra overnachters ,- 35% Totale economische impact ,- 100% Bestedingen organisatie De bestedingen vanuit de organisatie zijn niet in dit onderzoek meegenomen aangezien deze gegevens niet achterhaald konden worden. De subsidie van ,- kan niet geplaatst worden. 28

29 4.4 Overige resultaten De respondenten hebben het evenement beoordeeld met het geven van een eindcijfer. In totaal heeft 71% (n=299) het evenement beoordeeld met een 8 of hoger. Daarnaast gaf 21% (n=89) van de respondenten het evenement een 7 en 3,5% (n=31) een 6. Daarmee komt het gemiddelde eindcijfer wat de respondenten hebben gegeven uit op een 8,1. Van alle respondenten uitgesplitst naar herkomst hebben de respondenten uit het buitenland het evenement gemiddeld beoordeeld met een 8,6. De Nederlanders buiten de provincie Zuid-Holland hebben het evenement gemiddeld een 8,0 gegeven en de bewoners binnen de gemeente, regio en provincie van het evenement hebben het gemiddelde cijfer van een 8,1 gegeven. In totaal heeft 98% (n= 411) van de respondenten geadviseerd om in het The Hague Beachstadium meer evenementen te laten plaatsvinden. 2% (n=8) van de respondenten heeft geadviseerd dit niet te doen. Deze respondenten hebben hiervoor met name deze onderbouwingen gegeven: Het weer is in het buitenland vaak constanter en beter Er zijn al genoeg initiatieven rondom dit stadion Het zou eens in een ander deel van Nederland gehouden mogen worden De wind heeft teveel invloed op het spel Ook hebben de respondenten aangegeven waar ze die dag allemaal naartoe zijn geweest of nog wilden gaan. De wedstrijden van het Grand Slam Beachvolleybal, het side-event en de feesten van het Grand Slam Beachvolleybal waren hier een antwoordmogelijkheid. Er waren meerdere antwoorden mogelijk. Deze gegevens zijn genoteerd in tabel 4.7. Tabel 4.7 Bestemmingen respondenten op Grand Slam Beachvolleybal Aanwezig Aanwezig in % van totaal (n=419) Wedstrijden Grand Slam % Side-event 48 12% Feesten Grand Slam 61 42% In tabel 4.7 is te zien dat er in totaal 48 van de 419 respondenten hebben aangegeven het side-event bezocht te hebben of nog te bezoeken. 61 van de 419 respondenten hebben aangegeven de feesten van het Grand Slam Beachvolleybal bezocht te hebben of nog te bezoeken. In totaal heeft 100% van de respondenten aangegeven op het Grand Slam Beachvolleybal de wedstrijden te bekijken. 29

30 5. Resultaten side-event 5.1 Bezoekersaantallen De foto s die van de bezoekers zijn genomen op het tijdstip van de meetmomenten (zie bijlage I) zijn bestudeerd. Het totaal aantal bezoekers wat aanwezig was op het side-event was Het gemiddeld aantal bezoekers tijdens de meetmomenten was 34 en de gemiddelde aanwezigheidsduur, die de mensen hebben aangegeven in de enquête, is uitgekomen op 40 minuten. Aangezien het side-event in totaal minuten open was is met de opgestelde formule uiteindelijk de berekening gemaakt, deze is te vinden in de methodebeschrijving. 5.2 Respons enquêtes Op het side-event is er een steekproef genomen van 135 personen. Hiervan zijn er in totaal 108 respondenten bezoeker op eigen initiatief, 11 zijn bezoeker op uitnodiging van sponsor of organisatie en 16 respondenten hebben de antwoordmogelijkheid Anders ingevuld. Dit zouden begeleiding van deelnemende teams kunnen zijn. Het bezoekersprofiel is gebaseerd op de afgenomen enquêtes gedurende het side-event van het Grand Slam Beachvolleybal 2013, genaamd het Smart City Court. Van alle 135 respondenten was in totaal 67% (n=91) mannelijk (zie figuur 5.1). Hier was in totaal 3,7% een missende waarde (n=5). De gemiddelde leeftijd van de respondenten lag op 39 jaar. In tabel 5.1 is de leeftijdsverdeling in relatie tot de hoeveelheid bezoekers weergegeven. Er waren in totaal 14 enquêtes die de geboortedatum niet hebben ingevuld. Dit komt uit op een missende waarde van 10%. Figuur 5.1 Man/Vrouw verdeling in procenten (n=135) Tabel 5.1 Leeftijdsverdeling side-event (n=135) Leeftijd Aantal bezoekers In % van totaal % % % % % ,7% Missende waarden 14 10% Totaal % 30

31 De respondenten hebben in de vragenlijst ook aangegeven met hoeveel personen zij aanwezig waren op het evenement. Hier is uitgekomen dat het gemiddelde gezelschap 4 personen kende. De grote groepen hebben hierin wel invloed gehad op het resultaat, aangezien er een aantal grote groepen waren met 100 personen en 60 personen. In totaal was 76% (n=103) van de bezoekers alleen of met z n tweeën aanwezig. 34% van de respondenten (n=46) kwam uit de gemeente Den Haag. Daarnaast waren er in totaal 16 buitenlandse respondenten. Deze respondenten kwamen respectievelijk uit Duitsland, Spanje, Letland, Finland, Zwiterland, Australië, Canada, Colombia, Somalië en de Verenigde Staten. In figuur 5.2 is de herkomst van bezoekers weergegeven in procenten. Figuur 5.2 Herkomst bezoekers in procenten (n=135) 31

32 5.3 Economische impact Additionele bezoekers Niet alle bezoekers van het side-event kunnen als additioneel worden aangemerkt. Alle inwoners van de gemeente Den Haag zijn niet meegerekend als additioneel. Alle andere bezoekers, die aangegeven hebben dat ze zonder het side-event niet in de regio zouden zijn geweest, zijn wel als additioneel gerekend. In tabel 5.2 en 5.3 is aangegeven hoeveel in procenten en hoeveel in absolute getallen van de totale bezoekers als additioneel is aangemerkt. Tabel 5.2 Totale additionele bezoekers in procenten (n=419) Niet additioneel Additioneel Totaal Den Haag 34% 0% 34% Overig Nederland 42% 11% 53% Buitenland 7,5% 5,2% 13% Totaal 83,7% 16,3% 100% Van de totale bezoekers komt 34% uit de gemeente Den Haag. Deze zijn niet als additioneel aangemerkt. Het aandeel overige Nederlanders dat aanwezig was komt uit op 53%. In totaal is hiervan 11% additioneel. Het aandeel buitenlanders dat aanwezig was is 13%. Hiervan is 5,2% additioneel. Tabel 5.3 Totale additionele bezoekers in absolute getallen Niet additioneel Additioneel Totaal Den Haag Overig Nederland Buitenland Totaal De percentages van tabel 5.2 zijn in tabel 5.3 omgezet in absolute getallen. Hieruit blijkt dat er in totaal 1836 bezoekers aanwezig zijn geweest. Hiervan zijn er 1537 (84%) niet additioneel. Van de overige 299 (16%) zijn er 204 overige Nederlanders en 95 buitenlanders additioneel. 32

33 5.3.2 Bestedingen additionele bezoekers De bezoekers van het side-event zijn bevraagd op hun uitgaven die ze op de betreffende dag zouden doen. Het gaat hierbij om de uitgaven van de additionele bezoekers buiten de gemeente Den Haag. Dit zijn er in totaal 299. De gemiddelde additionele dagbesteding komt voor het side-event uit op 20,09,-. Figuur 5.3 laat zien wat de totale additionele besteding van de additionele bezoekers is naar aanleiding van het side-event. Figuur 5.3 Totale additionele dagbesteding van additionele bezoekers (n=299) Additionele besteding overnachtingen Van alle additionele bezoekers bleef 41% minimaal 1 nacht in de gemeente Den Haag. Deze overnachting had een gemiddelde prijs van 72,20,- per persoon. De 41% van de totale additionele bezoekers die overnacht heeft komt uit op een totaal van 122 overnachters. De gemiddelde overnachtingsduur van deze personen was 5,1 overnachtingen. In totaal leverde dit een totaal van 622 overnachtingen in de gemeente Den Haag op. Dit aantal overnachtingen is vermenigvuldigd met de gemiddelde overnachtingsprijs per persoon. In totaal brengen de overnachtingen van de overnachters uit overig Nederland en het buitenland een totaal op van ,- voor de gemeente Den Haag. In tabel 5.4 zijn deze gegevens schematisch weergegeven. Tabel 5.4 Uitgaven additionele overnachtingen voor gemeente Den Haag Additionele bezoekers 299 Percentage overnachters 41% Absolute aantal overnachters 122 Gemiddelde overnachtingsduur 5,1 Totaal aantal overnachtingen 622 Gemiddelde prijs p.p. 72,20,- Totale uitgaven aan overnachtingen , Additionele dagbesteding extra overnachters De additionele overnachters in de gemeente Den Haag hebben aangegeven hoeveel zij hebben overnacht. Er is vanuit gegaan dat deze personen dezelfde dagbesteding doen op iedere dag dat zij aanwezig zijn in de gemeente Den Haag. Omdat zij als additionele overnachter meerdere dagen in Den Haag door hebben gebracht worden zij als extra overnachter gezien. Daarom wordt de gemiddelde dagbesteding maal het aantal gemiddelde overnachtingen gedaan. Om zo de gemiddelde dagbesteding van de extra overnachters te kunnen berekenen. In totaal hebben 122 additionele bezoekers overnacht in de gemeente Den Haag. Deze kenden een gemiddelde overnachtingsduur van 5,1 nachten. Dit komt uit op een totaal aantal 33

34 overnachtingen van 622 in de gemeente Den Haag. Dit totaal aantal overnachtingen maal de gemiddelde dagbesteding van de additionele bezoeker komt uit op een totaal van ,- voor de gemeente Den Haag. In tabel 5.5 zijn deze gegevens schematisch weergegeven. Tabel 5.5 Additionele dagbesteding extra overnachters voor gemeente Den Haag Absolute aantal overnachters 122 Gemiddelde overnachtingsduur 5,1 Totaal aantal overnachtingen 622 Gemiddelde additionele dagbesteding 20,11,- Totale additionele dagbesteding extra overnachters , Totale economische impact De totale economische impact van het side-event op de stad Den Haag bedraagt ,-. 71% hiervan is afkomstig van de additionele overnachtingen die hebben plaatsgevonden in de gemeente Den Haag. In tabel 5.6 is de schematische weergave van de economische impact van het side-event te vinden. Tabel 5.6 Totale economische impact side-event op Den Haag In In % Uitgaven additionele bezoekers 6.007,- 9% Additionele overnachtingen ,- 71% Additionele dagbesteding extra overnachters ,- 20% Totale economische impact ,- 100% Bestedingen organisatie De bestedingen vanuit de organisatie zijn niet in dit onderzoek meegenomen aangezien deze gegevens niet achterhaald konden worden. 34

35 5.4 Overige resultaten De respondenten hebben het evenement beoordeeld met het geven van een eindcijfer. In totaal heeft 77% (n=99) een 8 of hoger gegeven. Daarnaast gaf 24% (n=32) van de respondenten het evenement een 7 en 2,2% (n=3) een 6. Daarmee komt het gemiddelde eindcijfer wat de respondenten hebben gegeven uit op een 8,01. Van alle respondenten uitgesplitst naar herkomst hebben respondenten uit het buitenland het evenement gemiddeld beoordeeld met een 8,5. De Nederlanders buiten de provincie Zuid-Holland hebben het evenement gemiddeld een 8,06 gegeven en de bewoners binnen de gemeente, regio en provincie van het evenement hebben het gemiddelde cijfer van een 7,9 gegeven. In totaal heeft 91% (n=123) van de respondenten geadviseerd om op t Plein in Den Haag meer evenementen te laten plaatsvinden. 9% (n=12) van de respondenten hebben geadviseerd dit niet te doen. Deze respondenten hebben hiervoor met name deze onderbouwingen gegeven: Je kunt niet alle wedstrijden tegelijk bekijken vanwege de afstand tussen beide locaties Er zijn veel toeristen en winkelend publiek, er is geen echte aanhang en mensen die speciaal hiervoor naar de stad komen Alleen op Scheveningen is leuker, dan heb je waarschijnlijk ook meer drukte en gezelligheid Er is op deze locatie weinig sfeer Ook hebben de respondenten aangegeven waar ze die dag allemaal naartoe zijn geweest of nog wilden gaan. Het side-event, de wedstrijden van het Grand Slam Beachvolleybal en de feesten van het Grand Slam Beachvolleybal waren hier een antwoordmogelijkheid. Er waren meerdere antwoorden mogelijk. Deze gegevens zijn genoteerd in tabel 5.7. Tabel 5.7 Bestemmingen respondenten op side-event Aanwezig Aanwezig in % van totaal (n=135) Side-event % Wedstrijden Grand Slam 46 34% Feesten Grand Slam 14 10% In tabel 5.7 is te zien dat er in totaal 46 van de 135 respondenten hebben aangegeven de wedstrijden op het Grand Slam Beachvolleybal bezocht te hebben of nog gingen bezoeken. 14 van de 135 respondenten hebben aangegeven de feesten van het Grand Slam Beachvolleybal bezocht te hebben of nog te bezoeken. In totaal heeft 100% van de respondenten aangegeven op het side-event aanwezig te zijn. 35

36 6. Conclusie In dit onderzoek is de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 berekend. Het uitgangspunt van dit onderzoek was om Den Haag Marketing en Den Haag Topsport te voorzien van informatie over de economische impact van het evenement om zo een inzicht te kunnen geven in wat het financieel gezien oplevert voor de stad Den Haag. Het aantal bezoekers dat het hoofdevent heeft bezocht is uitgekomen op Hieruit kan geconcludeerd worden dat het streefaantal van bezoekers niet is gehaald. Dit betekent ook dat de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 lager uitvalt dan misschien verwacht. Van deze bezoekers was 52% additioneel. In tegenstelling tot het WK Tafeltennis 2011 (68% additioneel), het EK Waterpolo 2012 (89% additioneel) en het EK Handboogschieten 2012 (67% additioneel) blijft het Grand Slam Beachvolleybal 2013 ver achter als het om het aantal procent additionele bezoekers in verhouding tot het totaal aantal bezoekers gaat (Meerwaarde, 2011) (van den Heuvel, 2012) (Schoemaker, 2012). Dit kan erop duiden dat een EK of WK zorgt voor meer additionele bezoekers dan een Grand Slam. Een Grand Slam staat in zijn totaliteit lager aangeschreven dan een Europees- of Wereldkampioenschap. In tegenstelling tot de laag uitgevallen bezoekersaantallen voor het hoofdevent zijn de bezoekersaantallen voor het side-event bijna gelijk aan het streefaantal. Het bezoekersaantal lag op 1.836, hiermee is het streefaantal van bezoekers bijna gehaald. Toch kan hieruit geconcludeerd worden dat ook hier het streefaantal niet gehaald is. Hiermee zijn toch inkomsten die gegenereerd hadden kunnen worden niet binnengehaald. Van deze bezoekers was ongeveer een zesde additioneel. Nu was het primaire doel van het side-event niet om een economische spin-off in de stad teweeg te brengen, maar om de mensen in de stad op de hoogte te stellen en kennis te laten maken met het Grand Slam Beachvolleybal Ongeveer een derde van alle 135 respondenten die aangegeven hebben ook de wedstrijden op het hoofdevent te bezoeken. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de doelstelling van het side-event misschien toch niet is behaald, aangezien er mogelijk naar een hoger percentage werd gestreefd. De economische impact voor het Grand Slam Beachvolleybal 2013 is uitgekomen op ,-. Met deze economische impact blijft het Grand Slam Beachvolleybal 2013 achter bij evenementen als het EK Waterpolo ( ,-) en het WK Tafeltennis ( ,-). Echter duurde deze evenementen niet allemaal even lang (van den Heuvel, 2012) (Meerwaarde, 2011). Het EK Waterpolo duurde in totaal 2 weken, het WK Tafeltennis 7 dagen en het Grand Slam Beachvolleybal 5 dagen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het Grand Slam Beachvolleybal 2013 in verhouding tot het EK Waterpolo 2012 meer heeft opgeleverd. Het WK Tafeltennis blijft in verhouding ver voor op het Grand Slam Beachvolleybal Uit deze resultaten blijkt dat een groot internationaal evenement zorgt voor een grotere economische impact dan een toernooi van kleiner formaat, ongeacht de populariteit van de sport (Duodecim, 2011). De gemiddelde dagbestedingen van de evenementen uit de literatuur blijven ver achter op die van het Grand Slam Beachvolleybal ( 32,96,-), met uitzondering van de gemiddelde dagbesteding op het WK Tafeltennis Deze ligt aanzienlijk hoger ( 47,27,-) (Meerwaarde, 2011). Hieruit kan geconcludeerd worden dat een groot internationaal evenement zorgt voor een aanzienlijk grotere dagbesteding bij bezoekers dan een Grand Slam Beachvolleybal, ongeacht de locatie. De gemiddelde dagbesteding van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 ligt wel veel hoger dan die van het EK Waterpolo, EK Handboogschieten en NK Indooratletiek (van den Heuvel, 2012) (Schoemaker, 2012) 36

37 (de Boer, 2013). Er bestaat een mogelijkheid dat dit kan liggen aan de locatie van het toernooi, omdat hier veel mogelijkheden zijn om geld uit te geven en de vakantiesfeer uiteraard aanwezig is aan zee. Het side-event van het Grand Slam Beachvolleybal, genaamd het Smart City Court, heeft ook een economische impact teweeg gebracht op de stad Den Haag. Dit is om precies te zijn een bedrag van ,-. Omdat het primaire doel van het side-event anders was dan een economische impact teweeg brengen op de stad Den Haag kan geconcludeerd worden dat het side-event wel een invloed heeft gehad op de verhoging van de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal Als het aankomt op de tevredenheid van bezoekers over de onderzochte evenementen kan geconcludeerd worden dat deze in goede aard zijn gevallen. De unieke en onderscheidende kenmerken van de stad, in dit geval het strand van Scheveningen, zijn door middel van deze evenementen ingezet als aantrekkingskracht. De identiteit die de gemeente Den Haag wil nastreven, Scheveningen maken tot dé wereldstad aan zee, vormt hiervan het uitgangspunt. De tool citymarketing is op deze manier goed ingezet, Scheveningen is als aantrekkingskracht van Den Haag op de kaart gezet. Omdat deze evenementen beide goed zijn beoordeeld bestaat er een mogelijkheid dat het Grand Slam Beachvolleybal 2013 een bijdrage heeft geleverd aan het imago van de stad Den Haag. Deze tevredenheid kan nog een indirecte impact opbrengen. Indien bezoekers terug zijn gekomen naar Den Haag naar aanleiding van hun bezoek aan het hoofdevent of side-event kan het zijn dat zij nog geld uitgeven. Deze indirecte impact is overigens niet te meten. De economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 is, met inbegrepen van het side-event hiervan, uitgekomen op ,-. Het side-event heeft hierin een kleine rol van betekenis gespeeld aangezien het ongeveer een zesde van de totale economische impact teweeg heeft gebracht. In het kader van de jaarlijkse totale opbrengsten binnen een stad als Den Haag heeft een evenement als het Grand Slam Beachvolleybal 2013 niet zo n groot aandeel. In 2010 zorgde alleen de toegevoegde waarde van internationale bedrijven al voor een economische impact van 1,6 miljard (Decisio, 2010). De impact van de opbrengst van het Grand Slam Beachvolleybal 2013 in Den Haag is zeer klein te noemen tegenover het bedrag wat de internationale bedrijven toevoegen. Daarnaast worden er op jaarbasis nog veel meer bestedingen in de stad Den Haag gedaan, waardoor er nog veel meer geld in Den Haag wordt gebracht. Dus als het Grand Slam Beachvolleybal 2013 in de context van jaarlijkse bestedingen in Den Haag geplaatst moet worden dan is het percentage van het evenement tegenover het totaal zeer klein te noemen. Verder is duidelijk geworden dat het sideevent meer passanten trekt dan daadwerkelijke additionele bezoekers, in tegenstelling tot het hoofdevent op Scheveningen. Als er in totaal meer bezoekers aanwezig waren geweest op beide evenementen is het mogelijk dat de economische impact hoger zou zijn. Toch kan uit deze resultaten geconcludeerd worden dat het Grand Slam Beachvolleybal 2013 in zijn totaliteit een mooi bedrag heeft opgeleverd voor de stad Den Haag. 37

38 7. Aanbevelingen In dit hoofdstuk zijn de aanbevelingen geformuleerd waarmee Den Haag Marketing en Den Haag Topsport in de toekomst iets mee kunnen doen. Vervolgacties op dit onderzoek zouden in de toekomst een betekenis kunnen gaan vormen in relatie tot de impact van evenementen op de stad Den Haag. De bezoekersaantallen op het Grand Slam Beachvolleybal 2013 zijn toch enigszins tegengevallen. Dit feit heeft een directe invloed op de economische impact en daarom heeft het verhogen van de bezoekersaantallen een hoge prioriteit. Dit zal door middel van promotie omhoog gebracht moeten worden. Direct marketing, sales promotion en adverteren zijn middelen die hier een belangrijke rol in kunnen spelen. Deze middelen zijn gericht op een korte termijn, dus kunnen ongeveer een kwartaal voor het begin van het evenement worden ingezet (Passie voor Horeca, 2010). Wat dan met name belangrijk is, is dat deze promotie zich vooral richt op de mensen buiten de regio Den Haag. Dit kan in het binnenland en buitenland zijn. Dit is tenslotte de potentiële doelgroep die voor een additionele besteding moet zorgen. Ook voor de lange termijn kan er gericht promotie worden gedaan. Zo kan er bijvoorbeeld op een evenement al worden geadverteerd over een vergelijkbaar evenement van volgend jaar. De promotionele waarde zou dus een belangrijke rol kunnen spelen in de additionele bezoeken van een evenement. Er is een mogelijkheid om dit te kunnen meten, aangezien hiervoor een WESP-richtlijn is opgesteld (Uitbijter B.V., 2012). Met deze resultaten kan bepaald worden of de hoeveelheid ingezette promotie ook daadwerkelijk een resultaat behaald in relatie tot de verhoging van additionele bezoekers op het evenement. Het uitgangspunt is en blijft natuurlijk het verhogen van de additionele bezoeken. Met behulp van deze resultaten zal uiteindelijk bepaald kunnen worden of het zin heeft om nog meer aan promotie te doen. Naast het feit dat de economische impact van een evenement op de stad Den Haag een belangrijke waarde heeft voor Den Haag Marketing, is het imago van de stad ook erg belangrijk. Het is belangrijk om het onderscheid tussen imago en economische impact helder te krijgen, aangezien er een mogelijkheid bestaat dat het organiseren van evenementen op het strand en het organiseren van evenementen op moderne topsportlocaties een verschil in economische impact met zich meebrengt. Ook zal er een verschil met betrekking tot het imago plaatsvinden. Moet Scheveningen meer in de spotlights worden gezet, of kiezen we voor een mogelijk grotere economische impact en maken we gebruik van een andere locatie? Over de afweging tussen het creëren van een grotere economische impact of het verbeteren van het imago zal dus goed overdacht moeten worden tijdens het maken van de keuze betreft de locatie. Om inzichtelijk te kunnen maken of de georganiseerde beachevenementen een invloed hebben op het imago van Den Haag of Scheveningen zal er in de toekomst een imago-onderzoek kunnen worden gedaan. Ook zal uit deze resultaten duidelijk worden wat deze evenementen bijdragen aan de doelstelling van de gemeente Den Haag, het creëren van een wereldstad aan zee. Om duidelijk inzicht te kunnen krijgen in het verschil van economische impact tussen een WK en een beachevenement is het belangrijk om de aankomende resultaten van het WK Hockey in te kijken. Hier zal uitkomen hoeveel procent van de totale bezoekers er additioneel is en hoeveel dit WK nu uiteindelijk oplevert voor de stad Den Haag. Als de resultaten hiervan bekend zijn kunnen deze vergeleken worden met eerdere resultaten van beachevenementen, waaronder deze rapportage, en de plaats van sporten in de Populariteitsindex 2011 (Duodecim, 2011). Op basis daarvan kan achterhaald worden wat het verschil is in additionele bezoeken en de totale economische impact. 38

39 Ook kan er misschien een kleine lijn worden herkent in het feit dat de sporten niet of wel populair zijn in Nederland. De organisatie van evenementen in het kader van populaire sporten zou mogelijk meer bezoekers trekken en voor een grotere impact kunnen zorgen. Ook is uit de resultaten gebleken dat grote evenementen kunnen zorgen voor een grotere economische impact. Uit deze rapportage is gebleken dat het side-event heeft gezorgd een klein deel extra bezoekers. Met deze resultaten kan de conclusie worden getrokken of een side-event het gewenste effect heeft bereikt voor het Grand Slam Beachvolleybal De keuze om dit nogmaals te organiseren hangt af van de kosten die hieraan vastzitten. Indien dit namelijk gefinancierd wordt door een sponsor, zoals het dit jaar mogelijk door Smart werd gefinancierd, is het misschien wel aan te raden om dit nogmaals te doen. Als er toch veel kosten aan de organisatie van zo n side-event zitten is het misschien toch niet de moeite en kosten waard om dit nogmaals te organiseren. De effectiviteit van het side-event is namelijk niet erg groot geweest. 39

40 8. Discussie Dit onderzoek is verricht volgens de officiële richtlijnen uit het handboek Economische Impact dat opgesteld is door de Werkgroep Evaluatie Sportevenementen. Met deze cijfers kunnen vervolgacties worden ondernomen om eventueel kwaliteit te waarborgen of te verbeteren. Dit onderzoek heeft zich gericht op de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal Daarnaast is ook het side-event hiervan onderzocht. De resultaten in dit onderzoek zijn vergaard middels face-to-face enquêtes. In totaal zijn er 419 enquêtes afgenomen op het Grand Slam Beachvolleybal. Omdat dit een evenement is waar meer dan bezoekers op af komen moesten er volgens de WESP minimaal 385 enquêtes afgenomen worden om een betrouwbaar beeld weer te kunnen geven van het evenement. In dit geval betekent betrouwbaar dat met 95% zekerheid kan worden gezegd dat de werkelijkheid binnen een marge van +5% tot -5% van de uitkomsten van het onderzoek valt. Dit betekent dat de werkelijke economische impact van het hoofdevent tussen de ,- en de ,- ligt. Het side-event is bezocht door personen en hier is een steekproef gedaan van 135 enquêtes. Deze steekproef is minder betrouwbaar aangezien er bij dit bezoekersaantal een steekproef van minimaal 270 bezoekers moest worden gedaan. Dit betekent met 95% zekerheid kan worden gezegd dat de resultaten uit deze steekproef meer dan een marge van +5% en -5% hebben ten opzichte van de werkelijkheid. De steekproef is kleiner uitgevallen vanwege een tekort aan mankracht. Uit de resultaten is naar voren gekomen dat de economische impact van het Grand Slam Beachvolleybal ligt op ,- en van het side-event op ,-. Wat hierbij buiten beschouwing gelaten is, zijn de organisatorische kosten. Deze organisatorische kosten horen volgens de officiële richtlijnen wel in dit onderzoek, maar aangezien deze kosten niet beschikbaar zijn gesteld door de organisatie zijn deze niet in dit onderzoek opgenomen. De subsidiestromen richting dit evenement zijn wel duidelijk. Dit is om precies te zijn ,-. Deze geldstroom is niet meegenomen in deze rapportage omdat niet te achterhalen is waar deze subsidie precies aan besteed is. De kans bestaat namelijk dat er van dit bedrag geld is uitgegeven buiten de stad Den Haag en die worden in dit onderzoek buiten beschouwing gelaten. Buiten deze organisatorische kosten zijn verder wel alle bestedingen in de stad Den Haag achterhaald. Al deze cijfers van bestedingen zijn gebaseerd op een steekproef waarin het grootste deel bezoekers waren. Een klein deel, ongeveer 10 enquêtes van de totale 554, zijn ingevuld door spelers. Deze zijn gewoon meegenomen in de gehele berekening. Maar uiteraard is dit onderzoek niet geheel vrij van tekortkomingen. Het eerste punt wat ter discussie gesteld kan worden is dat er buiten deze cijfers om nog steeds een economische impact gaande is. Het kan zijn dat bezoekers naar aanleiding van hun bezoek aan het Grand Slam Beachvolleybal 2013 nog een keer naar Scheveningen komen. Het zal naar alle waarschijnlijkheid onmogelijk zijn om deze resultaten te kunnen achterhalen. Om uiteindelijk op de werkelijke economische impact te komen zijn de bezoekersaantallen ook een belangrijk gegeven. Deze zijn in dit onderzoek genoemd naar aanleiding van cijfers vanuit de organisatie die refereren naar kaartverkoop en zijn bevonden middels een schatting na een observatie van 2 metingen per dag. De cijfers van kaartverkoop zijn duidelijk en leveren een prima weergave rondom de bezoekersaantallen. Volgens de richtlijn betreffende de meting van bezoekersaantallen op een evenement is de telling middels kaartverkoop legitiem bevonden (Werkgroep Evaluatie Sportevenementen, 2010). Om de observatie meer te rechtvaardigen zouden er meer metingen moeten worden gedaan. In dit onderzoek was dit niet mogelijk door een tekort 40

41 Datum Datum Economische impact Grand Slam Beachvolleybal 2013 aan mankracht. Er is daarom voor gekozen om de metingen om uur en uur te doen. Dit is een goed keuze geweest aangezien deze tijdstippen zoals verwacht een weergave gaven tussen drukte en geen drukte. Dit is aangegeven door de locatiemanager van het side-event, die dagelijks aanwezig was. Naast dat feit zijn deze bezoekersaantallen wel bruikbaar binnen het onderzoek aangezien deze op basis van feiten zijn berekend. Zo zijn de metingen gedaan op basis van foto s en zijn de bezoekersaantallen van het Grand Slam Beachvolleybal op basis van kaartverkoop. Naast het feit dat dit onderzoek volgens de officiële richtlijnen verricht is blijft er altijd een twijfel over de betrouwbaarheid van de enquêtes. Mensen kunnen invullen wat zij willen en dit hoeft natuurlijk niet de waarheid te zijn. Om dit toch enigszins te waarborgen zijn in dit onderzoek de enquêtes face-to-face afgenomen. Toch is gebleken dat dit nog niet 100% betrouwbaar is aangezien er missende waarden zijn gevonden bij het de invulling van de enquête op het side-event. Dit is een gevolg van de schriftelijke enquête die afgenomen is, omdat mensen hier gewoon vragen konden overslaan. Via de ipad is deze tekortkoming voorkomen, aangezien er daar een antwoord ingevuld moest worden om door te gaan naar de volgende vraag. Een ander kritiekpunt op de invulling van enquêtes, is dat dit afhankelijk kan zijn van verschillende factoren die de betrouwbaarheid kunnen aantasten. De kwaliteit en responsaantallen van enquêtes kan bijvoorbeeld afhankelijk zijn van het weer. In dit onderzoek blijkt dat het weer zeker een invloed kan hebben gespeeld op de responsaantallen. Of de kwaliteit daaronder geleden heeft valt niet te beoordelen. Tabel 8.1 Responsaantallen in relatie tot het weer hoofdevent Wat voor weer is het? Zonnig Zon met wolken Bewolkt/Grijs Regen Totaal Totaal per enquêteur Wo 12 juni Do 13 juni Vr 14 juni Za 15 juni Zo 16 juni Totaal In tabel 8.1 is te zien dat het bijna de hele tijd droog is geweest gedurende de periode van enquêteren op het hoofdevent. Er is dan ook geen opvallende afwijking te zien in relatie tot de weersomstandigheden. Wel is te zien dat er op zondag minder enquêtes zijn afgenomen. Dit heeft te maken met het feit dat de onderzoeker de bezoekers niet wilde enquêteren gedurende de finalewedstrijden. Een oplossing hiervoor zou het inzetten van meer enquêteurs kunnen zijn. Tabel 8.2 Responsaantallen in relatie tot het weer side-event Wat voor weer is het? Zonnig Zon met wolken Bewolkt/Grijs Regen Totaal Totaal per enquêteur Wo 12 juni Do 13 juni Vr 14 juni Totaal

42 In tabel 8.2 is te zien dat de weersomstandigheden wel een invloed hebben gespeeld op de responsaantallen. Op 12 juni, wanneer de meeste enquêtes (56) zijn opgehaald, hebben er 5 enquêteurs meegeholpen, met een resultaat van 11 enquêtes per enqûeteur. Op 13 en 14 juni zijn er respectievelijk 40 en 39 enquêtes afgenomen en dit aantal is afgenomen door 2 enquêteurs. In verhouding zijn er dus op 12 juni de minste enquêtes afgenomen. Dit resultaat kan ook te maken hebben met het aantal aanwezige bezoekers op dat tijdstip van enquêteren. Er bestaat een kans dat als het niet geregend had, het streefaantal van 150 enquêtes toch behaald zou zijn. Een iets meer inhoudelijke discussie kan bestaan over de economische impact en het imago dat beide wordt bevorderd door de organisatie van evenementen. Voor Den Haag Marketing is het beide belangrijk. Er moeten meer geldstromen worden gegenereerd door de organisatie van evenementen en mensen moeten de stad als aantrekkelijk beschouwen zodat zij meer bezoeken gaan brengen. Evenementen kunnen op beide van deze doelstellingen invloed uitoefenen. Nu bestaat de discussie over wat voor evenementen precies welke doelstelling bevorderen. Uit de resultaten van dit onderzoek is gebleken dat een EK of WK meer additionele bezoekers trekt en dus zorgt voor een grotere economische impact (Meerwaarde, 2011) (van den Heuvel, 2012). Dit zou te maken kunnen hebben met de locatie van het toernooi, aangezien er op het strand ook veel toeristen aanwezig zijn gedurende het jaar en deze niet als additionele bezoeker worden beschouwd. Daartegenover wordt het imago van dé wereldstad aan zee zeer waarschijnlijk wel versterkt als er meer grote toernooien op het strand plaats gaan vinden. Met het WK Hockey 2014 in het vooruitzicht kan er meer duidelijk worden op het gebied van additionele bezoekers naar aanleiding van een WK in de stad en niet aan zee. Het is aan Den Haag Marketing om te bepalen wat de prioriteit heeft en of er per evenement ingespeeld moet worden op het imago, de economische impact, of misschien wel beide. Uit de resultaten van verschillende evenementen zijn dus duidelijk lijnen te vinden met betrekking tot de locatie van het evenement, de dagbestedingen, de totale economische impact, enzovoorts. Al deze resultaten die met elkaar vergeleken zijn geven een conclusie die mogelijk waar zou kunnen zijn. Deze conclusies zijn op basis van een paar rapporten niet hard te maken en om deze dan ook werkelijk betrouwbaar te kunnen maken zal er onderzoek naar verricht moeten worden. De lijnen die tussen verschillende rapporten te vinden zijn geven dus alleen maar een inzicht, maar geen definitieve feiten. 42

43 Literatuurlijst Allmers, S. & Maennig, W. (2009). Economic impacts of the FIFA Soccer World Cups in France 1998, Germany 2006, and outlook for South Africa Verkregen op 23 mei 2013, via mers%20and%20maennig.pdf Baarda, B. (2010). Basisboek Enquêteren (tweede druk). Houten: Noordhoff Uitgevers. Boer, W. de(2013). NK Indooratletiek Senioren Verkregen op 5 september, via Impact-NK-Indooratletiek-2013.pdf Bussel, W. van (2010). Richtlijnenhandboek Economische Impact. Verkregen op 18 april 2013, via Buursink, J. (1991). Steden in de markt: het elan van citymarketing. Muiderberg: Coutinho. College Burgemeesters en Wethouders Gemeente Den Haag (2005). Wéreldstad aan Zee. Verkregen op 2 mei 2013, via Decisio (2010). Den Haag internationale stad van vrede en recht: economische impact internationale organisaties. Verkregen op 3 oktober 2013, via =0CEUQFjAC&url=http%3A%2F%2Fwww.denhaag.nl%2Fweb%2Ffile%3Fuuid%3Dfd4f d48f-2c14-453a-831a-d9840addc4a0%26owner%3d14ebb aa6-9b0c fee0cef&ei=2NtKUoSmF8Su0QWX3YH4Ag&usg=AFQjCNGpb7CNcwmXNUgkVV cp-kdpnd5enw&sig2=9xkou9a7vaeviw8oux3yla Den Haag Marketing (z.d.). Over ons. Verkregen op 18 april 2013, via Department of Economic Development Gauteng Provincial Government (2010) FIFA WORLD CUP GAUTENG ECONOMIC IMPACT REPORT. Verkregen op 23 mei 2013, via Duodecim (2011). Populariteitsindex Sport Verkregen op 20 september 2013, via Heuvel, M. van den (2012). EK Waterpolo Verkregen op 27 juni 2013, via 43

44 Hospers, G. (2009)ᵅ. Citymarketing in perspectief. Verkregen op 18 april 2013, via Hospers, G. (2009)ᵇ. Steden in de rij voor wereldfaam voor één dag. Verkregen op 18 april 2013, via Kolk, A. van der (z.d.). Bouwen aan de stad; over citymarketing in Nederland. Verkregen op 27 juni 2013, via Ku Leuven (2009). Wat is SPSS. Verkregen op 27 juni 2013, via Leeuwen, L. van (2003). Evenementen zijn een stimulans voor stedelijke economie. Verkregen op 18 april 2013, via Lombarts, A. (2011). Citymarketing in Amsterdam. Verkregen op 18 april 2013, via ymarketing&ots=3jhcnrldg0&sig=ozqdaevckuiqwcxjyhbxc4_xkvc#v=onepage&q&f =false Markwick, N & Fill, C. (1997). Towards a framework for managing corporate idenity. European Journal of Marketing, 31 (5/6), Meerwaarde (2011). Economische Impact WK Tafeltennis. Verkregen op 27 juli 2013, via Mulierinstituut (2013). Prognose Economische Impact Rabobank Hockey World Cup Verkregen op 20 september, via NOC*NSF (z.d.). NOC*NSF. Verkregen op 27 juni 2013, via NOC*NSF (z.d.). Economische Impact. Verkregen op 27 juni 2013, via NOC*NSF (z.d.). Samen grote internationale sportevenementen organiseren, maar eerst samen binnenhalen. Verkregen op 29 augustus 2013, via /nieuwsbrief/2009/april/samen-grote-internationale-sportevenementenorganiseren-maar-eerst-samen-binnenhalen 44

45 Oldenboom, E. & Hover, P. & de Boer, W. (2013). Additionaliteit. Verkregen op 30 juni 2013, via &mt=application/vnd.openxmlformatsofficedocument.wordprocessingml.document&url= /?ui%3d2%26ik%3d0e91fd33ce%26view%3datt%26th%3d13f96c38ce35d316%26att id%3d0.1%26disp%3dsafe%26zw&sig=ahietbtvfphdlfobgbv7pzgy0vmr-vbmua Oxford Economics (2012). The Economic Impact Of The London 2012 Olympic & Paralympic Games. Verkregen op donderdag 23 mei 2013, via Passie voor Horeca (2010) Promotiemiddelen. Verkregen op 3 oktober 2013, via PricewaterhouseCoopers (2009). The Games effect.*. Verkregen op 23 mei 2013, via Schoemaker, J. (2012). Europees Kampioenschap Handboogschieten Amsterdam Verkregen op 14 mei 2013, via Thornton, G. (2010). The Business of 2010, How the Numbers Add Up. Media Briefing, 21 november 2008 Uitbijter B.V. (2012). Richtlijnenhandboek: Promotionele Waarde mediumbereik. Verkregen op 3 oktober 2013, via content/uploads/2012/04/wesp-richtlijnenhandboek-promotionele-waarde-v pdf Verhoeven, N. (2007). Wat is onderzoek? Praktijkboek methoden en technieken voor het hoger onderwijs (tweede druk). Amsterdam: Boom onderwijs. Werkgroep Evaluatie Sportevenementen (2008). Over WESP. Verkregen op 19 april 2013, via Werkgroep Evaluatie Sportevenementen (2010). Richtlijnenhandboek Bezoekersaantallen. Verkregen op 18 april 2013, via Zuyd Hogeschool, NHTV, Mulierinstituut. (2012). Evaluatie WK Wielrennen Verkregen op 2 mei 2013, via %20Wielrennen%202012DEF.pdf 45

46 Bijlagen 46

47 I Foto s side-event meetmomenten Woensdag 12 juni 2013 Korte zijde 11.00u Lange zijde 11.00u 47

48 Korte zijde 15.00u Lange zijde 15.00u 48

49 Donderdag 13 juni 2013 Korte zijde 11.00u Lange zijde 11.00u 49

50 Korte zijde 15.00u Lange zijde 15.00u 50

51 Vrijdag 14 juni 2013 Korte zijde 11.00u Lange zijde 11.00u 51

52 Korte zijde 15.00u Lange zijde 15.00u 52

53 II Enquête Grand Slam Beachvolleybal 2013 NL Onderzoek Economische Spin-off Grand Slam Beachvolleybal 2013 Den Haag Hallo meneer/mevrouw, wij stellen het op prijs dat u deze enquête van Den Haag Topsport wilt invullen. Uw feedback is heel belangrijk voor ons omdat wij deze gebruiken om te kunnen meten wat voor uitgaven het Grand Slam Beachvolleybal teweeg brengt onder bezoekers. Dit onderzoek betreft een afstudeeronderzoek van een afstuderend Sportmanagement student aan de Haagse Hogeschool. De enquête zal bestaan uit ongeveer 16 kleine vragen en neemt 6 minuten in beslag. Uw antwoorden zijn op basis van volledige anonimiteit. Voor vragen over de enquête kunt u contact met de student opnemen via op m.a.j.klomp@gmail.com of telefonisch op Hartelijk bedankt namens, Marco Klomp Den Haag Topsport Geslacht: Datum: Tijdstip: Weer nu: Man Vrouw Geboortejaar: Bent u Bezoeker op eigen initiatief Bezoeker op uitnodiging van sponsor of organisatie Deelnemer Anders 2. Wat zijn de vier cijfers van uw postcode of wat is het land waar u woont? NL: postcode Buitenland: Land DUI, BE, FR, GB, SP,, nl. 3. In welk gezelschap bent u hier? Alleen Met partner/echtgeno(o)t(e) en zonder kinderen Met partner/echtgeno(o)t(e) en met kinderen o #... kind(eren) jonger dan 6 jaar o #... kind(eren) tussen 6 en 12 jaar o #... kind(eren) ouder dan 12 jaar Alleen met kinderen o #... kind(eren) jonger dan 6 jaar o #... kind(eren) tussen 6 en 12 jaar o #... kind(eren) ouder dan 12 jaar Met overige familie Met vrienden / kennissen Met school, bedrijf, vereniging, etc. Anders 53

54 4. Uit hoeveel personen bestaat uw gezelschap? personen 5. Hoeveel van deze personen zijn GEEN toeschouwer van dit evenement (bijv. omdat ze andere interesses hebben/gaan winkelen e.d.)? personen 6. Als het Grand Slam Beachvolleybal niet had plaatsgevonden in Den Haag, was ik vandaag toch in Den Haag geweest. Waarschijnlijk wel verder met vraag 7 Waarschijnlijk niet verder met vraag 8 Weet niet/neutraal verder met vraag 8 7. Bent u langer in Den Haag gebleven door dit evenement? Nee Ja, namelijk uur / dagen langer 8. Stel dat dit evenement niet in Den Haag, maar in een andere Nederlandse gemeente had plaatsgevonden, was u dan naar die andere gemeente gegaan voor dit evenement? Waarschijnlijk wel Waarschijnlijk niet Weet niet / hangt ervan af 9. U bent geen inwoner van de gemeente Den Haag: Hoe lang bent u van plan de gemeente Den Haag te bezoeken? U bent inwoner van de gemeente Den Haag: Hoe lang bent u van plan van huis te zijn? uur verder met vraag 14 dagen verder met vraag Overnacht u, of heeft u de afgelopen nacht(en) overnacht, ergens anders dan op uw vaste woonadres? Ja Nee verder met vraag Waar en hoe vaak overnacht u? overnachtingen in Gemeente Den Haag overnachtingen in regio Haaglanden in Zuid-Holland overnachtingen elders in Nederland overnachtingen buiten Nederland 12. In welk type accommodatie overnacht u en wat is de prijs van 1 overnachting? Bij vrienden / familie / kennissen Bed & Breakfast prijs per overnachting = Hotel 0 3 sterren prijs per overnachting = Hotel 4 5 sterren prijs per overnachting = Bungalowpark prijs per overnachting = Camping prijs per overnachting = Overig prijs per overnachting = 13. Op hoeveel personen heeft deze overnachtingsprijs betrekking? personen 14. Welk van de onderstaande onderdelen gaat u bezoeken (of heeft u bezocht) tijdens het Grand Slam Beachvolleybal? 54

55 Smart City Court centrum Den Haag Feesten Grand Slam Beachvolleybal Wedstrijden Grand Slam Beachvolleybal 15. Wat is vandaag op u van toepassing? Ik doe alleen uitgaven voor mezelf Ik betaal ook voor een ander, anderen Ik betaal niets, iemand anders betaald voor mij verder met vraag Hoeveel denkt u vandaag ongeveer uit te geven voor uzelf en/of uw gezelschap in deze stad en/of regio? (eten drinken, winkelen, vervoer, parkeren enz.) euro 17. Op hoeveel personen hebben deze uitgaven betrekking? personen 18. Met welk vervoersmiddel heeft u de langste afstand van uw vaste woonadres of verblijfplaats naar deze locatie afgelegd? Auto/Motor Trein Bus/Tram/Metro Taxi (Brom)fiets/Scooter Boot Lopend Anders 19. Wat voor rapportcijfer (1-10) zou u het Grand Slam Beachvolleybal geven? Cijfer: 20. Zou u de Internationale Volleybalbond adviseren om op deze locatie meer toernooien te laten plaatsvinden? Ja Nee, omdat :: Einde enquête, hartelijk dank voor uw medewerking! :: 55

56 III Enquête Grand Slam Beachvolleybal 2013 ENG Survey Economic Spin-off Grand Slam Beachvolleybal 2013 The Hague Geslacht: Datum: Tijdstip: Weer nu: Man Vrouw Date of birth: Hello, Mr./Mrs., I m an employee of the Hague Marketing. I d like you to ask you some questions about your visit to this event. These questions will be about your spendings on this event, and what the effect will be in the city of The Hague. I have about 16 little questions I want to ask you. 1. What is your purpose of visiting the Grand Slam Beachvolleyball? Spectator Invited guest Participant of the event Other 2. What country do you come from? Country: 3. In which company are you visiting the event? Alone With partner / husband / wife and without children With partner / husband / wife and with children o 1. # child(ren) younger than 6 years old o 2. # child(ren) between 6 and 12 years old o 3. # child(ren) older than 12 years old Only with children o 1. # child(ren) younger than 6 years old o 2. # child(ren) between 6 and 12 years old o 3. # child(ren) older than 12 years old With other family With friends With school, company, association, etc. Other 4. With how many persons are you here? persons 5. How many of these people are not visiting this event? (but are for example in other parts of The Hague)? 56

57 persons 6. If the Grand Slam Beachvolleyball was not organized in The Hague, would you still be in The Hague today? I probably would be I probably would not be go to question 8 I don t know 7. Are you staying longer in The Hague because of the Grand Slam Beachvolleyball? No Yes, I stay hours longer / day(s) longer in The Hague 8. If the Grand Slam Beachvolleyball 2013 wouldn t be organized in The Hague but in different city in the Netherlands, would you visit the Grand Slam Beachvolleyball as well? I probably would I probably wouldn t I don t know 9. How long are you staying in The Hague? hours go to question 14 days go to question Do you stay in a different place than your home? Yes No go to question How many nights are you staying in the Netherlands and where do you sleep? nights in The Hague nights in the places just around The Hague nights in the province of South-Holland nights in other parts of the Netherlands 12. In what kind of accommodation do you stay? Friends/Family Bed & Breakfast price 1 night = Hotel 0 3 stars price 1 night = Hotel 4 5 stars price 1 night = Bungalow price 1 night = Camping price 1 night = Other price 1 night = 13. How many people does the price for one night include (see question 11)? persons 57

58 14. Which of the events are you going to visit beside this event? Matches Grand Slam Beachvolleyball Side-event at the centre of The Hague Parties at the Grand Slam Beachvolleyball 15. What does apply to you? I only spend money on myself I also spend money on other group members as well I don t pay anything, other people are paying for me go to question How much many do you think you are spending today for yourself or your company in this city and/or region? (food and drinks, shopping, transport, parking, etc.) euro 17. How many people do these expenditures concern? persons 18. How did you pass the most of your kilometers from your place to this location? Car/Motorcycle Train Bus/Tram/Metro Taxi Scooter Boat Walking Other 19. If you should give the Grand Slam Beachvolleyball a grade, what would you give? (10 = excellent, 1 = bad) Grade: 20. Would you recommend the International Federation of Volleyball to host future events in The Hague? Yes No, because :: End of the survey, thank you very much for helping us! :: 58

59 IV Enquête side-event (centrum Den Haag) Onderzoek Economische impact Smart City Court Den Haag Hallo meneer/mevrouw, wij stellen het op prijs dat u deze enquête van Den Haag Topsport wilt invullen. Uw feedback is heel belangrijk voor ons omdat wij deze gebruiken om te kunnen meten wat voor uitgaven het Grand Slam Beachvolleybal teweeg brengt onder bezoekers. Dit onderzoek betreft een afstudeeronderzoek van een afstuderend Sportmanagement student aan de Haagse Hogeschool. De enquête zal bestaan uit ongeveer 16 kleine vragen en neemt 6 minuten in beslag. Uw antwoorden zijn op basis van volledige anonimiteit. Voor vragen over de enquête kunt u contact met de student opnemen via op m.a.j.klomp@gmail.com of telefonisch op Hartelijk bedankt namens, Marco Klomp Den Haag Topsport Geslacht: Datum: Tijdstip: Weer nu: Man Vrouw Geboortejaar: Hoe lang bent u al toeschouwer op dit evenement? Minder dan 10 minuten 10 tot 20 minuten 20 tot 30 minuten Langer dan 30 minuten 2. Hoe lang denkt u nog toeschouwer op dit evenement te blijven? Minder dan 10 minuten 10 tot 20 minuten 20 tot 30 minuten Langer dan 30 minuten 3. Bent u Bezoeker op eigen initiatief Bezoeker op uitnodiging van sponsor of organisatie Deelnemer Anders 4. Wat zijn de vier cijfers van uw postcode of wat is het land waar u woont? NL: postcode Buitenland: Land DUI, BE, FR, GB, SP,, nl. 5. In welk gezelschap bent u hier? Alleen Met partner/echtgeno(o)t(e) en zonder kinderen Met partner/echtgeno(o)t(e) en met kinderen 59